Β ΜΕΡΟΣ. Παρουσίαση της καλύτερης διδασκαλίας. Μάθημα: Φυσική ( θερμοκρασία και θερμότητα σελ.42)

Transcript

1 Β ΜΕΡΟΣ Παρουσίαση της καλύτερης διδασκαλίας Μάθημα: Φυσική ( θερμοκρασία και θερμότητα σελ.42) Χρόνος: 1 Διδακτική ώρα Σκοποί και στόχοι: Να γνωρίζουν τι είναι η θερμοκρασία, τι είναι η θερμότητα και ποια η διαφορά τους. Να ταυτίσουν την θερμοκρασία με το θερμόμετρο και την θερμότητα με την ενέργεια. Να γνωρίζουν ότι η θερμότητα μεταφέρεται από το ζεστό στο κρύο και να μπορούν να εξηγούν καθημερινά φαινόμενα. Να καταλάβουν ότι με τις αισθήσεις μας δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε την θερμοκρασία ενός σώματος για αυτό χρειαζόμαστε τα θερμόμετρα. Σχέδιο Διδασκαλίας: 1. Πρωταρχικός στόχος του κεφαλαίου είναι να καταλάβουν οι μαθητές ποιά η διαφορά μεταξύ θερμότητας και θερμοκρασίας. Συχνά στην ηλικία αυτή επικρατεί σύγχυση σχετικά μα αυτές τις δύο έννοιες. Η θερμότητα είναι ενέργεια που μεταφέρεται. Στο πάνω μέρος του κεφαλαίου στο τετράδιο εργασιών γράφουμε: Θερμική ενέργεια: ο ήλιος που θερμαίνει την γη και αυξάνει την θερμοκρασία της. Η μεταφορά της θερμοκρασίας τους ήλιου στη γη είναι η θερμότητα. Το πείραμα1 που περιγράφεται αναλυτικά παρακάτω βοηθάει στην καλύτερη διασαφήνιση των εννοιών.(13 )

2 2. Αφού έχει γίνει η εισαγωγή στο κεφάλαιο με τη διασαφήνιση των δύο εννοιών, επόμενος στόχος είναι η διασαφήνιση ενός άλλου μπερδεμένου φαινόμενου για τους μαθητές. Η μεταφορά της θερμότητας. Ένας τρόπος για να θυμούνται ότι η θερμότητα μεταφέρεται από το ζεστό στο κρύο είναι με την επεξήγηση καθημερινών φαινομένων. (7 ) i. Γιατί αισθανόμαστε πιο πολύ κρύο όταν περπατάμε ξυπόλυτοι στα πλακάκια. ii. iii. iv. Είναι σωστή η έκφραση «Κλείστε τα παράθυρα για να μην μπει κρύο». Γιατί όταν τρώμε παγωτό αισθανόμαστε την γλώσσα μας να παγώνει. Γιατί όταν βάλουμε ένα παγάκι στην πορτοκαλάδα, αυτό λιώνει; Οι καταστάσεις αυτές είναι καταστάσεις καθημερινότητας που πρώτη φορά οι μαθητές βλέπουν από μια άλλη οπτική γωνία. Οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις είναι προφορικές. 3. Τέλος πρέπει να αποδείξουμε ότι η αφή είναι υποκειμενική και δεν μπορεί να δώσει ακριβείς μετρήσεις για την θερμοκρασία, σε αντίθεση με το θερμόμετρο. Πείραμα2.(15 ) 4. Το μάθημα τελειώνει με έναν γενικό απολογισμό των όσων μάθαμε στο κεφάλαιο αυτό. (5 ) ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ Πείραμα 1

3 Υλικά: Δοχείο Νερό Παγάκια Θερμόμετρο Διαδικασία: Γεμίζουμε το δοχείο με νερό. Μετράμε την θερμοκρασία του νερού με το θερμόμετρο. Ρίχνουμε μερικά παγάκια μέσα στο νερό και μετράμε την θερμοκρασία του νερού. Προσθέτουμε κι άλλα παγάκια ανακατεύουμε και ξαναβάζουμε το θερμόμετρο μέσα στο δοχείο. Αυτή την φορά το αφήνουμε μέσα στο δοχείο κατά την διάρκεια που λιώνουν τα παγάκια και καταγράφουμε την θερμοκρασία του πάγου που λιώνει. Η διαφορά της θερμοκρασίας είναι η θερμότητα που μεταφέρθηκε από τον το νερό στον πάγο. Για το πρώτο πείραμα θα χρειαστώ τρείς βοηθούς, ο ένας προσθέτει παγάκια και οι άλλοι δύο ελέγχουν τις ενδείξεις του θερμομέτρου και τις καταγράφουν. Οι υπόλοιποι θα χρειαστούν στα άλλα πειράματα. Με το να βάζουμε τα παιδιά να εκτελούν τα πειράματα αυξάνουμε την ενεργό συμμετοχή τους και το ενδιαφέρον τους. Πείραμα2 Υλικά: 1 λεκάνη με ζεστό νερό 1 λεκάνη με κρύο νερό 1 λεκάνη με χλιαρό νερό 1 θερμόμετρο

4 Διαδικασία: Το πείραμα αυτό θα εκτελεστεί τρείς φορές προκειμένου να συμμετάσχουν περισσότεροι μαθητές. Για κάθε εκτέλεση του πειράματος χρειάζονται δύο μαθητές. Ο ένας μαθητής βυθίζει το αριστερό του χέρι στην λεκάνη με το κρύο νερό και το δεξί του στη λεκάνη με το ζεστό νερό. Μετά από λίγο βυθίζει και τα δύο χέρια στο χλιαρό νερό και των ρωτάμε να μας πει τι θερμοκρασία αισθάνεται ότι έχει κάθε του χέρι. Ο μαθητής θα απαντήσει ότι τι αριστερό του χέρι που ήταν στο κρύο το νιώθει πιο ζεστό από το δεξί του που ήταν στο ζεστό. Για να αποδείξουμε την εσφαλμένη αυτή αίσθηση βάζουμε δύο θερμόμετρα, το ένα στο ζεστό νερό και το άλλο στο κρύο. Ο δεύτερος μαθητής καταγράφει τις ενδείξεις του θερμομέτρου. Βάζουμε και τα δύο θερμόμετρα στο χλιαρό νερό και καταγράφουμε τις ενδείξεις και πάλι. Παρατηρούμε ότι και τα δύο θερμόμετρα έχουν την ίδια ένδειξη. Αυτό που θα πρέπει να προσέξουμε έιναι να αφήσουμε μερικά δευτερόλεπτα μέχρι να βυθίσουμε τα δύο θερμόμετρα στο χλιαρό νερό γιατί μπορεί με την απότομη αλλαγή τη θερμοκρασίας μπορεί να σπάσουν. Με το πείραμα αυτό καταλαβαίνουν οι μαθητές τον σημαντικό ρόλο των θερμομέτρων. Αυτοαξιολόγηση: Μια από τις καλύτερες διδασκαλίες που έχω πραγματοποιήσει όχι τόσο από άποψη εποπτικού υλικού αλλά από άποψη συμμετοχής και συνεργασίας των παιδιών. Οι έννοιες που είχα να διδάξω ήταν έννοιες γνωστές για τα παιδιά και έτσι πολύ γρήγορα εγκλιματίστηκαν στο νέο κεφάλαιο. Παράλληλα η ύπαρξη αρκετού πειραματικού υλικού και πολύ λιγότερο θεωρητικού υλικού ήταν κάτι που κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον τους κατά την διάρκεια του μαθήματος. Ας πάρουμε όμως έναν έναν τους στόχους τους μαθήματος για να δούμε κατά πόσο επιτεύχθηκαν. Ο πρώτος στόχος θεωρώ ότι πέτυχε σε μεγάλο βαθμό. Όντως οι μαθητές είχαν μπερδέψει τις δύο έννοιες,

5 θερμότητα-θερμοκρασία και απ ότι αντιλήφθηκα το παράδειγμα με τον ήλιο δεν τους βοήθησε πολύ να ξεμπερδευτούν. Ωστόσο το πείραμα ήταν κατασταλτικό τόσο για την κατανόηση των εννοιών όσο και για την κατανόηση του παραδείγματος. Ο δεύτερος στόχος δεν επιτεύχθηκες σε μεγάλο βαθμό. Είπαμε ότι η θερμότητα μεταφέρετε]αι από το ζεστό στο κρύο και εξηγήσαμε τα φαινόμενα με βάση αυτή την γνώση, ωστόσο δεν απόδειξα αυτό το φαινόμενο με κάποιο πείραμα. Αν άλλαζα κάτι τώρα, θα ήταν το σημείο αυτό. Θα έβρισκα ένα πείραμα που να αποδεικνύει τι φαινόμενο αυτό και μετά θα περνούσα στις ερωτήσεις. Ο τρίτος στόχος, ήταν αυτός που επιτεύχθηκε σε μεγαλύτερο βαθμό από όλους. Το πείραμα με τις λεκάνες ήταν ένα απλό πείραμα, με φανερά τα συμπεράσματα που έβγαιναν από αυτά. Το γεγονός ότι εκτελέστηκε κούρασε λίγο τους μαθητές και άρχισαν να χαζεύουν αλλά χωρίς να δημιουργούν έντονο πρόβλημα. Η μοναδική ανησυχία που παρατηρήθηκε κατά την διάρκεια του μαθήματος ήταν κατά την επιλογή των παιδιών που θα συμμετείχαν στο πείραμα καθώς ήθελαν να συμμετέχουν. Τα τελευταία τρία λεπτά αφιερώθηκαν σε μια ανακεφαλαίωση των όσων μάθαμε, και διαπίστωσα προς μεγάλη μου χαρά ότι είχα συγκρατήσει τα περισσότερα κεντρικά σημεία του μαθήματος. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: 1. Βοήθημα, ερευνώ και ανακαλύπτω ε δημοτικού

6 2. Βιβλίο δασκάλου Βδοκάκη Κατερίνα, 4916