Χαμηλή αυτοεκτίμηση. Γυρίζω σελίδα... στη. Καλλίοπη Εμμανουηλίδου. Πρακτικός όδηγός με εύκόλα βηματα

Transcript

1 Καλλίοπη Εμμανουηλίδου Γυρίζω σελίδα... στη Χαμηλή αυτοεκτίμηση Πρακτικός όδηγός με εύκόλα βηματα

2

3 Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αυτό το ταξίδι θα το κάνω μόνος ή με βοήθεια; Πόσο γρήγορα θα προχωρώ με το βιβλίο; Στο ταξίδι αυτό ακολουθούν όλοι την ίδια διαδρομή; Η διαδικασία της αλλαγής: αρκεί ένα βιβλίο; Οι ασκήσεις ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ Αυτοαντίληψη, αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση Αυτογνωσία εκτιμάς αυτό που αναγνωρίζεις ότι υπάρχει! Η αξία της αυτοεκτίμησης ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ Παράγοντες που συντελούν στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης Ιστορία του εαυτού μας Αναμνήσεις του εαυτού μας Από πότε θυμόμαστε τον εαυτό μας; η «παιδική αμνησία»

4 8 ΓΥΡΙΖΩ ΣΕΛΙΔΑ ΣΤΗ ΧΑΜΗΛΗ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ Πώς η ιστορία της γέννησής μας επηρεάζει την αυτοεκτίμησή μας; Σειρά γέννησης στην οικογένεια και αυτοεκτίμηση Ποιοι είναι οι «σημαντικοί άλλοι» που καθορίζουν πώς να νιώσουμε με τον εαυτό μας; Τι θα πει ο κόσμος για μένα; Πώς η αυτοεκτίμησή μας επηρεάζεται από τη συμπεριφορά των άλλων; Η προσκόλληση σε άλλους ανθρώπους και οι ανασφάλειές μας Πώς η υπερπροστασία της οικογένειας δημιουργεί ανασφάλειες; Εφηβεία: μια καθοριστική ηλικία για την αυτοεκτίμηση Η αυτοεκτίμηση στο σχολείο Η αυτοεκτίμηση στον χώρο εργασίας Αυτοεκτίμηση και αθλητισμός ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ Μα γιατί δεν πιστεύω στον εαυτό μου; αίτια χαμηλής αυτοεκτίμησης Πώς καταλαβαίνουμε ότι κάποιος έχει προβλήματα με την αυτοεκτίμησή του; «Αποκλείεται να μου συμβαίνει κάτι τόσο καλό» το σύνδρομο impostor (αίσθηση ψευδεπίγραφης επιτυχίας) Τελειομανία και αυτοεκτίμηση Τα κόμπλεξ «ανωτερότητας» και «κατωτερότητας» Ναρκισσισμός και αυτοεκτίμηση Τραυματικά γεγονότα και αυτοεκτίμηση Κακοποίηση και αυτοεκτίμηση

5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 9 Αυτοεκτίμηση και ψυχικές διαταραχές το παράδειγμα του άγχους Ο φόβος και οι φοβίες Μου κόβονται τα γόνατα! Ντροπή ή κοινωνική φοβία; ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ ΤΡΟΠΟΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΗΣ ΧΑΜΗΛΗΣ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ Η συναισθηματική νοημοσύνη και η αυτοεκτίμηση Πώς να αναγνωρίζω τα συναισθήματά μου; Αποκτώντας κοινωνικές δεξιότητες για καλύτερη αυτοεκτίμηση. 135 Δεξιότητες επικοινωνίας «Εγώ φταίω πάντα για όλα!» αποδίδοντας τις ευθύνες με σωστό τρόπο Πώς επανερχόμαστε ύστερα από κρίσεις; Το παράδειγμα της ανεργίας Μεγαλώνοντας παιδιά με υγιή αυτοεκτίμηση Πόσο αρνητικά σκεφτόμαστε και μιλάμε; Βάζοντας τους «τοξικούς» ανθρώπους στη θέση τους! Το «αυτοσαμποτάρισμα» αυτή η επικριτική φωνή που μας βάζει τρικλοποδιά! Βγαίνοντας από το καβούκι (comfort zone) Αγαπώ τις αποτυχίες μου! Μου αρέσω! Καλλιεργώντας έναν υγιή εγωισμό! Ένα δώρο στον εαυτό μου Συγχωρώντας τους άλλους, συγχωρώντας τον εαυτό μας

6 10 ΓΥΡΙΖΩ ΣΕΛΙΔΑ ΣΤΗ ΧΑΜΗΛΗ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΝΤΊ ΓΙΑ ΕΠΊΛΟΓΟ Τι συνέβη σε αυτό το βιβλίο; ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Πόσο καλά τα έχω με τον εαυτό μου; Παίρνω συνέντευξη από τον εαυτό μου! Ερωτήσεις από το εφηβικό λεύκωμα! Το μονοπάτι της ζωής μου Η ιστορία της γέννησής μου Ποιοι είναι οι «σημαντικοί άλλοι» για μένα; Τι θα πει ο κόσμος για μένα; Μη νομίσουν ότι είμαι Οι αυτοεκπληρούμενες προφητείες μου Δέχτηκα υπερβολική προστασία στη ζωή μου; Η εφηβεία μου Φαίνεται αν έχω χαμηλή αυτοεκτίμηση; Είστε impostor; Είστε τελειομανής; Έχετε ναρκισσιστικές τάσεις; Τα γεγονότα που με τραυμάτισαν Έχω δεχτεί κακοποιητικές συμπεριφορές από άλλους στη ζωή μου; Πόσο αγχώδης είμαι; Πάσχω από κοινωνική φοβία; Ασκήσεις κοινωνικών δεξιοτήτων Μπράβο μου! Δεν είναι αυτονόητο! Πόσο αρνητικός ακούγομαι;

7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πες το θετικά! Έξω από το καβούκι! Oι αποτυχίες μου! Mου αρέσω! Τα θετικά μου Ένα δώρο στον εαυτό μου

8 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η έννοια και η σπουδαιότητα της αυτοεκτίμησης

9

10 Αυτοαντίληψη, αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση Ένα απαραίτητο πρώτο βήμα για να εξετάσουμε την αυτοεκτίμησή μας είναι να προσδιορίσουμε τι ακριβώς σημαίνει, όπως και κάποιες άλλες έννοιες που μοιάζουν μαζί της (αυτοαντίληψη, αυτογνωσία, αυτοπεποίθηση). Πολλοί επιστήμονες έχουν αποπειραθεί να δώσουν έναν ορισμό σ αυτήν τη σύνθετη έννοια, ενώ έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες γι αυτήν. Παρά τις επιμέρους διαφορετικές απόψεις, οι περισσότεροι συμφωνούν στο ότι η αυτοεκτίμηση αντιστοιχεί στη συναισθηματική μας στάση απέναντι στον εαυτό μας, σε αντίθεση με την αυτοαντίληψη που αφορά τη χρήση της λογικής. Συγκεκριμένα: Η αυτοαντίληψη έχει να κάνει με τα ερεθίσματα που παίρνουμε σχετικά με τον εαυτό μας και τις πεποιθήσεις που σχηματίζουμε γι αυτόν. Διαμορφώνεται από τις καθημερινές μας εμπειρίες με άλλους ανθρώπους και το περιβάλλον μας. Η αυτοεκτίμηση αφορά την αξιολόγηση της εικόνας αυτής που μας έγινε αντιληπτή και τα συναισθήματα που πηγάζουν από την αξιολόγηση αυτή. Είναι η συναισθηματική μας στάση απέναντι στον εαυτό μας και μπορεί να είναι θετική ή αρνητική, χαμηλή ή υψηλή. Είναι ο βαθμός με τον οποίο επιδοκιμάζουμε ή αποδοκιμάζουμε τον εαυτό μας, ανάλογα με το αν έχουμε πετύχει ή όχι τους στόχους μας. Η αυτοπεποίθηση είναι η πίστη στον εαυτό μας. Θα έλεγε κανείς ότι είναι το αποτέλεσμα της αυτοεκτίμησης. Είναι η πίστη στο ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε και να αξιοποιήσου- 23

11 24 ΓΥΡΙΖΩ ΣΕΛΙΔΑ ΣΤΗ ΧΑΜΗΛΗ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ με τις δυνατότητές μας. Η αυτοπεποίθηση είναι αυτή που θα μας βοηθήσει να δώσουμε στον εαυτό μας διάφορες ευκαιρίες για να εξελιχθούμε στη ζωή. Η αυτοεκτίμησή μας λοιπόν πηγάζει από την αυτοαντίληψή μας. Το πώς νιώθουμε απέναντι στον εαυτό μας εξαρτάται από το πώς μας έγινε αυτός αντιληπτός. Π.χ. αν έχουμε σχηματίσει στο μυαλό μας την ιδέα ότι είμαστε άσχημοι (αυτοαντίληψη), με βάση αυτή την ιδέα θα διαμορφωθούν και τα αντίστοιχα συναισθήματα (αυτοεκτίμηση) και έτσι δεν θα πιστέψουμε ότι μπορούμε να αρέσουμε στον άλλο ώστε να τον πλησιάσουμε (αυτοπεποίθηση). Η αυτοαντίληψή μας δεν είναι απαραίτητα ορθή και εύστοχη. Σχηματίζεται υπό την επίδραση διάφορων παραγόντων. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος που μιλάει για τη νοημοσύνη του αυτοχαρακτηρίζεται ως «χαζός», γιατί έχει συνδέσει την έννοια της νοημοσύνης με εκείνη της ιδιοφυΐας. Έχει δηλαδή θέσει ως μέτρο σύγκρισης κάποιον μεγαλοφυή άνθρωπο και έχει δημιουργήσει στον εαυτό του μια εσφαλμένη αντίληψη ότι είναι «χαζός». Η σκέψη του πέφτει σε ένα γνωστικό σφάλμα και δημιουργεί μια λανθασμένη εικόνα για τον εαυτό του. Η αυτοαντίληψη βέβαια επηρεάζεται και από κοινωνικές επιδράσεις: αν ο άνθρωπος στο παράδειγμά μας είχε έναν δάσκαλο που έλεγε «δεν τα παίρνεις τα γράμματα», «καλά, παιδί μου, χαζός είσαι;», «ο αδερφός σου είναι πιο έξυπνος», τότε διαμορφώνει και ο ίδιος μια στρεβλή αυτοαντίληψη. Συνεπώς, ούτε η αυτοαξιολόγησή μας που διαφαίνεται μέσα από την αυτοεκτίμησή μας είναι απαραίτητα σωστή. Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει εσφαλμένη αυτοαντίληψη σχετικά με την εικόνα του σώματός

12 Η ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗΣ 25 του, θα βιώσει αντίστοιχα και εσφαλμένα συναισθήματα ντροπής. Σε επόμενα κεφάλαια θα αναλύσουμε αρκετούς παράγοντες που μας επηρεάζουν, ώστε να δημιουργούμε μια εντύπωση για τον εαυτό μας που δεν είναι απαραίτητα σωστή. Στην ακόλουθη άσκηση μπορείτε να κάνετε μια πρώτη αξιολόγηση της σχέσης που έχετε με τον εαυτό σας, πριν προχωρήσουμε σε πιο συγκεκριμένα βήματα αυτογνωσίας για τη βελτίωση της σχέσης με τον εαυτό μας. Άσκηση 1. Πόσο καλά τα έχω με τον εαυτό μου; Σημειώστε με Χ αυτά που πιστεύετε ότι ισχύουν για εσάς: Έχω αρκετούς φίλους στη ζωή μου. Γενικά είμαι ευχαριστημένος από την εικόνα που αντικρίζω στον καθρέφτη. Μπορώ να μιλάω με άνεση μπροστά σε κόσμο. Μπορώ να μιλάω με αγνώστους στο τηλέφωνο (υπηρεσίες κτλ.). Παίρνω αποφάσεις χωρίς μεγάλη δυσκολία. Πιστεύω ότι με εκτιμούν οι γύρω μου. Δεν διστάζω να μιλάω για τα συναισθήματά μου. Μπορώ να φροντίζω τον εαυτό μου και άλλους. Με βρίσκω αρκετά συμπαθητικό άτομο. Γνωρίζω τα ελαττώματά μου. Η κριτική των άλλων με προβληματίζει, αλλά δεν με αναστατώνει υπερβολικά. Δεν διακατέχομαι ιδιαίτερα από ενοχές. Προσπαθώ πολύ να τους έχω όλους ευχαριστημένους. Είμαι γενικά ψύχραιμο άτομο. Γνωρίζω νέα άτομα με ευκολία.

13 26 ΓΥΡΙΖΩ ΣΕΛΙΔΑ ΣΤΗ ΧΑΜΗΛΗ ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ Έχω αρκετή αισιοδοξία. Νιώθω άνετα να εκφράζω τις ανάγκες μου. Χαίρομαι για την επιτυχία των άλλων χωρίς να νιώθω μειονεκτικά. Δεν είμαι ιδιαίτερα αγχώδης. Δεν έχω μεγάλη ανησυχία για το τι θα πούνε οι άλλοι για μένα. Έχω αποδεχτεί ότι δεν είμαι τέλειος. Δεν έχω ιδιαίτερες φοβίες. Εμπιστεύομαι τους άλλους χωρίς μεγάλη δυσκολία. Νιώθω άνετα να δέχομαι κομπλιμέντα. Κυκλοφορούν από τις εκδόσεις μεταίχμίο Μπορώ να υπερασπιστώ την προσωπική μου άποψη. Πόσα Χ έχετε σημειώσει; Ποιες προτάσεις σάς προβλημάτισαν; Πόσο δυσκολευτήκατε να σημειώσετε ότι ισχύουν κάποιες προτάσεις;

14 το βιβλίο αυτό είναι ένα εισιτήριο για ένα ταξίδι αυτογνωσίας. ςτις σελίδες του γίνεται μια σε βάθος μελέτη όλων των παραγόντων που συνεισφέρουν στο χτίσιμο της αυτοεκτίμησης, από τη βρεφική ηλικία ως και την ενήλικη ζωή. με απλή και κατανοητή γλώσσα εξηγούνται οι τρόποι με τους οποίους μπορεί να εκδηλωθούν προβλήματα στην αυτοεκτίμηση. μέσα από απλές και ευχάριστες ασκήσεις, ο αναγνώστης καλείται να εξερευνήσει το παρελθόν του, να κάνει μια ενδοσκόπηση σε διάφορες πτυχές του εαυτού του και να δοκιμάσει πώς να βελτιώσει την αυτοεκτίμησή του. ό τρόπος που προτείνεται αφορά μεθόδους, τακτικές και τεχνικές που πραγματικά μπορεί κάποιος να εφαρμόσει, ώστε να κάνει ένα νέο ξεκίνημα στη σχέση με τον εαυτό του, βλέποντάς τον με συμπάθεια, συγχώρεση, τρυφερότητα και κατανόηση, αλλά και τολμώντας να βγει από το «κουκούλι» της χαμηλής αυτοεκτίμησης και να μπορέσει να χαρεί τη ζωή του! ISBN ΒΟΗΘ. ΚΩΔ. ΜΗΧ/ΣΗΣ 6477