8. Πνευµατική ιδιοκτησία

Transcript

1 Πνευµατική ιδιοκτησία µε. Οποιαδήποτε χρησιµοποιείται κυρίως εταιρίες. Πνευµατική ιδιοκτησία σηµαίν ει εφευρέσεις, νέες τεχνολογίες ή τεχν ολογ ική αν άπτυξη, λογ ισµικό, προϊόν τα. Η πν ευµατική ιδιοκτησία µπορεί να προστατευθεί τεχν ογν ωσία για το προϊόν µπορεί ν α κρατηθεί µυστική µέσα στην επιχείρηση µέσω εσωτερικών συµφων ιών. Η αν άγκη για πνευµατικά δικαιώµατα και συν αφείς νόµους έχει γ ίνει όλο και πιο εµφανής εξ αιτίας της αν άπτυξης της Κοιν ων ίας της Πληροφορίας. Η µουσική και το λογ ισµικό αποτελούν παραδείγ µατα. Τα πν ευµατικά δικαιώµατα έχουν αλλάξει µε τον καιρό αλλά οι κύριοι σκοποί ήταν πάν τα οι ίδιοι: να προάγ ουν εφευρέσεις νέων προϊόν των και υπηρεσιών προς όφελος των τελικών χρηστών. Η λέξη για να προστατεύσει τα δικαιώµατα γραφής ή παράγ ωγής εν ός συγγραφέα αλλά στις µέρες µας περιλαµβάνει και την αν άπτυξη λογ ισµικού. Το πν ευµατικό δικαίωµα προστατεύει την «διατύπωση» του συγγ ραφέα και όχι την ιδέα που βρίσκεται πίσω από αυτή. Σήµερα, όλο και περισσότερα προϊόντα στην µηχανολογική βιοµηχαν ία έχουν λογισµικό το οποίο είναι άµεσα συνδεδεµένο µε το προϊόν και το οποίο επιθυµούν να προστατέψουν οι Τα εµπόδια για το µάρκετινγκ αγ αθών και υπηρεσιών εξαλείφον ται στην Ευρωπαϊκή αλλά και στην διεθνή αγορά. Τα πν ευµατικά δικαιώµατα που είναι βασισµένα σε αγ αθά και υπηρεσίες πρέπει και είναι διαθέσιµα και εµπορεύσιµα κυρίως µέσα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Η αν αγκαιότητα ύπαρξη πνευµατικών δικαιωµάτων και συν αφών νόµων είναι η αν άγκη ν α προστατευθούν καιν οτόµα προϊόντα και υπηρεσίες καθώς και ν α εξασφαλιστούν εταιρείες και άτοµα γ ια τις επενδύσεις που έχουν κάνει και έτσι ν α µπορούν να προωθήσουν και ν α διανείµουν τα προϊόν τα τους στους τελικού χρήστες χωρίς ν α είναι δυνατή η αν τιγραφή των προϊόν των τους. Τα πν ευµατικά δικαιώµατα γίνονται όλο και πιο σηµαντικά αφού πολύ συχνά προστατεύουν τεράστιες οικονοµικές αξίες. Από την άλλη µέρια, δεν µπορούν ν α προστατευθούν τα πάντα αφού αυτό θα εµπόδιζε τον ελεύθερο ανταγ ων ισµό και οι νόµοι γ ια τα πν ευµατικά δικαιώµατα είναι περίπλοκοι και διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Συγκεκριµέν οι τύποι εφευρέσεων, παραδείγµατος χάριν αποτελέσµατα ακαδηµαϊκών ερευν ών, δεν µπορούν να προστατευθούν. Οι εφευρέσεις που δεν προστατεύονται µπορούν ν α αντιγράφουν και να αναπαραχθούν. Η πν ευµατική ιδιοκτησία και τα σχετικά δικαιώµατα όπως προαν αφέρθηκε βασίζεται σε εθν ικούς νόµους και εθν ική νοµοθεσία. Εν τός της Ευρώπης υπάρχει

2 µία τάση να προσαρµοστούν οι εθν ικοί νόµοι και η νοµοθεσία κάτω από µία κοινή Ευρωπαϊκή ν οµοθεσία. Ένα τυπικό παράδειγµα γ ια της αναγ καιότητας πνευµατικών δικαιωµάτων είναι όταν µία επιχείρηση θέλει ν α εµπορευθεί έν α καινούργ ιο προϊόν το οποίο βασίζεται σε κάποια τεχνολογ ική εφεύρεση. Η εταιρία θέλει το προϊόν της να είναι µοναδικό, να διακρίνεται εύκολα από τα άλλα παρόµοια προϊόντα και να προστατεύεται όσο είν αι δυν ατόν η αν απαραγ ωγ ή του από άλλους αν ταγ ωνιστές. Σε αυτή την περίπτωση η εταιρεία µπορεί να θελήσει το τεχν ικό κοµµάτι του καινούργιου προϊόντος σε συνδυασµό µε κάποια προστασία του σχεδίου (βασισµένη στα δικαιώµατα των καλλιτεχν ών ) όπως επίσης και του προϊόντος. Επιπροσθέτως, κάποια προστασία του µάρκετινγκ του προϊόν τος παρόµοια σε µορφή και σχεδιασµό µπορεί να εξασφαλιστεί µέσω της υπάρχουσας νοµοθεσίας που αφορά το κοµµάτι του µάρκετινγ κ. Για παράδειγ µα, δεν επιτρέπεται η εµπορευµατοποίηση προϊόντος το οποίο έχει παρόµοιο σχέδιο µε έν α άλλο φηµισµέν ο προϊόν. Έτσι δεν είν αι δυν ατόν να επωφεληθεί το καινούργ ιο προϊόν εις βάρος του ήδη υπάρχοντος προϊόντος. 115 Τα πνευµατικά δικαιώµατα έχουν όλο και αυξανοµένη οικονοµική σηµασία και για τις περισσότερες εταιρίες αποτελούν το πιο σηµαν τικό πλεόν εκτηµά τους. Τα πιο σηµαν τικά θέµατα για τα πν ευµατικά δικαιώµατα φαίνεται ν α είν αι τα εµπορικά σήµατα, ειδικά αυτά γ ια την παραγ ωγή υψηλής τεχνολογ ίας όπως στην ηλεκτρον ική, την βιοτεχν ολογ ία και την παραγ ωγή φαρµάκων καθώς και στην µηχαν ολογική βιοµηχανία Πατέντα Μία πατέντα θεωρείτε έως ένα πνευµατικό δικαίωµα που µπορεί ν α εκδοθεί εθν ικά ή/και σε άλλες χώρες όπου η εταιρεία επιθυµεί να προστατέψει το προϊόν. Η πατέν τα δίν ει στην εταιρεία το αποκλειστικό δικαίωµα να παράγ ει, να χρησιµοποιεί και ν α πουλάει το προϊόν γ ια µία περιορισµένη χρον ική περίοδο (20 χρόνια, αυτό µπορεί ν α είναι διαφορετικό από χώρα σε χώρα) Επειδή είναι ένα δικαίωµα µπορεί να πουληθεί ή ν α δοθεί η άδεια χρήσης του σε άλλους ή ακόµα να γίνει αντικείµενο συµβολαίου ή άλλων συµφων ιών. Όταν µία πατέντα έχει κατοχυρωθεί είναι δυν ατό να προκύψει κέρδος από αυτήν γ ια το άτοµο που είν αι ο εφευρέτης. Η πατέντα δεν µπορεί ν α είν αι παγ κόσµια και γ ι αυτό πρέπει να προστατεύεται στις χώρες τις οποίες η εταιρεία θέλει να εµπορευτεί και να πουλήσει το προϊόν. Αν η πατέντα χρειάζεται σε πολλές χώρες αυτό µπορεί να σηµαίν ει ότι πρέπει ν α ακολουθηθεί µια δαπαν ηρή και γραφειοκρατική διαδικασία. Η ιεθν ής Αίτηση Πατέντας ( ΑΠ) υπάρχει (βλέπε Κεφ. 2. 5) αλλά είναι

3 116 περισσότερο µια υπόθεση εν ός συστήµατος αιτήσεων το οποίο δεν θα δώσει µια διεθν ή πατέντα αλλά ένα αριθµό εθνικών πατεν τών. εν είναι δυνατό να δίνεται µία πατέν τα για κάθε εφεύρεση. Μ ια εφεύρεση πρέπει γενικά να πληρεί τις ακόλουθες προϋποθέσεις γ ια να είναι προστατευµένη από πατέν τα. Πρέπει ν α έχει ν α έχει έν α στοιχείο πρωτοτυπίας δηλαδή κάποιο καινούργ ιο χαρακτηριστικό το οποίο δεν είναι γνωστό στον συγκεκριµέν ο κλάδο Αυτό το σώµα της υπάρχουσας γν ώσης ον οµάζεται «Prior Art», και µπορείτε ν α βρείτε πληροφορίες στο κεφάλαιο 3.6. (π. χ πατέν τα βάσης δεδοµέν ων, γενικές και ειδικά τεχν ολογ ικά προσαν ατολισµένες µηχαν ές αναζήτησης). Η εφεύρεση θα πρέπει να δείχν ει έν α καινοτόµο βήµα το οποίο δεν ν α συν αχθεί από ένα άτοµο µε µέση γνώση στον συγκεκριµένο τεχν ικό κλάδο. Τέλος το αντικείµεν ο θα πρέπει να αναγνωρίζεται από τον νόµο ως αντικείµενο το οποίο µπορεί να µπει στην διαδικασία κατοχύρωσης πν ευαµτικών διακαιωµάτων (πατέντα) Σε πολλές χώρες επιστηµον ικές θεωρίες, µαθηµατικές µέθοδοι, είδη φυτών και ζώων, αν ακαλύψεις φυσικών ουσιών, εµπορικές µέθοδοι, ή µέθοδοι γ ια ιατρική θεραπεία ( αν τιτιθέµεν ες σε ιατρικά προϊόντα ) δεν µπορούν να κατοχυρωθούν ως πατέν τες.(wipo, 2006). Κάποιος πρέπει να κάνει αίτηση για πατέντα µέσω µιας ειδικής διαδικασίας η οποία καθορίζεται από τις εθν ικές αρχές που είν αι υπεύθυνες για τις πατέντες και την παραχώρηση δικαιωµάτων ευρεσιτεχνίας. Πρέπει να είναι γ ραπτή ότι κατά κάποιο τρόπο να µπορεί να την καταλάβει έν α άτοµο µε τεχν ικές γν ώσεις καθώς και ν α µπορεί να χρησιµοποιηθεί στην έρευν α και αν άπτυξη εφευρέσεων ή στην βιοµηχαν ική παραγωγ ή. Στις περισσότερες χώρες είν αι πιθαν ό να υποβάλλεται µία πρώτη αίτηση και αφού πρώτα εξεταστεί και διερευνηθεί η πιθανότητα ν α της χορηγηθεί πατέν τα ν α υποβάλλεται η τελική αίτηση. Μια συνήθης αίτηση για πατέντα στην Ευρώπη θα µπορούσε ν α γίνει µε τρεις πιθανούς τρόπους: Εθνική αίτηση γ ια πατέντα η οποία µπορεί να εγκριθεί από τον Εθνικό οργαν ισµό πατεντών. ιεθν ής αίτηση γ ια πατέντα (σύµφωνα µε το διεθνές σύστηµα αιτήσεων για την κατοχύρωση πατεντών) η οποία στέλνεται στους εθν ικούς οργαν ισµούς που είν αι υπεύθυν οι για τις αιτήσεις. Στο τέλος οι εθν ικοί οργαν ισµοί των εµπλεκόµενων χωρών δίν ουν την έγκριση. Ευρωπαϊκή αίτηση για πατέντα, όπου η Ευρωπαϊκή οργάν ωση για τις πατέν τες δίνει την έγ κριση. Οι διαδικασίες είν αι δαπανηρές και χρονοβόρες, συν ήθως παίρνει µερικά χρόνια και είν αι πολύ σπάνιο να πάρει λιγ ότερο από ένα χρόνο. Εταιρίες συµβούλων είναι αυτές που κινούν τις διαδικασίες εκ µέρους των εταιριών ή των ατόµων που

4 θέλουν µία πατέντα. Σε όσες περισσότερε χώρες θέλει κάποιος να κατοχυρώσει την πατέν τα, τόσο µεγαλύτερο κόστος θα επωµιστεί γ ια συµβουλευτικές υπηρεσίες, µεταφράσεις και άλλες εισφορές. Ιδιαίτερα αν κάποιος είναι ερευν ητής µπορεί να είναι ενδιαφέρον να δηµοσιεύσει την αν ακάλυψη του. Προσοχή εδώ, η πατέντα είν αι από µόνη της µία δηµοσίευση που περιγ ράφει την εφεύρεση και γ ια ανταµοιβή δίν εται προστασία γ ια τη µη εξουσιοδοτηµένη χρήση. Αν την δηµοσιεύσει από µόνος του σε κάποιο επιστηµον ικό περιοδικό ή κάτι παρόµοιο δεν θα του επιτραπεί ν α την κατοχυρώσει ως πατέντα τουλάχιστον στις περισσότερες χώρες του κόσµου. Παρόλα αυτά µπορεί να δηµοσιεύσει τα αποτελέσµατα αν στο άρθρο που δηµοσιεύεται δεν δίν ονται οι απαραίτητες πληροφορίες έτσι ώστε ν α είν αι δυνατή η αντιγ ραφή και η αν απαραγ ωγή του. Πρέπει ν α συµβουλευτεί εκ των προτέρων τους εθνικούς κανόνες. Μια σηµαντική πηγή πληροφοριών γ ια θέµατα που αφορούν την κατοχύρωση πατεν τών είν αι τοipr-helpdesk που χρηµατοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και παρέχει δωρεάν πληροφορίες Στόχος του είναι η υποστήριξη της δηµιουργ ικότητας και της καιν οτοµίας στην Ευρώπη ( 117

5 -4E,2L :=.,F90B:E.,6B50B.?:5,69:6,G 46,.0.I: 5104FC CD=4:50954.:,A48:3646BE4EB:?D? :,/3: B =.,Q96464YR YRYYYE., B2?/270767:5,69:6,G 50B.?:6BDG 40-,:./146,.0+,[ 5B>16,:=.,64Q4.-9:7:, Μοντέλο χρήσης Συµβαίν ει αρκετά συχνά κάποιος να έχει κάν ει κάποια τεχνικής φύσεως εφεύρεση αλλά να µην είν αι δυν ατό ν α την κατοχυρώσει µε πατέντα ή αυτό να είν αι πολύ

6 119 δαπαν ηρό και χρονοβόρο ειδικά αν πρόκειται γ ια µικροµεσαίες επιχειρήσεις ή µεµον ωµένα άτοµα. Μια εναλλακτική λύση γ ια αίτηση κατοχύρωσης πατέντας είν αι να το κατηγ οριοποιήσει ως «Πρότυπο Χρήσης». Το πρότυπο χρήσης προστατεύει µία τεχν ική εφεύρεση που πληρεί τα κριτήρια της καινοτοµίας, εφεύρεσης και εφαρµογ ής αλλά η εφεύρεση καθορίζεται ευρύτερα από αυτό που χρειάζεται γ ια µία πατέντα. Οι απαιτήσεις όσο αφορά την καινοτοµία διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Το να εκχωρηθεί σε κάποιον πρότυπο χρήσης είναι πολύ πιο εύκολο και δεν είναι πάρα µια διαδικασία εγγραφής. Έν α εθνικό σώµα εξετάζει τα προαπαιτούµενα της αίτησης και ν α αυτά πληρούνται χορηγ εί το πρότυπο χρήσης. Ο χρόν ος που απαιτείται εν συγκρίσει µε την αίτηση για πατέντα είν αι αρκετά πιο σύν τοµος και η όλη διαδικασία µπορεί να διαρκέσει µισό ή έν α χρόνο ή και λιγότερο. Το πρότυπο χρήσης ισχύει µόνο σε εθν ικό επίπεδο και µέχρι τώρα δεν έχει υιοθετηθεί στην Ευρώπη, αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει την πιθαν ότητα να εφαρµοστεί σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Περισσότερες πληροφορίες γ ια το πρότυπο χρήσης µπορεί κάποιος ν α βρει στο IPR-helpdesk Εµπορικό σήµα Το εµπορικό σήµα είν αι κάτι διαφορετικό από τα πνευµατικά δικαιώµατα και πατέν τες αφού είναι ένα σύµβολο ή όν οµα ή έν ας συνδυασµός ον όµατος και συµβόλου που αφορά ένα συγ κεκριµένο προϊόν ή υπηρεσία και χρησιµοποιείται για να το κάν ει γν ωστό και να το διαφοροποιήσει από τα άλλα παρόµοια προϊόντα ή υπηρεσίες. Ένα εµπορικό σήµα µπορεί να καταχωρηθεί ή να προστατευθεί µέσω της χρήσης αυτού έτσι ώστε έν α µεγάλο µέρος της οµάδας στόχου να το γν ωρίζει. Κανέν ας άλλος δεν µπορεί ν α χρησιµοποιήσει το ίδιο εµπορικό σήµα ή κάποιο άλλο το οποίο έχει παρόµοιο σχέδιο. Το εµπορικό σήµα δεν υπόκεινται σε χρον ικό περιορισµό παρόλο που πρέπει να καταχωρείται κάθε 10 χρόνια. Η καταχώρηση µπορεί να επαναλαµβάνεται όσες φορές είναι εφικτό. Όλα τα είδη των εµπορικών σηµάτων, προϊόντων ή άλλα, πρέπει ν α είναι δυν ατό να παραχθούν σε γραφική µορφή. Έν α ερώτηµα που είχε συζητηθεί πολύ είναι αν ένας ήχος µπορεί να καταχωρηθεί σαν εµπορικό σήµα, Η απάντηση είναι ότι µπορεί αρκεί ν α ακολουθεί κάποιους βασικούς κανόνες.

7 120 Τα εµπορικά σήµατα µπορούν ν α καταχωρηθούν σε περισσότερες από µία χώρες, και µπορεί η αίτηση για καταχώρηση ν α πηγ αίνει στο εθνικό γραφείο αιτήσεων αλλά αυτό έρχεται σε επαφή µε τις άλλες χώρες στις οποίες θέλουµε ν α προστατέψουµε το εµπορικό σήµα. Η χρήση των εµπορικών σηµάτων είν αι πολύ σηµαν τική γ ια όλα τα είδη προϊόντων και υπηρεσιών, ακόµα και αν δεν έχουν κατοχυρωθεί. Οι περισσότερες εταιρίες αλλά και οργαν ισµοί, εν ώσεις και σχολεία κτλ. χρησιµοποιούν τα εµπορικά τους σήµατα κάθε φορά στην επικοιν ων ία τους. Η αίτηση για έν α Ευρωπαϊκό σήµα που καλύπτει όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες µπορεί ν α γίν ει µέσω του «Office of Harminization for the Internal Market» (OHIM) που βρίσκεται στην Alicante Βιοµηχανικός σχεδιασµός Νέα προϊόντα και διαδικασίες-καιν οτοµίες-είναι συνήθως αποτελέσµατα των δραστηριοτήτων της R&D-Έρευν ας και Αν άπτυξης. Αυτές οι εφευρέσεις είναι όπως έχει αν αφερθεί προστατευµένες µε διπλώµατα ευρεσιτεχν ίας. Η ανάπτυξη νέων προϊόντων θα µπορούσε ν α γίν ει µε τη βοήθεια νέων µορφών εφευρέσεων που συχν ά αν αφέρον ται ως «σχεδιασµός». Μπορεί να γίνει πάνω σε µία αισθητική βάση ή µε βάση την δυνατότητα χρησιµοποίησης του προϊόντος αναλόγ ως µε τον σχεδιασµό. Η νοµοθεσία που αφορά τον σχεδιασµό στοχεύει στο ν α προστατεύσει το σχεδιασµό του προϊόντος. Όπως και στην περίπτωση των πνευµατικών δικαιωµάτων αυτό θα δοθεί στον σχεδιαστή και δεν θα επιτρέπεται στους άλλους να χρησιµοποιούν το καινούργ ιο σχέδιο στα προϊόντα τους. Η προστασία µπορεί ν α είν αι σε εθνικό ή σε Ευρωπαϊκό επίπεδο µέσω του «Office of Harmonization for the Internal Market» (OHIM) Προστασία πατέντας στο εξωτερικό Όπως ήδη αναφέραµε είν αι πιθαν ό να προστατευτεί έν α προϊόν διεθν ώς ακόµα και αν πάντα επιστέφουµε στην εθν ική προστασία. Η διεθνής κατοχύρωση δικαιωµάτων ευρεσιτεχν ίας (Patent Cooperation Treaty PCT) ή η Ευρωπαϊκή κατοχύρωση διπλωµάτων ευρεσιτεχν ίας (European Patent Convention EPC) αφορούν συστήµατα αιτήσεων.

8 PCT εφαρµογή Τοµ PCT είν αι βασισµένο σε συµφων ίες µεταξύ χωρών (πάν ω από 100 τον αριθµό). Η κύρια ιδέα είν αι ότι η εφαρµογ ή µπορεί να γ ίνει µε µία µόν ο δοκιµή και χρειάζεται ο καθορισµός των χωρών που θα εφαρµοστεί η πατέν τα. Η εφαρµογ ή µπορεί ν α γίν ει µέσω του διεθνούς γραφείου καταχώρησης πατεντών ή µέσω του Παγκόσµιου Οργ ανισµού Πνευµατικής Ιδιοκτησίας (WIPO www. wipo.int) στην Γενεύη ή µεσω του Ευρωπαικού Γραφείου Πατέν τας (EPO org). Φόρµες αίτησης είν αι διαθέσιµες. Η διαδικασία αίτησης PCT ξεκιν ά µε µία διεθνή έρευνα και δείν ει στον συµµετέχοντα την ευκαιρία ν α εξετάσει τι ευκαιρίες του δίνονται γ ια ν α λάβει µία πατέν τα. Μετά από αυτό διεξάγεται µ ία εξέταση από έν αν ειδικό που δίνει την άποψη του γ ια τις πιθανότητες ν α αναγν ωριστεί η πατέν τα. Η διεθνής φάση της διαδικασίας ακολουθελίται από φάσεις εθν ικού επιπέδου όπου εξετάζεται η πατέν τα. Η ιστοσελίδα του WIPΟ δίν ει περισσότερες πληροφορίες για την αίτηση PCT και τα διαφορετικά χρον οδιαγ ράµµατα και φάσεις. Αίτηση για Ευρωπαική πατέν τα EPC Σύµφωνα µε τις Ευρωπαικές συµφωνίες είανι δυν ατόν να εξασφαλίσεις µία πατέν τα που καλύπτει 30 χώρες. Η αίτηση θα πρέπει να αν αφέρει τις χώρες που θα συµπεριληφθούν και εάν η πατέντα εγκριθεί, θα είανι πιστοποιηµέν η γ ια αυτές τις χώρες. Αυτό πραγ µτοποιείται µέσω της µετάφρασης της πατέντας την οποία πρέπει να έχουν όλα τα εθνικά γραφεία. Η αίτηση µπορεί να σταλεί κατευθείαν στο Ευρωπαικό Γραφείο Πατένταςστην Αγγλική, Γερµαν ική ή Γαλλική γλώσσα. Φόρµες αίτησης είναι διαθέσιµες από το Ευρωπαικό Γραφείο Πατέντας. (European Patent Office) Όπως γίνεται και µε την αίτηση PCT-application η διαδικασία ξεκινά µε την έρευν α προκειµένου να βρούµε τυχόν εµπόδια για την απόκτηση της πατέν τας. Εάν ο αιτώµεν ος θέλει να συνεχίσει, µετά θα γίν ει η αξιολόγηση της εφαρµογής.όταν η πατέντα θα είαν ι έτοιµη για έγ κριση, θα πρέπει να µεταφραστεί στις τρεις προαν αφερθείσες γλώσσες. Επίσης θα δηµοσιευτεί στο Ευρωπαικό Περιοδικό για τις πατέντες. Η Ευρωπαική Πατέντα δεν είν αι γ ια την ακρίβεια µία αληθιν ή Ευρωπαική πατέντα, αλλά ένας αριθµός εθνικών πατεντών. Για αυτόν τον λόγο θα πρέπει ν α αξιολογ ηθεί σε όλες τις χώρες και ν α µεταφραστεί στις αντίστοιχες γλώσσες.