ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ " ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑΣ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕ ΥΠΑΙΘΡΙΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΠΑΡΑΓΓΙΩΝ " ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΙΔΗΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ ΜΑΤΖΟΥΡΑΝΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΒΑΛΑ 2002

2 Στην οικογένειά μου Στην Μαρία

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ A. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο : Ορισμός Θερμοκηπίου σελ. 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο : Ιστορική Εξέλιξη σελ. 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο : Το Γεωθερμικό Θερμοκήπιο σελ. 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο : Γεωθερμικό Πεδίο Χρυσούπολης - Ερατεινού - Χημική Ανάλυση Γεωθερμικού Ρευστού - Διαθέσιμη Ισχύς σελ. 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ο : Περιβαλλοντικές Συνθήκες σελ. 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο : Τεχνικά Χαρακτηριστικά - Οικολογικές Απαιτήσεις - Καλλιεργητική Τεχνική Καλλιέργειας Τριανταφυλλιάς σελ. 17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο : Εχθροί - Ασθένειες - Κυριότερες Τροφοπενίες της Τριανταφυλλιάς σελ. 26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8ο ; Επίδραση Ηλιακής Ακτινοβολίας σελ. 30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9ο : Κλιματολογικές Συνθήκες της Περιοχής σελ. 35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10ο : Επιλογή Θέσης - Προσανατολισμού του Θερμοκηπίου σελ. 41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11ο : Επιλογή Τύπου του Θερμοκηπίου - Αρχιτεκτονική Μορφή - Υλικό Κατασκευής - Υλικό Κάλυψης - Θεμελίωση σελ. 45 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12ο : Αερισμός σελ. 49 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13ο : Σχετική Υγρασία σελ. 53 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14ο : Υπολογισμός Απωλειών Θερμότητας σελ. 58 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15ο ; Σύστημα Θέρμανσης - Ρύθμιση Εσωτερικής Θερμοκρασίας σελ. 63 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16ο : Άρδευση σελ. 67 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17ο ; Εξοικονόμηση Ενέργειας σελ. 68 ΜΕΡΟΣ Β. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18ο : Γενικά σελ. 70 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19ο : Στοιχεία Καλλιέργειας σελ. 71 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20ο : Υπεδάφια Θέρμανση Σπαραγγιών με Χρήση Γεωθερμικής Ενέργειας σελ. 73 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21ο ; Σύστημα Θέρμανσης σελ. 75 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I : ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ σελ. 77 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σελ. 81

4 Σε μια εποχή που τα προβλήματα του πλανήτη όπως το ενεργειακό και η ρύπανση του περιβάλλοντος, γίνονται ολοένα και εντονότερα, η χρήση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας μοιάζει να αποτελεί μια πολύ καλή λύση για την αντιμετώπισή τους. Η αξιοποίηση τους σε διάς>ορες χρήσεις της καθημερινής μας ζωής δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στην χώρα μας, όμως παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μία σαφής τάση για εκμετάλλευση των πηγών αυτών ενέργειας. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να δοθεί μία σαφής εικόνα για τα οφέλη που μπορούν να προέλθουν από την χρήση της Γεωθερμικής Ενέργειας στην Γεωργία και πιο συγκεκριμένα στην θέρμανση θερμοκηπίων αλλά και υπαίθριων καλλιεργειών. Πιο συγκεκριμένα εξετάζεται η δυνατότητα εγκατάστασης ενός θερμοκηπίου καλλιέργειας τριανταφυλλιάς με χρήση γεωθερμικής ενέργειας στην περιοχή Χρυσούπολης - Ερατεινού σε συνδυασμό με υπαίθρια καλλιέργεια σπαραγγιών. Ακολουθούν γενικά χαρακτηριστικά των εγκαταστάσεων όπως ετήσια παραγωγή τριαντάφυλλων - σπαραγγιών, συνοτττική περιγραφή εγκαταστάσεων, εξοικονόμηση ενέργειας.

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Τα θερμοκήπια είναι κατασκευές που αποσκοπούν στην δημιουργία ενός προστατευόμενου χώρου για την καλλιέργεια φυτών σε ελεγχόμενο περιβάλλον. Με την καλύτερη ρύθμιση του περιβάλλοντος των φυτών η καλλιέργεια μπορεί: Να αυξηθεί ποσοτικά λόγω βελτίωσης των συνθηκών του περιβάλλοντος. Να προγραμματισθεί χρονικά, ώστε να σταλεί στην αγορά σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή, ανεξάρτητα από τις καιρικές συνθήκες που θα επικρατήσουν. Να βελτιωθεί ποιοτικά με την προστασία που προσφέρει το θερμοκήπιο από τα αντίξοα καιρικά (ραινόμενα. Με το θερμοκήπιο ειδικότερα : Αποφεύγονται ζημιές από αέρα, βροχή, χιόνι και χαλάζι Ανάλογα με τον εξοπλισμό τους, παρέχεται η δυνατότητα ρύθμισης των παραγόντων του περιβάλλοντος της κόμης των φυτών που επιδρούν άμεσα επαυτής, όπως : της θερμοκρασίας και των ανόργανων θρετπικών στοιχείων, που με τη χρήση κατάλληλων εδαφικών υποστρωμάτων ή υδροπονικών καλλιεργειών μπορούν να φθάσουν με ακρίβεια τις απαιτήσεις των φυτών. Μειώνονται, αλλά οπωσδήποτε δεν εξαλείφονται οι ζημιές από ασθένειες και έντομα. Ειδικότερα σε ένα θερμοκήπιο που παρέχει την δυνατότητα ακριβούς ρύθμισης του περιβάλλοντος, οι ασθένειες των φυτών είναι πάρα πολύ λιγότερες απ' ότι σε ένα θερμοκήπιο του οποίου ο εξοπλισμός δεν παρέχει τέτοια δυνατότητα. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως. το θερμοκήπιο παρέχει την δυνατότητα για την δημιουργία και διατήρηση ευνοϊκού περιβάλλοντος για την ανάπτυξη και παραγωγή φυτών. Η ακρίβεια όμως με την οποία ρυθμίζεται το περιβάλλον ανάτττυξης των φυτών στο θερμοκήπιο προσδιορίζεται από : τη σωστή κατασκευή τον κατάλληλο εξοπλισμό και κυρίως από την ικανότητα του καλλιεργητή να διαχειριστεί και να κατανείμει τα διάφορα εφόδια

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ Από τότε που ο άνθρωπος εγκαταστάθηκε σε μόνιμη κατοικία, άρχισε να μαζεύει και να καλλιεργεί φυτά για να εξασφαλίζει ευκολότερα την διατροφή του. Στην αρχή καλλιεργούσε διάφορα είδη φυτών την εποχή που ευδοκιμούσαν. Οι πρώτες προσπάθειες καλλιέργειας φυτών έξω από το φυσικό τους περιβάλλον άρχισαν από τους Κινέζους, πολλές χιλιετηρίδες προ Χριστού. Από τους Έλληνες συγγραφείς του 5ου π.χ. αιώνα γνωρίζουμε ότι οι γυναίκες, μια ορισμένη ημέρα του χειμώνα θρηνούσαν τον άδικο χαμό του Άδωνη και στόλιζαν στα σπίτια τους ένα κενοτάφιο με σπάνια άνθη και σιτάρι που καλλιεργούσαν όλο το χρόνο σε κλειστούς χώρους, ενώ από τον 1ο π.χ. αιώνα ξέρουμε με σιγουριά ότι οι Ρωμαίοι καλλιεργούσαν φρούτα και λαχανικά σε θερμοσπόρεια. Πιο συγκεκριμένα το 42 μ.χ. ο αυτοκράτορας Νέρων διέταξε να κατασκευασθεί με την επίβλεψη ενός γιατρού, θερμαινόμενος χώρος με υλικά τάλκη και μίκα, με σκοπό να χρησιμοποιηθεί το χειμώνα για ανάτπυξη αγγουριών. Επίσης, στην Πομπηία βρέθηκαν μεγάλες κατασκευές, που φαίνεται πως καλύτπονταν με ένα είδος πρωτόγονου γυαλιού. Τα δοχεία των φυτών τοποθετούνταν σε τραπέζια με διάτρητη επκράνεια, κάτω από τα οποία υπήρχε η δυνατότητα να τοποθετηθούν αναμμένα κάρβουνα, έτσι ώστε ο θερμός αέρας που ανέρχονταν να θερμαίνει τα δοχεία με τα φυτά. Τα παραδείγματα αυτά μαρτυρούν ότι από την εποχή εκείνη παράγονταν εκτός εποχής φρούτα και λαχανικά, είτε σε πολύ θερμές περιοχές ( κοντά σε ηςκτίστεια ή θερμές πηγές της Ιταλίας ), είτε σε μεγάλα δοχεία, που την ημέρα τα έβαζαν στον ήλιο και τη νύχτα τα προστάτευαν από το κρύο κλείνοντάς τα σε θερμαινόμενους χώρους. Τα θερμοκήπια ξανας>άνηκαν πάλι τον 17ο αιώνα μ.χ. Σε όλη την διάρκεια του Μεσαίωνα το θερμοκήπιο φαίνεται ότι ήταν άγνωστο. Σύμφωνα με τον London, τον διάσημο συγγραφέα κηπευτικών του 19ου αιώνα, το πρώτο συστηματικό, με τη σημερινή μορφή, γυάλινο θερμοκήπιο, σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε το 1611 και προοριζόταν για να προστατεύει από το κρύο δέντρα πορτοκαλιάς. Η θέρμανση θερμοκηπίων με κυκλοφορία ζεστού νερού εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Αγγλία το 1675 από τον Evelyn. Τον 18ο αιώνα, δεδομένου ότι είχε πλήρως αναγνωριστεί η αξία του καλού φωτισμού στην υγιή ανάπτυξη των φυτών, άρχισε ο υπολογισμός της γωνίας κλίσης του γυαλιού, ώστε να εισέρχεται η μεγαλύτερη ποσότητα φωτισμού στον χώρο όπου βρίσκονταν τα φυτά. Οι Ολλανδοί ήταν μεταξύ των πρώτων που χρησιμοποίησαν στέγη με κεκλιμένα επίπεδα από γυαλί. τις θερμοκουρτίνες κατά την διάρκεια της νύχτας και την κατασκευή του διπλού τοιχώματος. Η θέρμανση όπου υπήρχε, γίνονταν με θερμάστρες. Γύρω στο 1790 εμφανίστηκε η πρώτη θέρμανση με ατμό, ενώ ο Volkaner το 1714, ττεριγράφει ένα σύστημα θέρμανσης θερμοκηπίων το οποίο αποτελούσε μια εστία που ήταν έξω από το θερμοκήπιο και της οποίας οι σωλήνες καυσαερίων περνώντας θέρμαιναν το θερμοκήπιο.

7 Μετά το τέλος του 18ου αιώνα μ.χ. η τέχνη της ανάπτυξης των φυτών έγινε πια Επιστήμη. Τον 19ο αιώνα μ.χ. και πιο συγκεκριμένα το 1816, χρησιμοποιήθηκε ο αυτόματος μηχανικός θερμοστάτης για τον εξαερισμό του θερμοκηπίου, ενώ τον ίδιο αιώνα κατασκευάζονται και τα πρώτα πολλαπλά θερμοκήπια με κορυφές και υδροροές. Το παραδοσιακό θερμοκήπιο κατασκευάζεται από ξύλο αλλά τότε προτείνεται για πρώτη φορά ο σίδηρος και το γυαλί για την κατασκευή θερμοκηπίου. Τον 20ο αιώνα εφαρμόστηκαν πολλές τεχνικές βελτίωσης στις κατασκευές και στους κλιματισμούς των θερμοκηπίων και μερικές από τις πιο χαρακτηριστικές είναι τα αερόθερμα, το σύστημα μείωσης της θερμοκρασίας με εξάτμιση νερού, τα αεροστήρικτα θερμοκήπια, τα φυτοτρόνια, οι θάλαμοι ανάπτυξης των φυτών, ο εμπλουτισμός του αέρα του θερμοκηπίου με διοξείδιο του άνθρακα, η χρησιμοποίηση του τεχνητού φωτισμού στην κηποκομία, τα σπορεία που θερμαίνονται με ηλεκτρισμό, οι θάλαμοι υδρονέφωσης, η εκμηχάνηση εργασιών στα θερμοκήπια, η θέρμανση θερμοκηπίων με ηλιακή και γεωθερμική ενέργεια, καθώς και πληθώρα άλλων τεχνικών.

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 TO ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ Το θερμοκήπιο από την ίδια του την κατασκευή αποτελεί ένα παθητικό σύστημα συλλογής ηλιακής ενέργειας. Κατά την διάρκεια της ημέρας, η ηλιακή ενέργεια που δέχεται στο εσωτερικό του το θερμοκήπιο κατά το μεγαλύτερο διάστημα του έτους, είναι μεγαλύτερη από αυτήν που απαιτείται για να αποκτήσει την επιθυμητή θερμοκρασία στον χώρο του. Μερικές όμως ημέρες του χειμώνα όταν η θερμοκρασία του εξωτερικού αέρα είναι σημαντικά χαμηλότερη από την επιθυμητή θερμοκρασία του αέρα στο θερμοκήπιο, συχνά συμβαίνει η ηλιακή ενέργεια που φθάνει στο εσωτερικό του θερμοκηπίου να μην αρκεί για να καλύψει πλήρως τις απώλειες του θερμοκηπίου σε θερμότητα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, για να διατηρηθεί η επιθυμητή θερμοκρασία στο χώρο του, πρέπει να προστεθεί θερμότητα από κάποιο σύστημα θέρμανσης. Τις νύχτες που δεν υπάρχει καθόλου ηλιακή ακτινοβολία, σχεδόν όλη η θερμότητα που απαιτείται για να διατηρηθεί η θερμοκρασία στο χώρο του θερμοκηπίου στα επιθυμητά επίπεδα, προέρχεται από κάποιο σύστημα θέρμανσης. Πολύ λίγη ενέργεια έχει αποθηκευθεί στο έδαφος από την ημέρα, περίπου 10-15% της απαιτούμενης. Η προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί γεωθερμική ενέργεια αντί των συμβατικών καυσίμων ( άνθρακας,ττετρέλαιο,αέριο ) για την θέρμανση του θερμοκηπίου, γίνεται για τρεις κυρίως λόγους : Για οικονομικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος της θέρμανσης του θερμοκηπίου Γ ια την μείωση της καταστροφής των φυσικών πόρων του πλανήτη μας και Για την μείωση της μόλυνσης του περιβάλλοντος από τα αέρια της καύσης των συμβατικών καυσίμων. Η γεωθερμική ενέργεια έχει χρησιμοποιηθεί - και χρησιμοποιείται - επιτυχώς για την θέρμανση των θερμοκηπίων σε αρκετές χώρες ( ΠΙΝΑΚΑΣ 3.1 ). Όμως και στην Ελλάδα παρουσιάζονται πολύ ευνοϊκές συνθήκες Γεωθερμίας. Στην Ελλάδα η συνολική εγκατεστημένη ισχύς των γεωθερμικών αυτών συστημάτων θέρμανσης θερμοκηπίων υπερ^ίνει τα 40 MWth, ενώ τα γεωθερμικά θερμοκήπια κάλυπταν το έτος 1995 έκταση 170 στρεμμάτων και εντοπίζονται κυρίως στην βορειοανατολική Ελλάδα και στην Λέσβο, ενώ αρκετά βρίσκονται εκτός λειτουργίας ή υπολειτουργούν. Στον ΠΙΝΑΚΑ 3.2 ' Η χρήση της γεωθερμικής ενέργειας, παρά το γεγονός ότι προϋποθέτει δαπανηρές εγκαταστάσεις, είναι δυνατό να συμβάλλει σημαντικά στην μείωση των δαπανών για θέρμανση λόγω του τρόπου χρέωσής της. Σύμφωνα με το ιοχοον θεσμικό πλαίσιο, το αναλογυτό μίσθωμα με το οποίο χρεώνεται ο χρήστης - δεδομένου ότι το δικαίωμα κυριότητας του γεωθερμικού δυναμικού ανήκει στο Δημόσιο - ανέρχεται στο 5% ή στο 10% του κόστους της ωφέλιμης ενέργειας που παράγεται από φυσικό αέριο. Με δεδομένο ότι η τιμή διάθεσης του φυσικού αερίου θα είναι παραπλήσια με αυτήν του μαζούτ, αναμένεται ότι η χρήση της γεωθερμικής θα ισούται με το 5% ή το 10% του ισοδύναμου κόστους του μαζούτ. Συνεπώς η χρήση της γεωθερμικής ενέργειας για την κάλυψη των θερμικών αναγκών ενός θερμοκηπίου, συμβάλλει άμεσα στην μείωση του κόστους λειτουργίας της μονάδας. Ενδεικτυτά αναφέρεται ότι η χρήση γεωθερμικής ενέργειας σε θερμοκήπια επιτρέπει χρηματικά οφέλη κατά μέσο όρο 1.5 εκ. δρχ. ανά στρέμμα ετήσια σε σχέση με τα συμβατικά καύσμια.

9 παρουσιάζονται οι περιοχές όπου βρίσκονται τα ελληνικά γεωθερμικά θερμοκήπια, η καλυπτόμενη επιφάνεια, το υλικό κάλυψης, η θερμοκρασία εισόδου του γεωθερμικού νερού, το καλλιεργούμενο είδος, καθώς και τυχόν προβλήματα που εμφανίζονται κατά την λειτουργία τους. ΧΩΡΑ Ελλάς Ουγγαρία Πρώην Γιουγκοσλαβία Ιταλία Πρώην ΕΣΣΔ Γαλλία Ισπανία Ισλανδία Ρουμανία Τουρκία Πρώην Τσεχοσλοβακία Γερμανία Βέλγιο Κίνα-Ταϊβάν ΗΠΑ Ιαπωνία Νέα Ζηλανδία Ισραήλ ΣΥΝΟΛΟ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ (στρέμματα) ΠΙΝΑΚΑΣ 3.1 Γεωθερμικά θερμοκήπια στον κόσμο

10 ΘΕΣΗ Θερμά Σερρών ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΣΕ ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ (Τύπος) ΘΕΡΜ. Γ/Θ ΝΕΡΟΥ ( C) ΚΑΛΛΙΕΡΓ. ΕΙΔΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ - ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 4 (Υ ) 59 Τριαντάφυλλα Μείωση τταροχι^ της κπύ την μεταφορά Πράβλημα ετηκαθ. CaC03 31 (Υ) 59 Κηπευτικά Προβλ. ετπκαθ. CaC03 Ka βοηθ θερμ. 4 (Υ ) 42 Χρυσάνθεμα Προβλ. ετηκαβ. ο{ειάιωνρβ Θερμά Σερρών Θερμά Σερρών Θερμά 10 (Π ) Κηπευτικά Σερρών Σιδηρ/στρο 18(Υ ),6 (Π ) Ανθοκομικά Λιγοστό νερό, Ν. Κεσσάνη Ξάνθης 2(Υ), 4(Π) 72 Κηπευτικά Λαγκαδάς 12 (Π) 40 Κηπευτικά - Α\^οκομικά Νέα 18 (Υ ).12 (Π) Κηπευτικά - Απολλωνία Α>^κομικά Ελαιοχώρια Χαλκιδικής Πολυχνίτος Λέσβου λειτουργούν τα 2 τελευταίο χρόνιο Πρόβλημα ετπκαθ. CaC03 Ορισμένα εκτός λειτουργίας 1 3 (Π) 33 Κηπευτικά. Εκτός λειτουργίας 29 (Π) 87 Κηπευτικά. Προβλ. διάβρωσης Εκτός λειτουργίας 9 στρεμ. Λισβόρι 4.5 (Π) 70 Τ ριαντάφυλλα. Πρόβλ. διάβρωσης Λέσβου Γέρα 4 (Π) 38 Κηπευτικά Περιορισμένη παροχή λόγω Λέσίβου Μήλος 5.5 (Π) 42 Κηπευτικά Μήλος 7 (Υ ) 42 Κηπευτικά Εκτός λειτουργίας Νίσυρος 0.5 (Π) 50 Κηπευτικά * Υαλόφρακτα ** Κάλυψη με πλαστικό ΠΙΝΑΚΑΣ 3.2 Γεωθερμικά θερμοκήπια στην Ελλάδα

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΧΡΥΣΟΥΠΟΛΗΣ - ΕΡΑΤΕΙΝΟΥ - ΧΗΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Γ/Θ ΡΕΥΣΤΟΥ - ΔΙΑΘΕΣΙΜΗ ΙΣΧΥΣ Πριν προχωρήσουμε στην εκτενή αναφορά για το γ/θ πεδίο Χρυσούπολης - Ερατεινού, αξίζει να σημειώσουμε ότι το γεωθερμικό δυναμικό χαμηλής ενθαλπίας ( θερμοκρασία ρευστού <100 C ) στην χώρα μας είναι πολύ υψηλό (ΠΙΝΑΚΑΣ 4.1 ). ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΑΘΟΣ (μέτρα) ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ( C) ΠΙΘΑΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ (τον./ώρα) Ν. Κεσσάνη Ν. Εράσμειο/ Μάγγανα Πολιχνίτος / Λισβόρι Άργεννος Στύψπ / Καλλονή Θερμά Νιγρίτας Θερμά Σιδηροκάστρου Ηράκλεια / Χρυσοχώραψα Αγ. Θεόδωροι Μήλος Νίσυρος Σαντορίνη Λαγκαδάς ^ Νυμφόττετρα Ν. Απολλωνία Ελαιοχώρια / Ν. Τένεδος Θερμοπύλες Ανδραβίδα Αλμωπία ΠΙΝΑΚΑΣ 4.1 Πεδία χαμηλής ενθαλπίας στην Ελλάδα

12 Εισαγωγή Η περιοχή της Καβάλας είναι τοποθετημένη στο Ν.Α. μέρος της ανατολικής Μακεδονίας, μεταξύ δύο ποταμών, το Νέστο στο ανατολικό και τον Στρυμόνα στο δυτικό μέρος. Η υπό εξέταση στη μελέτη περιοχή βρίσκεται στην επαρχία του Νέστου, μέρος του νομαρχιακού διαμερίσματος Καβάλας. Σε αυτή την επαρχία βρίσκεται το γεωθερμικό πεδίο του Ερατεινού (Χρυσούπολη Καβάλας). Τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της περιοχής είναι η εύφορη ττεδιάδα της Χρυσούπολης και το Δέλτα του Νέστου που αναγνωρίζεται για την σημαντική βιοποικιλότητά του, και το σημαντικό ποσό παροχής νερού στο καλλιεργημένο έδαφος. Το γ/θ πεδίο του Ερατεινού-Χρυσούπολης καλύπτει μια περιοχή περίπου 40 km^. Δύο γ/θ παραγωγικά φρεάτια έχουν διανοιχτεί με μία συνολική αρτεσιανή ροή 150 m^/h. Το γ/θ υπολογίζεται σε περίπου 2000 πι%. Η γ/θ εξερεύνηση στην περιοχή του Νέστου άρχισε το 1983 από το ί.γ.μ.ε. (Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών). Η ιζηματώδης λεκάνη του Νέστου είναι μέρος της λεκάνης του Πρίνου και έχει μια συνολική έκταση περίπου 450 km^. Στην πρώτη φάση γεωθερμικής εξερεύνησης που άρχισε από το Ι.Γ.Μ.Ε. πραγματοποιήθηκαν 14 γεωτρήσεις. Το βάθος αυτών των γεωτρήσεων κυμαίνεται από 200 έως 500 m. Σύμφωνα με αυτό το πρόγραμμα, τα θερμικά υδροφόρα στρώματα, έχουν καθοριστεί σε βάθη ανάμεσα στα 130 και 150 πι, με τις πολύ μικρές θερμοκρασίες να βρίσκονται στην περιοχή γύρω από τον Διεθνή Αερολιμένα " Μέγας Αλέξανδρος ". Δέκα χρόνια αργότερα, το 1997, η γ/θ έρευνα συνεχίστηκε πάλι από το ίδιο ίδρυμα. Αυτό το νέο πρόγραμμα περιέλαβε την διάτρηση δύο παραγωγικών φρεατίων υψηλού βάθους. Ως αποτέλεσμα αυτού του προγράμματος έρευνας. μια γεωθερμικά ενδιαφέρουσα περιοχή περίπου 40 km^ καθορίσθηκε. Το γεωθερμικό υδροφόρο στρώμα βρίσκεται σε ένα βάθος 500 πι ή ττερισσότερο. Η θερμοκρασία των γ/θ ρευστών κυμαίνεται μεταξύ 40 και 70 C. Ειδικά στα βάθη μεταξύ 550 και 650 πι, η θερμοκρασία φτάνει τους 70 C περίπου. Η αρτεσιανή ροή είναι περίπου 150 πι^/h. Η παρούσα γεωθερμική κατάσταση Στο γ/θ πεδίο Ερατεινού-Χρυσούπολης υπάρχουν δύο παραγωγικά και μερικά εξερευνητικά φρεάτια, που έχουν διανοιχτεί από το Ι.Γ.Μ.Ε. Τα χαρακτηριστικά αυτών των φρεατίων εμφανίζονται στους ακόλουθους ΠΙΝΑΚΕΣ 4.2 και 4.3. Το τμηματικό διάγραμμα του παραγωγικού φρεατίου Ν-11 δίνεται στο ΣΧΗΜΑ 4.1. Φ Ρ Ε Α Τ ΙΟ ΒΑΘΟΣ Δ ΙΑ Μ Ε Τ Ρ Ο Σ τ Τ Α Χ Υ Τ Η Τ Α (m) (m) ( 0 Ρ Ο Η Σ (m^/h) Ν -1-Ρ * Ν -2-Ρ ** *σε βάθος 655 m **σε βάθος 670 m ΠΙΝΑΚΑΣ 4.2 Τα χαρακτηριστικά των παραγωγικών φρεατίων

13 ΦΡΕΑΤΙΟ Τ ( 0 ΒΑΘΟΣ (ιπ) ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΣΤΑΘΜΗ ( C/100m) Ν-1 ~30 Ν Ν Ν Ν Ν Ν Ν Ν Ν Ν Ν Ν Ν θ ΠΙΝΑΚΑΣ 4.3 Αποτελέσματα μετρήσεων επί των ερευνητικών φρεατίων ΨΙΛΗ ΑΜΜΟΣ ΕΝΑΛΛΑΓΈΣ ΛΑΣΠΗΣ ΚΑΙ ΑΜΜΟΥ ΧΟΝΤΡΗ ΑΜΜΟΣ ΛΑΣΠΟΔΗ ΥΛΙΚΑ ΑΡΓΙΛΟΣ ΚΑΙ ΛΑΣΠΗ ΜΕ ΠΑΡΕΜΒΟΛΕΣ ΨΙΛΗΣ ΑΜΜΟΥ ΣΧΗΜΑ 4.1 Τμηματικό διάγραμμα φρεατίου Ν-11 Η χημική σύσταση των γ/θ ρευστών από τα φρεάτια Ν-1-Ρ και Ν-11 έχει αναλυθεί από το Ι.Γ.Μ.Ε. (ΠΙΝΑΚΑΣ 4.4, ΣΧΗΜΑΤΑ 4.4, 4.5). Αυτά τα γ/θ ρευστά χαρακτηρίζονται ως Cl-Na με 12,000 μβ/οτη αγωγιμότητας. Τα γ/θ ρευστά από τα φρεάτια παραγωγής δεν είναι κατάλληλα για άμεση χρήση. Έτσι η χρήση εναλλάκτη θερμότητας είναι απαραίτητη.

14 ΕΙΚΟΝΑ 4.1 Εναλλάκτης θερμότητας σε θερμοκήπιο στις Η.Π.Α. ΦΡΕΑΤΙΟ Ν-1-Ρ ΦΡΕΑΤΙΟ N-11 ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΕΣ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΕΣ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΣΤΑΘΕΡΕΣ ΡΗ 6,91 PH 7,8 TDS (mg/lt) TDS (mg/lt) Ανωνιμότητα (gs/cm) Ανωνιμότητα (gs/cm) ΚΑΤΙΟΝΤΑ mg/lt ΚΑΤΙΟΝΤΑ mq/lt Ca 553,10 Ca 23,2 Mg 106,92 Mg 10,9 Na Na 278,18 Κ 48,00 K 11,73 Fe 0,777 Fe 0,20 ΝΗ4 5,615 NH4 0,35 Li 0,01 Sr 0,10 Ba 0,05 ΑΝΙΟΝΤΑ mq/lt ΑΝΙΟΝΤΑ mq/lt HCOa 158,60 HCOj 517,34 Cl Cl 203,8 S04 592,50 S04 7,2 N03 0,01 N03 3,9 N02 0,001 F (ppm) 1,30 Br 0,05 I2 0,05 AAAA mq/lt AAAA mq/lt O2 0,96 B 0,25 PO4 0,055 Si02 23,00 B 3,70 ΠΙΝΑΚΑΣ 4.4 Χημική ανάλυση από τα φρεάτια Ν-1-Ρ και Ν-11

15 * uΣΧΗΜΑ 4.4 Τα διαλυμένα μεταλλικά (ανόργανα) συστατικά των γ/θ φρεατίων Ν-1-Ρ και Ν-11 ΙΆΣΧΗΜΑ 4.5 Η παράμετρος του SAR

16 Η διαθέσιμη ισχύς των γ/θ ρευστών Το συνολικό γ/θ δυναμικό των ττροαναφερθέντων γ/θ παραγωγικών φρεατίων είναι 150 m^/h. Η θερμοκρασία των ρευστών είναι 72 C. Η μέγιστη θερμική ισχύς είναι 8142 KW (ΠΙΝΑΚΑΣ 4.5) για θερμοκρασία 25 C από τα φρεάτια Ν-1-Ρ και Ν-2-Ρ. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟ ΦΡΕΑΤΙΟ ΘΕΡΜΙΚΗ ΙΣΧΥΣ (KW) 25 C 30 C Ν-1-Ρ Ν-2-Ρ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 4.5 Η γ/θ ισχύς από τα υπάρχοντα παραγωγικά φρεάτια με θερμοκρασία 25 και 30 C

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Οι γ/θ εφαρμογές χαμηλής ενθαλπίας χαρακτηρίζονται ως soft energy plans και είναι αποδεκτά ως φιλικά για το περιβάλλον. Τα τοπικά, φυσικά, χαρακτηριστικά γνωρίσματα της υπό εξέταση περιοχής απαιτούν μία συγκεκριμένη προσέγγιση όσον αφορά την εκτίμηση της περιβαλλοντικής επίδρασης που συνεπάγεται η εφαρμογή σχετικών προγραμμάτων. Το θέμα είναι η οικολογικής σημασίας περιοχή, η οποία βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή του Δέλτα του Νέστου, που ανήκει στους προστατευόμενους υδροβιότοπους (Συνθήκη Ραμσάρ) και που αποτελεί μία σημαντικά προστατευόμενη περιοχή με μεγάλη συμβολή στο ευρωπαϊκό οικοσύστημα. Επιπλέον πρέπει να λεχθεί ότι το βασικό κομμάτι του υδροβιότοπου έχει συμπεριληφθεί στο πανευρωπαϊκό δίκτυο του προγράμματος NATURA Η εν λόγω περιοχή βρίσκεται στην ζώνη C1 όπου οι αγρο-βιομηχανικές δραστηριότητες είναι επιτρεπτές κάτω από μερικές προϋποθέσεις. Ειδικά στην ζώνη C1, η λογική ανάπτυξη των γ/θ εφαρμογών επιτρέπεται στις περιπτώσεις όπου δεν ασκεί καμία αρνητική επίδραση στην χλωρίδα και πανίδα που βρίσκεται γύρω από τον υδροβιότοπο. Αυτό σημαίνει ότι οι σημαντικές παρεμβάσεις που εφαρμόζονται, θα πρέπει να εγκριθούν από τους εθνικούς περιβαλλοντικούς οργανισμούς. Σύμφωνα με το JMD 5796/1996 άρθρο 2 «... Η εφαρμογή των πηγών ήπιας μορφής ενέργειας καθώς επίσης και η έρευνα και η εκμετάλλευση της γ/θ ενέργειας χαμηλής ενθαλπίας για θερμοκήπια, θέρμανση σπιτιών, ιχθυοκαλλιέργειες, ξηραντήρια και αφαλάτωση θαλασσινού νερού επιτρέπεται κάτω από την τήρηση των περιβαλλοντικών περιορισμών, σύμφωνα με το JMD 69269/5387/1990, All κατηγορία του άρθρου 4...» Ο προσδιορισμός των γ/θ εφαρμογών θα καθορίσει τις περιβαλλοντικές πτυχές που πρέπει να εξεταστούν. Εντούτοις, μερικά ζητήματα προγραμματισμού θεωρούνται αναπόφευκτα και λαμβάνονται υπόψη. Τέτοια ζητήματα είναι; Οποιαδήποτε πραγματοποίηση νέων γεωτρήσεων πρέπει να γίνει έξω από τις ζώνες A και Β (ΕΙΚΟΝΑ 5.1). Το δίκτυο σωληνώσεων μεταφοράς του θερμικού ρευστού πρέπει να είναι ενδοδαπέδιο (Ιτη βάθος), να μονωθεί και να συναρμολογηθεί σωστά ώστε να μην υπάρχουν διαρροές. Αυτό το μέτρο θα προστατέψει την γειτνιάζουσα περιοχή από θερμικές απώλειες και θα διατηρήσει τις φυσικοχημικές παραμέτρους του χώματος. Η διαδικασία εγκατάστασης των αγωγών δεν θα επιφέρει οποιαδήποτε αλλαγή στην τοπογραφία της περιοχής, λαμβάνοντας υπόψην ότι το δίκτυο σωληνώσεων θα είναι εγκατεστημένο παράλληλα με τους ήδη υπάρχοντες δρόμους.

18 Τέλος οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την διαχείρηση της κατασκευής και λειτουργίας ενός προγράμματος εκμετάλλευσης της γεωθερμίας, θα ερευνώνται ως προς τα ακόλουθα : Επιδράσεις στο γενικό σχεδιάγραμμα της περιοχής Υγρά και αέρια απόβλητα Πρώτες ύλες - προϊόντα Στερεά απόβλητα (συμπεριλαμβανομένων και των ταξικών) Χρήση ύδρευσης και ενέργειας Θόρυβος ΕΙΚΟΝΑ 5.1 Ζώνες υδροβιότοπου δέλτα Νέστου και γεωθερμικό πεδίο Χρυσούπολης - Ερατεινού

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ - ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ - ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑΣ Τα τριαντάφυλλα μαζί με τα γαρύφαλλα αποτελούν τα δημοφιλέστερα δρεπτά άνθη. Η τριανταφυλλιά είναι πολυετής θάμνος, του οποίου η παραγωγική ζωή μέσα στο θερμοκήπιο διαρκεί 4-5 χρόνια. Η άνθηση της τριανταφυλλιάς στο θερμοκήπιο μπορεί να γίνεται όλο τον χρόνο. Συνήθως όμως η παραγωγή ανθέων κατευθύνεται τους χειμερινούς μήνες, ή σε άλλες συγκεκριμένες περιόδους του έτους που υπάρχει μεγάλη ζήτηση. Επιλογή θερμοκηπίου Το θερμοκήπιο παίζει σημαντικό ρόλο στην απόδοση των καλλωπιστικών φυτών, όσον αφορά το μέγεθος και την ποιότητα παραγωγής. Το υψηλό θερμοκήπιο που περικλείει μεγάλο όγκο αέρα εξασφαλίζει σταθερό περιβάλλον, ευνοϊκό για τη σωστή ανάπτυξη και παραγωγή των φυτών. Στην καλλιέργεια της τριανταφυλλιάς απαραίτητη προϋπόθεση θεωρείται η ύπαρξη πολύ καλού εξαερισμού του θερμοκηπίου. Όταν αποσκοπείται παραγωγή ανθέων όλο το χρόνο, είναι πολύ χρήσιμη και η εγκατάσταση ψύξης με υδρονέφωση, διότι έτσι αποφεύγεται η υπερβολική θερμοκρασία στο χώρο του θερμοκηπίου κατά τις θερμές εποχές του έτους, με πολύ θετικά αποτελέσματα στην ποιότητα του τριαντάφυλλου. Η δυνατότητα σκίασης του θερμοκηπίου, για μείωση της θερμοκρασίας της καλλιέργειας κατά τις θερμές περιόδους, είναι χρήσιμη, δεν θα πρέπει όμως να μειώνει την ένταση φωτισμού μέσα στο θερμοκήπιο κάτω από 7000 f.c. Το φωτεινό θερμοκήπιο στην καλλιέργεια της τριανταφυλλιάς εγγυάται την επιτυχία στην χειμερινή παραγωγή. Όσο περισσότερο φως δέχονται τα φυτά, τόσο περισσότερα και καλής ποιότητας τριαντάφυλλα παράγουν. Η παραγωγή ανθέων τις εποχές με μεγάλη ηλιακή ακτινοβολία είναι μεγάλη και καλής ποιότητας, ενώ τις εποχές με μικρή ακτινοβολία η παραγωγή είναι μικρή και κατώτερης ποιότητας. Πολλαπλασιαστικό υλικό Στο θερμοκήπιο φυτεύονται εμβολιασμένα μοσχεύματα, με υποκείμενο την κοινή λευκή τριανταφυλλιά ( Rosa indica oiajor). Για την απόκτηση των εμβολιασμένων μοσχευμάτων κόβονται μοσχεύματα από τα μητρικά φυτά του υποκειμένου στο χρονικό διάστημα Νοεμβρίου - Ιανουαρίου. Από το κάθε μόσχευμα, που κόβεται σε μήκος εκατοστών, αφαιρούνται όλοι οι οφθαλμοί, εκτός από τους δύο ανώτερους (αν παραμείνουν όλοι οι οφθαλμοί, πιθανόν αργότερα να σχηματιστούν ανεπιθύμητες παραφυάδες ). Τα μοσχεύματα αυτά φυτεύονται απευθείας σε έδαφος ανοιχτού αγρού, ή στρωματώνονται πρώτα σε υγρή άμμο για να σχηματίσουν κάλο και αργότερα, κατά τον Μάρτιο, φυτεύονται στο έδαφος για να ριζοβολήσουν και να βλαστήσουν. Ο εμβολιασμός των βλαστών που θα προέλθουν από αυτά τα μοσχεύματα, με τα εμβόλια των επιθυμητών ποικιλιών, γίνεται κατά τον Μάιο-Ιούνιο ή Αύγουστο-Σεπτέμβριο.

20 Άλλος τρόπος απόκτησης εμβολιασμένων μοσχευμάτων είναι να προηγηθεί ο εμβολιασμός των βλαστών σε πολλά σημεία επάνω στα μητρικά φυτά. Κατά το Σεπτέμβριο-Νοέμβριο γίνεται η κοπή των βλαστών, έτσι ώστε κάθε τμήμα να περιέχει ένα εμβόλιο. Μετά φυτεύονται να ριζοβολήσουν όπως και τα προηγούμενα. Τα φυτά που χρησιμοποιούνται για φύτεμα στο θερμοκήπιο συνήθως προέρχονται από εξειδικευμένα φυτώρια και συνοδεύονται από πιστοποιητικά φυτοϋγείας, ότι είναι απαλλαγμένα από νηματώδεις και μύκητες. Προπαρασκευή του χώρου καλλιέργειας Γίνεται πολύ καλός καθαρισμός του διαφανούς υλικού που καλύπτει το θερμοκήπιο, έτσι ώστε το χειμώνα να εισέρχεται στο χώρο του θερμοκηπίου ο μέγιστος δυνατός φωτισμός. Γίνεται επίσης απολύμανση του χώρου με καττνισμούς. Έδαφος Η καλλιέργεια της τριανταφυλλιάς μπορεί να γίνει απευθείας στο έδαφος του θερμοκηπίου ή σε εδαφικά μίγματα που τοποθετούνται μέσα σε λεκάνες φύτευσης. Η τριανταφυλλιά μπορεί να καλλιεργηθεί σε ποικιλία εδαφών, δίνει όμως μεγαλύτερη παραγωγή όταν καλλιεργείται σε μέσης σύστασης, καλά στραγγιζόμενα εδάφη, με ουδέτερη ή ελαφρά όξινη αντίδραση. Αν το ενεργό ανθρακικό ασβέστιο φτάνει 8-10% και το ΡΗ 8,0 τα φυτά υποφέρουν από χλώρωση. Όπου γίνεται καλλιέργεια σε λεκάνες, ένα σύνηθες τεχνητό υπόστρωμα που χρησιμοποιείται είναι αυτό που γίνεται με τύρφη, έδαφος και άμμο. σε αναλογία Το ΡΗ του εδάφους θα πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 6,0-7,0. Κατά την εκρίζωση της παλιάς φυτείας, που συνήθως γίνεται μετά από εποχή μεγάλης ζήτησης τριαντάφυλλου, ώστε να γίνει πλήρης εκμετάλλευση της, αφαιρούνται όλα τα στελέχη και απομακρύνονται από το θερμοκήπιο. Μετά βελτιώνεται το έδαφος με οργανική ουσία ή αντικαθίσταται το εδαφικό μίγμα από τις λεκάν.ες καλλιέργειας και γίνεται απολύμανση του εδάφους ή του μίγματος. Θερμοκρασία Οι άριστες τιμές θερμοκρασίας του αέρα για την τριανταφυλλιά είναι 21 C σε συννεφιασμένο καιρό και 24 C σε ηλιόλουστη ημέρα. Τη νύχτα η θερμοκρασία θα πρέπει να κυμαίνεται από C (οι περισσότερες ποικιλίες απαιτούν άριστη νυχτερινή θερμοκρασία 15 C). Η βέλτιστη θερμοκρασία του εδάφους στο θερμοκήπιο πρέπει να κυμαίνεται από 13 έως 15 C. Σε χαμηλότερες θερμοκρασίες αλλά όχι κάτω των 12 C η βλάστηση είναι μικρότερη, η παραγωγή μειώνεται, αλλά η ποιότητα των ανθέων είναι καλύτερη. Το αντίθετο συμβαίνει με τις υψηλότερες θερμοκρασίες. Για τη ρύθμιση της παραγωγής όπως συμβαίνει και με το κορυφολόγημα, γίνεται αύξηση ή μείωση της νυκτερινής θερμοκρασίας επειδή επιταχύνει ή επιβραδύνει τη βλάστηση. Λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούν κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, η ποιότητα των ανθέων είναι σχετικά κακή. Αν μειώσουμε τη θερμοκρασία αυτή την περίοδο, μπορούμε να επιτύχουμε μακρύτερα και

21 περισσότερα πέταλα στα άνθη. Η μείωση της θερμρκρασίας είναι εφικτή με εφαρμογή διάφορων τεχνικών όπως είναι ο αερισμός, η σκίαση του θερμοκηπίου, ο δροσισμός των φυτών κ.λ.π. Φως Σπουδαίο παράγοντα για την ανάπτυξη των φυτών αποτελεί το φώς. Το καλοκαίρι όμως σε μεγάλες εντάσεις φωτισμού, παράγονται κοντότερα ανθικά στελέχη και το χρώμα στα άνθη ξεθωριάζει. Αντίθετα, σε μειωμένη ένταση φωτισμού, τα φύλλα αποκτούν σκούρο πράσινο χρωματισμό και τα στελέχη γίνονται μακρύτερα. Έτσι τους θερινούς μήνες η σκίαση του θερμοκηπίου είναι αναγκαία ώστε η ένταση φωτισμού να μειωθεί σε έως Lux από έως που έχουμε την ημέρα. Υγρασία - Αερισμός Η τριανταφυλλιά είναι φυτό με μεγάλες απαιτήσεις σε σχετική υγρασία ιδιαίτερα μετά τη φύτευση που πρέπει να είναι 80-90% και να μειώνεται σταδιακά μέχρι τους 70-75% και στην περίοδο της άνθησης 60-70%. Προκειμένου να προστατευθεί η καλλιέργεια από διάφορες ασθένειες (περονόσπορος, βοτρύτης κ.τ.λ), που ευνοούνται από την υψηλή Σχετική Υγρασία (Σ.Υ.), το φθινόπωρο είναι απαραίτητη η μείωσή της. Μείωση της Σ.Υ. μπορεί να επιτευχθεί με τον αερισμό του θερμοκηπίου. Σε χαμηλή όμως Σ.Υ., έχουμε διάδοση εχθρών ( τετράνυχος ) και ασθενειών όπως ωίδιο, τα φύλλα παθαίνουν οριστική παραμόρφωση ενώ η επίπτωση στα άνθη είναι πολλαπλή (αλλοίωση χρώματος, κύρτωση μίσχου κ.α.). Για τον λόγο αυτό αφενός μεν κάνουμε προληπτικούς ψεκασμούς και χρήση εξαχνωτήρων θείου, αφετέρου αποφεύγουμε τη χαμηλή υγρασία <60% που συν τοις άλλοις καθυστερεί την ανάπτυξη του φυτού. Διοξείδιο του άνθρακα ( CO2 ) Θετική επίδραση στην ποσότητα και ποιότητα των κομμένων λουλουδιών έχει ο εμπλουτισμός του θερμοκηπίου με διοξείδιο του άνθρακα. Όταν η συγκέντρωση του CO2 φτάσει στο επίπεδο των ppm, τα τριαντάφυλλα έχουν μεγαλύτερο βάρος, περισσότερα πέταλα, μεγαλύτερη διάμετρο και μακρύτερα ανθικά στελέχη, σε σύγκριση με τα κανσνικά επίπεδα που είναι ppm. Ο εμπλουτισμός της ατμόσφαιρας του θερμοκηπίου με CO2 γίνεται από τις αρχές Οκτωβρίου μέχρι τον Μάρτιο- Απρίλιο. Ξεκινά μισή ώρα από την ανατολή του ήλιου και σταματά μιάμιση ώρα πριν την δύση. Στον χώρο του θερμοκηπίου θέλουμε η συγκέντρωση τσυ δισξειδίου του άνθρακα να είναι ppm. Αυτή η συγκέντρωση θεωρείται βλαβερή για τον άνθρωπο μιας και το όριο επιφυλακής είναι τα 1000 ppm. Για την παραγωγή του CO2 υπάρχουν διάφορα καυστικά υλικά που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Στην πράξη χρησιμοποιείται η παραφίνη που έχει το μικρότερο κόστος. Προετοιμασία του εδάφους - Βασική λίπανση Η σωστή προετσιμασία του εδάφους αποτελεί βασική προϋπόθεση για την σωστή καλλιέργεια της τριανταφυλλιάς.

22 Η εγκατάσταση αττοστραγγιστικού δικτύου που θα συμβάλλει στην καλή στράγγιση του εδάφους είναι αναγκαία για την καλλιέργεια της τριανταφυλλιάς. Η τριανταφυλλιά είναι πολυετής καλλιέργεια και δεν υπάρχουν περιθώρια αποπλύσεων για την απομάκρυνση των αλάτων. Για να πετύχουμε καλή δομή στο έδαφος και εξασφάλιση των φυσικών του ιδιοτήτων, γίνεται αρχικά βαθιά άροση, σε βάθος cm και αναπλάθεται το έδαφος με προσθήκη 40-70% οργανικής ουσίας και αδρανών συστατικών (άμμου ή ελαφρόπετρας), ώστε η τελική μηχανική σύσταση του εδάφους να έχει περίπου 50% άμμο, 10-15% ίλυ, 15-20% άργιλλο και 10-20% οργανική ουσία. Η κοπριά χρησιμοποιούταν μέχρι σήμερα σαν την σπουδαιότερη μορφή οργανικής ουσίας. Λόγω του υψηλού κόστους της, αντί καταστάθηκε από άλλες μορφές οργανικών ουσιών όπως η τύρφη, τα στέμφυλλα, τα φύλλα ελιάς, το πυρηνόξυλο κ.τ.λ. Από τα συστατικά, αυτή που χρησιμοποιείται σαν βελτιωτικό εδάφους είναι η ποταμίσια άμμος. Κατά τη διαδικασία ανάπλασης του εδάφους θα πρέπει να προστεθούν σε αυτό ανόργανα λιπάσματα μετά από προηγούμενη ανάλυση του εδάφους. Τα λιπάσματα σκορπίζονται στο έδαφος και ενσωματώνονται σε αυτό με όργωμα και συνήθως είναι kg υπερφωσφορικό και 50 kg θειικό κάλι. Για την προστασία της καλλιέργειας από παθογόνα εδάφους θα πρέπει να γίνεται απολύμανση του. Οι τρόποι απολύμανσης που χρησιμοποιούνται σήμερα ; α ) Η απολύμανση με ατμό και β ) Η απολύμανση με χημικές ουσίες όπως το βρωμιούχο μεθύλιο, Vapam κ.τ.λ. Η απολύμανση με ατμό είναι αποτελεσματικότερη αλλά και η ακριβότερη μέθοδος. Στην περίπτωση που χρησιμοποιηθεί βρωμιούχο μεθύλιο, η δοσολογία είναι gr/στρέμμα. Σύστημα φύτευσης Η φύτευση της τριανταφυλλιάς μέσα στο θερμοκήπιο γίνεται σε μονές ή διπλές γραμμές με πυκνότητα 7-9 φυτά ανά τετραγωνικό μέτρο. Μεγάλη σημασία έχει το γεγονός ότι η πυκνότητα φύτευσης μπορεί να διαφέρει σε κάθε περίπτωση ανάλογα με τη ζωηρότητα της ποικιλίας, με τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής και ανάλογα με το σύστημα καλλιέργειας. Ο σωστός προσανατολισμός των γραμμών φύτευσης είναι Βορράς- Νότος και ιδίως όταν η περιοχή δεν δέχεται πολύ ηλιοφάνεια. Αν η φύτευση γίνει σε μονές γραμμές, η απόσταση μεταξύ των γραμμών είναι 1.60 m και μεταξύ των φυτών πάνω στην ίδια γραμμή είναι 12 με 15 cm. Στις διπλές γραμμές, το πλάτος του διαδρόμου είναι 1.20 m και η απόσταση μεταξύ των φυτών πάνω στην γραμμή, είναι cm. Έτσι έχουμε ορθολογικότερη εκμετάλλευση του χώρου στο θερμοκήπιο και δυνατότητα μηχανοποιήσης ορισμένων καλλιεργητικών φροντίδων. Εποχή και τεχνική φύτευσης Γ ια την τριανταφυλλιά, η καταλληλότερη εποχή φύτευσης είναι χειμώνας ή νωρίς την άνοιξη ώστε να δοθεί το απαιτούμενο χρονικό περιθώριο στα φυτά να αναπτυχθούν πριν από τις αυξημένες θερμοκρασίες του καλοκαιριού. Η διατήρηση των φυτών της τριανταφυλλιάς στο ψυγείο μέχρι την φύτευσή τους είναι εφικτή αν γίνει σε θερμοκρασία 2 C και τα φυτά είναι

23 συσκευασμένα σε χαρτοκιβώτια που έχουν σφραγισθεί με χαρτί πολυαιθυλενίου. Στην περίπτωση που είναι εμβολιασμένα στα υποκείμενα Rosa indica ή Rosa manetti, τα φυτά θα πρέπει να φυτευτούν αμέσως μετά την παραλαβή τους ή σε διάστημα λίγων ημερών, γιατί αν αποθηκευτούν περισσότερο από ένα μήνα, οι πιθανότητες να πιάσουν είναι λίγες. Φύτευση Προτού ξεκινήσει η φύτευση θα πρέπει από το φυτό να αφαιρεθούν βλαστοί και ρίζες που έχουν καταστραφεί ή δεν βρίσκονται σε καλή κατάσταση. Στα αδύνατα φυτά, κλαδεύουμε όλα τα κλαδιά που προέρχονται από το εμβόλιο σε ύψος cm από το σημείο εμβολιασμού. Στα ζωηρότερα φυτά, ι^αδεύουμε σε ύψος cm. Το τακούνι που βρίσκεται πάνω από το σημείο εμβολιασμού παραμένει. Στα ζωηρά φυτά γίνεται κλάδεμα των ριζών σε μήκος cm (από το κατώτερο άκρο του υποκειμένου), ενώ στα πιο αδύνατα φυτά γίνεται πιο αυστηρό κλάδεμα. Στη συνέχεια καλό είναι να γίνεται εμβάτπιση των ριζών για 2-3 ώρες σε μυκητοκτόνο διάλυμα ευρέως φάσματος, καθώς και σε νηματοδοκτόνο εάν το υποκείμενο είναι το indica major. Ακολουθεί το άνοιγμα των αυλακιών φύτευσης που τους δίνεται πλάτος και βάθος cm και τοποθετούνται τα φυτά με τέτοιο τρόπο, που το σημείο εμβολιασμού να είναι 4-5 cm πάνω από την επιφάνεια του εδάφους. Αυτό γίνεται για να αφαιρούνται εύκολα οι βλαστοί που βγαίνουν από το υποκείμενο. Σε περίπτωση που υπάρχει κίνδυνος παγετού, τότε το σημείο εμβολιασμού θα πρέπει να βρίσκεται 3-5 cm κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Αυτό βέβαια εγκυμονεί κινδύνους μόλυνσης από τα διάφορα παράσιτα του εδάφους. Οι ρίζες καλύπτονται με χώμα που πιέζεται καλά με το πόδι και ακολουθεί άρδευση με άφθονο νερό. Άρδευση Τις πρώτες τρεις εβδομάδες μετά τη φύτευση στο θερμοκήπιο, θα πρέπει να γίνονται συχνά ποτίσματα και η σχετική υγρασία στο χώρο του θερμοκηπίου να είναι αυτό το διάστημα 90%. Αφού περάσει το χρονικό διάστημα των τριών πρώτων εβδομάδων, μειώνονται τα ποτίσματα, αυξάνεται η θερμοκρασία και η σχετική υγρασία διατηρείται στο 70%. Το φυτό έχει ανάγκη από νερό / στρέμμα / εβδομάδα ανάλογα με την ποικιλία και την εποχή του έτους. Τους καλοκαιρινούς μήνες ( Ιούνιο-Ιούλιο ) για να γίνει έκπλυση του εδάφους από τα άλατα, μεγιστοποιείται η δόση άρδευσης (60 m^/στρέμμα). Ο τύπος του εδάφους καθορίζει το εύρος της δόσης άρδευσης. Έτσι σε ένα αμμώδες έδαφος, χορηγούνται οι ίδιες ποσότητες νερού που δίνονται και σε ένα αργιλώδες έδαφος, όμως τα ποτίσματα γίνονται συχνότερα και σε μικρότερες δόσεις. Θα πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα η συχνότητα των αρδεύσεων και η δόση εφαρμογής ώστε το έδαφος να έχει την απαιτούμενη ποσότητα νερού χωρίς αυτό να κλείνει τους πόρους και να πλημμυρίζει την επιφάνεια του εδάφους.

24 Για την άρδευση χρησιμοποιούνται κυρίως οι μικροεκτοξευτήρες μεγάλης παροχής (120 It / h και άνω ). Επειδή το έδαφος έχει πολύ καλή στράγγιση, η άρδευση με σταγόνες δεν ενδείκνυται λόγω της απώλειας του νερού από βαθιά διήθηση. Η ποιότητα του νερού θα πρέπει να είναι καλή. Η ηλεκτρική αγωγιμότητα θα πρέπει να είναι μικρότερη από 250x10 moihoos / cm στους 25 C, ο βαθμός αλκαλίωσης μικρότερος από 10 ( σχέση SAR ) και περιεκτικότητα σε χλώριο όσο το δυνατόν μικρότερη ( <50 ppm ) λόγω ευαισθησίας της καλλιέργειας στα χλωροϊόντα. Επίσης η καλλιέργεια είναι ευαίσθητη και στα διττανθρακικά άλατα (<3 meq / I ). Μερική και εποχιακή λύση του προβλήματος μπορεί να γίνει με τη χρήση του βρόχινου νερού των υδρορροών, όταν το νερό βρίσκεται στα όρια καταλληλότητας. Λίπανση Ο κύριος σκοπός στη λίπανση της καλλιέργειας της τριανταφυλλιάς είναι η συνεχής εξασφάλιση της άριστης συγκέντρωσης και ισορροπίας όλων των βασικών στοιχείων. Με την εφαρμογή υδρολιπάνσεων με το σύστημα άρδευσης, επιτυγχάνονται σταθερά επίπεδα λιπάνσεων, σε αντίθεση με τις σπαρτές επιφανειακές λιπάνσεις κατά διαστήματα, που δημιουργούν μεγάλες διακυμάνσεις στη θρεπτική κατάσταση του εδάφους. Ο φώσφορος (Ρ) μπορεί να προστεθεί στην βασική λίπανση, πριν τη φύτευση και να καλύψει τις ανάγκες των φυτών για 3-4 χρόνια. Η σχέση Ν : Κ θα πρέπει να είναι 1;1. Αυτή η σχέση ανάλογα με την εποχή μπορεί να μεταβάλλεται σε 0.8 : 1 ή και 1 ; 0.8. Σε ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες ( κατάλληλη θερμοκρασία και φωτισμός ) το άζωτο μπορεί να αυξάνει σε βάρος του καλίου. Αντίθετα σε δυσμενείς κλιματολογικές συνθήκες, το κάλιο αυξάνει σε βάρος του αζώτου. Ο σίδηρος μπορεί να εφαρμοστεί 3-4 φορές το χρόνο είτε σε μορφή θειικού ή με την μορφή χηλικού σιδήρου. Το βόριο μπορεί να αποβεί τοξικό για τα φυτά όταν βρεθεί σε ποσότητα μεγαλύτερη από 0.4 ppm στο νερό άρδευσης. Οι ανάγκες του φυτού σε Μαγγάνιο και Ψευδάργυρο καλύπτονται εάν γίνουν 2-3 ψεκασμοί σε μυκητοκτόνα που περιέχουν τα στοιχεία αυτά, για παράλληλα καταπολέμηση μυκητολογικών ασθενειών. Σύμφωνα με πειραματικά αποτελέσματα, αποδείχτηκε ότι συμπληρωματική συμπυκνωμένη λίπανση με άνθρακα 1500 ppm, βοηθάει στην δημιουργία μεγαλύτερου αριθμού μπουμπουκιών, στην αύξηση των εμπορεύσιμων ανθέων και στη μείωση του αριθμού των τυφλών κλαδιών. Υποστήλωση Η υποστήλωση των φυτών γίνεται με την χρήση οριζόντιων συρμάτων που τοποθετούνται σε διάφορα ύψη κατά μήκος των γραμμών των φυτών. Καταλαμβάνουν όλο το μήκος των γραμμών και στηρίζονται σε πασσάλους που καρφώνονται στην αρχή και στο τέλος κάθε γραμμής. Επάνω στα σύρματα αυτά δένονται οι βλαστοί των φυτών.

25 Σχηματισμός των φυτών - Κορυφολόγημα Μετά την εγκατάσταση των φυτών, ο κύριος σκοπός μας είναι να σχηματίσουμε το σκελετό του φυτού και ένα δυνατό ριζικό σύστημα καθώς επίσης και υπέργειο τμήμα με πλούσια φυλλική επιφάνεια. Ο αντικειμενικός σκοπός στα νέα φυτά είναι να ανατπύξουν μερικούς καλής διαμέτρου ζωηρούς βλαστούς από τη βάση του φυτού ( λαίμαργοι που θα αποτελέσουν τους βραχίονες του φυτου ). Αυτό μπορεί να ρυθμιστεί από τον τρόπο που γίνεται το κορυφολόγημα. Αν κατά την διάρκεια της ανάπτυξης των φυτών αφεθούν οι βλαστοί να ανθίσουν, θα σχηματιστούν λίγοι βλαστοί και μικρά φυτά. Το φυτό της τριανταφυλλιάς αρχίζει να αναπτύσσει ένα ή δύο βλαστούς από τη βάση του και μερικούς άλλους μικρότερης διαμέτρου. Η διάμετρος των βλαστών αυξάνεται όταν αυτοί κορυφολογηθούν σε πρώιμο στάδιο και ο βλαστός έχει μήκος 5-10 cm ( early pinch ). Αν αφαιρεθεί η κορυφή του βλαστού πάνω από το δεύτερο ή τρίτο πεντάφυλλο, τα φύλλα του βλαστού θα αποκτήσουν μεγάλο μέγεθος και ο βλαστός που θα αναπτυχθεί με το πρώιμο κορυφολόγημα θα είναι μεγαλύτερης διαμέτρου από τον αρχικό βλαστό. Σε βλαστούς που η διάμετρός τους είναι μικρή, πιθανόν να χρειαστεί να γίνουν δύο ή περισσότερα διαδοχικά πρώιμα κορυφολογήματα προκειμένου να πάρουμε τα επιθυμητό μέγεθος βλαστού. Οι δυνατοί βλαστοί που αναπτύσσονται φυσιολογικά, πρέπει να αφήνονται μέχρι να εκπτύξουν το μπουμπούκι ( στάδιο μπιζελιού ) και μετά να κορυφολογούνται κάτω από το τελευταίο πεντάφυλλο της κορυφής. Αυτό το είδος κορυφολογήματος ονομάζεται μαλακό κορυφολόγημα ( soft pinch ). Σκληρό κορυφολόγημα ( hard pinch ) γίνεται χαμηλότερα στο βλαστό, αφήνοντας δύο πεντάφυλλα κάτω από το κορυφολόγημα, όταν το μπουμπούκι είναι αρκετά μεγάλο. Σε βλαστούς μικρής διαμέτρου πρέπει να γίνεται το πρώιμο κορυφολόγημα. Αφαιρείται η κορυφή όταν ο βλαστός έχει μήκος 5-10 cm. Βλαστοί μέσης διαμέτρου που δεν δέχτηκαν πρώιμο κορυφολόγημα, θα πρέπει να δέχονται μαλακό κορυφολόγημα για να αποφευχθεί η παραγωγή κοντοστέλεχων ανθών με μικρή ζήτηση. Είναι απαραίτητο να γίνεται πρώιμο και μαλακό κορυφολόγημα στα φυτά που βρίσκονται σε παραγωγή για να διατηρήσουμε βλάστηση καλής ποιότητας. Η απόφαση για το χρόνο που θα πρέπει να σταματήσει το κορυφολόγημα και θα αρχίσει η παραγωγή ανθέων, βασίζεται στην ποιότητα της βλάστησης που υπάρχει στο φυτό καθώς και από την εποχή που έγινε η φύτευση. Το κορυφολόγημα θα πρέπει να συνεχίζεται και κατά την διάρκεια της περιόδου παραγωγής ανθέων για να βελτιώνει την βλάστηση των φυτών. Αυτό το κορυφολόγημα γίνεται σε βλαστούς με μικρή διάμετρο και μήκος. Τα κορυφολογήματα στοχεύουν επίσης στο να δημιουργηθούν άνθη με μεγαλύτερο στέλεχος, για να μετατοπίσουμε το χρόνο συγκομιδής και με τη σωστή εκμετάλλευσή του. να πάρουμε μία ομαλή κατανομή της παραγωγής όλο το χρόνο.

26 Κλάδεμα To καλοκαίρι του πρώτου έτους, αν έχουν αναπτυχθεί καλά τα φυτά σταματούν τα κορυφολογήματα και αφήνεται το φυτό να ανθίσει χωρίς να κόβονται τα άνθη. Επίσης, περιορίζονται οι αρδεύσεις και λιπάνσεις και σκιάζεται καλά το θερμοκήπιο ώστε τα φυτά να μπουν σε φάση λήθαργου. Εάν το φυτό δεν έχει αναπτυχθεί καλά, συνεχίζονται τα κορυφολογήματα μέχρι τέλος Αυγούστου. Αρχές Σετπέμβρη γίνεται και το πρώτο κλάδεμα ( pruning ) για να αρχίσουμε να παίρνουμε παραγωγή. Στην επιχειρηματική ανθοκομία, το κλάδεμα γίνεται με το κόψιμο των ανθέων στο κατάλληλο ύψος και με το κορυφολόγημα των αδύνατων βλαστών. Τέλος κάθε παραγωγικής περιόδου ( Ιούνιο-Αύγουστο ), γίνεται αυστηρότερο κλάδεμα ( cut back ) των φυτών, είτε σε όλη τη φυτεία, είτε κλιμακωτά σε διάστημα 2-3 μηνών για να πάρουμε παραγωγή κλιμακωτά. Το ύψος κοπής είναι cm από το έδαφος ανάλογα με την ποικιλία. Μετά το κλάδεμα παίρνουμε την παραγωγή. Αυτό όμως εξαρτάται από το είδος της ποικιλίας { πρώιμη - μεσοπρώιμη - όψιμη ) και από τις κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής. Μπορεί όμως να εφαρμοστεί και το λεγόμενο σταδιακό κλάδεμα επιστροφής ( gradual pruning ), όπου μετά την δεύτερη παραγωγή γίνεται σταδιακό κατέβασμα του φυτού, συγχρόνως με τις επόμενες συγκομιδές, κλαδεύοντας πάνω από το πρώτο πεντάφυλλο του βλαστού της αμέσως κατώτερης τάξης από το άνθος. Για να γίνει αυτό θα πρέπει η α και β παραγωγή να έχουν κοπεί μετά το δεύτερο πεντάφυλλο από την βάση του βλαστού. Ακόμα έχουμε και το κλάδευα ανανέωσηο που είναι ένα βαρύ κλάδεμα κατά το οποίο αφαιρούνται από την βάση όλοι οι παλιοί βραχίονες που έχουν δώσει πολλές παραγωγές, οι άρρωστοι, οι αδύνατοι κ.λ.π. και αφήνονται μόνο οι νεότεροι, κυρίως οι λαίμαργοι, που κλαδεύονται αυστηρά στα 4-6 μάτια από τη βάση. Το κλάδεμα αυτό γίνεται κάθε 3-4 χρόνια, στο τέλος της παραγωγικής περιόδου. Μια απαραίτητη πρακτική που δεν πρέπει να ξεχνιέται κατά τα κλαδέματα γενικώς, είναι ότι το κόψιμο πρέπει να γίνεται 1-2 cm πάνω από το τελευταίο μάτι ενώ παράλληλα θα πρέπει να αφαιρούνται όλα τα τακούνια από τους βλαστούς των προηγούμενων τάξεων. Συγκομιδή ανθέων - Συντήρηση Στάδιο αvάπτu nc : Ανάλογα με την ποικιλία, άλλα άνθη κόβονται ως κλειστά μπουμπούκια ( SONIA ), ενώ άλλα κόβονται μόλις αρχίσουν να ξεδιπλώνουν τα πέταλα. Γενικά, στις ποικιλίες που έχουν μεγάλα άνθη ( SAMANTHA, RED SUCCESS ), τα άνθη αφήνονται να ανοίξουν τόσο ώστε τα εξωτερικά πέταλα να έχουν αρχίσει να ξεδιπλώνονται. Στο στάδιο αυτό, επίσης. κόβονται τα άνθη των ποικιλιών που παρουσιάζουν ευαισθησία στην κάμψη του λαιμού, ( MERCEDES, OMEGA ). Ποικιλίες με μικρά άνθη ( SONIA, WHITE SATIN ) κόβονται κλειστά και μόλις αρχίσει να χαλαρώνει ο κάλυκας. Θέση κοπήο : Η συνηθισμένη θέση κοπής των ανθέων είναι μόλις δύο πεντάφυλλα πάνω από το σημείο έκπτυξης του βλαστού. Το κόψιμο σε αυτό το σημείο, γενικά αρχίζει από το φθινόπωρο, μετά το καλοκαιρινό κλάδεμα των φυτών και συνεχίζεται μέχρι το τέλος του χειμώνα - αρχές άνοιξης. Συνήθως μέχρι τέλος Φεβρουαρίου.

27 Από το τέλος Φεβρουάριου και μετά, τα άνθη κόβονται κάτω από το σημείο έκπτυξής τους δηλαδή κάτω από το γόνατο ( με τακούνι ), αφενός για να περιορίσουμε το ύψος των φυτών και αφετέρου, για να πάρουμε μακρύτερα άνθη. Η κοπή γίνεται συνήθως τις πρωινές ώρες ή και τις απογευματινές όπου υπάρχει μεγαλύτερη ποσότητα υδατανθράκων στα φύλλα. Μετά την κοπή, τα τριαντάφυλλα τοποθετούνται σε φύλλα πλαστικού, τυλίγονται σε δέμα και τοποθετούνται τα στελέχη τους το γρηγορότερο μέσα σε νερό δροσερό που έχει προστεθεί κιτρικό οξύ 500 ρρπι ή χλώριο 0.5 gr/lt. Στη συνέχεια μπαίνουν στο ψυγείο σε θερμοκρασία 3-4 C μέχρι να οδηγηθούν στο συσκευαστήριο. Αντί αυτών υπάρχουν τυποποιημένες συντηρητικές ουσίες ( ChrysaI.Rosal κ.λ.π. ). Οι ουσίες αυτές βοηθούν στη μακρόχρονη διατήρηση των ανθέων αφού περιορίζουν την αναττνοή, διατηρούν το ΡΗ στα επιθυμητά επίπεδα καθώς και την ωσμωτική πίεση και τέλος, εμποδίζουν την δραστηριότητα των βακτηρίων. Η παρουσία φρούτων και λαχανικών στους χώρους αποθήκευσης των τριαντάφυλλων έχει δυσμενή επίδραση στη συντηρησιμότητά τους γιατί παράγουν αιθυλένιο που προκαλεί γήρανση των ανθέων και πτώση των πετάλων.

28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΕΧΘΡΟΙ - ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ - ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΤΡΟΦΟΠΕΝΙΕΣ ΤΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑΣ Όπως όλα τα φυτά, έτσι και η τριανταφυλλιά προσβάλλεται από πολλούς εχθρούς και ασθένειες που επιδρούν αρνητικά στην ποσότητα και ποιότητα της παραγωγής. Α. Μυκητολονικέο ασθενεΐε Σηψιρριζίες Προκαλούνται από τον μύκητα Rosellinia necatrix, Armillania melea και Verticilium sp. Προκαλεί αποσύνθεση των ριζών με συνέπεια την εξασθένηση ή και τον θάνατο των φυτών. Εφαρμόζονται καλλιεργητικά μέσα κυρίως για την πρόληψή της. Το ωίδιο Προκαλείται από τον Sphaerotheca pannosa ν. rosae. Είναι η πιο συχνή ασθένεια. Καλύτπει με λευκό χνούδι, φύλλα, βλαστούς και μπουμπούκια και τα παραμορφώνει. Πρέπει να γίνεται προλητττικός ψεκασμός κάθε 3-4 εβδομάδες, αρχίζοντας την άνοιξη όταν οι νέοι βλαστοί έχουν μήκος περίπου 10 εκ. χρησιμοποιώντας ένα ειδικό ωιδιοκτόνο ( π.χ. SYSTHANE ). Καταπολεμάται επίσης με βρέξιμο θειάφι, όβηοπιγι, denocap κ.λ.π. Η μαύρη κηλίδωση Προκαλείται από τον μύκητα Diplocarpon rosae ή Marsonina rosae. Εκδηλώνεται κυρίως το φθινόπωρο, με σκούρες κηλίδες πάνω στα φύλλα που κιτρινίζουν και πέφτουν και πρέπει να μαζεύονται και να καίγονται. Αν την άνοιξη ή το φθινόπωρο ο καιρός είναι βροχερός, πρέπει να γίνεται ψεκασμός μ' ένα ειδικό μυκητοκτόνο. Η σκωρίαση Προκαλείται από διάφορα είδη του γένους Phragmidium ( π.χ. R. subcolticlum, Ρ. πιucronatum, Ρ. rubi ). Το κάτω μέρος των φύλλων καλύπτεται με κόκκινες φλύκταινες και τα φύλλα που πέφτουν πρέπει να μαζεύονται και να καίγονται. Με την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων απαιτείται ραντισμός με διθειοκαρβαμιδικά μυκητοκτόνα. Βοτρύτης Προκαλείται από τον μύκητα Botrytis cinerea. Η ανάπτυξη του ευνοείται από την υψηλή υγρασία. Προσβάλλει τα τρυφερά μέρη του φυτού και τα άνθη. Για την καταπολέμησή του γίνονται ψεκασμοί με captan, prodione κ.α. Προληπτικά μπορεί να γίνει μείωση της υγρασίας του περιβάλλοντος.

29 Περονόσπορος Ο περονόσπορος της τριανταφυλλιάς οφείλεται στον μύκητα Peronospora sparsa που ανήκει στους φυτομύκητες. Τα συμπτώματα της προσβολής είναι κιτρινοκάστανες κηλίδες στα φύλλα και στα κοτσάνια των ανθέων τα οποία ξεραίνονται και πέφτουν. Η καταπολέμηση του μύκητα γίνεται με ψεκασμούς διθειοκαρβαμιδικού μυκητοκτόνου. Β. Βακτηοιακέ ασθένειες Καρκίνος του λαιμού και των ριζών Προκαλείται από το βακτήριο Agrobacterium tumefadens. Προκαλεί το σχηματισμό καρκινωμάτων ( στις ρίζες και στο στέλεχος, στο σημείο του εμβολιασμού ). Στη συνέχεια, σαπίζουν οι βλαστοί ή και ολόκληρο το φυτό. Καταπολεμάται με ξερίζωμα και κάψιμο των προσβεβλημένων φυτών. Βακτηριακό σάπισμα ή μαύρισμα Προκαλείται από το βακτήριο Pseudomonas syringae. Τα συμπτώματα της προσβολής είναι καστανές κηλίδες στα φύλλα και στα μεσογονάτια των βλαστών που μαυρίζουν. Τα νέα φύλλα ξεραίνονται ενώ τα παλιότερα παρουσιάζουν μεγάλα τμήματα μισόξερα. Καταπολεμάται με καλλιεργητικά μέσα. Γ Ζωικά παράσιτα Νηματώδεις Οι σπουδαιότεροι νηματώδεις είναι οι : Meloidogyne hapia, Heterodera marioni, Pratylenchus vuimus. Προσβάλλουν τις ρίζες και προκαλούν μαρασμό των ριζών. Καταπολεμούνται με εντομοκτόνα όπως ο διθειούχος άνθρακας, χλωραζόλ, και νηματωδοκτόνα καττνισμού όπως το βρωμιούχο μεθύλιο, Carbofuran, Prophos κ.α. Αφίδες Απομυζούν το χυμό από τα φύλλα, τους τρυφερούς βλαστούς και τα άνθη. Το φυτό γίνεται καχεκτικό, τα φύλλα συστρέφονται και πέφτουν πρόωρα. Επίσης είναι φορείς ασθενειών. Καταπολεμούνται με ψεκασμούς με εντομοκτόνα όπως το Pirimor, Confidor κ.λ.π. Θρίπες Προσβάλλουν τα άνθη. Με τα τσιμπήματα τους ζημιώνουν το χρώμα των ανθέων και τα παραμορφώνουν. Η έκπτυξη των πετάλων δεν είναι κανονική και τα περισσότερο προσβεβλημένα άνθη παίρνουν καστανό χρώμα και τελικά ξεραίνονται. Για την καταπολέμησή τους συνίσταται ψεκασμός με ειδικά εντομοκτόνα ή με βιολογικά μέσα.

30 Τετράνυχοι Γεννά τα αυγά του στην κάτω επιφάνεια των φύλλων. Χαρακτηριστικό της προσβολής είναι ο σχηματισμός κηλίδων στα φύλλα. Καταπολεμάται με ακαρεοκτόνα ή εντομοκτόνα όπως ΟχγάοπιβΙοη oiethyl, dicofol, redion κ.λ.π. Ιώσεις Οι πιο γνωστές είναι ; Μωσαϊκωση, η ροζετοποίηση, η γραμμική κηλίδωση, το κίτρινο μωσαϊκό. Προκαλούν καρούλιασμα των φύλλων των νέων βλαστών, κατσάρωμα των φύλλων, κηλιδώσεις κιτρινοκάστανες και νεκρωτικές κηλίδες, διπλούς βλαστούς και μεταχρωματισμούς των φύλλων. Η καταπολέμησή τους στηρίζεται σε προληπτικά μέτρα όπως, καταπολέμηση εντόμων και νηματωδών-φορέων των ιών, με χρησιμοποίηση ποικιλιών ανθεκτικών στις ιώσεις με απομάκρυνση και καταστροφή των προσβεβλημένων φυτών και με συχνή καταπολέμηση των ζιζανίων. Δ. Kupιότεpεc τροφοπενίε Τροφοπενία αζώτου Μικροί, λετποί βλαστοί, φύλλα χλωρωτικά, κιτρινοπράσινα, μέγεθος μικρότερο του κανονικού στη νεαρή ηλικία και αργότερα γίνονται πορτοκαλόχρωμα με περιφερειακές νευρώσεις. Πρώιμη πτώση φύλλων, χλώρωση διάχυτη. Τα συμτττώματα είναι εντονότερα στη βάση των φυτών και εξαπλώνονται στην κορυφή. Παρατηρείται σε αμμώδη, φτωχά, διαπερατά εδάφη, χωρίς πολύ οργανική ουσία και όταν γίνονται υπερβολικές αρδεύσεις. Τροφοπενία φωσφόρου Φύλλα μικρά σκουροπράσινα με πορφυρή απόχρωση και πέφτουν πρώιμα. Στελέχη ασθενικά μειωμένης ανάτπυξης. Τα συμπτώματα εμφανίζονται από τη βάση προς την κορυφή και είναι διάχυτα όπως στην έλλειψη αζώτου. Τροφοπενία καλίου Φύλλα πράσινα με καφετιά εύθραυστα άκρα. Ξεραίνονται τα φύλλα προς την άκρη του ελάσματος κυρίως της βάσης του φυτού. Τροφοπενία σιδήρου Παρουσιάζεται η χαρακτηριστική χλώρωση των φύλλων της κορυφής κυρίως όπου το έλασμα κιτρινίζει ενώ τα νεύρα παραμένουν πράσινα. Σιγάσιγά η χλώρωση επεκτείνεται και προς την βάση του φυτού. Τροφοπενία μαγνησίου Παρουσιάζεται κυρίως όταν γίνει υπερλίπανση με κάλι που ανταγωνίζεται το μαγνήσιο. Παρουσιάζεται χλώρωση των φύλλων, ιδιαίτερα στο κέντρο του ελάσματος με νεκρωτικές κηλίδες. Η χλώρωση εμφανίζεται στη βάση του φυτού και επεκτείνεται στην κορυφή.