ΘΕΜΑ:ΤΟ FRANCHISING ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΟΛΟΠΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Κ Α Ι ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΩΝ OP ΘΕΜΑ:ΤΟ FRANCHISING ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΠΤΩΣΙΟΛΟΠΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΥΠΟΒΛΕΙΘΕΙΣΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΙΩΑΝΝΑ ΓΠΤΕΛΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΠΟΥΔΑΣΤΗ ΑΠΟΜΑΜΙΤΉ ΣΤΑΥΡΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΞΑΝΘΗ (ΔΡΑΓΑΤΣΑΝΙΟΥ 6,Τ.Κ.67Ι00,Τηλ.72627) ΚΑΒΑΛΑ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1997

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγίογή... 3 Μ ΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ...4 Κεφάλαιο Ι ο Ορισμός - Βασικές Έννοιες Υποχρεώσεις Συνεργαζόμενων Επιχειρήσεων Βασικά χαρακτηριστικά του θεσμού... 6 Ιστορική εξέλιξη του Franchising στην Αμερική και Εορώττη...8 Κεφάλαιο 3 ο...10 Το νομικό πλαίσιο της σύμβασης Franchising λ Η σύμβαση Franchising... Β. Το Franchising στο Κοινοτικό Δίκαιο Το Κοιί'οτικό ΐ'ομικό καθεστώς περί αιτα/ωησμου... i) Η απόφαση PRONUPTIA του Δ.Ε.Κ... ϋ) Ο Κανοησμός 4087/88... Ill) Επιτρεπόμεΐ οι περιορισμοί... ίν) Μη επιτρεπόμενοι περιορισμοί... ν) Λρση του ευεργετήματος της εόαιρεσης... \ι) Διαδικασία εναιττωσης... \ϋ ) Διάρκεια ισχύος Κανονισμού... ΚεφάλΜιο 4 ο Βασικά ετδη Franchising Λ. Με βάση το αντικείμενο Franchising 1. Το Franchising διανομής προϊόντων.. 2. Το Franchising υπηρεσιών Franchising παραγωγιίς ή βιομηχανικό Franchising Σύνθετο (Μικτό Franchising)... Β. Με βάση τη θέση που κατέχουν ο ο κύκλωμα παραγωγήςεμπορίας οι συμμετέχοντες Franchising παραγωγού - λιανέμπορου...^ 2. Franchising παρσγιογού - χονδρέμπορου...; 3. Franchising χονδρέμπορου - λιανέμπορου... C. Με βάση το συσχετισμό δυνάμεων (σχέσεις υπεροχής ή ισοτιμίας) μεταξύ των συμβαλλομένων...i I Franchising υπαγωγής Franchising ισότιμης συνεργασίας... D. Με βάση την αποκλειστικότητα των παραχωρημένων στο δικαιοδόχο δικαιωμάτων και η δυνατότητα υπεκχώρησης αυτών... i 1 Franchising κατά γεωγραφικί) περιοχή Λειτουργικό Franchising...

3 Κε.ψάλακ) So... Η οικονομικι'ι σημασία τον θεσμού...25 IVFranchisor.. 2. Για τον Franchisee 3. Για τον καταναλωτή Για ηιν Εθνική Οικονομία.. Κεφάλαιο...28 Πλεονεκτήματα και μεαονεκτήματα Franchising... 28, 1 Π)χονεκτήματα για τον Δικαιοπαροχο Μειονεκπ'ιματα για το Δικαιοπαροχο Πλεονεκτήματα για τον Δικαιοδοχο Μειονεκτήματα για το Δικαιοδοχο ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ... ΚεφάλΜΟ Ι ο Το Eranchising στον ε2ληνικό χώρο και στην εσληνική οικονομία και οι προϋποθέσεις που πρέπει να τηρούνται για την επιτυχή λειτουργία ταυ...30 Κεφάλαιο 2ο Βιομηχανικό ι παραγωγικό Franchisin και περιπτωσιολογικές μελέτες..35 Α. Παραγωγικό Franchising. Η εφαρμογή του θεσμού στα εστιατόρια ταχείας εξυπηρέτησης Ο πόλεμος μεταξύ των εστιατορίων ταχείας εςυπηρέτησιις ) Gooch s...;...35 ϋ) 150 Goody s μέχρι το '...37 ίίί) Me Donald s ίν) 'ν'πηρεσίες που προσφέρει η Goodv s στους αδειουχους ν) Κυριαρχεί η Goody s στην ΕΜχώα Η εφαρμογή του Franchising από τις εταιρείες Κωτσοβολος και Γερμαΐ'ος CofTe Connection...44 i) Βασικές προδιαγραφές για Franchise 45 ϋ) Βασικοί όροι συνεργασίας Ισπανική επίθεσιι στο ελ5.η\ικό έΐ δυμα Στην πράηη γραμμή άμυνας ο Glou Β. Βιομηχανικό Franchising Συμπέρασμα για την σύμβαση Franchis Βιβλκεγραφία...53

4 Εισαγωγή Μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο έκανε την εμφάνιση στο χώρο της αγοράς ο θεσμός του Franchising. Οι συνθήκες που επικρατούσαν τότε κυρίως η έλλειψη κεφαλαίων καθώς και η ανάπτυξη της μαζικής παραγωγής έδωσαν την ανάλογη ώθηση στην εξέλιξη αυτής της νέας εμπορικής συνεργασίας. Η εμπορική αυτή λοιπόν συνεργασία ανάμεσα σε δύο μέρη, τον δότη και τον λήπτη ή αλλιώς τον δικαιούχο και τον δικαιοπάροχο, βοήθησε σημαντικά το άνοιγμα των αγορών και την σνάπτυξη της οικονομίας στην χώρα της εταιρίας που την ανέπτυξε. Ο δικαιούχος που συνήθως αποτελεί μια εταιρεία δίνοντας τα πνευματικά του δικαιώματα αλλά και υλικά π.χ. κατάστημα που μπορεί να ανήκει είτε στον δικαιούχο είτε στον δικαιοπάροχο, το σήμα, την επωνυμία, δίνει μέσω της αναγνωρισμένης και επιτυχημένης παρουσίας του στο χώρο της αγοράς τη δυνατότητα στον δικαιοπάροχο μιας επιτυχημένης πορείας. Βέβαια, αυτό δεν είναι πάντα σίγουρο αφού παντού και πάντα υπάρχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, τα οποία θα αναφέρουμε αναλυτικότερα παρακάτω. Ακόμη μια σειρά από νομικές ρυθμίσεις και διατάγματα έχουν ψηφιστεί κατακυρωθεί για να προστατέψουν και τα δύο μέλη. Στην χώρα μας εμφανίστηκε με κάποια καθυστέρηση αλλά η ανταπόκριση ήταν τόσο μεγάλη, ώστε κίνησαν το ενδιαφέρον μεγάλων και παγκόσμιων εταιρειών που βρήκαν πρόσφορο έδαφος για την επέκτασή τους σε νέες αγορές. Παράλληλα πολλές είναι και οι ελληνικές εταιρείες που υιοθέτησαν το σύστημα Franchising με εξίσου μεγάλη επιτυχία, δίνοντας τους τη δυνατότητα επέκτασης και εκτός ελληνικών συνόρων.

5 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Κεφάλαιο Ιο 1. Ορισμός - Βασικές Έννοιες Το Franchise είναι το σύνολο δικαιωμάτων βιομηχανικής ή ττνευματικής ιδιοκτησίας που αφορούν χρήση εμπορικών σημάτων και επωνυμιών, πινακίδων καταστημάτων, συμβόλων, χρωματισμών, προτύπων, σχεδίων δικαιωμάτων αντιγραφής λογιστικών συστημάτων, πακέτων λογισμικού (Software) και μεθόδων χρηματοοικονομικής διαχείρισης τεχνογνωσιών ή διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας προς εκμετάλλευση, με σκοπό τη μεταπώληση (διανομή) προϊόντων ή την παροχή υπηρεσιών προοριζόμενων για τελικούς χρήστες (καταναλωτές). Το Franchise (Φραντσάιζ) έχει αποδοθεί στην ελληνική ως "δικαιόχρηση". Franchise είναι η συμφωνία (σύμβαση) με την οποία καθορίζονται τα οικονομικά και άλλα ανταλλάγματα και οι ειδικότεροι όροι και προϋποθέσεις παροχής από τον έναν συμβαλλόμενο στον άλλο ολόκληρου ή μέρους του παραπάνω πακέτου δικαιωμάτων. Ο πρώτος από τους ανωτέρω, δηλ. ο φορέας της. εμπορικής επωνυμίας και κάτοχος της τεχνογνωσίας κτλ., που συνήθως είναι μια μεγάλη, καθιερωμένη και με διεθνή ακτινοβολία επιχείρηση, ονομάζεται Franchisor, "δικαιοπάροχος" (επειδή παραχωρεί δικαιώματα). Ο δεύτερος από τους συμβαλλόμενους που, αναλαμβάνοντας μια σειρά υποχρεώσεων, αποκτά τη δυνατότητα χρήσης της εμπορικής επωνυμίας, του εμπορικού σήματος, της τεχνογνωσίας κλπ. του δικαιοπάροχου, ονομάζεται Franchisee, "δικαιοδόχος". ' 2. Υποχρεώσεις Συνεργαζόμενων Επιχειρήσεων Οι κύριες υποχρεώσεις του δικαιοπαρόχου είναι: να προσφέρει στο δικαιοδόχο κάθε δυνατή τεχνική, οργανωτική και νομική στήριξη, για την ευόδωση του σκοπού της κοινής επιχειρηματικής προσπάθειας. να παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες για τι^ν επίλυση αναφυόμενων προβλημάτων και υπερπήδηση δυσχερειών. Βλ. Ο.Π.Ε.: Οργολίσμός ΠροώΟησιις Εξαγωγών Franchising - Leasing Π. Μού.ακός. Αθήνα 1991 Ινστιτούτο Εξαγωγικών Σπουδών σελ. ;

6 να τον χρηματοδοτεί για την κάλυψη των αναγκών του για κεφάλαιο κινήσεως, εφόσον, βέβαια, τούτο προβλέπεται από τη συμβατική συμφωνία τους. να θέτει υπόψη του συνεργάτη του δικαιοδόχου έρευνες αγοράς, μελέτες και κάθε αναγκαίο στοιχείο, για την κατάστρωση της επιχειρηματικής τους δράσης. Οι υποχρεώσεις του δικαιοδόχου, λόγω της φύσεως της δραστηριότητας Franchising και της ανάγκης κατοχύρωσης των συμφερόντων του Franchisor, είναι συνήθως πιο εκτεταμένες. Συγκεκριμένα, ο δικαιοδόχος, σε γενικές γραμμές, οφείλει: να εκπληρώνει τις οικονομικές υποχρεώσεις του απέναντι στο Franchisor, δηλ. να καταβάλλει σ αυτόν τη σύμφωνη μένη αμοιβή του, ου συνήθως συνίσταται σ ένα εφάπαξ ποσό (πάγια αμοιβή) που καταβάλλεται κατά την έναρξη του δικαιοδόχου στον όμιλο των συνεργαζομένων επιχειρήσεων και κυρίως σε μια ποσοστιαία τακτική καταβολή, που υπολογίζεται με βάση ένα καθορισμένο, στα πλαίσια της σύμβασης Franchising, ποσοστό πάνω στον κύκλο εργασιών (ποσοστιαία αμοιβή). να εφαρμόζει με ακρίβεια τους όρους παροχής της τεχνογνωσίας και τις οδηγίες του δικαιοδόχου, για τις τεχνικές παραγωγής, διανομής και εμπορίας, τον τρόπο προβολής και διαφήμισης κλπ. να τηρεί τις προδιαγραφές ποιότητας των προϊόντων και των υπηρεσιών. να ενημερώνει τον Franchisor για τυχόν προβλήματα και δυσχέρειες. να φροντίζει για την εμφάνιση ενιαίας προς τα έξω εικόνας των προϊόιπων ή υπηρεσιών. να απέχει από οποιαδήποτε ανταγωνιστική ενέργεια σε βάρος του δικαιοδόχου να προστατεύει το κύρος και το γόητρο της επιχείρησης που έχει εκχωρήσει το δικαίωμα χρήσης της εμπορικής επωνυμίας, της τεχνογνωσίας της κλπ. Αυτό επιτυγχάνεται, μεταξύ των άλλων, με το να καθιστά σαφές ο δικαιοδόχος σε όλες τις εμπορικές συναλλαγές του και επαφές με δημόσιες υττηρεσίες και οργανισμούς, ότι αποτελεί μια αυτόνομη επιχείρηση, έτσι ώστε να μην πλήττεται το κύρος του δικαιοδόχου σε περίπτωση που ο συνεργάτης του Franchisee βρεθεί σε αδυναμία να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις του προς τρίτους. να λαμβάνει κάθε δυνατό και πρόσφορο μέσο, ώστε να αποκλειστεί το εΐ δεχόμελό διαρροής της τεχνογνωσίας και γεντκά των εμπορικών μυστικών που του έχει εμπιστευθεί. στα πλαίσια της μεταξύ τους συμφωνίας, ο δικαιοπάροχος και βέβαια αποτελούν ένα πολύτιμο κεφάλαιο για τον τελευταίο. Διευκρινίζουμε ότι ορισμένες από τις παραπάνω υποχρεώσεις, π.χ. συμμόρφωση δικαιοδόχου προς τις οδηγίες του δικαιοπαρόχου.

7 αναφέρονται ειδικότερα σε ένα ορισμένο τύπο Franchising, το Franchising υπαγωγής, που είναι ο πιο χαρακτηριστικός και συνηθέστερος στην προιξη (βλ. Είδη Franchising, Κεφ. 4), ^ 3. Βασικά χαρακηιριστνκά του θεσμού Τα στοιχεία που αθροιστικά συνθέτουν την ιδιαιτερότητα του Franchising και συναστούν την ειδοποιό διαφορά από τα άλλα συστήματα οικονομικής συνεργασίας είναι τα εξής: Ο δικαιοδόχος προσφέρει άϋλο κεφάλαιο σαν «προίκα» στο «γάμο» μεταξύ επιχειρήσεων, που ονομάζεται Franchising, (δηλ. δικαιώματα χρήσης εμπορικής επωνυμίας και σήματος, τεχνογνωσίας κλπ.), ενώ ο δικαιοπάροχος συνεισφέρει το υλικό κεφάλαιο και την επιχειρηματική του προσπάθεια, αναλαμβάνοντας και τον σχετικό επενδυτικό κίνδυνο. και οι δύο πλευρές διατηρούν τη νομική τους αυτοτέλεια, δηλ. σε κανένα τύπο Franchising δε δημιουργείται σαν αποτέλεσμα της σύμπραξης των δύο συμβαλλόμενων ένα νέο νομικό πρόσωπο. Βέβαια η νομική ανεξαρτησία δεν πρέπει να συγχέεται με την ελευθερία της επιχειρηματικής δράσης, που σε μια τουλάχιστον μορφή σύμβασης Franchising (τη σύμβαση υπαγωγής) περιορίζεται στο ελάχιστο, αφού υπάρχει πλήρης εξάρτηση του δικαιοδόχου από τις αποφάσεις και τις προδιαγραφές του δικαιοπαρόχου. ο δικαιοπάροχος παρέχει στο δικαιοδόχο τεχνική και οργανωτική στήριξη σε διαρκή βάση. Δηλαδή το Franchising δεν συνίσταται όπως άλλες παρεμφερείς συμβάσεις σε μια εφάπαξ παραχώρηση τεχνογνωσίας, αλλά οι υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτό εκτείνονται σε όλη τη διάρκεια της σχετικής συμφωνίας. όλα τα μέλη του δικτύου Franchising εφαρμόζουν ενιαίες μεθόδους εμπορίας. FI εμφάνιση επίσης των χώρων και των οχημάτων τους κλπ. (διαρρύθμιση, εξοπλισμός, διακόσμηση) είναι ενιαία. Έτσι, η προς τα έξω εικόνα του δικτύου Franchising είναι ενιαία, πράγμα που συμβάλλει στην ενίσχυση του κύρους του. με βάση τα αναφερόμενα στο προοίμιο του κανονισμού της Ε.Ο.Κ. 4D87/88, το στοιχείο της διανομής (ή διάθεσης) σε τελικούς καταναλωτές είναι απαραίτητο για το χαρακτηρισμό μιας σύμβασης σαν Franchising και την υπαγωγή της στις διατάξεις του εν λόγω κανονισμού. Kλεivovτας το κεφάληιο αυτό, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο θεσμός Franchising δεν έχει σταθεροποιηθεί ακόμη σε μια οριστική βλ. Ο.Π.Ε.: 0(τγανισμός Προώθησιις Εξαγωγών Franchising - Leasing Π. Μού,ακός, Α0ή\ ο 1991 Ινστιτούτο Εξαγωγικώΐ' Σπουδώι

8 μορφή, αφού, προσαρμοζόμένος συνεχώς προς τις απαιτήσεις της εξελισσόμενης πραγματικότητας, εμπλουτίζεται με νέα στοιχεία. ^ βλ. Ο.Π.Ε.; Οργαησμός Προώθησιις Εξαγο>/ών Franchising - Leasing Π. Μαί,ακός. Αθήνα 1991 Ε'στιτούτο Εξαγωγικών Σπουδών

9 Κεφάλαιο 2ο Ιστορική εξέλιξη του Franchising στην Αμερική και Ευρώπη Οι εργασίες τύπου Franchising εμφανίσθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής κατά το τέλος του 19ου αιώνα. Τότε οργανώθηκε και το πρώτο δίκτυο διανομής Franchising από την εταιρεία ραπτομηχανών Singer, το παράδειγμα της οποίας ακολούθησαν οι εταιρείες αυτοκινήτων και οι επιχειρήσεις εμπορίας πετρελαιοειδών. Αποφασιστική ώθηση στο θεσμό αυτό έδωσαν, μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, οι συνθήκες που επικράτησαν τότε, δηλ. η ανάπτυξη της μαζικής παραγωγής σε συνδυασμό με την έλλειψη εμπορικών κεφαλαίων για την πραγματοποίηση των απαραίτητων επενδύσεων. Στις Ηνωμένες Πολιτείες ο θεσμός αυτός εξαπλώθηκε σε όλους τους κλάδους του αυτοκινήτου (τεχνική συντήρηση, επισκευές. Service, συμπληρωματικός εξοπλισμός κτλ.) και ιττους κλάδους ξενοδοχείων, μπουτίκ, τροφίμων, λογιστικών υπηρεσιών κτλ. Η εντυπωσιακή εξέλιξη της νέας αυτής μορφής εμπορικής συνεργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες αποτυπώνεται ανάγλυφα στα εξής αριθμητικά στοιχεία: το ποσοστό του Εθνικού Προϊόντος των Η.Π.Α., που αντιπροσώπευε ο κύκλος εργασιών των ομίλων καταστημάτων με συμφωνίες Franchising, αυξήθηκε από 11,25% το 1967 σε 13% ή 248 δις δολάρια το μεταξύ της δεκαετίας του 1950 και των πρώτων οκτώ ετών της δεκαετίας του πλασιάστηκε ο αριθμός των νέων δικαιοπαρόχων (από 27 σε 1140). το 1988 οι αλυσίδες δικαιόχρησης διαθέτουν περισσότερα από σημεία λιανικής πώλησης, ο δε τζίρος του ξεπέρασε τα 640 δις δολάρια. το 1986 απασχολήθηκαν σε αλυσίδες δικαιόχρησης περισσότερα από 6,5 εκατομμύρια άτομα. Θεαματική είναι και η διεθνής εξάπλωση των δικτύων Franchising, αφού 400 περίπου δικαιοπάροχοι από τις Η.Π.Α. διαθέτουν στο εξωτερικό σημεία λιανικής πώλησης. Στην Ευρώπη ο θεσμός αντιμετωπίστηκε επιφυλακτικά και ο ρυθμός ανάπτυξη του υπήρξε συγκρατημένος. Κατά τη δεκαετία του 1980 οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, έχοντας διαπιστώσει τα πλεονεκτήματα του Franchising και θορυβημένες από την εισβολή στον ευρωπαϊκό χώρο των αμερικανικών κολοσσών (δικαιοπαρόχων), εκδηλώνουν αυξημένο ενδιαφέρον για το δυναμικό αυτό σύστημα συνεργασίας. Π.χ. αναφέρεται

10 ότι, ενώ το 1975 υττήρχαν στη Γαλλία μόνο 65 δίκτυα Franchising, το 1983 ο αριθμός τους έφτασε τα 500 με δικαιοπαρόχους. Στη Δ. Γερμανία υττήρχαν αντίστοιχα 259 δικαιοπάροχοι και δικαιοδόχοι, ενώ στην Αγγλία 283 δικαιοπάροχοι και δικαιοδόχοι. Το 1985 στην Ευρώπη (με εξαίρεση το Λουξεμβούργο, Ελλάδα, Ιρλανδία και Δανία) υπήρχαν δίκτυα Franchising με σημεία πωλήσεων και συνολικό κύκλο εργασιών μεγαλύτερο από 33 δις ECU Υπολογίζεται ότι σήμερα η μορφή αυτή του «συλλογικού εμπορίου» καλύπτει το 3-7% των λιανικών πωλήσεων στο χώρο της Κοινότητας. Για την προώθηση των στόχων του Franchising και την προστασία των συμφερόντων των συνεργαζόμενων στα πλαίσια του Franchising επιχειρήσεων, έχει ιδρυθεί η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Franchising (European Franchise Federation) που έχει καταρτίσει μάλιστα και Ευρωπαϊκό Κώδικα Συμπεριφοράς. Πάντως ορόσημο για την εξέλιξη του θεσμού στην Ευρώπη αποτελεί η έκδοση του Κανονισμού 4087/88, που δίνει σαφείς και θετικές λύσεις σε μια σειρά από νομικά θέματα που συνδέονται με τη λειτουργία του εν λόγω θεσμού.' ^ βλ. Ο.Π.Ε.: Οργαησμός Προώθησης Εξα/ωγών Franchising - Leasing Π. Μαλακός, Αθήνα 1991 Ινστιτούτο Εξαγαιγικών Σπουδών

11 Κεφάλαιο 3ο Το νομικό πλαίσιο της σύμβασης Franchising A. Η σύμβαση Franchising Το Franchising είναι μια ιδιόρρυθμη μικτή σύμβαση στην οποία συνυπάρχουν στοιχεία από αρκετές μορφές νομικών σχέσεων. Οι συγγραφείς των διαιρόρων εθνικοτήτων, που έχουν ασχοληθεί με το θέμα του νομικού χαρακτηρισμού της σύμβασης Franchising, τονίζουν περισσότερο ορισμένα στοιχεία του θεσμού αυτού και αγνοούν άλλα, πράγμα που αττηχεί και την ιδιαιτερότητα του δικαίου της αντίστοιχης χώρας, αλλά και τις εξελίξεις στο περιεχόμενο του Franchising. Π.χ., τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στις Η.Π.Α. ένας τονισμός των στοιχείων της σύμπραξης ή συμμετοχής ή κοινότητας συμφερόντων, πράγμα που οφείλεται στη μεγαλύτερη διάδοση ενός τύπου Franchising, του λεγόμενου PARTNERSHIP COMMUNITY OF INTEREST FRANCHISE (τρίτη γενιά Franchising). To αγγλικό δίκτυο ακολουθεί κατά βάση το συγγενές αμερικάνικο δίκαιο, ενώ στο γαλλικό δίκαιο χαρακτηρίζεται το Franchising ως ένα είδος ανώνυμης σύμβασης εξουσιοδοτημένου αντιπροσώπου που περιέχει στοιχεία της σύμβασης παραχώρησης της άδειας χρήσης σήματος, της σύμβασης εφοδιασμού, της σύμβασης αποκλειστικότητας, της σύμβασης παροχής υπηρεσιών και της συμφωνίας παραχώρησης τεχνογνωσίας. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι τελευταία στη Γαλλία τονίζονται περισσότερο τα στοιχεία της κοινότητας συμφερόντων ανάμεσα στο δικαιοπάροχο και το σύνολο των δικαιοδόχων, λόγω της μεγάλης διάδοσης που γνωρίζει στη χώρα αυτή η μορφή συνεργασίας που χαρακτηρίζεται ως Ομάδα Συμφέροντος ή Όμιλος Οικονομικού Σκοπού. Στην Ιαπωνία, όπου η μορφή αυτή εμπορικής συνεργασίας είναι νέα, λόγω απουσίας ειδικών νομικών ρυθμίσεων, οι σχέσεις μεταξύ δικαιοπαρόχων και δικαιοδόχων διέπονται από το αστικό και εμπορικό δίκαιο της χώρας, ενώ τα θέματα που αναφέρονται σε δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας αντιμετωπίζονται από το νόμο για την πρόληψη του αθέμιτου ανταγωνισμού. Τέλος η γερμανική θεωρίά, που έχει ασχοληθεί με ιδιαίτερη σοβαρότητα με το νομικό χαρακτηρισμό του θεσμού, θεωρεί το Franchising ως μια μορφή κάθετης συνεργασίας μεταξύ ανεξάρτητων επιχειρήσεων, που στηρίζεται σε ατομικές συμβάσεις περιέχουσες στοιχεία από τις συμβάσεις πώλησης, έργου, παροχής υπηρεσιών, παραχώρησης άδειας εκμετάλλευσης και μίσθωσης προσοδοφόρου δικαιώματος. Τα στοιχεία αυτά, ανάλογα με το συγκεκριμένο περιεχόμενο της σύμβασης, εμφανίζονται πότε περισσότερο και πότε λιγότερο έντονα.

12 Για λόγους κυρίως ελέγχου του περιεχομένου της από τις αρμόδιες αρχές και από τα δικαστήρια, η σύμβαση Franchising πρέπει να καταρτίζεται γρατιτά. Επειδή με τη σύμβαση καθορίζονται τα δικαιώματα, οι υποχρεώσεις και οι σχέσεις μεταξύ των συμβαλλόμενων, έχει ιδιαίτερη σημασία για τη σωστή λειτουργία του Franchising η σαφής διατύπωση, η πληρότητα των ρυθμίσεων, ώστε να μην υπάρχουν κενά και αντιφάσεις που μπορεί να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα κατά την εφαρμογή της σύμβασης και να αποτελέσουν αιρορμή ή αιτία αντιδικιών μεταξύ των συνεργαζόμενων επιχειρήσεων. Για την κατοχύρωση των συμφερόντων των συμβαλλομένων (και ιδίως του δικαιοδόχου που είναι συνήθως το ασθενέστερο μέρος), αλλά και για τη νομοτεχνική επεξεργασία του κειμένον της σύμβασης, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι σχετικές ρυθμίσεις κινούνται στα πλαίσια του νομικού καθεστώτος που διέπει το Franchising, ενδείκνυται η προσφυγή σε δικηγορικά γραφεία που εξειδικεύονται στον τομέα αυτό. Η σύμβαση Franchising αποτελείται από τέσσερα μέρη, δηλ. το προοίμιο, τις υποχρεώσεις του δικαιοπαρόχου, τις υποχρεώσεις του δικαιοδόχου και τις λοιπές διατάξεις. Στο προοίμιο καθορίζονται ο σκοπός και το πλαίσιο της συνεργασίας και περιγράφεται το περιεχόμενο του «πακέτου» που αποτελεί το Franchise, δηλ. το σύνολο δικαιωμάτων βιομηχανικής ή πνευματικής ιδιοκτησίας που παραχωρούνται από το δικαιοπάροχο στο δικαιοδόχο και αφορούν το εμπορικό σήμα, την επωνυμία, τά διακριτικά γνωρίσματα του καταστήματος (πινακίδες), τα πρότυπα χρήσης, τα σχέδια, τα δικαιώματα αναγραφής τις τεχνογνωσίες και τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας. Εττίσης στο προοίμιο τονίζεται το καθοριστικής για το χαρακτηρισμό μιας σύμβασης ως Franchising στοιχείο της ανεξαρτησίας των συνεργαζομένων επιχειρήσεων. Στις υποχρεώσεις του δικαιοπαρόχου περιγράφεται αναλυτικά το «πακέτο» Franchising και ο τρόπος χρήσης του. Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην αναλυτική περιγραφή της υποστήριξης και συμπαράσταττης που οφείλει να παρέχει ο δικαιοπάροχος στο δικαιοδόχο, δηλ. των προσφερομένων υπηρεσιών στους τομείς εμπορίας, ανάπτυξης, πωλήσεων, διαφήμισης, διαχείρισης, τεχνολογίας οικονομίας, φοροτεχνικής και γενικά διοίκησης επιχειρήσεων, καθώς και των όρων υπό τους οποίους προσφέρονται αυτές οι υπηρεσίες. Επίσης, στο τμήμα αυτό της σύμβασης ρυθμίζεται και το θέμα της παραχώρησης εδαφικής προστασίας από το δικαιοπάροχο στο δικαιοδόχο, δηλ. τα δικαιώματα αποκλειστικότητας που δίνονται στο δικαιοδόχο, σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Στις υποχρεώσεις του δικαιοδόχου ρυθμίζεται το θέμα της αμοιβής του δικαιοπαρόχου για την παραχώρηση των δικαιωμάτων βιομηχανικής και πνευματικής ιδιοκτησίας, δηλ. σε τι συνίσταται η αμοιβή (εφάπαξ και ποσοσπαία), με ποιο τρόπο και σε ποια διαστήματα πληρώνεται κτλ.

13 Επίσης καθορίζονται οι υποχρεώσεις του δικαιοδόχου που αναφέρονται στον έλεγχο του δικτύου, την τήρηση των ποιοτικών προδιαγραιρών, την ενιαία εμφάνιση του δικτύου και γενικώς στην προστασία των συμφερόντων του δικαιοπαρόχου από τυχόν ανταγωνιστικές ενέργειες του δικαιοδόχου ή τρίτων ή διαρροή της τεχνογνωσίας προς τρίτους. Τέλος, στο τέταρτο μέρος της σύμβασης -λοιπές διατάξειςπεριλαμβάνονται ρυθμίσεις σχετικά με τη διάρκεια της σύμβασης, τις προϋποθέσεις παράτασής της, τους όρους καταγγελίας και τον τρόπο εκκαθάρισης της συνεργασίας μετά τη λήξη της σύμβασης, θέματα αποζημίωσης σε περίπτωση διακοπής της σύμβασης, τη συμμετοχή του δικαιοδόχου στο λεγόμενο «Συμβούλιο δικαιοδόχων», τα δικαιώματα προτεραιότητας του δικαιοπαρόχου στην περίπτωση που ο δικαιοδόχος προτίθεται να μεταβιβάσει την επιχείρησή τρυ σε τρίτο. Τέλος, καθορίζεται το εφαρμοστέο δίκαιο (διεθνές Franchising) και η διαιτησία και η δωσιδικία, δηλ. το αρμόδιο για την εκδίκαση των διαιρορών δικαστήριο. Β. Το Franchising στο Κοινοτικό Δίκαιο 1. Το Κοινοτικό νομικό καθεστώς περί ανταγωνισμού Είναι γνωστό ότι η Ευρωπαϊκή Κοινότητα θεωρεί τον ελεύθερο ανταγωνισμό σαν θεμελιώδη προϋπόθεση για τ η ν ' αποτελεσματική λειτουργία της κοινής αγοράς. Γι αυτό το λόγο έχει θεσπίσει σειρά κανόνων με σκοπό την περιφρούρηση του, δηλ..την απαγόρευση όλων εκείνων των συμφωνιών, συμπράξεων, συνεργασιών, εναρμονισμένων πρακτικών κτλ. μεταξύ επιχειρήσεων, που μπορούν να έχουν σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό, την παρεμπόδιση ή την νόθευση του ελεύθερου ανταγωνισμού. Τα κοινοτικά όργανα έχουν την υποχρέωση, στα πλαίσια της εφαρμογής κανονισμών που έχουν εκδοθεί με βάση το άρθρο 85 της Συνθήκης της Ε.Ο.Κ. «περί προστασίας του ελεύθερου ανταγωνισμού», να υποβάλλουν σε έλεγχο τις συναπτόμενες μεταξύ κοινοτικών επιχειρήσεων συμβάσεις, συμφωνίες κτλ., για να διαπιστώσουν εοιν ορισμένοι όροι τους συνιστούν καταχρηστική εκμετάλλευση τυχόν δεσπόζουσας θέσης του ενός συμβαλλομένου σε βάρος του άλλου (π.χ. ειροφμογή άνασων όρων επί ισοδύναμων παροχών) ή εάν έχουν συμφωνηθεί ρήτρες που αφορούν: α) τον άμεσο ή έμμεσο καθορισμό των τιμών αγοράς ή πώλησης β) τον περιορισμό ή τον έλεγχο της παραγωγής της διάθεσης, της τεχνολογικής ανάπτυξης ή των επενδύσεων, ή γ) την κατανομή των αγορών ή των πηγών εφοδιασμού, καθόσον οι ρήτρες αυτές βλ. Ο.Π.Ε.: Οργανισμός Προώθησης Εξαγωγών Franchising - Leasing Π. Μού,ακός, Αθήνα 1991 Ινστιτούτο Εξαγιαγικών Σπουδών

14 i Μ έχουν σαν συνέπεια τη νόθευση του ενδοκοινοτικού ανταγωνισμού και επομένως είναι αυτοδίκαια άκυρες. Παράλληλα με τα ανωτέρω, το άρθρο 85 παράγ 3 της Συνθήκης της Ε.Ο.Κ. προβλέπει δυνατότητα εξαίρεσης από τους κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού, δηλ. επιτρέπει τη σύναψη συμβάσεων ή συμφωνιών που επιβάλλουν περιορισμούς αντίθετους με την έννοια του ελεύθερου ανταγωνισμού, αλλά από την άλλη μεριά συμβάλλουν στη βελτίωση της παραγωγής ή της διανομής των προϊόντων ή στην προώθηση της τεχνικής και οικονομικής προόδου, εξασφαλίζοντας συγχρόνως στους καταναλωτές δίκαιο τμήμα από το όφελος που προκύπτει. Απαραίτητες όμως προϋποθέσεις για να θεωρηθούν έγκυρες οι συμφωνίες αυτές είναι: α) να μην επιβάλλουν περιορισμούς πέρα από τα όρια που προσδιορίζονται από τη φύση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και που είναι αναγκαία για την επίτευξη των στόχων της. β) να μην οδηγούν στην κατάργηση του ανταγωνισμού επί σημαντικού τμήματος της αγοράς των προϊόντων. ί) Η απόφαση PRONUPTIA του Δ.Ε.Κ. Ορόσημο στη διαμόρφωση της νομολογίας του Δ.Ε.Κ. (Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων) σχετικά με το Franchising αποτέλεσε η απόφασή του στην υπόθεση PRONUPTIA. Η επίδικη υπόθεση αφορούσε την, εκ μέρους της γαλλικής εταιρείας PRONUPTIA και της θυγατρικής της στη Γερμανία, παραχώρηση σε μια γερμανική εταιρεία του δικαιώματος να πωλεί τα προϊόντα της (νυφικά και άλλα ενδύματα) στη βόρεια Γερμανία, χρησιμοποιώντας το εμπορικό σήμα και την επωνυμίας της. Αφορμή τιις δικαστικής διένεξης ήταν η καθυστέρηση καταβολής των δικαιωμάτων του δικαιοπαρόχου επί του κύκλυυ εργασιών του δικαιοδόχου. Στα πλαίσια της εκδίκασης της υπόθεσης αυτής, η πλευρά του δικαιοδόχου στήριζε την επιχειρηματολογίας της στην αντίθεση ορισμένων ρυθμίσεων της σχετικής συμφωνίας προς το κοινοτικό νομικό πλαίσιο που διέπει τον ελεύθερο ανταγωνισμό. Τέτοιες ρυθμίσεις ήταν π.χ. ο περιορισμός της δραστηριότητας του δικαιοπαρόχου σε ένα μόνο κατάστημα ειδικά διαρρυθμισμένο και διακοσμημένο, η απαγόρευση υπεκχώρησης σε τρίτους των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων της σύμβασης, χωρίς έγκριση του δικαιοπαρόχου, η υποχρέωση του ιδίου να ζητά την έγκριση του Franchisor, πριν προβεί σε οποιαδήποτε διαφημιστική ενέργεια και τέλος η υποχρέωση αποκλειστικής προμήθειας των πωλουμένων προϊόντων από τον δικαιοπάροχο. Το Δ.Ε.Κ. αφού εξέτασε την ιδιαίτερη φύση του θεσμού αυτού, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα βασικά χαρακτηριστικά του Franchising το διαφοροποιούν σαφώς από συμβάσεις παραχωρήσεως πωλήσεων ή από εκείνες που δεσμεύουν συγκεκριμένους πωλητές, πλαίσιο ενός 13

15 οτυστήματος επιλεκ-ηκης διανομής, καθόσον αυτές «δεν παρέχουν δικαίωμα χρήσης ενός και του αυτού εμπορικού σήματος, ούτε εφαρμογή ενιαίων εμπορικών μεθόδων, ούτε καταβολή δικαιωμάτων ως αναιπαροχή για τα συνομολογηθέντα οφέλη». Η σημασία της απόφασης αυτής του Δ.Ε.Κ. συνίσταται στο ότι με αυτήν, το εν λόγω Δικαστήριο: α) αποδέχεται την ιδιαιτερότητα και την αυτόνομη υπόσταση του Franchising, που το χαρακτηρίζει σαν ένα σύστημα καταρχήν επιθυμητό, αφού δεν περιορίζει, όπως π.χ. ένα σύστημα αποκλειστικής διανομής, τον ανταγωνισμό αλλά επιτρέπει και στο δικαιοδόχο και στον καταναλωτή να αποκομίσουν ένα όφελος από την επιτυχή λειτουργία του. Απόρροια αυτής της θετικής αντιμετώπισης του Franchising από το Δ.Ε.Κ. είναι η θέση ότι και οι περιορισμοί που επιβάλλονται από το δικαιοπάροχο στο δικαιοδόχο είναι θεμιτοί, αφού είναι απαραίτητοι για την αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος και την εφαρμογή της κύριας συμφωνίας, που όχι μόνο δεν νοθεύει τον ανταγωνισμό αλλά, συμβάλλει στην ενίσχυσή Δηλαδή το Δ.Ε.Κ., στην προκειμένη περίπτωση, εφαρμόζει την αρχή του επιτρεπτού των λεγομένων «ancillary restrains» (δηλ. των περιορισμών εκείνων που έχουν καθαρά βοηθητικό χαρακτήρα, για την επίτευξη του στόχου της κύριας συμφωνίας που κρίνεται επιθυμητός) και την αρχή της στάθμισης των ωφελειών και των ζημιών που συνεπάγεται ένας περιορισμός για τον ανταγωνισμό (και οι δυο αυτές αρχές αποτελούν εξειδίκευση του λεγόμενου Rube of reason, δηλ. της αρχής της τελολογικής πραγματιστικής (αντί της γραμματικής) ερμηνείας των διατάξεων που απαγορεύουν τις συμπράξεις. β) Καθορίζει κριτήρια με βάση τα οποία οριοθετούνται οι επιτρεπόμενοι από τους μη επιτρεπόμενους περιορισμούς. Συγκεκριμένα θεωρούνται επιτρεπτοί οι επιβαλλόμενοι από το δικαιοπάροχο στο δικαιοδόχο περιορισμοί εφόσον: προστατεύουν το δικαιοπάροχο από τον κίνδυνο ανταγωνισμού από την πλευρά του δικαιοδόχου, αλλά και από τον κίνδυνο να αποκομίσουν, έστω και έμμεσα, όφελος οι ανταγωνιστές του από την τεχνογνωσία που αυτός μεταβιβάζει. έχουν σαν σκοπό τη διαφύλαξη της φήμης καε του γοήτρου της επιχείρησης του δικαιοπαρόχου και την ομαλή και αποτελεσματική λειτουργία του δικτύου.^ βλ. Ο.Π.Ε.: Οργανισμός ΠροώΟησιις Εξαγωγών Franchising - Leasing Π. Μα),ακός. Αθήνα 1991 Ινσπτούτο Εξαγοτγικών Σπουδών

16 ii) Ο Κανονισμός 4087/88 Η επντροττή, προκειμένου να δώσει, κάτω από το πρίσμα της νομολογιακής πρακτικής του Δ.Ε.Κ., λύσεις στα συνδεόμενα με το Franchising προβλήματα και να δημιουργήσει προϋποθέσεις ανάπτυξης σε ενιαία βάση του θεσμού αυτού στο χώρο της Κοινότητας, κατάρτισε, και τον Αύγουστο του 1987 δημοσίευσε το πρώτο σχέδιο κανονισμού για το Franchising, καλώντας τους ενδιαφερό μένους να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους. Αφού η επιτροπή μελέτησε τις 40 περίπου απαντήσεις και μετά από διαβουλεύσεις στα πλαίσια της Επιτροπής για Θέματα Συμπράξεων και Δεσποζουσών Θέσεων, προέβη στην έκδοση, στις 30 Νοεμβρίου 1988, του Κανονισμού 4087/88. Στο άρθρο 1 του εν λόγω κανονισμού περιέχονται η αρχή της απαλλαγής από την εφαρμογή του άρθρου 85 παράγ. 1 Συνθ. Ε.Ο.Κ. και ορισμένοι βασικοί ορισμοί. Τα άρθρα 2, 3, και 4 αναφέρονται γενικά και ειδικότερα στους κατά παρέκκλιση των διατάξεων του άρθρου 85 παράγ. 1 της Συνθήκης της Ε.Ο.Κ. περιορισμούς, που επιτρέπεται να περιέχονται στις συμβάσεις Franchising. iii) Επιτρεπόμενοι περιορισμοί Οι περιορισμοί αυτοί (υποχρεώσεις των συμβαλλομένων) διακρίνονται ανάλογα με το σκοπό που επιδιώκεται' με αυτούς; α) Περιορισμοί που αποβλέπουν σε παρεμπόδιση ανταγωνιστικών ενεργειών του ενός συμβαλλόμενου σε βάρος του άλλου (ρήτρα μη ανταγωνισμού). α1) για την πλευρά του Franchisor: να μην παραχωρεί σε τρίτους το δικαίωμα να εκμεταλλεύονται το σύνολο ή μέρος των δικαιωμάτων Franchising. να μην εκμεταλλεύεται ο ίδιος ή να μην προμηθεύει προϊόντα ή υπηρεσίες που αποτελούν αντικείμενο του Franchising, κάτω από ένα παρόμοιο σύστημα να μην προμηθεύει ο ίδιος τα προϊόντα σε τρίτους. ο2) για την πλευρά του Franchisee: να μη συνάπτει συμφωνίες Franchising με τρίτους δικαιοδόχους εγκατεστημένους εκτός της περιοχής της βάσει της σύμβασης δικαιοδοσίας του. να απέχει από την προσέλκωση πελατών, εκτός της περιοχής της σύμβασης, για προϊόντα ή υπηρεσίες που αποτελούν αντικείμενο του Franchising.

17 να μην παράγει ή πωλεί ή χρησιμοποιεί, στο πλαίσιο της παροχής υττηρεσιών, προϊόντα ανταγωνιστικά με εκείνα του δικαιοπαρόχου, που αποτελούν το αντικείμενο του Franchising (δυνατότητα εξαίρεσης προβλέπεται για εξαρτήματα και ανταλλακτικά). β) Περιορισμοί που αποβλέπουν στην προστασία των δικαιωμάτων πνευματικής ή βιομηχανικής ιδιοκτησίας του δικαιοπαρόχου, της τεχνογνωσίας, καθώς και της φήμης και της κοινής ταυτότητας τούτου και των προϊόντων του και επιβάλλονται στο δικαιοδόχο: τα πωλούμενα ή παραγόμενα από αυτόν (δικαιοδόχο) προϊόντα να ανταποκρίνονται στις καθοριζόμενες με βάση τη σύμβαση Franchising ελάχιστες ποιοτικές προδιαγραφές. να μην ασκεί κατά άμεσο ή έμμεσο τρόπο ανταγωνισμό σε βάρος του Franchisor ( η ρήτρα αυτή του μη ανταγωνισμού που συνίσταται κυρίως στην απαγόρευση πώλησης ανταγωνιστικών προϊόντων είναι δυνατό να συμφωνηθεί ότι θα εξακολουθήσει να ισχύει και ένα εύλογο χρονικό διάστημα μετά τη λήξη της σύμβασης, που δεν πρέπει όμως να υπερβαίνει, όπως έκρινε η Επιτροπή σε τρεις ατομικές αποφάσεις απαλλαγής συμφωνιών που εξέδωσε (Yres Rocher, Pronuptia, Computerland), το ένα έτος. να μην αποκτά οικονομικά συμφέροντα σε ανταγωνιστικές επιχειρήσεις που ενδέχεται να δώσουν στο δικαιοδόχο τη δύναμη να επηρεάσει την οικονομική πολιτική αυτών των επιχειρήσεων. να πωλεί τα προϊόντα που αποτελούν το αντικείμενο του Franchising μόνο σε τελικούς χρήστες ή άλλους δικαιοδόχους και μεταπωλητές, μέσω άλλων δικτύων τα οποία προμηθεύονται από τον ίδιο τον κατασκευαστή ή με τη συγκατάθεσή του. να καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την πώληση των προϊόντων ή την παροχή των υπηρεσιών που αποτελούν το αντικείμενο του Franchising, να διαθέτει προς πώληση μια ελάχιστη σειρά προϊόντων, να επιτυγχάνει έναν ελάχιστο κύκλο εργασιών, να προγραμματίζει τις παραγγελίες του, να διατηρεί ορισμένα ελάχιστα αποθέματα και να παρέχει υπηρεσίες στο πλαίσιο της εγγύησης των προϊόντων και της εξυπηρέτησης των πελατών. νά καταβάλλει στο δικαιοπάροχο συγκεκριμένος ποσοστό των εσόδων του για διαφημιστικούς σκοπούς και να θέτει τις διαφημιστικές του ενέργειες υπό την έγκριση του δικαιοπαρόχου. να μην κοινολογεί σε τρίτους την τεχνογνωσία που του έχει παραχωρήσει ο δικαιοπάροχος (η υποχρέωση αυτή είναι δυνατό να ισχύει και μετά τη λύση της σύμβασης). να θέτει υπόψη του δικαιοπαρόχου την αποκτηθείσα κατά την εκμετάλλευση του Franchising πείρα και να παραχωρεί σ αυτόν, καθώς και στα άλλα μέλη του δικτύου, μη αποκλειστική άδεια εκμετάλλευσης της πείρας αυτής.

18 ' να ενημερώνει, χωρίς καθυστέρηση, το δικαιοπάροχο για κάθε περίπτωση παραβίασης των παραχωρηθέντων δικαιωμάτων βιομηχανικής ή πνευματικής ιδιοκτησίας, να λαμβάνει δικαστικά μέτρα κατά των παραβατών, να παρεμβαίνει υπέρ του δικαιοπαρόχου σε κάθε σχετική δικαστική ενέργεια. ' να μην χρησιμοποιεί την τεχνογνωσία που του έχει παραχωρήσει ο δικαιοπάροχος για σκοπούς άλλους εκτός από την εκμετάλλευση του Franchising, στα πλαίσια της σχετικής σύμβασης (ο δικαιοδόχος μπορεί να υπέχει την υποχρέωση αυτή και μετά τη λύση της σύμβασης). ' να παρακολουθεί ο ίδιος ή το προσωπικό του τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης που διοργανώνει ο δικαιοπάροχος. ' να εφαρμόζει τις εμπορικές μεθόδους (καθώς και τυχόν μεταγενέστερες τροποποιήσεις τους) που έχει επινοήσει ο δικαιοπάροχος και να κάνει χρήση όλων των δικαιωμάτων που εντάσσονται στο πακέτο Franchising. ' να φροντίζει ώστε η εμφάνιση, η διαρρύθμιση, ο εξοπλισμός και η διακόσμηση των υπαγόμενων στη σύμβαση χώρων (ή και μεταφορικών μέσων) να ανταποκρίνεται στα πρότυπα που έχει ορίσει ο δικαιοπάροχος. ' να επιτρέπει την εκ μέρους του δικαιοπαρόχου διενέργεια ελέγχων στους υπαγόμενους στη σύμβαση χώρους ή και μεταφορικά μέσα, στα πωλούμενα προϊόντα και στις παρεχόμενες υπηρεσίες, καθώς και στα λογιοπτκά βιβλία του. > να μην μεταβάλλει τη θέση των υπαγόμενων στη σύμβαση χώρων, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του δικαιοπαρόχου. > να μη μεταβιβάζει χωρίς τη συγκατάθεση του δικαιοπαρόχου τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συμφωνία franchising. iv) Μη επιτρεπόμενοι περιορισμοί Ο ίδιος κανονισμός αναφέρεται (άρθρο 5) και στους μη επιτρεπόμενους περιορισμούς, αυτούς δηλ. που έχουν κριθεί ότι δεν πληρούν τις οριζόμενες από το άρθρο 85 παράγ. 3' της Συνθήκης της Ε.Ο.Κ. προϋποθέσεις εξαίρεσης από τους κανόνες του ελεύθερου ανταγωνισμού. Τέτοιοι μη επιτρεπόμενοι περιορισμοί υπάρχουν όταν: αφαιρείται από επιχειρήσεις παραγωγής προϊόντων ή παροχής υπηρεσιών - που, βάσει των χαρακτηριστικών της τιμής και της σκοπούμενης χρήσης τους, είναι όμοια (ή θεωρούνται από τους χρήστες τους ισοδύναμα) - η δυνατότητα να συνάπτουν αμοιβαίες συμφωνίες franchising, όσον αφορά τέτοια προϊόντα ή υπηρεσίες. εμποδίζεται ο δικαιοδόχος από το να προμηθεύεται προϊόντα ποιότητας ισοδύναμης με εκείνη των προσφερόμενων από το δικαιοπάροχο. 17

19 είναι υποχρεωμένος ο δικαιοδόχος να πωλεί ή να χρησιμοποιεί, στα πλαίσια της παροχής υπηρεσιών προς την πελατεία, προϊόντα παραγόμενα από το δικαιοπάροχο ή τρίτους οριζόμενους από αυτόν, και ο εν λόγω (δικαιοπάροχος) αρνείται να ορίσει ως εξουσιοδοτημένους κατασκευαστές τρίτους, προτεινόμένους από το δικαιοδόχο, χωρίς να συντρέχουν λόγοι προστασίας των δικαιωμάτων βιομηχανικής ή πνευματικής ιδιοκτησίας, της κοινής ταυτότητας και της φήμης του δικτύου. αφαιρείται από το δικαιοδόχο η δυνατότητα να συνεχίσει και μετά τη λύση της σύμβασης να χρησιμοποιεί τεχνογνωσία που είναι ήδη ευρύτερα γνωστή ή εύκολα προσιτή σε κάθε ενδιαφερόμενο (εκτός βέβαια αν η δυνατότητα προσπέλασης τρίτων στην τεχνογνωσία οφείλεται σε αντισυμβατική ενέργεια ή παράλειψη του δικαιοδόχου). εμποδίζεται άμεσα ή έμμεσα ο δικαιοδόχος να καθορίζει τις τιμές πώλησης των προϊόντων ή διάθεσης υπηρεσιών που αποτελούν το αντικείμενο του franchising, με την επιφύλαξη του δικαιώματος του δικαιοπαρόχου να συνιστά τιμές πώλησης. ' ο δικαιοπάροχος απαγορεύει στο δικαιοδόχο να αμφισβητεί την εγκυρότητα των δικαιωμάτων βιομηχανικής ή πνευματικής ιδιοκτησίας, που έχουν ενταχθεί στο πακέτο Fianchising, με την επιφύλαξη του δικαιώματος του δικαιοπαρόχου να καταγγέλλει τη σύμβαση στην περίπτωση αυτή. ' οι δικαιοδόχοι υποχρεώνονται να μην παρέχουν,. στα πλαίσια της κοινής αγοράς, τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες, που. αποτελούν αντικείμενο του Franchising, προς τελικούς χρήστες λόγω του τόπου διαμονής τους. ν) Αρση του ευεργετήματος της εξαίρεσης Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι διατάξεις του άρθρου 8 με τις οποίες ο κοινοτικός νομοθέτης, αναγνωρίζοντας την πολυμορφία της οικονομικής ζωής και την αδυναμία να τεθεί αυτή σε νομικά «καλούπια» και προκαθορισμένες τροχιές (λόγω της επινοητικότητας των συναλλασσομένων σε τρόπους παράκαμψης των νομικών φραγμών) επισημαίνει το ενδεχόμενο να εφαρμοστεί μια συμφωνία Franchising που με βάση το περιεχόμενό της είχε κριθεί νόμιμη, κατά τρόπο τέτοιο ώστε πλέον να μην συμβιβάζεται με τους όρους του άρθρου 85 παράγ. 3 της Συνθήκης της Ε.Ο.Κ. Ειδικότερα η Επιτροπή μπορεί να άρει το ευεργέτημα της εξαίρεσης, σύμφωνα με το άρθρο 7 του Κανονισμού αριθμ. 19/65/Ε.Ο.Κ. εφόσον διαπιστώσει ότι, σε συγκεκριμένη περίπτωση, μια συμφωνία που βλ, Ο.Π.Ε.: ΟργοΜσμός Προώθησης Εξαγωγών Franchising - Leasing Π. ΜαΪΛκός. Αθήνα 1991 Ιλ'σπτούτο Εξαγωγικώλ Σπουδών

20 έτυχε εξαίρεσης βάσει του παρόντος Κανολ/ισμού, παράγει, ωστόσο, ορισμένα αποτελέσματα που δεν συμβιβάζονται με τους όρους του άρθρου 85 παράγ. 3 της Συνθήκης, ειδικότερα δε όταν παραβλέπεται προστασία της περιοχής του δικαιοδόχου, και: α) η πρόσβαση στη σχετική αγορά και τον εκεί ασκούμενο ανταγωνισμό περιορίζεται σε σημαντικό βαθμό από το σωρευτικό αποτέλεσμα παράλληλων δικτύων παρόμοιων συμφωνιών, που έχουν συνάψει ανταγωνιζόμενοι κατασκευαστές ή διανομές. β) τα προϊόντα ή υπηρεσίες που αποτελούν το αντικείμενο του franchising δεν αντιμετωπίζουν, σε ουσιώδες τμήμα της κοινής αγοράς, αποτελεσματικό ανταγωνισμό από προϊόντα ή υπηρεσίες που είναι όμοια ή που θεωρούνται από τους χρήστες ως ισοδύναμα, βάσει χαρακτηριστικών, της τιμής και της σκοπούμενης χρήσης τους, γ) οι συμβαλλόμενοι ή ένας από αυτούς, εμποδίζουν τους τελικούς χρήστες, λόγω του τόπου διαμονής των τελευταίων, να προμηθεύοντας απευθείας ή μέσω μεσαζόντων, τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες που αποτελούν το αντικείμενο του Franchising εντός της κοινής αγοράς ή όταν χρησιμοποιούν τις διαφορές των προδιαγραφών που αφορούν αυτά τα προϊόντα και υπηρεσίες στα διάφορά κράτη-μέλη, για να απομονώσουν αγορές. δ) οι δικαιούχοι ασκούν εναρμονισμένες πρακτικές σχετικά με τις τιμές πώλησης των προϊόντων ή των υπηρεσιών, που αποτελούν το ανηκείμενο του Franchising. ε) ο δικαιοπάροχος χρησιμοποιεί το δικαίωμα του να ελέγχει τους υπαγόμενους στη σύμβαση χώρους και μεταφορικά μέσα, ή αρνείται τη συγκατάθεσή του όσον αφορά τα αιτήματα του δικαιοδόχου για αλλαγή τόπου εγκατάστασης των χώρων αυτών, ή για μεταβίβαση των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη συμφωνία Franchising, για λόγους άλλους από την προστασία της τεχνογνωσίας του δικαιοπαρόχου, της διατήρησης της κοινής ταυτότητας και φήμης του δικτύου Franchising και τον έλεγχο του κατά πόσον ο δικαιοδόχος τηρεί τις υποχρεώσεις που υπέχει βάσει της συμφωνίας. vi) Διαδικασία εναντίωσης Η Επιτροπή διαπιστώνοντας ότι τα όρια μεταξύ επιτρεπόμενων και μη περιορισμών είναι ρευστά και προκειμένου να βρεθεί τρόπος άρσης της απορρέουσας, από τυχόν οριακές περιπτώσεις, νομικής ανασφάλειας, θέσπισε (άρθρο 6) μια απλή προαιρετική διαδικασία, τη διαδικασία εναντίωσης, στα πλαίσια της οποίας καθιερώνεται τεκμήριο νομιμότητας " βλ. Ο.Π.Ε.: Οργαησμός Προώθησιις Εξαγωγών Franchising - Leasing Π Μαλακός. Αθήνα 1991 Ινστιτούτο Εξαγωγικών Σπουδώ\

21 των συμβάσεων Franchising που περιέχουν ρήτρες αμφίβολης εγκυρότητας. Συγκεκριμένα προβλέπεται η εξής διαδικασία: Οι συμβαλλόμενοι που επιθυμούν να κατοχυρώσουν τη νομιμότητα ορισμένων οριακών -από νομική άποψη- ρυθμίσεων, κοινοποιούν στην Επιτροπή τις σχετικές συμφωνίες Franchising (και όλα τα λοιπά απαιτούμενα στοιχεία) καμ εφόσον μέσα σε προθεσμία 6 μηνών, δεν διατυπωθεί κάποια παρατήρηση ή αντίρρηση -εναντίωση- τότε η κοινοποιηθείσα συμφωνία θεωρείται ότι συμβιβάζεταμ με βάση τις διατάξεις του υπόψη Κανονισμού, με το κοινοτικό καθεστώς ανταγωνισμού και επομένως μπορεί να εφαρμοστεί. Πρέπει να σημειωθεί ότι τα κοινοποιούμενα στην Επιτροττή, από τις αρμόδιες κρατικές αρχές, στοιχεία καλύπτονται από την υποχρέωση εχεμύθειας που υπέχει κάθε κρατικός λειτουργός, επιτρέπεται όμως η δημοσίευση γενικής φύσης πληροφοριών (άρθρο 7).^ νϋ) Διάρκεια ισχύος Κανονισμού Σύμφωνα με το ένατο (τελευταίο) άρθρο του εν λόγω Κανονισμού, ισχύς τούτου καθορίζεται σε μια δεκαετία περίπου (δηλ. από 1/2/89 μέχρι 31/12/99). Μέσα στο χρονικό αυτό διάστημα θα υπάρξει η δυνατότητα επανεξέτασης των προϋποθέσεων λειτουργίας του θεσμού και των εξαιρέσεων από το άρθρο 85 παράγ. 1 της Συνθήκης της Ε.Ο.Κ., ώστε αυτές να προσαρμοστούν, εάν κριθεί αναγκαίο στις μεταβαλλόμενες συνθήκες. βλ. ο Π.Ε.. Οργανισμός Προώθησης Εξαγοίγών Franchising - Leasing Π. Μα).ακός. Αθήνα 1991 Ινστιτούτο Εξαγωγικών Σπουδών

22 Κεφάλαιο 4ο Βασικά είδη Franchising Διακρίνουμε τα εξής βασικά είδη Franchising: A. Με βάση το αντικείμενο Franchising 1. Το Franchising διανομής προϊόντων. Αφορά τη διανομή ενός προϊόντος (Franchising of a single product) ή συνηθέστερα μιας σειράς προϊόντων ορισμένης κατηγορίας (Franchising of the entire business). Τα προϊόντα διατίθενται σε τελικούς καταναλωτές (λιανική πώληση). Η βασική υποχρέωση του δικαιοδόχου στην προς τα έξω ενιαία εμφάνιση (το κατάστημα πρέπει να φέρει το διακριτικό γνώρισμα της επιχείρησης του δικαιοπαρόχου, δεν είναι όμως απαραίτητο να φέρουν και τα προϊόντα το σήμα του δικαιοδόχου). Οι κλάδοι στους οποίους κατανέμεται η αντίοττοιχη προς τη μορφή αυτή Franchising επιχειρηματική δραστηριότητα είναι κατά σειρά οι εξής: 1. Τρόφιμα 2. Κλωστοϋφαντουργικά είδη, γυναικεία και ανδρική μόδα, υποδήματα. 3. Έπιπλα και διακόσμηση. 4. Οικιακές ηλεκτρονικές συσκευές και προσωπικοί υπολογιστές. 5. Φωτογραφικά είδη. 6. Είδη καλλωπισμού 7. Αθλητικά είδη 8. Χόμπι και do it yourself 2. To Franchising υπηρεσιών. Η μορφή αυτή Franchising γνωρίζει μια ταχεία ανοδική πορεία κατά τα τελευταία χρόνια. Ορισμένα από τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα Franchising, όπως η συνεχής τεχνική και οργανωτική στήριξη που παρέχεται από τον Franchisor στον Franchisee και η υποχρέωση συμμόρφωσης του τελευταίου στις εντολές του πρώτου, εμφανίζεται πιο έντονα στον τύπο αυτού του Franchising. Η σχετική δραστηριότητα συγκεντρώνεται στους εξής κλάδους κατά σειρά: 1. Γαστρονομία (εστιατόρια Fast Food). 2. Ξενοδοχεία (ξενοδοχεία υψηλού επιπέδου όπως Holiday Γηη, Hilton, Nocotel κτλ.). 3. Επισκευή αυτοκινήτων και εξαρτήματα. 4. Ενοικίαση αυτοκινήτων.

23 5. Πλυντήρια ρούχων. 6. Καθαρισμός κτιρίων. 7. Εκπαίδευση (φροντιστήρια, μαθήματα ξένων γλωσσών). 8. Τουρισμός (ταξιδιωτικά γραφεία). Μια παραλλαγή του Franchising υπηρεσιών είναι το κινητό (Mobile) Franchising (παροχή υπηρεσιών εκτός καταστήματος, με διάφορα μέσα μεταφοράς). 3. Franchising παραγωγής ή βιομηχανικό Franchising. Στην περίπτωση αυτή ο Franchisor παραχωρεί στον Franchisee άδεια παραγωγής ενός προϊόντος, εφόσον η συμφωνία δεν προβλέπει και δικαίωμα πώλησης του ή των παραγόμενων προϊόντων σε τελικούς καταναλωτές, δηλ. εάν λείπει το οττοιχείο της διανομής (που θεωρείται από την Επιτροπή των Ε.Κ. απαραίτητη προϋπόθεση για την υπαγωγή μιας σύμβασης στις διατάξεις του Κανονισμού 4087/88), τότε η μορφή αυτή εμπορικής συνεργασίας είναι ορθότερο να χαρακτηριστεί σαν ιδιαίτερη μορφή παραχώρησης τεχνογνωσίας, διπλώματος ευρεσιτεχνίας και σήματος. Οι λόγοι προσφυγής μιας βιομηχανικής επιχείρησης στον τύπο αυτό του Franchising είναι συνήθως η εξοικονόμηση κόστους μεταφοράς και η φύση του προϊόντος που επιβάλλει την παραγωγή του σε τόπο που βρίσκεται κοντά στα κέντρα κατανάλωσης (π.χ. για τή διατήρηση της φρεσκότητας του ή τον ταχύτερο εφοδιασμό της αγοράς). 4. Σύνθετο (Μικτό Franchising). Μια εξελιγμένη μορφή Franchising που παρουσιάστηκε σε μεταγενέστερο στάδιο ανάπτυξης του θεσμού (τρίτη γενιά Franchising) είναι εκείνη που συνδυάζει πώληση προϊόντων με παροχή σχετικών υπηρεσιών, όπως π.χ. το Franchising αυτοκινήτων (συνδυασμός εμπορίας αυτοκινήτων με επισκευή και συντήρησή του), πώληση καλλυντικών με παράλληλη παροχή υπηρεσιών αισθητικού, διδασκαλία ξένων γλωσσών σε συνδυασμό με την αγορά και τη μεταπώληση σχετικών βιβλίων, ή πώληση Personal Computers που συνοδεύεται με την προσφορά μαθημάτων χειρισμού τους. Σχετικά πάντως με το αντικείμενο του Franchising, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι αυτό μπορεί να αφορά οποιαδήποτε εμπορεύσιμη δραστηριότητα, από οργανισμού οργάνωσης υποδοχών και συνεδρίων μέχρι γραφεία συνοικεσίων και γνωριμιών (π.χ. τα Felicitas στη Γαλλία).

24 Β. Με βάση τη θέση που κατέχουν στο κύκλωμα παραγωγήςεμπορίας οι συμμετέχοντες. 1. Franchising παραγωγού - λιανέμπορου. 2. Franchising παραγωγού - χονδρέμπορου. 3. Franchising χονδρέμπορου - λιανέμπορου C. Με βάσΐ} το συσχετισμό δυνάμεων (σχέσεις υπεροχής ή ισοτιμίας) μεταξύ των συμβαλλομένων. 1. Franchising υπαγωγής. Κύριο χαρακτηριστικό αυτού του τύπου Franchising (του πιο διαδεδομένου στην πράξη) είναι η δεσπόζουσα θέση που κατέχει ο δικαιοπάροχος και η υποχρέωση που αναλαμβάνει ο δικαιοδόχος να ακολουθεί πιστά τις λεπτομερειακές οδηγίες και εντολές του πρώτου και να τηρεί τις προδιαγραφές που αυτός κυριαρχικά έχει καθορίσει. Δηλαδή αφαιρείται κάθε περιθώριο πρωτόβουλης δράσης από το δικαιοδόχο, που μεταβάλλεται έτσι σε απλό εκτελεστικό όργανο του δικαιοπαρόχου ο οποίος είναι το κέντρο και ο «εγκέφαλος» του όλου συστήματος. FI μορφή αυτή Franchising έχει πολλά κοινά στοιχεία με τη σύμβαση παροχής εξαρτημένης εργασίας και τη σύμβαση επιμέλειας υποθέσεων. Δυνατότητα ανάπτυξης σχέσεων μεταξύ των δικαιοδόχων του δικτύου δεν υπάρχει. 2. Franchising ισότιμης συνεργασίας. Στη μορφή αυτή του Franchising, στη θέση της μονομερούς υπαγωγής του δικαιοδόχου στις εντολές του δικαιοπαρόχου υπεισέρχεται η αλληλοβοήθεια, η αμοιβαία κατανόηση και ισότιμη συνεργασία, η εναρμόνιση των ενεργειών και η από κοινού εκπόνηση του προγράμματος δράσης κτλ. Μεταξύ των δικαιοδόχων -μελών του ίδιου δικτύουαναπτύσσονται, στα πλαίσια των προσπαθειών για την επίτευξη του κοινού στόχου, ποικίλες μορφές συνεργασίας και αλληλοϋποστήριξης (ανταλλαγή και εκπαίδευση προσωπικού, εξυπηρέτηση πελατείας για λογαριασμό άλλου δικαιοδόχου κτλ.)

25 D. Με βάση ι?/ν αποκλειστικόττιτα των παραχωρημένων στο δικαιοδόχο δικαιωμάτων και η δυνατότητα υπεκχώρησης αυτών. 1. Franchising κατά γεωγραφική περιοχή. Ο δικαιοπάροχος παραχωρεί αποκλειστικά δικαιώματα Franchising για ορισμένη γεωγραφική περιοχή. Ο δικαιοδόχος αναπτύσσει τη δραστηριότητά του στην καθορισμένη περιοχή και έχει την ευχέρεια να εκχωρήσει δικαιώματα και σε άλλους τοτηκούς υπο-δικαιούχους, έναντι των οποίων ενεργεί ως δικαιοπάροχος. 2. Λειτουργικό Franchising. Έχει κοινό σημείο με το παραπάνω είδος Franchising την αποκλειστικότητα για ορισμένη γεωγραφική περιοχή των παραχωρούμενων στο δικαιοδόχο δικαιωμάτων, διαφέρει όμως από αυτό ως προς το ότι δεν υπάρχει ευχέρεια συνεργασίας με υπο-δικαιοδόχους.'' " βλ. Ο.Π.Ε.: Οργανισμός Προώθησης Εξαγοίγών Franchising - Leasing Π. Μαλακός, Αθήνα 1991 Ινστιτούτο Εξαγισγικών Σπουδών

26 Κεφάλαιο 5ο Η οικονομική σημασία του θεσμού 1. Για τον Franchisor Το Franchising είναι για τον ανωτέρω ένα ιδιαίτερα αποτελεσματικό όργανο Marketing, αφού του παρέχει τη δυνατότητα ταχύτατης διείσδυσης στις διάφορες αγορές, μέσω δημιουργίας αλυσίδων διανομής προϊόντων ή διάθεσης υπηρεσιών, χωρίς να υποβληθεί σε δαπάνες και να δεσμεύει ίδια κεφάλαια σε πάγιες επενδύσεις, χωρίς να εκτεθεί επομένως σε επενδυτικό κίνδυνο, αλλά και χωρίς να εμπλακεί σε δυσκίνητες και χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες που πολλές φορές απαιτεί το νομικό καθεστώς μιας χώρας. Αντίθετα η ίδρυση καταστημάτων που αποτελεί έναν από τους εναλλακτικούς τρόπους προώθησης των πωλήσεων, παρουσιάζει όλα τα παραπολ'ω μειονεκτήματα, γι αυτό πολλές φορές αποφεύγεται. Επίσης και άλλοι τρόπου διείσδυσης σε ξένες αγορές, όπως εξαγορές, συγχωνεύσεις κτλ., απαιτούν διάθεση κεφαλαίων, συνεπάγονται επενδυτικό κίνδυνο και απαιτούν δύσκολες και μακρόχρονες διαπραγ ματεύσεις. Η βασική σημασία του Franchising συνίσταται στο ότι η ανεπάρκεια κεφαλαίων ή η απροθυμία ανάληψης ενός επενδυτικού κινδύνου δεν αποτελεί πλέον ανασταλτικό παράγοντα. Έτσι o Franchisor, χωρίς να αναλαμβάνει τον επενδυτικό κίνδυνο και διαθέτοντας μόνο «άϋλο» κεφάλαιο, μπορεί να επιτύχει ταχεία επέκταση των πωλήσεών του, ακόμη και σε τελείως άγνωστες αγορές. Τα παραπάνω βέβαια δεν σημαίνουν ότι το Franchising δεν μπορεί να δημιουργήσει ορισμένα προβλήματα σε βάρος του δικαιοπαρόχου, εάν δεν γίνει μια απαιτούμενη επιμέλεια, η επιλογή του κατάλληλου συνεργάτη (Franchisee). Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Franchisor προσφέρει την εμπορική επωνυμία, το εμπορικό του σήμα κτλ., δηλ. εμπιστεύεται σε τρίτο ό,τι πολυτιμότερο στη σημερινή εποχή του λεγόμενου «μονοπωλιακού ανταγωνισμού» διαθέτει. Οι «μάρκες» είναι το (ϊύμβολο της καταναλωτικής κοινωνίας, το κυριότερο στρατηγικό τους όπλο για την κατάκτηση πεδίων επιχειρηματικής δράσης. Δεν είναι βέβαια τυχαίο ότι υπάρχου και σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο σειρά νόμων, αλλά και έχει αναπτυχθεί πλούσια νομολογία που προστατεύει τα σύμβολα αυτά από ενδεχόμενη ιδιοποίηση από τρίτους, παραχάραξη κτλ. Είναι γνωστό ότι εθνικά και διεθνή δικαστήρια έχουν ασχοληθεί με πολύκροτες υποθέσεις «υποκλοττήφ) εμπορικών σημάτων κτλ. και έχουν επιδικάσει τεράστιες αποζημιώσεις υπέρ των εναγόντων. Ένα άλλο σοβαρό και δύσκολο θέμα που συνδέεται άμεσα με τους οικονομικούς όρους του Franchising είναι η αποτίμηση της αξίας μιας μάρκας, ώστε να καθοριστεί και η αμοιβή του δικαιοπαρόχου για την 25

27 εκχώρηση των δικαιωμάτων του στο δικαιοδόχο. Δεν υπάρχουν μέχρι σήμερα διεθνώς παραδεδειγμένοι κανόνες αποτίμησης και οι παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη είναι πολλές και ποικίλες, ορισμένες από τις οποίες είναι εξαιρετικά δύσκολο να εκφραστούν ποσοτικά. 2. Για τον Franchisee Το Franchising εξασφαλίζει στον εν λόγω μια στέρεη βάση, μια προχωρημένη θέση εκκίνησης για την ανάπτυξη της επιχειρηματικής του δραστηριότητας. Έτσι, ο εν λόγω δεν αντιμετωπίζει την αβεβαιότητα (και τον αντίστοιχο αυξημένο επιχειρηματικό κίνδυνο που αυτή συνεπάγεται), αφού αντλεί φήμη, εμπορική ακτινοβολία, εμπειρία και τεχνολογία από την επιχείρηση του Franchisor. Δηλαδή ο Franchisee ξεκινά την επιχειρηματική του προσπάθεια έχοντας εξασφαλίσει, κατά κάποιο τρόπο, μια βασική προϋπόθεση για την επιτυχία τη ς δηλ. τη θετική υποδοχή του προϊόντος ή της υπηρεσίας από την αγορά. Βέβαια αυτό δεν είναι απόλυτο. Υπάρχουν προϊόντα ή υττηρεσίες που έχουν σημειώσει μεγάλη διεθνή επιτυχία, αλλά η εισαγιογή τους σε μια συγκεκριμένη αγορά προσκρούει στις καταναλωτικές συνήθειες της αντίστοιχης χώρας. Οι Franchisees της Me Donald s π.χ. συνάντησαν μεγάλες δυσκολίες για την επέκταση της δραστηριότητας του, αρχικά στην περιοχή του Μονάχου Δυτ. Γερμανίας γιατί η πρώτη ύλη παρασκευής των χάμπουργκερς δηλ. ο κιμάς θεωρείτο από τους Γερμανούς καταναλωτές σαν ένα ποιοτικά υποβαθμισμένο υποπροϊόν κρέατος αλλά και γιατί θα έπρεπε να εθιστούν οι εν λόγω στο να τρώνε με τα δάκτυλα. Επίσης προέκυψε ανάγκη να ενταχθεί και η μπύρα, το εθνικό ποτό των Γερμανών, στο καθιερωμένο μενού. Τελικά οι δυσκολίες υπερττηδήθηκαν στο χώρο της Γερμανίας, οι Ιταλοί όμως υπερασπίσθηκαν σθεναρά την εθνική γαστριμαργική κουλτούρα τους με αποτέλεσμα να λειτουργούν μέχρι τα μέσα του 1986 μόνο τρία εστιατόρια Me Donald s σε ολόκληρη την Ιταλία. 3. Για τον καταναλωτή Το Franchising δίνει τη δυνατότητα σε νέους επιχειρηματίες, κυρίως μικρομεσαίους, που διαφορετικά δεν θα αποτολμούσαν να αναλάβουν επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, στηριζόμενοι στις δικές τους δυνάμεις αποκλειστικά, να εισέλθουν στον επιχειρηματικό στίβο. Έτσι βαθαίνει η αγορά εμπλουτιζόμενη με νέα διεθνώς γνωστά και δοκιμασμένα προϊόντα και υπηρεσίες, αλλά και νέους ανταγωνιστές. FI ενίσχυση αυτή του ανταγωνισμού οδηγεί σε συμπίεση των τιμών και διεύρυνση της ποικιλίας των προσφερόμενων προϊόντων και υπηρεσιών. Επίσης, χάρη στις τηρούμενες υποχρεωτικά από ολόκληρο το δίκτυο προδιαγραφές ποιότητας, εξασφαλίζεται σταθερότητα στην