ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1995 ΤΕΥΧΟΣ 14 ΔΡΧ.

Transcript

1 ΑΜΦΙΒΙΟΝ ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΒΙΟΤΟΠΩΝ-ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1995 ΤΕΥΧΟΣ 14 ΔΡΧ. 10 Λ ίμ ν η Κ ο ρ ώ ν ε ια : ά ρ α γ ε ε ίμ α σ τ ε έ τ ο ιμ ο ι γ ια τ η ν α ν ά λ η ψ η ε υ θυνώ ν για τη ν α ντισ τρ ο φή τη ς πορείας εξα φ ά ν ι σης τη ς λίμνης; (σελ. 1). Σ ε μ ιν ά ρ ιο κ α τ ά ρ τ ι σης σ τελεχ ώ ν δημόσιω ν υπ ηρεσ ιώ ν για τ η ν α ειφ ο ρ ικ ή δ ια χ ε ίρ ισ η το υ νερ ο ύ τη ς Λ ίμ νης Κ ερκίνη ς (σελ. 2). Οι ε λ λ η ν ικ ο ί υ γ ρ ό - το π ο ι κα λύ π το υ ν μ έρ ο ς τω ν αναγκώ ν τη ς χώ ρας μας σε α λ ιεύ μ α τα και η σ υ ν εισ φ ο ρ ά τ ο υ ς είν α ι π ολύτιμη. Π ο λλές παραλίμ ν ιες κ ο ιν ό τη τες ε ξα ρ τώ ντα ι α π οκλεισ τικά από τη ς αλιεία, (σελ. 4 & 5). Ο ικ ο λ ο γ ικ ή Κ ίνησ η Θ ε σ σ α λ ο ν ίκ η ς : π α ρ ο υ σίασ η τω ν σ κοπ ώ ν και τω ν κυ ριότερ ω ν δρασ τηρ ιο τή τω ν τη ς (σελ. 6). Σ υ ν έ ν τ ε υ ξ η τύ π ο υ το υ Π ρ ο γ ρ ά μ μ α το ς Οικοτόπ ω ν και Ειδών Χ λω ρίδα ς και Π α νίδ α ς σ τη ν Α θ ή να, μ ε τ η ν ο λ ο κ λ ή ρωση τη ς Α φ ά σ ης το υ π ρογρά μ ματος (σελ. 7). Η ε ξ ε ύ ρ ε σ η τ ω ν απαραίτητω ν π οσ οτήτω ν ν ε ρ ο ύ π ου ε ίν α ι α ν α γ κ α ίε ς για τη ν ε ξα σ φ ά λιση μιας ικανής και επιθ υμητή ς ροής στο Δ έλ τα το υ Α ξιο ύ μ π ο ρ εί να ε π ιτ ε υ χ θ ε ί μ έσ ω τ η ς β ελ τίω σ η ς τη ς α ρ δ ευ τικής α π ο δ ο τικό τη τα ς τω ν α ρ δ ε υ τ ικ ώ ν δ ικ τ ύ ω ν (σελ. 8). Το φαινόμενο των χιλιάδω ν νεκρών ψαριών, που κάλυψαν τις ακτές της Λ ί μνης Κορώνειας κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου, απέδειξε και στους πιο δύσπιστους το πρωτοφανές επίπεδο στο οποίο έχει φτάσει η υποβάθμιση της λίμνης. Σύμφ ω να με έγ γ ρ α φ ο το υ Τ μ ή μ α το ς Π ροστασίας Π ερ ιβ ά λλο ντο ς το υ Υπ ουργείου Μ ακεδονίας-θ ράκης, τα α π ο τελέσ μ α τα χημικής ανάλυσ ης δ είγ μ α το ς νερ ού τη ς λίμ νης που έ γ ιν ε σ τις έδ ειξα ν ph 9,37, α γω γιμ ό τη τα 3850 με/οπι και δ ια λυμμένο ο ξυ γ ό νο 1 m g/lit ενώ οι σ υ γκεντρ ώ σ εις τω ν βαρέω ν μ ετά λλω ν ή τα ν χ α μ η λές. Η υπηρεσία θεω ρεί ό τι "οι τιμ ές το υ p H και τη ς η λ εκτρ ικ ή ς α γω γιμ ό τη τα ς είναι π ολύ υψ ηλές, δημ ιουργώ ντας σ υ νθήκες επιβαρ υ ν τικ ές έω ς α π α γ ο ρ ευ τικ ές για τη διαβίω ση τω ν ιχθυοπ ληθυσμ ώ ν και πως "οι σ υ γ κ εν τρ ώ σ εις το υ διαλυμ μένου ο ξυ γό νο υ δ είχ νουν τη ν ύπαρξη α νοξικώ ν σ υ νθ η κώ ν. Α ξίζει να σ ημειω θεί ό τι οι θάνα τοι τω ν ψαριών π αρατηρήθηκαν σε δύο διαδοχικά Σαββατοκύριακα, γ εγ ο ν ό ς που π ροκαλεί σ οβαρές υπ όνοιες για απόρριψη μ εγά λου ρυπαντικού φ ορτίο υ από ανθρωπογ εν ή πηγή (π ιθανότατα από κάποιες β ιομηχα νίες ή β ιο τεχ νίες τη ς π εριοχής), γ ε γ ο ν ό ς πάντω ς είναι πως το φ α ινό μ ενο δ εν α π ο τελεί παρά τη ν κορυφή το υ π α γόβουνου τη ς υποβάθμισης τη ς λίμνης. Το ΕΚΒΥ, που τα τε λ ε υ τα ία χρόνια σ υ μ μ ετέχ ει μέσω το υ ΥΠ ΕΧΩ ΔΕ στο σ υντο νισ μένο π ρόγραμμα προστασίας τω ν υγροτόπ ω ν τη ς Μ εσ ογείου (M edw et), μ ελ έτη σ ε τη ν κατάστασ η τω ν Λ ιμνώ ν Β όλβης και Κ ορώ νειας και κα τέγρ α ψ ε τα αίτια υποβάθμισής το υ ς. Ιδιαίτερα για τη ν Κορώ νεια, σ ημειώ θηκε δραστική ελά ττω σ η τη ς π οσ ότητα ς τω ν νερ ώ ν λόγω τη ς μείω σης τω ν βροχοπ τώ σεω ν, α λλά και τη ς α υ ξα νό μ εν η ς ά ντλησ η ς για άρδευσ η και βιομηχανική χρήση καθώ ς και επιβάρυνση τη ς π ο ιό τη τα ς τω ν νερ ώ ν από βιομηχανικά απ όβλητα, αστικά λ ύ ματα και α γροχημικές ουσ ίες. Τ ην π ερασ μένη ά νοιξη, το ΕΚΒΥ π ρ ό τεινε βραχυπ ρόθεσ μες και μακροπ ρόθεσ μες λύσ εις για τα κυ ριότερ α διαχειρισ τικά π ροβλήματα τω ν λιμνώ ν, μ ετα ξύ τω ν οποίων ή τα ν και η διαχείριση τω ν νερώ ν. Θ ετική ε ξ έ λ ιξη ή τα ν η Ν ομαρχιακή Απόφαση 606/ με τη ν οποία τέθ η κα ν περιορισμοί στη χρήση το υ α ρδευτικού νερού σ την ευ ρ ύ τερ η λεκά νη τη ς Κορώ νειας. Συνεχίζεται στη σελίδα 2 φωτ.: Σωτήρης Μηλιώνης

2 Σεμινάριο κατάρτισης για τον υγρότοπο της Κερκίνης Το φράγμα του Λιθότοπου στη Λίμνη Κερκίνη, φωτ.: Σταύρος Υφαντής Σεμινά ρ ιο μ ε θέμ α τη ν αειφ ορική διαχείριση του νερού της Λ ίμ νη ς Κερκίνης, π ραγματοπ οιήθηκε από τις 2 5 έω ς τις 2 9 Σεπ τεμβρίου, σ τις εγ κ α τα σ τά σ εις του Κ έντρου Γεω ργικώ ν Ε κπ αιδεύσεω ν Σ ε ρ ρών, σ τα πλαίσια του π ρογράμματος M edw et, στο οποίο σ υ μ μ ετέχ ει το Ε Κ Β Υ μέσω του Υ Π Ε Χ Ω Δ Ε. Το σ εμινάριο α φ ορούσ ε κυρίω ς τα σ τελ έχ η τω ν δημοσίων υπ ηρεσ ιώ ν το υ Ν ομού Σ ερρώ ν, που εμ π λ έκ ο ν τα ι με το ν υγρότοπ ο (Δ ιευθύνσ εις Γεω ργίας, Ε γγείω ν Β ελτιώ σ εω ν, Δασών, Τ εχνικώ ν Υπηρεσιών, Υδραυλικώ ν Έ ργων, Β ιομηχανία ς, Δ ευ τερ ο β ά θ μ ια ς Ε κπ α ίδευσ ης, Γ εν ικ ό ς Ο ρ γα νισ μ ό ς Ε γ γ είω ν Β ελτιώ σ εω ν, Τ μήμα Π ο λ εο δ ο μ ία ς -Γ ρ α φ είο Π ερ ι βά λλοντο ς, Εποπτεία Α λιεία ς και Τοπική Ένωση Δ ήμω ν και Κ ο ινο τή τω ν ). Οι ε ισ η γ η τέ ς το υ σ εμ ινα ρ ίο υ ή τα ν σ τελ έ χ η το υ ΥΠ ΕΧΩΔΕ, το υ Υπ. Γεω ργίας, τω ν υπηρεσιών το υ Ν ο μού Σ ερ ρ ώ ν και ειδ ικοί επ ισ τή μ ο νες από το Π ανεπ ισ τήμιο Θ εσ σ α λονίκης και από το ΕΚΒΥ. Ο σκοπ ός και το π ερ ιεχ ό μ εν ο το υ σ εμιναρίου κα θορίσ τηκα ν σε σ υνεργασία με ό λ ε ς τις το π ικές υπ ηρεσ ίες που α σ χολο ύ ντα ι με τη διαχείρισ η τη ς λίμνης, κα τά τις οπ οίες σ υζητήθηκαν τα π ροβλήματα το υ υγροτόπ ου και οι α νά γκες για κατάρτισ η. Τα π ερισ σ ότερα από τα π ροβλήματα αυτά, όπως π εριγρά φ ηκα ν από τις το π ικές υπ ηρεσ ίες και από τις εκ θ έσ εις το υ Π ρ ο γράμματο ς Π αρακολούθησ ης Υ γροτόπ ω ν το υ ΕΚΒΥ για τα έτη 1993 και 1994, σ χ ετίζο ντα ι με τις χρ ή σ εις το υ νερού. Το σ εμινάριο είχ ε σκοπό τη ν επ ισ τημονική π ληροφ όρηση για τη ν α νάγκη σ υ νετή ς διαχείρισ ης το υ νερ ο ύ, α λλά και τη διερεύνησ η τω ν δ υ να το τή τω ν εφ α ρ μ ο γ ή ς τη ς. Τα κύρια θ έμ α τα ήτα ν: άρδευσ η, αντιπ λημμυρική προστασία, α λ ιευ τική διαχείριση, π ροσ τασ ία-ανάδειξη. Για το ν κάθε ένα ν από α υ το ύ ς το υ ς το μ είς, αναπ τύχθηκε: ο υ φ ισ τά μ ενο ς τρ όπ ος διαχείρισ ης το υ νερ ο ύ οι α ν ά γ κ ες α υ τή ς τη ς δια χείρ ισ ης σε ν ερ ό (π οσ ότητα, π οιότητα, π εριο δικότητα ) α λληλεπ ίδραση τη ς δια χείρ ισ ης μ ε ά λ λ ε ς χρήσ εις το υ νερού π ρ ο τά σ εις για σ υ νύπ α ρ ξη τ η ς δ ια χ είρ ισ η ς μ ε ά λ λ ε ς χρήσ εις. Π ροϊόν α υ το ύ το υ σ εμιναρίου θα είνα ι η έκδ ο σ η εν ό ς τεύ χ ο υ ς πρακτικώ ν, που θα π ερ ιέχ ει χρ ήσ ιμες π λη ρ ο φ ο ρ ίες για τη διαχείριση το υ νερ ο ύ από τις α ρ μ ό δ ιες υπ ηρεσ ίες και θα σ υ μ β ά λ λ ε ι σ τη δ ιε υ θ έ τ η σ η σ χ ε τ ικ ώ ν θ ε μ ά τ ω ν σ το ν σ υ γ κ εκ ρ ιμ ένο υ γρ ό το π ο και, π ιθα νόν σε ά λ λ ο υ ς υ γ ρ ο τ ό πους τη ς Ε λλάδας. / ΣΕ Κ Ρ ΙΣ ΙΜ Η Κ Α Τ Α Σ Τ Α Σ Η Η Λ ΙΜ Ν Η Κ Ο Ρ Ω Ν ΕΙΑ Συνέχεια από τη σελ. 1 Δ υσ τυχώ ς, οι δυσ οίω νες π ρ οβλέψ εις που έγινα ν πριν από έ ξι μ ή νες για τη ν Κ ορώ νεια (αλλά και οι πολύ παλαιότε ρ ε ς από διά φ ορους ερ ευ ν η τές) επ α ληθεύτηκα ν. Τα μ έ τρ α που απ αιτούνται π λέο ν για να α ντισ τρ α φ εί η επί δ εκ α ε τίε ς υποβάθμιση, είναι ριζικά και οδυνηρά. Είναι οι α γρ ό τ ε ς έτο ιμ ο ι να δ εχ το ύ ν δρα σ τικό τερ ο υ ς π εριορισμούς σ την άρδευσ η τω ν κα λλιερ γειώ ν; Θα σ υνεργασθούν σ υνειδητά οι ρυπ αίνουσ ες β ιο τεχ ν ίες και βιομηχα νίες με τις δημόσ ιες α ρ χ ές για να σ τα ματήσ ει η ρύπανάη ή θα σ υνεχίσ ουν να α γνοούν κα νονισ μούς και νό μ ο υ ς; Υπ ά ρχει πραγματικά πο- λιτική βούληση για τη σω τηρία το υ κοινού αγαθού; Η προσπάθεια ενη μ έρ ω σ η ς και ευα ισ θ ητοπ οίησ ης τω ν π ολιτώ ν θα π εριορισ τεί σε λ ιγοσ το ύ ς φ ο ρ είς ή πρέπει να προσλάβει διασ τάσ εις σ ταυροφ ορίας; Π ισ τεύ ο υ μ ε ό τι όλα τα παραπάνω ερ ω τή μ α τα α να κεφ α λα ιώ νοντα ι σε ένα και μοναδικό ερ ώ τη μ α που π ρέπει να απαντηθεί σ υνειδητά από ό λ ο υ ς μας: θα α φ ήσ ουμε τη ν Κορώ νεια να εξα φ α ν ισ τεί ή θα α να λά βει ο κα θένα ς τις ευ θ ύ ν ε ς το υ για να σω θεί ένα από τα π ολύτιμ α κο μ μ ά τια τη ς ελ λ η ν ική ς φ ύσης; 2/ΑΜΦΙΒΙΟΝ

3 Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Π ερ ιβ ά λλο ν τ ο ς (Ε Υ Π ), σ τ η ν ο π ο ία η Ε λ λ ά δ α σ υ μ μ ε τέ χ ε ι εκπ ροσ ω π ούμενη από το ν Γ ε ν ικ ό Γ ρ α μ μ α τ έ α το υ Υ Π Ε Χ Ω Δ Ε κ. Α λ έξα ν δ ρ ο Βούλγαρη, ιδρύθηκε σ τις 7 Μ αίου 1990 με τη ν εφ α ρ μ ο γή το υ κα νονισμού 1210/90 τη ς Ευρω παϊκής Κ οινότη τ α ς και ξεκίν η σ ε τις δ ρ α σ τη ρ ιό τη τές τ η ς σ τις 30 Ο κτω β ρ ίο υ 1993 (βλ. 14ο τεύ χ ο ς ΑΜΦΙΒΙΟΥ). Τ ον το μ έα τη ς διατήρησ ης τη ς φ ύ σης έ χ ε ι α να λά β ει το Ευρωπαϊκό Κ έντρο Π ρ ο σ τα σ ία ς τ η ς Φ ύ σ η ς, μ ε έ δ ρ α τ ο Μ ουσ είο Φ υσ ικής Ισ τορία ς το υ Π αρισιού. Το κέντρ ο αυτό, έ χ ε ι τε θ ε ί επ ικεφ α λ ή ς τ ω ν α ν τ ίσ τ ο ιχ ω ν φ ο ρ έ ω ν κα ι ε ρ ε υ ν η τικ ώ ν ιδ ρ υ μ ά τω ν ό λω ν τω ν χ ω ρώ ν τ η ς Ε υ ρ ω π α ϊκή ς Έ νω σ ης, κα θ ώ ς επ ίσ η ς και ε κ ε ίν ω ν τ η ς Ισ λ α ν δ ία ς και τη ς Ν ορβηγίας. Η Ε λλά δα εκπ ροσ ω π είτα ι από το ΕΚΒΥ, το οποίο έ χ ε ι ορισθεί ως Εθνικό Κ έντρ ο Α να φ οράς για τη διατήρησ η τη ς φ ύσ ης σ την Ε λλάδα και τη ν π εριοχή τη ς Α να το λική ς Μ εσ ογείου. Η έν α ρ ξη τω ν δ ρ α σ τη ρ ιο τή τω ν το υ Κ έντρ ο υ σ την Ε λλάδα έγ ιν ε με τη ν υπογρα φ ή συμβολαίου μ ετα ξύ το υ ΕΚΒΥ και το υ Μ ουσείου Φυσικής Ιστορίας το υ Παρισ ιού, σ τις α ρ χ έ ς το υ Από τ ις π ρ ώ τες δράσ εις το υ ΕΚΒΥ ή τα ν η ε ν η μ έρ ω σ η ό λ ω ν τω ν ε ν δ ια φ ε ρ ο μ έ ν ω ν σ τη ν Ε λλά δ α και το ε ξω τε ρ ικ ό για το ν ν έο ρόλο που έ χ ε ι αναλάβει. Για το ν λ ό γο α υτό, κο ινο π οιήθηκε σ χ ετικό δ ελ τίο τύπ ου στα Μ έσα Μ αζικής Ενημέρω σ ης, σ τά λ θ η κ ε έν τυ π ο π ληροφ ο ρ ια κ ό υ λικό σ τη ν έδ ρ α τη ς Ε υρω π αϊκής Υ π ηρεσ ίας Π ερ ιβ ά λλο ντο ς για τη δημιουργία Μ ονάδας Π ληρ οφ όρησ ης Κοινού για το Π εριβ ά λ λ ο ν και σ υ γ κ εντρ ώ θ η κ ε η ελ λ η ν ικ ή νομοθεσ ία που σ χ ε τίζετα ι με τη δ ια τή ρ η σ η τ ο υ φ υ σ ικ ο ύ π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν τ ο ς. Ε κτό ς από τη ν π ληροφόρησ η που α φ ο ρά το διοικητικό τμ ή μ α τη ς Ευρω παϊκής Υπηρεσίας Π ερ ιβ ά λλο ντο ς, σ τον επ ισ τημονικό το μ έα, το ΕΚΒΥ προχώ ρησε σ την σ ύ ντα ξη και α π οσ τολή κ α τα λ ό γ ω ν σ το Ε θ ν ικ ό Ιν σ τ ιτ ο ύ τ ο Π ε ρ ιβ α λ λ ο ν τ ικ ή ς Έ ρ ευ ν α ς τη ς Δ α νία ς, που α φ ο ρ ο ύ σ α ν τ η ν π α ρ α κ ο λ ο ύ θ η σ η δ ια φ ό ρ ω ν ειδ ώ ν που σ υ ν τε λ είτα ι σ ήμερ α από δ ιά φ ο ρ ες υπ ηρεσ ίες και ο ρ γα νώ σ εις σ τη ν Ε λ λ ά δα. Τ έλ ο ς, σ τάλθηκαν α ντίσ τοιχοι κα τά λ ο γ ο ι σ τη Β ο υ λγα ρ ία και εν η μ ερ ω τικ ά φ υλλά δια στα Β αλκάνια και τη ν Α ν α το λική Μ εσ όγειο. Έ να δ εύ τερ ο βήμα ή τα ν η σ υμπ λήρωση ερ ω τη μ α το λογίο υ σ χετικού με τις βάσεις δ εδ ο μ ένω ν για το φ υσ ικό π ερ ι βάλλον, το οποίο σ τά λθη κε από το Μ ουσείο Φυσικής Ιστορίας το υ Παρισιού. Τα σ τοιχεία αυτού το υ ερ ω τη μ α το λογίο υ θα χρησ ιμεύσ ουν στη σ ύ ντα ξη εν ό ς ευ ρ ω παϊκού κα τα λόγο υ που θα π εριλα μβάνει π ληροφ ορίες όπως το όνομα το υ ο ρ γα νισ μού που τη ρ ε ί τη βάση δ εδ ο μ έ ν ω ν, το π ερ ιεχ ό μ ενό τη ς, τη ν ημερομηνία δ η μιουργίας τη ς κ.λπ. Το ερ ω τη μ α το λόγιο χ ω ρ ίσ τη κ ε σ ε δύο τμ ή μ α τα. Το π ρώ το π ε ρ ιε ίχ ε γ ε ν ικ έ ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς για τις υ π ά ρ χ ο υ σ ες β ά σ εις δ εδ ο μ έ ν ω ν και το δ εύ τερ ο ειδ ικ ές π ληροφ ορίες, α νά λογα μ ε το τι σ το ιχ εία σ υ γ κ έντρ ω ν ε η κά θε βάση (ε ίδ η, ε ν δ ια ιτή μ α τα, π ε ρ ιο χ έ ς ). Α μ εσ η ή τα ν η α ντα π ό κρ ισ η ό λ ω ν τω ν εν δ ια φ ερ ο μ έν ω ν σ τη ν Ε λλά δ α και ήδη το ΕΚΒΥ έ χ ε ι ολοκληρώ σ ει και έ χ ε ι αποσ τείλει το πρώ το τμ ή μ α το υ ερ ω τη μ α το λ ο γ ίο υ. Σ ύ ν το μ α δ ε, α ν α μ έ ν ε τα ι και η ολοκλήρω σ η το υ δ εύ τερ ο υ τμ ή μ α το ς. Φωλιά πελαργού στη Λίμνη Κερκίνη, φωτ.: Γιώργος Χανδρινός Παραπόταμος του Πηνειού, φωτ.: Σωτήρης Μηλιώνης ΑΜΦΙΒΙΟΝ/3

4 ΑΛΙΕΥΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ Μία από τις πιο αξιόλογες, από οικονομικής πλευράς, α ξίες τω ν υγροτόπων είναι η αλιευτική. Οι ελληνικοί υγρότοποι καλύπτουν μέρος των αναγκών της χώρας μας σε αλιεύματα και στηρίζουν το εισόδημα περίπου ψαράδων. Η παραγωγή των υγροτόπων της χώρας μας σε αλιεύματα είναι αρκετά σημαντική με δυνατότητες περαιτέρω αύξησης και προοπτική για καλύτερη εκμετάλλευσ η τω ν εσωτερικών νερών. Εδώ πρέπει να αναφ ερθεί ότι το έλ λειμ μα της χώρας μας σε ιχθυηρά ανέρχεται σε τόνους περίπου ετησίως και αυτό κάνει τη συνεισφορά των υγροτόπων πολύτιμη. Εκτός όμως από την οικονομική πλευρά, η αλιεία στους υγροτόπους, ό ταν γίνεται με συνετό τρόπο, συνεισφέρει και στην προστασία τους. Ζευγάρι ψαράδων στη Λίμνη Βόλβη, φωτ.: Μόνος Κουτράκης Ψαράδες στη Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου, φωτ.: Φώτης Περγαντής Η ύ π α ρ ξη εμ π ο ρ εύ σ ιμ ω ν ιχ θ υ ο π λ η θ υ σμώ ν σ το υ ς υ γρ ο τό π ο υ ς π ρ ο ϋ π ο θ έτει έν α υ γ ιές ο ικοσ ύσ τη μα μ ε υψ ηλή π ο ιό τη τα ν ε ρώ ν και ά φ θ ο νη υ δ ρ ό β ια β λά σ τη σ η. Έ τσ ι, σ τις π ερισ σ ότερες περιπ τώ σεις οι ίδιοι οι ψαρ ά δ ες π ρ ο σ τα τεύ ο υ ν το ν χώ ρο το υ ς, α φ ού εξα ρ τώ ντα ι από αυτό ν οικονομικά. Οι κ υ ρ ιό τ ε ρ ο ι τύ π ο ι υ γ ρ ο τ ό π ω ν π ου έχ ο υ ν τις π ροϋπ οθέσεις να απ οκτήσ ουν ικανοπ οιητικούς π ληθυσμούς εμπ ορεύσ ιμω ν ψαριών, δηλαδή επ άρκεια χώ ρω ν αναπ αραγω γής, π ρ ο σ τα τευ μ ένο υ ς χώ ρους για διαχείμαση, υψ ηλή π ρ ω το γενή παραγω γή κ.ά., είναι οι λιμνοθάλασ σ ες, οι λ ίμ ν ες (φ υσ ικές και τ ε χ ν η τές) και οι ποταμοί. Μ ε σωστή διαχείριση τω ν πληθυσμών α υτώ ν η παραγω γή α λιευ μ ά τω ν μπορεί να είναι πολύ υψ ηλή. Σήμερα, η παραγω γή τω ν ελλη νικώ ν υγροτόπ ω ν σε α λιε ύ μ α τ α κ υ μ α ίν ε τ α ι απ ό 0,1 έ ω ς 16 κιλά /σ τρ έμ μ α /έτο ς με πιο σ υνηθισ μέν ε ς τιμ έ ς τα 2-5 κιλά/σ τρέμμα. Η παραγω γή αυτή μπορεί όμω ς με τη ν κατ ά λ λ η λ η δ ια χ είρ ισ η να α υ ξ η θ ε ί σ ε το υ λ ά χ ισ το ν 20 κ ιλ ά /σ τρ έ μ μ α /έ το ς. Σε λιμνοθάλα σ σ ες τη ς Ιτα λία ς, όπου έγ ιν ε αποκλεισ τικά α λιευτική δια χείρ ι σ η, η π α ρ α γ ω γ ή έ φ τ α σ ε τ α 66 κιλά /σ τρ έμμα/έτος. Ά λλοι τύπ οι υγρ ο τό π ω ν, όπ ω ς τα έ λ η κα ι ο ι π η γ έ ς, έ χ ο υ ν επ ίσ η ς ιχ θ υ ο π λη θ υ σ μ ο ύ ς, οι οποίοι όμω ς τις π ερ ισ σ ό τερ ες φ ο ρ ές α π ο τελο ύ ντα ι ε ίτ ε από μικρό αριθμό ατόμω ν, ε ίτε από μη εμπ ορεύσ ιμα ε ί δη. Οι πληθυσμοί α υτοί σ υνεισ φ έρουν στη βιοπ οικιλότητα. Λ ιμ ν ο θ ά λ α σ σ ες : α ν ή κ ο υ ν σ τα πιο ιχθυοπαραγω γικά οικοσ υσ τήματα του κ ό σ μ ο υ. Ο σ υ ν ε χ ή ς ε μ π λ ο υ τ ισ μ ό ς το υ ς με θ ρ επ τικές ουσ ίες, η α λ λ η λ ε πίδραση γλυκώ ν νερώ ν και θάλασσας και οι κ α τά λ λ η λ ε ς φ υ σ ικ ο χ η μ ικές σ υ νθήκες ευ νοούν τη ν π ροσ έλκυση και τη γρήγορη αύξησ η τω ν ψαριών και, κα τά σ υνέπ εια, τη ν ε κ μ ετά λ λ ευ σ η τω ν ιχθυοπ ληθυσ μώ ν το υ ς. Τα είδη τω ν ψαριών που ζο υ ν σ α υ τές, χω ρίζον τα ι σ τα μη μ ετα ν α σ τευ τικ ά και τα μ ετα να - σ τευτικά. Τα πρώ τα (π.χ. γοβιοί) είναι σ υνήθω ς μικρόσω μα, βραχύβια και π ερ νούν όλη το υ ς τη ζω ή μ έσ α σ τη λ ιμ ν ο θ ά λ α σ σ α. Τα δ ε ύ τ ε ρ α ε ισ έ ρ χ ο ν τα ι σ τις λ ιμ ν ο θ ά λ α σ σ ες από θαλάσσιες διό δ ο υ ς και μ έν ο υ ν εκ εί για π ερ ιό δ ο υ ς που π ο ικίλουν από μ ερ ικο ύ ς μήν ε ς έω ς και α ρ κ ετά έτη. Τα είδη α υτά όπως οι κ έφ α λ ο ι, τα λα υράκια και τα χ έ λ ια είνα ι ευρύα λα, δηλα δή ζο υ ν σ ε ν ερ ά με μ εγ ά λ ες δ ια κ υ μ ά ν σ ε ις α λ α τ ό τ η τ α ς, έ χ ο υ ν υ ψ η λή εμπορική α ξία και παρουσιάζουν τη ν υψ ηλότερ η παραγω γή σ τις λιμνοθά λα σ σ ες. Αποικίζο υ ν τις λ ιμ ν ο θ ά λ α σ σ ες ω ς ν εα ρ ά ιχθύδια και επ ισ τρ έφ ο υ ν στη θάλασσα ω ς ώριμα ά το μα για α ναπαραγω γή. Σ τις ε ξό δ ο υ ς τω ν λ ι μ νοθαλά σ σ ω ν σ υ λ λ α μ β ά ν ο ν τα ι ε ύ κ ο λ α σε ιχ θ υ ο σ υ λ λ η π τ ικ έ ς ε γ κ α τ α σ τ ά σ ε ις.σ τ η ν Ελλάδα, οι 26 πιο α ξιό λ ο γ ε ς λιμνοθάλασσες, σ υ ν ο λ ικ ή ς έ κ τα σ η ς σ τρ ε μ μ ά τω ν, α π ο δ ίδ ο υ ν π ερίπ ου τό ν ο υ ς α λ ιευ μ ά τω ν. Η μέση παραγω γή όλω ν τω ν ελλη νικώ ν λιμνοθαλασ σ ώ ν είναι 6,3 κιλά /σ τρέμμα. Από α υ τά οι κ έφ α λ ο ι α π ο τελο ύ ν το μ εγ α λ ύ τερ ο π οσ οσ τό τη ς σ υ νολικ ή ς π α ρ α γω γή ς (56% ), α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν τα χ έ λ ια (1 8 % ), τα λα υ ρ ά κ ια (8% ) και, τέ λ ο ς, οι τσ ιπ ούρες (5% ). Τα υπόλοιπα είδη είνα ι διάφορα, μ ικ ρ ό τερ η ς παραγ ω γής και εμπ ορικής α ξία ς είδη. Λ ίμ ν ε ς : ό λ ε ς οι ε λ λ η ν ικ έ ς λ ίμ ν ε ς, ε ίτ ε μικρές ε ίτ ε μ εγ ά λ ες, έχ ο υ ν εμπ ορεύσ ιμα είδη ψ αριώ ν. Τα π ερ ισ σ ό τερ α από α υ τά βρίσ κονται σ την παραλιακή ζώ νη, όπου τρ έ φ ο ντα ι και ω οτο κούν. Α λλα είδη είναι πελαγικά, ζο ύ ν δ ηλα δή σ τα β α θ ύ τερ α νερ ά, και ά λλα εξα ρ το ύ ν τη ζωή το υ ς άμεσ α από το υ ς π οταμούς που επ ικοινω νούν με τη λίμνη, καθώ ς μ ετα ν α σ τεύ ο υ ν σ α υ το ύ ς για αναπ αραγω γή και ω οτοκία (π.χ. η γκελά ρ τσ α ). Η απόδοση 20 ε λ λ η ν ικ ώ ν λ ιμ ν ώ ν, σ υ ν ο λ ικ ή ς έ κ τα σ η ς σ τρ εμ μ ά τω ν α ν έρ χ ο ν τα ν το 1992 σε τό ν ο υ ς (2,6 κιλά/σ τρέμμα). Οι τ ε χ ν η τ έ ς λ ίμ ν ες, οι οπ οίες συνήθω ς αποσκοπούν σ την αποθήκευση νερ ού για παρ α γ ω γ ή η λ ε κ τ ρ ικ ή ς ε ν έ ρ γ ε ια ς ή γ ια ά ρ δ ε υ σ η, έ χ ο υ ν, α π ό ιχ θ υ ο π α ρ α γ ω γ ικ ή ς π λευρά ς, το σοβαρό μ ειο ν έκ τη μ α τη ς έ ν τ ο ν η ς δ ια κ ύ μ α ν σ η ς τ η ς σ τά θ μ η ς το υ ν ερ ο ύ. Α υ τό επ η ρ εά ζει τις τρ ο φ ικ ές σ χέσ εις και τη δ υ ν α τό τη τα ω οτο κία ς τω ν ψαριών. Έτσι είναι ο λ ιγ ό τρ ο φ ες υ δ α το σ υ λ λ ο γές με μικρή παραγ ω γ ή ψ α ρ ιώ ν όπ ω ς π.χ. η τ ε χ ν η τ ή Λ ίμ νη Α γρα (0,2 κιλά /σ τρ έμ μ α /έτο ς), η τεχ ν η τή Λ ί μνη Ταυρω πού (0,7 κιλά /σ τρ έμ μ α /έτο ς) κ.λπ. Ε ξαίρεσ η α π ο τελεί η Λίμνη Κερκίνη, η οποία αν και εν μ έρ ει τε χ ν η τή, ό ν τα ς κα τα σ κευα σ μένη σε π εριοχή όπου προϋπ ήρχε φυσ ικός υγρότοπ ος, έ χ ε ι κα τα σ τεί α ρ κετά π αραγω γική (1,6 κιλά /σ τρ έμ μ α ) με α ξιό λ ο γ ο αριθμό ψαράδω ν ( άτομα). Π οτα μοί: οι π οταμοί σ την Ελλάδα αλιεύοντα ι πολύ λίγο, ε ίτ ε για τί δ εν το επ ιτρέπ ει η γεω μ ο ρ φ ο λ ο γ ία τη ς π ερ ιο χής (π.χ. απόκρημ ν ες ό χθες) ε ίτε για τί δ εν έ χ ε ι α ναπτυχθεί σ' α υ το ύ ς η ερ α σ ιτεχνική αλιεία. Η επ α γγελμ α τική α λιεία α σ κείται κυρίω ς σ τις εκ β ο λ έ ς και τα δ έλ τα τω ν ποταμώ ν, τα οποία, όπως και οι λιμνοθάλασ σ ες, έχ ο υ ν υψ ηλή παραγω γή ψαριών. Έτσι, από 4 π οτα μούς (Έβρος, Στρυμόνας, Λ ο υδία ς, Α λιά κμονα ς) π α ρά γοντα ι σήμερα 95 περίπου τό ν ο ι α λ ιευ μ ά τω ν/έτο ς. Τα δ έ λ τα χρησ ιμοπ οιούνται επίσης με επ ιτυχία για τη σ υ λλογή και τη ν κα λλιέρ γ εια οσ τράκων. Σ το Δ έλ τα το υ Α ξιού π αράγεται το 90% περίπ ου τ η ς σ υ νολικής π α ρ α γω γής μυδιώ ν σ την Ελλάδα, ενώ η σ υλλογή χάβαρω ν στο ίδιο δ έ λ τα α ντιπ ρ οσ ω π εύει το σ ύ νολο τη ς ελληνική ς παραγω γής. Οι υγρότοπ οι όμω ς, εκ τό ς από τη ν α λιεία χρησ ιμοποιούνται και για εν τα τικ ές υδατο κ α λ λ ιέ ρ γ ε ιε ς. Το 1994 η π αραγω γή από εν τα τική κα λλιέρ γ εια κυπρίνων και π έσ τρ ο φ α ς σε ιχθυοκλω βούς στη Λίμνη Κρεμαστώ ν έφ τα σ ε περίπου σ τους 150 τό νους. Βέβαια, τα ψάρια εν ό ς υγροτόπ ου, δηλα δή η ιχθυοπανίδα του, εκ τό ς από τη ν εμπ ο ρική α ξία, σ υ ν δ έο ν τα ι και μ ε ά λ λ ε ς α ξ ίε ς όπω ς η α ξία α ν α ψ υ χ ή ς (π.χ. ερ α σ ιτεχ ν ικ ή αλιεία), η επ ισ τημονική κ.λπ. Τα ψάρια τω ν γλυκώ ν νερώ ν α π ο τελο ύ ν τρ ο φ ή για π ολλά υδρόβια είδη πουλιών, τα οποία εξα ρ τώ ντα ι άμεσ α από τη διατήρησ η τη ς ιχθυοπ ανίδας (π.χ. α ρ γυροπ ελεκά νος). Τ έλ ο ς, ο π λούτο ς κα ι η σ ύ ν θ εσ η τ η ς ιχ θ υ ο π α ν ίδ α ς α π ο τελ ε ί έ ν δ ε ιξ η υ γ εία ς α λ λ ά και ισορροπίας εν ό ς υγροτόπου. Ο υψηλός αριθμός ειδώ ν στη Λίμνη Βόλβη (24 σ υ νολικά ) α π ο τε λ ε ί α ξιό π ισ τη έν δ ειξη ισορροπίας το υ οικοσ υσ τήμ α το ς. Α ν τίθ ε τα, οι π ερ ισ σ ό τερ ο ι τ ε χ ν η τ ο ί υ γ ρ ό το π ο ι έ χ ο υ ν φ τω χ ή ιχθυοπανίδα. Η σ υ νετή άσκηση τη ς α λ ιεία ς και, σε π ο λλές περιπτώ σεις, οι εκτα - τ ικ έ ς ε κ τρ ο φ έ ς ψαριώ ν και ά λλω ν υ δ ρ ό β ιω ν ζώ ω ν σ υ γ κ α τα λ έ γ ο ν τα ι σ τις επ ιθυμη τές χρήσ εις εν ό ς υγρ ο τόπ ου. Επίσης, α ξίζει να το ν ισ θ εί ό τι οι ψ α ράδες, σ τις π ερ ισ σ ό τερ ες περιπτώ σεις, α π οτελο ύν το υ ς κυριότερ ο υ ς υπ έρμαχους τη ς προστασίας τω ν υγροτόπω ν, αφού από τη δια τήρησή το υ ς εξα ρ τά τα ι η ίδια το υ ς η ζωή. Ψ αράδες στη Λίμνη Κορώνεια, φωτ.: Μάνος Κουτράκης Παραδοσιακός τρόπος ψαρέματος στον Πρόκοπο, φωτ.: Λάμπρος Λογοθέτης 4/ΑΜΦΙΒΙΟΝ ΑΜΦΙΒΙΟΝ/5

5 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ Ο ΙΚ Ο ΛΟ ΓΙΚ Η Κ ΙΝ Η ΣΗ Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν ΙΚ Η Σ Η Ο ικολογική Κίνηση Θ εσ σ αλονίκης ξεκίν η σ ε τη δράση τη ς το 1982, με αφορμή τη ν επ ικείμενη, τό τε, διάνοιξη τη ς α ν α το λ ικ ή ς π ερ ιφ ερ εια κή ς οδού, για τη ν οποία προβ λεπ ότα ν η κοπή δένδρω ν από το δάσος το υ Σέιχ-Σου σε έκταση π ολλώ ν σ τρεμμά τω ν. Η κινητοποίηση τω ν π ολιτώ ν ήτα ν σ υγκινητική και οι Θ εσ σ α λονικείς έδ ειξα ν μία π ρω τόγνω ρη ευαισθησία για το δάσος το υ ς. Η Ο ικολογική Κίνηση ε π έ λ ε ξε μια χαλαρή μορφή ο ρ γάνω σ ης σ την αρχή, σ την οποία δ εν χ ρ εια ζό τα ν να είναι κα νείς μ έλ ο ς για να πάρει μ έρ ο ς σ τις σ υζητή σ εις και τις εκδηλώ σ εις τη ς. Π αρόλα αυτά, οι σ υ μ μ ε τέχ ο ν τες σ τις δρασ τη ρ ιό τη τές τη ς α υ ξά νο ντα ι σ υνεχώ ς και η Κίνηση σ υμμετ έ χ ε ι σ την έκδοσ η τη ς Ο ικο λογικής Ε φ ημερ ίδας και σ τις π ρ ώ τες σ υ να ντή σ εις για τη ν οργάνω σ η το υ ο ικ ο λογικ ο ύ χώ ρου. Στα επ όμενα χρόνια, το οικολογικό κίνημα στη Θ εσσαλονίκη α λλά και σ την Ελλάδα, θα γνω ρίσ ει μια ακμή. Την ά νοιξη το υ 1986, φ λ ό γ ε ς τυ λ ίγ ο υ ν τις δ ε ξα μ ε ν έ ς τη ς Jet Oil στο Καλοχώ ρι ενώ στο Τσ έρνομπ ιλ γ ίν ετα ι το χ ε ιρ ό τερο πυρηνικό α τύχημα σ την ιστορία τη ς ανθρω π ότητας. Τα μ έλη τη ς Κίνησης ενημερ ώ νο υ ν το κοινό τη ς Θ εσ σ α λονίκης και διοργα νώ νουν εκδηλώ σ εις. Η Ο ικολογική Κίνηση οργα νώ νετα ι σε επ ιμέρ ους θ εμ α τ ικ έ ς ο μ ά δ ες (π όλης, ά γρ ια ς φ ύσ ης, α να κύ κλω σ η ς) και α σ χο λείτα ι με π λήθος ζη τη μ ά τω ν όπως η α π οχέτευσ η τη ς Θ εσ σ α λονίκης και ο α π ο χ ε τε υ τικ ό ς α γω γός, η ρύπανση τη ς α τμόσφαιρας από τις βιομηχα νίες τη ς Δ υ τικής Θ εσσαλονίκης, η ρύπανση το υ Θ ερμαϊκού Κόλπου, η πρόταση για εγκα τά σ τα σ η τρ οχιοδρόμω ν και π οδηλατοδρόμω ν για τη ν επ ίλυσ η το υ κυ κλο φ ο ρ ια κ ο ύ π ρ ο β λή μ α το ς τη ς π όλης, η αντίθεσ η σ τις δ ιεκδική σ εις για οικοδόμησ η στο Σέιχ-Σου, π ρ ο τά σ εις π εριορισ μού το υ κυ νηγιού, εξο ρ μ ή σ εις σ το υ ς υ γρ ο τό π ο υ ς, κ α τα γ γ ε λ ίε ς για δ ιά φ ορα π ερ ισ τα τικά υποβ ά θμισ ης το υ π ερ ιβ ά λ λ ο ν το ς, δ ια μ α ρ τυ ρ ία γ ια τη δ η μ ι ο υργία π ίσ τας α υ το κ ιν η τισ τικ ώ ν α γώ νω ν σ το Δ έ λ τα το υ Α λιάκμονα κ.ά. Α ξίζει να σημειω θεί ό τι μέσα από τη ν Κίνηση δ η μ ιο υ ρ γ ή θ η κ ε έ ν α ς π ρ ώ το ς π υ ρ ή ν α ς π ε ρ ίθ α λ ψ η ς άγριω ν ζώων, με π ρω τοβουλία το υ γεω π όνου κ. I. Π ουλόπουλου, που κ α τέ λ η ξε στο σ ημερινό Κ έντρ ο Π ερίθαλψ ης Α γρίω ν Ζώ ω ν και Π ο υ λιώ ν, μ ε έδ ρ α τη ν Α ίγ ιν α. Α κόμη διοργά νω σ ε σεμινάρια Π ερ ιβ α λλο ντική ς Ε κπ αίδευσ ης για εκπ α ιδευτικούς και σ ήμερα σ υ νερ γά ζετα ι με ά λ λ ε ς ο ρ γα νώ σ εις σε αντίσ τοιχα π ρογράμματα σε σ χολεία. Η Κίνηση δ εν ή θ ελ ε όμω ς να είναι απλώ ς μια π εριβαλλοντική οργάνω ση. Από το ξεκίνη μ ά τη ς ή θ ελ ε να αρθρώ σ ει το ν δικό τη ς π ο λιτικό λό γ ο. Σ α υ τή τη ν κα τεύ θ υ νσ η λοιπ ό ν, α σ κ εί κ ρ ιτικ ή σ το υ ς τρ ό π ο υ ς ο ικ ο ν ο μ ικ ή ς α ν ά π τυ ξη ς και τις σ υ νέπ ειές το υ ς στο π ερ ιβάλλον π.χ. η τρ ύ πα το υ ό ζ ο ν το ς και το φ α ιν ό μ εν ο το υ θ ερ μ ο κη π ίο υ και π ρ ο τείνει τη χρήση ήπιων μορφ ώ ν εν έρ γ εια ς, τη ν οργα νική γεω ρ γία κ.λπ. Επίσης, παίρνει θέση σε διάφ ορα κοινω νικά ζη τή μ α τα όπως ο φ εμινισ μός, τα ά το μ α με ειδ ικ ές ανά γ κ ε ς κ.λπ. Η Κίνησ η σ ή μ ερ α σ υ ν ε χ ίζ ε ι τ η ν ε ν ε ρ γ ό δράση τη ς ασκώ ντας κριτική σε έρ γα όπως η κα τασ κευή το υ οικισμού Κισσός σ τον Χ ο ρτιά τη ή η κα τα σ κευή υπ όγειου σ ιδηροδρόμου στο κέντρ ο τη ς π όλης και α σ χολείτα ι εν τα τικ ά με θ έμ α τα όπω ς η π ροσ τασ ία τω ν ρ εμ ά τω ν που α π ό μ εινα ν στη Θ εσσαλονίκη, η κα τασ κευή τρ ο χιο δ ρ ό μ ω ν κ.λπ. Τα τ ε λ ε υ τα ία ε ν ν έ α έ τη ε κ δ ίδ ε ι το "Ο ικ ο λ ο γ ικ ό Η μ ερ ο λ ό γ ιο " ενώ από το 1992 εκ δ ίδ ει το μηνιαίο εν η μ ερ ω τικό φ υ λλά δ ιο Εν Οίκω, το οποίο δ ια νέμ ετα ι δω ρεάν. Το 1994 πήρε μ έ ρος σ τις δ η μ ο τικές ε κ λ ο γ έ ς στα πλαίσια το υ συνδυασμού Ό ικ ο λ ο γ ία -Α λ λ η λ εγ γ ύ η. Για π ερ ισ σ ό τερ ες π ληροφ ο ρ ίες: Ο ικ ο λ ο γ ικ ή Κίνησ η Θ εσ σ α λ ο ν ίκ η ς, Φ ιλίππου 51, Θ εσσαλονίκη, τη λ./φ α ξ κ II Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Φ 1 i l l Εθνικοί ΚΑΙ ΑΛΛΗΣ ΠΡΟΣΊ ΦΥΣΙΚΕΣ E -i νη> Πύργον Σψι}κα - ο ι = ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Εθνικοί Δ ρυμοί και ά λ λ ε ς π ρ ο σ τα τευ ό μ εν ες φ υσ ικές π ερ ιο χ ές είνα ι ο τίτλ ο ς έκδοσ ης που κυ κλοφ όρησ ε πριν από μερικούς μ ή νες, από τις εκ δ ό σ εις Π ατάκη, με σ υγγρ α φ έα το ν κ. Γιώ ργο Σφήκα. Η έκδοσ η αυτή π αρουσιάζει τις π ρ ο σ τα τευ ό μ ε ν ε ς π ερ ιο χές τη ς Ε λλά δα ς όπως είναι οι εθνικοί δρυμοί, οι υγρότοπ οι δ ιεθ νούς σημασίας, τα φυσικά μνημεία, τα αισθητικά δάση και τα θαλάσσια πάρκα καθώ ς και α ξιό λ ο γ ε ς π ερ ιο χές τη ς χώ ρας μας που χρήζο υ ν προστασίας. Τα ψάρια και η α λιεία σ τις Λ ίμ νες Κ ορώ νεια και Βόλβη είνα ι ο τίτ λ ο ς το υ νέο υ εν η μ ερ ω τικο ύ εντύ π ο υ που κυ κλοφ ό ρ η σ ε από το ΕΚΒΥ, σ τα πλαίσια το υ π ρογρ ά μ μ α το ς "Ευαισθητοποίηση και Ενημέρω ση Κοινού για τις Λ ίμ νες Βόλβη και Κορώ νεια" το υ MedW et. Σ το έντυπ ο δ ίνετα ι π λήρης κ α τά λ ο γ ο ς τη ς ιχθυοπ ανίδας τω ν δύο λιμνώ ν με τα κοινά και τα επ ισ τημονικά ονόμα τα. Επίσης, γ ίν ετα ι π εριγραφή τη ς α λιευ τική ς δ ρ α σ τηριότητα ς σ τις δύο λ ίμ ν ες και τω ν π ρ οβλημά τω ν που α ν τιμ ε τω π ίζουν οι ψ α ράδες τη ς π εριοχής. 6/ΑΜΦΙΒΙΟΝ

6 ----- ΣΥΝ ΕΔΡΙΑ ΣΥΝ ΑΝΤΗ ΣΕΙΣ Από τις 13 έω ς τις 18 Α υγούσ του 1995 πραγματοπ οιήθηκε στη Σ το κχόλμ η, το 5ο Δ ιεθ ν ές Επισ τημονικό Σ υνέδρ ιο με τίτλ ο : "Δ ιαχείρισ η π οιότητα ς νερ ώ ν", που δ ιο ρ γά νω σ ε η Ε τα ιρ εία Υ δ ά τω ν τη ς Σ το κ χ ό λ μ η ς. Σκοπ ός το υ σ υνεδρίο υ ή τα ν να αναλύσ ει, με τη ν ευκαιρία το υ εορτα σ μού τω ν 50 ετώ ν τω ν Η νω μένω ν Εθνών, τις τελ ε υ τ α ίε ς τε χ ν ο λ ο γ ικ έ ς ε ξ ε λ ί ξ ε ις σ τη δ ια χ είρ ισ η το υ ν ερ ο ύ, οι ο π οίες είνα ι α π α ρ α ίτη τες για τη ν προσ τασία τω ν υδάτινω ν πόρων. Τις ερ γα σ ίες το υ σ υνεδρίου παρακολούθησ ε από το ΕΚΒΥ η κ. Εύα Π απαστεργιάδου, η οποία παρουσίασε εργασ ία με θέμα Α να σκόπηση τη ς έρ ευ ν α ς για τη ν π οιότητα τω ν επ ιφ α νειακών νερώ ν τη ς Ελλάδας-μία πρώτη προσέγγιση. Τεχνητή Λίμνη Ταυρωπού, φωτ.: Σωτήρης Μηλιώνης Πρόγραμμα Οικοτόπων και Ειδών Χλωρίδας και Πανίδας Η Α φάση το υ π ρογρά μ ματος Κ αταγραφ ή, Αναγνώ ριση, Ε κτίμηση και Χ α ρ το γράφη σ η τω ν Τύπω ν Ο ικοτόπ ω ν και τω ν Ειδών Χλω ρίδας και Π ανίδας τη ς Ε λλά δ α ς για τη ν εφ α ρ μογή τη ς Ο δηγ ία ς 92/43/Ε Ο Κ, ο λ ο κ λ η ρ ώ θ η κ ε σ τις 30 Μ αίου 1995 και με τη ν ευκαιρία αυτή παρουσιάστηκαν τα πρώ τα α π ο τελέσ μ α τα το υ προγρ ά μ μ α το ς. Η παρουσίαση έγ ιν ε σε Σ υ ν έν τευ ξη Τύπου που διοργανώ θηκε σ τις 29 Ιουνίου 1995, από το ν Γ ενικό Γ ρα μμα τέα Π εριβάλλ ο ν το ς το υ ΥΠ ΕΧ Ω ΔΕ, το ν Γ ενικό Γραμματέα Δασών και Φυσικού Π ερ ιβ ά λλο ντο ς το υ Υ π ουργείου Γεω ργία ς και το Μ ουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ισ τορίας/ Ε λληνικό Κ έντρ ο Β ιοτόπω ν-υ γροτόπω ν. Από το υ ς ο μ ιλ η τέ ς, η κ. Νίκη Γουλα νδρή, α ντιπ ρ ό εδ ρ ο ς το υ Μ ουσείου Γουλα νδρή Φυσικής Ιστορίας, α νέλυσ ε τη σημασία τη ς Ο δ η γία ς για τη χώ ρ α μας, ενώ οι Γ εν ικ ο ί Γ ρ α μ μ α τείς τω ν δύο υπ ο υ ρ γείω ν, κκ. Α λ έ ξα ν δ ρ ο ς Β ο ύ λγα ρ η ς και Ιω ά ννης Σ μπ ώ κος α ν έπ τυ ξα ν τις θ έσ εις τω ν υ π ουργείω ν το υ ς για τη σημασία τη ς οδηγίας. Ο κ. Σπύρος Ν τά φ ης, επ ισ τημονικός υπ εύθυνος το υ προγράμματο ς, α νέλ υ σ ε το ν σ χεδίασ μά και το ν τρόπο εκ τέλ εσ η ς του π ρογράμματος. Μ ίλησαν, επίσης, οι επ ισ τημονικοί υπεύθυνοι τω ν τρ ιώ ν π α ν επ ισ τη μ ίω ν που σ υ ν ε ρ γ ά ζ ο ν τα ι σ το π ρ ό γρ α μ μ α, κκ. Κυριάκος Γεω ργίου, επ ίκουρος κα θη γη τή ς το υ Π ανεπιστημίου Αθηνών, Δ η μ ή τρ η ς Μ παμπαλώ νας, αναπ ληρω τής κα θηγητής το υ Αρισ το τελ είο υ Π ανεπ ισ τημίου Θ εσ σ α λονίκης και Θ εόδω ρος Γεω ργίου, κα θ η γη τή ς το υ Π ανεπ ισ τημίου Πατρώ ν, οι οποίοι παρουσίασαν τα α π ο τελέσ μ α τα και τη ν π ρόοδο τω ν εργασ ιώ ν μέχρι το τέ λ ο ς τη ς φάσ ης α υτή ς. Σ υνολικά έ χ ε ι π ερατω θεί, έω ς τώ ρα, η απογραφή και η πρώτη φάση συμπλήρω σης Ειδικών Εντύπω ν για τρια κόσ ιες π ε ρίπου π ε ρ ιο χ έ ς υ π ο ψ ή φ ιες γ ια έ ν τ α ξ η σ το ευ ρ ω π α ϊκό δ ίκ τυ ο ΦΥΣΗ Τα α π ο τελέσ μ α τα τη ς Α φ άσ ης θεω ρούντα ι πολύ ικανοπ οιητικά και α υ τό, όπ ω ς το ν ίσ τ η κ ε, ο φ ε ίλ ε τ α ι ιδ ια ίτερ α σ τη ν ά ψ ογη σ υ νερ γα σ ία ό λ ω ν τω ν υ π ευθύνω ν φ ο ρ έω ν και σ το ν π ολύ κα λό σ υ ντο νισ μ ό τω ν ο μ ά δ ω ν (π ερ ισ σ ό τερ ο ι από εκ α τό επ ισ τή μ ο ν ες δ ια φ ο ρ ετικώ ν κλάδω ν και ειδ ικοτή τω ν), παρά το περιορισ μένο χρονικό διάσ τημα τω ν 10 μηνώ ν που είχα ν στη διάθεσή τους. Το πρώ το ευρω παϊκό σ υνέδριο για τη δια τήρηση τη ς α υ το φ υ ο ύ ς χλω ρίδας και τω ν φυσικώ ν εν δ ι α ιτη μά τω ν πραγματοπ οιήθηκε από 2 έω ς 8 Σ επ τεμ βρίου σ την πόλη Hyeres τη ς Γαλλίας, υπό το ν τίτλ ο "Planta Europa". Το σ υνέδριο ο ρ γα νώ θηκε από το PLAN TLIFE τη ς Α γγλία ς και το Υ π ουργείο Π ερ ιβ ά λλο ντο ς τη ς Γα λλία ς. Σ το σ υ νέδ ρ ιο σ υ μ μ ε τείχ α ν εκπ ρόσω π οι το υ Π ρ ογγρ ά μματος Ο ικοτόπω ν τη ς χώ ρας μας, με εργασ ία που α φ ορούσ ε τη βιοπ οικιλότητα και τη ν π ρόοδο τη ς ε φ α ρ μ ο γ ή ς τη ς Ο δ η γία ς 9 2 /43/Ε Ο Κ στην Ελλάδα. Σ τις 12 Ο κτω βρίου 1995, στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Ε π ιμελητήριο Α θηνώ ν (Α καδημίας 5-9) θα πραγματοπ οιηθεί ημερίδα με θέμα: ΦΥΣΗ 2000: Η εφ α ρ μ ο γή τη ς Ο δηγίας 92/43/Ε Ο Κ σ την Ε λλά δ α. Η η μ ερ ίδ α δ ιο ρ γ α ν ώ ν ετα ι από το Π αγκόσ μιο Τ α μ είο γ ια τη Φ ύ σ η -Ε λ λ ά ς σ ε σ υ ν ερ γ α σ ία μ ε το Μ ουσ είο Γ ο υ λ α ν δ ρ ή Φ υσ ικής Ισ το ρ ία ς /Ε λ λ η ν ικ ό Κ έ ν τ ρ ο Β ιο τ ό π ω ν -Υ γ ρ ο τ ό π ω ν, τ α Υ π ο υ ρ γ ε ία Π Ε Χ Ω Δ Ε και Γ εω ρ γ ία ς, μ ε τη ν ο ικ ο ν ο μ ικ ή ε ν ί σχυση τη ς Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σκοπός τη ς η μ ε ρίδας είναι να ενημερ ώ σ ει το υ ς κοινω νικούς και οικονομικούς φ ο ρ είς τη ς χώ ρας για τη σημασία τη ς Ο δηγίας, το υ ς σ τό χους τη ς και τη σύνδεσή τη ς με τις π α ρ α γω γικές δ ρ α σ τη ρ ιό τη τες. Για π ερ ισ σ ό τερ ες π ληροφ ορίες: Π αγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση, Ασκληπιού 14, Αθήνα, τη λ και ΕΚΒΥ, τη λ Σ εμινά ριο κα τά ρ τισ η ς με θ έμ α Ε ν α λ λ α κ τικές μ ο ρ φ ές τουρισ μού σε π ρ ο σ τα τευ ό μ ενες π ερ ιο χ ές, θα π ραγματοπ οιηθεί από τις 15 έω ς τις 20 Ο κτω βρίου 1995, στο Κ έντρ ο Ε νημέρω σ ης το υ Εθνικού Π άρκου Peak D istrict τη ς Β ρ ετα νία ς. Σκοπ ός το υ σ εμ ιν α ρ ίο υ είν α ι η δ η μ ιο υ ρ γ ία δ ικ τύ ο υ ειδ ικ ώ ν, υπευθύνω ν ενημέρ ω σ ης και διαχειρισ τώ ν, για τη ν α ν ά π τυ ξη ε ν α λ λ α κ τικ ώ ν μ ο ρ φ ώ ν το υ ρ ισ μ ο ύ σ ε π ρ ο σ τ α τ ε υ ό μ ε ν ε ς π ε ρ ιο χ έ ς. Για π ε ρ ισ σ ό τε ρ ε ς π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς: M r P e ter T ow n se n d, Losehill Hall, Peak National Park C entre, C astleton, D erbyshire, S30 2W B, U.K., τη λ , φ α ξ ΑΜΦΙΒΙΟΝ/7

7 Ο π ο τα μ ό ς Α ξιό ς είν α ι έ ν α ς από το υ ς μεγα λύτερ ο υ ς ποταμούς τη ς Βαλκανικής χερσονήσου, με συνολικό μήκος 380 χ ιλ ιο μ έτρ ω ν. Έ χει τις π η γ ές το υ σ τον Σκόρδο στην Πρώην Γιουγκοσ λα βία, στο έδαφος τη ς οποίας βρίσκεται και το μεγαλύτερο τμήμα του. Στο ελληνικό έ δ α φ ο ς ο π ο τα μ ό ς δ ια σ χ ίζ ε ι τ ο υ ς Νομούς Κιλκίς και Θεσσαλονίκης, για να εκβάλλει στον Θερμαϊκό Κόλπο. Το δ έλ τα που σ χημα τίζετα ι στις εκ β ο λές του, α π ο τ ε λ ε ί τμ ή μ α ε ν ό ς ε υ ρ ύ τ ε ρ ο υ συμπλέγματος υγροτόπων, το οποίο περιλα μβάνει το δ έλ τα το υ π οταμού στα ανατολικά και τις εκ β ο λές του Λουδία, το Δ έλτα του Αλιάκμονα και την Αλυκή Κίτρους στα δυτικά. Προϋπόθεση για τη διατήρηση τω ν φυσικών λειτουργιώ ν αυτού του υγροτόπου α π ο τελεί η διατήρηση μιας ελ ά χ ι στης ροής του ποταμού, καθόλη τη διάρκεια του έτο υ ς και, ιδιαίτερα, κατά τη θ ε ρινή περίοδο. Έως το 1985, η παροχή του π οταμού, κατά τη θερινή περίοδο, επαρκούσε τόσο για τη ν υδροδότηση τω ν α ρδευτικών το υ δικτύω ν, που κα τα λα μβάνουν έκταση στρεμμάτω ν, όσο και για φωτ.: Λάμπρος Λογοθέτης τη διατήρηση του βιόκοσμου του δέλτα. Η ξηρασία όμω ς τω ν τελ ευ τα ίω ν ετώ ν και η σ υ ν εχ ώ ς α υ ξα ν ό μ εν η ε κ μ ε τ ά λ λευση τω ν υδάτω ν του από τη ν Πρώην Γιουγκοσ λαβική Δ ημοκρατία τη ς Μ ακεδονίας, για α ρ δευτική και βιομηχανική χρήση είχαν ως αποτέλεσμα να μειωθεί πάρα πολύ η ροή του. Το γεγονός αυτό π ρ ο κά λεσ ε σοβαρά π ρ ο β λήματα σ την υδροδότηση τω ν δικτύων και διέκοψ ε τ ε λείω ς τη ροή του νερού προς το δέλτα. Η π ολιτεία αντιμετώ π ισ ε προσωρινά το πρόβλημα τη ς υδροδότησης τω ν δικτύων με την άντληση νερού, κυρίως από το ν Λουδία και προχώρησε στην κατασκευή τ η ς ε ν ω τικ ή ς δ ιώ ρ υ γ α ς. Η δ ιώ ρ υ γα αυτή, που μετα φ έρ ει νερό από τους ταμιευτήρ ες του Αλιάκμονα, έχ ει τη ν ικανότητα να εφ οδιάζει με 23 κυβικά μέτρα το δευτερόλεπ το τα δίκτυα του Αξιού και στο μέλλον θα απ οτελέσ ει τη σημαντικότερ η πηγή ύδρευσης του π ολεοδομικού σ υγκροτήματος τη ς Θεσσαλονίκης. Η συμπληρωματική υδροδότηση από το ν Α λιά κμονα δ εν θα λύ σ ει όμω ς το π ρόβλημα το υ δ έ λ τα σε μόνιμη βάση, διότι μόλις επαρκεί για την απρόσκοπτη λειτουργία τω ν αρδευτικώ ν δικτύων. Επιπ λέον, οι απ ώ λειες τω ν αρδευτικώ ν δικτύων, που φθάνουν το 50%, λόγω της τοπ ογραφ ικής ιδιομορφίας δεν κα ταλήγουν στο δέλτα, αλλά μέσω αντλιοστασίων και του Λουδία καταλήγουν στη θάλασσα. Η διακοπή τη ς ροής έχει ως αποτέλεσ μ α τη ν προώθηση θαλασσινού ν ε ρού, εξα ιτία ς του παλιρροϊκού φ αινομένου, προς το δ έλτα και την αύξηση της α λα τότητα ς του νερού, όπως έδειξα ν οι μετρήσ εις που έγινα ν το καλοκαίρι του Το γ εγ ο ν ό ς αυτό έχ ει δυσ μενείς σ υ ν έπ ειες τό σ ο στη χλω ρίδα όσο και στην πανίδα που στηρίζει ο υγρότοπος. Η εξεύρεσ η τω ν απαραίτητων ποσοτήτω ν νερού, αναγκαίων για την α ντιμετώ π ισ η το υ π ρ ο β λ ή μ α το ς, μπ ορεί να προέλθει μόνο από τη συνετή χρήση του α ρδευτικού νερού. Το ΕΚΒΥ σ υνέβαλε στην εκπόνηση μ ελέτη ς με τίτλο: Μ έθοδος βελτίω σ ης της αρδευτικής αποδοτικότη τα ς στα αρδευτικά δίκτυα Αξιού και η σημασία της για τις φυσικές υγροτοπικ ές περιοχές τού'. Σκοπός τη ς μ ελέτη ς α υ τή ς, η οποία ξεκίν η σ ε το καλοκαίρι του 1993, ήτα ν ο υπολογισμός τη ς αρδ ευ τική ς α π οδοτικότητα ς τω ν α ρ δ ευ τικών δικτύων Αξιού (η οποία αποτελεί και δείκτη τη ς σ υνετής χρήσης του αρδευτικού νερού), η διερεύνησ η τω ν παραγόντω ν που την επηρεάζουν και η πρόταση ενδεδειγμένω ν τρόπων για την βελτίωσή της. Η μ ελέτη τη ς αρδευτικής αποδοτικότη τα ς, η οποία βασίσθηκε σε δεδομένα τ η ς ο κ τ α ε τ ία ς , έ δ ε ιξ ε ό τι υπάρχουν σοβαρά περιθώ ρια αύξησ ής της, εφ όσ ον βελτιω θεί το σύστημα διαχείρισης του αρδευτικού νερού. Για τον λόγο αυτό π ροτείνεται διαδικασία μέσω τη ς οποίας, με τη χρήση τω ν Γεω γραφικών Συστημάτων Πληροφοριών και με το κα τά λληλο λογισμικό πρόγραμμα, γ ίν ε ται εκτίμηση τω ν αναγκών σε νερό τω ν αρδευτικώ ν δικτύων σε δεκαήμερη βάση, η οποία βοηθά στη συνετή κατανομή της διαθέσιμης παροχής στα δίκτυα. Με τον τρόπο αυτόν είναι δυνατό να εξο ικο νο μηθούν οι α να γκα ίες π οσ ό τη τες νερού που θα εξασφαλίσουν μια ικανή και επιθυμητή ροή στο δέλτα. Α Μ Φ Ι Β Ι Ο Ν Τεύχος 14, Ιούλιος - Αύγουστος 1995 Διμηνιαία έκδοση του ΕΚΒΥ IS S N Ταχυδρομική διεύθυνση: Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων 14ο χλμ Θεσσαλονίκης - Μηχανιώνας, Θέρμη, τηλ. (031) , , Φαξ: (031) Υπεύθυνη Έκδοσης: Μαρία Κατσακιώρη Συντακτική Επιτροπή: Μαρία Κατσακιώρη, Μάνος Κουτράκης, Σπύρος Ντάφης Σ' αυτό το τεύχος συνεργάστηκε ο Γιώργος Μπλιώνης Φ ω τοστοιχειοθεσία - Εκτύπωση: Α Ν ΙΜ Α G RAPHICS Υιοί Α. Υ φ α ντή Ο.Ε., Φ ραγκίνη 9, Θ εσ σ αλονίκη Κείμενα και φωτογραφίες που αποστέλλονται για δημοσίευση στο περιοδικό δεν επιστρέφονται. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή ή η μετάδοση με οποιοδήποτε οπτικοακουστικό μέσο του περιεχομένου του ΑΜΦΙΒΙΟΝ μόνο εφόσον γίνεται αναφορά στην πηγή.