Διατροφή. Γυρίζω σελίδα... στη. Καλλίοπη Εμμανουηλίδου. Πρακτικός όδηγός με εύκόλα βηματα

Transcript

1 Καλλίοπη Εμμανουηλίδου Γυρίζω σελίδα... στη Διατροφή Πρακτικός όδηγός με εύκόλα βηματα

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η διατροφή είναι μια καθημερινή πράξη, με την οποία λαμβάνουμε ενέργεια μέσα από την κατανάλωση τροφών, για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να ζούμε. Ταυτόχρονα όμως είναι και μια βαθιά συναισθηματική εμπειρία, που καθιστά την πρόσληψη της τροφής μια όχι και τόσο απλή υπόθεση, καθώς αντανακλά τις εμπειρίες μας, την αυτοαντίληψή μας, τις συνήθειές μας, τις σχέσεις μας με τους άλλους και με τον εαυτό μας σε όλη μας τη ζωή. Επίσης, λόγω των ρυθμών της σύγχρονης ζωής, πολλές φορές οι άνθρωποι νιώθουν μια σύγχυση απέναντι στη διατροφική τους συμπεριφορά (επιλογές, συνήθειες, συναισθήματα και σκέψεις απέναντι στο φαγητό τους). Το βιβλίο αυτό φιλοδοξεί να σας βοηθήσει να γνωρίσετε περισσότερο τον εαυτό σας και να καταλάβετε καλύτερα τη σημερινή σας διατροφική συμπεριφορά. Μέσα από τις σελίδες που θα ακολουθήσουν θα σας δοθεί η ευκαιρία να ξαναγνωρίσετε τη σχέση σας με το φαγητό, να ανακαλύψετε από την αρχή τις προτιμήσεις σας, να εξερευνήσετε τις αναμνήσεις σας, να σκεφτείτε τους λόγους για τους οποίους αποκτήσατε μια δυσκολία με τη διατροφή αλλά και με το σώμα σας. Σκοπός του βιβλίου 15

3 16 ΓΥΡΙΖΩ ΣΕΛΙΔΑ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ είναι να συμβάλει στην αποκατάσταση της σχέσης σας με τη διατροφή αλλά και με την αυτοεικόνα σας. Αυτό το ταξίδι θα το κάνω μόνος ή με βοήθεια; Το βιβλίο αυτό είναι λοιπόν ένας οδηγός αυτοανάπτυξης, πράγμα που σημαίνει ότι θα προσπαθήσετε μόνοι σας να εξελιχθείτε σε σχέση με τα θέματα που πραγματεύεται. Αν πάλι διαπιστώσετε ότι χρειάζεστε τη βοήθεια κάποιου άλλου, ζητήστε αυτή τη βοήθεια. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στόχος σε αυτό το εσωτερικό ταξίδι είναι να μάθουμε σιγά σιγά να εμπιστευόμαστε τον εαυτό μας, έστω κι αν χρειάζεται πού και πού βοήθεια δεν είμαστε τέλεια όντα άλλωστε. Οι άνθρωποι γύρω μας, ακόμα και αν μας αγαπούν πολύ, δεν είναι πάντα οι κατάλληλοι βοηθοί σε μια προσπάθεια να αγαπήσουμε το σώμα μας. Μπορεί να ακούγεται παράξενο, αλλά μερικές φορές τα προβλήματα που έχουμε με το σώμα και τη διατροφή μας έχουν τις αιτίες τους στα λανθασμένα μηνύματα, στις κακές συμβουλές και στις διαστρεβλωμένες αντιλήψεις που μας έδωσαν άθελά τους οι κοντινοί και αγαπημένοι μας άνθρωποι. Αν λοιπόν νιώσετε την ανάγκη για βοήθεια, απευθυνθείτε σε έναν ειδικό και εκθέστε του τους προβληματισμούς σας. Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας είναι εκπαιδευμένοι να σας ακούσουν αντικειμενικά και προσεχτικά, ενώ πολλές φορές έχουν ειδική κατάρτιση σε θέματα που έχουν να κάνουν με την εικόνα του σώματος, με την αυτοπεποίθηση και με τη συναισθηματική διάσταση της διατροφής.

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 17 Πόσο γρήγορα θα προχωρώ; Το βιβλίο αυτό θα το χρησιμοποιήσετε στον δικό σας ελεύθερο χρόνο, συστηματικά αλλά με τον ρυθμό που εσείς μπορείτε να ακολουθήσετε. Αν νιώσετε ότι χρειάζεστε περισσότερο χρόνο για να επεξεργαστείτε μια πληροφορία ή αν διαπιστώσετε ότι δεν μπορείτε να κάνετε μιαν άσκηση, περιμένετε λίγο, σκεφτείτε τους λόγους που σας δυσκόλεψαν και ξαναδοκιμάστε αργότερα. Για την επίτευξη της σωματικής αυτοεπίγνωσης και αυτοαποδοχής η βιασύνη είναι κακός σύμβουλος. Η αλλαγή του τρόπου που σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε χρειάζεται χρόνο για να είναι βαθύτερη και μόνιμη. Αν δε νιώθετε έτοιμοι, ίσως να χρειάζεστε περισσότερο χρόνο. Δε χρειάζεται ούτε να πιεστείτε, ούτε να καταχωνιάσετε κάπου απογοητευμένοι αυτό το βιβλίο, ώστε να μη σας θυμίζει ότι αποτύχατε. Δώστε στον εαυτό σας χρόνο και αυτοσυγχώρεση. Πριν ξεκινήστε αυτό το ταξίδι, φροντίστε να αφήσετε την τελειομανία, την αυστηρότητα και τη βιασύνη έξω από τις «αποσκευές» σας Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός. Έτσι, μοναδική είναι και η σχέση που έχει με τη διατροφή του και με το σώμα του. Γι αυτό μην προσπαθήσετε να ερμηνεύσετε τον εαυτό σας σε σύγκριση με άλλους («να, αφού η κολλητή μου έκανε αυτή τη δίαιτα και πήγαν όλα μια χαρά», «ο αδερφός μου τα ξανάβαλε τα κιλά που είχε χάσει»). Ένας από τους λόγους για τους οποίους αποτυγχάνουν οι δίαιτες είναι το ότι προσφέρουν ένα συγκεκριμένο απρόσωπο πρόγραμμα για το τι πρέπει να φάει κανείς, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι λόγοι που μας ωθούν στο φαγητό, η

5 18 ΓΥΡΙΖΩ ΣΕΛΙΔΑ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ σχέση που έχουμε με τον εαυτό μας και το πόσο διαφορετικοί είμαστε όλοι μεταξύ μας. Ακόμα και μπροστά στο ίδιο ερέθισμα, κάθε άνθρωπος θα αντιδράσει διαφορετικά. Γι αυτό και δύο αδέρφια, που έχουν μεγαλώσει στην ίδια οικογένεια και έχουν βρεθεί αντιμέτωπα με παρόμοια ερεθίσματα και εμπειρίες, ενδέχεται να αναπτύξουν εντελώς διαφορετικές στάσεις απέναντι στο φαγητό και στην αυτοεικόνα τους. Έτσι, ακόμα και στο ίδιο περιβάλλον με τα ίδια βιώματα, οι άνθρωποι διαφοροποιούνται μεταξύ τους είτε γιατί έχουν διαφορές από γεννησιμιού τους είτε γιατί είχαν μεν τα ίδια βιώματα, αλλά τα ερμήνευσαν διαφορετικά. Οι διαφορές αυτές μπορεί να είναι: ψυχολογικές, όπως π.χ. η προσωπικότητα σωματικές, όπως π.χ. ο μεταβολισμός, η τάση προς το πάχος, ο σωματότυπος περιβαλλοντικές, όπως π.χ. διαφορετική στάση των γονέων στην ανατροφή. Όλοι λοιπόν είμαστε διαφορετικοί μεταξύ μας. Ο κάθε άνθρωπος αποτελεί έναν μοναδικό συνδυασμό χαρακτηριστικών και εμπειριών, που θα διαμορφώσει μια εντελώς ξεχωριστή σχέση με τη διατροφή και την αυτοεικόνα του. Άρα ο καθένας μας είναι μοναδικός. Είναι όμως και ο καθένας μας μόνος; Βέβαια, αν χρειαστεί, θα προστρέξουμε στους ειδικούς επιστήμονες. Όμως η αλήθεια είναι ότι όσοι διαιτολόγοι και αν δώσουν επιστημονικές οδηγίες, όσοι ψυχολόγοι κι αν προσφέρουν τις γνώσεις και τις ικανότητες προσεχτικής ακρόα σης, το ταξίδι της αυτογνωσίας και της αυτοανάπτυξης

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 19 είναι μια προσπάθεια ατομική, που θα πετύχει μόνο όταν είστε διατεθειμένοι να νιώσετε δύναμη και κυρίως αγάπη για τον εαυτό σας. Δεν είστε λοιπόν μόνοι, αλλά (ακόμα και αν χρειαστείτε βοήθεια από άλλους) εσείς είστε που θα τα καταφέρετε, δικό σας θα είναι το κατόρθωμα να νιώσετε ξανά όμορφα με τον εαυτό σας και να συμφιλιωθείτε με τη διατροφή σας! Επομένως, όλοι είμαστε διαφορετικοί μεταξύ μας και ο καθένας μας είναι μοναδικός. Δεν είναι όμως μόνος του. Μπορεί λοιπόν να μην είστε μόνοι στο ταξίδι της αυτογνωσίας και της αυτοανάπτυξης, αλλά πρέπει να κατανοήσετε ότι δεν είστε οι μόνοι που δε νιώθουν άνετα με το σώμα τους και τη διατροφή τους. Πολλοί άνθρωποι που σας δίνουν την εντύπωση ότι είναι εξαιρετικά άνετοι με τον εαυτό τους και φέρονται με αυτοπεποίθηση είναι πολύ πιθανό να κρύβουν μέσα τους μεγάλες ανασφάλειες! Οι ασκήσεις του βιβλίου Σε διάφορα σημεία του αυτό το βιβλίο είναι εμπλουτισμένο με ασκήσεις. Οι ασκήσεις αυτές είναι σχεδιασμένες έτσι, ώστε να σας βοηθήσουν να γνωρίσετε σε βάθος τον εαυτό σας. Μπορεί να θέλετε να τις κάνετε νοερά, όμως καλύτερα θα είναι να τις συμπληρώσετε γραπτά επιτόπου. Θεωρήστε το βιβλίο αυτό σαν ένα προσωπικό σας τετράδιο. Εξάλλου το ταξίδι της αυτογνωσίας χρειάζεται και ένα «ημερολόγιο καταστρώματος»! Μη φοβάστε αν μετανιώσετε για κάτι που γράψατε ή αν πιστεύετε ότι δεν απαντήσατε σωστά. Δεν υπάρχουν σωστές ή λαθεμένες απαντήσεις και κανένας δε θα βαθμολογήσει όσα γράψατε. Στόχος είναι να ανακαλύψετε τον εαυτό σας και

7 20 ΓΥΡΙΖΩ ΣΕΛΙΔΑ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ποιος είναι καλύτερος γνώστης του εαυτού σας από σας τους ίδιους; Κάποιες ασκήσεις θα απαιτούν σκέψη, κάποιες γράψιμο ή ακόμα και ζωγραφική. Μόλις συναντήσετε μιαν άσκηση, πάρτε μια βαθιά αναπνοή, συσκεφτείτε με τον εαυτό σας και ολοκληρώστε την πριν προχωρήσετε παρακάτω. Οι ασκήσεις είναι γραμμένες με συγκεκριμένη σειρά, ενώ η ολοκλήρωση μιας άσκησης θα σας ετοιμάσει για το επόμενο βήμα. Η ευχή που συνοδεύει αυτό το βιβλίο είναι η ανάγνωση να σας χαρίσει ένα εσωτερικό χαμόγελο και να σας βοηθήσει να επανασυνδεθείτε με την αίσθηση του σώματός σας, να αποδεχτείτε και να αγαπήσετε περισσότερο τον εαυτό σας και να γίνετε φίλοι με το πιρούνι, με τον καθρέφτη, με τη ζυγαριά σας και το κυριότερο με τον εαυτό σας! Ξεκινώντας το ταξίδι Στο πρώτο τμήμα αυτού του βιβλίου θα δούμε πώς συνδέονται μεταξύ τους η διατροφή σας, η εικόνα που έχετε στο μυαλό σας για το σώμα σας και η ψυχική σας διάθεση. Είναι απαραίτητο να κατανοήσετε πρώτα τι συμβαίνει όταν τρώτε και πώς, εκτός από γεύση, οι τροφές σας είναι πλούσιες και σε συναισθήματα! Επίσης θα καταλάβετε ότι στον αριθμό της ζυγαριάς και στην αντανάκλασή σας στον καθρέφτη είναι πιθανό να βλέπετε ποσοτικοποιημένη (σε μορφή αριθμού) ή οπτικοποιημένη (σε μορφή εικόνας) αντίστοιχα την ίδια σας την αυτοεκτίμηση! Αν βελτιωθεί η αυτοεκτίμηση, αλλάζουν και τα υπόλοιπα! Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 21 Εισαγωγικές σκέψεις Στη σύγχρονη ζωή έχουμε αναπτύξει με το φαγητό μας μια σχέση στην οποία συνυπάρχει η αγάπη και το μίσος, γιατί τα μηνύματα που έχουμε εσωτερικεύσει σχετικά με τη διατροφή μας είναι πολλά και συχνά αντιφατικά. Δηλαδή από τη μια μεριά έχουμε δεχτεί πιέσεις να τρώμε έστω και με το ζόρι πολύ φαγητό και από την άλλη μεριά έχουμε δεχτεί μηνύματα τα οποία μας λένε ότι δεν είναι σωστό να έχει κανείς παραπανίσια κιλά και ότι πρέπει να είμαστε εγκρατείς. Μερικά παραδείγματα τέτοιων μηνυμάτων είναι τα εξής: «Τα καλά παιδιά τρώνε όλο το φαΐ τους!» «Υπάρχουν παιδιά στην Αφρική που πεινάνε!» «Έλα να σε κεράσω!» «Μην τρως γλυκά!» «Μην τρως τόσο πολύ!» Ένα σημαντικό στοιχείο της κουλτούρας των λαών και ιδιαίτερα των Ελλήνων είναι το φαγητό. Έτσι, οι άνθρωποι πολύ συχνά εκφράζουν την αγάπη τους προσφέροντας φαγώσιμα, προσφέρουν κεράσματα για να συμμετάσχουμε σε μια χαρά τους, δείχνουν τις φιλικές τους διαθέσεις ετοιμάζοντας για μας φαγητά και γλυκά. Ωστόσο, πέρα από την απλή προσφορά φαγητού, μπορεί να ασκηθούν και πιέσεις: «Δεν τρώτε, πάρτε κι άλλα!» «Έλα πάρε κι άλλο, για σένα το έφτιαξα!» «Γιατί δεν τρως, είσαι άρρωστος;» «Γιατί δεν τρως, με προσβάλλεις!» «Εσύ δεν τρως, είσαι δηλαδή ακατάδεχτος;» «Φάε, μη μείνει, κρίμα είναι!»

9 22 ΓΥΡΙΖΩ ΣΕΛΙΔΑ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Σας φαίνονται γνώριμα όλα αυτά; Είναι φυσιολογικό ανάμεσα στα μηνύματα αυτά να νιώθουμε μπερδεμένοι: από τη μια μάθαμε ότι «το καλό παιδί τρώει όλο το φαγητό του» και από την άλλη ότι δεν πρέπει να τρώμε όλο το φαγητό μας, γιατί θα παχύνουμε! Από τη μια μας κερνάνε φαγητό και από την άλλη ξέρουμε ότι θα μας σχολιάσουν επικριτικά, αν βάλουμε κανένα κιλό παραπάνω. Από τη μια η βιομηχανία του φαγητού κάνει το παν για να φάμε όσο πιο πολύ γίνεται και από την άλλη η βιομηχανία της μόδας και του αδυνατίσματος μας κάνει υπερβολικά αυστηρούς με τη διατροφή και με το σώμα μας. «Φάε» «Μην τρως». Τα αντιφατικά μηνύματα, όπως θα δούμε και παρακάτω, έχουν μεγάλο αντίχτυπο στη σκέψη μας και αποκτούν βαθιές ρίζες μέσα μας. Δημιουργούν μια σύγχυση, που μπορεί να επηρεάσει ακόμα και τον τρόπο που βιώνουμε την πείνα μας, να μας εμποδίζει να καταλάβουμε αν χορτάσαμε, ακόμα και να μας μπερδεύει σχετικά με το ποια φαγητά τελικά μας αρέσουν και ποια όχι! Υπάρχουν βέβαια πολλοί άνθρωποι που δε νιώθουν μπερδεμένοι σχετικά με τη διατροφή και με το σώμα τους. Τρώνε μόνο όταν πεινάνε, ξέρουν πότε να σταματήσουν, δεν έχουν διαρκώς τον νου τους στο φαγητό και δεν ελέγχουν κάθε τρεις και λίγο την αντανάκλασή τους στην τζαμαρία, για να διαπιστώσουν πόσο αδύνατοι ή πόσο χοντροί φαίνονται. Είναι όμως πολύ συνηθισμένο για κάποιον να μην αισθάνεται αυτού του είδους την ηρεμία και να νιώθει ότι το θέμα της διατροφής και της αίσθησης του σώματός του είναι κάτι μπερδεμένο στο μυαλό του και διαποτισμένο από έντονα και δύσκολα συναισθήματα. Πόσο μπερδεμένοι ή όχι είστε εσείς σε αυτά τα θέματα;

10 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 23 Άσκηση 1. Είμαι μπερδεμένος απέναντι στο φαγητό και στο σώμα μου; Απαντήστε όσο πιο αυθόρμητα γίνεται, σημειώνοντας με όσα ισχύουν: Δεν είμαι σίγουρος/η για το ποια φαγητά μού αρέσουν και ποια όχι. Τις περισσότερες φορές δεν είμαι ευχαριστημένος/η με την αντανάκλασή μου στον καθρέφτη. Παρακολουθώ το βάρος μου υπερβολικά ταχτικά ή καθόλου. Παρακολουθώ την αντανάκλασή μου σε καθρέφτες, βιτρίνες, τζάμια υπερβολικά συχνά ή καθόλου. Πολλές φορές τρώω μηχανικά. Πολλές φορές δυσκολεύομαι να καταλάβω αν έχω χορτάσει. Στο παρελθόν με έχουν ταΐσει υπερβολικά. Νιώθω άσχημα να αφήνω φαγητό στο πιάτο. Έχω στην ντουλάπα μου αρκετά ρούχα που δε μου κάνουν. Προσέχω σχεδόν πάντα το βάρος και τις διαστάσεις των άλλων. Υπάρχουν αρκετές τροφές οι οποίες, όταν τις τρώω, με κάνουν να νιώθω ενοχές. Νιώθω αρκετά αμήχανα όταν μου κάνουν ένα κοπλιμέντο για την εξωτερική μου εμφάνιση. Υπάρχουν φορές που τρώω κρυφά ή που κρύβω φαγητό. Δεν υπάρχει βαθμολογία γι αυτή την άσκηση στόχος της ήταν να σας κάνει να σκεφτείτε λίγο περισσότερο για τον εαυτό σας!

11 24 ΓΥΡΙΖΩ ΣΕΛΙΔΑ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ συμπέρασμα-ανακεφαλαίωση: Είναι φυσιολογικό να νιώθει κανείς μπερδεμένος σχετικά με τη διατροφή του, επειδή δεχόμαστε από μικρή ηλικία διάφορα μηνύματα που συχνά είναι αντιφατικά μεταξύ τους σχετικά με το πώς πρέπει να διατρεφόμαστε. Η διατροφή μας φαίνεται να είναι μια αντανάκλαση του συναισθηματικού μας κόσμου.

12 το βιβλίο αυτό δεν είναι ένας οδηγός αδυνατίσματος. δε μαλώνει, δεν κατηγορεί, δεν προτείνει τη συμμόρφωση σε ένα αυστηρό και απαιτητικό πρόγραμμα. αντίθετα, βασισμένο στα πιο σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα από το χώρο της ψυχολογίας της διατροφής, εξηγεί στον αναγνώστη με απλά, ανθρώπινα λόγια και χρήσιμες ασκήσεις αυτογνωσίας πώς μπορεί να γνωρίσει ξανά το διατροφικό του παρελθόν, να καταλάβει και να εμπιστευτεί και πάλι τις βασικές λειτουργίες του σώματός του και να συμφιλιωθεί με το σώμα και τη διατροφή του. βάζει στο πιάτο τη συγχώρεση, τη φροντίδα, την αποδοχή, την υπομονή, την απόλαυση και την αγάπη. ISBN ΒΟΗΘ. ΚΩΔ. ΜΗΧ/ΣΗΣ 6013