art & business media

Transcript

1 + art & business media

2 2 H AΞΙΑ εν χωρεί αμφιβολία ότι η αγορά έχει μουδιάσει. Η αβεβαιότητα, με φόντο το πολιτικό σκηνικό, τούτη την ώρα κυριαρχεί ενώ η λάμψη του περίφημου success story έχει θολώσει. Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών ανέκοψε το θετικό κλίμα και ο ανασχηματισμός που επακολούθησε επέτεινε την αρνητική συγκυρία, καθώς θεωρήθηκε ως προεκλογικός υπό την έννοια ότι στην κυβέρνηση πλέον εντάχθηκαν στελέχη της λεγόμενης λαϊκής δεξιάς αλλά και ακραιφνείς λαϊκιστές προερχόμενοι όχι μόνο από τον χώρο της Ν.Δ. αλλά και του ΠΑΣΟΚ! ν και είναι νωρίς να προκαταλάβει κανείς τις εξελίξεις σχετικά με το ζήτημα της εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας και κατά πόσον το κυβερνητικό μπλοκ θα καταφέρει να συσπειρώσει τους απαιτούμενους 180 βουλευτές, η αλήθεια είναι πως το θέμα της προεδρικής εκλογής θα εξαρτηθεί από τη συγκυρία της εποχής και τη διαμόρφωση τότε του πολιτικού κλίματος. αι είναι πολύ δύσκολο να προβλέψει κανείς από σήμερα ποιο θα είναι το πολιτικό κλίμα τον Ιανουάριο, καθώς οι παράμετροι είναι αστάθμητες και το παιχνίδι δεν ελέγχεται απόλυτα από τα ελληνικά χέρια. Για παράδειγμα, μία κρίσιμη παράμετρος εν όψει εκλογών είναι το χρέος και οι συζητήσεις για ελάφρυνσή του. Εάν η κυβέρνηση τον Ιανουάριο προερχόταν από μια πολύ δυνατή τουριστική περίοδο που θα έριχνε χρήμα στην αγορά και θα τόνωνε πέραν του προϋπολογισμού και τις τοπικές κοινωνίες και παράλληλα είχαν ξεκινήσει οι διαπραγματεύσεις για το χρέος, θα κατείχε την πρωτοβουλία των κινήσεων έχοντας δεδομένη τη θετική πορεία που ακολουθούν τα δημοσιονομικά. στόσο, μπορεί ο τουρισμός να πηγαίνει πράγματι πολύ καλά, εντυπωσιακά θα έλεγα, όπως και η πορεία των βασικών μακροοικονομικών δεικτών, όμως το ζήτημα των διαπραγματεύσεων για τη διευθέτηση του χρέους μετατίθεται και αντί του Σεπτεμβρίου που αναμενόταν η όποια συζήτηση θα ξεκινήσει από Γενάρη και βλέπουμε! ίναι προφανές πως η ΤΡΟΪΚΑ βλέποντας το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών και την αβεβαιότητα των εθνικών δεν επιθυμεί να δώσει λύσεις εκ των προτέρων, αλλά να κρατάει ισχυρά χαρτιά στα χέρια της εάν και εφόσον μετά τις εκλογές προκύψει αποτέλεσμα μη επιθυμητό, που θα προκαλούσε περαιτέρω αβεβαιότητα και δυσκολίες στον σχηματισμό κυβέρνησης. Με απλά λόγια, η ΤΡΟΪΚΑ και η κεντρική εξουσία της Ε.Ε., το Βερολίνο δηλαδή, δεν επιθυμούν να κάνουν κανενός τη ζωή εύκολη μετεκλογικά, ούτε να του δώσουν περιθώρια ευελιξίας κινήσεων. editorial πό το πρίσμα τούτο, συνεργάτες του πρωθυπουργού προτείνουν την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες με όπλα φοροελαφρύνσεις, όξυνση της αντίθεσης με την Τρόικα, επίσπευση αποκρατικοποιήσεων και προσπάθεια διοχέτευσης ρευστότητας στην αγορά μέσα από το τραπεζικό σύστημα. ο πρόβλημα, ωστόσο, στον σχεδιασμό αυτό καταρχήν είναι η υλοποίηση των αποκρατικοποιήσεων. Το ΤΑΙΠΕΔ απεδείχθη κατώτερο των περιστάσεων, ανίκανο να διαχειρισθεί το μεγάλο εθνικό στοίχημα, αδυνατεί να διενεργήσει διαγωνισμούς πέραν της συμμετοχής του ΕΝΟΣ, όπως στην περίπτωση τόσο του ΟΠΑΠ όσο και του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ, ενώ συντηρεί στρατιές συμβούλων, επικοινωνιολόγων, μελετητών και νομικών. Με απλά λόγια, το ΤΑΙΠΕΔ δημιουργεί μόνο έξοδα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις λειτουργεί αρνητικά ως προς την έκβαση μεγάλων αποκρατικοποιήσεων και σε κάποιες άλλες δέχεται να συμμετάσχουν στις διαγωνιστικές διαδικασίες υποψήφιοιυπόδικοι υποψήφιοι-απατεώνες που διώκονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή στις χώρες τους! σον αφορά τώρα στο ζήτημα της διοχέτευσης ρευστότητας στην αγορά, τούτο δεν επιλύεται με ευχολόγια, και ούτε πρόκειται να δοθεί συγκροτημένη και οριστική λύση όσο οι τράπεζες εξακολουθούν να ευνοούν τους «ημέτερους», να νταραβερίζονται με τη Διαπλοκή και να προωθούν τις επιδιώξεις μιας ξεπεσμένης ολιγαρχίας του πλούτου που αρνείται να αποδεχτεί ότι ο κύκλος της έχει κλείσει και παραμένει γαντζωμένη σε «συστημικές» σχέσεις πολλών ετών! πό την άλλη πλευρά, η περίπτωση της πορτογαλικής τράπεζας Spirito Santo που έσκασε (σε παραλληλισμό με το μείζον ζήτημα των κόκκινων δανείων στην Ελλάδα), προκαλώντας αναστάτωση σε όλες τις αγορές του κόσμου και εκτινάσσοντας τα spreads κατά 20 μονάδες σε όλες τις χώρες του Νότου, επιβεβαιώνει την άποψη πόσο εύκολα μπορούν να τιναχθούν όλα στον αέρα, πόσο εύκολο είναι να διαλυθούν τα πάντα αι τούτο οφείλουν να το συνειδητοποιήσουν τόσο η Τρόικα όσο και το Βερολίνο ειδικότερα, που συνεχίζουν να επιμένουν στη λήψη μέτρων στη χώρα μας που δεν έχουν κανένα απολύτως νόημα. Η επιμονή τους, για παράδειγμα, στο θέμα των ΟΜΑΔΙΚΩΝ ΑΠΟΛΥΣΕΩΝ είναι ΒΛΑΚΩΔΗΣ! Λες και υπάρχουν βιομηχανίες στην Ελλάδα! ε κάθε περίπτωση, πάντως, για να επανέλθουμε στο κυρίως θέμα, η κυβέρνηση την ώρα τούτη δείχνει να ακροβατεί σε τεντωμένο σκοινί, έχοντας χάσει τη δυναμική της και αναζητώντας την κατάλληλη χρονική στιγμή αλλά και τη συγκυρία κατά την οποία θα επιχειρήσει να αιφνιδιάσει εκλογικά αν της βγαίνουν οι κρίσιμες παράμετροι. Και η όποια προσφυγή στις κάλπες θα πρέπει να συνοδεύεται από έναν ισχυρό καταγγελτικό λόγο, τόσο απέναντι σε αυτούς που με τη στάση τους εντός και εκτός κυβέρνησης υπονόμευσαν τον εθνικό στόχο όσο και έναντι εκείνων όπως η Ε.Ε. και το ΔΝΤ που με την πολιτική που υπαγόρευσαν εξαθλίωσαν τη βάση της κοινωνίας και δεν της επέτρεψαν ούτε τη στιγμή που η οικονομία πήγαινε καλύτερα να σηκώσει κεφάλι, διαρρηγνύοντας έτσι τον βασικό ιστό της. EΒΔΟΜΑΔΙΑΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ Εκδότης - Διευθυντής ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΙΚΟΥΛΑΣ Διεύθυνση Σύνταξης ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Σύμβουλοι έκδοσης ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΛΑΜΒΑΝΟΣ, ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΟΒΕΡΔΟΣ Υπεύθυνος πολιτικού ρεπορτάζ ΣΩΤΗΡΗΣ ΠΙΚΟΥΛΑΣ Συντονισμός πολιτικού ρεπορτάζ ΤΑΚΗΣ ΜΟΥΣΣΑΣ Υπεύθυνη πολιτιστικού ΛΗΤΩ ΜΗΣΙΑΚΟΥΛΗ Υπεύθυνος παραγωγής ΦΩΤΗΣ ΠΙΚΟΥΛΑΣ Εμπορική Διευθύντρια ΝΑΤΑΣΣΑ ΜΠΟΥΤΕΡΑΚΟΥ Σύμβουλος Διοίκησης ΝΙΚΟΣ ΚΑΒΟΥΡΑΣ Νομικοί σύβουλοι ΑΘ. ΚΟΚΚΙΝΟΣ, Ι. ΠΑΡΑΣΧΟΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ: INFOTAINMENT Α.Ε. ΓΡΑΦΕΙΑ: Παπανικολή 22, Χαλάνδρι ΑΘΗΝΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ: , , info@axianews.gr ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΙ - ΜΟΝΤΑΖ - ΕΚΤΥΠΩΣΗ: ΙRIS ο ποτήρι μπορεί πάντα να θεωρείται Τμισοάδειο ή μισογεμάτο. Το ίδιο ισχύει και στην επικοινωνία για τον χαρακτηρισμό μιας ημιτελούς προσπάθειας. Ως μισογεμάτο, λοιπόν, παρουσιάστηκε το ποτήρι από τον νέο υπουργό Οικονομίας τον Γκίκα Χαρδούβελη σε σχέση με την έκδοση των τριετών ελληνικών ομολόγων. Πηγαίναμε για περίπου 2,5-3 δισ. ευρώ με προσδοκώμενο επιτόκιο 3,2% - 3,5%, και μπορέσαμε να πάρουμε με 3,5% περί το 1,5 δισ. ευρώ. Συνεκτιμώντας, λοιπόν, την κρίση που ξέσπασε στην ευρωπαϊκή τραπεζική αγορά με αφορμή τα όσα συνέβησαν γύρω από την τράπεζα Espirito Santo στην Πορτογαλία, μπορούμε να είμαστε απόλυτα ικανοποιημένοι. ιατί επελέγη να γίνει αυτή η έκδοση; ΓΕπισήμως για να διατηρηθεί η επαφή της χώρας με τις αγορές ώστε να μη θεωρηθεί «πυροτέχνημα» η προηγούμενη έκδοση των 5ετών ομολόγων, καθώς επίσης και για να εξομαλυνθεί η καμπύλη των ελληνικών ομολόγων μια και δεν υπήρχε στην αγορά 3ετής ελληνικός τίτλος. Και για τον συγκεκριμένο λόγο θα επιχειρηθεί κάποια στιγμή και η έκδοση 7ετούς ομολόγου. πό την άλλη πλευρά, ωστόσο, υπάρχει Ακαι μια διαφορετική ανάλυση ή αντιμετώπιση του θέματος. Η οποία ομιλεί περί λάθους κίνησης που σχετίζεται αφενός με απειρία και αφετέρου με την αγωνία να δοθεί στους τροϊκανούς που μόλις είχαν αφιχθεί και με σκληρές διαθέσεις ένα πολύ θετικό αποτέλεσμα που θα προκαλούσε και ευμενή σχόλια. τσι, δεν συνεκτιμήθηκε σωστά η Έεπίδραση της υπόθεσης Banco Espirito Sant» στις αγορές, καθώς και η σχετική ανασφάλεια που επικρατεί σε ομάδες επενδυτών σχετικά με το ενδεχόμενο διεξαγωγής πρόωρων εκλογών στη χώρα. Το αποτέλεσμα ήταν να αντληθούν μεν 1,5 δισ. ευρώ για τα οποία δεν υπήρχε κάποια επιτακτική ανάγκη, αλλά να τεθεί εν αμφιβόλω ο βηματισμός της χώρας προς την εξ ολοκλήρου χρηματοδότησή της από τις αγορές, ενώ προφανώς και το μήνυμα προς την τρόικα δεν ήταν το επιθυμητό από το οικονομικό επιτελείο. Τουλάχιστον όχι τέτοιο που να προκαλέσει έστω και ένα θετικό σχόλιο. Και προφανώς, επισημαίνεται από την ίδια πλευρά, δεν είναι τυχαίο ότι η Γαλλία ακύρωσε την προγραμματισμένη για τις 7 Αυγούστου δημοπρασία ομολόγων της. Λίγο, λοιπόν, η απειρία, λίγο το άγχος για την τρόικα, και έγινε η ζημιά. Και έτσι, μετά την επιτυχημένη έκδοση επί ημερών Στουρνάρα, μάλλον έγιναν κάποια βήματα προς τα πίσω. Ιδιαίτερα αν συνεκτιμηθεί ότι μεταξύ των αγοραστών μάλλον αρκετοί ομιλούσαν ελληνικά. Όχι οι θεματοφύλακες οι αγοραστές

3

4 4 Η πρόσφατη, άλλωστε, υποχώρηση των τιμών τους στην αγορά δεν είναι καθόλου άσχετη με την «πόρτα» που έφαγε το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας από τους τροϊκανούς σχετικά με το αίτημα υποβολής δημόσιας πρότασης στους κατόχους των warrants. Κάτι που η διοίκηση του ΤΧΣ είχε υποσχεθεί στους τραπεζίτες, φαίνεται όμως πως λογάριαζε χωρίς τον «ξενοδόχο». Και γιαυτό τον τελευταίο καιρό είχαν πυκνώσει οι επίσημες δηλώσεις τραπεζιτών που μιλούσαν για επιτάχυνση των διαδικασιών σχετικά με τα warrants. Όμως το ζήτημα πλέον μετατίθεται αν μη τι άλλο χρονικά και σε κάθε περίπτωση δεν πρόκειται να τεθεί μέσα στη χρονιά αυτή. Επισήμως η τρόικα επικαλείται τα stress tests της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τα αποτελέσματα των οποίων θα πρέπει να προηγηθούν πριν γίνει οποιαδήποτε κίνηση σχετικά με τα warrants. Αυτό, όμως, είναι μόνο η μία παράμετρος που έχει σκορπίσει ανησυχία στον τραπεζικό κόσμο. Η δεύτερη έχει να κάνει με τα ίδια τα stress tests και το σε ποιο ύψος θα διαμορφωθεί το κονδύλι που θα βγάλει η ΕΚΤ. Και τούτο γιατί παρά τη σημαντική κεφαλαιακή ενίσχυση στην οποία έχουν ήδη προχωρήσει οι συστημικές τράπεζες, η διόγκωση του ζητήματος των κόκκινων δανείων κινδυνεύει να ανατρέψει τη σχετική αισιοδοξία με την οποία αντιμετωπίζουν οι Έλληνες τραπεζίτες τα stress tests. Η αρχή έγινε με την πρεμιέρα του νέου διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος, ο οποίος στην πρώτη ομιλία του έθεσε με ιδιαίτερη σοβαρότητα το ζήτημα των επισφαλών δανείων. Επί της ουσίας, ήταν το κυριότερο ζήτημα, αν όχι το μοναδικό που ανέδειξε. Από εκεί και πέρα, το θέμα φούντωσε με αφορμή και τις δηλώσεις τροϊκανών αξιωματούχων, όπως ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ Ρίσι Γκογιάλ, που από το βήμα του συνεδρίου του Economist εξέπεμψε σήμα κινδύνου για τα «κόκκινα δάνεια» στην Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, η υπόθεση των κόκκινων δανείων πρωταγωνιστεί στις συναντήσεις των τροϊκανών με τους οικονομικούς υπουργούς της κυβέρνησης. Τα είπαν στον κ. Χαρδούβελη, τον οποίο άλλωστε από την πρώτη στιγμή έβαλαν στη γωνία για το ζήτημα των φοροελαφρύνσεων, όμως το ίδιο συνέβη και με τον κ. Δένδια. Σε κάθε περίπτωση, η υπόθεση αυτή δεν είναι τόσο απλή όσο επιχειρείται επικοινωνιακά να εμφανιστεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι τράπεζες δεν αναζητούν λύσεις για να το αντιμετωπίσουν. Βεβαίως, όσο συνεχίζεται αυτή η κατάσταση οι προσδοκίες για χρηματοδότηση της οικονομίας από τις τράπεζες μέσω παροχής ρευστότητας μάλλον θα παραμένουν προσδοκίες. Την ίδια στιγμή, το βεβαρυμμένο κλίμα που επικρατεί πανευρωπαϊκά στον τραπεζικό χώρο με αφορμή τη νέα κρίση στην πορτογαλική τραπεζική αγορά δεν ευνοεί σε καμμία περίπτωση τις τράπεζες γενικότερα, και όχι μόνο τις ελληνικές, ενόψει των stress tests της ΕΚΤ. Και τούτο καθώς το δυσμενές κλίμα δεν ευνοεί σε καμμιά περίπτωση την επιεική παραμετροποίηση από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Αντίθετα, θεωρείται εξαιρετικά πιθανό να επηρεάσει στην κατεύθυνση της αυστηροποίησης των κριτηρίων και του σεναρίου της άσκησης. Το όλο κλίμα έχει ασφαλώς επιδράσει αρνητικά και στις χρηματιστηριακές αγορές, και ειδικότερα στο Χρηματιστήριο Αθηνών οι πιέσεις ήταν εμφανείς τόσο στις τραπεζικές μετοχές όσο και στις τιμές των warrants. Βεβαίως, οι διεθνείς οίκοι εξακολουθούν να δημοσιεύουν ευνοϊκές εκθέσεις για τις ελληνικές τράπεζες, θα παρουσίαζε όμως ενδιαφέρον αν μπορούσε να δημοσιοποιηθεί ποιοι είναι εκείνοι που πωλούν σωρηδόν τραπεζικές μετοχές τον τελευταίο καιρό. Μήπως είναι οι ίδιο που εκθειάζουν από τη μια μεριά τις τράπεζες για να ρευστοποιούν από την άλλη οι πελάτες τους; Ι σχυρό θεωρούν στελέχη των κορυφαίων επενδυτικών οργανισμών το σενάριο της συγχώνευσης στον ελληνικό τραπεζικό χώρο, μετά τα αποτελέσματα των πανευρωπαϊκών stress tests από την ΕΚΤ. Και πιστεύουν ότι οι τέσσερεις συστημικές τράπεζες θα γίνουν τελικά 3. Το πιθανότερο σενάριο που εκτιμούν ότι θα τεθεί στο τραπέζι περιλαμβάνει την Εθνική και τη Eurobank. Και σημειώνουν με νόημα ότι το Fairfax εξ αρχής στο ενοποιημένο σχήμα επιθυμούσε να τοποθετήσει περί το 1 δισ. ευρώ. Τα πάντα, ωστόσο, θα εξαρτηθούν από τις κεφαλαιακές ανάγκες που θα προκύψουν και από το ποσό που θα κληθεί να καλύψει το ΤΧΣ. Είτε ξεχωριστά στις τράπεζες είτε σε υπό συγχώνευση σχήματα. Βεβαίως, όσοι εκτιμούν ότι θα ανοίξει πιθανότατα γύρος συζητήσεων για συγχωνεύσεις μετά τα stress tests, δεν αφήνουν εκτός παιχνιδιού και την Alpha Bank, θεωρώντας ότι η Alpha με σύμμαχο το Κατάρ δυνητικά θα μπορούσε να ενδιαφερθεί για τη Eurobank αν προκύψει τέτοια συζήτηση. Γιατί, όμως, εμπλέκουν στα σενάρια την Eurobank; Για δύο λόγους: την αρκετά καλή κεφαλαιακή της διάρθρωση μετά τη μεγάλη αύξηση κεφαλαίου, καθώς και το γεγονός ότι στο μετοχικό της κεφάλαιο συμμετέχουν δύο από τα μεγαλύτερα funds διεθνώς, τα οποία είναι βέβαιο ότι δεν θα έβλεπαν με κακό μάτι ένα «παιχνίδι» στον τραπεζικό χώρο. Όπως, βεβαίως, εκτιμάται ότι στην ίδια τη Eurobank, όποιες ανάγκες και αν προκύψουν, οι μέτοχοί της θα ξαναβάλουν το χέρι στην τσέπη. Το ίδιο εκτιμάται, πάντως, ότι θα πράξουν και οι μέτοχοι της Alpha αλλά και της Πειραιώς. Πάντως, ορισμένοι κύκλοι στην Ελβετία υποστηρίζουν ότι η πλευρά του μεγάλου Έλληνα επιχειρηματία και πρώην βασικού μετόχου της Eurobank Σπύρου Λάτση έχει επιδοθεί σε συστηματικό λόμπινγκ προκειμένου να επηρεάσει την τρόικα να αποδεχθεί αυτή τη φορά το ενδεχόμενο συγχώνευσης δύο συστημικών ελληνικών τραπεζών. Κάτι το οποίο είχαν μπλοκάρει οι τροϊκανοί ακυρώνοντας τότε τη συγχώνευση Εθνικής και Eurobank.

5

6 6 Στο Μέγαρο Μαξίμου επικρατεί σιγή πρώτα απ όλα προσπαθώντας να αξιολογηθούν αν οι αντιρρήσεις που έχει εγείρει η τρόικα έχουν βάση ή αν είναι προσχηματικές στον γνώριμο ρόλο που πρέπει να έχουν οι ελεγκτές μας. Οι 600, περίπου, ανεκπλήρωτες δράσεις που έδειξαν στον Γκίκα Χαρδούβελη, υπουργό Οικονομικών, οι τροϊκανοί καθώς και οι αντιρρήσεις στο ενδεχόμενο φοροελαφρύνσεων, λένε στελέχη του υπουργείου Οικονομικών ότι αποτελούν μια αρχική συνισταμένη συμπεριφοράς μέσα σε μια δύσκολη διαπραγμάτευση. Στέλεχος σε υψηλά ιστάμενη θέση ομολογεί ότι ο έλεγχος του Ιουλίου είναι περισσότερο περιγραφικός και λιγότερο παρεμβατικός, με την έννοια ότι τώρα θα γίνουν διαπιστώσεις και θα καταχωρισθούν όσα δεν έχουν γίνει, και τον Σεπτέμβριο θα ασκηθούν οι πιέσεις επί των προαπαιτούμενων Η ίδια πηγή, ωστόσο, θεωρεί ότι η τρόικα, παρόλο που βρισκόμαστε προς το τέλος του προγράμματος, δεν θα υπάρξει πιο ελαστική ως προς την ένταση της πίεσης που θα ασκήσει. Μάλιστα, σε μια συνολική διαπραγμάτευση ενδεχομένως να θέσει και προαπαιτούμενα που έχουν «ξεχαστεί». Την ίδια εντύπωση δίνουν και στις Βρυξέλλες αλλά και στο Βερολίνο, θεωρώντας ότι ο δρόμος ακόμα είναι μακρύς για τη χώρα. Μάλιστα, θεωρείται βέβαιο ότι με την ανάληψη των καθηκόντων του Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ θα υπάρξει και αντίστοιχη δήλωση που θα παραπέμπει στη λογική του καρώτου και του μαστίγιου. Στο Μέγαρο Μαξίμου βρίσκονται θεατές μπροστά σε ένα νέο επεισόδιο σύγκρουσης με την τρόικα με νέο παίκτη τον κ. Χαρδούβελη, ωστόσο οι πρωταρχικές αρνήσεις των τροϊκανών για τις φοροελαφρύνσεις δημιουργούν νέα δεδομένα. Αν οι τροϊκανοί επιμείνουν, τότε υπάρχει σοβαρό ζήτημα καθώς ήδη ο πρωθυπουργός έχει δώσει στη δημοσιότητα σχέδιο που δείχνει σταδιακά τη μείωση φόρων και συντελεστών, ενώ στο όλο «πακέτο» βρίσκεται και η μείωση των έκτακτων φόρων όπως είναι αυτός στα ακίνητα και η έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης. «Έχουμε στο μυαλό μας ακόμα και την ανοικτή σύγκρουση σε περίπτωση που δεν γίνει κατανοητή η θέση μας» τόνισε υπουργός που πήρε ανάλογη γραμμή από το Μαξίμου Κάποιοι άλλοι ήταν πιο αντιδραστικοί. Το σκεπτικό τους είναι το εξής: Η ελληνική οικονομία ανακάμπτει. Κάθε φορά που έρχεται η τρόικα εδώ υπάρχει ένας πανικός που μόνο κακό κάνει. Εκτός αυτού, είναι αποδεδειγμένο ότι η ελληνική οικονομία βαρύνεται από μεγάλη φορολογία και γιαυτό δεν μπορεί να ανακάμψει γρηγορότερα. Από κεί και πέρα, όμως, δεν μπορούμε κάνουμε πίσω. Πρέπει να καταλάβουν και τις ιδιαιτερότητες της πολιτικής κατάστασης. Μάλιστα, πολλοί αναφέρουν και το εκλογικό αποτέλεσμα του Μαΐου. Λένε ξεκάθαρα ότι αν δεν προχωρήσουμε σε άμεσες μειώσεις φόρων ή έστω να καταργηθεί η έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης τότε η μεσαία τάξη θα εγκατασταθεί μόνιμα έξω από την Κουμουνδούρου, υπονοώντας ότι τα μεσαία στρώματα που πληγήκαν από τη φοροκαταιγίδα των μνημονίων θα χαθούν για πάντα από τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού. Στο διά ταύτα, όμως, η συγκρουσιακή διάθεση, όπως τονίζουν και παρατηρητές, μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε εκλογές και εξηγούν: Αν δεν κάνουν πίσω σε κάποιες φοροελαφρύνσεις, τότε ο πρωθυπουργός θα εξετάσει, πλέον, να θέσει το χαρτί των εκλογών. Και μάλιστα, τότε μπορεί να αξιοποιήσει και την κόντρα του με την τρόικα ως κρυφό άσο για να κερδίσει τις εκλογές. Ωστόσο, η αντιδραστική συμπεριφορά που δείχνει η τρόικα δεν είναι το μοναδικό «κίνητρο» το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε εκλογές. «Η κυβέρνηση κινδυνεύει να πέσει εκ των έσω» έλεγε κυβερνητικός παράγοντας προσπαθώντας να δώσει το στίγμα του κινδύνου που υφίσταται η κυβέρνηση από τις εσωκομματικές κόντρες μέσα στο ΠΑΣΟΚ. Στη Χαριλάου Τρικούπη τα πράγματα μόνο καλά δεν φαντάζουν για τον Βαγγέλη Βενιζέλο. Αμφισβητείται πλέον και από τους βενιζελικούς Το συνέδριο του Οκτωβρίου θα βγάλει όλη την εσωκομματική ένταση και δεν

7 7 είναι σίγουρο, αν υπάρξουν θύματα, «μήπως είναι και ο ίδιος ο αρχηγός ένα από αυτά» Εν τω μεταξύ, την αμφισβήτησή τους προς τον κ. Βενιζέλο δείχνουν πλέον και μέσα από το Μέγαρο Μαξίμου, θεωρώντας τη ρηματική διακοίνωση στην Κύπρο μια ατυχή στιγμή η οποία δημιουργεί αρνητικές εντυπώσεις διεθνώς. Κυρίως, όμως, βαραίνει την ήδη βεβαρημένη εικόνα του αντιπροέδρου της κυβέρνησης. Σαφώς και το κυριότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση είναι ότι η συνοχή της, λόγω των εγγενών προβλημάτων του ΠΑΣΟΚ, είναι μικρή και επικίνδυνη. Το συνέδριο του Οκτωβρίου θα φέρει στο βήμα του πάρα πολλούς πόλους στο προσκήνιο και ερωτηματικό είναι τι θα κάνει για παράδειγμα ο Γιώργος Παπανδρέου. Θα αντιδράσει; Αλλά εκτός αυτού, όσοι αμφισβητούν έντονα τον κ. Βενιζέλο τι γραμμή θα ακολουθήσουν. Ο κ. Χρυσοχοΐδης, ο οποίος επίσης αμφισβήτησε δημοσίως τον πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, τι θα πράξει; Ο Νίκος Ανδρουλάκης; Ο Κώστας Σκανδαλίδης; Η κίνηση των 6; Ο Παντελής Οικονόμου; Και σε όλους αυτούς τους πόλους, μην ξεχνάμε την ολοένα και αυξανόμενη επιρροή του Ποταμιού το οποίο και στην τελευταία δημοσκόπηση, μετά το εκλογικό αποτέλεσμα του Μαΐου, δείχνει ότι έχει κερδίσει μεγαλύτερα ποσοστά. Ωστόσο, δεν είναι μόνο τα βαθιά εσωκομματικά προβλήματα του ΠΑΣΟΚ που δείχνουν ότι ο πρωθυπουργός Σαμαράς πιο εύκολα θα καταφύγει στη λύση των εκλογών. Είναι και ότι πλέον στη Νέα Δημοκρατία έχουν αρχίσει συγκεκριμένα στελέχη, τα οποία μέχρι πρότινος ήταν κοντά στο πρωθυπουργικό περιβάλλον, να διαφοροποιούνται. Δεν είναι μόνο η συζήτηση που άνοιξε για τη συγκυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας και ΣΥΡΙΖΑ, η οποία άνοιξε την όρεξη σε πολλούς σε ένα καινούργιο πιθανό σκηνικό να θέλουν να παίξουν ρόλο κεντρικό. Τα ονόματα, εξάλλου, τα αναδείξαμε στο προηγούμενο φύλλο της «Αξίας» και έχουν κατοχυρωθεί στη συλλογική μνήμη. Είναι, όμως και άλλα που φέρνουν πονοκέφαλο στο Μαξίμου, όπως για παράδειγμα ο Πάνος Παναγιωτόπουλος ο οποίος έφερε αντιρρήσεις για το νομοσχέδιο για τη «μικρή ΔΕΗ» και το δημοψήφισμα. Ωστόσο, τα εσωτερικά ζητήματα της Νέας Δημοκρατίας δεν αποτελούν κάποια απειλή για τον ίδιον τον Αντώνη Σαμαρά. Παρ όλο που οι ομάδες πυκνώνουν τα ραντεβού τους τώρα που καλοκαίριασε Και μπορεί τα καραμανλικά πηγαδάκια να δίνουν και να παίρνουν σχετικά με την επανεμφάνιση Καραμανλή στην προεδρία της Δημοκρατίας, ωστόσο δεν συνιστά απειλή για τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Ωστόσο, στο πρωθυπουργικό μέγαρο θεωρούν ότι συγκεκριμένες κινήσεις και διαφοροποιήσεις θα μπορούσαν να εκλείψουν για πάντα στο ενδεχόμενο εκλογών. Επίσης, το ενδεχόμενο των εκλογών δεν είναι μακριά και από τη σκέψη του ίδιου του κ. Βενιζέλου, με το σκεπτικό ότι έχοντας κατακτήσεις ένα καλό ποσοστό στις ευρωεκλογές θα μπορεί να έχει μια καλύτερη εκλογική επίδοση το φθινόπωρο. Συν τοις άλλοις, μια εκλογική μάχη με το ενδεχόμενο να βρεθεί ξανά πρώτη η Νέα Δημοκρατία θα ξεκαθάριζε τις Κοινοβουλευτικές Ομάδες των δύο κομμάτων από αντάρτες και αμφισβητίες. Αλλά θεωρεί ο κ. Σαμαράς ότι μπορεί, αιφνιδιάζοντας με εκλογές το φθινόπωρο, να κερδίσει ξανά την πρώτη θέση; Όπως απαντούν ανώτατοι συνεργάτες του, το φθινόπωρο με όλες τις υπάρχουσες συνθήκες που περιγράψαμε μέχρι τώρα (με τη σύγκρουση με τρόικα, με το ρήγμα σε ΠΑΣΟΚ) αλλά κυρίως με ισχυρά διλήμματα σχετικά με την ελάφρυνση του χρέους, ο πρωθυπουργός έχει βασικούς λόγους να πιστεύει ότι αυτός ο αιφνιδιασμός και έχει αναμφισβήτητα πλεονεκτήματα αλλά και μπορεί να «πιάσει» στα πράσα ένα πολιτικό σύστημα το οποίο θεωρούν πολλοί ότι μεταμορφώνεται και παραδίνεται στην Αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ. ΣΤΟ ΜΕΓΑΡΟ Μαξίμου για άλλον έναν λόγο θα επιθυμούσαν εκλογές, ο οποίος δεν σχετίζεται με την Κεντροδεξιά. Συγκεκριμένο στέλεχος που μιλάει καθημερινά με τον πρωθυπουργό τόνιζε σε συναδέλφους του ότι οι ανακατατάξεις στην ευρύτερη Κεντροαριστερά θα έχουν συνέπειες και στο πολιτικό σκηνικό. Συγκεκριμένα, η άνοδος του Ποταμιού, οι αλλαγές που συμβαίνουν στη ΔΗΜ.ΑΡ., η πτώση του Κουβέλη και οι άγνωστες προθέσεις του και η προσπάθεια για τον σχηματισμό ενός χώρου στη θέση της Ελιάς (κάτι που απέτυχε γιατί το εγχείρημα το προσπάθησε ο μη αποδεκτός Βαγγέλης Βενιζέλος) είναι στοιχεία που φοβίζουν την Κεντροδεξιά που είναι ακόμα σταθερή. Στο Μαξίμου παρακολουθούν εντόνως την προσπάθεια Κουβέλη να χωρέσει στο άρμα του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ προβληματίζει η διάθεση για δημοψήφισμα σε κάθε μεγάλη αλλαγή που επιχειρεί η κυβέρνηση. Επίσης, ο εγκλεισμός του Ηλία Κασιδιάρη, του ένατου βουλευτή της Χρυσής Αυγής, αποτελεί ένα ερώτημα για όλο τον δημοκρατικό κόσμο. Θα μπορέσει να σταθεί πολιτικά η Χ.Α. με τη φυλάκιση των βασικών μελών της; Το σίγουρο είναι ότι, όπως καταδεικνύει και η δημοσκόπηση της ΜRB, οι βασικές διαρροές της Νέας Δημοκρατίας υφίστανται προς τη Χ.Α. Άρα αν πλέον το τρίτο κόμμα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, αρχίσει να χάνεις δυνάμεις, πολλές θα τις καρπωθεί η Συγγρού. Πράγμα που μπορεί να φανεί σε έναν εκλογικό αιφνιδιασμό το προσεχές φθινόπωρο

8 8 Η τρόικα έθεσε ευθέως θέμα παράτασης της έκτακτης εισφοράς αλληλεγγύης τουλάχιστον για το 2015, ενώ έκοψε τον βήχα της κυβέρνησης περί φοροελαφρύνσεων, κορυφαίου ζητήματος στην προεκλογική της ατζέντα. Την ίδια ώρα, το δημοσιονομικό κενό που αναμένεται να προκαλέσει η εφαρμογή των δικαστικών αποφάσεων για την αποκατάσταση των ειδικών μισθολογίων προκαλεί έντονο προβληματισμό στους δανειστές, γι αυτό και έθεσαν από τώρα το θέμα της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης η οποία αποφέρει στο Δημόσιο περίπου 1,4 δισ. ευρώ ετησίως. Έτσι, σύμφωνα με πληροφορί- ες, δεν άφησαν κανένα περιθώριο στον υπουργό να θέσει ζήτημα των φοροελαφρύνσεων. Αντιθέτως, κατέστησαν σαφές ότι θα πρέπει να προχωρήσουν οι αλλαγές στο φορολογικό σύστημα, να αντιμετωπισθεί το μείζον θέμα της φοροδιαφυγής, να προχωρήσουν οι διαρθρωτικές αλλαγές και μετά να ξεκινήσει η συζήτηση για φοροελαφρύνσεις. «Σίγουρα πρέπει να φτιάξουμε ένα σταθερό φορολογικό πλαίσιο για να ελαφρύνουμε τα βάρη, αλλά πρώτα πρέπει να φτιάξουμε τη διοίκηση. Είτε έχουμε μνημόνιο είτε όχι» ήταν το σχόλιο αξιωματούχου του υπουργείου Οικονομικών μετά τη συνάντηση. Σε κάθε περίπτωση, ζήτησαν επιτάχυνση των διαρθρωτικών αλλαγών και διεύρυνση της γκάμας των θεμάτων που είναι σκόπιμο να ανοίξουν «πριν τελειώσουν τα χρήματα του δανείου», γιατί υπάρχει άγχος «αν οι Έλληνες μετά θα κάνουν αυτά που πρέπει». Η ελληνική πλευρά θέλησε να καθησυχάσει τους φόβους των επικεφαλής της τρόικας, λέγοντας ότι το πρώτο ζητούμενο για τη χώρα είναι η ανάκτηση της αξιοπιστίας της και η επιτάχυνση για την εκπλήρωση των συμφωνηθείσων δράσεων. Συζητήσαμε το συνολικό σχέδιο για την οικονομία, το οποίο έχουμε και θα εφαρμόσουμε, δήλωσε ο Ευάγγελος Βενιζέλος μετά την σύσκεψη στο Μαξίμου με τον πρωθυπουργό. Ερωτηθείς αν η κυβέρνηση θα επιμείνει στο σχέδιο φοροελαφρύνσεων παρά τις σφοδρές αντιρρήσεις της τρόικας, απάντησε πως «θα εφαρμόσουμε το σχέδιο». Στη συνάντηση ήταν παρόντες ο υπουργός Οικονομικών Γκίκας Χαρδούβελης και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας. Πρώτος αποχώρησε από την συνάντηση ο κ. Στουρνάρας και στη συνέχεια ο κ. Χαρδούβελης, ενώ ο κ. Σαμαράς και ο κ. Βενιζέλος είχαν κατ ιδίαν συνομιλία για μία ώρα. Εξερχόμενος ο κ. Στουρνάρας δήλωσε ότι εξέφρασε την άποψη της Τράπεζας της Ελλάδος για την πορεία των οικονομικών πραγμάτων. «Τίποτε άλλο. Η κυβέρνηση συνεχίζει» τόνισε ο κ. Στουρνάρας, ενώ σε ερώτηση δημοσιογράφων για τη διαπραγμάτευση με την τρόικα, απάντησε: «Δεν μπήκα σε τέτοια θέματα».

9 οικονομία & πολιτική 9 Την ίδια στιγμή οι οφειλές επιχειρήσεων και αυτοαπασχολουμένων προς τα ασφαλιστικά ταμεία ξεπερνούν τα 20 δισ., ενώ υψηλές είναι και οι ληξιπρόθεσμες οφειλές σε ΔΕΗ, παρόχους τηλεφωνίας και εταιρείες ύδρευσης. Και αυτό όταν σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος στη Γ.Σ. των μετόχων της ΤτΕ άτομα, δηλαδή περίπου το 35% του πληθυσμού της χώρας, βρίσκονται είτε σε κίνδυνο φτώχειας είτε σε κατάσταση κοινωνικού αποκλεισμού, δηλαδή ζουν με υλικές στερήσεις ή διαβιούν σε νοικοκυριά με χαμηλή ένταση εργασίας. Αυτό το ποσοστό είναι το υψηλότερο της Ε.Ε. των 28 (μ.ό. 25,1%) με εξαίρεση τη Βουλγαρία (49,3%), τη Ρουμανία (41,7%) και τη Λετονία (36,6%). Η εικόνα αυτή διαμορφώθηκε σταδιακά κατά τα χρόνια της κρίσης και ο μηχανισμός μετατροπής της κρίσης του δημόσιου τομέα και των τραπεζών σε κρίση των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών δεν είναι ενιαίος, ήταν όμως επιδιωκόμενος! Όταν εκδηλώθηκε η κρίση, το , κάποιοι είχαν σπεύσει να υποστηρίξουν ότι οι Έλληνες δεν θα αντιμετωπίσουν ιδιαίτερο πρόβλημα, καθώς το ιδιωτικό χρέος προς τις τράπεζες στο σύνολό του ήταν χαμηλότερο από το 100% του ΑΕΠ, ενώ οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τις εφορίες και τα ασφαλιστικά ταμεία δεν ήταν σε ύψος που να προκαλεί σοβαρές ανησυχίες. Η πολιτική της βίαιης απομόχλευσης (deleverage),δηλαδή της απότομης διακοπής παροχής ρευστότητας είτε μέσω εισοδημάτων είτε μέσω τραπεζικών δανείων που επέβαλαν από κοινού ΔΝΤ-ΕΚΤ και Ε.Ε. στην ελληνική οικονομία, είχε μεταξύ των άλλων μία ακόμη δραματική συνέπεια. Την καθολική υπερχρέωση πολλών επιχειρήσεων και εκατομμυρίων ιδιωτών. Αιτία αυτής της κατάστασης δεν είναι όπως εύκολα ορισμένοι υποστηρίζουν ο υπερδανεισμός επιχειρήσεων και νοικοκυριών την περίοδο των «παχέων αγελάδων». Η εκτίμηση αυτή αφορά ένα τμήμα το μικρότερο επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Για την υπερχρέωση των ιδιωτών την ευθύνη έχει το κράτος (η εφαρμοζόμενη δημοσιονομική πολιτική). Μοχλοί μετατροπής της δημοσιονομικής κρίσης σε κρίση των ιδιωτών είναι: Α) Η συνεχής αύξηση των φορολογικών βαρών. Μόνον η συμμετοχή των μισθωτών από τα 4,5 δισ. φόρου εισοδήματος το 2008 αγγίζει ήδη τα 10 δισ. Η επιβάρυνση των ακινήτων υπερπενταπλασιάστηκε, και σε πολλές περιπτώσεις έφτασε το 1.000%! Β) Η δραματική αύξηση της ανεργίας. Η αύξηση της φορολογίας μισθωτών συνετελέσθη σε συνθήκες δραματικής μείωσης της φορολογητέας ύλης, καθώς σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση Προβόπουλου στη Γενική Συνέλευση των μετόχων της Τράπεζας της Ελλάδας μειώθηκαν κατά οι θέσεις εργασίας από το 2009 μέχρι 2013 και οδηγήθηκαν σε διακοπή δραστηριότητας επιχειρήσεις (ποσοστό 30%). Από τα άτομα τα οποία ήταν άνεργα το 2013, περίπου το 1/5 είναι άνεργα από το 2009, ενώ και 1 στους 2 έχει να δουλέψει περισσότερο από 1 χρόνο. Γ) Η μείωση των μισθών. Πάλι σύμφωνα με την έκθεση Προβόπουλου, συνετελέσθη μείωση των πραγματικών μέσων ακαθάριστων αποδοχών από το 2010 κατά 25,2%. Ειδικότερα ανά τομέα οι μειώσεις ήταν: Δημόσιο -15,9%, ΔΕΚΟ -29,1%, Τράπεζες -18,2%, Ιδιωτικός Τομέας (πλην τραπεζών) -20,4%. Για το 2014 προβλέπεται νέα πτώση κατά 1,5 %. Είναι περισσότερο από προφανές ότι όταν τα εισοδήματα μειώνονταν ή σε πολλές περιπτώσεις μηδενίζονταν και παράλληλα αυξανόταν η φορολογική επιβάρυνση, εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά να φτάσουν σε αδυναμία πληρωμών. Αν ο μηχανισμός υπερχρέωσης των νοικοκυριών είναι δημοσιονομικός, στην περίπτωση των επιχειρήσεων που οφείλουν περισσότερο από το 50% του κόκκινου ιδιωτικού χρέους ο βασικός μηχανισμός που προκαλεί την αδυναμία εξυπηρέτησης των υποχρεώσεών τους είναι πιο σύνθετος. Η περιοριστική οικονομική πολιτική και η μείωση των τζίρων, όμως, δεν εξηγεί επαρκώς τα πράγματα γιατί το πρόβλημα επεκτείνεται και σε επιχειρήσεις και κλάδους που είναι κατά συντριπτικό ποσοστό εξαγωγικές και κατά συνέπεια δεν επηρεάζονται από την εσωτερική ύφεση (π.χ., ιχθυοκαλλιέργειες, με εξαγωγές άνω του 70%). Η γρήγορη σχεδόν βίαιη ως προς τους όρους και την ταχύτητα ενοποίηση με υποχρεωτικές εξαγορές-συγχωνεύσεις (consolidation) στον τραπεζικό τομέα είχε ως αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του αριθμού των τραπεζών από 17 σε 5 (4 συστημικές +Αττικής). Το γεγονός αυτό συρρίκνωσε δραματικά τα όρια πιστώσεων σε πάρα πολλές επιχειρήσεις, καθώς όρια από 5-10 διαφορετικές τράπεζες γινόταν όριο από 1 ή 2 τράπεζες. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση γνωστής βιομηχανίας με αθροιστικά όρια 2,5 δισ. από 6 διαφορετικές τράπεζες να συρρικνώσει τον δανεισμό της κατά 1 δισ. Και σε ορισμένες περιπτώσεις ισχυρών πελατών οι τράπεζες δέχτηκαν σταδιακή προσαρμογή, σε πολλές περιπτώσεις το «άδειασμα» ήταν γρήγορο. Αυτός ήταν ο ένας μηχανισμός. Ο άλλος αφορούσε στον δραματικό περιορισμό των κεφαλαίων κίνησης πάλι εξαιτίας συρρίκνωσης των ορίων- σε επιχειρήσεις που χρειάζονται υψηλά κεφάλαια κίνησης. Εκεί υπήρξε πραγματική καταστροφή... Η τρόικα τις ημέρες αυτές θέτει με ιδιαίτερη ένταση στην κυβέρνηση το θέμα της εκκαθάρισης των «κόκκινων δανείων» από τις συστημικές τράπεζες, και πληροφορίες θέλουν να πιέζει προς ακραίες από κοινωνικής, αλλά και οικονομικής, άποψης κατευθύνσεις. Δεδομένου ότι δεν ισχύει η προστασία της πρώτης κατοικίας για χρέη προς εφορία και ταμεία, απαιτεί την άμεση έναρξη πλειστηριασμών ακινήτων με τιμή έναρξης το 1/3 της αντικειμενικής τιμής και την κυβέρνηση να αντιτείνει τα 2/3. Αυτό ως προς τα νοικοκυριά... Ως προς τις επιχειρήσεις προτείνει την άμεση μετοχοποίηση των χρεών τους από τις τράπεζες με στόχο ή τη μεταπώληση (στις ιχθυοκαλλιέργειες παίζονται μεγάλα παιγνίδια από κάποιες τράπεζες σε συνεργασία με κάποιους ιδιώτες...) ή και τον «κανιβαλισμό» τους (διάλυση-πώληση μηχανημάτων και ακινήτων σπαστά κ.λ.π.)υπάρχουν όμως και τρομερά υπερχρεωμένες επιχειρήσεις που δεν αγγίζονται λόγω των σχέσεων των μετόχων τους με ισχυρές επιχειρηματικές ή πολιτικές οικογένειες. Πάντως, η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να καταργήσει το άρθρο 99 του Πτωχευτικού Δικαίου, που προβλέπει την προστασία από τους πιστωτές και τους προμηθευτές για έναν χρόνο (κάτι που ισχύει σε ΗΠΑ και Ε.Ε.) δίνοντας τη δυνατότητα σε κάποιες επιχειρήσεις ορθοποδήσουν.

10 10 Στη συνάντηση του Μεγάρου Μαξίμου την Τετάρτη μετείχαν ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος, ο υπουργός Οικονομικών Γκίκας Χαρδούβελης και ο υπουργός Ανάπτυξης Νίκος Δένδιας, ενώ από πλευράς τραπεζών μετείχαν ο διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας Αλέξανδρος Τουρκολιάς, ο πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς Μιχάλης Σάλλας, ο διευθύνων σύμβουλος της Alpha Bank Δημήτριος Μαντζούνης και ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank Χρήστος Μεγάλου. Η κυβέρνηση θέλει μια νομοθετική ρύθμιση που θα επιλύει συνολικά το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων των επιχειρήσεων, οι τραπεζίτες όμως εκτιμούν ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει σε καμία περίπτωση και πως κάθε δάνειο πρέπει να αντιμετωπιστεί ξεχωριστά. Επίση,ς οι τραπεζίτες ζητούν την επίσπευση της αλλαγής του πτωχευτικού κώδικα προκειμένου να αρθούν τα εμπόδια, γραφειοκρατικά και ατέρμονων δικαστικών διενέξεων, με απώτερο σκοπό τη ρύθμιση των κόκκινων δανείων και την εξυγίανση των ισολογισμών. Στόχος του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης είναι, από κοινού με τις τράπεζες, να δημιουργήσει ένα πλέγμα προτάσεων που, σε συνδυασμό και με χρηματοπιστωτικά προϊόντα, θα οδηγούν στην ουσιαστική αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων των επιχειρήσεων, προκειμένου ώς το τέλος του καλοκαιριού να έχουν τεθεί οι κατευθυντήριες γραμμές και να αρχίσει να τρέχει ο μηχανισμός. Στο πλαίσιο αυτό, θα υπάρξουν το επόμενο διάστημα και βελτιώσεις στο Πτωχευτικό Δίκαιο, στην κατεύθυνση εξωδικαστικών προπτωχευτικών διαδικασιών. Ο κεντρικός σχεδιασμός θα περιλαμβάνει, σύμφωνα με πληροφορίες, σε πρώτη φάση το ξεσκαρτάρισμα από την πλευρά των τραπεζών των δανειακών χαρτοφυλακίων που αφορούν σε κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια. Τα δάνεια θα χωριστούν σε εκείνα που πληρώνονται με μικρή καθυστέρηση και σε όσα έχουν πάψει να εξυπηρετούνται. Στην επόμενη φάση, για τις επιχειρήσεις που θα κρίνονται βιώσιμες, οι τράπεζες, σε συνεργασία με τις διοικήσεις των επιχειρήσεων, θα προχωρούν στην κατάρτιση νέου επιχειρησιακού σχεδίου, το οποίο θα έχει στοχευμένες δράσεις ανάλογα με το είδος της επιχείρησης, τα προβλήματα που αντιμετωπίζει αλλά και τις προοπτικές που έχει. Στο Λίγες ώρες πριν, μιλώντας στο συνέδριο του Economist, ο υπουργός Οικονομικών Γκ. Χαρδούβελης αναφέρθηκε στην ανάγκη για την αύξηση της ρευστότητας που παρέχει το εγχώριο πιστωτικό σύστημα προς τις επιχειρήσεις, ενώ υπογράμμισε επίσης ότι «πρέπει να εστιαστούμε στον χειρισμό των εκκρεμών θεμάτων του ιδιωτικού επιχειρηματικού χρέους, με γνώμονα τη μακροπρόθεσμη ανασυγκρότηση του ιδιωτικού τομέα». Ο πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας Γεώργιος Ζανιάς, μιλώντας επίσης στο συνέδριο του Economist, σημείωσε ότι η επιστροφή σε πιστωτική επέκταση και η αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων αποτελούν τις δύο σημαντικότερες προκλήσεις για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Από την πλευρά του, ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της ΕΤΕ Π. Μυλωνάς σημείωσε ότι οι τράπεζες, από κοινού με τις επιχειρήσεις, θα πρέπει να αναζητήσουν λύσεις στο θέμα των αναδιαρθρώσεων. Αλλά και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας μίλη-

11 11 πλαίσιο αυτό, θα προτείνονται και λύσεις κομμένες και ραμμένες στα μέτρα κάθε επιχείρησης. Ανάμεσά τους είναι η αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου με τη συμμετοχή των βασικών μετόχων ή η αναζήτηση στρατηγικού εταίρου ή και η μετοχοποίηση του δανείου ή μέρους αυτού, ακόμη και η συγχώνευση της επιχείρησης με άλλη ομοειδή. Σε κάθε περίπτωση, στόχος θα είναι η πλέον ενδεδειγμένη λύση για να παραμείνει βιώσιμη η επιχείρηση. Το στίγμα των προθέσεων των τραπεζών έδωσε στο συνέδριο του Economist ο πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, Γιώργος Ζανιάς, ο οποίος μίλησε για εξέταση ανά περίπτωση προσθέτοντας, πάντως, ότι επειδή υπάρχουν παρεμφερείς περιπτώσεις, αυτές θα χρησιμοποιηθούν ως πρωτότυπα. Την ίδια στιγμή, πληροφορίες αναφέρουν πως οι τράπεζες βρίσκονται σε επαφές με distress funds, που ειδικεύονται σε αυτές τις πράξεις, προκειμένου να πουλήσουν κόκκινα δάνεια. Όμως πλέον είναι αναγκασμένες να τα πουλήσουν στο 15%-20% της αξίας τους, καθώς ο χρόνος πιέζει και τα ιδρύματα είναι αναγκασμένα να κλείσουν την «πληγή» των μη εξυπηρετούμενων δανείων εν όψει των ευρωπαϊκών stress tests. Nα θυμίσουμε ότι πριν τρία χρόνια διεθνή funds που ειδικεύονται στις αγορές προβληματικών δανείων ζητούσαν την αγορά τέτοιων δανειακών χαρτοφυλακίων στο 60% της αξίας τους. Τότε, όμως, οι ελληνικές τράπεζες ήταν κάθετα αντίθετες. Οι τραπεζίτες, πάντως, υποστηρίζουν ότι τα κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια είναι απόλυτα διαχειρίσιμα από τις ελληνικές τράπεζες. Τόσο οι προβλέψεις που έχουν πάρει όσο και οι ανακεφαλαιοποιήσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων είναι επαρκείς για να αντιμετωπίσουν το θέμα. Το στίγμα του σοβαρού προβλήματος των κόκκινων δανείων, τα οποία έχουν ξεπεράσει στο σύνολό τους τα 80 δισ. ευρώ, έδωσε με τις δηλώσεις του μετά τη συνάντηση στο Μέγαρο Μαξίμου ο πρόεδρος του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς Μιχάλης Σάλλας ο οποίος χαρακτήρισε το ζήτημα ιδιαίτερα σοβαρό. Απαντώντας σε σε εκ νέου για το θέμα των κόκκινων δανείων στο 3ο Eurobank Investor Forum, στο οποίο συμμετείχαν 30 κορυφαίοι επενδυτικοί οίκοι από ΗΠΑ, Ευρώπη και Ασία, που διαχειρίζονται κεφάλαια άνω των 3 τρισ. δολαρίων. Ο κεντρικός τραπεζίτης τόνισε πως η μεγάλη πρόκληση για τις τράπεζες είναι η αποτελεσματική διαχείριση των NPLs. Όπως είπε ο κ. Στουρνάρας, δημιουργείται το κατάλληλο πλαίσιο ώστε να μπορούν οι τράπεζες να προχωρήσουν σε πιο ενεργητικό management των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Υπογράμμισε πως πρέπει να δοθεί έμφαση στην ερώτηση για το αν θα υπάρξουν νέα εργαλεία για τη ρύθμιση δανείων τους επόμενους μήνες, ο επικεφαλής της Τρ. Πειραιώς τόνισε: «Θα υπάρξουν, θα υπάρξουν σταδιακά. Έχουν μελετηθεί κλάδοι. Δεν υπάρχει μέρα που να μην υπάρχει αντιμετώπιση του προβλήματος. Όπως γνωρίζετε, τα κόκκινα δάνεια δεν αφορούν 10 ή 20 ή 50 μεγάλες επιχειρήσεις, ούτε μόνο κάποια στεγαστικά δάνεια. Αφορούν χιλιάδες επιχειρήσεις. Συνδέεται η επίλυση του θέματος στενά με την ανάπτυξη της οικονομίας και είμαστε πολύ προσεκτικοί στο πώς αυτό το αντιμετωπίζουμε». Σύμφωνα με τον κ. Σάλλα «υπάρχουν κλάδοι οι οποίο αναλύονται, οι οποίοι έχουν αναλυθεί και υπάρχουν αντιμετωπίσεις και ρυθμίσεις καθημερινά. Σε ό,τι αφορά στα μεγάλα δάνεια, το κάθε ένα, ή η κάθε περίπτωση για κάθε επιχείρηση ή κλάδο, είναι ακριβώς έτσι διαμορφωμένη ή διαμορφώνεται, ούτως ώστε να βοηθήσει την επιχείρηση που η καθεμία έχει ένα πολύ ιδιαίτερο πρόβλημα. Αλλού θα πρέπει να γίνει κάποια μετοχοποίηση, αλλού θα πρέπει να γίνει επέκταση της εξόφλησης, αλλού μείωση επιτοκίου, αλλού διάφορα πράγματα». Σε ό,τι αφορά πιθανό κούρεμα οφειλών, τόνισε: «Νομίζω ότι οι τρόποι αυτοί που αντιμετωπίζουμε σε παρούσες αξίες βοηθάνε και αυτό. Εκείνο που έχει σημασία δεν είναι να δημιουργήσουμε πρόβλημα ή στο τραπεζικό σύστημα ή στις επιχειρήσεις, αλλά να υπάρχει μια ισορροπημένη εξέλιξη και αντιμετώπιση που δεν θα δημιουργεί πρόβλημα πουθενά. Νομίζω ότι ήρθε η ώρα να δούμε θέματα τα οποία δημιουργούν συνθήκες ανάκαμψης, ακόμα και σε προβληματικές επιχειρήσεις. Παράδειγμα, βλέπετε τομείς τους οποίους ήδη ρυθμίζουμε» υπογράμμισε. Για το θέμα των κόκκινων δανείων, ανέφερε πως «το συνολικό είναι κάτι ανάμεσα στα 75 με 77 δισ. ευρώ. Όμως, οι τράπεζες έχουν ασφάλεια. Οι τράπεζες έχουν προβλέψεις πάνω από το 50%. Η δε περιουσία και οι εξασφαλίσεις που έχουν υπερβαίνουν το επιπλέον ποσό. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει πρόβλημα για το τραπεζικό σύστημα, απλώς η επίλυση και η σταδιακή αντιμετώπισή του θα πρέπει να γίνει με τρόπο που βοηθά την πορεία και την έξοδο από την κρίση της οικονομίας». ελάφρυνση των βαρών εκείνων των δανειοληπτών που αντιμετωπίζουν προσωρινές δυσκολίες στην αποπληρωμή των υποχρεώσεών τους, ενώ απαιτείται πιο μόνιμη λύση για τα δάνεια που δεν πρόκειται ποτέ να αποπληρωθούν. Και τόνισε: «Προϋπόθεση όμως για να βελτιωθεί η ικανότητα αποπληρωμής των δανειοληπτών είναι να επιστρέψει η ελληνική οικονομία σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και να περιοριστούν τα ποσοστά ανεργίας». Νέο καμπανάκι για τα κόκκινα δάνεια στην Ελλάδα χτύπησε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), επισημαίνοντας ότι «εάν αντιμετωπιστεί αυτό το θέμα, τότε δεν θα υπάρχει κανένα πρόβλημα». Υπενθυμίζεται πως το Ταμείο έθιξε το καυτό ζήτημα των κόκκινων δανείων στην τελευταία έκθεσή του για την ελληνική οικονομία, εκτιμώντας ότι οι τράπεζες πέτυχαν τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου κλείνοντας την πόρτα στο ενδεχόμενο χρεοκοπίας, η μεγαλύτερη όμως πρόκληση είναι η αντιμετώπιση των επισφαλειών εξ ου και το «μαξιλάρι» των κεφαλαίων ύψους 11 δισ. ευρώ που διαθέτει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας «θα παραμείνει άθικτο μέχρι να ολοκληρωθούν τα stress tests της ΕΚΤ, με στόχο να καλυφθούν, αν αυτό κριθεί απαραίτητο, οι όποιες επιπρόσθετες κεφαλαιακές ανάγκες». Στο σημείο αυτό η Έκθεση επισήμαινε ότι «ορισμένες από τις παραδοχές πάνω στις οποίες στηρίχθηκαν τα stress tests της Τράπεζας της Ελλάδος όσον αφορά στο δυσμενές σενάριο ήταν αισιόδοξες». Από το βήμα του συνεδρίου του Economist, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ Ρίσι Γκογιάλ, τονίζοντας ότι οι τράπεζες θα πρέπει να είναι σε θέση να υποστηρίξουν την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, προειδοποίησε ότι θα υπάρξει πρόβλημα εάν δεν καταφέρουν να βελτιώσουν τους ισολογισμούς τους. Χρειάζεται η ρευστότητα στις τράπεζες για να μπορέσουν να βοηθήσουν την επιχειρηματικότητα, είπε ο κ. Γκογιάλ και πρόσθεσε ότι «η Ελλάδα έχει μπει σε μια κατάσταση, κατά την οποία οι τράπεζες δεν μπορούν να δώσουν ρευστότητα και υπάρχουν πολλά δάνεια που δεν εξυπηρετούνται». Αν και υποστήριξε πως το πρόβλημα δεν είναι οξύ και υπάρχει σταθερότητα, καθώς οι τράπεζες έχουν επαρκή κεφάλαια, έσπευσε να διευκρινίσει πως εάν το πρόβλημα των κακών ισολογισμών συνεχιστεί, αυτό θα έχει επίπτωση και στην ανάπτυξη. «Εάν αντιμετωπιστεί το θέμα των «κόκκινων δανείων», τότε δεν θα υπάρχει κανένα πρόβλημα» ανέφερε χαρακτηριστικά. Ο εκπρόσωπος του Ταμείου διαβεβαίωσε, παράλληλα, πως «το ΔΝΤ παραμένει αφοσιωμένο στη συνέχιση του προγράμματος της Ελλάδας και σε όσα έχει δεσμευτεί». Υπενθύμισε, πάντως, ότι η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις και τις αλλαγές στην αγορά εργασίας, αλλά και να προβεί στο άνοιγμα των υπηρεσιών.

12 12 Όλα ξεκίνησαν από τη Βουλγαρία, όπου μια τράπεζα δέχθηκε επίθεση και κατέρρευσε. Η είδηση σκιάζεται από το γεγονός ότι τις ίδιες μέρες η κολοσσιαία γαλλική BNP δέχεται πρόστιμο 8,9 δισ. δολ. από τις αμερικανικές αρχές. Μετά γίνεται γνωστό ότι η γερμανική Commerzbank θα υποστεί επίσης πρόστιμο τουλάχιστον 500 εκατ. δολ. και πως στον ίδιο δρόμο δείχνουν να βαδίζουν και οι γαλλικές Credit Agricole και Societe Generale, η γερμανική Deutsche Bank και η ιταλική UniCredit. Και τα άσχημα νέα συνεχίστηκαν, με την πορτογαλική Espirito Santo να χάνει μια πληρωμή βραχυπρόθεσμου ομολογιακού χρέους και τη Citigroup Ιnc να ενδέχεται να πληρώσει πρόστιμο 7 δισ. δολ. στο πλαίσιο συμβιβασμού με τις αμερικανικές αρχές για πρακτικές της στην αγορά στεγαστικών δανείων πριν από την κρίση. Όμως οι επενδυτές, παρακολουθώντας την αλληλουχία αυτή των γεγονότων, σιγά σιγά περιορίζουν το τραπεζικό ρίσκο στα χαρτοφυλάκια και κάποιοι άλλοι δείχνουν να θέλουν να μειώσουν τις θέσεις τους και σε εθνικό ρίσκο, όπως φάνηκε χτες με την άνοδο των αποδόσεων των πορτογαλικών ομολόγων. Και ακόμα δεν έχουν αρχίσει να έρχονται τα νέα από τα ευρωπαϊκά stress tests που αναμένεται να αποκαλύψουν κεφαλαιακές ανάγκες και δίχως άλλο θα έχουν και κάποιες εκπλήξεις. Όλα τα παραπάνω συνάδουν στην εκτίμηση ότι το συστημικό ρίσκο επιστρέφει και μαζί του και οι ανάγκες για εκατοντάδες δισεκατομμύρια κεφαλαίων, με στόχο την ανακεφαλαιοποίηση των Την ώρα που εντείνεται ο προβληματισμός για την κατάσταση των ευρωπαϊκών τραπεζών, στα κεντρικά γραφεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στη Φρανκφούρτη, βρέθηκαν τις προηγούμενες ημέρες ανώτερα στελέχη των 128 τραπεζών που συμμετέχουν στα stress tests, μεταξύ αυτών και των τεσσάρων ελληνικών συστημικών τραπεζών, όπου ενημερώθηκαν από τους αξιωματούχους της κεντρικής τράπεζας για τη διαδικασία αλλά και θα τους ενημερώσουν για τον βαθμό ετοιμότητας των πιστωτικών ομίλων. Η αξιολόγηση της ποιότητας του ενεργητικού (Asset Quality Review AQR), ή με άλλα λόγια το σκανάρισμα των δανειακών χαρτοφυλακίων των ελληνικών τραπεζών από την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (EBA) εκτιμάται πως θα ολοκληρωθεί στο τέλος Ιουλίου. Αυτό σημαίνει ότι αμέσως μετά θα τρέξουν τα διαφορετικά σενάρια των stress tests, από τα οποία θα κριθεί ποιες τράπεζες της Ευρωζώνης και σε ποιον βαθμό θα κληθούν να ενισχυθούν κεφαλαιακά πριν βρεθούν υπό τον εποπτικό έλεγχο της ΕΚΤ. Να σημειωθεί ότι οι συναντήσεις στη Φρανκφούρτη θα αποκτήσουν τακτικό χαρακτήρα, αφού θα συνεχιστούν μέχρι και την ολοκλήρωση της άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, που τοποθετείται περί τα μέσα του ερχόμενου Σεπτεμβρίου. Τα τραπεζικά στελέχη θα ενημερώνονται για τις τεχνικές λεπτομέρειες της διαδικασίας σε ένα project που, όπως λένε χαρακτηριστικά κοινοτικές πηγές από τις Βρυξέλλες, κρύβει κινδύνους αλλά, εντέλει, θα οδηγήσει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης προς τον πανευρωπαϊκό τραπεζικό κλάδο. Στη συνέχεια η ΕΚΤ θα επεξεργαστεί τα στοιχεία, με στόχο να ενημερώσει τις 128 μεγαλύτερες τράπεζες της Ευρωζώνης για

13 13 ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών ομίλων. Σίγουρα, τα παραπάνω δεν είναι παρά τα πρώτα επεισόδια του σήριαλ που θα ζήσει ειδικά η Γηραιά Ήπειρος, καθώς η αντίστροφη μέτρηση για την κοινή ευρωπαϊκή τραπεζική εποπτεία ξεκινάει. Και μαζί της επανεμφανίζονται αδυναμίες πολλές στο τραπεζικό σύστημα. Κάτι που δεν αρέσει στις αγορές, ενώ έχει αρχίσει να τροφοδοτεί και συζήτηση για το πού θα καταλήξει τελικά το μετοχικό κεφάλαιο των ευρωπαϊκών τραπεζών αφού το χρήμα που αναμένεται να τοποθετηθεί είναι ως επί το πλείστον αμερικανικό. Σε τρεις με τέσσερεις μήνες η ΕΚΤ θα γνωστοποιήσει 128 μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες για τις κεφαλαιακές του ανάγκες, ενώ μαζί τους θα αξιολογηθούν και άλλες 472 περίπου. Και από εκείνη τη στιγμή και μετά θα έχουν προθεσμία ώς τα μέσα του 2015 να συγκεντρώσουν τα ποσά αυτά. Και το άθροισμα θα μετριέται σε εκατοντάδες δισ. δολ. Εφόσον, δε, βρεθούν, θα τοποθετηθούν κατά προτεραιότητα στους ισχυρότερους, ενώ κάποιοι θα κοπιάσουν για να τα συγκεντρώσουν. Το σκηνικό αυτό προοιωνίζει μεγάλες αλλαγές και αβεβαιότητες σύμφωνα και με τους ψυχραιμότερους των αναλυτών. Και ο καιρός γάρ εγγύς. Η ΕΚΤ γνωστοποίησε πως οι προετοιμασίες για τον λεγόμενο έλεγχο στην ποιότητα των στοιχείων ενεργητικού των τραπεζών (Asset Quality Review) αναμένεται να ολοκληρωθούν έγκαιρα και πως η συλλογή δεδομένων για το AQR έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Σημειώνεται πως ο ενιαίος εποπτικός μηχανισμός (SSM) θα αναλάβει την εποπτεία 128 τραπεζών στις 4 Νοεμβρίου. Και στο παρασκήνιο τρέχουν οι προθεσμίες για τις νέες προβλέψεις της Βασιλείας που αναμένεται να αυστηροποιήσουν δραστικά τον ποιοτικό χαρακτηρισμό των στοιχείων του ενεργητικού των τραπεζών με ό,τι αυτό σημαίνει για τις ανάγκες σε εποπτικά κεφάλαια. Κι έτσι φτάνουμε στις σημαντικότατες απώλειες που σωρεύουν στα χρηματιστήρια οι μετοχές τραπεζικών ιδρυμάτων. Ο ευρύτερος πανευρωπαϊκός δείκτης STOXX Europe 600 Banks Index EUR εμφανίζει απώλειες άνω του 8% τον τελευταίο μήνα και όπως φαίνεται έπεται συνέχεια. Πάντως η πορτογαλική Banco Espirito ξύπνησε τις ανησυχίες γύρω από την κατάσταση των ευρωπαϊκών τραπεζών, καθώς η μητρική εταιρεία της απέτυχε να αποπληρώσει ομόλογα, προκαλώντας αναταραχή στις αγορές. Στον απόηχο της συγκεκριμένης είδησης, ανακαλύφθηκαν σοβαρές παρατυπίες στους λογαριασμούς της πορτογαλικής τράπεζας, σύμφωνα με την KPMG. Η Banque Privee Espirito Santo δήλωσε ότι η καθυστέρηση στις πληρωμές ορισμένων χρεογράφων που εκδίδονται από τη μητρική εταιρεία Espirito Santo Ιnternational επηρεάζει μόνο λίγους πελάτες. Κάποιοι επενδυτές κλήθηκαν να ανταλλάξουν τα εμπορικά χρεόγραφά τους με μετοχές και με νέους τίτλους μακράς διάρκειας. Σύμφωνα με τους αναλυτές, η αγορά έχει τεράστια αβεβαιότητα σχετικά με τα δημοσιεύματα για τις πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν και σχετικά με το χρέος που ανταλλάχθηκε με μετοχές που κυκλοφορούν ευρέως. Η Κεντρική Τράπεζα της Πορτογαλίας έχει πολλάκις σπεύσει να διαβεβαιώσει ότι η Banco Espirito Santo προστατεύεται από τη μητρική της εταιρεία. Μάλιστα, έχει τονίσει ότι ο κίνδυνος μετάδοσης της κρίσης είναι μικρός. «Η Banco Espirito Santo έχει απομονωθεί επαρκώς από την Τράπεζα της Πορτογαλίας» ανέφερε χαρακτηριστικά. Ωστόσο, παρά τις διαβεβαιώσεις, το κόστος της ασφάλισης των ομολογιακών δανείων της τράπεζας έχει σημειώσει άνοδο 42% αυτήν την εβδομάδα. Και το κρατικό 10ετές της Πορτογαλίας υποχώρησε, με αποτέλεσμα η απόδοσή του να σκαρφαλώσει πάνω από το 3,90%, ενώ το χρηματιστήριο της χώρας υποχώρησε σε χαμηλά επτά μηνών. Μετά την είδηση αυτή, η Moody s υποβάθμισε σε «Caa2» -δηλαδή κατά τρεις βαθμίδες- την αξιολόγηση της Espirito Santo Financial Group. Η υποβάθμιση της τράπεζας αντανακλά την απώλεια της προθεσμίας για την εξόφληση του βραχυπρόθεσμου χρέους. Ειδικότερα, σήμερα έληξε η προθεσμία για την εξόφληση του βραχυπρόθεσμου χρέους της θυγατρικής, Banque Privee Espirito Santo. Μάλιστα, η Moody s προειδοποιεί πως η αύξηση των ανησυχιών αναμένεται να κλιμακωθεί τους επόμενους μήνες, καθώς η πιστοληπτική ικανότητα της μητρικής Espirito Santo έχει απολεσθεί. «Το μεγαλύτερο ερώτημα είναι εάν θα πρέπει να παρέμβει η κυβέρνηση» είπε ο Steve Hussey, αναλυτής της AllianceBernstein. «Θα κοστίσει χρήματα για το κράτος; Θα αναγκαστεί να παρέμβει για να αποτρέψει συστημικές συνέπειες;» Σημειώνεται ότι η Banco Espirito Santo ήταν η μοναδική από τις τρεις μεγαλύτερες εισηγμένες πορτογαλικές τράπεζες που δεν ζήτησε κρατική βοήθεια μετά τη διάσωση της Πορτογαλίας, τον Μάιο του τα αποτελέσματα. Αρχικά, η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων προγραμματιζόταν για το τέλος Οκτωβρίου, ωστόσο στην ΕΚΤ φέρονται να εξετάζουν το ενδεχόμενο να γνωστοποιηθούν νωρίτερα (γύρω στις 20 Οκτωβρίου), έτσι ώστε να δοθεί ένα εύλογο περιθώριο στις αγορές να τα αφομοιώσουν. Σε αγώνα δρόμου έχουν επιδοθεί οι ευρωπαϊκές τράπεζες εν όψει των τεστ αντοχής από την ΕΚΤ και την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή, προκειμένου να ξεφορτωθούν χαρτοφυλάκια ανεπιθύμητων δανείων. Όπως εκτιμά η εταιρεία ορκωτών λογιστών και αναλύσεων PwC, ευρωτράπεζες θα επιδιώξουν να πουλήσουν 100 δισ. ευρώ, ένα ιστορικό ρεκόρ, αναθεωρώντας προς τα πάνω την αρχική πρόβλεψη των 80 δισ. ευρώ. Η πλειονότητα αυτών των δανείων έχει περάσει στο «κόκκινο», δηλαδή είναι δάνεια επισφαλή. Το ένα τρίτο, όμως, αυτών των δανείων εξυπηρετείται ομαλά μέχρι σήμερα.. Το μεγαλύτερο βάρος των επισφαλών δανείων έχουν επωμισθεί οι ισπανικές τράπεζες. Υπολογίζονται στα 200 δισ. ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία της PwC που παραθέτει αποκλειστικά η βρετανική εφημερίδα «Financial Times» σε σχετικό δημοσίευμα. Τα επισφαλή δάνεια σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. εκτιμάται πως ανέρχονται στο ήμισυ των 2,45 τρισ. ευρώ, που είναι όλα τα ανεπιθύμητα δάνεια των τραπεζών. Μέχρι τα τέλη του 2014, οι τράπεζες θα επιδιώξουν να πουλήσουν το ρεκόρ των 100 δισ. ευρώ σε χαρτοφυλάκια ανεπιθύμητων δανείων. Η συγκυρία φαίνεται να είναι ευνοϊκή διότι η ζήτηση έχει αυξηθεί τελευταία. Εάν επαληθευθεί η εκτίμηση των 100 δισ. ευρώ της PwC, τότε θα είναι μια αύξηση της τάξεως του 15% με 20% σε σχέση με το Πέρυσι, οι πωλήσεις αυτές είχαν διαμορφωθεί στα 64 δισ. ευρώ. Σε σχέση με μία διετία πριν, οι φετινές πωλήσεις μπορεί να είναι υπερδιπλάσιες. Από τις αρχές του 2014, η ζήτηση ήταν ιδιαίτερα υψηλή για τα χαρτοφυλάκια στεγαστικών δανείων των ιρλανδικών τραπεζών. Ο Ρίτσαρντ Τόμσον, συνέταιρος της PwC, δηλώνει στους «Financial Times» ότι οι ισχυρές πωλήσεις χαρτοφυλακίων έχουν καταγραφεί, επίσης, σε χαρτοφυλάκια ισπανικών και γερμανικών τραπεζών, με τους αγοραστές να δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στα δάνεια εμπορικών ακινήτων. «Στις αρχές του έτους είχαμε προβλέψει πως οι πωλήσεις θα φθάσουν τα 80 δισ. ευρώ, αλλά φαίνεται πως οι συναλλαγές θα ξεπεράσουν με ευκολία την αρχική εκτίμησή μας» συμπληρώνει ο κ. Τόμσον. Ο ίδιος διαβλέπει αύξηση της προσφοράς των χαρτοφυλακίων την περίοδο αμέσως μετά τις καλοκαιρινές διακοπές. Ο Λι Γκάλογουεϊ, διαχειριστής στον επενδυτικό κολοσσό Pimco, διευκρινίζει πως «ο ρυθμός των πωλήσεων σε τραπεζικά περιουσιακά στοιχεία ήταν βραδύς σε πρώτη φάση, αλλά τα πράγματα έχουν επιταχυνθεί στο διάστημα των τελευταίων 12 μηνών. Το κενό ανάμεσα στις τιμές ζήτησης και προσφοράς έχει συρρικνωθεί, διότι υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από τους επενδυτές αλλά και μεγάλη διαθεσιμότητα κεφαλαίων». Η ζήτηση για τα χαρτοφυλάκια αυτών των ανεπιθύμητων για τις τράπεζες δανείων προέρχονται από επενδυτικά κεφάλαια που βλέπουν τις επιλογές τους να μειώνονται σε ένα περιβάλλον ιστορικά χαμηλών επιτοκίων. Ο Νικ Άντερσον, αναλυτής της Berenberg Bank, διαπιστώνει ότι η αυξημένη ζήτηση για τα περιουσιακά στοιχεία των τραπεζών αιτιολογείται από το γεγονός ότι οι επενδυτές έχουν πιο ρεαλιστικούς στόχους για αποδόσεις, καθώς έχουν προσαρμόσει τις απαιτήσεις σε ένα περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων.

14 14 Συνδυασμός παραγόντων φαίνεται πως έχει επιδράσει στην επιδείνωση του κλίματος στο ελληνικό χρηματιστήριο, το οποίο για άλλη μια φορά, πάνω που έδειχνε ότι πάει να πατήσει στα πόδια του, μέσα σε ελάχιστες συνεδριάσεις δέχτηκε ισχυρό πλήγμα, τόσο στην τεχνική εικόνα του όσο και σε ό,τι αφορά στην ψυχολογική κατάσταση των επενδυτών. Η αγορά παραμένει ιδιαιτέρως ευάλωτη, όντας μικρή, περιφερειακή αναδυόμενη αγορά, ενώ η μείωση του τζίρου εσχάτως την έχει καταστήσει ακόμη πιο ρηχή, αν και εσχάτως οι συναλλαγές κάπως αυξήθηκαν αλλά στις πτωτικές συνεδριάσεις. Με τους brokers να προσθέτουν επίσης, παραφράζοντας χρηματιστηριακές ρήσεις τύπου «οι αγορές ανεβαίνουν με λεφτά και πέφτουν με χαρτιά», ότι εσχάτως «η Λ. Αθηνών ανεβαίνει με δέκα μετοχές αλλά πέφτει με όλον τον 25άρη μαζί»! Η συνέχεια θεωρείται ιδιαίτερα κρίσιμη μετά το νέο μίνι shell off και εν μέσω της επιδεινούμενης εικόνας των μεγάλων διεθνών αγορών, καθώς το ελληνικό χρηματιστήριο καλείται να δείξει αν διαθέτει δυνάμεις ανοδικής αντίδρασης, έστω και τεχνικού χαρακτήρα, ή οι πωλητές θα συνεχίσουν να διατηρούν τον πρώτο λόγο στο ταμπλό των δεικτοβαρών μετοχών, και όχι μόνο. Σε κάθε περίπτωση, σε δύσκολα μονοπάτια δείχνει να οδηγείται το ελληνικό χρηματιστήριο, μετά τις συνεχόμενες πτωτικές συνεδριάσεις, γεγονός που καθιστά επιτακτική την ανάγκη ανοδικής αντίδρασης, καθώς σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση η πτωτική τάση δεν αποκλείεται να ανεβάσει στροφές. Πολλά funds που είχαν επενδύσει στον ευρωπαϊκό Νότο ρευστοποιούν ασύστολα λόγω της επανόδου της έντονης τραπεζικής κρίσης (αφορμή η Πορτογαλία τώρα), οδηγώντας όλες τις αγορές της Μεσογείου σε μεγάλη πτώση. Μέσα σ αυτές τις συνθήκες, το ιδιαίτερα ευάλωτο ελληνικό χρηματιστήριο δέχεται ισχυρό πλήγμα, σε τράπεζες και blue chips, παρ ότι όγκοι και τζίροι δεν είναι τεράστιοι, που σημαίνει ότι δεν υπάρχουν αγοραστές, λόγω κάκιστης ψυχολογίας. Υπό μία έννοια, το βασικότερο «βαρίδι» στο Χ.Α. αυτό το διάστημα ακούει στο όνομα «τραπεζικός κλάδος». Και μπορεί αυτό να ακούγεται οξύμωρο, καθώς οι διεθνείς αναλύσεις για το εγχώριο banking είναι θεωρητικά υποστηρικτικές ενώ μόλις πρόσφατα οι ξένοι έδωσαν ψήφο εμπιστοσύνης στις προοπτικές του μέσω των ΑΜΚ, πλην όμως, οι μπελάδες που ονομάζονται, μεταξύ άλλων, «πιθανές νέες κεφαλαιακές ανάγκες εν όψει των stress test της ΕΚΤ» ή «διαχείριση του σοβαρού προβλήματος των κόκκινων δανείων» κ.λπ. μάλλον έχουν βγάλει στην επιφάνεια και πάλι τον παράγοντα ρίσκο για τον κλάδο και την αγορά ευρύτερα. Άλλωστε, η «Λ. Αθηνών» έχει γίνει και πάλι τραπεζοκεντρική, με συνέπεια οι «βολές» στις μετοχές αυτές να επηρεάζουν κωδικούς, χαρτοφυλάκια και κατ επέκταση τα άλλα blue chips και τους βασικούς δείκτες. Σε γενικές γραμμές, ο φόβος για φούσκα στα ομόλογα του ευρωπαϊκού Νότου, οι φωνές για διόρθωση διεθνώς μια και τα ξένα χρηματιστήρια βρέθηκαν στα ύψη, αλλά και η επάνοδος της τραπεζικής κρίσης αποτελούν κάποιους συνδυαστικούς παράγοντες που οδηγούν πολλά funds σε κλείδωμα ρευστότητας, επιδεινώνοντας παράλληλα το κλίμα στο Χ.Α., και ενώ στη χώρα αναδεικνύεται κάθε τόσο ο παράγοντας πολιτική αβεβαιότητα. Το Χ.Α. με το σερί των αρνητικών συνεδριάσεων βρέθηκε προς το -10% και ο FTSE 25 προς ανάλογα μεγέθη ή και με μεγαλύτερη πτώση, ενώ αυτό που οι brokers μετέφραζαν ως «συσσώρευση πλάγιας μορφής με στέγνωμα του τζίρου», τελικά οδήγησε σε εκτόνωση, η οποία, δυστυχώς για τους long, ήταν πτωτική. Σε κάποιες περιπτώσεις, ιδίως σε τράπεζες και ακολούθως σε blue chips, οι ρευστοποιήσεις έμοιαζαν με ένα μικρό sell off που είχε αποτέλεσμα να αρχίσει και ενεργοποιούνται «stop loss» εντολές, ενώ χτύπησαν και κάποια margin calls σε χρηματιστηριακές, εν μέσω ιδιαίτερα ευμετάβλητου σκηνικού και υπό την ανασφάλεια της πολιτικής αβεβαιότητας αλλά και εν μέσω μιας βαριάς τραπεζικής σκιάς στις διεθνείς κεφαλαιαγορές. Και αυτό, την ώρα που τα ξένα χαρτοφυλάκια έχουν αυξήσει σημαντικά τις θέσεις τους στο ελληνικό χρηματιστήριο. Ελέγχοντας περίπου το 65% του Χ.Α. (πρόκειται για συμμετοχή που παραπέμπει στις καλές εποχές του ), είναι σαφές ότι οι ξένοι είναι αυτοί που θα καθορίσουν την τάση. Βέβαια, τα στοιχεία δείχνουν ότι τα θεσμικά χαρτοφυλάκια είτε πουλούσαν (ανεξάρτητα αν οι εισροές συνολικά ήταν περισσότερες από τις εκροές) είτε τηρούσαν στάση αναμονής, αλλά φαίνεται ότι τα hedge funds βαρέθηκαν να περιμένουν και ανησυχώντας για μια σειρά από ελληνικούς και διεθνείς λόγους προχώρησαν σε ρευστοποιήσεις, άλλοτε επιθετικότερες και άλλοτε με το μοντέλο «όσες σηκώνει η αγορά». Τα αντανακλαστικά που θα αναπτυχθούν στις αμέσως επόμενες συνεδριάσεις στο Χ.Α. θα παράσχουν σημαντικές ενδείξεις για το τι επιφυλάσσει ο Ιούλιος. Προσώρας, το σενάριο της περαιτέρω βύθισης των τιμών δείχνει να κερδίζει έδαφος, καθώς από πλευράς καταλυτών δεν διαφαίνεται κάποιο θετικό νέο στον ορίζοντα που θα μπορούσε να ανατρέψει την ολισθηρή πορεία. Άλλωστε, χάθηκαν οι και μονάδες, ενώ προχτές ο Γ.Δ. διολίσθαινε και κάτω των μονάδων, με τους αναλυτές να ανησυχούν πλέον εάν μπει σε δοκιμασία μια ευρύτερη ζώνη από τις ώς τις μονάδες. Η ζώνη αυτή θεωρείται μεγάλης σημασίας από τους αναλυτές, καθώς τυχόν διάσπασή της θα ανοίξει τον δρόμο για αισθητά χαμηλότερα επίπεδα τιμών μεσοπρόθεσμα. Αν για οποιονδήποτε λόγο σημειωθεί καθοδική συνέχεια, η επόμενη στήριξη για τον δείκτη της υψηλής κεφαλαιοποίησης εντοπίζεται στις 345 μονάδες και για τον Γενικό Δείκτη στις μονάδες. Βέβαια, παρατηρούνται κάποιες προσπάθειες ανασύνταξης και άμυνας δίχως μεγάλη επιτυχία. Το ζητούμενο είναι αν τα ενεργά χαρτοφυλάκια εκλάβουν αυτές τις προσπάθειες σαν ευκαιρίες ρευστοποιήσεων σε σχετικά καλύτερες τιμές, ή τις θεωρήσουν σήμα εκτόνωσης της πτωτικής κίνησης και προχωρήσουν σε σχετικές επανατοποθετήσεις. Ενώ οι φήμες ότι επενδυτές όπως ο Paulson, και άλλα funds αναλόγου βεληνεκούς και προφίλ, πουλάνε τράπεζες είναι σαφές ότι επηρέασε την εικόνα στο ταμπλό. Εξάλλου, είναι δεδομένο ότι ορισμένα hedge funds αν χτυπηθούν stop losses ρευστοποιούν με ιδιαίτερη επιθετικότητα, πόσω μάλλον όταν επικρατεί νευρικότητα και ανησυχία για το ελληνικό χρηματιστήριο και τις ελληνικές τράπεζες. Είναι δε ενδεικτικό ότι η απόφαση του οικονομικού επιτελείου να βγει στις αγορές για μια ακόμη ομολογιακή έκδοση τριετούς διάρκειας είχε προεξοφληθεί (ενώ επί της ουσίας δεν ήταν απολύτως επιτυχής, μια και συγκεντρώθηκαν ανταγωνιστικές προσφορές 1,5 δισ. ευρώ με επιτόκιο 3,5% με στόχο τα 3 δισ.), ενώ ανάλογες κινήσεις από εισηγμένες εταιρείες (Τιτάνας, ΟΤΕ, ΕΛΠΕ κ.ά.) το τελευταίο διάστημα μόνο πρόσκαιρα είχαν θετική επίπτωση στο γενικότερο κλίμα. Αντίθετα, τις τελευταίες ημέρες η αγορά, ενώ βρέθηκε στο επίκεντρο ενός καταιγισμού υποστηρικτικών για την οικονομία και τις αποτιμήσεις και αναλύσεων από ξένους οίκους, δεν έδειξε να επηρεάζεται ούτε κατ ελάχιστον θετικά. Οι πιέσεις και οι «διανομές» ήταν εμφανείς σε σειρά μετοχών της μεγάλης κεφαλαιοποίησης όπως ο ΟΤΕ, η ΔΕΗ, η ΕΧΑΕ, η Ελλάκτωρ, η MIG, ο Τιτάνας, η Jumbo κ.λπ., με τις αποτιμήσεις να εισέρχονται εκ νέου στο μικροσκόπιο των διαχειριστών και με τα θεσμικά χαρτοφυλάκια να παραμένουν καθαροί πωλητές στις μετοχές των τραπεζών αλλά και κάποιων blue chips σε δεύτερο χρόνο. Σε κάθε περίπτωση, και όσον αφορά στον Γενικό Δείκτη και όσους παραμένουν εκτός αγοράς και με αυξημένη ρευστότητα, μόνο κλεισίματα υψηλότερα των και ακόμα καλύτερα των μονάδων επιτρέπουν σκέψεις επανατοποθετήσεων.

15

16 16 0,8 0,7 0,6 0,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 0,5 2,0 Με συνέπεια, αφ ενός, να κάνει λόγο για τραπεζικό ρίσκο που επιδεινώνει το κλίμα στο Χρηματιστήριο Αθηνών και, αφ ετέρου, να επιχειρεί να αποκρυπτογραφήσει τους λόγους για τους οποίους οι μετοχές βρίσκονται εσχάτως σε κλοιό πιέσεων, παρά τις τεχνικής υφής αναλαμπές που παρατηρούνται στο ταμπλό, με τις πωλήσεις σε κάποιες συνεδριάσεις να παίρνουν τον χαρακτήρα ενός μίνι sell off. Πάντως, μάλλον δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με εγχώριο φαινόμενο, καθώς οι ρευστοποιήσεις στις μετοχές των ευρωπαϊκών τραπεζών παίρνουν μορφή χιονοστιβάδας πλέον και αγγίζουν τις τράπεζες τόσο της ευρωπαϊκής περιφέρειας όσο και του πυρήνα της ευρωζώνης, αφού σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνούν το 20% μέσα σε διάστημα ενός μήνα. Για τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα τουλάχιστον, ο βασικός λόγος για το sell-off είναι το κοκτέιλ που δημιουργούν η μεταρρυθμιστική κόπωση, το ρευστό πολιτικό τοπίο, η αβεβαιότητα όσον αφορά το πλαίσιο επίλυσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων και των κινδύνων που συνδέονται με τις 0,4 0,3 επικείμενες προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων της ΕΚΤ, σε συνδυασμό με την επιδείνωση του κλίματος σε διεθνές επίπεδο. Αυτό όμως που προκάλεσε μεγαλύτερη απορία, εντύπωση ίσως και σοκ στην αγορά ήταν το γεγονός ότι ο νέος γύρος πωλήσεων στον τραπεζικό κλάδο «έσκασε» στον απόηχο της συντονισμένης προσπάθειας ξένων επενδυτικών οίκων να φτιάξουν θετικό κλίμα για τον κλάδο, απογειώνοντας τις τιμές-στόχο και τις προσδοκίες. Τέσσερις (όπως διαβάσατε στο φύλλο της περασμένης εβδομάδας) συν ένας (νέα έκθεση από Citi) αμερικανικοί οίκοι 1,5 1,0 έδωσαν μόνο μέσα σε λίγες ημέρες αβάντα στον κλάδο, αλλά αυτός δεν άκουσε προβληματίζοντας τους παίκτες. Οι ελληνικές τράπεζες έχουν αποκτήσει μεν μακροπρόθεσμους μετόχους κατά τη διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης, όμως στην πλειονότητά τους τα χαρτοφυλάκια που διατηρούν overweight θέσεις στον κλάδο είναι hedge funds τα οποία αυξομειώνουν την έκθεσή τους ανάλογα και με την τάση. Ο τραπεζικός κλάδος ηγήθηκε μιας ευρύτερης πτωτικής κίνησης στη «Λ. Αθηνών», δημιουργώντας σημαντικά αναπάντητα ερωτήματα και εντείνοντας τον προβληματισμό για τη σκοπιμότητα του μπαράζ των εισαγόμενων θετικών εκθέσεων, που είδαν το φως της δημοσιότητας κατά τις τελευταίες ημέρες και αφορούσαν στον εγχώριο κλάδο. Σύμφωνα με τους υποψιασμένους, η εμμονή των ξένων οίκων για τις μετοχές των ελληνικών τραπεζών ενδεχομένως να αποδείχθηκε και επενδυτική παγίδα, εκτός αν εξυπηρέτησε πιθανή διανομή που προηγήθηκε από ξένους θεσμικούς σε ξένους ιδιώτες και για την οποία είχε ειδοποιήσει εγκαίρως η στήλη. Παράλληλα, σε κάποιες συνεδριάσεις οι μετοχές διακίνησαν τους υψηλότερους όγκους των τελευταίων 10,12 ή 15 συνεδριάσεων! Άρα, εύλογα τέθηκε το ερώτημα ποιοι πουλούσαν και μάλιστα επιθετικά; Περνώντας τώρα από τα βραχυπρόθεσμα κιτάπια των αναλυτών και των brokers στους λόγους των πιέσεων, σύμφωνα με χρηματιστές και παράγοντες της αγοράς, οι λόγοι, οι αιτίες, οι αφορμές θα μπορούσαν να συνοψιστούν σε μια σειρά από παραμέτρους ειδικότερες ή γενικότερες. Και όλα αυτά, με φόντο και τις ανησυχίες για ευρύτερη διόρθωση στις αναδυόμενες αγορές ή στο ξεφούσκωμα αποδόσεων στον Νότο, με αποτέλεσμα οι ισχυροί επενδυτές που στο προηγούμενο διάστημα έπαιξαν το ελληνικό recovery story να εμφανίζονται τώρα να αλλάζουν στάση. Το κλίμα που διαμορφώνεται τόσο στο εσωτερικό όσο και στο διεθνές περιβάλλον δεν είναι υποστηρικτικό. Οι ανησυχίες για τον λογαριασμό των ευρωπαϊκών stress tests είναι μεγάλες, καθώς πυκνώνουν οι υποψίες ότι το νούμερο μπορεί να οδηγήσει σε όχι ευκαταφρόνητες νέες ΑΜΚ. Στην Ελλάδα λοιπόν διατυπώνονται εκτιμήσεις για πρόσθετες ανάγκες ακόμα και πάνω από 5 δισ. ευρώ, χωρίς να δίνονται υπεύθυνες απαντήσεις, παρ ότι η τελευταία ανακεφαλαιοποίηση κατά 8-8,5 δισ. ευρώ τελείωσε μόλις τον περασμένο μήνα, ενώ η κυβέρνηση πιέζει να ανοίξει ο φάκελος επιθετικότερης διαχείρισης των μη

17 17 Προφανώς ξένα funds, δεδομένου ότι το εγχώριο retail αποτελεί σπάνιο είδος στο Χ.Α. Και, εν πάση περιπτώσει, γιατί οι ξένοι αγοραστές δεν βγήκαν να υπερασπίσουν τις ιδιαίτερα θετικές εκθέσεις τους; Τους βολεύει μήπως η εξεύρεση χαμηλότερων τιμών; Στα πιθανά σενάρια χρηματιστηριακού τύπου, για τη σημαντική πίεση στους τραπεζικούς τίτλους θα πρέπει να υπολογιστούν οι υπέρβαρες θέσεις των ξένων στον τραπεζικό κλάδο και η δυσκολία εξόδου, όταν αυτοί αποφασίζουν να μειώσουν θέσεις, για τους δικούς τους λόγους, που μπορεί να σχετίζονται είτε με τις απαιτητικές αποτιμήσεις, είτε με κινήσεις ντόμινο όταν γίνει αντιληπτή η κίνηση σχετικά επιθετικών ρευστοποιήσεων από θεωρούμενα διορατικά και ιδιαίτερα ισχυρά ξένα χαρτοφυλάκια, είτε με σκάσιμο margin είτε με ενεργοποίηση διαδικασιών stop loss. Στην αρνητική προσέγγιση, ωστόσο, υπάρχει και αντίλογος που επισημαίνει ότι όλα τα προηγούμενα profit taking στις ελληνικές μετοχές και ειδικά στις τράπεζες ήταν πρώτης τάξεως ευκαιρίες για τους μεσοπρόθεσμους επενδυτές που θέλουν να ποντάρουν στο μάκρο στοίχημα της χώρας. Οπότε δεν αποκλείουν κάτι ανάλογο να συμβεί και τώρα. Σε κάθε περίπτωση, οι δεικτοβαρείς τραπεζικές μετοχές βρέθηκαν στο στόχαστρο των ρευστοποιήσεων, κάτι που είχε αποτέλεσμα ο τραπεζικός δείκτης να συμπληρώσει συνεχόμενες πτωτικές συνεδριάσεις, με αθροιστικές απώλειες άνω του 12% με 13%, με τα πρόσφατα κλεισίματα να αποτελούν το χαμηλότερο σημείο των τελευταίων μηνών, από τα τέλη Μαΐου και μετά. Τεχνικά δε, σύμφωνα πάντα με όσα σημείωναν άνθρωποι της αγοράς από τα μέσα κιόλας της εβδομάδας, η απώλεια των 165 μονάδων επιβάρυνε ακόμα σημαντικότερα τη βραχυπρόθεσμη τάση και αν δεν αντέξουν ή ανακτηθούν αμέσως και οι 160 μονάδες, τότε ενδεχομένως ο δείκτης να ξαναθυμηθεί πρόσφατα χαμηλά, καθώς δεν αποκλείεται, πάντα από τεχνικής οπτικής, να ανοίξει η καταπακτή για τις μονάδες. Και μια και αναφερόμαστε σε τεχνικά μονοπάτια, ειδικά για τις 4 μετοχές του κλάδου, κρίσιμες στηρίξεις ορίζονται στα 2,4-2,5 ευρώ (και μετά 2,2 ευρώ) και 1,5 ευρώ αντίστοιχα για τις Εθνική και Πειραιώς, ο τίτλος της Eurobank έχει σημαντική στήριξη στα 0,33 ευρώ και, εάν ο τίτλος τη χάσει, θα αναζητήσει στήριξη στο ψυχολογικό όριο των 0,31 ευρώ (τιμή πρόσφατης ΑΜΚ), ενώ η παραπαίουσα εσχάτως Alpha (που μέχρι πρότινος πάντα έδειχνε σχετικά καλύτερη εικόνα) έχει απόλυτα αποφασιστική στήριξη στα 0,60 ευρώ, καθώς από εκεί και χαμηλότερα θα ενεργοποιηθούν σημαντικότατες κινήσεις stop loss. Μάλιστα, οι διαρροές, οι πληροφορίες και οι φήμες ότι hefge funds τύπου Paulson βγήκαν πωλητές σε μετοχές όπως των ΑΛΦΑ, ΠΕΙΡ, αλλά και οι ρευστοποιήσεις εκατομμυρίων τεμαχίων από ευρωπαϊκούς και αμερικανικούς οίκους (ενδεχομένως για λογαριασμό πελατών τους, ίσως γρήγορου προφίλ), επιδείνωσε την εικόνα του κλάδου και πολλαπλασίασες τις πιέσεις σε μετοχές αλλά και warrants, με συνέπεια, όπως προκύπτει από επεξεργασία στοιχείων μέσω τμημάτων ανάλυσης χρηματιστηριακών, από αρχές Ιουλίου και μετά (έως προχθές μέσα στη συνεδρίαση για παράδειγμα) να καταγράφονται απώλειες σημαντικές σχεδόν 14%-15% σε Alpha Bank, Πειραιώς ή Εθνική. Για τις ελληνικές τράπεζες, η πτώση τον τελευταίο μήνα διαμορφώνεται σε αρκετά ανώτερα επίπεδα από αυτά στις ευρωπαϊκές, αφού η Τράπεζα Πειραιώς σημειώνει απώλειες 20%, η Alpha Bank 10%, η Eurobank 17% και μόνο η Εθνική Τράπεζα κινείται παραπλήσια του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Ωστόσο, η εικόνα είναι βαριά και σε διεθνές επίπεδο. Τον τελευταίο μήνα, και παρά την αρχική πεποίθηση ότι οι τελευταίες αποφάσεις της EKT θα έδιναν στις τράπεζες της ευρωπαϊκής περιφέρειας μεγάλο πλεονέκτημα, οι απώλειες του δείκτη Euro Stoxx Banks ξεπερνούν το 12%. Πρόσφατα είχαμε τις περιπέτειες με τον βουλγαρικό τραπεζικό κλάδο που, όντας δίπλα μας και με σημαντική έκθεση ελληνικών ιδρυμάτων στη χώρα, επηρέασε πολύ το Χ.Α. Παράλληλα, την Τετάρτη έσκασε και το μεγάλο θέμα της Espirito Santo Financial Group (η μετοχή έφτασε να χάνει έως και 14%), όντας κύριος μέτοχος μιας από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Πορτογαλίας, της Banco Espirito Santo. Η τραπεζική μονάδα του ομίλου γνωστοποίησε ότι υπήρξε μια καθυστέρηση στις πληρωμές μέρους του βραχυπρόθεσμου χρέους που έχει εκδώσει η Espirito Santo International (είχαμε sell off, αναστολή διαπραγμάτευσης, αναβολή δημοπρασιών κ.λπ.), εξέλιξη που προκάλεσε μετάδοσης της κρίσης στον τραπεζικό κλάδο της ευρωπαϊκής περιφέρειας, προκαλώντας μεγάλες απώλειες γενικά σε χρηματιστήρια της Ευρώπης (από Λισαβόνα και Μιλάνο έως Φρανκφούρτη και Λονδίνο, όπως βέβαια και στην Αθήνα). Επίσης, τα επικείμενα stess tests της ΕΚΤ πυροδοτούν εύλογη ανησυχία στους επενδυτές, καθώς είναι ευρέως αντιληπτό ότι οι τράπεζες από τη Γαλλία και τη Γερμανία, μέχρι την Ισπανία και την Πορτογαλία θα χρειαστούν νέα κεφάλαια για να καλύψουν τις μαύρες τρύπες της κρίσης και αυτά θα τα αναζητήσουν κυρίως μέσα από τις αγορές. Μέσα σ αυτές τις συνθήκες, δεκάδες funds που έχουν θέσεις στον ευρωπαϊκό Νότο προχωρούν σε ρευστοποιήσεις, σε μια προσπάθεια κατοχύρωσης ρευστότητας είτε για να μπουν στις νέες -απαραίτητες- αυξήσεις κεφαλαίου είτε στο μπαράζ των ομολογιών. Επιπροσθέτως, στο παρασκήνιο τρέχουν οι προθεσμίες για τις νέες προβλέψεις της Βασιλείας που αναμένεται να αυστηροποιήσουν δραστικά τον ποιοτικό χαρακτηρισμό των στοιχείων του ενεργητικού των τραπεζών με ό,τι αυτό σημαίνει για τις ανάγκες σε εποπτικά κεφάλαια. Και σαν κερασάκι στην τούρτα έχει προστεθεί ο ανένδοτος που έχει κηρύξει η κυβέρνηση των ΗΠΑ στον τραπεζικό κλάδο, τον οποίο κυνηγά με μπαράζ τεράστιων προστίμων, που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι έχει κηρυχθεί γενικευμένος τραπεζικός πόλεμος με αιχμή το «μαύρο χρήμα» και τα πρόστιμα που επιβάλλουν οι αμερικάνικες Αρχές. Αρχικά είχαμε την περίπτωση της BNP, μετά έσκασε το θέμα της Commerzbank, έπονται οι υποθέσεις των Credit Agricole, Societe Generale, Deutsche Bank, UniCredit, ενώ στις ΗΠΑ η Citigroup Inc ενδέχεται να πληρώσει πρόστιμο 7 δισ. δολ., στο πλαίσιο συμβιβασμού με τις αμερικανικές Αρχές, για πρακτικές της στην αγορά στεγαστικών δανείων πριν από την κρίση. Όπως γίνεται αντιληπτό, στην ατμόσφαιρα πλέον αιωρείται η εκτίμηση ότι σταδιακά έχει επιστρέψει το συστημικό ρίσκο για τον κλάδο. Για την πορτογαλική Banco Espirito Santo, οι απώλειες προσεγγίζουν το 42%, για την αυστριακή Erste Group Bank το 30% αλλά και για τις ιταλικές Βanco Popolare Societa, Banca Popolare dell Emilia Romagna και Banco Popolare di Sondrio, η πτώση τον τελευταίο μήνα ξεπερνά το 20%. εξυπηρετούμενων δανείων, ώστε να βγουν οι ζημιές στον αέρα αλλά παράλληλα να τεθούν οι βάσεις για ανάκτηση μέρους των προβληματικών δανείων μεσοπρόθεσμα. Τα hedge funds φοβούνται ότι οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν πρόβλημα στα stress tests και υπάρχει κίνδυνος να χρειαστούν νέες αυξήσεις κεφαλαίου, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τις νέες (χαμηλές) τιμές των ΑΜΚ, ένα πιθανό νέο dilution, τυχόν ενεργοποίηση bail in κ.λπ. Από τη μία, η εντεινόμενη πίεση της τρόικας και, από την άλλη, η διάθεση της κυβέρνησης να δοθεί ανάσα στις βιώσιμες επιχειρήσεις είναι πιθανόν τελικά να έχουν αποτέλεσμα να αυξηθεί ο λογαριασμός της άσκησης, αυξάνοντας τις κεφαλαιακές ανάγκες τους. Βέβαια, κοντά στα ερωτηματικά των stress test και των υπέρογκων NPLs (για σχεδόν 80 δισ. ευρώ βαρίδια με κόκκινα δάνεια ο λόγος ) αν προσθέσουμε και την πάντα παρούσα ανησυχία για πολιτική αστάθεια και τα σενάρια για πρόωρες εκλογές ή την ευρύτερη μεταρρυθμιστική κόπωση που φαίνεται να έχει καταβάλει την κυβέρνηση, καταλαβαίνουμε ότι δημιουργείται ένα μείγμα που δεν ενθαρρύνει την ανάληψη νέου ρίσκου.

18 18 στη σέντρα Επανήλθε στις αναλύσεις για την Ελλάκτωρ η NBG, επαναβεβαιώνοντας τη σύσταση Outperform για τη μετοχή και δίνοντας τιμή-στόχο τα 5 ευρώ πριν την IPO της θυγατρικής της στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Όπως σημειώνει η χρηματιστηριακή, θεωρεί ότι η εταιρεία προσφέρει ικανοποιητικά στην ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, μέσω του χαρτοφυλακίου της που επικεντρώνεται σε εγχώριες παραχωρήσεις και κατασκευαστικά έργα. Η εταιρεία εξακολουθεί να διαπραγματεύεται με premium σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές ανταγωνίστριες (σε ανεπτυγμένες και αναδυόμενες αγορές) της τάξης του 10% για το 2015 (σε όρους P/E και EV/EBIT). Ως καταλυτικούς παράγοντες αναφέρει την εισαγωγή της Άνεμος στο Χ.Α., την αύξηση της κίνησης στην Αττική Οδό τον Μάιο σε ετήσια βάση, που ήταν πάνω από τις προβλέψεις της και την αναδιάρθρωση των δανείων της επιχείρησης σε μια προσπάθεια να μειωθούν τα κόστη δανεισμού. Όπως σημειώνει η NBG, θεωρεί ότι η Ελλάκτωρ πληρώνει υπερβολικά υψηλά τα χρέη της και μια σωστή αναδιάρθρωση χρειάζεται μέχρι τα τέλη του χρόνου ώστε να μειωθούν τα πραγματικά κόστη του χρέους κατά μονάδες βάσης. Χθες η «Λ. Αθηνών» επιχείρησε rebound (γράφοντας και +1,7% μέσα στην ημέρα) εν μέσω μιας γενικότερης ευρωπαϊκής αντίδρασης μετά το πορτογαλικό σοκ το οποίο αναζωπύρωσε τους φόβους για την περιφέρεια του Νότου και υπενθύμισε στους επενδυτές ότι ίσως ακόμα το τραπεζικό ρίσκο να μην έχει ξεπεραστεί εντελώς, πόσω μάλλον όταν έρχονται και τα stress tests της ΕΚΤ. Από τη μία πλευρά, αναλυτές αναφέρουν ότι ίσως βιαστήκαμε να ξεχάσουμε τα όσα έγιναν αυτά τα χρόνια, από την άλλη, ξένοι οίκοι έσπευσαν να μιλήσουν για μεμονωμένο περιστατικό που σύντομα θα ξεπεραστεί. Πλην όμως, οι επενδυτές εύλογα είναι προβληματισμένοι και επιφυλακτικοί και μάλλον οι traders βρήκαν ευκαιρία για παιχνίδι με τους πιο μεσοπρόθεσμους-μακροπρόθεσμους παίκτες να περιμένουν να κάτσει η σκόνη. Ασφαλώς και δεν αποτελεί είδηση ότι οι αγοραστές έχουν επικεντρώσει την προσοχή τους στο ταμπλό του FTSE 25 και σε τίτλους που πιέστηκαν σημαντικά το προηγούμενο πενθήμερο, άλλωστε, οι τράπεζες έγραψαν σχεδόν -15%, ενώ κάποια blue chips βρέθηκαν στο -8% ή -10%. Ο Γενικός Δείκτης πρόλαβε να μετρήσει αθροιστικές απώλειες 8,19%, ενώ στις ίδιες πέντε συνεχόμενες πτωτικές συνεδριάσεις ο Τραπεζικός Δείκτης έχει υποχωρήσει κατά 12,04% (μεγαλύτερα νούμερα ενδοσυνεδριακά και για τους δύο δείκτες). Ανεβάζει τον πήχη για τον τίτλο του Τιτάνα η Goldman Sachs, σε έκθεσή της στην οποία ωστόσο διατηρεί σύσταση neutral για τη μετοχή. Ειδικότερα, ο αμερικανικός οίκος ανεβάζει την τιμή-στόχο για τη μετοχή στα 27 από 25 Σε εκτεταμένες πωλήσεις και άντληση ρευστότητας έχουν οδηγηθεί από τα τέλη Ιουνίου επενδυτικοί οίκοι και Foreign Institutional Investor (FII) για την αντιμετώπιση των επερχόμενων πιθανών χρηματοδοτικών αναγκών των τουλάχιστον 128 ευρωπαϊκών τραπεζών, εν όψει των αξιολογήσεων από την ΕΚΤ και την απαρχή της τραπεζικής εποπτείας (Single Supervisory Mechanism), σημειώνει ο Απόστολος Μάνθος, υπεύθυνος Τμήματος Τεχνικής Ανάλυσης & Επενδυτικής Κατεύθυνσης της Δυναμική Χρηματιστηριακή. Αιχμή το δόρατος για άλλη μια φορά το ταλαιπωρημένο τόξο του Νότου, με πρωταγωνίστρια τη Πορτογαλία. Έτσι, αν και ήδη οχυρωμένες κατά ένα μεγάλο ποσοστό οι ελληνικές τράπεζες από τις προηγούμενες ΑΜΚ, η μείωση ανάληψης ρίσκου και θέσεων από τους «πολλά βαρείς» πλέον ξένους επενδυτές έφερε στην αναγνωρισμένη ρηχή αγορά τα πάνω κάτω με τον Γενικό Δείκτη να κατεβαίνει δέκα δέκα τις μονάδες, καταστρατηγώντας στο διάβα τις στηρίξεις των 1.220, των και των μονάδων. Η επιβεβαιωμένη διάσπαση της κατά 25% παράλληλης των Pitchfan, στις μονάδες περίπου, για τουλάχιστον 2+ συνεδριάσεις με αυξημένο τζίρο συναλλαγών θα εγείρει θέμα καθοδικής ώθησης προς τη ζώνη στήριξης των με μονάδων. Αντιθέτως, εάν ο Γενικός Δείκτης επανακτήσει με αξιώσεις τις μονάδες μπορεί να αρπάξει ανοδικά τις 40 μονάδες, που υπολείπονται ώς τις μονάδες. Η πολλαπλή άρνηση του δείκτη της υψηλής κεφαλαιοποίησης FTSE 25 να διασπάσει ανοδικά τις 410 μονάδες κατεβάζοντας τον τζίρο συναλλαγών για τρεις τουλάχιστον συνεδριάσεις πέριξ των 405 μονάδων δημιούργησε τη κατάλληλη τεχνική καχυποψία για την επερχόμενη καθοδική λύση. Έτσι, μη χάνοντας ευκαιρία, ο δείκτης ακολούθησε κατά πόδας το αρνητικό momentum, διασπώντας μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα το προηγούμενο χαμηλό του Ιουνίου, στις 390 μονάδες. Το γεγονός αυτό έδωσε την πτωτική ώθηση για την πρώτη στήριξη των 365 μονάδων, έχοντας όμως κατά νου την επόμενη των 340 με 330 μονάδων. Σε πολύ βραχυχρόνιο πεδίο, η πιθανή διακράτηση των 365 μονάδων μπορεί να βάλει τις βάσεις για μια ανοδική ανάσα προς τις 384 με 390 μονάδες. Όσο για τον άμεσα εμπλεκόμενο Τραπεζικό Δείκτη, μιας που συν τοις άλλοις (stress tests / EKT) έχουν και τη μεγαλύτερη έκθεση τα ξένα funds, έχει ήδη παραδώσει καθοδικά ένα 15% διολισθαίνοντας προς την ισχυρή στήριξη των 142 μονάδων. ευρώ. Ο ισολογισμός της εταιρείας κινείται σχεδόν σε επίπεδα επεκτατικής επένδυσης, σημειώνει ο οίκος. Σε όρους κεφαλαιακών δαπανών, η Goldman Sachs θεωρεί ότι ο όμιλος αξιολογεί πιθανές επιλογές τόσο στην Αίγυπτο και στις ΗΠΑ. Επίσης, ο οίκος σημειώνει ότι η Τιτάν πιθανόν θα ενδιαφερθεί να αγοράσει assets στο πλαίσιο της συγχώνευσης των LafargeHolcim, αν και κλειδί για τις εξελίξεις αποτελεί η χρονική στιγμή που θα ξεκινήσει αυτή η διαδικασία. Ο οίκος θεωρεί επίσης ότι η εταιρεία θα αξιολογήσει τις επιλογές που έχει ώστε να προχωρήσει στην εξαγορά της τουρκικής θυγατρικής της στην οποία κατέχει μειοψηφικό πακέτο μετοχών. Τα βασικά ρίσκα εντοπίζονται, μεταξύ άλλων, στην εξισορρόπηση του ελληνικού δείκτη στις αναδυόμενες αγορές, στη συνεχιζόμενη ύφεση στην Ελλάδα και στην περιορισμένη ανάκαμψη των ΗΠΑ. Την έναρξη κάλυψης των μετοχών του Μυτιληναίου και τη ΜΕΤ- ΚΑ γνωστοποίησε η Wood & Co. Ο ξένος οίκος δίνει σύσταση buy για τον Μυτιληναίο με τιμή-στόχο τα 8,50 ευρώ ανά μετοχή, ενώ για τη ΜΕΤΚΑ θέτει την τιμή-στόχο στα 14,7 ευρώ δίνει σύσταση hold και σημειώνει ότι είναι εξαιρετική επιλογή για όσους αναζητούν εταιρείες με καλή μερισματική απόδοση. Η Wood & Co εκτιμά ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε φάση ανάκαμψης. Σε ό,τι αφορά στον Όμιλο, σημειώνει τη μείωση του καθαρού δανεισμού κατά περισσότερο από 300 εκατ. ευρώ από το τέλος του 2013 που αντιστοιχεί σε 40% της τρέχουσας αξίας του Ομίλου. (NET DEBT / EBITDA αλλά και την ελκυστική αποτίμηση (EV/ EBITDA στο 5,1 και P/E στο 9,6 για το 2015). Επίσης, η μετοχή τελεί υπό διαπραγμάτευση με μια εντυπωσιακή απόδοση ελεύθερων ταμειακών ροών που ξεπερνά το 20%. Η Wood επισημαίνει ότι η Μυτιληναίος μειώνει τον δανεισμό της με ταχύ ρυθμό, με αποτέλεσμα η αναλογία καθαρού χρέους/ebitda να προβλέπεται κάτω από το 1 ώς τα τέλη του Η Wood δηλώνει ότι προτιμά τη Μυτιληναίος έναντι της ΜΕΤΚΑ, παρ ότι τονίζει ότι και η τελευταία είναι επίσης πολύ φθηνή. Η ΜΕΤΚΑ διαπραγματεύεται σε τεράστιες εκπτώσεις έναντι των ανταγωνιστών της (περίπου 50% σε ΡΕ και EV / EBITDA για 2014e), με ισολογισμό πλούσιο σε μετρητά, αφού οι καθαρές ταμειακές ροές είναι >35% της κεφαλαιοποίησής της) και έναν ασφαλή κύκλο εργασιών για τα επόμενα δύο χρόνια. Για το σύνολο του 2014 οι αναλυτές της Wood τοποθετούν τα κέρδη της ΜΕΤΚΑ στα 87 εκατ. ευρώ, με τα κέρδη ανά μετοχή στα 1,67 ευρώ και τα EBITDA στα 115 εκατ. ευρώ. Ελλάδα επιστρέφει στην ανάπτυξη Η και θα μπορούσε να εκπλήξει θετικά, σχολιάζει η JP Morgan. Κρίνοντας από τον δείκτη οικονομικού κλίματος, μάλιστα, αναπτύσσεται ταχύτερα απ ό,τι η Eυρωζώνη στο σύνολό της. Αυτό δεν προκαλεί και τόσο μεγάλη έκπληξη, δεδομένου του βάθους της ελληνικής ύφεσης. Μια επιστροφή στην ανάπτυξη είναι καλοδεχούμενη, ωστόσο η «κληρονομιά» της κρίσης -η υψηλή ανεργία, η πτώση των τιμών και το αυξημένο χρέος- θα συνεχιστεί για πολλά ακόμα χρόνια, λέει ο διεθνής οίκος. Δεδομένων αυτών των χρόνιων συνεπειών της βαθιάς ύφεσης, η Ελλάδα χρειάζεται όσο περισσότερη ανάπτυξη μπορεί να επιτευχθεί. Και στο σημείο αυτό θα ήταν χρήσιμη κάποια δημοσιονομική ευελιξία. Ο οίκος αναφέρει πως η ανάκαμψη της χώρας φαίνεται σταθερή και ευρεία, ενώ εκτιμά πως θα είναι καλύτερη από τις προβλέψεις της τρόικας, η οποία αναμένει ανάπτυξη 0,6% φέτος και 2,9% το επόμενο έτος. Αν και η ανάπτυξη φαίνεται πως θα εκπλήξει θετικά και τα δημοσιονομικά πάνε καλύτερα του αναμενόμενου, το δημοσιονομικό ταξίδι της Ελλάδας παραμένει δύσκολο, σημειώνει η JP Morgan. Η χώρα έχει ήδη λάβει κάποια ελάφρυνση του χρέους της και πιθανότατα θα υπάρξει και άλλη το φθινόπωρο. Όμως αυτό δεν φαίνεται να επηρεάζει το βραχυπρόθεσμο δημοσιονομικό της ταξίδι. Η ανάλυση της JP Morgan υποδηλώνει πως ζητείται από την Ελλάδα να προχωρήσει πολύ περισσότερο από τις απαιτήσεις του δημοσιονομικού συμφώνου, παρ ότι το ονομαστικό χρέος μεγαλοποιεί το πραγματικό δημοσιονομικό βάρος. Κατά την εκτίμηση του οίκου, η Ελλάδα θα είναι από αυτούς που θα επωφεληθούν περισσότερο από μια αυξημένη δημοσιονομική ευελιξία προς την οποία κινείται η Eυρωζώνη. Προς το παρόν, χρειάζεται περισσότερο δημοσιονομική ευελιξία παρά επιπλέον ελάφρυνση του χρέους.

19 ΑΠΟΨΗ ΑΥΣΤΗΡΟ ΜΗΝΥΜΑ ΣΑΜΑΡΑ ΣΕ ΤΡΟΪΚΑ

20 2/20 ΑΠΟΨΗ «Η Ελλάδα και οι Έλληνες δεν θα γυρίσουν στο χτες. Ο σχεδιασμός θα υλοποιηθεί στο ακέραιο. Θα γίνουν φοροελαφρύνσεις και διευκολύνσεις για κόκκινα δάνεια. Το αξίζουν οι Έλληνες που έκαναν θυσίες και δεν θα επιτρέψω σε κανέναν να υποσκάψει το μέλλον της πατρίδας είτε από το εσωτερικό είτε από το εξωτερικό. Οι Έλληνες πρέπει να ανταμειφθούν. Οι θυσίες τους δεν θα πάνε χαμένες». Με τα λόγια αυτά απευθύνθηκε σε εξ απορρήτων συνεργάτη του, συμφωνά με πληροφορίες της «Α», ο Α. Σαμαράς, περιγράφοντας τις προθέσεις του εν όψει φθινοπώρου. ΜΗΝΥΜΑ ΣΑΜΑΡΑ ΣΕ ΤΡΟΪΚΑ ΑΠΟΦΑΣΙΣΜΕΝΟΣ, ΑΝ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙ, ΝΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΤΕΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΑΝΕΙΣΤΕΣ ΜΑΣ πρωθυπουργός είναι αποφασισμένος αν χρειαστεί να συγκρουστεί με την τρόικα με την οποία ο πρώτος γύρος της διαπραγμάτευσης βρίσκεται σε εξέλιξη, τον δε Σεπτέμβριο θα ξεκινήσει η μάχη για το χρέος. Η σύσκεψη που έγινε στο Μάξιμου έβγαλε ειδήσεις. Ξεκαθάρισαν ότι η τρόικα πρέπει να ξεχάσει οποιαδήποτε σκέψη για νέα μέτρα. Η κυβέρνηση διευκρινίζει ότι δεν υπάρχουν πρόωρες βουλευτικές εκλογές που θα είναι καταστροφή για τη χώρα, πρόωρες εκλογές θα γίνουν μόνο στην περίπτωση που δεν προκύψει προεδρική πλειοψηφικά και θα είναι με ευθύνη του ΣΥΡΙΖΑ» είπε ο Α. Σαμαράς, που ξεκαθάρισε ότι παρά τις επιφυλάξεις της τρόικας, το πρόγραμμα των φοροελαφρύνσεων θα συνεχιστεί, τη στιγμή μάλιστα που για την ελληνική οικονομία ο τουρισμός πηγαίνει εξαιρετικά, ξένες επενδύσεις έρχονται συνεχώς, ενώ το κλίμα στην οικονομία βελτιώνεται. Φιλολαϊκά μέτρα Πάντως, συμφωνά με πληροφορίες της «Α», τον Σεπτέμβριο θα παρουσιαστεί δέσμη φιλολαϊκών μέτρων που θα αφορά μεταξύ άλλων: -Μείωση της έκτακτης εισφοράς για το Αύξηση των δόσεων για την αποπληρωμή χρεών προς το Δημόσιο, τις τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία. -Διευκολύνσεις για τα κόκκινα δάνεια των επιχειρήσεων. Οι βιώσιμες επιχειρήσεις θα πρέπει να βοηθούν. -Μείωση κόστους του πετρελαίου θέρμανσης. Στη συνάντηση που έγινε χτες στο Μαξίμου συζητήθηκε πώς θα αντιμετωπιστούν οι απαιτήσεις των εταίρων και δανειστών. Πιο συγκεκριμένα, οι κυβερνητικοί εταίροι εξετάζουν πλέον με ποια τακτική θα αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις των δανειστών. «Η Ελλάδα δεν θα γυρίσει στο χτες. Οι θυσίες των Ελλήνων πρέπει να ανταμειφθούν» τόνισε ο πρωθυπουργός Οι δηλώσεις Βενιζέλου Μετά την τρίωρη συνάντηση με τη συμμετοχή του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Β. Βενιζέλου, του υπουργού Οικονομικών Γκ. Χαρδούβελη και του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γ. Στουρνάρα, όπου εξετάστηκε η τακτική των δύο κομμάτων που απαρτίζουν τον κυβερνητικό σχηματισμό, ο Β. Βενιζέλος δήλωσε: «συζητήσαμε όλο το πλαίσιο της οικονομίας, το γενικό πλαίσιο». Ερωτηθείς για τα φορολογικά μετά τις χθεσινές οδηγίες των ελεγκτών της τρόικας, σχολίασε: «Εμείς έχουμε συνολικό σχέδιο, συγκεκριμένο και με βάση αυτό θα προχωρήσουμε». Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ρωτήθηκε και για το αν υπάρχει τώρα Οι τέσσερις λέξεις-κλειδί στην πορεία εξόδου από την κρίση Ο πρωθυπουργός στην ομιλία του χρησιμοποίησε τέσσερις λέξεις-κλειδί για να περιγράψει την πορεία εξόδου της χώρας από την κρίση. ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ «Η πρώτη λέξη-κλειδί: Οι μεταρρυθμίσεις. Οι μεταρρυθμίσεις, λοιπόν, είναι ζωτική ανάγκη. Δεν είναι πολυτέλεια... Η Ελλάδα πριν από την κρίση είχε απόλυτη ανάγκη μεταρρυθμίσεων. Αλλά δεν μπορούσε ούτε να τις αποτολμήσει. Ούτε τις πιο στοιχειώδεις... Στην Ελλάδα οι ξένες επενδύσεις παρέμεναν επί δεκαετίες... απαγορευμένη έννοια. Αυτά αλλάζουμε τώρα. Τώρα ανοίγουμε τον δρόμο για να μεγαλουργούν οι Έλληνες, όχι μόνο στο εξωτερικό, αλλά και στον ίδιο τον τόπο τους». ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΕΞΥΓΙΑΝΣΗ Η δεύτερη φράση-κλειδί είναι η δημοσιονομική εξυγίανση. «Στην Ελλάδα έγινε την τελευταία διετία, με βάση όλους τους διεθνείς οργανισμούς, η μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή που υπήρξε ποτέ, στον συντομότερο χρόνο που επιχειρήθηκε ποτέ. Όσοι αντιστέκονται λυσσαλέα δεν ψήφισαν ούτε μια περικοπή σπατάλης. Τι στην ευχή; Καμία σπατάλη δεν υπήρχε στην Ελλάδα; Κι όμως, καμία περικοπή δεν βρήκαν να ψηφίσουν. Με το πρωτογενές πλεόνασμα, η χώρα θα στέκεται στα πόδια της πλήρως, θωρακίζοντας έτσι και την αξιοπρέπειά της και την ανεξαρτησία της. Την ανεξαρτησία της χώρας την υπηρετεί όποιος τη βγάζει από τα ελλείμματα και τακτοποιεί μακροπρόθεσμα τη βιωσιμότητα του χρέους της». ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η τρίτη λέξη-κλειδί, είπε ο πρωθυπουργός, είναι η ανάπτυξη. «Το 2014 βγαίνουμε από την ύφεση. Θετικό πρόσημο για την οικονομία μας φέτος. 2,9% ανάπτυξη το 2015 και 3,7% ανάπτυξη το Ενώ ήδη για πέντε συνεχείς μήνες η ανεργία υποχωρεί, ύστερα από έξι χρόνια που ανέβαινε συνεχώς... Δεν βγαίνουμε από την κρίση για να ξανακυλήσουμε πίσω. Πετύχαμε πολλά, αλλά ακόμα δεν τα έχουμε διασφαλίσει πλήρως. Θα τα διασφαλίσουμε, όταν μπούμε για τα καλά στην ανάπτυξη». Αναφερόμενος στη σταδιακή μείωση της φορολογίας, είπε: «Αλλά κάθε χρονιά που περνάει από δω και μπρος, οι φόροι πρέπει να υποχωρούν. Για να φτάσουμε στο 15%, το flat rate tax, για τα επιχειρηματικά κέρδη. Και για να φτάσουμε στο 33% ανώτατο συντελεστή εισοδήματος, από 42% σήμερα. Και για να μειώσουμε σταδιακά τον ΦΠΑ από το 23% που είναι σήμερα στους περισσότερους κλάδους, στο 15%. Και όπου μπορέσουμε, ακόμα πιο κάτω. Για να μειώσουμε τον ειδικό φόρο κατανάλωσης στο πετρέλαιο. Για να μειωθεί, και τελικά να εξαλειφθεί, ο φόρος αλληλεγγύης. Για να καταργηθούν οι φόροι υπέρ τρίτων. Για να ολοκληρωθούν οι συμψηφισμοί οφειλών από και προς το Δημόσιο στον ΦΠΑ -όπου ήδη άρχισαν- και να επεκταθούν πέραν του ΦΠΑ». ΑΣΦΑΛΕΙΑ Τελευταία λέξη-κλειδί είναι η ασφάλεια, είπε ο πρωθυπουργός. «Ατομική, για κάθε πολίτη ξεχωριστά. Και συλλογική-εθνική για τη χώρα ολόκληρη» την οποία επίσης συνδύασε με επίθεση στον ΣΥΡΙΖΑ: «Έχουμε απέναντί μας αυτούς που υπερασπίζονται όλες τις στρεβλώσεις, όλες τις σπατάλες, όλο