Ανατομία των αναπνευστικών μυών Ψυχογιού Αθηναΐς Γεωργία, PT, MSc

Transcript

1 Ανατομία των αναπνευστικών μυών Ψυχογιού Αθηναΐς Γεωργία, PT, MSc 1

2 Πλάνο για σήμερα Νεύρα (συνοπτικά) Αναπνευστικοί μύες (εκτός διαφράγματος) Έκφυση Κατάφυση Πορεία Νεύρωση Ενέργεια Προσφύσεις 2

3 Συνοπτική επισκόπηση νεύρων Άγουν μηνύματα, αισθητικά και κινητικά από το σώμα (περιφέρεια) προς τον εγκέφαλο (κέντρο) και αντίθετα μέσω του νωτιαίου μυελού (Ν.Μ.) Εισέρχονται και εξέρχονται από το Ν.Μ. μέσω των νωτιαίων ριζών Πρόσθιες ή κοιλιακές ρίζες (ventral roots) κινητικές (motor / efferent) Οπίσθιες ή ραχιαίες ρίζες (dorsal roots) αισθητικές (sensory / afferent) Οι ρίζες ενώνονται για να σχηματίσουν τα νωτιαία νεύρα (spinal nerves) ονομάζονται ανάλογα με το σπονδυλικό επίπεδο π.χ. Α6, Θ5 κλπ. 8 αυχενικά / 12 θωρακικά / 5 οσφυϊκά / 5 ιερά / 1-2 κοκκυγικά Τα νωτιαία νεύρα εξέρχονται από τη σπονδυλική στήλη διερχόμενα από τα μεσοσπονδύλια τρήματα και διαιρούνται σε Πρόσθιους κοιλιακούς κλάδους διανέμονται στους μύες / δέρμα κοιλιακής επιφάνειας (Θ1-Θ12) μεσοπλεύρια νεύρα Τα υπόλοιπα συνενώνονται κατά ομάδες και σχηματίζουν τα πλέγματα των νωτιαίων νεύρων Αυχενικό (Α1-Α4), βραχιόνιο (Α5-Α8), οσφυϊκό (Ο1-Ο4), ιερό (Ο4-Ι3) Οπίσθιους ραχιαίους κλάδους διανέμονται στους μύες / δέρμα ραχιαίας επιφάνειας Τα νωτιαία νεύρα και οι κλάδοι τους περιέχουν αισθητικές και κινητικές νευρικές ίνες (μεικτά νεύρα) Μας ενδιαφέρει κυρίως το σπονδυλικό επίπεδο της νεύρωσης 3

4 Διαγραμματική απεικόνιση νωτιαίων νεύρων 4

5 Σπονδυλικά επίπεδα έκφυσης νωτιαίων νεύρων Τα αυχενικά νεύρα Α1-Α7 εξέρχονται από τη Σ.Σ. ΠΑΝΩ από τον αντίστοιχο σπόνδυλο Προσέξτε ότι υπάρχουν 8 αυχενικά νεύρα, αλλά μόνο 7 αυχενικοί σπόνδυλοι Το Α8 νεύρο εξέρχεται από τη Σ.Σ. ΚΑΤΩ από τον Α7 σπόνδυλο Όλα τα υπόλοιπα νωτιαία νεύρα εξέρχονται ΚΑΤΩ από τον αντίστοιχο σπόνδυλο 5

6 Αναπνευστικοί μύες Πρέπει να θυμάστε Κύριες προσφύσεις (attachments) έκφυση (origin) κατάφυση (insertion) Νεύρωση (nerve supply) σπονδυλικά επίπεδα (spinal level) Ενέργεια (action) Κατά την αναπνοή Άλλη λειτουργία Μελετώντας θα εντοπίσετε κι άλλους μύες, ωστόσο αυτοί τους οποίους θα καλύψουμε σήμερα είναι οι σημαντικότεροι που πρέπει να γνωρίζετε 6

7 Έξω μεσοπλεύριοι μύες (external intercostals) Έκφυση: Κάτω χείλος 11 ανώτερων πλευρών Κατάφυση: Άνω χείλος υποκείμενης πλευράς Πορεία: Εκτείνονται σε κάθε μεσοπλεύριο διάστημα από το φύμα της πλευράς μέχρι τον πλευρικό χόνδρο Οι μυϊκές ίνες πορεύονται λοξά προς τα κάτω και εμπρός Νεύρωση: Μεσοπλεύρια νεύρα (κοιλιακοί κλάδοι Θ1-Θ11) Ενέργεια: Ανέλκουν το πρόσθιο τμήμα των πλευρών κατά την εισπνοή χωρητικότητα της θωρακικής κοιλότητας 7

8 Έσω μεσοπλεύριοι μύες (internal intercostals) Έκφυση: Κάτω χείλος 11 ανώτερων πλευρών Κατάφυση: Άνω χείλος υποκείμενης πλευράς Πορεία: Εκτείνονται σε κάθε μεσοπλεύριο διάστημα από τη γωνία της πλευράς μέχρι τον πλευρικό χόνδρο Οι μυϊκές ίνες πορεύονται λοξά προς τα άνω και πίσω Νεύρωση: Μεσοπλεύρια νεύρα (κοιλιακοί κλάδοι Θ1-Θ11) Ενέργεια: Καθέλκουν το πρόσθιο τμήμα των πλευρών κατά την εκπνοή χωρητικότητα της θωρακικής κοιλότητας 8

9 Ταξινόμηση των υπόλοιπων μυών Βίαιη εισπνοή (forced inspiration) Σκαληνοί (scalenes) Στερνοκλειδομαστοειδής (sternocleidomastoid) Ορθωτήρας κορμού (erector spinae) Θωρακικοί (pectorals) / πρόσθιος οδοντωτός (serratus anterior) Βίαιη εκπνοή (forced expiration) Κοιλιακοί (abdominals) Ορθός κοιλιακός (rectus abdominis) Εγκάρσιος κοιλιακός (transversus abdominis) Έσω έξω λοξοί (internal external oblique) Πλατύς ραχιαίος (latissimus dorsi) Τετράγωνος οσφυϊκός (quadratus lumborum) Ενεργοποιούνται: Κατά το βήχα (coughing) και το χνώτισμα (huffing) Κατά την ταχύπνοια Σε περίπτωση WOB λόγω νοσήματος κλπ. 9

10 Σκαληνοί (scalenes) Συνολικά 3 σκαληνοί πρόσθιος (anterior), μέσος (medius) και οπίσθιος (posterior) Έκφυση: Εγκάρσιες αποφύσεις των αυχενικών σπονδύλων (πρόσθιος Α3- Α6, μέσος Α2-Α7, οπίσθιος Α5-Α7) Κατάφυση: Πρόσθιος σκαληνό φύμα (scalene tubercle) της άνω επιφάνειας 1 ης (προσθιοπλάγια) πλευράς Μέσος άνω επιφάνεια 1 ης πλευράς (προσθιοπλάγια) Οπίσθιος έξω επιφάνεια 2 ης πλευράς (προσθιοπλάγια) Νεύρωση: Κοιλιακοί κλάδοι αυχενικών νεύρων (πρόσθιος Α5-Α7, μέσος Α4-Α8, οπίσθιος Α7-Α8) Ενέργεια: Ετερόπλευρη ενεργοποίηση ομόπλευρη πλάγια κάμψη + μικρή αντίθετη στροφή ΑΜΣΣ Αμφίπλευρη ενεργοποίηση κάμψη ΑΜΣΣ Ανέλκουν και σταθεροποιούν τις 2 πρώτες πλευρές διευκολύνουν τη δράση των έξω μεσοπλεύριων 10

11 Σκαληνοί (συνέχεια) Πρόσθιος σκαληνός Μέσος σκαληνός Οπίσθιος σκαληνός 11

12 Στερνοκλειδομαστοειδής (sternocleidomastoid ή sternomastoid) Δύο κεφαλές δύο ξεχωριστές εκφύσεις δύο συνενωμένες καταφύσεις Έκφυση: Στερνική (τενόντια): Πρόσθια άνω επιφάνεια λαβής του στέρνου Κλειδική (μυϊκή πρόσφυση): Άνω επιφάνεια έσω 1/3 ου της κλείδας Κατάφυση: Μαστοειδής απόφυση (mastoid process) του κροταφικού οστού (temporal bone) Έξω 1/3 ο της άνω αυχενικής γραμμής (superior nuchal line) του ινιακού οστού (occipital bone) Νεύρωση: 11 η εγκεφαλική συζυγία παραπληρωματικό νεύρο (accessory nerve) Αυχενικά νεύρα Α2-Α4 Ενέργεια: Ετερόπλευρη ενέργεια: ομόπλευρη πλάγια κάμψη ΑΜΣΣ και αντίθετη στροφή της κεφαλής Αμφίπλευρη ενέργεια: κάμψη ΑΜΣΣ Με σταθεροποιημένη την κεφαλή ανέλκουν την κλείδα και το στέρνο ανέλκουν το άνω τμήμα του θωρακικού κλωβού 12

13 Ορθωτήρας του κορμού (erector spinae) Εκφύεται με ευρύ τένοντα από την οσφυϊκή περιοχή διαιρείται σε 3 ομάδες μυών: Λαγονοπλευρικός (iliocostalis) οσφυϊκός, θωρακικός, αυχενικός Μήκιστος (longissimus) θωρακικός, αυχενικός, κεφαλικός Ακανθώδης (spinalis) θωρακικός, αυχενικός, κεφαλικός Καταφύεται στο οπίσθιο έσω τμήμα των πλευρών και σε θωρακικούς και αυχενικούς σπονδύλους μέχρι τον Α2 Πορεία: Επί του ζώντος αποτελούν 2 επιμήκεις στήλες εκατέρωθεν των ακανθωδών αποφύσεων / πιο ανεπτυγμένοι στην ΟΜΣΣ Νεύρωση: Ραχιαίοι κλάδοι νωτιαίων νεύρων Λαγονοπλευρικός Α4-Ο3 Μήκιστος Α2-Ο5 Ακανθώδης Α2-Θ10 Ενέργεια: Εκτείνει τη Σ.Σ. σταθεροποιεί το θωρακικό κλωβό διευκολύνοντας την αποτελεσματική λειτουργία άλλων εισπνευστικών μυών 13

14 Μείζων θωρακικός (pectoralis major) Έκφυση: Κλειδική μοίρα: Έσω ½ της κλείδας Στερνοπλευρική μοίρα: Πρόσθια επιφάνεια λαβής και σώματος του στέρνου 6 ανώτεροι πλευρικοί χόνδροι Απονεύρωση έξω λοξού κοιλιακού μυός Κοιλιακή μοίρα: Άνω τμήμα του πρόσθιου τοιχώματος της θήκης του ορθού κοιλιακού μυός Κατάφυση: Ακρολοφία μείζονος βραχιόνιου ογκώματος (έξω χείλος της αύλακας του δικέφαλου βραχιόνιου μυός) κατόπιν συστροφής των μυϊκών του δεσμίδων Νεύρωση: Α5 Θ1 Ενέργεια: Προσάγει, στρέφει προς τα έσω το βραχίονα (όλες οι μοίρες) Κάμπτει το βραχίονα από θέση πλήρους έκτασης (κλειδική μοίρα) Εκτείνει το βραχίονα από θέση πλήρους κάμψης (όλες οι μοίρες) ή ανυψώνει τον κορμό Με καθηλωμένους τους βραχίονες ανέλκει τις ανώτερες πλευρές και το στέρνο κατά την εισπνοή 14

15 Ελάσσων θωρακικός (pectoralis minor) Έκφυση: Πρόσθια έξω επιφάνεια των πλευρών 2-4 ή 3-5 Κατάφυση: Κορακοειδής απόφυση ωμοπλάτης Νεύρωση: Α6-Α8 Ενέργεια: Φέρνει την ωμοπλάτη προς τα κάτω και εμπρός Κατά τη βίαιη εισπνοή ανέλκει τις πλευρές (με ωμοπλάτη και βραχιόνιο σταθεροποιημένα) 15

16 Πρόσθιος οδοντωτός (serratus anterior) Έκφυση: Με 9 οδοντώματα εκφύεται από την έξω επιφάνεια και άνω χείλος του πρόσθιου τμήματος (μέση μασχαλιαία γραμμή) των πρώτων 8 ή 9 πλευρών Οι εκφύσεις διαπλέκονται με τους έξω λοξούς κοιλιακούς Κατάφυση: Πρόσθια - πλευρική επιφάνεια, έσω νωτιαίου χείλους ωμοπλάτης Πορεία: Διέρχεται ανάμεσα στην ωμοπλάτη και τις πλευρές Νεύρωση: Α5-Α7 Ενέργεια: Προτάσσει την ωμοπλάτη Με σταθεροποιημένη την ωμοπλάτη ανυψώνει τις πλευρές κατά την εισπνοή 16

17 Μύες βίαιης εκπνοής Κοιλιακοί Τετράγωνος οσφυϊκός Πλατύς ραχιαίος 17

18 Ορθός κοιλιακός (rectus abdominis) Το πλάγιο κοιλιακό τοίχωμα αποτελείται από τον έξω λοξό, τον έσω λοξό και τον εγκάρσιο κοιλιακό μυ οι αποπλατυσμένοι τένοντές τους (απονευρώσεις) σχηματίζουν τη θήκη του ορθού κοιλιακού (πρόσθιο κοιλιακό τοίχωμα) Λευκή γραμμή (linea alba) 3 οριζόντιους διάμεσους τένοντες (tendinous intersections) ο κατώτερος στο ύψος του ομφαλού 18

19 Ορθός κοιλιακός (συνέχεια) Έκφυση: Ηβική σύμφυση και ηβική ακρολοφία Κατάφυση: Ξιφοειδής απόφυση και 5 ος 7 ος πλευρικός χόνδρος Νεύρωση: Θ6-Θ12 Ενέργεια: Κάμψη ΟΜΣΣ Σταθεροποίηση λεκάνης κατά την ορθοστάτηση και τη βάδιση την ενδοκοιλιακή πίεση κατά τη βίαιη εκπνοή και το χειρισμό Valsalva 19

20 Εγκάρσιος κοιλιακός (transversus abdominis) Βρίσκεται πιο βαθιά από τους υπόλοιπους κοιλιακούς μύες Έκφυση: Έξω 1/3 του βουβωνικού συνδέσμου Λαγόνια ακρολοφία, θωρακοοσφυϊκή περιτονία, χόνδροι των 6 κατώτερων πλευρών Λευκή γραμμή και ηβική ακρολοφία Νεύρωση: Θ7-Ο1 Ενέργεια: ενδοκοιλιακής πίεσης 20

21 Έσω λοξοί κοιλιακοί (internal obliques) Έκφυση: Έξω 2/3 βουβωνικού συνδέσμου, λαγόνια ακρολοφία, θωρακοοσφυϊκή περιτονία Κατάφυση: Χόνδρος κατώτερων 3-4 πλευρών, λευκή γραμμή και ηβική ακρολοφία Νεύρωση (για έσω έξω λοξούς): Θ7-Ο1 Ενέργεια: Ετερόπλευρη σύσπαση ομόπλευρη στροφή / πλάγια κάμψη ΣΣ Αμφοτερόπλευρη σύσπαση κάμψη κορμού ενδοκοιλιακής πίεσης 21

22 Έξω λοξοί κοιλιακοί (external obliques) Ο πιο επιφανειακός από τους πλάγιους κοιλιακούς Έκφυση: Πρόσθια επιφάνεια 8 κατώτερων πλευρών Κατάφυση: Πρόσθιο τμήμα λαγόνιας ακρολοφίας, λευκή γραμμή Νεύρωση: Θ7-Ο1 Ενέργεια: Ετερόπλευρη σύσπαση ομόπλευρη στροφή / πλάγια κάμψη ΣΣ Αμφοτερόπλευρη σύσπαση κάμψη κορμού ενδοκοιλιακής πίεσης 22

23 Τετράγωνος οσφυϊκός (quadratus lumborum) Έκφυση: Οσφυολαγόνιος σύνδεσμος, οπίσθιο τμήμα λαγόνιας ακρολοφίας Κατάφυση: Έσω ½ κάτω επιφάνειας 12 ης πλευράς, εγκάρσιες αποφύσεις Ο1-Ο4 Νεύρωση: Θ12-Ο4 Ενέργεια: Ομόπλευρη πλάγια κάμψη του κορμού Σταθεροποιεί τη 12 η πλευρά κατά την εισπνοή Καθέλκει τη 12 η πλευρά κατά τη βίαιη εκπνοή 23

24 Πλατύς ραχιαίος (latissimus dorsi) Έκφυση: Ακανθώδεις αποφύσεις 6 κατώτερων θωρακικών σπονδύλων, οσφυϊκών και ιερών σπονδύλων, επακάνθιος σύνδεσμος Κατώτερες 3-4 πλευρές, κάτω γωνία ωμοπλάτης και οπίσθιο τμήμα λαγόνιας ακρολοφίας μέσω θωρακοοσφυϊκής περιτονίας Κατάφυση: Αύλακα του δικεφάλου στην πρόσθια επιφάνεια του άνω άκρου του βραχιονίου Νεύρωση: Α6-Α8 Ενέργεια: Εκτείνει, προσάγει και στρέφει προς τα έσω το βραχίονα, κατασπά την ωμοπλάτη Ανασηκώνει τον κορμό με καθηλωμένο το βραχιόνιο Συμπιέζει το θώρακα κατά τη βίαιη εκπνοή 24

25 Ας θυμηθούμε ξανά... 25

26 Ας θυμηθούμε ξανά... 26

27 Μαθησιακά αποτελέσματα Κατά την ολοκλήρωση του σεμιναρίου και μετά από σχετική ανεξάρτητη μελέτη, οι σπουδαστές θα πρέπει να είναι σε θέση να: Αναγνωρίζουν τους αναπνευστικούς μύες Εντοπίζουν και να περιγράφουν τη θέση των κύριων αναπνευστικών μυών Συζητούν τη συμβολή του κάθε αναπνευστικού μυός κατά την αναπνοή Περιγράφουν τις προσφύσεις, τη θέση και τη λειτουργία των κύριων αναπνευστικών μυών, τόσο κατά την ήρεμη αναπνοή, όσο και κατά την εκτέλεση βίαιων χειρισμών Αρχίζουν να αναγνωρίζουν την ανατομία και λειτουργία του διαφράγματος και να αντιλαμβάνονται την ανάγκη για ανεξάρτητη μελέτη για το Σεμινάριο 1 της W7 27

28 Θυμηθείτε Διάφραγμα CResp Σεμινάριο 1 W7: Διαβάστε σε περισσότερα από ένα εγχειρίδια ανατομίας και κοιτάξτε στο anatomy.tv σχετικά με: Κύριες προσφύσεις στο στέρνο, τα πλευρά, τους πλευρικούς χόνδρους, τους οσφυϊκούς σπονδύλους, τη θωρακοοσφυϊκή περιτονία και τον κεντρικό τένοντα Νεύρωση Ενέργεια Τρήματα 28

29 Βιβλιογραφία Anatomy TV. Drake,, R.L., Vogl, W. & Mitchell, A.W.M. (2005). Gray s anatomy for students. Spain: Churhill Livingstone. Hough, A. (2001). Physiotherapy in respiratory care. (3rd ed.). Cheltenham: Nelson Thornes. Pryor, J. A. & Prasad, S. A. (Eds). (2002). Physiotherapy for respiratory and cardiac problems - adults and paediatrics. (3 rd ed.). Edinburgh: Churchill Livingstone. Marieb, E. N. (2004). Human anatomy and physiology. (6th ed). London: Pearson Benjamin Cummings. Martini, F. H. (2006). Fundamentals of anatomy and physiology. (7 th ed.). San Francisco: Pearson Benjamin Cummings. Moore, K. L. & Dalley, A. F. (1999). Clinically orientated anatomy. (4 th ed). Baltimore: Lippincott Williams & Wilkins Palastanga, N., Field, D. & Soames, R. (2002). Anatomy and human movement. (4 th ed). Oxford: Butterworth Heinemann Stone, R.J. & Stone, J.A. (2000). Εγχειρίδιο των σκελετικών μυών. Αθήνα: Ε.Ε. Παρισιάνου Thibodeau, G. A. & Patton, K. T. (2007). Anatomy and physiology. (6 th ed.). St Louis, Missouri: Mosby Elsevier. Wilkins, R. L., Sheldon R. L. & Krider, S. J. (2005). Clinical assessment in respiratory care. (5 th ed.). Missouri: Elsevier Mosby. 29