Χειμερινό εξάμηνο ο ΜΑΘΗΜΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ. Διδάσκουσα: Μπαλαμώτη Ελένη

Transcript

1 ΑΝΩΤΑΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τ.Ε. ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΜΝΗΜΕΙΑΚΗ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΤΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ (κωδ. 722β) Χειμερινό εξάμηνο ο ΜΑΘΗΜΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Διδάσκουσα: Μπαλαμώτη Ελένη

2 ΜΝΗΜΕΙΑ ΜΕΣΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ-ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( 1204 μ.χ μ.χ.)

3 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Η ύστερη βυζαντινή τέχνη οριοθετείται από την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το 1204 και εκτείνεται χρονικά ως την άλωση της το 1453 από τους Οθωμανούς.

4 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Δυναστεία των Παλαιολόγων ( μ.χ.) H Δυναστεία των Παλαιολόγων ξεκινά το 1259, όταν η πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη, που ως τότε βρισκόταν υπό την κατοχή των Φράγκων, ανακαταλαμβάνεται από τον Μιχαήλ H Παλαιολόγο. Μονή της Χώρας

5 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Δυναστεία των Παλαιολόγων ( μ.χ.) Η Παλαιολόγεια Αναγέννηση, όπως ονομάστηκε, καλύπτει την τελευταία περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, από το 13 ο ως το 15 ο αιώνα. Μονή της Χώρας

6 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Η δυναστεία των Παλαιολόγων παραμένει στο θρόνο της αυτοκρατορίας ολόκληρο αυτό το διάστημα. Άποψη της Μονής Παναγίας Περιβλέπτου.

7 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Σε αυτό το διάστημα παρατηρείται μια άνθηση και ανανέωση της βυζαντινής τέχνης και φιλοσοφίας με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό την στροφή προς την κλασική αρχαιότητα.

8 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Κατά την περίοδο των Παλαιολόγων η Κωνσταντινούπολη, η Θεσσαλονίκη, η μοναστική κοινότητα του Αγίου Όρους και ο Μυστράς είναι τα μεγάλα καλλιτεχνικά κέντρα.

9 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Θα αναπτυχθούν στη συρρικνωμένη εδαφικά και αδύναμη οικονομικά αυτοκρατορία, που απειλείται όλο και περισσότερο από τους Οθωμανούς.

10 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Κατά την υστεροβυζαντινή περίοδο μεγάλη είναι η ανάπτυξη και στην περιφέρεια, τόσο σε κέντρα που σε προηγούμενες ιστορικές περιόδους ανήκαν στο Βυζάντιο.

11 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Όπως η Τραπεζούντα και η Άρτα.

12 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Και στα γειτονικά ορθόδοξα κράτη που δέχτηκαν ισχυρές επιρροές από το Βυζάντιο, όπως η Σερβία, η Βουλγαρία και η Ρωσία. Σερβία, Sopocani-Αγία Τριάδα

13 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Τοιχοποιία: Η πλαστική διάρθρωση εξακολουθεί να αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα των εξωτερικών επιφανειών στους ναούς της Κωνσταντινούπολης και της σφαίρας επιρροής της.

14 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Τοιχοποιία: Σε ορισμένες περιπτώσεις π.χ. Άρτα, Μυστράς, τα μνημεία χαρακτηρίζει η ανάμιξη των μορφολογικών στοιχείων των δύο μεγάλων σχολών της βυζαντινής αρχιτεκτονικής,

15 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) της κωνσταντινουπολίτικης

16 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) και της ελλαδικής

17 ΜΝΗΜΕΙΑ ΜΕΣΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Μεσοβυζαντινή περίοδος (8 ος -12 ος αιώνας) Περιοχή Κωνσταντινούπολης και βόρειας Ελλάδας «Σχολή της Κωνσταντινούπολης»

18 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Μεσοβυζαντινή περίοδος (8 ος -12 ος αιώνας) Περιοχή της νότιας Ελλάδας «Ελλαδική Σχολή»

19 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Μεσοβυζαντινή περίοδος (8 ος -12 ος αιώνας) Μεταβατική περίοδος (± 800- ±1000) Η τοιχοποιία που συνηθίζεται είναι αργολιθοδομή.

20 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Μεσοβυζαντινή περίοδος (8 ος -12 ος αιώνας) Εμφανίζεται η οδοντωτή ταινία στη διακόσμηση των εξωτερικών τοίχων των ναών.

21 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Μεσοβυζαντινή περίοδος (8 ος -12 ος αιώνας) Οι τύποι των ναών που απαντούν, εκτός από τον αρχαϊκό τύπο της δρομικής βασιλικής, τρίκλιτης, δίκλιτης ή μονόχωρης,

22 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Μεσοβυζαντινή περίοδος (8 ος -12 ος αιώνας) είναι ο λεγόμενος μεταβατικός ελλαδικός

23

24 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Μεσοβυζαντινή περίοδος (8 ος -12 ος αιώνας) και ο μεταβατικός οκτάστυλος.

25 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Μεσοβυζαντινή περίοδος (8 ος -12 ος αιώνας) Πρόκειται για συνδυασμό της τρίκλιτης θολωτής βασιλικής με τον τύπο του ελεύθερου σταυρού.

26

27 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Οι αρχιτεκτονικοί τύποι δεν διαφοροποιούνται αισθητά από τα παραδείγματα των προγενέστερων εποχών.

28 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι η μεγαλύτερη ποικιλομορφία, η οποία εκδηλώνεται με τη δημιουργία συνδυαστικών τύπων.

29 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Τα είδη ναών είναι η βασιλική, ο σταυροειδής εγγεγραμμένος τύπος με τρούλο σε όλες τις παραλλαγές του, ο οκταγωνικός, ο μονόχωρος τρουλαίος με περιμετρικό διάδρομο, η βασιλική. Σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο

30 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Οι αναλογίες γίνονται πιο ραδινές και κομψές. Προστίθενται παρεκκλήσια, περίστωα, στοές και άλλα προσκτίσματα. Σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο

31 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Επιπλέον, σε ορισμένα μνημεία, αναγνωρίζονται μορφολογικές επιδράσεις της γοτθικής αρχιτεκτονικής που οφείλονται κυρίως στην επιρροή των Φράγκων, με χαρακτηριστικότερο στοιχείο τις οξυκόρυφες αψίδες.

32 Σταυροειδής εγγεγραμμένος Περιλαμβάνει όλους τους τύπους, που ο χώρος τους διατάσσεται έτσι, ώστε να σχηματίζεται στο εσωτερικό και στις στέγες σταυρός, που εγγράφεται σε ορθογώνιο.

33 Οκταγωνικός Στον ρυθμό αυτό το κύριο χαρακτηριστικό είναι, ότι ο τρούλος εδράζεται σε οκτάγωνο και καλύπτει ολόκληρο το χώρο του κυρίως ναού.

34 Ο μικτός τύπος Λέγεται και τύπος του Μυστρά επειδή επιχωριάζει στο Μυστρά. Έχει διάταξη βασιλικής στο ισόγειο και εγγεγραμμένου σταυροειδούς με τρούλο στον όροφο. Πρώιμες μορφές του τύπου απαντούν στην Κωνσταντινούπολη και στη σφαίρα επιρροής της από τον 8 ο αιώνα. Η Οδηγήτρια, Μυστράς

35 Σταυρεπίστεγος ναός Αρχιτεκτονικός τύπος ναών που εμφανίζεται στο δεύτερο μισό του 13 ου αιώνα και που επιχωριάζει στην κυρίως Ελλάδα. Πρόκειται συνήθως- για μικρής κλίμακας θολοσκεπείς ναούς, μονόκλιτους ή τρίκλιτους, των οποίων η κατά μήκος καμάρα διακόπτεται από μία δεύτερη εγκάρσια και ψηλά τοποθετημένη καμάρα, έτσι ώστε στη στέγη σχηματίζεται με σαφήνεια το σχήμα του σταυρού, στο οποίο άλλωστε οφείλει ο τύπος το όνομά του.

36 ΜΝΗΜΕΙΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ-ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Υστεροβυζαντινή περίοδος ( μ.χ.) Οχυρωματική και κοσμική αρχιτεκτονική. Μεγάλη ανάπτυξη γνώρισε στο Βυζάντιο η οχυρωματική (κάστρα, τείχη πόλεων) και η κοσμική (παλάτια και σπίτια) αρχιτεκτονική. Tα περισσότερα σωζόμενα παραδείγματα ανάγονται στην υστεροβυζαντινή περίοδο. Παλάτια στο Μυστρά

37

38 Η οικία «Λάσκαρη» Ο τρίκλινος της οικίας «Φραγκόπουλου»

39 Υστεροβυζαντινή περίοδος Μνημεία Μαγνησία

40 Ο ναός της Κοίμησης είναι μια τρίκλιτη βασιλική χωρίς τρούλλο. Έχει υποστεί διάφορες επεμβάσεις κατά την Τουρκοκρατία, όταν προστέθηκε στη Δ. πλευρά διώροφος εξωνάρθηκας με 3 καμάρες και στη Ν. ο σημερινός μονόροφος ξυλεπίστεγος εξωνάρθηκας. Η τοιχογραφία στο νάρθηκα πιθανότατα χρονολογείται επί επισκόπου Καλλίστου, ο οποίος έχτισε και το Επισκοπείο που δεν σώζεται. Τα ενσωματωμένα στους τοίχους γλυπτά (σύμβολα, γράμματα, πτηνά, ανάγλυφες παραστάσεις), προέρχονται πιθανόν από παλιότερη μονή που προϋπήρχε στο χώρο. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζουν τα τμήματα της σαρκοφάγου της Άννας Μελισσηνής ( ), συζύγου του Δεσπότη Δημητριάδας, Νικολάου Μελισσηνού. Οι εξωτερικές τοιχογραφίες χρονολογούνται στο 18ο αιώνα.

41 Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου

42 Παρεκκλήσι Μεταμορφώσεως του Σωτήρα

43 Υστεροβυζαντινή περίοδος Μνημεία Λάρισα

44 Καστρί Ναός Αγίου Γεωργίου Βρίσκεται εντός του Βυζαντινού κάστρου. Βυζαντινό μικρών διαστάσεων μονόχωρο ναύδριο που χρονολογείται τον 12 ο 13 ο αιώνα.

45 Καστρί Ναός Αγίου Γεωργίου Σε ένα μικρό πλάτωμα της ανατολικής Όσσας, αμέσως μετά τις ιαματικές πηγές του Κόκκινου Νερού, στα δεξιά του δρόμου που οδηγεί από την παραλία του Αγιόκαμπου προς την Καρίτσα και το Τσάγεζι, βρίσκεται ο ναός στη θέση «Τσιλιγιώργη». Από το ναΰδριο διατηρούνται σήμερα μόνο οι κάθετοι τοίχοι, σε ύψος από 0,80 ως 3,20 μ. περίπου, ενώ ο τρούλος, οι καμάρες, τα τεταρτοσφαίρια από τις κόγχες και γενικά όλη η ανωδομή κάποτε γκρεμίστηκαν και μεταβλήθηκαν σιγά-σιγά σε άμορφα κατακρημνίσματα. Το μνημείο ανήκει στη γνωστή κατά τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο κατηγορία των μονόκλιτων τρίκογχων με τρούλο ναών και συγκεκριμένα στον τύπο στον οποίο καμάρες υπάρχουν μόνο στην ανατολική και δυτική πλευρά, ενώ στη βόρεια και νότια οι κόγχες χρησιμεύουν απευθείας ως πλάγια αντερείσματα του τρούλου.

46

47 Μονή «Παλαιομονάστηρο, Κόκκινο Νερό Μελίβοιας Στην περιοχή του Κόκκινου Νερού, όπου τοποθετείται από ορισμένους συγγραφείς η αρχαία πόλη Ευρυμεναί, τα τείχη της οποίας επισκεύασε ο Ιουστινιανός, έχουν εντοπισθεί στο παρελθόν αρκετά βυζαντινά κτίσματα. Ο ναός έχει διαστάσεις (7,80Χ12,80μ.) και περιλαμβάνει τον κυρίως ναό και το νάρθηκα, ενώ με τον πρόσθετο εξωνάρθηκα. Στην ανατολική πλευρά ανοίγονται τρεις αψίδες, από τις οποίες η μεσαία και μεγαλύτερη είναι τρίπλευρη, ενώ οι δύο πλάγιες ημικυκλικές. Ο ναός έχει τρεις εισόδους. Το Ιερό χωρίζεται σε τρία μέρη με δύο ογκώδεις πεσσούς, από τους οποίους έχει αποκαλυφθεί μόνον ο βόρειος και μικρό τμήμα του νοτίου. Από την τμηματική ανασκαφή του εσωτερικού του ναού, το σημαντικότερο εύρημα που προέκυψε ήταν τμήμα του πολυγωνικού τρούλου, που είχε πέσει στο δάπεδο, και το οποίο, σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα μορφολογικά στοιχεία του ναού, μπορεί να μας οδηγήσει σε διατύπωση υποθέσεως για τον αρχιτεκτονικό τύπο, στον οποίο ανήκε, και ο οποίος φαίνεται ότι ήταν σταυροειδής εγγεγραμμένος τετρακιόνιος και μάλιστα του σύνθετου τύπου, καθόσον το τριμερές Ιερό Βήμα υπάρχει ανεξάρτητο, δίπλα στο σταυρικό τετράγωνο.

48 Μονή «Παλαιομονάστηρο, Κόκκινο Νερό Μελίβοιας

49 Μονή «Παλαιομονάστηρο, Κόκκινο Νερό Μελίβοιας

50 Ναός Αγίου Γεωργίου Καστρίου Καστρί Το χωριό Καστρί βρίσκεται στις βόρειες όχθες της αποξηραμένης πια λίμνης Βοιβηίδος Κάρλας. Στη θέση Κερκίνιο υπήρχε ένας πύργος της πρώιμης Βυζαντινής εποχής, ο οποίος συμπληρώθηκε στην εποχή του Ιουστινιανού. Εντός του φρουρίου σήμερα διατηρείται ακέραιο μόνο το βυζαντινό ναΰδριο του Αγίου Γεωργίου, στο μέσο περίπου του πρώτου περιβόλου. Ο ναός είναι μικρά μονόχωρος βασιλική, εσωτερικών διαστάσεων, χωρίς την αψίδα του Ιερού, (4,40 μ. Χ 8,10 μ.), που απολήγει προς ανατολάς σε τρίπλευρη εξωτερικά κόγχη.

51 Ναός Αγίου Γεωργίου Καστρίου Καστρί

52 Υστεροβυζαντινή περίοδος Μνημεία Καρδίτσα

53 Βυζαντινό Κάστρο Φαναρίου Φανάρι, Καρδίτσα Το Φανάρι βρίσκεται 16 χλμ. νότια των Τρικάλων, σε ένα λόφο ορατό από μακριά. Η πρώτη αναφορά στο Φανάρι γίνεται σε αυτοκρατορικό χρυσόβουλο του Η βυζαντινή πόλη Φανάρι, απαντάται συχνά στις πηγές σε όλη τη διάρκεια του 14 ου αιώνα. Κτισμένη σε φύσει οχυρή θέση αποκτά ιδιαίτερη στρατηγική σημασία στην υστεροβυζαντινή περίοδο, αφού βρίσκεται στην έξοδο μιας από τις διόδους επικοινωνίας της Ηπείρου-Θεσσαλίας και έλεγχε ιδιαίτερα την οδό Τρικάλων-Άρτας. Από τον 15 ο αιώνα αποτελεί έδρα επισκοπής. Πρόκειται για μικρό οχυρό, εκτάσεως 2.6 στρεμμάτων, που ενισχύεται από έξι προεξέχοντες πύργους, με ιδιαίτερα ενισχυμένο τον νότιο. Το κάστρο διέθετε δύο εισόδους, μία στη νότια που είναι η κύρια και μία βοηθητική στη βόρεια πλευρά. Η διάμετρος του οχυρού είναι 100 μ. περίπου. Στο εσωτερικό του υπάρχουν ερείπια δύο δεξαμενών, καμαροσκέπαστης πυριτιδαποθήκης, ενός τζαμιού που πατάει επάνω σε παλιότερο κτίριο με λουτρό, καθώς και δίχωρου κτιρίου μπροστά στην είσοδο για τις ανάγκες της φρουράς.

54 Βυζαντινό Κάστρο Φαναρίου Φανάρι, Καρδίτσα

55 Βυζαντινό Κάστρο Φαναρίου Φανάρι, Καρδίτσα

56 Τοξωτή Γέφυρα Ανθοχωρίου Ανθοχώρι, Καρδίτσα Το μονότοξο γεφύρι «Καμάρα» στο ρέμα της Κορομηλιάς, το φημισμένο μονοπάτι που οδηγεί στη θαυμάσια τοποθεσία «Εννέα Βρύσες» και στον αυχένα του Αγ. Νικολάου Βλασίου και διέρχεται μέσα από φαράγγι με πλούσια βλάστηση και σπάνιους καταρράκτες.

57 Υστεροβυζαντινή περίοδος Μνημεία Τρίκαλα

58 Ναός Πόρτας Παναγιάς Πύλης Πύλη, Τρίκαλα Στην όχθη του Πορταϊκού ποταμού, απέναντι από την κωμόπολη της Πύλης, στον παλαιό οικισμό της Πόρτα-Παναγιάς που ήταν γνωστός στην βυζαντινή εποχή ως «Μεγάλαι Πύλαι», βρίσκεται ο ναός της Πόρτα-Παναγιάς, άλλοτε καθολικό σταυροπηγιακής μονής. Η μονή που ήταν αφιερωμένη στο όνομα της Ακαταμαχήτου Θεοτόκου ιδρύθηκε το 1283 από τον σεβαστοκράτορα Ιωάννη Άγγελο Κομνηνό Δούκα, νόθο γιο του δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β` Δούκα και διαλύθηκε στην διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Το καθολικό που είναι σύγχρονο με την αρχική φάση της μονής, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, αποτελεί το μοναδικό σωζόμενο κτίσμα της. Ο ναός της Πόρτα-Παναγιάς αποτελείται από τον κυρίως ναό και τον μεταγενέστερο εξωνάρθηκα. Ο κυρίως ναός χαρακτηρίζεται ως τρίκλιτη σταυρεπίστεγη βασιλική τύπου Γ1. Τα κλίτη διαιρούνται εσωτερικά με κιονοστοιχίες. Η τοποθέτηση των στεγών των επιμέρους τμημάτων του ναού σε διαφορετικά ύψη δίνει στο μνημείο μια μοναδική πλαστικότητα.

59 Ναός Πόρτα Παναγιά Πύλη, Τρίκαλα

60 Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Αχλαδοχώρι, Τρίκαλα Πρόκειται για ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα μνημεία μιας σπάνιας αρχιτεκτονικής, σταυρεπίστεγος ναός με νάρθηκα στη δυτική πλευρά, στον Θεσσαλικό χώρο. Αποτελείται από τον βυζαντινό σταυρεπίστεγο κυρίως ναό και τις μεταγενέστερες προσθήκες στα δυτικά του, δηλαδή δυο συνεχόμενους χώρους που ο καθένας τους φέρει κατά μήκος της νότιας πλευράς ανοιχτή στοά και όλα μαζί έχουν κοινή ξυλόστεγη δίρριχτη στέγη. Σύμφωνα με την κατάταξη του Α. Ορλάνδου, για τους σταυρεπίστεγους ναούς της Ελλάδος, ο τύπος του ναού ανήκει στον τύπο Α1 που είναι και ο αρχαιότερος και ανάγεται στον 13 ο και 14 ο αιώνα.

61 Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Αχλαδοχώρι, Τρίκαλα

62 Ναός Πόρτας Παναγιάς Πύλης Πύλη, Τρίκαλα

63 Ευχαριστώ για την προσοχή σας