Του Αναπλιού τ' Αγάλματα εξιστορούν με ρίμες

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Του Αναπλιού τ' Αγάλματα εξιστορούν με ρίμες"

Transcript

1

2

3 Του Αναπλιού τ' Αγάλματα εξιστορούν με ρίμες Ασκληπιάδα Κυριάκου

4

5 Αντί προλόγου Ανάπλι. Η πόλη η µαγευτική που σαγηνεύει και ταξιδεύει τον καθένα µέσα στο χρόνο. Το πεφταστέρι φωτεινό, ξαγρυπνά πάνω στα κάστρα και τις πολεµίστρες της. Πάνω στα σώµατα και τις µορφές των αγαλµάτων που λύνουν τη σιωπή τους κάτω απ το φως του φεγγαριού, για να πλοηγηθεί ο κάθε ταξιδευτής στις ιστορικές χωροχρονικές διαδροµές της πόλης. Πάνω στο επιβλητικό κάστρο του Παλαµηδιού γίνεσαι ακροβάτης στον καιρό και καταλύεις τα συµβατικά µέτρα του χρόνου. Οι µνήµες και οι θύµησες γίνονται γητευτές µες τις φωνές των αγαλµάτων που σε προσκαλούν κοντά τους να τα αφουγκραστείς και να περιπλανηθείς στο διάβα της ζωής των αθανάτων. Κατηφορίζοντας από το Παλαµήδι, στο ύψωµα της Αρβανιτιάς, συναντάς τη χάλκινη προτοµή του ηµητρίου Σαγιά - ήµαρχος της πόλης από 1946 έως που γίνεται ο πλοηγός σου. Το άγαλµα αρχίζει να µιλάει, ενώ η έκπληξη δονεί το είναι σου και σε συναρπάζει. ραπέτης γίνεσαι µες τις στιγµές. Και το ταξίδι αρχίζει

6 Δημήτριος Σαγιάς Του Αναπλιού τ αγάλµατα εξιστορούν µε ρίµες το χρόνο υπερβαίνουν και ζωντανεύουν µνήµες. Για τη ζωή µου θα σας πω και θα σας αναφέρω µνηµεία και αγάλµατα όσα είναι εδώ τα ξέρω. Να ξέρετε τ αγάλµατα όλα εδώ µιλάνε µέσα στους χαλεπούς καιρούς και τη σιωπή τους σπάνε. Κοντά αν πλησιάσετε άγαλµα και µνηµείο θα σας εξιστορήσει όλο του το βίο. Μέσα στου λόγου την πνοή µε ρίµες θα µιλούν στις περιπέτειες ζωής θα σας περιπλανούν. Αναφορά θα κάνω στης πόλης τα µνηµεία

7 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες όπως και στα αγάλµατα που έγραψαν ιστορία. Με τρόπο εγώ παράδοξο θα γίνω τώρα πλοηγός κι οι µνήµες θα ξυπνήσουνε στου φεγγαριού το φως. Θα κινηθώ µες τη ροή του χρόνου προς τα πίσω και τη σιωπή της µοναξιάς η ώρα ήρθε να λύσω. Είµαι ο ηµήτρης ο Σαγιάς, σ αυτή την πόλη εδώ που τη λατρεύουν όλοι, τύχη είχα να γεννηθώ. Ήµουνα δικηγόρος και είχα ενδιαφέροντα ποικίλα λογοτεχνικά χωρίς να χω συµφέροντα. Ως δήµαρχος του Αναπλιού, θητεία έκανα εγώ κάπου είκοσι χρόνια το στίγµα µου άφησα εδώ. Απ το χίλια εννιακόσια, τη χρονιά σαράντα έξι δήµαρχος υπήρξα µέχρι το εξήντα έξι. Είχα δραστηριότητες και πολιτιστικές γίνεσαι δηµιουργικός πάντα µέσα σ αυτές. Βλέπετε εδώ µου έστησαν χάλκινη προτοµή οι Αναπλιώτες κι έτσι µου απέδωσαν τιµή. Μες της Αρβανιτιάς εγώ βρίσκοµαι την πλατεία αυτός εδώ ο τόπος έγραψε ιστορία. Όταν δήµαρχος τότε στην πόλη αυτή εθήτευσα το γύρο της Αρβανιτιάς εγώ µε πεύκα φύτευσα. Αυτό το µέρος έχει πολλές εναλλαγές ηχοχρωµατικές και συναρπαστικές. Των πεύκων η µοσχοβολιά, η θάλασσα η γαλανή η αύρα του τοπίου, µαγεύουν τη ζωή. Συνέχεια περίπατοι ροµαντικοί γίνονται εδώ κι εγώ τριγύρω µ έκσταση κάθε στιγµή κοιτώ. Αν θέλετε µπορώ να πω πώς πήρε τ όνοµά του ο χώρος της Αρβανιτιάς στα χρόνια τα πικρά του. Ύστερα από του Ορλώφ την άτυχη επανάσταση πήραν τα πράγµατα εδώ µία άλλη διάσταση. Το χίλια εφτακόσια, µες το εξήντα εννιά στείλαν τους Αρβανίτες να καταστείλουν το Μοριά. Απέστειλε η Πύλη αλβανικές ορδές που µάστιγες µες το Μοριά γίναν φρικιαστικές. Τους Τούρκους και τους Έλληνες ταλαιπωρούσαν οι ορδές

8 Δημήτριος Σαγιάς γι αυτό και ο Σουλτάνος είπε να φύγουνε αυτές. Κάλεσε ο Καπετάν Πασάς όλους τους Αρβανίτες το λόγο δε µαρτύρησε της κλήσης στους αγύρτες. Το έτος εβδοµήντα εννιά, προσκάλεσε αυτούς στο Παλαµήδι δήθεν να δώσει χρωστικούς µισθούς. Στο κάστρο ανεβήκανε εκείνοι για να πληρωθούν δεν ήξεραν η ώρα πως είχε έρθει να χαθούν. Καθώς ανύποπτοι αυτοί από τη µια στην άλλη πλευρά τότε περνούσανε, στόχο τους είχαν βάλει. Στο βάραθρο µε δόλο αρχίσανε να τους πετούν οι Τούρκοι προς τα δυτικά και την οργή τους να ξεσπούν. Πέφτανε και σκοτώνονταν κάτω στα βράχια εκείνοι κι από το αίµα η θάλασσα κόκκινη είχε γίνει. Τα πτώµατα των Αλβανών κάνανε εδώ βουτιά γι αυτό κι ο τόπος πήρε το όνοµα Αρβανιτιά. Αυτή εδώ η πόλη έγραψε ιστορία πέρασε περιπέτειες στου χρόνου την πορεία. Νιώθω για το Ανάπλι αγάπη εγώ µεγάλη πάντα εκστασιάζοµαι µες τα δικά του κάλλη. Θα κάνω τώρα αναφορά στης πόλης τα µνηµεία επίσης και στ αγάλµατα σ όλα θα κάνω µνεία. Κάνοντας κύκλους ανοιχτούς σε νέα πόλη και παλιά όλα θα τ απαντήσετε που θ αναφέρω στη σειρά: Το Στάϊκο θα δείτε σαν κατεβείτε από δω που στο Παλαµήδι αγώνα έδωσε πολύ σκληρό. Και σε πλατεία οµώνυµη του τότε εκπορθητή στήσαν τον ανδριάντα του να του αποδώσουνε τιµή. Κι εκεί κοντά στου τραίνου τον παλαιό σταθµό υπάρχει ένα άγαλµα που ναι συµβολικό. Των Ποντίων συµβολίζει τη Γενοκτονία που άφησε το στίγµα της µέσα στην ιστορία. Στην είσοδο της πόλης, στο σταυροδρόµι εκεί του Τσιλκανίδη υπάρχει χάλκινη προτοµή. 8-9

9 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Ήρωας του σαράντα ήταν και λοχαγός στο Πόγραδετς πολέµησε και χάθηκε αυτός. Το Νίκο τον Καρούζο που είναι ποιητής κι εµπνεύστηκε απ τα χρώµατα αυτής εδώ της γης. Στην οδό του Βασιλέως Κωνσταντίνου έχει στηθεί η προτοµή του ντόπιου, αγαπητού µας ποιητή. Και τον Κολοκοτρώνη, το Γέρο του Μοριά που αγωνίστηκε µε πάθος, να διώξει την Τουρκιά. Σε πάρκο καταπράσινο στης πόλης τ ανατολικά έφιππος τα ερβενάκια δείχνει εκείνος του Μοριά. Και τον Καποδίστρια, Ιωάννη στο µικρό που ο πρώτος Κυβερνήτης στην πόλη υπήρξε εδώ. Είναι ο ανδριάντας του σε πλατεία ανοιχτή σιµά στο ικαστήριο, ευθυτενές έχει κορµί. Και τον Αναστάσιο, που ήτανε δικαστικός τον Πολυζωίδη, τίµιος και ηθικός. Έξω απ το ικαστήριο είν η δική του η προτοµή αθάνατος να µείνει στου χρόνου τη ροή. Επίσης το Γεώργιο τον Τερτσέτη που κι αυτός δικαστικός υπήρξε, δίκαιος και αγνός. Έξω απ το ικαστήριο η προτοµή του έχει στηθεί στης λήθης µες το βάλτο ποτέ να µη χαθεί. Και το Σταµατελόπουλο, Νικήτα το Νικηταρά που ήτανε Τουρκοφάγος για να ρθει η λευτεριά. Νότια της πλατείας του ικαστηρίου βρίσκεται το µνηµείο, του ήρωα του ανδρείου. Τον Άγγελο Τερζάκη, που ήταν λογοτέχνης κι ανέβηκε ψηλά στη σκάλα αυτός της τέχνης. Η προτοµή του Άγγελου που είναι στην πλατεία του Αγιο-Σπυρίδωνα, κοιτάει την εκκλησία. Το ηµήτριο Υψηλάντη, που ήτανε στρατιωτικός σαν τον αδελφό του ήταν και αυτός µαχητικός. Στων Τριών Ναυάρχων µέσα την πλατεία βρίσκεται το ηρώο του µ ιστορική αξία. Είναι αφιερωµένη στη µνήµη η πλατεία αυτή του Κόδριγκτον, του Χέϋδεν επίσης και του εριγνύ. Τον Όθωνα το Βαυαρό, που ήταν ο πρώτος βασιλιάς

10 Δημήτριος Σαγιάς κι εδώ αποβιβάστηκε, να ενισχύσει εµάς. Στου Παλιού του Κυβερνείου µέσα την πλατεία είν ο ανδριάντας του, κι εκεί είχε κατοικία. Το Χριστόφορο Κοκκίνη, που έχει προτοµή έξω απ την εκκλησιά στου Αηγιώργη την αυλή. Του εµφυλίου θύµα δυστυχώς στην κατοχή υπήρξε όπως κι άλλοι κείνη την εποχή. Το Βασίλειο Βραχνό, ήρωα του σαράντα που µες τη µνήµη µας αυτός θα παραµένει πάντα. ίπλα απ το µουσείο της πόλης το πολεµικό είναι η προτοµή του, που ναι κι αυτό ιστορικό. Την Παπαλεξοπούλου, Καλλιόπη την ηρωϊκή που ήταν αγωνίστρια στου Αναπλιού τη γη. Στην Πλατεία του Πλατάνου είναι τ άγαλµά της ήταν εκεί το σπίτι της στα χρόνια τα πικρά της. Το Θεόδωρο Κωστούρο, Αναπλιώτη λογοτέχνη που µε λυρισµό στο λόγο εισχώρησε στην τέχνη. Στη βιβλιοθήκη εκείνου στήσανε την προτοµή µες τον όµορφό της κήπο, προς τιµή του ποιητή. Το Λεκόπουλο Αντώνη που έντεχνα είχε βήµατα στην πόλη εδώ του Αναπλιού µε στίχους και ποιήµατα. Στη βιβλιοθήκη είναι και εκείνου η προτοµή µαζί µε τον Κωστούρο λύνουνε τη σιωπή. Και τον Αρχιµανδρίτη, Ιερόθεο Μπαζιώτη αγωνιστή σηµαντικό και ντόπιο Αναπλιώτη. Στον Άγιο Νικόλαο δεσπόζει η προτοµή στης οµώνυµης πλατείας την πλακόστρωτη αυλή. Κι επίσης τους Φιλέλληνες που ήρθαν να µας βοηθήσουν κι οι Έλληνες ποτέ τους δε θα τους λησµονήσουν. Στην πλατεία Φιλελλήνων το µνηµείο τους στητό είναι πλάϊ στον Άη-Νικόλα, στην παραλιακή οδό. Τη µεγάλη ηρωίδα τη Μαντώ τη Μαυρογένους που αγωνίστηκε κι εκείνη για τη λευτεριά του γένους

11

12 Δημήτριος Σαγιάς Στην πλατεία Φιλελλήνων βρίσκεται η προτοµή της αιώνια να µείνει στον κόσµο η θύµησή της. Και την Μπουµπουλίνα, Λασκαρίνα στο µικρό που έκανε διαδροµές µαχητικές στο ναυτικό. Σε µια µικρή πλατεία είναι η προτοµή της τη θάλασσα ατενίζει το αγέρωχο κορµί της. Και τον Κανάρη Κωσταντή, µεγάλο µπουρλοτιέρη που αφάνισε Τούρκους πολλούς µε τη φωτιά στο χέρι. Του αγωνιστή το άγαλµα στον παραλιακό το στήσανε το δρόµο, πλάι απ το σχολειό. Χαίροµαι οι ταξιδιώτες σαν έρχονται εδώ σεργιάνι σε διαδροµές επιχειρώ να βγω. Για τις τωρινές συνθήκες που είναι δύσκολες το ξέρω τα µηνύµατα απ τον κόσµο προσλαµβάνω κι υποφέρω. Θέλει θάρρος και ισχύ, θέλει βούληση και δράση η κοινωνική συνθήκη η κακή να προσπεράσει. Αυτά είπε και εσιώπησε. Και το ταξίδι συνεχίζεται µέσα απ την ηχώ των άλλων αγαλµάτων 12-13

13

14 Στάϊκος Σταϊκόπουλος Είµαι ο Σταϊκόπουλος κι ήρθα στον κόσµο αυτό το χίλια εφτακόσια, µες το ενενήντα οχτώ. Κατάγοµαι απ τη Ζάτουνα, αρκάδικο έχω αίµα άνθρωπος ήµουν ηθικός, ποτέ δεν είπα ψέµα. Της Ζαχαρούλας ήµουν γιος και του κυρ Παναγιώτη ευαίσθητος µα τολµηρός υπήρξα απ τη νιότη. Από την Αλωνίσταινα παντρεύτηκα γυναίκα Κατερινιώ τη λέγανε και έκανε για δέκα. Μ αυτήν εγώ απέκτησα µια κόρη αγαπηµένη καλή κοπέλα κι όµορφη, στην Πρόνοια παντρεµένη. Και το χίλια οχτακόσια, µέσα στο δεκαοχτώ

15 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες πήγα στης Ύδρας το νησί, για να εµπορευτώ. Στην Ύδρα εκεί µε µύησαν στη Φιλική Εταιρεία πασίγνωστη οργάνωση για την ελευθερία. Και το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι ένα οργάνωσα ένα σώµα που χε κόστος για εµένα. Μαζί µ αυτό πήγα εγώ µες τα µέρη του Μοριά να αγωνιστούµε για να ρθει η λευτεριά. Φτάσαµε στην Αργολίδα κόντρα µέσα στον καιρό η πατρίδα να µη µείνει κι άλλο ακόµα στο ζυγό. Πότε σ Άργος και Βιβάρι, πηγαινοερχόµαστε σ Αχλαδόκαµπο και Άρια άλλοτε κρυβόµαστε. Πρωταγωνιστής υπήρξα για ν αλώσουµε το κάστρο κάτω απ το φωτεινό του Αναπλιού το άστρο. Την πολιορκία τώρα για το κάστρο τ Αναπλιού θ αναφέρω µες την ώρα του Μεγάλου Σηκωµού. Λίγο προτού ξεσπάσει η επανάσταση εδώ στην κατάσταση της πόλης θέλω να αναφερθώ. Κάτοικους έξι χιλιάδες είχε αυτή συνολικά η πόλη µες τα χρόνια εκείνα τα πικρά. Υπήρχαν κι οικογένειες των Τούρκων τότε εδώ περίπου οχτακόσιες κι εξήντα εγώ θαρρώ. Τούρκοι υπήρχαν ένοπλοι όπως και Αρβανίτες κι επίσης και Γενίτσαροι εδώ µε συντοπίτες. Μες το είκοσι ένα, τέσσερις Απριλίου η πολιορκία άρχισε του Ναυπλίου. Στην Αργολίδα µέσα µια δυνατή κραυγή να διώξουνε τους Τούρκους βγάλαν οι Χριστιανοί. Και στην αργολική τη γη είχαν ξεσηκωθεί από πολλά γύρω χωριά παπάδες µα και λαϊκοί. Την άλλη µέρα δυστυχώς η πολιορκία διαλύθηκε γιατί ήταν µέρα του Πάσχα αγία. Στου Άργους οι ραγιάδες µαζεύτηκαν την πόλη µέσα σε λίγες µέρες να οργανωθούνε όλοι. Εγώ κι ο Παπαφλέσσας τότε τους ενθαρρύναµε όπως κι ο Σπηλιωτόπουλος κι οργανωτές τους γίναµε. Πήραµε απόφαση εµείς γι άλλη πολιορκία

16 Στάϊκος Σταϊκόπουλος του Αναπλιού µε πρόχειρη έστω οπλοφορία. Και σ εκείνη ορίστηκα εγώ τότε αρχηγός ήµουνα στην ηλικία βέβαια αρκετά µικρός. Με εννιακόσια άτοµα εστρατοπέδευσα εγώ στον Πύργο στο Κατσίγκρι αυτόν τον παλαιό. Μετά ο ηµήτρης Τσώκρης πήρε την αρχηγία για της πόλης του Αναπλιού την πολιορκία. Πήρα διακόσιους άντρες και πυροβόλα δυο και µες τον Αχλαδόκαµπο έφτασα τότε εγώ. Σε Τρίπολης και Αναπλιού την κεντρική οδό για να ελέγχω έκανα µεγάλο αποκλεισµό. Και µε πλοία το Ανάπλι αποκλείστηκε ακόµη είχανε οι κυβερνήτες δεξιότητα και τόλµη. Μα ήρθε ο Μουσταφάµπεης και διέλυσε µε βία τότε µέσα στ Ανάπλι, την πολιορκία. Τέλη τ Απρίλη ήταν σαν έφτασε αυτός εδώ µαζί του Αρβανίτες είχε ένα σωρό. Σκοτώθηκαν στο Άργος τότε µες τον Ξεριά Έλληνες εφτακόσιοι που ήθελαν λευτεριά. Ξανάρχισε του Αναπλιού για µια τρίτη φορά η πολιορκία Μάη µε το Νικηταρά. Να µείνω στο Κατσίγκρι εκείνος µου ανέθεσε κι άλλους καπεταναίους σε θέσεις τους διέθεσε. Περίπου χίλιοι Έλληνες στου Αναπλιού την πόλη τους Τούρκους περιέσφιγγαν και σθένος είχαν όλοι. Όµως η Γερουσία που εσχηµατίσθη στο Μοριά πήρε την αρχηγία απ το Νικηταρά. Στη θέση του αποφάσισε τότε αυτή να βάλει το Μανιάτη Κωσταντή, το Μαυροµιχάλη. Η πείνα κι οι αρρώστιες άρχισαν να θερίζουν τους πολιορκηµένους πολύ να τους ζορίζουν. Ύστερα ο ηµήτριος έγινε αρχηγός ο Πόντιος Υψηλάντης, εκείνος Γενικός

17 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Στο µεταξύ Φιλέλληνες στου Αναπλιού την πόλη αρχίσανε να έρχονται να µας βοηθήσουν όλοι. Πήραν τότε απόφαση οι πολιορκητές έφοδο αυτοί να κάνουν προς τους κατακτητές. Το σχέδιο το πρότεινε τότε ένας Ιταλός που ήτανε Φιλέλληνας επινοητικός. Στις τέσσερις χιλιάδες ανήλθε ο στρατός και έξω απ την πόλη µαζεύτηκε αυτός. Και µία µοίρα ναυτική στο χώρο του µυχού γοργά αυτή κατέπλευσε τότε του Αργολικού. Μ απέτυχε το σχέδιο και Έλληνες πολλοί και αρκετοί Φιλέλληνες χάσανε τη ζωή. Μα κι οι πολιορκούµενοι σε άσχηµη κατάσταση ήταν και αποφάσισαν µία διαπραγµάτευση. Του Αναπλιού την πόλη να παραδώσουν δέχτηκαν τους όρους οι δικοί µας άκουσαν κι αποδέχτηκαν. Μα ήρθε ο ράµαλης Μαχµούτ για να τους ενισχύσει και η διαπραγµάτευση πλέον να µην ισχύσει. Μετά τα ερβενάκια που ήττα υπέστη η Τουρκιά πολιορκήσαµε ξανά τ Ανάπλι ορµητικά. Στα ερβενάκια η νίκη µας µας είχε δυναµώσει κι ελπιδοφόρο µήνυµα τότε µας είχε δώσει. Τους Τούρκους αποκλείσαµε να µην έχουν να φάνε και πάλι διαπραγµάτευση εκείνοι να ζητάνε. Όµως ο Γέρος του Μοριά που την πολιορκία ενίσχυσε δε δέχτηκε καµία συµφωνία. Ήµουν κι εγώ ενδιάµεσος σ αυτή τη συµφωνία και πήρα την ευθύνη για την πολιορκία. Με τους αγάδες που ήτανε στο Παλαµήδι επάνω µεγάλη οργή είχε ο λαός κι εγώ µια παραπάνω. Είκοσι εννιά Νοέµβρη είχε ο µήνας φτάσει µε τους Μοσχονησιώτες σχεδιάσαµε τη δράση. Την άλλη µέρα µίλησα εγώ στα παλικάρια δυναµικά τα εµψύχωσα και γίνανε λιοντάρια. «Εµπρός εσείς βρε Χριστιανοί και πατριώτες όλοι διεκδικείστε λευτεριά και σώστε αυτή την πόλη.

18 Στάϊκος Σταϊκόπουλος Έµπρακτα οι Αγαρηνοί δείχνουν τη µπαµπεσιά τους τα αιτήµατά µας γράφουνε στα ρούχα τα παλιά τους. Απόψε ας χαρούµε του Αγιαντρέα τη γιορτή στο Παλαµήδι ορµώντας µε τόλµη όλοι µαζί. Ο Αγιαντρέας µάθετε εµάς µας προστατεύει η πίστη για τη λευτεριά µέσα µας να θεριεύει» Με τους Μοσχονησιώτες κι ογδόντα παλικάρια προς τη Γιουρούς την ντάπια τρέξαµε σα λιοντάρια. Βάλαµε σκάλα ξύλινη στο τείχος χαµηλά και ο Μοσχονησιώτης έκανε δρασκελιά. Πήδηξε ο ηµήτριος µέσα στην ντάπια αυτός γρήγορα στο φυλάκιο έτρεξε σαν αετός. Κρατούσε ένα πιστόλι µαζί και ένα ξίφος βλέπει έναν Τούρκο που τρωγε και παίρνει άγριο ύφος. Ο Τούρκος απ το φόβο του πέφτει στα γόνατα σκυφτός έλεος του ζητάει ο άµοιρος αυτός. Τότε ο Μοσχονησιώτης του έδεσε τα χέρια και µέσα απ το φυλάκιο πήρε όπλα και µαχαίρια. Μας κάλεσε όλους εµάς που κάτω περιµέναµε στο τείχος ν ανεβούµε χωρίς φόβο κανένανε. Αρχίσαµε τ ανέβασµα µε τους στρατιώτες σαν αετοί και το Μανώλη Σκρεπετό γέροντα χτίστη είχα µαζί. Στο Παλαµήδι εκείνος είχε δουλέψει από παλιά και γνώριζε του Κάστρου κάθε γωνιά πολύ καλά. Με τους στρατιώτες γρήγορα µες το κάστρο πηδήξαµε τη σιδερένια πόρτα του προµαχώνα ανοίξαµε. Κι από την πόρτα εκείνη άντρες καµιά τριακοσαριά µπήκανε µε τ αδέρφι µου διεκδικώντας λευτεριά. Στο τείχος ν ανεβούµε ψηλά όµως δεν µπορούσαµε τη σκάλα µες τα χέρια µας συνέχεια βαστούσαµε. Κι έτσι του φρουραρχείου µε κόπο κυριέψαµε τότε τον προµαχώνα, το σώµα µας παιδέψαµε. Αρχίσανε οι Τούρκοι να κατεβαίνουν τα σκαλιά 18-19

19 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες να τρέχουν µες την πόλη πριν να φωτίσει για καλά. Ξυπνήσαν οι δικοί τους που βρίσκονταν στην πόλη κλαίγοντας άντρες και παιδιά βγήκαν στους δρόµους όλοι. Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι δύο είχε πλέον φωτίσει, τριάντα Νοεµβρίου. Μόλις το κυριεύσαµε εµείς το Παλαµήδι έστειλα ταχυδρόµο µήνυµα ν αναγγείλει. Να πάει στην κυβέρνηση που ήταν στην Ερµιόνη µήνυµα έστειλα εγώ και στον Κολοκοτρώνη. Στα ερβενάκια ήταν αυτός κι άκουσε τη φωνή µας έτρεξε ο Γέρος του Μοριά ν αγωνιστεί µαζί µας. Έφτασε εκείνος γρήγορα πρωί πρωί στο κάστρο το Γέρο οδηγούσε του Αγιαντρέα τ άστρο. Του κάστρου του Παλαµηδιού πήρε την κλειδαριά µε διαπραγµατεύσεις ο Γέρος του Μοριά. Έγινε η πόλη του Αναπλιού του αγώνα τότε έδρα να µη µας ξαναστήσουν οι Τούρκοι άλλη ενέδρα. Από τους κάµπους φτάσανε χιλιάδες Χριστιανοί και τοπικά τραγούδια ηχούσαν στη βουή. Ένας αυτόπτης µάρτυρας από τη Γερµανία µε στόµφο για του τόπου µας µίλησε την αξία. «Τέτοιο τόπο υπέροχο δεν είδα να υπάρχει µες την Ευρώπη πουθενά, να δίνει τέτοια µάχη. Θαυµάζω τη θυσία σας και την παλικαριά σας δεν άξιζε να χάσετε εσείς τη λευτεριά σας» Μετά από την άλωση την εποµένη µέρα µε αναγορεύσαν στρατηγό, τι πρόσφερα το ξέραν. Ήµουν ανυποχώρητος της λευτεριάς διεκδικητής Αναπλιού κι Ακροκορίνθου µέγας πολιορκητής. Ετών είκοσι τέσσερα ήµουν εγώ θυµάµαι µέσα στις µάχες ρίχτηκα δίχως να φοβάµαι. Μα ήµουν πάντοτε φτωχός, λεφτά ποτέ δεν είχα κι από τη διεκδίκηση χρηµάτων πάντα απείχα. Τον Καποδίστρια εγώ δε στήριξα ποτέ µου γιατί ο συγκεντρωτισµός δε µ άρεσε Θεέ µου. Όπως δεν αποδέχτηκα την αντιβασιλεία

20 Στάϊκος Σταϊκόπουλος οι Βαυαροί δεν ήθελα να έχουν εξουσία. Του αντισυνταγµατάρχη βαθµό σ εµένα δώσαν όµως γραπτά το αξίωµα δε µου το παραδώσαν. Οι Βαυαροί απέρριπταν κάθε άποψη δικιά µου έχασε τις αποδοχές κι η οικογένειά µου. Στο Άργος και στην Πρόνοια πήγαινα και ερχόµουν λέγαν πως είχα τρελαθεί και δε συµµορφωνόµουν. Οι Βαυαροί αντιβασιλείς µε κλείσανε στη φυλακή µε είπαν πάσχοντα στο νου εµένα και φρενοβλαβή. Πως έφερνα αναστάτωση σ ανθρώπων τη ζωή ανέφεραν και µ έκλεισαν στο Μπούρτζι φυλακή. Οι κόποι κι οι αγώνες µε είχαν εξαντλήσει το σώµα µα και το µυαλό λειψά τα είχαν αφήσει. Με έριξαν στη φυλακή αντί φρενοκοµείου κατάντια ήτανε αυτή του έντιµού µου βίου. ύσκολες οι συνθήκες ήταν του εγκλεισµού µου και γίνανε αιτία του αποχωρισµού µου. Τριάντα εφτά ήµουν ετών, χάθηκα απ τους ηγέτες στον άδοξό µου θάνατο κλάψανε και οι πέτρες. Το χίλια οχτακόσια, τριάντα πέντε τη χρονιά ταξίδεψα στον ουρανό µε πόνο στην καρδιά. Πέθανα κι ήµουν πάµφτωχος, φθαρµένη είχα υγεία και δεν υπήρχε ούτε δραχµή να γίνει η κηδεία. Οι προεστοί του Αναπλιού τα έξοδα αναλάβαν και µε κηδέψαν µε τιµές, ποιος ήµουν καταλάβαν. Και στο νεκροταφείο εδώ µε θάψαν το παλιό γύρω απ τους Άγιους Πάντες βρισκότανε αυτό. Οι Αναπλιώτες σε οδό το όνοµά µου δώσαν την πονεµένη µου ψυχή έτσι µου τη λυτρώσαν. Σταϊκοπούλου λέγεται αυτή εδώ η πλατεία και έτσι µε ανέδειξε η τοπική ιστορία. Είν η πλατεία οµώνυµη αυτή µε τ όνοµά µου και µου ξυπνά τις θύµησες στα χρόνια τα πικρά µου

21

22 Στάϊκος Σταϊκόπουλος Το χίλια εννιακόσια, µες το εξήντα έξι µες απ την τέχνη θέλησαν, ο χρόνος να µ αντέξει. Ο γλύπτης ο Νικόλας µ έχει φιλοτεχνήσει ώστε η λήθη στον καιρό να µη µε διεκδικήσει. Η Ζαχαρούλα η γλυκιά που ήταν δισέγγονή µου ο ανδριάντας να στηθεί φρόντισε προς τιµή µου. Κάθε χρονιά είκοσι εννιά, του µήνα Νοεµβρίου µε εκδηλώσεις µε τιµά η πόλη του Ναυπλίου. Στη Ζάτουνα γεννήθηκα και πέθανα στ Ανάπλι γι αυτό αδελφοποιήθηκαν στου χρόνου το κιτάπι. Εδώ γαλήνη έχει βρει κι ο νους και η ψυχή µου χάδι µε ηχοχρώµατα µου αποδίδει η γη µου. Προσπάθησα συνοπτικά για να σας ιστορήσω τα γεγονότα που έζησα πριν τη ζωή ν αφήσω. Ξέρω πως η πατρίδα µας σ επώδυνη είναι φάση γι αυτό να προσπαθήσετε η κρίση να περάσει. Τ ανέντιµα τα πρότυπα ποτέ µη µιµηθείτε µε ειρήνη και ενότητα µες τον καιρό να ζείτε. Αυτά είπε και εσιώπησε 22-23

23 Άγαλμα Γενοκτονίας Ποντίων Είµαι εγώ το άγαλµα της Γενοκτονίας του Πόντιου ελληνισµού της Μικράς Ασίας. Αναίτια οι Νεότουρκοι ρηµάξαν τη ζωή µας θάλασσες και ποτάµια γίνανε οι λυγµοί µας. εν είχαµε πειράξει ποτέ έθνος κανένα και η καταγωγή µας από καλή ήταν γέννα. Στα πάτρια εδάφη µας θα κάνω αναφορά µέχρι που των Νεότουρκων γίναµε εµείς βορά. Σαν η Αυτοκρατορία διαλύθηκε η βυζαντινή τότε διαβιώσαµε στου Πόντου την περιοχή. Ανάκαµψη σιγά σιγά είχαµε οικονοµική όπως και δηµογραφική, επίσης και πνευµατική. Λέσχες πολλές και θέατρα είχαµε και σχολεία κάναµε και εκδόσεις µε τα τυπογραφεία. Το χίλια εννιακόσια µες τη χρονιά του οκτώ το κίνηµα επικράτησε το νεοτουρκικό. Απέναντι στους Χριστιανούς στάση πολύ σκληρή κράτησαν οι Νεότουρκοι και εθνικιστική. Τους Έλληνες του Πόντου σφάξαν µεθοδικά δυνάµεις των Νεότουρκων και του Κεµάλ πασά. Στα Τάγµατα Εργασίας µέρος του πληθυσµού

24

25 Άγαλμα Γενοκτονίας Ποντίων εκτόπισαν µεγάλο τότε του ελληνισµού. Ήτανε οι συνθήκες στα Τάγµατα εξοντωτικές και πολλών Ελλήνων αφανίσαν τις ζωές. Το χίλια εννιακόσια µες το δεκαεννιά έφτασε στη Σαµψούντα ο Κεµάλ ο Μουσταφά. Και τότε η άγρια φάση της Γενοκτονίας των Ποντίων κίνησε στο ρου της ιστορίας. Καµιά τριακοσαριά χιλιάδες σφαγιαστήκαµε στου κάτω κόσµου τα σκαλιά µε πόνο στοιβαχτήκαµε. Κι όσοι γλιτώσαν τότε απ το τουρκικό σπαθί στη νότια Ρωσία κατέφυγαν αυτοί. Χιλιάδες τετρακόσιες φτάσαν περίπου εδώ και εγκατασταθήκαν στο χώµα το ελληνικό Γίναν όλοι οι πρόσφυγες εστίες πολιτισµικές κι έφεραν ισορροπίες τότε πληθυσµιακές. Μες το ενενήντα τέσσερα ψήφισε η βουλή στη Γενοκτονία να αποδοθεί τιµή. εκαεννιά του Μάη η ηµεροµηνία ορίστηκε να τιµηθεί η Γενοκτονία. Ψηφίστηκε οµόφωνα αυτό απ τη βουλή µην ξεχαστεί στο χρόνο των Πόντιων η καταστροφή. εκαεννιά του Μάη εδώ κάθε χρονιά του Αναπλιού η πόλη τους Πόντιους µας τιµά. Στη λήθη να µη βυθιστεί εµάς η προσφυγιά µας και να µαθαίνει ο κόσµος την άξια γενιά µας. Συχνά ξυπνούν οι µνήµες µου, τον πόνο µεγεθύνουν γίνονται ήχοι ιστορικοί και τη σιωπή µου λύνουν. ύσκολοι είναι οι καιροί που η χώρα διανύει και κανένα έθνος δεν την ενισχύει. Πάντοτε περιπέτειες η Ελλάδα είχε στο χρόνο και τις βαθιές της τις πληγές θυµάµαι και βουρκώνω. Αυτά είπε και εσιώπησε 26-27

26 Γεώργιος Τσιλκανίδης Λέγοµαι Τσιλκανίδης Γεώργιος στο µικρό κατάγοµαι απ τον τόπο τον όµορφο αυτό. Το χίλια εννιακόσια µες το σαράντα εγώ έπεσα υπέρ πατρίδος µέσα στον παγετό. Να σώσω την πατρίδα πολέµησα µε θάρρος µα εννέα του εκέµβρη µε άρπαξε ο χάρος. Στου Πόγραδετς τα όρη σκορπίστηκα εκεί που σάπισαν Ελλήνων πλήθος κορµιά µες τη βροχή. Τρεις περιόδους είχε ο ελληνοϊταλικός ο πόλεµος εκείνος ο καταστροφικός. Το χίλια εννιακόσια Οκτώβρη του σαράντα

27

28 Άγαλμα Γενοκτονίας Ποντίων ξεκίνησε κι οι Έλληνες θα το θυµούνται πάντα. Το µήνα το Νοέµβρη µέσα στον ίδιο χρόνο τελείωσε η πρώτη θυµάµαι και βουρκώνω. Η δεύτερη περίοδος κίνησε απ το Νοέµβρη και κράτησε εκείνη µέχρι το εκέµβρη. Είχα την ατυχία τότε ν αποχωρήσω τον κύκλο µου µες τη ζωή αιφνίδια να κλείσω. Πλήθος αφανιστήκαµε από τραυµατισµούς κι από κρυοπαγήµατα εκείνους τους καιρούς. Η τρίτη η περίοδος ύστερα συνεχίστηκε το πάθος για τη λευτεριά του Έλληνα δε σβήστηκε. Πάντα µέσα στο χρόνο αδάµαστη η ψυχή µας ν αποτινάξει τη σκλαβιά µακριά απ τη ζωή µας. Οι ντόπιοι σε περίοπτη θέση την προτοµή µου την τοποθετήσανε εκείνοι προς τιµή µου. Η Χριστοπούλου πρόσφερε δαπάνη η Ευαγγελία για να στηθεί η προτοµή και να µου δώσει αξία. Από το ίδιο γένος είµαστε και οι δυο το έκανε στη λήθη του χρόνου µη χαθώ. Εδώ είναι σταυροδρόµι που βρίσκοµαι εγώ τώρα µαθαίνω πως σε χαλεπούς καιρούς είναι η χώρα. Συναντιέται η Άργους µε την Ασκληπιού εδώ µε Κύπρου και µε Σιδηράς Μεραρχίας την οδό. Κόσµος πάει κι έρχεται και Έλληνες και ξένοι ο νόστος µου για τη ζωή έντονος παραµένει. Βλέπω πολλά χαµόγελα τώρα πλέον να σβήνουν κι οι άνθρωποι µια θλίψη καθώς περνούν αφήνουν. Κι άλλες φορές συνέβη µέσα στου χρόνου τη φθορά µα η χώρα απ την τέφρα της θα γεννηθεί ξανά. Αυτά είπε και εσιώπησε 30-31

29

30 Νίκος Καρούζος Είµαι ο Καρούζος, Νίκο µε λένε στο µικρό µέσα στην πόλη τ Αναπλιού ήρθα στον κόσµο αυτό. Του χίλια εννιακόσια, είκοσι πέντε τη χρονιά µπήκα στο κοσµοσύστηµα ν ανοίξω τα φτερά. Πατέρα είχα δάσκαλο και µάνα κόρη ενός παπά και η µεταπολεµική µ ανάστησε η γενιά. Κωνσταντίνα και ηµήτρης τ όνοµα ήταν των γονιών µου φάροι υπήρξαν και οι δυο των διαδροµών µου. Στην Εθνική αντίσταση ο πατέρας µου ενεργά µετείχε και υπέστηµεν κι αυτός κι εγώ δεινά. Ήτανε στρατευµένος στ Απελευθερωτικό της εποχής το Μέτωπο, το τότε Εθνικό. Και στο πανεπιστήµιο ξεκίνησα σπουδές των Αθηνών πολιτικές εγώ και νοµικές. Εκείνες τις σπουδές µου ποτέ δεν ολοκλήρωσα έγινα Επονίτης κι άλλη εµπειρία βίωσα. Τότε ενεργά λοιπόν µπήκα µες τον αγώνα κι εξορίες τράβηξα άδικες µες τη χώρα. Το έτος σαράντα εννιά έκανα παρουσία µέσω περιοδικού, στη λογοτεχνία. Σε όλη τη ζωή µου προσκολληµένος σταθερά ήµουν σε ερωτήµατα διαχρονικά υπαρξιακά. Το έργο µου περιέχει κοινωνικές αναφορές πολιτικές διαστάσεις κι οργή στους εξουσιαστές. ιακηρύσσω πίστη για κοινωνία αταξική πάντα είχα οράµατα προς την κατεύθυνση αυτή. Ήµουν φτωχός σαν ποιητής µα πλούσιος στην ψυχή µου κι είχα σθένος και άποψη πάντα µες τη γραφή µου. Το βόλεµα ποτέ µου εγώ δεν αποδέχτηκα την πενιχρή τη σύνταξη του κράτους δεν τη δέχτηκα. Η οδύνη µου γινόταν µια ασυµβίβαστη φωνή κι η µοναξιά µαχαίρι ήταν µες τη σιωπή. Ένιωθα τελετουργική πάντοτε τη γραφή µου που µου δινε κουράγιο και νότα στη ζωή µου. Το χιούµορ µου φερµένο από την τραγωδία κι εγώ σαν ακροβάτης στου χρόνου την πορεία. Στην περιπλάνησή της αναζητούσε η καρδιά ουσία υπαρξιακή που έγινε γυαλιά καρφιά. Το πάθος να µαι λεύτερος κι η δίψα µου γι αυτό δυνάµωνε συνέχεια µέσα στο λόγο το γραπτό.

31

32 Νίκος Καρούζος Ωχρός ήµουνα πάντα µ όνειρα βουλιαγµένα χανόµουνα τα δειλινά µε µατωµένα φρένα. Τα χέρια µες τις τσέπες µου µοιάζαν χειροβοµβίδες θέλαν αυτά να σπάσουνε όλες τις αλυσίδες. Με σώµα, πνεύµα και καρδιά στις αγωνίες των καιρών µπήκα µε την ελπίδα της ενδυνάµωσης ψυχών. Και ήρθα αντιµέτωπος µέσα στην ποίησή µου έντονα µε το θάνατο και τη συνείδησή µου. Και συνεχόµενα εγώ στα χρόνια τα χλωµά µου τύπωνα τα βιβλία µου µε έξοδα δικά µου. Μετά το εβδοµήντα οίκοι εκδοτικοί αναλάβαν τη δική µου να εκδώσουν τη γραφή. Η ύλη δε µε ήθελε, ρώταγε πού πηγαίνω της είπα στον Αχέροντα σιγά σιγά διαβαίνω. Μέσα στο ενενήντα, στο τέλος του Σεπτέµβρη ταξίδεψα στον ουρανό µαζί µε ένα αστέρι. ε µ άφησαν τα όνειρα να ζήσω άλλο στη ζωή φτερά για ν απογειωθώ µου βάλαν, απ τη γη. Πέθανα στην Αθήνα µες το ζενίθ του πόνου ήµουν εξήντα πέντε ετών στην άβυσσο του χρόνου. Στου Αναπλιού αναδύθηκα µέσα τη ζωτική πνοή στην πόλη της Αθήνας, αντίο είπα στη ζωή. Ο τάφος µου είναι εδώ στην πατρική τη γη µου εδώ είναι το σώµα µου κι ο νους και η ψυχή µου. Έντονα ηχοχρώµατα έχει ο τόπος µας αυτός µου κίνησαν την έµπνευση απ όταν ήµουνα µικρός. Εδώ στη Βασιλέως Κωνσταντίνου την οδό -αριθµός τριάντα πέντε- έχω σπίτι πατρικό. Απέναντι απ το σπίτι µου είναι η προτοµή µου εδώ την τοποθέτησαν οι ντόπιοι προς τιµή µου. Το άγαλµά µου σιωπηλά συνοµιλεί µ αστέρια και νοερά ξανοίγοµαι σε µακρινά σεφέρια. Οι µέρες που διανύετε έχουνε γκρίζο χρώµα καταπονούνε τη ζωή, ψυχή και νου και σώµα. Χρειάζεται να γίνει προσπάθεια συλλογική να πάψει πια να χάσκει ο κόσµος µέσα στη ρωγµή. Αυτά είπε και εσιώπησε 34-35

33

34 Θόδωρος Κολοκοτρώνης Είµαι ο Κολοκοτρώνης από άξια γενιά µου δωσαν κι επωνυµία Γέρο µ είπαν του Μοριά. Τ όνοµά µου Θόδωρος είναι το µικρό µου κι ήτανε παράδοξο κάπως το ριζικό µου. Μες το χίλια εφτακόσια, το εβδοµήντα εγώ θαρρώ στ ορεινό το Ραµαβούνι ήρθα µες τον κόσµο αυτό. Στην παλιά τη Μεσσηνία µια ανοιξιάτικη αυγή είδα της ζωής το χρώµα από κάτω από δεντρί. Τα παιδικά µου χρόνια σ ένα αρκάδικο χωριό Αλωνίσταινα το λένε, εκεί τα ζησα εγώ. Απ την οικογένειά µου αναδείχτηκαν πολλοί και αγωνιστές γενναίοι και κλεφτοαρµατωλοί.

35 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Πατέρας µου ο Κωσταντής, Ζαµπία η µητέρα οι Τούρκοι τους κυνήγαγαν τη νύχτα και τη µέρα. Είχα εγώ µια αδερφή κι αδέρφια είχα τρία ήταν όλοι αγωνιστές για την ελευθερία. Στον τόπο της Καστάνιτσας έχασα τον πατέρα όταν την πολιόρκησαν οι Τούρκοι κάποια µέρα. Μας πήγε τότε η µάνα µου στο πατρογονικό της ήταν η Αλωνίσταινα ο τόπος ο δικός της. Στα δεκαπέντε η µάνα µου µε πήγε για να ζήσω σ άλλο τόπο, το Άκοβο, νέα ζωή ν αρχίσω. Στα είκοσι παντρεύτηκα στου Άκοβου τα µέρη τι θα φερνε το αύριο ποιος άραγε να ξέρει; Εντάχθηκα τότε λοιπόν σε σώµατα κλεφτών κι ένα δικό µου έφτιαξα σώµα εθελοντών. Μας ξαπέλυσαν οι Τούρκοι ένα κάρο από διωγµούς ζούσαµε µε αγωνία µες σε δύσκολους καιρούς. Στης Ζακύνθου το νησί έφυγα εγώ µετά πήρα και τη γυναίκα µου και τα έξι µου παιδιά. Και για δεκαπέντε χρόνια ζήσαµε εµείς εκεί ήµουν µέσα στον αγώνα για µια λεύτερη ζωή. Σ ένα Σύνταγµα Ελλήνων µπήκα εγώ εθελοντής και απέκτησα εµπειρία της στρατιωτικής ζωής. Και το χίλια οχτακόσια, γύρω στο δεκαοχτώ µες τη Φιλική Εταιρεία µε µυήσανε να µπω. Και το χίλια οχτακόσια, µέσα στο είκοσι ένα µας απέστειλαν στη Μάνη τον Πετρόµπεη κι εµένα. Μες την ίδια τη χρονιά, Μάρτη του είκοσι ένα µπήκαµε στην Καλαµάτα και σηκώσαµε σηµαία. Και το χίλια οχτακόσια, Μάη του είκοσι ένα στο Βαλτέτσι ήρθε η νίκη που έδωσε φτερά σ εµένα. Πήραµε την Τρίπολη τον ίδιο εκείνο χρόνο Σεπτέµβρης µήνας ήτανε, θυµάµαι και βουρκώνω. Και ένα χρόνο αργότερα, µες τον Ιούλη µήνα για τη στρατιά του ράµαλη ανοίξαµε το µνήµα. Η µάχη µε το ράµαλη στα ερβενάκια έγινε κι η νίκη µας αθάνατη στην ιστορία έµεινε. Ενθάρρυνα εγώ εκεί τους χωρικούς που λέτε γιατί απ το φόβο ο άνθρωπος µπορεί να ξεπουλιέται.

36 Θόδωρος Κολοκοτρώνης Έγινα κι αρχιστράτηγος ύστερα µες το Μοριά κι αγωνίστηκα µε τόλµη για να ρθει η λευτεριά. Άρχισα να συµµετέχω τότε στα πολιτικά κι έγινα της Γερουσίας µέλος µέσα στο Μοριά. Έγινα και αντιπρόεδρος τότε του Εκτελεστικού και προσπάθησα το κύµα ν αποδιώξω του κακού. Στου εµφυλίου τα δεινά µε µαταιοδοξίες µπήκανε τότε πολλοί και µε φιλοδοξίες. Προσπάθησα ν αµβλύνω τις αντιπαραθέσεις χωρίς εγώ να διεκδικώ πόστα και πρώτες θέσεις. Πάντα επιθυµούσα να χουµε εµείς οµόνοια όµως την καταστρέφανε φιλόδοξα δαιµόνια. Έτσι στο στόχο µ έβαλαν τότε κάποιοι πανούργοι ήταν και εκµεταλλευτές, ήταν και ραδιούργοι. Γι αυτό και δεν απέφυγα διώξεις και φυλακίσεις µες σε συνθήκες έριδας ήρεµα πώς να ζήσεις; Στη Β Εθνοσυνέλευση στο Άστρος Κυνουρίας έγινα στόχος πάλι µιας µαταιοδοξίας. Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι τρία πολιτικοί, στρατιωτικοί είχαν διαφωνία. Τη Γερουσία του Μοριά αµέσως καταργήσαν αν κι ήµουν αρχιστράτηγος, ωστόσο µ αγνοήσαν. Ξεκίνησε η αντίθεση µε το Μαυροκορδάτο που τον χαρακτηρίσανε πολιτικό βαρβάτο. Και τότε παραιτήθηκα εγώ απ αντιπρόεδρος που ήµουν του Εκτελεστικού κι εκείνος ήταν πρόεδρος. Για το Κρανίδι έφυγαν κάποιοι αντίπαλοί µου να κάνουνε κυβέρνηση χωρίς τη βούλησή µου. Έτσι δυο κυβερνήσεις οργανωθήκανε µετά η µία στο Κρανίδι κι η άλλη στην Τριπολιτσά. Μας βάλανε στο στόχο τους κάποιοι απ τους κυβερνήτες θύµα τους οι στρατιωτικοί κι εκείνοι γίναν θύτες. Πήγαν στην Ακροκόρινθο και στην Τριπολιτσά µας µπήκαν και τις κατέλαβαν κόντρα στα όνειρά µας. Αρχίσαν και το Ναύπλιο να το πολιορκούνε 38-39

37 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες πίστευαν πως αντίδραση καµία δε θα βρούνε. Το υπερασπιζότανε ο Πάνος, το παιδί µου που ήτανε αγωνιστής κι ελπίδα στη ζωή µου. Γι αυτό και αναγκάστηκα συνδιαλλαγή να κάνω το Ναύπλιο παραδόθηκε στον πόνο µου επάνω. Ο εµφύλιος συνεχίστηκε, µπήκε στη β φάση πίκρα σα να θελε εµάς κι άλλη να µας κεράσει. Κάποια στιγµή σκοτώσανε τον Πάνο, το παιδί µου και τότε απ τον πόνο µου ρηµάχτηκε η ζωή µου. Γι αυτό και αποφάσισα να παραδώσω εµένα και ρόλο πια ηγετικό δεν ήθελα κανένα. Το χίλια οχτακόσια, του είκοσι πέντε τη χρονιά Φλεβάρης µήνας ήτανε, µε ρίξαν στα κελιά. Ευτυχώς δόθηκε τέρµα στην εµφύλια διαµάχη σα χτυπήσαν τον Ανδρούτσο κι έπαψε πια να υπάρχει. Μα η επανάστασή µας σε κίνδυνο βρισκόταν αφού ο Ιµπραήµ πασάς προς το Μοριά ερχόταν. Μου δωσε η κυβέρνηση εµένα αµνηστία να βγω του Ιµπραήµ πασά να κόψω την πορεία. Έγινα πάλι αρχηγός κρυφού κλεφτοπολέµου προσπάθησα κουράγιο να ξαναβρώ Θεέ µου. Να σώσω αγωνίστηκα της Τρίπολης τα µέρη όµως εκείνα πέσανε στου Ιµπραήµ τ ασκέρι. Χωριά κι αγρούς ξεκίνησε ο Ιµπραήµ να καίει πεινούσε ο κόσµος κι άρχισε πλέον να καταρρέει. Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι εφτά ο κόσµος απ το φόβο του, δεν έβγαζε µιλιά. Γι αυτό και αναγκάστηκα πίεση να ασκήσω τον κόσµο στην υποταγή για να τον εµποδίσω. Εγώ του Καποδίστρια υπήρξα οπαδός του αλλ όµως µε απώθησε ο συγκεντρωτισµός του. Μόλις τον Καποδίστρια στ Ανάπλι εφονεύσαν οι ξένοι την πατρίδα µας σε βασιλιά αναθέσαν. Γενάρης µήνας ήτανε, αρχές τριάντα τρία σαν έφτασε ο Όθωνας εδώ στην παραλία. Πρωτεύουσα του κράτους µας ήταν αυτή η πόλη που µύριες έχει οµορφιές και την ποθούνε όλοι. Εγώ τον καλωσόρισα τότε στον ερχοµό του

38 Θόδωρος Κολοκοτρώνης κι ορκίστηκα να τον βοηθώ και να µαι στο πλευρό του. Μέχρι να ενηλικιωθεί αυτός µ αµφισβητούσαν οι Βαυαροί αντιβασιλείς, εχθρό µε θεωρούσαν. Και έτσι αποτραβήχτηκα µη φέρω εγώ διχόνοια έξω από τ Ανάπλι, σ έναν αγρό στην Πρόνοια. Όταν από τους Τούρκους η πόλη λευτερώθηκε στη θέση ΚΙΟΥΛ ΤΕΠΕ ένα κτήµα µου δόθηκε. Με κατηγόρησαν λοιπόν κάποιοι αντίπαλοί µου µε τον Κωλέττη αρχηγό έθιξαν την τιµή µου. Είχαν µ εµένα πόλεµο κι οι Βαυαροί ανοίξει λέγαν τον Καποδίστρια πως είχα εγώ στηρίξει. Το χίλια οχτακόσια, µες το τριάντα τρία µε έβαλε στο στόχο της η αντιβασιλεία. Με κατηγόρησαν αυτοί για εσχάτη προδοσία και έτσι µε συνέλαβαν ασκώντας µου και βία. Είπανε ότι σκόπευα να πέσουν απ το θρόνο κι ο εφιάλτης µου άρχισε µέσα σ αυτό το χρόνο. Αυτή ήταν η πρόφαση, τα αίτια ήταν άλλα αφού είχαν οι Προστάτιδες συµφέροντα µεγάλα. Με τον Πλαπούτα θέλησαν κι εµένα ν αφανίσουν ώστε τ αρχηγιλίκι τους εκείνοι να κρατήσουν. Με συλλάβαν στων Αγίων Θεοδώρων το ναό που συχνά εκεί βρισκόµουν ηρεµία για να βρω. Βρίσκεται σε συνοικία αυτό το κτίσµα του ναού Βυζάντιο ονοµάζεται στην πόλη του Αναπλιού. Η οικογένειά µου κι εγώ οικοδοµήσαµε αυτό το εκκλησάκι και στίγµα εδώ αφήσαµε. Με φυλακίσαν δυστυχώς εκείνοι µε τη βία µε κλείσανε στο Ίτς Καλέ, µες το τριάντα τρία. Ένα χρόνο αργότερα σε δίκη αυτοί µε ρίξαν µε πλήθος ψευτοµάρτυρες το πρόσωπό τους δείξαν. Τότε από κόσµο γέµισε το κακουργοδικείο στην ιστορία τ Αναπλιού υπάρχει το αρχείο. Με δίκασαν σε θάνατο δια της λαιµητόµου κι η πόλη τότε βίωσε στιγµές µεγάλου πόνου

39 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Ωστόσο δύο δικαστές το φόνο δε δεχτήκαν γι αυτό δεν υπογράψανε και έντιµοι φανήκαν. Με κλείσανε µε τη σειρά µέσα σε δυο κελιά ένιωθα στο λαιµό µου σα να χω µια θηλιά. Και στην αρχή µε έβαλαν µε θανατοποινίτες γιατί έτσι αποφάσισαν οι ανέντιµοι οι θύτες. Εννιάµηνη η φυλάκιση και είχα συντροφιά µου κανένα άλλονε εγώ, µόνο τη µοναξιά µου. Μα εικοσαετή µετά κάνανε την ποινή µου τάχα γιατί σεβάστηκαν την έντιµη ζωή µου. Και τρόπο επινόησαν άλλο να µ εξοντώσουν και µε µεθόδους πονηρές χτύπηµα να µου δώσουν. Έτσι φήµη διέρρευσαν ότι οι οπαδοί µου θα ξεσηκωθούν εκείνοι για να σώσουν τη ζωή µου. Είπαν πως θα ορµήσουνε µέσα στη φυλακή µου και θα αναστατώσουν την πόλη οι οπαδοί µου. ηλώσαν όµως πως εγώ θα χανα τη ζωή µου αν ταραχή θα φέρνανε προς υπεράσπισή µου. Σε κατασκότεινο κελί µε βάλαν ν αρρωστήσω µες σε συνθήκη απάνθρωπη πίστευαν δε θα ζήσω. Πώς πέρασα µες το κελί τι να σας ιστορήσω αν µπείτε θ απορήσετε πώς µπόρεσα να ζήσω. Στο Παλαµήδι εκεί ψηλά βρίσκεται το κελί µου οι θύµησες ταράζουνε ακόµα την ψυχή µου. Ο βασιλιάς ο Όθωνας όταν ενηλικιώθη γλίτωσα τότε ευτυχώς σε µένα χάρη εδόθη. Σα βγήκα απ τη φυλακή ήµουνα ένα χάλι σχεδόν τυφλός δεν έβλεπα, µεγάλη είχα ζάλη. Ύστερα αναγνώρισαν όλοι την προσφορά µου µου δώσαν αξιώµατα στα µαύρα γηρατειά µου. Το αξίωµα µου δώσαν «Συµβούλου Επικρατείας» επίσης και του Στρατηγού έναν τίτλο αξίας. Κι αν ήµουν σύµβουλος πιστός στου Όθωνα το θρόνο υπήρξα ανιδιοτελής, γι αυτό δε µετανιώνω. Ήµουν και µεγαλόψυχος, φύτρα καλή της γης µου συγχώρεσα όσους σκότωσαν όλους τους συγγενείς µου. Αν κι ήµουνα ρωσόφιλος, είχα µια πίστη εγώ οι Έλληνες µονάχοι τους θα διωχναν το ζυγό.

40 Θόδωρος Κολοκοτρώνης Με δυσπιστία άκουγα, βοήθεια απ έξω θα ρθει, το άκουσµα αυτό δύσκολο να τ αντέξω. Παρόλο που µας έταζαν βοήθεια οι ξένοι το τάξιµο θαρρούσα στα λόγια τους θα µένει. Πίστευα πως οι Έλληνες µπορούν να πολεµήσουν και την ελευθερία τους µόνοι να κατακτήσουν. Πριν να χαθώ είδα ευτυχώς λεύτερη την πατρίδα που είχα γι αυτήν οράµατα κι άσβεστη την ελπίδα. Προτού να φύγω απ τη ζωή είπα να εξιστορήσω τα έργα του αγώνα µας, στους Έλληνες ν αφήσω. Είν τ αποµνηµονεύµατα άξια µαρτυρία πολύτιµη είναι πηγή µέσα στην ιστορία. Όταν λοιπόν επέστρεφα στ ανάκτορα µια νύχτα ο χάροντας µε άρπαξε στα µαύρα του τα δίχτυα. Μετά το γάµο του µικρού, του αγαπηµένου γιου µου µε χτύπησε ο θάνατος στο κέντρο του µυαλού µου. Το χίλια οχτακόσια, µες το σαράντα τρία στον ουρανό ταξίδεψα από αποπληξία. Μ έθαψαν τότε µε τιµές µες την Αθήνα εµένα και αρκετών ιστορικών κινήθηκε η πένα. Πρωτεύουσα η Αθήνα τότε αυτή είχε γίνει όµως ακούω σήµερα πως βράζει σαν καµίνι. Στις δέκα του Οκτώβρη, χίλια εννιακόσια τριάντα τα οστά µου διακόµισαν στην Τρίπολη για πάντα. Και τρία χρόνια πιο µετά, στου φεγγαριού τη χάση εκεί στου ανδριάντα µου τα βάλανε τη βάση. υναµικά βλέπετε εδώ στέκοµαι στ άλογό µου κι είναι νωπές οι θύµησες ακόµα στο µυαλό µου. Είν η πλατεία οµώνυµη αυτή µε τ όνοµά µου κι έφιππος ταξιδεύω στα όµορφα χωριά µου. Έργο του Σώχου είναι το άγαλµά µου εδώ το χίλια εννιακόσια, εγώ έγινα γλυπτό. Το πάρκο είν υπέροχο κι έχει πνοή αιθέρια συνοµιλώ τις νύχτες συνέχεια µε τ αστέρια. Πηγαινοέρχοµαι συχνά µες του Μοριά τα µέρη µηνύµατα µες τον καιρό µου φέρνει το αγέρι

41

42 Θόδωρος Κολοκοτρώνης Μου λέει περνάει δύσκολα αχ! η πατρίδα τώρα άδικο είναι βάσανα ξανά να έχει η χώρα. Βλέπετε κύκλους κάνουνε τα γεγονότα όλα χρέος και τότε είχαµε, το ίδιο κι εσείς τώρα. Το θάρρος σας µη χάνετε, ούτε και την ελπίδα δώστε αγώνα να σωθεί γρήγορα η πατρίδα. Αγωνιώ τώρα µαζί µ όλους τους πατριώτες µας έριξαν µες τη σκουριά οι ανήθικοι προδότες! Αυτά είπε και εσιώπησε

43

44 Ιωάννης Καποδίστριας Είµαι ο Καποδίστριας, Ιωάννης το µικρό µου εδώ ήµουν Κυβερνήτης, έντιµο το ποιόν µου. Γεννήθηκα στην Κέρκυρα, στ όµορφο αυτό νησί ρίζες από Ιταλία είχα ή Αδριατική. Το χίλια εφτακόσια, µες το εβδοµήντα έξι Φλεβάρη εγώ γεννήθηκα, λίγο προτού να φέξει. Αντώνιο-Μαρία τ όνοµα του πατέρα µου και ιαµαντίνα λέγαν, Γονέµη τη µητέρα µου. Ήµουν το έκτο το παιδί στην οικογένειά µου κι ήταν αριστοκρατική εµένα η γενιά µου. Σε µοναστήρι στη µικρή φοίτησα ηλικία έµαθα γλώσσες και µετά πήγα στη Βενετία. Στην Ιταλία έκανα σπουδές ιατρικής µα και φιλοσοφίας, όπως και νοµικής. Στα είκοσι ένα χρόνια µου γύρισα ως γιατρός τότε πίσω στην Κέρκυρα κι όχι ως νοµικός. Και µέσα στα Εφτάνησα είχα εµπλοκή µε τα κοινά φρόντισα εγώ και Σύνταγµα να έχουν τα νησιά. Ο Τσάρος µε διόρισε ως πληρεξούσιο Υπουργό αυτός των εξωτερικών, το χίλια οχτακόσια οχτώ. Το θέµα των Ελλήνων που ήταν στο ζυγό επίµονα στους ξένους το έθετα εγώ. Και πίεζα τον Τσάρο συνέχεια να βοηθήσει η Ελλάδα να λευτερωθεί, καλύτερα να ζήσει. Μ αυτόν όµως αργότερα η σχέση άνοιξε ρωγµή γι αυτό και αποχώρησα από Υπουργός κάποια στιγµή. Στο χώρο της Ευρώπης προσπάθησα εγώ

45 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες ώστε να ενισχύσω το φιλελληνισµό. Το ελληνικό το έθνος το θαύµαζα πολύ που χε επαναστατήσει για να ελευθερωθεί. Και στην Εθνοσυνέλευση που έγινε στην Τροιζήνα µ ορίσαν Κυβερνήτη εµένα Μάρτη µήνα. Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι εφτά τριάντα µήνα Μάρτη, συνέβησαν αυτά. Και ο Κολοκοτρώνης πήρε πρωτοβουλία ώστε να πάρω εκείνη τότε την αρχηγία. Το πόστο το ανέλαβα του Κυβερνήτη εγώ για να αναβαθµίσω το κράτος το ελληνικό. Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι οχτώ αφίχθηκα στ Ανάπλι µε χειµωνιάτικο καιρό. Ήτανε νεοσύστατο το κράτος το ελληνικό µα η δοµή του τότε ήτανε φύλλο και φτερό. Ο κόσµος µε υποδέχτηκε πολύ ενθουσιασµένος απ την πολύχρονη σκλαβιά ήτανε πικραµένος. Τότε η χώρα σε κακή κατάσταση βρισκόταν και κάθε µέρα πιο βαθιά στο τέλµα της ριχνόταν. Και ο ελληνικός στρατός είχε πια διαλυθεί καθώς κι οι κρατικοί θεσµοί είχαν καταλυθεί. Ανέστειλα το Σύνταγµα, διέλυσα τη Βουλή ώστε να συγκροτήσω την κρατική τη µηχανή. Συστάθηκε ένα όργανο στη θέση της Βουλής συµβούλιο επίσης κι ήµουν διοικητής. Σε περιφέρειες εγώ το κράτος τότε χώρισα διοίκηση καλύτερη πως θα χε έτσι θεώρησα. Την πειρατεία εξάλειψα τότε µ επιτυχία θέσπισα κι έναν κώδικα για τη δικονοµία. Φρόντισα και δικαστική οργάνωση να γίνει ώστε να απονέµεται σωστά η δικαιοσύνη. Ρύθµισα και το σύστηµα το νοµισµατικό το ελληνικό το νόµισµα να επικρατήσει εδώ. Νοµισµατοκοπείο ίδρυσα τότε Εθνικό το νόµισµα ο Φοίνικας εξάλειψε το τουρκικό. Τη συνθήκη να αλλάξω επιχείρησα εδώ και προσπάθησα επίσης να οργανώσω το στρατό. Όργανο συγκροτηµένο για να είναι ο στρατός και ασφάλεια να παρέχει µες το κράτος µας αυτός. Μόρφωση για να υπάρχει τότε µέσα στο στρατό λόχο ίδρυσα Ευελπίδων στο Ανάπλι το παλιό.

46 Ιωάννης Καποδίστριας Και του Λόχου Ευελπίδων για να στεγαστεί η Σχολή κτίριο λιθόκτιστο βρήκα µες την πόλη αυτή. Το κτίριο το επέλεξα µες το είκοσι οχτώ σήµερα ονοµάζεται Μουσείο αυτό Πολεµικό. Κι υπηρεσία ίδρυσα τότε Στατιστική η οποία διενήργησε την πρώτη απογραφή. Για να διευκολύνω κάθε συναλλαγή υπηρεσία οργάνωσα την πρώτη ταχυδροµική. Άνοιξα και στην Αίγινα ένα ορφανοτροφείο που ήταν για τα ορφανά και σπίτι και σχολείο. Και την υγεία φρόντισα να αναβαθµιστεί ο κόσµος στις αρρώστιες να µην καταβληθεί. Σχολεία επίσης ίδρυσα τ αλληλοδιδακτικά κι εκείνα αποδείχτηκαν πολύ λειτουργικά. Της Μέσης της Εκπαίδευσης φρόντισα τη δοµή να βάλω στην παιδεία σωστή υποδοµή. Στον Πόρο επίσης ίδρυσα εγώ µία σχολή που ήτανε εκείνη εκκλησιαστική. Και το εµπόριο φρόντισα εδώ ν αναπτυχθεί η χώρα οικονοµικά να αποκτήσει ισχύ. Και στους νησιώτες έδωσα δάνεια αρκετά να αναβαθµιστούνε τα ναυτιλιακά. Στον Πόρο και στ Ανάπλι έφτιαξα ναυπηγεία να υπάρχει µια υποδοµή στη χώρα για τα πλοία. Ίδρυσα τότε επίσης χώρο µουσειακό µες το νησί της Αίγινας, αρχαιολογικό. Ενδιαφέρθηκα πολύ και για τη γεωργία ν αποτελέσει βάση για την οικονοµία. Για να δηµιουργήσω µία πλούτου πηγή ίδρυσα µες την Τίρυνθα Σχολή Γεωργική. Απ έξω την πατάτα εισήγαγα εδώ την καλλιέργειά της πρόσφερα στο λαό. Με τεχνική την έφερα κι όλοι τη θεωρήσαν σαν κάτι το πολύτιµο και την καλλιεργήσαν. Τυπογραφείο ίδρυσα τότε ελληνικό στην Αίγινα και ένα ακόµα γαλλικό. Τα ελληνικά τα σύνορα καθόρισα εγώ 48-49

47 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες µέχρι τον Αχελώο και ως το Σπερχειό. Προσπάθησα της χώρας να αναγνωριστεί η ανεξαρτησία και να υπογραφεί. Μ ένα τότε Πρωτόκολλο, διαπραγµατευτικά στην πόλη του Λονδίνου συµφωνηθήκανε αυτά. Κατάφερα οικονοµική ενίσχυση να δώσουν Ρωσία και Γαλλία τη χώρα ν ανορθώσουν. Ήθελα ένα κράτος να κάνω αστικό να είναι στη διοίκηση και συγκεντρωτικό. Για την πολιτική µου συνάντησα αντιδράσεις γι αυτό και πέρασα πολλές τότε δύσκολες φάσεις. Γι αυτό και στόχος έγινα πολλών πολιτικών επίσης και προκρίτων, όπως και ναυτικών. Με κατηγόρησαν αυτοί ότι υιοθετούσα κάποιους αλλότριους θεσµούς κι αυτούς τους αγνοούσα. Ενάντιά µου κέντρο ήταν της Ύδρας το νησί µ έβαλαν στόχο όσοι είχανε παραγκωνιστεί. Η Αγγλία κι η Γαλλία τους ενθάρρυναν πολύ και την οµάδα στήριξαν την αντιπολιτευτική. Γι αυτό εγώ αναγκάστηκα µέτρα σκληρά να λάβω και κάποιους πρωταγωνιστές τότε να τους συλλάβω. Αντίτιµο όµως πλήρωσα γι αυτήν την τακτική µου κάποιοι ορµήσαν να χαθώ για πάντα απ τη ζωή µου. Ακούστε αναλυτικά την τραγική ιστορία που αιτία των ανθρώπων ήτανε η µωρία. Είκοσι εφτά Σεπτέµβρη δολοφονήθηκα εγώ τη µέρα εκείνη στήθηκε δραµατικό ένα σκηνικό. Το πρωινό της Κυριακής κίνησα να εκκλησιαστώ στον Άγιο Σπυρίδωνα, όπως συνήθιζα εγώ. Φεύγοντας απ το σπίτι µου να πάω στην εκκλησία το αγαπηµένο µου σκυλί είχε ανησυχία. Επέµενε πάρα πολύ, δεν ήθελε να φύγω κι εγώ τότε το έσπρωξα γρήγορα να ξεφύγω. Βγήκα απ την κατοικία µου την κυβερνητική που αργότερα κι ο Όθωνας κατοίκησε εκεί. Ήταν εδώ απέναντι το Παλατάκι το γνωστό που τ άγαλµα του Όθωνα βρίσκεται σήµερα εδώ. Λεγόταν Παλατάκι αλλιώς και Κυβερνείο κι άφησε ιστορία στης πόλης το αρχείο. Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι εννιά

48 Ιωάννης Καποδίστριας αυτό κατασκευάστηκε εκείνη τη χρονιά. Ο Ιππολίτι Πασκουάλε που ήταν Ιταλός το σχεδίασε µια κι ήταν αρχιτέκτονας καλός. Φτιάχτηκε να στεγαστούν της Κυβέρνησης γραφεία και το κτίριο υπήρξε κι η δική µου κατοικία. Κι εγώ έδωσα χρήµατα για να ανεγερθεί υπήρξανε και άλλοι Έλληνες χορηγοί. Είχε αρχιτεκτονική όψη αυτό λιτή κι η εσωτερική του ήταν κι αυτή απλή. Όταν στ Ανάπλι ήρθε ο Όθωνας ο νεαρός στο Κυβερνείο µέσα κατοίκησε κι αυτός. Βασιλικόν Παλάτιον τ ονόµασαν αυτό µα Παλατάκι το λεγε ο κόσµος πάντα εδώ. Το χίλια εννιακόσια, µες το είκοσι εννιά εκείνο καταστράφηκε από µεγάλη πυρκαγιά. Κι όταν εµένα άγρια µε δολοφονήσαν για λαϊκό προσκύνηµα µέσα σ αυτό µε στήσαν. Γαλάζια ρεντικότα φορούσα εκείνο το πρωί ένα άσπρο παντελόνι κι ένα καπέλο θαλασσί. Είχα και συνοδεία δύο τότε φρουρούς να µε φυλάνε εµένα, στους δύσκολους καιρούς. Στην εκκλησιά πριν φτάσω τους Μαυροµιχαλαίους συνάντησα µπροστά µου εκείνους τους γενναίους. Η τύχη µου τη µέρα εκείνη ήταν κακή και µου φερε µπροστά µου το Γιώργη και τον Κωσταντή. Μου ανταποδώσανε αυτοί και το χαιρετισµό τους µα υφαίνανε για µένα το ανόσιο σχέδιό τους. Σπεύσαν να εξαφανιστούν να µη µε υποψιάσουν και φρόντισαν στην εκκλησιά πριν από µε να φτάσουν. Στου Αγιο-Σπυρίδωνα φτάνοντας το στενό τον Κωσταντή αντίκρισα απ έξω απ το ναό. Αν και υποψιάστηκα κακό πως θα συµβεί αψήφησα τον κίνδυνο µε πίστη θεϊκή. Και τη στιγµή που έµπαινα εγώ στην εκκλησία ψηλά το χέρι σήκωσε ο Κωσταντής µε βία. Κρατούσε µια µπιστόλα εκείνος οπλισµένη µέσα σ ένα µπουρνούζι την είχε αυτή κρυµµένη

49 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Και µες σε δευτερόλεπτο τράβηξε τη σκανδάλη κι εµένα πυροβόλησε πίσω απ το κεφάλι. Ο Γιώργης που στεκότανε στην πύλη εντός, στην εκκλησιά όρµησε µε µαχαίρι χτυπώντας µε µες την κοιλιά. Και κατά γης σωριάστηκα εγώ αστραπιαία κι ο χάροντας ορµώντας µε πήρε ακαριαία. Ξέσπασε αµέσως ο λαός, ζητούσε τιµωρία έχει αυτό καταγραφεί µέσα στην ιστορία. Ένας φρουρός δικός τους δικούς µου πυροβόλησε όµως η σφαίρα ευτυχώς εκεί έξω αστόχησε. Απ το χτύπηµα της σφαίρας σώζεται η λαβωµατιά στης εκκλησιάς την πέτρα στην πόρτα έξω δεξιά. Με γρηγοράδα ο Κωσταντής έτρεξε να κρυφτεί αυτός µα όµως τον τραυµάτισε ο δικός µου ο φρουρός. Και να χωθεί προσπάθησε σε σπίτια της περιοχής µα τον λιντσάρισε ο κόσµος που ήταν δέσµιος της οργής. Το πλήθος µανιασµένο ξέσπασε την οργή του πετώντας µες τη θάλασσα το άψυχο κορµί του. Κι ο Γιώργης πήρε δρόµο τρέχοντας µε µανία κατέφυγε απ το φόβο του στη γαλλική πρεσβεία. Ύστερα τον συλλάβανε για να τον φυλακίσουν σε δίκη αποφάσισαν αυτόν να τουφεκίσουν. Έξω απ τα τείχη του Αναπλιού στα ανατολικά τον στείλανε να πάει στου Άδη τα σκαλιά. Ο θάνατός µου βύθισε ολόκληρο το Έθνος σε απόγνωση βαθιά και σε µεγάλο πένθος. Θρήνος ο θάνατός µου έγινε δηµιουργικός σε δηµοτικά τραγούδια µοιάζει ύµνος λαϊκός. Έργο λαϊκού ζωγράφου στου χαµού την εκκλησία είναι «του Καποδίστρια η δολοφονία» Το βήµα ανακόπηκε του εκσυγχρονισµού του κράτους του ελεύθερου, του νεοελληνικού. Εµένα µεγαλόπρεπα µου κάναν την κηδεία στης ιστορίας γράφτηκε τ αθάνατα αρχεία. Εδώ στ Ανάπλι έγινε η κηδεία µου µε θλίψη γιατί η παρουσία µου ήξεραν θα τους λείψει. Ήρθανε πρέσβεις κι υπουργοί, αγήµατα, στρατιώτες του Κάστρου τα κανόνια πένθιµες βγάζαν νότες. Είχαν κατάµαυρα χαλιά στα παραθύρια βάλει

50 Ιωάννης Καποδίστριας οι Αναπλιώτες κι ένιωθαν πίκρα αυτοί µεγάλη. Το σώµα µου σε λάρνακα, ταριχευµένο εδώ στήσαν στο Κυβερνείο προσκύνηµα για το λαό. Ύστερα τη σορό µου στης Κέρκυρας τη γη ένα από τ αδέλφια µου, την πήγε να ταφεί. Το χίλια οχτακόσια, µες το τριάντα δυο εκείνη τη µετέφερε ένα πολεµικό. Ήταν δέκα τ Απρίλη, µια νύχτα µ ευωδιές στ Ανάπλι και στην Κέρκυρα µοιάζουν οι εποχές. Στην Κέρκυρα το σώµα µου, µα εδώ είν η ψυχή µου η σκέψη πάει κι έρχεται εκεί κι εδώ η δική µου. Το άγαλµά µου στήσανε εδώ οι Αναπλιώτες δείξαν ότι ευαίσθητοι είναι και πατριώτες. Το Έθνος µου εκτίµησε την ευσυνειδησία την ηθική τη στάση µου και τη δική µου αξία. Μου αποδίδουνε τιµές οι ντόπιοι κάτοικοι εδώ γιατί έχω αφήσει στίγµα εγώ µες τον καιρό. εν καταδέχτηκα ποτέ χρήµατα και µισθούς δεν είχα ούτε συµφέρον, ούτε ανέντιµους σκοπούς. Τα περουσιακά µου όλα τα διέθεσα εγώ ώστε να οργανώσω το κράτος το ελληνικό. Πολλοί δρόµοι και πλατείες έχουν τ όνοµά µου τώρα για την προσφορά µου ξέρω πως µε τίµησε η χώρα. Ο αερολιµένας, ο κερκυραϊκός το όνοµά µου έχει και είναι κρατικός. Στην Κέρκυρα επίσης µουσείο λειτουργεί έχει το όνοµά µου και πράγµατά µου εκεί. Και το Πανεπιστήµιο το αθηναϊκό κι αυτό µετονοµάστηκε Καποδιστριακό. Επίσης τ αθηναϊκό, το Εθνικό Μουσείο έχει δικά µου πράγµατα και ένα µου γραφείο. Είναι η πλατεία οµώνυµη µε τ όνοµά µου αυτή και µέσα από την τέχνη, µου πρόσφεραν τιµή. Το χίλια οχτακόσια, µες το σαράντα τρία ψηφίσανε να γίνω γλυπτό που να χει αξία. Στην Εθνική Συνέλευση, της τρίτης Σεπτεµβρίου είπαν να φιλοτεχνηθώ στην πόλη του Ναυπλίου

51

52 Ιωάννης Καποδίστριας Έργο του γλύπτη Τόµπρου ο ανδριάντας µου είναι και δε µε φιλοτέχνησαν µόνο για το θεαθήναι. Το χίλια εννιακόσια, µες το τριάντα τρία έγινα όµορφο γλυπτό σε τούτη την πλατεία. Κι ο Ιταλός Τζεκίνι µε ύµνησε εµένα είπε έµοιαζα να χω µια θεϊκή εγώ γέννα. Η αφήγησή µου είχε µια ζωτική πνοή µα σταµατάω τώρα και ξαναπέφτω στη σιωπή. Ό,τι σας εξιστόρησα ήταν αληθινό και ίσως να σας πήγα ταξίδι µακρινό. Ξέρω η χώρα δύσκολα ότι τώρα περνάει κι ο Έλληνας πολίτης ασφάλεια ζητάει. Και το χαµόγελο πολλών έσβησε απ τα χείλη τους βλέπω µελαγχολικούς τους Έλληνες το δείλι. Όµως µη χάνετε εσείς καθόλου την ελπίδα αν προσπαθούµε βγαίνουµε από την καταιγίδα. Αυτά είπε και εσιώπησε

53

54 Αναστάσιος Πολυζωίδης Είµαι ο Πολυζωίδης κι ήµουνα δικαστικός Αναστάσιος το µικρό µου, ήµουν και πολιτικός. Και το χίλια οχτακόσια, τη χρονιά του δύο εγώ µέσα στο Μελένικο ήρθα στον κόσµο αυτό. Ήτανε το Μελένικο κέντρο τότε εµπορικό στο βορρά, και είναι τώρα πια χωριό βουλγαρικό. Εγώ πήγα στην Ευρώπη σε ηλικία νεαρή να σπουδάσω ιστορία και επίσης νοµική. Τις πόλεις που επέλεξα τότε να διαµείνω ήτανε η Βιέννη και το Βερολίνο. Σύντοµα τις σπουδές µου διέκοψα εγώ µες το εικοσιένα, στην Ελλάδα για να ρθω. Ήθελα να προσφέρω τότε στην επανάσταση η χώρα να ελευθερωθεί και να ρθει η ανάσταση. Στην Α Εθνοσυνέλευση εγώ έλαβα µέρος στης Επιδαύρου έγινε το ιστορικό το µέρος. Υπήρξα του Συντάγµατος συντάκτης βασικός αν και στην ηλικία ήµουνα εγώ µικρός. Συνέταξα επίσης στης δράσης µου το βίο µια διακήρυξη εγώ, µες το είκοσι δύο. Στους Ευρωπαίους να φανεί ο πόλεµος ο ελληνικός πως ήταν αυτός δίκαιος, όπως και εθνικός. Και Γραµµατέας έγινα του Εκτελεστικού εγώ του συµβουλίου, του τότε υπουργικού. Στην πρώτη του Μεσολογγιού την πολιορκία µες το Λονδίνο έφτασα µε αντιπροσωπεία. Για τους πολιορκούµενους δάνειο να ζητήσω

55 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες πήγα εγώ εκεί κι ελπίδα ν αναστήσω. Κι απ την πολιορκία εκείνη δεν απείχα στην τελευταία φάση κι ο ίδιος συµµετείχα. Μετά από την Έξοδο την καταστροφική το Μεσολόγγι ονόµασα πόλη ηρωική. Μες την Εθνοσυνέλευση µ εκλέξαν να µετέχω που στην Τροιζήνα έγινε, δράση ενεργή να έχω. Τις σπουδές να συνεχίσω αποφάσισα εγώ γι αυτό πήγα στο Παρίσι, µες το είκοσι οχτώ. Κι όταν τις ολοκλήρωσα τότε εγώ εκεί επαναπατρίστηκα στην ελληνική τη γη. Τότε ο Καποδίστριας την Ελλάδα κυβερνούσε και να τη νοικοκυρέψει εκείνος προσπαθούσε. Όµως εγώ προσχώρησα στων συνταγµατικών µέσα την παράταξη, των αντιπολιτευτικών. Μία εφηµερίδα στης Ύδρας το νησί που εξέδωσα εγώ τότε, κατασχέθηκε αυτή. Μες το τριάντα δύο η Αντιβασιλεία µου δωσε η βαυαρική εµένα προεδρία. Πρόεδρο µε διόρισαν του Πρωτοδικείου που ήτανε πενταµελές στην έδρα του Ναυπλίου. Όµως καταδικάστηκα και φυλακίστηκα εγώ την καταδίκη αγωνιστών αρνήθηκα ν αποδεχτώ. Θεώρησα ήταν άδικο για να καταδικάσω γενναίους πολεµάρχους, τον κόσµο να διχάσω. Η ποινή η θανατική του Γέρου του Μοριά στην ιστορία άφησε µια γκρίζα πινελιά. Μες το τριάντα τέσσερα η Αντιβασιλεία αγωνιστές συνέλαβε για συνοµωσία. Ο Κίτσος ο Τζαβέλας κι ο Γέρος του Μοριά όπως και ο Πλαπούτας κλείστηκαν σε κελιά. Στις φυλακές τους βάλανε της Ακροναυπλίας και γίναν οι αγωνιστές θύµατα αδικίας. Είκοσι πέντε Μάη ορίστηκε να δικαστούν για εσχάτη προδοσία και να θανατωθούν. Ήρθανε ψευδοµάρτυρες για να τους διασύρουν

56 Αναστάσιος Πολυζωίδης στο θάνατο τους ήρωες εκείνους να τους σύρουν. Πρόεδρος στο ικαστήριο ήµουνα τότε εγώ υπογραφή αρνήθηκα γι αυτόν τον άδικο χαµό. Μαζί µου ο Τερτσέτης συµφώνησε κι αυτός που ήτανε και λόγιος συνάµα και δικαστικός. Ήρθαν οι χωροφύλακες προτάσσοντας τη λόγχη την καταδίκη να δεχτώ, να µην εµµείνω στο όχι. Με έβριζαν εκείνοι και µε λασπολογούσαν και για να υπογράψω πίεση µου ασκούσαν. Όµως εγώ απάντησα τότε σ αυτούς µε θάρρος γιατί µες την ψυχή µου είχα µεγάλο βάρος. «Το σώµα µου µπορείτε εσείς να κοµµατιάσετε µα σκέψη και συνείδηση δε θα παραβιάσετε» Και της δικαιοσύνης ευθύς ο Υπουργός ήρθε κοντά µου έξαλλος να µε φοβίσει αυτός. «Το χέρι µου εσύ κόψε, εγώ το προτιµώ παρά να υπογράψω», είπα, «τον άδικο χαµό» Αρχίσαν οι αστυνοµικοί να µας γροθοκοπούν τον Τερτσέτη και εµένα µε κλωτσιές να απειλούν. Οι άλλοι τρεις υπέγραψαν άµεσα οι δικαστές µα εµείς οι δυο αρνηθήκαµε να µη χαθούν ζωές. Η λαϊκή αγανάκτηση τότε ήταν µεγάλη κι η Αντιβασιλεία το θέµα είδε πάλι. Και του θανάτου άλλαξε τότε την άδικη ποινή σε κάθειρξη ισόβια κι ύστερα εικοσαετή. Όταν ενηλικιώθηκε ο Όθωνας ο βασιλιάς έδωσε χάρη σ όλους ακόµα και σε µας. Τότε και αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου έγινα δίκαιος πάντα κι ηθικός µες τη ζωή παρέµεινα. Και σύµβουλο επίσης τότε Επικρατείας εµένα διορίσανε, που ήταν τίτλος αξίας. Ως Υπουργός Παιδείας και Εσωτερικών κατόπιν διορίστηκα, ήµουν τριάντα πέντε ετών

57

58 Αναστάσιος Πολυζωίδης Τότε Πανεπιστήµιο οργάνωσα εγώ που ήτανε το πρώτο στο κράτος το ελληνικό. Τον Όθωνα όταν διώξανε πήρα τη νοµαρχία µες το εξήντα δύο, στην Αττικοβοιωτία. Μετά αποτραβήχτηκα απ τη δηµόσια ζωή κάπως να ησυχάσω να ρθει γαλήνη στην ψυχή. Πέρα απ τη ιακήρυξη κι από το Σύνταγµα εγώ έγραψα κι άλλα έργα, µέσα απ αυτά να εκφραστώ. «Σύντοµη πραγµατεία περί των ειρηνοποιών» έγραψα «της Αγγλίας και ορκωτών κριτών» Επίσης «Γεωγραφικά» έγραψα κι «Ελληνικά» και «Γενική Ιστορία» και «Νεοελληνικά» Μες το χίλια οχτακόσια, εβδοµήντα τρία εγώ είπα αντίο στην Αθήνα και στον κόσµο το φθαρτό. Βλέπετε οι Αναπλιώτες µου στησαν µια προτοµή γιατί αυτοί µε εκτιµήσαν και µου απέδωσαν τιµή. Είναι η είσοδος εδώ του ικαστηρίου το µήνυµα εκπέµπω του έντιµού µου βίου. Ο τίµιος Τερτσέτης είναι απέναντί µου και νοερά επικοινωνώ µέσα απ τη σιωπή µου. Αυτή εδώ η πόλη τη µνήµη µου ξυπνάει στη σύµβαση του χρόνου πίσω και µπρος µε πάει. Ξέρω τώρα σε δύσκολες πως ζείτε εποχές ωστόσο την ελπίδα δεν πρέπει να την καις. Ούτε άβουλος µες τη ζωή µα ούτε κι αδρανής πιστεύω πως δεν πρέπει ποτέ να ναι κανείς. Το δίκιο οδηγό σας πάντα εσείς να έχετε ψευτιές κι ατασθαλίες το δίκιο δεν τις δέχεται. Αυτά είπε και εσιώπησε

59

60 Γεώργιος Τερτσέτης Είµαι ο Τερτσέτης ο Γεώργιος κι ήµουν γιος του Ναθαναήλ κι υπήρξα δικαστικός και νοµικός. Το χίλια οχτακόσια, µες της Ζακύνθου το νησί η Κατερίνα Στρούντζα µ έφερε στη ζωή. Από τη Μασαλία είχε καταγωγή η οικογένεια κι ήταν ρωµαιοκαθολική. Ο Lorenzo ο ιερεύς ήτανε δάσκαλός µου στη µικρή µου ηλικία σύµβουλος κι οδηγός µου. Μετά µες την Μπολώνια και Πάντοβα σπουδές έκανα νοµικές και φιλολογικές. Ύστερα στην Ελλάδα επέστρεψα εγώ

61 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες ήθελα να προσφέρω σ αυτήν ό,τι µπορώ. Μυήθηκα κατόπιν στη Φιλική Εταιρεία που άφησε το στίγµα της µέσα στην ιστορία. Με στείλανε εµένα ύστερα στο Μοριά αγώνα να οργανώσω για να ρθει η λευτεριά. Για λόγους ασθενείας µες της Ζακύνθου το νησί γύρισα και µε ήρωες ήρθα σε επαφή. Με του Σολωµού τον κύκλο άµεσα γνωρίστηκα µε τον Μπότσαρη το Μάρκο εκεί συναντήθηκα. Τ αποµνηµονεύµατα συνέγραψα πατριωτών εγώ καθ υπαγόρευση, σηµαντικών αγωνιστών. Και τ αποµνηµονεύµατα του Γέρου του Μοριά µείναν στην ιστορία, και του Νικηταρά. Έγινα εγώ καθηγητής µες το τριάντα δύο τότε στο προκαταρκτικό της εποχής σχολείο. ίδασκα ιστορία όπως και γαλλικά που είχα κι αυτά σπουδάσει, εκτός απ τα ιταλικά. Και ύστερα καθηγητής έγινα στη σχολή του Αναπλιού που ήτανε τότε στρατιωτική. Μες το τριάντα τρία έγραψα ένα ποίηµα τίτλο είχε το «Φίληµα» κι είχε ρυθµό και ρίµα. Στο βασιλιά τον Όθωνα το αφιέρωσα εγώ απ το τραγούδι εµπνεύστηκα το λαϊκό δηµοτικό. Της Αντιβασιλείας λοιπόν την εποχή µε όρισε το κράτος εµένα δικαστή. Και στου Κολοκοτρώνη τη δίκη πήρα µέρος µες το τριάντα τρία δικάστηκε ο Γέρος. Αρνήθηκα µε σθένος τότε να υπογράψω και τον Κολοκοτρώνη να τον καταδικάσω. Με τον Πολυζωίδη συντάχθηκα εγώ γι αυτό και παραπέµφθηκα τότε να δικαστώ. Του Γέρου η δίκη έγινε στ Ανάπλι, στο παλιό τζαµί όπως και του Πλαπούτα εκείνου του αγωνιστή. Μιλάω για το κτίριο που λέγεται Βουλευτικό γιατί η ελληνική βουλή στεγάστηκε σ αυτό.

62 Γεώργιος Τερτσέτης Είναι Νοτιοδυτικά στου Πλατάνου την Πλατεία το χτισε Τούρκος αγάς κι έµεινε στην ιστορία. Η πρώτη η πρωτεύουσα ήταν η πόλη του Αναπλιού τότε του νεοσύστατου του κράτους του ελληνικού. Κράτησε η δίκη τότε ηµέρες αρκετές στο Γέρο κατηγόριες απέδωσαν βαριές. Και στον Κολοκοτρώνη επέβαλαν ποινή όπως και στον Πλαπούτα που ήταν θανατική. Σαν την ποινή του άκουσε ο Γέρος του Μοριά έκανε το σταυρό του εκείνος µπρος στην Παναγιά. Και ο Πλαπούτας τότε µέσα στο δικαστήριο έκλαιγε και συγκίνησε όλο το ακροατήριο. Οι Βαυαροί Αντιβασιλείς πείσαν την κοινωνία πως ήταν ένοχοι αυτοί για εσχάτη προδοσία. Είπαν οι Αντιβασιλείς πως θέλαν ν ανατρέψουν εκείνους και τον Όθωνα να τον φυγαδεύσουν. Μέλος στο δικαστήριο υπήρξα και εγώ κι αυτή την καταδίκη αρνήθηκα ν αποδεχτώ. Και ο Πολυζωίδης πρόεδρος στο δικαστήριο ήταν κι αυτός δε δέχτηκε το κατηγορητήριο. Τον Υπουργό ικαίου και τον εισαγγελέα είχανε πείσει οι ψευτιές κάποιου Αντιβασιλέα. Όταν ολοκληρώθηκε η ακροαµατική η διαδικασία, σύσκεψη κάναµε εκεί. Ο πρόεδρος µας κάλεσε τη γνώµη µας να πούµε το κατηγορητήριο να µην αποδεχτούµε. Το λόγο πήρα αµέσως τότε πρώτος εγώ και είπα πως πλεκτάνη ήτανε όλο αυτό. Οι δύο οι οπλαρχηγοί είπα ήταν αθώοι ήταν σωστοί και έντιµοι κι από σπουδαίο σόι. Μόνο ο Πολυζωίδης συµφώνησε σ αυτό ενώ τα άλλα µέλη αισθάνθηκαν θυµό

63 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Έγινε αναστάτωση ευθύς πολύ µεγάλη ζητούσανε το χέρι µας υπογραφή να βάλει. Και της ικαιοσύνης ο τότε Υπουργός να καταβάλει ήθελε εµάς ο πανικός. «Την καταδίκη αµέσως τώρα να υπογράψετε αντιρρησίες να στε πρέπει εσείς να πάψετε» Είπε πως εν ονόµατι του βασιλιά µιλάει την τάξη των πραγµάτων ότι διαφυλάει. «ε θέλω» είπα ψύχραιµα «στη δίκη των ηρώων να συναινώ στο φόνο αγωνιστών αθώων» Και ο Πολυζωίδης «εν υπογράφω» είπε «εγώ, το χέρι µου να κόψετε, αν θέλετε το προτιµώ» Και της ικαιοσύνης τότε ο Υπουργός αγρίεψε κι επέµβαση έξαλλος έκανε αυτός. ιέταξε αµέσως τους αστυνοµικούς βία αυτοί ν ασκήσουν σ εµάς τους δύο νοµικούς. Αρχίσανε εκείνοι την εντολή να εκτελούν να σκίζουνε τα ρούχα µας κι εµάς µε λύσσα να χτυπούν. Ήτανε µια κατάσταση πράγµατι εφιαλτική εύχοµαι σε κανένανε παρόµοιο να µη συµβεί. Μες το τριάντα τέσσερα βέβαια µ αθωώσανε όσα όµως είχαν συµβεί εµένα µε πληγώσανε. Γι αυτό και παραιτήθηκα, αυτό δεν το ανέχθηκα να πάω στο Παρίσι σηκώθηκα και έφυγα. Ως το σαράντα τέσσερα κάθισα εκεί εγώ µετά ήρθα στην Αθήνα να εγκατασταθώ. Και σαν αρχειοφύλακας ύστερα στη βουλή άρχισα να εργάζοµαι, τότε την ελληνική. Κάποια στιγµή απόφαση να δηµοσιευτεί πήρα εγώ µια συλλογή που ήταν ποιητική. Ποιήµατα δικά µου και άλλων περιείχε τίτλο «Γλώσσα Απλή» η συλλογή αυτή είχε. Μες το πενήντα έξι έκανα κι άλλα βήµατα και δυο µεγάλα σ έκταση έγραψα εγώ ποιήµατα. «Οι γάµοι του µεγάλου Αλέξανδρου» η µία

64 Γεώργιος Τερτσέτης γραφή µου και η άλλη «Πίνδαρος και Κορίννα» ράµα και κωµωδία και διάφορα πεζά καθώς και µεταφράσεις έγραψα εγώ µετά. Το χίλια οχτακόσια, µες το εξήντα ένα µε έστειλε ο Όθωνας στην Ιταλία εµένα. Όταν η επανάσταση έγινε η κρητική να πάω στην Ευρώπη υπήρξε αφορµή. Συµφώνησε η Κυβέρνηση τότε η ελληνική να κάνω διευθετήσεις πηγαίνοντας εκεί. Γαλλίδα λογογράφο σηµαντική παντρεύτηκα στου Παρισιού την πόλη, ζωή µια άλλη γεύτηκα. Τους Ευρωπαίους είπα κάποια στιγµή ν αφήσω και πίσω στην πατρίδα µου να ρθω εγώ να ζήσω. Σολωµική επίδραση είχε η ποίησή µου που έκανε ποιοτική εµένα τη ζωή µου. Συνέδεσα δύο σχολές, την Α Αθηναϊκή σα λόγιος που ήµουν µε την Επτανησιακή. Το χίλια οχτακόσια, µες το εβδοµήντα τρία στην αθηναϊκή πέθανα πολιτεία. Η πόλη αυτή που βρίσκεται τώρα η προτοµή µου έχει αφήσει στίγµα στη διαδροµή µου. Οι Αναπλιώτες ευτυχώς τίµησαν τη ζωή µου γι αυτό και στήσανε εδώ αυτοί την προτοµή µου. Βρίσκοµαι εγώ στην είσοδο του ικαστηρίου για να υπάρχει δίκαιο στις δίκες του Ναυπλίου. Και ο Πολυζωίδης είναι απέναντί µου τα γεγονότα ζωντανά µένουν στη θύµησή µου. Του Αναπλιού η πόλη πάντα µε συναρπάζει ταξίδια µέσα στον καιρό συνέχεια µε βγάζει. Το δίκαιο µες τη ζωή να έχετε οδηγό σας να είναι αυτό ο φάρος σας πάντα ο φωτεινός σας. Ξέρω ότι το δίκαιο το καταστρατηγήσαν 66-67

65

66 Γεώργιος Τερτσέτης πολλοί κι αυτή τη χώρα σε βάλτο οδηγήσαν. Μα πάντα εσείς θα πρέπει να το διεκδικείτε σε χώρα ευνοµούµενη και δίκαιη να ζείτε. Αυτά είπε και εσιώπησε 68-69

67 Μνημείο Νικήτα Σταματελόπουλου - Νικηταρά Είµ ο Σταµατελόπουλος, Νικήτας το µικρό µου τα Τουρκολέκα ήτανε εµένα το χωριό µου. Με είπανε Νικηταρά γιατί αγωνίστηκα εγώ το Έθνος να λευτερωθεί από τον τουρκικό ζυγό. Το χίλια εφτακόσια, µες το ογδόντα ένα ήρθα σ αυτόν τον κόσµο, από καλή ήµουν γέννα. Του Σταµατέλου ήµουν γιος, του Τουρκολέκα εγώ του Αρκάδα που χε πεθερό εκείνος έναν προεστό. Η κόρη του Καρούτσου, Σοφία ήταν η µάνα µου στο διάβα της ζωής µου η φωτεινή η δάδα µου. Με τον Κολοκοτρώνη σχέση συγγενική είχα, αφού η γυναίκα του της µάνας µου ήταν αδελφή. Στα έντεκα τα χρόνια µου στ αρµατολίκι βγήκα στ αχνάρια του πατέρα µου του αγωνιστή εγώ µπήκα. Και στο µπουλούκι ύστερα του κλέφτη Ζαχαριά εντάχθηκα και έµαθα πολέµου µυστικά. Αργότερα παντρεύτηκα την κόρη του Αγγελίνα που µοιαζε στον πατέρα της κι ήταν γυναίκα φίνα. Τρία παιδιά απέκτησα έντιµα εγώ µαζί της αυτή µου αφοσιώθηκε σε όλη τη ζωή της. Ήµουν ανιδιοτελής και τίµιος πατριώτης ποτέ µου δεν υπήρξα της χώρας µου προδότης. Είχα πάντα τη στήριξη του Γέρου του Μοριά και έσπερνα τον τρόµο σε όλη την Τουρκιά. Το χίλια οχτακόσια, θυµάµαι στην αρχή οι Τούρκοι του πατέρα µου του πήραν τη ζωή. Στα Ρωσικά τα τάγµατα εντάχθηκα εγώ κατά του Ναπολέοντα στράφηκα το στρατό. Στην Ιταλία πήγα, εκεί να πολεµήσω όµως ο Γέρος του Μοριά µου είπε να γυρίσω.

68 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Παρέµεινα στη Ζάκυνθο εγώ τότε για λίγο κι ύστερα αποφάσισα κι από εκεί να φύγω. Το χίλια οχτακόσια, µες το δέκα οχτώ στη Φιλική Εταιρεία µε µύησαν να µπω. Ένοπλο ένα σώµα τότε διατηρούσα και διαρκώς τους Τούρκους µε σθένος πολεµούσα. Με τον Κολοκοτρώνη κι οπλαρχηγούς εγώ στην Καλαµάτα µπήκα να διώξω το ζυγό. Στη µάχη στο Βαλτέτσι Τούρκους πολλούς καθάρισα και στην ελληνική ψυχή αισιοδοξία χάρισα. Στα ολιανά επίσης Τούρκους αποδεκάτισα µε είπαν Τουρκοφάγο κι ουδόλως δεν εσάστισα. Στην άλωση της Τρίπολης και στην πολιορκία διακρίθηκα και µ έβαλε στ αρχεία η ιστορία. Πήρα και µέρος στ Αναπλιού την πολιορκία µες το είκοσι ένα, που χε αποτυχία. Κινδύνευσα απ τους Τούρκους να αιχµαλωτιστώ δε µ ένοιαζε εµένα και να θυσιαστώ. Στη µάχη της Στυλίδας µετείχα σα θεριό και στης Αγια-Μαρίνας στου Ανδρούτσου το πλευρό. Μετά τα ερβενάκια του ράµαλη ο στρατός από µένα στον Άη-Σώστη έµεινε αυτός µισός. Και στο Αγιονόρι Τούρκους εγώ πολλούς τους έστειλα ταξίδι ψηλά στους ουρανούς. Ο ράµαλης µεγάλη πανωλεθρία έπαθε ποιοι είµαστε οι Έλληνες τότε καλά το έµαθε. εν καταδέχτηκα ποτέ λάφυρα να αρπάξω την ιδεολογία µου δεν ήθελα ν αλλάξω. Κράτησα στον εµφύλιο στάση µετριοπαθή προσπάθησα η ενότητα σε µας να ξαναρθεί. Σε Μεσολόγγι, Αράχοβα στις µάχες συµµετείχα απ τους αγώνες λευτεριάς στιγµούλα δεν απείχα. Κι ενάντια στον Ιµπραήµ σε µάχες πήρα µέρος δίπλα µου πάντα ήτανε και του Μοριά ο Γέρος. Και στου Καραϊσκάκη στάθηκα το πλευρό στη µάχη του Φαλήρου εκείνο τον καιρό. Αν κι ήµουνα Ρωσόφιλος, δεν ήθελα ποτέ µου τις επεµβάσεις ξένων µες την Ελλάδα Θεέ µου.

69 Μνημείο Νικήτα Σταματελόπουλου - Νικηταρά Ήµουνα συνεργάτης του Καποδίστρια εγώ δεν έπαψα εκείνον ποτέ να εκτιµώ. Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι εννιά µε τον Αρχιµανδρίτη Πύρρο ανοίξαµε δουλειά. Χαρτοποιείο στήσαµε στο Κεφαλάρι εµείς βοήθεια δε µας έδωσε καµιά όµως κανείς. Γι αυτό έπεσε έξω η επιχείρησή µας και σε µεγάλη ανέχεια περιήλθε η ζωή µας. Από τον Καποδίστρια βοήθεια ζητήσαµε όπως κι από τον Όθωνα, µα όµως δεν την είχαµε. Τους Βαυαρούς του θρόνου ποτέ µου δε συµπάθησα όσο διέµεναν εδώ µάλλον τους αντιπάθησα. Και Συνταγµατάρχης ύστερα ορίστηκα Νοµοεπιθεωρητής αµέσως διορίστηκα. Μετά το Μεσσηνιακό κίνηµα µε συλλάβανε µες το τριάντα τέσσερα στη φυλακή µε βάλανε. Του Όθωνα συνωµότη, µες το τριάντα εννιά µ είπαν και µε φυλάκισαν εκείνη τη χρονιά. Στο κάστρο του Παλαµηδιού µέσα εκεί µε κλείσαν αν κι ήµουνα αθώος, εκείνοι µ αδικήσαν. Ένα χρόνο αργότερα σε δίκη µε περάσαν και έξω απ τη φυλακή αθώο µ απελάσαν. Μα ο Όθωνας κι οι Βαυαροί άλλη στάση αυτοί είχανε και στην Αίγινα µε βάλαν φυλακή. Απ τις ταλαιπωρίες και τους πολλούς διωγµούς κλονίστηκε η υγεία µου εκείνους τους καιρούς. Μες το σαράντα ένα µε πήγαν για να δικαστώ ξανά και δεν µπορούσα όρθιος να σταθώ. Σαν αποφυλακίστηκα, ήµουν σχεδόν τυφλός έµοιαζα στη ζωή µου σα να µαι ναυαγός. Άρρωστος στ Άργος έφτασα που εκεί είχα οικία έγινα θύµα δυστυχώς εγώ στην εξουσία. Στα όρια Άργους Αναπλιού είχα ένα αγρόκτηµα που βέβαια δεν ήταν εκείνο κληροδότηµα. Χρειάστηκε να δανειστώ να το καλλιεργήσω 72-73

70

71 Μνημείο Νικήτα Σταματελόπουλου - Νικηταρά να το αποξηράνω και να το εµπλουτίσω. Να φτιάξω την οικία µου δάνειο είχα πάρει και έτσι οικονοµικά φορτώθηκα εγώ βάρη. Στη φάση του αγώνα στρατιώτες για να συντηρώ δάνειο είχα πάρει εκείνο επίσης τον καιρό. Ζήτησα µια βοήθεια τότε να µου δοθεί από τη Γερουσία και από τη Βουλή. Κανείς δε µε βοήθησε και µ έπνιξαν τα χρέη το κτήµα µου εκποιήθηκε κι ακόµα αυτό µε καίει. Αν και ταλαιπωρήθηκα µε δίκες και πολλά δεινά ποτέ µου δεν εκφράστηκα για την πατρίδα αρνητικά. Η µία µου η κόρη κατάντησε τρελή όταν µε είδε χάλια να βγαίνω απ τη φυλακή. Στην επαιτεία δυστυχώς η φτώχεια µε οδήγησε και τη ζωή µου όλη η τύφλωση µου λύγισε. Το χίλια οχτακόσια, µες το σαράντα εννιά ταξίδεψα στον ουρανό από τον Πειραιά. Σεπτέµβρης µήνας ήτανε κι ήµουν ετών εξήντα οκτώ και στο νεκροταφείο εδώ µε θάψαν το παλιό. Γύρω απ τους Άγιους Πάντες βρισκότανε αυτό κι άλλοι ενταφιάστηκαν αγωνιστές εδώ. Με θρήνησε η πατρίδα και όλος ο λαός ξέραν ήµουν γενναίος κι άνθρωπος ηθικός. Με πάθος αγωνίστηκα για την ελευθερία για το κοινό εγώ καλό και για την κοινωνία. Εδώ οι Αναπλιώτες µου στήσανε µνηµείο κι η ιστορία µ έβαλε στ αθάνατο αρχείο. Μ αρέσει το Ανάπλι, το αγαπώ πολύ έγραψε ιστορία στου χρόνου τη ροή. Κινούνται όλα και ρέουν πάντα µες τη ζωή κι απ το σκοτάδι ύστερα έρχεται η ανατολή. Αυτά είπε και εσιώπησε 74-75

72 Άγγελος Τερζάκης Με λένε εµένα Άγγελο, στο επώνυµο Τερζάκη τύχη είχα να γεννηθώ στ όµορφο Αναπλάκι. Το χίλια εννιακόσια, µες τη χρονιά του εφτά ήρθα σ αυτόν τον κόσµο ν ανοίξω τα φτερά. Από την Κυνουρία κι οι δυο γονείς µου ήταν σα φάροι εκείνοι φωτεινοί στο δρόµο µου σταθήκαν. ηµήτρης ο πατέρας µου κι η µάνα Αγγελική στο γένος Πανοπούλου, µεγάλη η αγάπη µου γι αυτή. Για χρόνια ο πατέρας µου είχε τη δηµαρχία εδώ και στίγµα άφησε στην τοπική ιστορία. Στο κόµµα φιλελεύθερων έγινε βουλευτής αυτός σε χρόνια δύσκολα, µεγάλης ταραχής.

73 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Γι αυτό το δεκαπέντε εµείς πήγαµε όλοι να εγκατασταθούµε στων Αθηνών την πόλη. Ήµουν µοναχοπαίδι, λιγάκι ασθενικό ήµουν κι υπερευαίσθητο, αλλά κι ευγενικό. Από µικρό οι θρύλοι εµένα γοητεύανε µύθοι και ιστορία συχνά µε ταξιδεύανε. Μ ενέπνευσε η ανάσα τους στα έργα τα πεζά επίσης και σε κάποια απ τα θεατρικά. Το χίλια εννιακόσια, µες το είκοσι δύο γράφτηκα εγώ στη Νοµική του Πανεπιστηµίου. Αν και την ολοκλήρωσα τη Νοµική σχολή το επάγγελµα δεν άσκησα αυτό µες τη ζωή. Συνέχεια µελετούσα στα χρόνια τα φοιτητικά κείµενα ενδιαφέροντα και λογοτεχνικά. Έκανα αναλύσεις για τη λογοτεχνία σε ρεύµατα ρεαλισµού και στη µυθιστορία. Εισπράτταν οι βασιλικοί την περιφρόνησή µου ιδέες φιλελεύθερες πάντα είχα στη ζωή µου. Λόγω της καταστροφής της µικρασιατικής ασφυκτικό το κλίµα ήταν της εποχής. Μες το τριάντα γίνανε ζυµώσεις ιδεών και αντιπαραθέσεις ποικίλων αξιών. Και στου µεσοπολέµου τη βαλτωµένη τη στρατιά που ζούσε µ αγωνία, βρέθηκα τότε ξαφνικά. Την εποχή εκείνη σε περιοδικά έπαιρνα πάντα θέση µε άρθρα µου γραπτά. Είχα µια στάση κριτική στην αστική την τάξη είχ αυτό υποκρισία το καθεστώς στην πράξη. Όµως και µε το µαρξισµό εγώ διαφωνούσα µε όρους δικτατορικούς ποτέ δε συµφωνούσα. Ήθελα σ ανεξίθρησκο σοσιαλισµό να ζούµε σαν πιόνια του συστήµατος να µη διαβιούµε. Λουίζα τη Βογάσαρη παντρεύτηκα εγώ µες το τριάντα έξι, µια άλλη ζωή να ζω. Πάντα ήµουν απόµακρος από φανατισµούς και δε δεχόµουν φράχτες ιδεολογικούς. Κοµµατικά ανένταχτος ήµουν και συνεπής σ ολόκληρο το φάσµα µιας έντιµης ζωής.

74 Άγγελος Τερζάκης Οι άνθρωποι του πνεύµατος να ναι διαφωτιστές για το καλό του κόσµου κι όχι υπονοµευτές. Θαρρώ τις συνειδήσεις αν αφυπνίζουνε όλη την κοινωνία θα τη φωτίζουνε. Πάντα η αγωνία µου, η υπαρξιακή µετουσιωνόταν σε γραφή δηµιουργική. Ερέθισµα γινόταν για να δηµιουργήσω µέσα στο νόηµα της ζωής βαθιά να διεισδύσω. Μες τη ζωή µου η γραφή, µου έδινε ουσία δέσµιος να µη γίνοµαι εγώ στην επουσία. εν ήµουν άνθρωπος ψυχρός, ούτε αλαζονικός ήµουνα ευσυνείδητος κι αντικειµενικός. Είχα και σταθερότητα ιδεολογική πολλές φορές η στάση µου ήταν µαχητική. Τα έργα τα δικά µου αρέσουν στους ανθρώπους προσφέρουν συγκινήσεις σ όλης της γης τους τόπους. Τα διέπει αγωνία αυτά κοινωνική και της ψυχής επίσης η υπαρξιακή. ε µ ενδιέφερε ποτέ το επιφανειακό µα πάντα το ουσιώδες και το ποιοτικό. Σε µυθιστορήµατά µου τώρα θ αναφερθώ που τα ξεχωρίζω και βαθιά τα νοσταλγώ. Την «Πολιτεία» αγάπησα που ήταν «Μενεξεδένια» την «Πριγκιπέσσα Ιζαµπώ» πάντα την έχω έννοια. Μενεξεδένια πολιτεία η αθηναϊκή τη γοητεία χάνει µέσα στου χρόνου τη ροή. Είν ένα µυθιστόρηµα γνήσιο αθηναϊκό ο ύµνος και το δράµα αυτής της πόλης στον καιρό. Μυθιστορικό το έργο «Πριγκιπέσσα Ιζαµπώ» είναι και ενδιαφέρον, πολύχρωµο κι ιπποτικό. Τίθενται ερωτήµατα διαχρονικά εκεί για την τραγικότητα που έχει η ζωή. «Ταξίδι µε τον Έσπερο» βγήκα εφηβικό µε λυρισµό και χάρη όλα σε συνδυασµό. Ανίχνευσα την ύπαρξη µες το «ίχως Θεό» 78-79

75 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες είναι πολυδιαβασµένο µυθιστόρηµα κι αυτό. Την Αθήνα ζωντανεύει τη µεσοπολεµική και τον κόσµο της υφαίνει µε στοχαστική πλοκή. Μες το έργο µου «Απρίλης» αναµνήσεις παιδικές απ τ Ανάπλι αναφέρω σε στιγµές νοσταλγικές. Κι απ τον πόλεµο εµπειρίες τον ελληνοϊταλικό που στιγµάτισε εµένα βαθιά εκείνο τον καιρό. Η διαδροµή που είχα στο µέτωπο το Αλβανικό µ έκανε µε άλλα µάτια αυτό τον κόσµο να κοιτώ. Έγραψα διηγήµατα µε της καρδιάς το σθένος «Του Έρωτα και του Θανάτου», όπως κι ο «Ξεχασµένος» Έγραψα επίσης κι έργα θεατρικά µπορώ να τ αναφέρω, να µάθετε γι αυτά: Ο «Αυτοκράτωρ Μιχαήλ», «Ο Σταυρός και το Σπαθί» «Γαµήλιο Εµβατήριο», επίσης κι η «Αγνή» Η «Νύχτα στη Μεσόγειο» και «Η θυσία του Ισαάκ» και ο «Θωµάς ο ίψυχος» κι «Ο θρύλος του Μυστρά» «Τα λύτρα Ευτυχίας» και η «Θεοφανώ» που είναι τραγωδία, θέµα βυζαντινό. «Το µεγάλο το Παιχνίδι» κι ο «Εξουσιαστής» «Πρόγονος» και «Ο Ζηλιάρης» και οι «Είλωτες» της γης. Ακόµα συνεργάστηκα µε µια εφηµερίδα που είν αυτή πολύ γνωστή και λέγεται «Το Βήµα» Εξέδωσα επίσης και περιοδικά διευθυντής σε κάποια έγινα απ αυτά. Έκανα και εκδόσεις µε έργο µεταφραστικό µου χάρισε το θέατρο βραβείο Κρατικό. Και σε εφηµερίδες έγινα κριτικός όπως και συνεργάτης σε κάποιες, φιλολογικός. Στο Εθνικό το θέατρο έγινα καλλιτεχνικός πρώτα εγώ ιευθυντής κι ύστερα Γενικός. Έδωσα διαλέξεις τότε στη Ρουµανία επίσης στη Ρωσία, Η.Π.Α και Ουγγαρία. Το χίλια εννιακόσια, µες το πενήντα οχτώ µου δωσαν το βραβείο το πρώτο Κρατικό. Για τα µυθιστορήµατα πήρα τότε βραβείο

76 Άγγελος Τερζάκης η Ακαδηµία Αθηνών µου δωσε Αριστείο. Η αγάπη µου η µεγάλη ήταν η µουσική που ναι από τις τέχνες αυτή η πιο υψηλή. Στο γιο µου το ηµήτρη ο µυητής της τέχνης υπήρξα αν και ήµουν σ αυτή ερασιτέχνης. Η σχέση λόγου-µουσικής γράφει µια ιστορία η µουσική στο λόγο βαθαίνει την ουσία. Στο Υπουργείο µ έκαναν εµένα σύµβουλο µετά µες το εξήντα έξι για τα µορφωτικά. Η Ακαδηµία Αθηνών µ εξέλεξε ως µέλος µες το εβδοµήντα τέσσερα κι ήρθε µετά το τέλος. Το χίλια εννιακόσια µες το εβδοµήντα εννιά πέθανα στην Αθήνα µια Αυγουστιάτικη νυχτιά. Το ηµερολόγιό µου δεν έγινε γνωστό έχει περιεχόµενο αυτό βιωµατικό. Το βρήκε η εγγονή µου Λουίζα η Τερζάκη στο διαµέρισµά µου, σε ένα συρταράκι. Έχω από το µέτωπο γραµµένες σηµειώσεις µέσα στον πόλεµο πονάς, στιγµές άµα βιώσεις. Περιέχει και στοιχεία αυτό της κατοχής και της απελευθέρωσης στο διάβα της ζωής. Το έργο µου σε τρία το χώρισαν πεδία δοκίµιο και θέατρο και σε πεζογραφία. Μου στήσαν οι Αναπλιώτες εδώ την προτοµή και έτσι αποδώσαν σε µένανε τιµή. ίπλα εδώ το σπίτι µου είναι το πατρικό και µου ξυπνά τις θύµησες συνέχεια στο µυαλό. Και δίπλα µου ονοµάζεται αυτή η οδός Τερζάκη µέσα απ αυτή πνοή µου δίνει τ Αναπλάκι. Νότα ζωής υπήρξε για µένα η πόλη αυτή µούσα είναι που εµπνέει και σκέψη και ψυχή. Να ξέρετε η τέχνη είναι πηγή ζωής στα µήκη και στα πλάτη ολόκληρης της γης. Όλα τα είδη τέχνης και όλες οι µορφές ψηλά µας ανεβάζουν, µας λύνουν τις θηλιές

77

78 Άγγελος Τερζάκης Αφύπνιση συνείδησης η τέχνη επιτυγχάνει και ενεργό τον άνθρωπο µες τη ζωή τον κάνει. Ξέρω πως διανύετε δύσκολες εποχές υπάρχουν για τα αίτια ποικίλες εκδοχές. Ενέργεια και δράση ωστόσο απαιτείται σε τοίχους και σε φράχτες εσείς να µην κλειστείτε. Να χετε θέση κι άποψη και σκέψη κριτική όλα να τ ανιχνεύετε µε στάση ηθική. Μην περιέλθετε ποτέ σ αδράνεια εσείς ανοίγουνε και κλείνουνε οι κύκλοι της ζωής. Αυτά είπε και εσιώπησε

79 Μνημείο Δημητρίου Υψηλάντη Πλατεία Τριών Ναυάρχων Είµαι ο ηµήτριος, του Αλεξάνδρου ο αδελφός στο επίθετο Υψηλάντης κι ήµουν στρατιωτικός. Το ενενήντα τέσσερα, του χίλια εφτακόσια εγώ µες την Κωνσταντινούπολη ήρθα στον κόσµο αυτό. Ο δραγουµάνος Κωσταντής ήτανε ο πατέρας µου ο φάρος κι ο προστάτης µου της νύχτας και της µέρας µου. Μάνα την Ελισάβετ είχα την τύχη να χω εγώ πρότυπο για τις µάνες όλες αυτή είναι θαρρώ. Για τον αγώνα η µάνα µου τα περουσιακά της όλα αυτή τα πρόσφερε, όπως και τα παιδιά της. Ήτανε φαναριώτικη εµένα η γενιά µου εύπορη µ ανιδιοτελής, η οικογένειά µου. Ποντιακή η καταγωγή της οικογένειάς µου αθάνατο θα µείνει το στίγµα της γενιάς µου. Όλα τ αδέλφια είχαµε, γνώσεις κι ευαισθησίες προσφέραµε στον κόσµο πολλές υπηρεσίες. Εγώ δεν ήµουν όµορφος, ήµουνα και κοντός εύκολα κουραζόµουνα, ήµουν και φαλακρός. Με στείλανε σε γαλλικές σχολές για να σπουδάσω Στρατιωτικός, ώστε µετά ψηλότερα να φτάσω. Στην Αγια- Πετρούπολη, µες του Τσάρου τη φρουρά την αυτοκρατορική κατατάχτηκα µετά. Ως το βαθµό του λοχαγού κατάφερα να φτάσω µετά σε δρόµο άλλο ξανοίχτηκα να δράσω. Το χίλια οχτακόσια, µες το δεκαοχτώ στη Φιλική Εταιρεία µε µύησαν να µπω. Στη Φιλική Εταιρεία ήτανε τότε αρχηγός ο αδελφός µου Αλέξανδρος, διοικητής σωστός. Αυτός λοιπόν µου είπε να ρθω εγώ εδώ να τον εκπροσωπήσω, να διώξω το ζυγό.

80 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι ένα στο ωραίο νησί της Ύδρας µε έστειλαν εµένα. Και ύστερα αφίχθηκα µες του Μοριά τα µέρη µε οδηγούσε πάντοτε της λευτεριάς τ αστέρι. Έγινα πληρεξούσιος του Επιτρόπου της Αρχής τη λευτεριά του τόπου αξίζει να διεκδικείς. Και το χίλια οχτακόσια, µέσα στο είκοσι ένα Αρχιστράτηγου τον τίτλο µου προσφέρανε εµένα. Επιχείρησα µε σθένος τότε εγώ να οργανώσω σώµατα στρατιωτικά, ευταξία να τους δώσω. Όλων των κοτζαµπασήδων την ισχύ να περιορίσω και την κάθε αυθαιρεσία αν µπορώ να τιµωρήσω. Οι πολιτικοί δε θέλαν εγώ όµως να διοικήσω κι απ το πόστο µου γι αυτό είπα ν αποχωρήσω. Απ αυτούς κινδύνεψα να χάσω τη ζωή µου αφού είχα πρωτύτερα χάσει και την τιµή µου. Ήρθα και σε σύγκρουση µε το Μαυροκορδάτο που τον αποκαλούσανε πολιτικό βαρβάτο. Όµως τότε µε όρισε, µες το είκοσι δυο η Συνέλευση του Έθνους, πρόεδρο στο Βουλευτικό. Το καναν να µη φανεί ότι µ αντιπαθούσαν κι ότι την εξουσία αυτοί διεκδικούσαν. Στην πρώτη Εθνοσυνέλευση αυτή δε συµµετείχα ήµουν στην Ακροκόρινθο τότε γι αυτό απείχα. Τους δηµοκρατικούς εγώ πάντα εκπροσωπούσα και σε συνθήκες δύσκολες µέσα διαβιούσα. Γνώρισα τότε δυστυχώς τις µηχανορραφίες κάποιων πολιτικάντηδων, τις µαταιοδοξίες. Συγκρούστηκα µ εκείνους που θέλανε να ρθουν οι Άγγλοι εδώ πέρα, αυτοί να διοικούν. Στην τρίτη Εθνοσυνέλευση αυτό το αποφασίσαν κι εγώ δεν τ αποδέχτηκα, γι αυτό µε καταργήσαν. Με στήριξε εµένα ο Γέρος του Μοριά λαός, στρατός στη Ρούµελη και σ όλα τα νησιά. Επίσης συµµετείχα σε πολιορκίες δυο στου Άργους και του Αναπλιού, σε γη λεύτερη να ζω. Να λευτερωθεί η Αθήνα εξεστράτευσα εγώ και σε άλλες πήρα µέρος µάχες κείνο τον καιρό.

81 Μνημείο Δημητρίου Υψηλάντη Τους πολέµησα τους Τούρκους µες σε Πέτρα, ερβενάκια µες τους Μύλους και της Λέρνας τα κρυστάλλινα ρυάκια. Και στην Πέτρα Βοιωτίας µπήκα µέσα στον κυκλώνα κι έδωσα την τελευταία εγώ µάχη του αγώνα. Στης Τριπόλεως τα µέρη έφτασα τα ορεινά στον εµφύλιο και ήρθα στο Ανάπλι εγώ µετά. Τον αγάπησα βαθιά αυτόν εδώ τον τόπο και λεύτερος για να ναι κατέβαλα εγώ κόπο. Στ Ανάπλι ερωτεύτηκα την όµορφη Μαντώ τέτοια γυναίκα ήθελα πάντα να ερωτευτώ. Το σπίτι µου αντικριστό ήταν µε το δικό της κι εγώ µε σώµα και ψυχή, ήµουνα στο πλευρό της. Μα κάποιοι είπαν ψέµατα και τη συκοφαντήσαν δε θέλαν να µαστε µαζί, γι αυτό την τιµωρήσαν. Και έτσι δεν κατέληξε ο έρωτας σε γάµο κι αυτή την αποµάκρυναν στον πόνο µου επάνω. Στην τρίτη Εθνοσυνέλευση που έγινε ξανά τιµές µου αποδώσανε κι ένιωσα εγώ καλά. Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι εφτά στον τόπο της Τροιζήνας γίνανε όλα αυτά. Μετά ο Καποδίστριας Στρατάρχη µε διόρισε στη Στερεά Ελλάδα, πως άξιζα αναγνώρισε. Να οργανώσω ανέλαβα σώµατα του στρατού ως βάση είχα πρότυπα του εξωτερικού. Μετέτρεψα τα σώµατα σε τακτικό στρατό να µην είναι µετέωρα κι άτακτα σα φτερό. Πρόσφερα ό,τι µπόρεσα σε τούτη την πατρίδα ν αλλάξει η κατάσταση, ν αναστηθεί η ελπίδα. Ξεκίνησε ο αγώνας µας απ τη Μολδοβλαχία και έληξε µ εµένα, µέσα στη Βοιωτία. Το χίλια οχτακόσια, µες το τριάντα δύο στην πόλη εδώ του Αναπλιού, στο βίο είπα αντίο. Ήµουνα τότε µόνο τριάντα οχτώ ετών πάθηση των αδένων είχα και των µυών. Στης Θεοτόκου το ναό τότε το βυζαντινό 86-87

82

83 Μνημείο Δημητρίου Υψηλάντη τελέστη της κηδείας µου το τελετουργικό. Και στην αρχή σε νάρθηκα ενταφιάστηκα εγώ µέσα στου Αη-Γιώργη τον ιστορικό ναό. Μες το σαράντα τρία µε άλλο τελετουργικό τα οστά µου εναποθέσαν µέσα στο µνηµείο εδώ. Το µνηµείο ο αδελφός µου φρόντισε για να φτιαχτεί τα οστά µου να φυλάει µες του χρόνου τη ροή. Μες την πόλη της Βιέννης φιλοτέχνησαν αυτό κι ύστερα το µεταφέραν στο Ανάπλι το παλιό. Και το χίλια οχτακόσια, µέσα στο σαράντα τρία στου Συντάγµατος το στήσαν την πανέµορφη πλατεία. Μα το χίλια εννιακόσια, µέσα στο πενήντα ένα µ έφεραν µε το µνηµείο στην πλατεία αυτή εµένα. Ανασαίνω ακόµα εδώ τα ηχοχρώµατα του τόπου βάλσαµο για την ψυχή αυτά είναι του ανθρώπου. Το µνηµείο συνεχώς µου ξυπνάει τη θύµησή µου γίνονται ροή στο χρόνο, σαν ποτάµια οι λυγµοί µου. Οι Πόντιοι- εσείς ποτέ να µην το λησµονήσετεότι πολλά προσφέρανε, καλύτερα να ζήσετε. Των Τριών Ναυάρχων λέγεται η πλατεία που στο Ναβαρίνο έγραψαν ιστορία. Είναι ο Άγγλος Κόδριγκτον κι ο Γάλλος εριγνύ κι ο Χέϋδεν ο Ρώσος οι τρεις ναύαρχοι αυτοί. Τούρκους και Αιγύπτιους καταναυµάχησαν µαζί να βοηθήσουν την Ελλάδα ανεξάρτητη να ζει. Τη δική του ιστορία ο καθένας θα σας πει συχνά ξυπνούν οι θύµησες και λύνεται η σιωπή. Κουράγιο µα και δύναµη στους δύσκολους καιρούς να προσπαθείτε να χετε και δρόµους ανοιχτούς. Αυτά είπε και εσιώπησε 88-89

84 Σερ Έντουαρντ Κόδριγκτον Γκωτιέ Δεριγνύ Λογγίνος Χέϋδεν

85 Πλατεία Τριών Ναυάρχων Κόδριγκτον Στου κέντρου του ιστορικού την είσοδο βρισκόµαστε την αύρα εδώ του Αναπλιού κάθε στιγµή γευόµαστε. Δεριγνύ Τον Ιµπραήµ νικήσαµε στο Ναβαρίνο όλοι µαζί ο Κόδριγκτον κι ο Χέυδεν κι εγώ ο εριγνύ. Χέϋδεν Του Ναβαρίνου υπήρξε τότε η Ναυµαχία ιδιαίτερα σηµαντική µέσα στην ιστορία. Κόδριγκτον Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι εφτά στη δυτική ακτή έγινε εκείνη του Μοριά. Δεριγνύ Στις είκοσι Οκτώβρη η οθωµανική αρµάδα καταστράφηκε κι η αιγυπτιακή.

86 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Χέϋδεν Τους πέταξε στη θάλασσα η συµµαχία η ναυτική η γαλλική κι η ρωσική δύναµη κι η βρεττανική. Κόδριγκτον Τα πλοία µας πολύ καλά ήταν εξοπλισµένα και τα πληρώµατά µας σωστά εκπαιδευµένα. Δεριγνύ Ο Τουρκαλάς ο Ιµπραήµ είχε εκείνος αρνηθεί µ Ελλάδα και Τουρκία να συναφθεί ανακωχή. Χέϋδεν Η άρνησή του ανάγκασε τότε ν αποφασίσουν οι Μεγαλοδυνάµεις τους Τούρκους να χτυπήσουν. Κόδριγκτον Ο στόλος ο συµµαχικός είχε οµοψυχία ήτανε αλληλέγγυος κι έδειξε οµοφωνία. Δεριγνύ Και του Σουλτάνου τότε ο στόλος αφανίστηκε σχεδόν ολοκληρωτικά στη θάλασσα βυθίστηκε. Χέϋδεν Η είδηση της νίκης χαρά έδωσε στους Έλληνες ελπίδα κι ανακούφιση, όπως και στους Φιλέλληνες. Κόδριγκτον Η Ναυµαχία γεγονός ήταν σηµαντικό εκείνο και στρατιωτικό µα και πολιτικό. Δεριγνύ Για τον αγώνα η νίκη, τον δίκαιο ελληνικό τότε διαδραµάτισε εκείνη ρόλο θετικό.

87 Σερ Έντουαρντ Κόδριγκτον Είµαι ο Άγγλος Κόδριγκτον κι ήµουν διοικητής µιας µοίρας στη Μεσόγειο των Άγγλων, ναυτικής. Το χίλια εφτακόσια, του εβδοµήντα τη χρονιά ήρθα σ αυτόν τον κόσµο ν ανοίξω τα πανιά. Ύστερα διακρίθηκα ως αξιωµατικός προσφέροντας εγώ πολλά, αυτός µου δόθηκε ο βαθµός. Το χίλια οχτακόσια, το δεκατέσσερα εγώ έγινα αντιναύαρχος στο αγγλικό το ναυτικό. Και µέσα στη Μεσόγειο διορίστηκα διοικητής µιας µοίρας της Αγγλίας της τότε εποχής. Από κοινού η δράση µου ήταν µε το ναυτικό τότε και το γαλλικό, και µαζί το ρωσικό. Συµφώνησα η Συνθήκη πως έπρεπε να εφαρµοστεί στην πόλη του Λονδίνου είχε υπογραφεί. Όριζε η Ελλάδα να χει ανεξαρτησία να σταµατήσει η Τουρκιά κάθε εχθροπραξία. Οι σύµµαχοι στην Πύλο πήγαµε όλοι µαζί τον Ιµπραήµ τον πείσαµε να συµφωνήσει ανακωχή. Μα ο Τουρκοαιγύπτιος αυτή την παραβίασε γι αυτό στο Ναυαρίνο αντίτιµο αυτός πλήρωσε. Τον Τουρκοαιγυπτιακό το στόλο τον νικήσαµε στον κόλπο εµείς της Πύλου εκείνον τον διαλύσαµε. Ήταν πολύ σηµαντική αυτή η Ναυµαχία και άφησε το στίγµα της µέσα στην ιστορία. Όµως είπαν δεν άκουσα εγώ του Υπουργείου τις οδηγίες τότε εκείνου του αρµοδίου. Γι αυτό µ ανακαλέσανε εµένα από διοικητή κι άδικα για τη δράση µου τιµωρήθηκα αυτή. Μ αλλιώς µ αντιµετώπισε ύστερα η Αγγλία σαν ο Γουλιέλµος πήρε τη βασιλεία. Το χίλια οχτακόσια, µες το πενήντα ένα τον κόσµο αποχαιρέτησα, ετών ογδόντα ένα. Μετά το θάνατό µου η κόρη η δικιά µου 92-93

88 πήρε και δηµοσίευσε τ αποµνηµονεύµατά µου. Υπάρχουνε σ εκείνα ποικίλες σηµειώσεις και για τη Ναυµαχία του Ναβαρίνου απόψεις. Γκωτιέ Δεριγνύ Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Είµαι ο Γάλλος ο Γκωτιέ ναύαρχος εριγνύ και έκανα προσπάθειες η Ελλάδα να λευτερωθεί. Το χίλια εφτακόσια, µες το ογδόντα δύο γεννήθηκα και είχα δραστήριο εγώ βίο. Υπήρξα και Φιλέλληνας µε συναισθήµατα βαθιά για την ελληνική τη γη που ζούσε στη σκλαβιά. Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι τρία οι Έλληνες στην Εύβοια βίωσαν άγρια βία. Τρέχαν τότε για να σωθούν δεξιά κι αριστερά τους µάζεψα µε πλοία εγώ πολεµικά. Οι Έλληνες κινδύνεψαν και µες το είκοσι εφτά επάνω στην Ακρόπολη πολιορκήθηκαν στενά. Και τότε µεσολάβησα εκείνοι για να ζήσουν και έπεισα τους Τούρκους να συνθηκολογήσουν. Του γαλλικού του στόλου είχα την αρχηγία στου Ναβαρίνου µέτοχος ήµουν τη Ναυµαχία. Η νίκη του είκοσι εφτά υπήρξε ιστορική µε ανεξαρτησία η Ελλάδα για να ζει. Τρεις στόλοι συµµετείχαµε στη Ναυµαχία αυτή Άγγλοι, Γάλλοι και Ρώσοι νικήσαµε όλοι µαζί. Τίτλο του κόµη µου δωσαν µετά από αυτό µε κάναν αντιναύαρχο ώστε να τιµηθώ. Το χίλια οχτακόσια µες το τριάντα πέντε εγώ τη γη αποχαιρέτησα να πάω στον ουρανό. Το πνεύµα µου και η ψυχή είναι σ αυτή την πόλη που χει οµορφιά υπέρµετρη και τη θαυµάζουν όλοι. Συχνά µέσα στα κύµατα βγαίνω και ταξιδεύω µέσα στον ήλιο, στη βροχή τις θύµησες παιδεύω.

89 Λογγίνος Χέϋδεν Είµαι ο Ρώσος Χέϋδεν Λογγίνος στο µικρό ανδρείος ήµουν ναύαρχος µέσα στο ναυτικό. Το χίλια εφτακόσια, µες το εβδοµήντα δύο γεννήθηκα και έζησα µαχητικό εγώ βίο. Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι εφτά µε στείλαν στη Μεσόγειο να λάβω µέτρα εγώ σκληρά. Τότε η πειρατεία έπρεπε να κατασταλεί κι ο τουρκικός ο στόλος να περιφρουρηθεί. Από κοινού κινήθηκα µε το βρετανικό τότε εγώ το ναυτικό επίσης και το γαλλικό. Η εποχή εκείνη ήτανε κρίσιµη πολύ γιατί ήταν σ εξέλιξη του Ιµπραήµ η εισβολή. Και µε διπλωµατία ενήργησα εγώ το εριγνύ και Κόδριγκτον να δράσουν έπεισα τους δυο. Έπρεπε το Πρωτόκολλο τους είπα να εφαρµοστεί αυτό που στο Λονδίνο είχε υπογραφεί. Η Ελλάδα είναι δίκαιο να χει ανεξαρτησία ώστε να µη διαλυθεί και να χει αυτονοµία. Του Ναβαρίνου πείστηκαν να γίνει η Ναυµαχία µες την ελληνική τη γη για να ρθει η σωτηρία. Μετά τη Ναυµαχία στον Πόρο εγώ παρέµεινα κι υπεύθυνος στο ρωσικό το Ναύσταθµο τότε έγινα. Σαν ήρθε ο Καποδίστριας µαζί του συνεργάστηκα µετά όµως αντέδρασα και αντικαταστάθηκα. Τότε πίσω επέστρεψα στη ρωσική τη γη και µ έκανε ο Τσάρος δικό του υπασπιστή. Το χίλια οχτακόσια, µες το πενήντα εγώ στα εβδοµήντα οχτώ µου έπαψα πια να ζω. Μας έβαλε στ αρχεία της ξέρω η ιστορία γι αυτό και ονοµάσανε εδώ έτσι την Πλατεία. ύσκαµπτες ξέρω φάσεις διανύετε εσείς χρειάζεται αγώνας απ το βούρκο για να βγεις. Αυτά είπαν και εσιώπησαν 94-95

90

91 Όθων Ο Όθωνας ο Βαυαρός είµαι ο Φρειδερίκος πατέρας µου ο βασιλιάς ήταν ο Λουδοβίκος. Η Θηρεσία η µάνα µου, στήριγµα της γενιάς µου ήµουν το δεύτερο παιδί της οικογένειάς µου. Το χίλια οχτακόσια, του δεκαπέντε τη χρονιά γεννήθηκα στο Σάλτσµπουργκ µια έναστρη νυχτιά. Σπουδές εκκλησιαστικές έκανα εγώ µικρός σε έναν ιερέα που ήταν καθολικός. Το χίλια οχτακόσια, µες το τριάντα δυο τότε αποφασίστηκε να ρθω στη χώρα εδώ. Λονδίνου το Πρωτόκολλο υπέγραψαν η Αγγλία Γαλλία και Ρωσία µαζί κι η Βαυαρία. Τα σύνορα καθόρισαν στο κράτος το ελληνικό µέχρι τον Παγασητικό και τον Αµβρακικό. εχτήκανε το κράτος να χει ανεξαρτησία κι ανέθεσαν σε µένα να χω τη βασιλεία. Οι Έλληνες ελπίζανε η χώρα θα ηρεµούσε και σε συνθήκες πιο καλές θα διαβιούσε. Αποβιβάστηκα λοιπόν στην πόλη του Ναυπλίου µες το τριάντα τρία τέλος Ιανουαρίου. Με µια φρεγάτα έφτασα εδώ βρετανική και ο λαός µου έκανε θερµή υποδοχή. Μα ήµουνα ανήλικος εγώ να κυβερνήσω µε βόηθησε η πατρίδα µου το πόστο να κρατήσω. Στείλαν µαζί µου οι Βαυαροί τους Αντιβασιλείς δίπλα µου να παρίστανται, στον αριθµό ήταν τρεις. Έλαβε µέτρα δραστικά η Αντιβασιλεία γιατί ήθελε ν αλλάξει της χώρας την πορεία. Χωρίσανε το κράτος σε επαρχίες και νοµούς και θέσπισαν και άλλους σηµαντικούς θεσµούς. Πανεπιστήµιο ίδρυσαν το πρώτο ελληνικό κι οργάνωσαν ακόµα καλά και το στρατό. Επίσης οργανώσανε την εκπαιδευτική δοµή και τα δικαστήρια να χουν σωστή υποδοµή. Για τα µέτρα που εφαρµόσαν, κάποια, υπήρξαν αντιδράσεις

92 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες και οι Αντιβασιλείς πέρασαν δύσκολες φάσεις. Πρωτεύουσα του κράτους µετά η Αθήνα έγινε µέσα στου χρόνου τη ροή πρωτεύουσα παρέµεινε. Όταν ενηλικιώθηκα πήρα την εξουσία και τότε αποχώρησε η Αντιβασιλεία. Μες το τριάντα έξι πήγα στη Γερµανία σύντροφο η τύχη µου φερε τη δούκισσα Αµαλία. Στην πόλη του Μονάχου στον κήπο το βασιλικό το ειδύλλιό µας πλέχτηκε και ήταν δυνατό. Η σχέση µεταξύ µας ήταν ροµαντική µα είχε περιπέτειες πολλές µες τη ζωή. Ήταν η Αµαλία γυναίκα όµορφη πολύ έµοιαζε σα να έχει µια θεϊκή µορφή. Τελέστηκε ο γάµος µας λιγάκι βιαστικά µαζί της στην Ελλάδα γύρισα εγώ ξανά. Και το χίλια οχτακόσια µες το τριάντα εφτά φτάσαµε µες το λιµάνι τότε εµείς του Πειραιά. Της ανέφερα πως έχει ο ελληνικός λαός ευθιξία κι από εµάς είναι διαφορετικός. Μας έκανε τότε ο λαός θερµή υποδοχή ευχές σ εµάς απέδωσε κι αγκαλιά είχε ανοιχτή. Ήταν η Αµαλία τότε ευτυχισµένη βαθιά ένιωσε συγκίνηση κι ήταν συνεπαρµένη. Η φύση τη γοήτευε εδώ η ελληνική πολλές φορές δραπέτευε γύρω στην αττική τη γη. Μα η σχέση µου µαζί της εµπόδια είχε πολλά κι οι άντρες την ποθούσαν, τη βλέπαν σα θεά. Πάθη και αγωνίες βιώσαµε µαζί είχε ιδιοτυπίες κείνη η εποχή. Εγώ υπολειπόµουν κάπως στον ανδρισµό και έπεφτε εκείνη συχνά σε µαρασµό. Είχα πειθαρχηµένη και σκέψη και καρδιά και έκανα προσπάθειες να κυβερνώ σωστά. Οι Βαυαροί µε πίεζαν να χω στάση σκληρή µα όµως προσπαθούσα εγώ να χω επιεική. Τις εξουσίες βέβαια όλες στα χέρια µου εγώ τις είχα συγκεντρώσει µην παραπλανηθώ. ε λάµβανα υπόψη µου Σύνταγµα πια κανένα

93 Όθων γι αυτό και κάποιοι Έλληνες τα έβαλαν µε µένα. Το χίλια οχτακόσια, µες το σαράντα τρία ξέσπασε ένα κίνηµα που άφησε ιστορία. Τρεις ήταν του Σεπτέµβρη εκείνη τη χρονιά λαός, στρατός ορµήσαν στ ανάκτορα µπροστά. Στο κίνηµα ο Καλλέργης ήταν οργανωτής µαζί κι ο Μακρυγιάννης που ήταν αγωνιστής. Με πάθος διεκδίκησαν Σύνταγµα να δοθεί διαδηλώναν έξω απ τη σηµερινή βουλή. Αν και δε συµφωνούσα, εγώ υπαναχώρησα µες το σαράντα τέσσερα Σύνταγµα παραχώρησα. Την Τρίτη του Σεπτέµβρη έληξε η µοναρχία κάτι που για τους Έλληνες έχει µεγάλη αξία. Και στα ανάκτορα µπροστά που βρίσκεται η πλατεία Συντάγµατος τη λένε κι άφησε ιστορία. Συστάθηκε κυβέρνηση για να διεκδικήσει δίκαια τα πολιτικά, να τα διευθετήσει. Άρχισε ν αναπτύσσεται στη χώρα η οικονοµία κι η αστική η τάξη να θέλει εξουσία. Υπήρξε µια αντίδραση αντιπολιτευτική γιατί είχα διαλύσει εγώ τότε τη βουλή. Κινήµατα στ Ανάπλι και Σύρο εµφανιστήκαν και κάποιοι πρωτεργάτες τότε τιµωρηθήκαν. Οι Μεγαλοδυνάµεις πίεση µου ασκούσαν να µαι υποταγµένος σ αυτές επιζητούσαν. ιαδηλώσεις άρχισαν να γίνονται πολλές τότε µες την Ελλάδα, αντιβασιλικές. Πολλοί Έλληνες κηρύξανε τότε επαναστάσεις όντας αντιοθωνικοί, προβάλλαν αντιστάσεις. Και εξεγέρσεις αρκετές µετά ακολουθήσαν και στη δική µου έξωση εκείνες οδηγήσαν. ε θέλανε οι Έλληνες να χουν τον ώµο τους σκυφτό αυτοί σε ένα βασιλιά µονάρχη Βαυαρό. Το χίλια οχτακόσια µες το εξήντα δύο εµένα καταργήσαν, στις δέκα Οκτωβρίου

94

95 Όθων Εξέδωσε ένα ψήφισµα το έθνος µε πυγµή άµεσα η βασιλεία µου για να καταργηθεί. Γι αυτό κι αποχωρήσαµε εγώ κι η Αµαλία αφού υποτιµηθήκαµε αν κι είχαµε αξία. Είκοσι τρεις του Οκτώβρη, µες το εξήντα δύο τη χώρα εγκαταλείψαµε µ ένα αγγλικό εµείς πλοίο. Στο Εθνικό Μουσείο των Αθηνών αν µπείτε το τσακισµένο στέµµα µου µπορείτε να το δείτε. Σ ένα τραπέζι επάνω -που ευτυχώς δεν κάψανη έξωσή µου φαίνεται που τότε υπογράψαν. Στ Ανάπλι όσο ζούσα πολύ όµορφα περνούσα κι αυτή εδώ η πόλη για µένα έγινε µούσα. Έχει η πόλη του Αναπλιού υπέροχη οµορφιά ταξίδι σε πηγαίνει στου χρόνου την τροχιά. Το χίλια οχτακόσια, µες το εξήντα εφτά ο χάροντας εµένα µ άρπαξε ξαφνικά. Βρισκόµουν στη Βαµβέργη εκείνο τον καιρό σαν άφησα το σώµα µου να πάω στον ουρανό. Φορώντας φουστανέλα θέλησα να ταφώ τον κόσµο αποχαιρέτησα µε ρούχο ελληνικό. Σε τάφο του Μονάχου έχω εγώ ταφεί οικογενειακό µας κι η σύζυγος µαζί. Οι Αναπλιώτες τ άγαλµα αυτό εδώ µου στήσαν δείχνει πως µ αποδέχτηκαν και έτσι µε τιµήσαν. Είναι γνωστό στον κόσµο πως έδωσα εγώ χάρη σε κάποιους τότε αγωνιστές ο χάρος µην τους πάρει. Στ Ανάπλι και στο Μόναχο πηγαινοέρχοµαι συχνά έχω γι αυτούς τους τόπους αισθήµατα βαθιά. ύσκολα εσείς περνάτε αυτές τις εποχές κάντε αγώνα κι αποπέµψτε τους εξουσιαστές. Αυτά είπε και εσιώπησε

96

97 Αρχιμανδρίτης Χριστόφορος Κοκκίνης Είµ ο Αρχιµανδρίτης, Χριστόφορος Κοκκίνης θύµα του εµφυλίου της εποχής εκείνης. Ο εµφύλιος που έγινε µέσα στην κατοχή µια τραγωδία δυστυχώς ήταν ιστορική. Ήταν εκείνη ταξική του εµφυλίου η φύση την κρατική υποδοµή πήγε να τη διαλύσει. Όσοι αµφισβητήσαµε του ΕΑΜ την εξουσία και του ΕΛΛΑΣ υπέστηµεν εµείς µεγάλη βία. Απ το χίλια εννιακόσια, µέσα στο σαράντα τρία είχε ξεκινήσει τότε του εµφυλίου η µανία. Μέχρι το σαράντα εννιά το µένος συνεχίστηκε και πλήθος απ τους Έλληνες τότε ξεκληρίστηκε.

98 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Την εποχή της κατοχής πρόσφερα στην πατρίδα που για τη λευτεριά της έτρεφα εγώ ελπίδα. Σε ένα τµήµα ένοπλο, αντιστασιακό ήµουν κι αιχµαλωτίστηκα εκείνο τον καιρό. Στην Καλαµάτα κρύφτηκα γιατί µε κυνηγήσανε µα κάποιος µε κατέδωσε και µε αιχµαλωτίσανε. Και πάνω στον Ταΰγετο στο µοναστήρι εµένα της ίµιοβας µε πήγανε µια αποφράδα µέρα. Που το ΕΑΜ στρατόπεδο αυτό το είχε κάνει πολιτικών αντίπαλων που ήθελε να ξεκάνει. Πάνω εκεί οι αιχµάλωτοι ήµασταν αρκετοί και δολοφονηθήκαµε εµείς ένα πρωί. Πριν µε δολοφονήσουν εµένα βασανίσαν και να µου πάρουν τη ζωή δεν καθυστερήσαν. Επίσης βασανίσανε µαζί µου το Βρεττάκο πριν τον δολοφονήσουνε όπως και τον Πατσάκο. Εγώ είχα καταφύγει στο τάγµα Καραχάλιου από την Αργολίδα µαζί και του Βρεττάκου. Σαν ο ΕΛΛΑΣ διέλυσε το τµήµα των ταγµαταρχών Βαζαίου, Προκοπίου πήγα εγώ στων αλλωνών. Έξω εδώ απ το ναό στήσαν την προτοµή µου πιστεύω πως οι ντόπιοι το κάναν προς τιµή µου. Είν ο ιστορικός ναός του Αγίου Γεωργίου και ο ιστορικότερος της πόλης του Ναυπλίου. Βίωσε τις επίσηµες ναυπλιακές στιγµές και γίνανε µέσα σ αυτόν πράξεις ιστορικές. Σπουδαία γεγονότα στου χρόνου την πορεία συνέβησαν εδώ και γράψαν ιστορία. Το δέκατο έκτο αιώνα κτίστηκε στην αρχή στης Ενετοκρατίας την πρώτη εισβολή. Το χίλια πεντακόσια σαράντα φτάσανε εδώ οι Τούρκοι κι έκαναν τζαµί ετούτο το ναό. Το χίλια εξακόσια του ογδόντα έξι τη χρονιά οι Ενετοί πήραν ξανά τ Ανάπλι από την Τουρκιά. Του Φραντσέσκο Μοροζίνι στρατηγού και νικητή σε αυτή την εκκλησία έγινε υποδοχή. Οι Τούρκοι στην Ελλάδα σαν ήρθανε ξανά τζαµί κάνανε πάλι αυτή την εκκλησιά.

99 Αρχιμανδρίτης Χριστόφορος Κοκκίνης Του χίλια οχτακόσια, είκοσι δύο τη χρονιά λεύτερη αυτή η πόλη άνοιξε πάλι τα φτερά. Και περιήλθε ο ναός σε ορθοδόξων χέρια µε µελωδίες κι ύµνους που φτάναν ως τ αστέρια. Βασιλική µε τρούλο ο αρχιτεκτονικός είναι του Άη-Γιώργη βλέπετε ο ρυθµός. Στη δεύτερη περίοδο στην Ενετοκρατία φιλοτεχνήθηκε εντός κάθε τοιχογραφία. Με δυτικότροπο το στυλ τις φιλοτεχνήσαν µέσω της τέχνης οι Ενετοί το στίγµα τους αφήσαν. Του χίλια οχτακόσια, είκοσι τρία τη χρονιά όλες οι τοιχογραφίες ζωγραφίστηκαν ξανά. Με αγιογραφίες κοσµείται η εκκλησιά όµορφες του Βυζαντίου και του Γεωργαντά. Έντεχνα τις εικόνες µ ουράνιες πινελιές ζωγράφισε ο Βυζάντιος που ήταν και συγγραφεύς. Μες το ναό υπάρχει αντίγραφο του Μυστικού του είπνου που ήταν έργο του Λεονάρντο του Ιταλού. Υπάρχουνε επίσης και εικόνες φορητές που είναι παλαιές, πολύ σηµαντικές. Τελέστηκαν κηδείες εδώ σηµαντικών µορφών όπως του ήρωα Γερµανού των Παλαιών Πατρών. Κι ο ηµήτριος Υψηλάντης ενταφιάστηκε εδώ µέσα σ ένα νάρθηκα που υπήρχε στο ναό. Κι εδώ του Καποδίστρια έγινε η κηδεία µετά την άδική του τη δολοφονία. Και το λείψανό του το ταριχευµένο αυτού στο διακονικό το βάλαν για έξι µήνες, του ναού. Μέσα στο τριάντα τρία, όταν ο Όθων ήρθε εδώ στου Άη-Γιώργη αυτός εισήλθε τότε αµέσως το ναό. Του Όθωνα ο θρόνος υπάρχει µες το χώρο αυτό γιατί συχνά ερχότανε εκείνος στο ναό. Το νάρθηκα προσέθεσε η Αντιβασιλεία και το κωδωνοστάσιο σ αυτή την εκκλησία. Μες το τριάντα τέσσερα έγινε ο ναός αυτός

100

101 Αρχιμανδρίτης Χριστόφορος Κοκκίνης όπως άξιζε να γίνει, µητροπολιτικός. Μες το ναό ακούστηκαν των διδασκάλων λόγοι του Γένους που κι αυτοί ζήσαν εδώ στην πόλη. Στην Παλιγγενεσία τους λόγους εκφωνούσαν κι ήταν οι ωραιότεροι που οι άνθρωποι ακούσαν. Προς τη νότια πλευρά απ το µητροπολιτικό ένα κτίριο υπάρχει που ναι πολύ σηµαντικό. Μες της Ενετοκρατίας της πρώτης τον καιρό χρονολογείται τότε το κτίριο αυτό. Εκείνο δυο ορόφους και σχήµα Γ έχει και περιβάλλει το ναό στο χρόνο ακόµα αντέχει. Το χίλια εφτακόσια το δώδεκα αυτό υπήρξε εκπαιδευτήριο των Βενετών θρησκευτικό. Το δέκατο τον ένατο αιώνα είχε πολλές τότε εκείνο χρήσεις διαφορετικές. Το χίλια οχτακόσια είκοσι τέσσερα εδώ το Υπουργείο της Παιδείας στεγάστηκε σ αυτό. Και στου τριάντα τη χρονιά στεγάστηκε εδώ µέσα σ αυτό το κτίριο το ελληνικό σχολειό. Γύρω απ την πλατεία αυτή του Άη-Γιωργιού στα σπίτια διακρίνουµε µορφές κλασικισµού. Στα πλαίσια του Φεστιβάλ ο δήµος οργανώνει σπουδαίες συναυλίες και η χαρά σιµώνει. Είν οι βραδιές υπέροχες αυτά τα καλοκαίρια κι εγώ συχνά συνοµιλώ µ ανθρώπους και µ αστέρια. Και αν και βίωσα εγώ µια δύσκολη ζωή τώρα γαλήνη έχω πια µέσα στην ψυχή. Ίχνος κακίας φυσικά µέσα µου δεν έχω τ ανθρώπινα ελλείµµατα έµαθα να τ αντέχω. Ξέρω πως διανύετε εσείς κρίσιµες ώρες µε µάχες και αγώνες θα φέρουν ήλιο οι µπόρες. Αυτά είπε και εσιώπησε

102

103 Βασίλειος Βραχνός Είµαι ο Βασίλειος στο επώνυµο Βραχνός στρατιωτικός υπήρξα κι άνθρωπος δυνατός. Το χίλια οχτακόσια, µες το ογδόντα εφτά ήρθα στη γη ν ανοίξω δυναµικά φτερά. Μέσα στην πόλη τ Αναπλιού µπήκα στον κόσµο αυτό µ ευνόησε η τύχη εδώ να γεννηθώ. Και έγινα και ήρωας µες το σαράντα εγώ στο σκληρό τον πόλεµο τον ελληνοϊταλικό. Τους Ιταλούς να διώξουµε µες του σαράντα τη χρονιά κινήσαµε να φτάσουµε στης Πίνδου τα χωριά. Υπήρξε αυτή η µάχη στης Πίνδου τις κορφές από τις πιο σηµαντικές ένοπλες συµπλοκές. Της Πρώτης Μεραρχίας µε στείλαν ως διοικητή να φράξουµε στην Πίνδο των Ιταλών την εισβολή. Τα τµήµατα τα εχθρικά εµείς ν αναχαιτήσουµε και αν τα καταφέρναµε να τα αιχµαλωτίσουµε. Τριάντα του Οκτώβρη έφτασα στο Επταχώρι µα η Μεραρχία η Πρώτη δεν είχε πάει ακόµη. Με το αβάκη πάρθηκε απόφαση κοινή να οργανωθεί επί πλέον µια τέταρτη γραµµή. Πήραµε την ευθύνη εκείνη τη στιγµή «άµυνα µέχρι εσχάτων, λεπτό να µη χαθεί» Η Πρώτη Μεραρχία την πρώτη Νοεµβρίου πήρε τότε την εντολή αυτή του στρατηγείου. Ιταλικών µονάδων να καταλάβει θέσεις από το Επταχώρι τότε µ αντεπιθέσεις. Το ύψωµα Ταµπούρι την εποµένη εµείς µε τόλµη καταλάβαµε της Ηπειρώτικης της γης. Κάναµε και κατάληψη στης Φούρκας το χωριό τη φόρα ανακόψαµε απ τον ιταλικό στρατό. Το ιππικό κατέλαβε τη Σαµαρίνα πάλι σε όρια τους Ιταλούς κατάφερε να βάλει. Η Πρώτη Μεραρχία συνέχισε επιθέσεις κι η ξένη υποχώρησε κι όλο άλλαζε θέσεις.

104

105 Βασίλειος Βραχνός Η ελληνική προέλαση µε σθένος συνεχίστηκε στην ελληνοαλβανική µεθόριο αφίχθηκε. Στις δεκατρείς Νοέµβρη τότε αυτό συνέβηκε κι έτσι το ηθικό µας δυνάµωσε κι ανέβηκε. Οι κάτοικοι της Πίνδου βοήθεια σηµαντική σε µας που αγωνιζόµαστε, προσέφεραν αυτοί. Πολεµοφόδια έφερναν συνέχεια εκεί και τρόφιµα αναγκαία στην πρώτη τη γραµµή. Στη µάχη της Ελαίας και Καλαµά µαζί τότε αναχαιτίσαµε των Ιταλών την εισβολή. Οι απώλειες των Ιταλών ήταν πολύ µεγάλες και συνεχίσανε αυτοί να έχουνε και άλλες. Είπαν την Πίνδο έσωσε η Μεραρχία ιππικού -που έφτασε εκεί πρώτη- του Στρατηγού Βραχνού. Το χίλια εννιακόσια, το εβδοµήντα ένα εγώ οριστικό αντίο είπα στον κόσµο αυτό. Με έχει καταγράψει εµένα η ιστορία για την προσφορά µου σ αθάνατα αρχεία. Στο Πολεµικό Μουσείο δίπλα είν η προτοµή µου τη στήσαν εδώ πέρα οι ντόπιοι προς τιµή µου. Στο δεύτερο τον όροφο, µες το µουσείο αυτό απ τον πόλεµο ποικίλο εκεί υπάρχει υλικό. Είναι σήµερα η πατρίδα µες σε δύσκολες συνθήκες κάποιοι ανέντιµοι ηγέτες άνοιξαν σ εκείνη τρύπες. Μα έχει αυτή αµέτρητους, σηµαντικούς αγωνιστές που την πατρίδα αγαπούν σήµερα όπως και εχθές. Γι αυτό πρέπει εκείνοι τώρα να βγουν µπροστά µη βάλουν κι άλλη στο λαό οι καταχραστές θηλιά. Αυτά είπε και εσιώπησε

106 Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου Η Παπαλεξοπούλου είµαι η Καλλιόπη πιστεύω µε θυµούνται αυτοί εδώ οι τόποι. Το χίλια οχτακόσια κει κάπου στην αρχή µες των Πατρών την πόλη γεννήθηκα µια χαραυγή. Καλαµογδάρτη Ανδρέα λέγανε τον πατέρα µου πρόκριτος ήταν κι εκλεκτός όπως και η µητέρα µου. Όταν λοιπόν ξεκίνησε η επανάστασή µας η µάνα µου κι εγώ µαζί αφήσαµε τη γη µας. Πήγαµε εµείς στη Ζάκυνθο κι ύστερα στην Αγκόνα για να σπουδάσω και µετά να µπω µες τον αγώνα. Μες το είκοσι τέσσερα στου Αναπλιού την πόλη τότε µετακοµίσαµε η οικογένεια όλη. Και τον Παπαλεξόπουλο παντρεύτηκα εδώ ήµαρχο του Ναυπλίου και Γερουσιαστή σωστό. Το σπίτι µου το έκανα στέκι αγωνιστών και διανοουµένων και περιηγητών. Βοήθεια σε πρόσφυγες έδινα και φτωχούς για να ανταπεξέλθουν στους δύσκολους καιρούς. Ενάντια στον Όθωνα τότε είχα ταχθεί στην όχθη την αντίπερα είχα παραταχθεί. Το χίλια οχτακόσια, µες το πενήντα εγώ το σύζυγό µου έχασα κι είπα ν αποσυρθώ. Τότε για ένα διάστηµα δεν είχα δράση ενεργή από τη θλίψη που ένιωθα στο σπίτι είχα κλειστεί. Το χίλια οχτακόσια, µες το εξήντα δύο ξανά ενεργοποιήθηκα στην πόλη του Ναυπλίου.

107 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Σε µια εξέγερση λοιπόν κατά του Όθωνα εγώ τότε πρωτοστάτησα, ώστε να διωχθώ. Προτού κατά του Όθωνα η εξέγερση να γίνει τότε εδώ η κατάσταση έβραζε σαν καµίνι. Το σπίτι µου που εστία αντιπολιτευτική είχε εκείνο γίνει, το µάθαν οι βασιλικοί. Στείλαν απ την Αθήνα κάποιο διοικητή αυτός να µε φρενάρει µαζί µου αφού συναντηθεί. Μου στειλε τελεσίγραφο να φύγω απ την πόλη ώστε την τιµωρία να αποφύγουµε όλοι. Μήνυσε πως στρατεύµατα του βασιλιά θα µπούνε στ Ανάπλι και µαζί µας αυτά θα συγκρουστούνε. Η απάντησή µου ήταν στο σπίτι µου πως θα µαι καθόλου τους αντίπαλους εγώ δεν τους φοβάµαι. «Και µόνο τα ποντίκια να ξέρετε φοβάµαι» τους δήλωσα µε θάρρος κι ακόµα το θυµάµαι. Σαν µπήκε µες τ Ανάπλι αυτός µε το στρατό του εξέφρασε ο υπασπιστής σε µε το θαυµασµό του. Μετά απ την εκθρόνιση του Όθωνα βασιλιά έφτασα στην Αθήνα για να χαρώ διπλά. Οι Αθηναίοι κάτοικοι µε υποδέχτηκαν θερµά γνωρίζανε τη στάση µου και µ άνοιξαν την αγκαλιά. Πήγα και στη Συνέλευση τότε την Εθνική και µε χειροκροτούσανε εκεί ώρα αρκετή. Η ενσάρκωση του πνεύµατος του δηµοκρατικού λέγανε ότι είµαι, του ελληνικού λαού. Τιµές µου απονείµαν εκείνη τη στιγµή και µου δωσαν µια σύνταξη τότε τιµητική. Στου Αναπλιού την πόλη επέστρεψα µετά κι απ το κατώφλι του σπιτιού δεν ξαναβγήκα πια. Στην πόλη αυτή η δική µου ήταν η κατοικία µέσα σ αυτό το χώρο, στην όµορφη πλατεία. Αυτή εδώ ονοµάζεται Συντάγµατος πλατεία και µες το χρόνο έγραψε αθάνατη ιστορία. Εδώ ήταν το Σαράϊ Τούρκου διοικητή λένε στην πρώτη εισβολή τότε την τουρκική. Ως Πλατεία του Πλατάνου η πλατεία ήταν γνωστή το δέκατο τον ένατο αιώνα τότε αυτή.

108 Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου Πλάτανος τεράστιος στο κέντρο της υπήρχε και µία πλούσια σκιά ο χώρος αυτός είχε. Και κάτω απ τη σκιά του αγόρευαν πολλοί Έλληνες µε άποψη που ήταν πολιτικοί. Το χίλια οχτακόσια µες το σαράντα τρία του Λουδοβίκου τ όνοµα πήρε αυτή η πλατεία. Του Όθωνα πατέρας ήταν αυτός του βασιλιά που τότε επισκέφθηκε την πόλη την παλιά. Την Τρίτη Σεπτεµβρίου µες το σαράντα τρία το όνοµα Συντάγµατος πήρε αυτή η πλατεία. Πλατεία του Στρατώνος µετονοµάστηκε µετά κι ύστερα Γεωργίου Β του βασιλιά. Το χίλια οχτακόσια, το είκοσι έξι εδώ συνέβη ένα γεγονός πολύ σηµαντικό. Το επαναστατηµένο κράτος το ελληνικό ανάγκη είχε χρηµάτων εκείνον τον καιρό. Κάτω απ το πλατάνι ο δάσκαλος του γένους τόνισε τις ανάγκες για χρήµατα του Έθνους. Ζήτησε απ τους Αναπλιείς κάτι να συνεισφέρουν µια εθνική αναβάθµιση ίσως να καταφέρουν. Ήταν η Ψαροκώσταινα η πιο φτωχή στην πόλη γι αυτό µ αυτό το όνοµα την προσφωνούσαν όλοι. Γρόσι και δαχτυλίδι προσέφερε αυτή αυτά ήταν τα πλούτη της κείνη την εποχή. Σήµερα στην πλατεία υπάρχουνε ιστορικά κτίρια που ναι µεγάλα, και πολύ σηµαντικά. Το ωραίο εδώ Μουσείο το αρχαιολογικό στεγάζεται σε κτίριο πρώην ενετικό. Το κτίριο που σήµερα το λεν Βουλευτικό ήταν τζαµί του Αγά Πασά κάποτε αυτό εδώ. Το κτίριο που λέγεται σήµερα Τριανόν αλληλοδιδακτικό ήταν κάποτε σχολειό. Του αγωνιστή το σπίτι Νικήτα του Νικηταρά και του Κολοκοτρώνη ήταν εδώ παλιά. Εδώ που τώρα βρίσκεται η Τράπεζα η Εθνική

109

110 Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου η δική µου κατοικία παλιά είχε χτιστεί. Και το γλυπτό µου στήσαν να µ αποδώσουνε τιµή µπροστά από την Τράπεζα εδώ την Εθνική. Το χίλια εννιακόσια µες το τριάντα αυτό το κτίριο το κτίσαν µε στυλ αρχιτεκτονικό. Έργο του αρχιτέκτονα είναι του Ζουµπουλίδη και µέσα στην πλατεία υπέροχο στολίδι. Έχει αυτό επιρροές από τα µυκηναϊκά τα µέγαρα κι επίσης από τα νεοκλασικά. Το χίλια οχτακόσια, µες το ενενήντα εννιά είπα ν αποχωρήσω εκείνη τη χρονιά. Ήταν Φλεβάρης κι ήµουνα εγώ χρόνων εκατό όταν ταξίδι πήγα ψηλά στον ουρανό. Λέγαν δε µου φαινόταν αυτή η ηλικία ήµουνα αρυτίδωτη, µε δυνατά ισχία. Με ύµνησαν και κάποιοι σπουδαίοι ποιητές που γράψανε για µένα φράσεις τιµητικές. Μετά το θάνατό µου εδώ είν η ψυχή µου µέσα σ αυτό το άγαλµα θυµάµαι τη ζωή µου. Κοντά στ αρχοντικό µου υπάρχει µια οδός που τ όνοµά µου φέρει κι εκεί πλανιέµαι συνεχώς. Ο τόπος που αγάπησα µε κράτησε κοντά του πάντα για µένα ανοιχτή είναι η αγκαλιά του. Περνάει ο κόσµος από δω στέκεται µε κοιτάει και η σιωπή µου λύνεται, αρχίζει και µιλάει. ύσκολες είν οι εποχές για την Ελλάδα τώρα χρειάζεται αγώνας ν ανταπεξέλθει η χώρα. Κι εσείς οι Νεοέλληνες πρέπει ν αγωνιστείτε και σ άλλους τόπους µακρινούς να µην εκπατριστείτε. Αυτά είπε και εσιώπησε

111

112 Θεόδωρος Κωστούρος Είµαι ο Κωστούρος, Θόδωρος στο µικρό µες τον κόσµο της τέχνης ήρθα να µυηθώ. Το χίλια εννιακόσια, το δεκατρία εγώ γεννήθηκα στ Ανάπλι τις οµορφιές του να γευτώ. Κι έναν αθεράπευτο είχα ροµαντισµό µες τα γραπτά µου έριχνα το µυθικό µου ρεµβασµό. Μύθους µέσα στα έργα µου αρχαίους ξαναέπλασα κι ιστορικά πορτραίτα µε πάθος φιλοτέχνησα. Των Ενετών τα χρόνια ύφανα και ιστόρησα της Λευτεριάς τις µέρες στ Ανάπλι εξιστόρησα. Σµίγουνε στη γραφή µου σε µια νέα πορεία µύθοι και παραµύθια που έχουνε ουσία.

113

114 Θεόδωρος Κωστούρος «Στο τραγούδι της Ειρήνης» είχα οραµατιστεί συναδέλφωση του κόσµου µε εικόνα βιβλική. Του πολέµου τα δεινά βίωσα εγώ σκληρά µηνύµατα µετέφερα αντιπολεµικά. Τον ύπνο µου ταράξαν «οι εµπόροι των πατρίδων» «τα σύνεργα θανάτου» κι οι γύπες των ονείρων. Μα πάντα ονειρευόµουν ξεσήκωµα αγάπης να γίνει διαλύτης κακού και αυταπάτης. Πίστευα ότι θα ρθει της σύνεσης ο χρόνος να σκορπιστεί κάθε κακό, ο φθόνος και ο πόνος. Στα εξήντα τρία χρόνια µου µε πήρε το αγέρι για να µε πάει στον ουρανό σ αιώνιο σεφέρι. Στήσαν την προτοµή µου στον κήπο της αυλής της Βιβλιοθήκης αυτής της κεντρικής. Έτσι οι Αναπλιώτες εµένα µε τιµήσαν φαίνεται την αξία µου πως την αναγνωρίσαν. Στις οµορφιές του Αναπλιού εµπνεύσθη ο λογισµός µου κι έγινε αθεράπευτος και ο ροµαντισµός µου. Του τόπου µου τα χρώµατα γεύοµαι κι ανασαίνω σ άλλη εγώ διάσταση όλο ταξίδια βγαίνω. Ξέρω πως η Ελλάδα τώρα βαριά ανασαίνει µα πάντα απ τις στάχτες της γεννιέται, δεν πεθαίνει. Τα σπέρµατα που έχουµε αγάπης και τιµής θ ανθίσουν κάποια µέρα στο διάβα της ζωής. Με τα οράµατα αυτά εµείς ας µαχηθούµε µες τις ρωγµές του χρόνου να µην αποσυρθούµε. Σκυφτό να µην τον έχουµε ουδέποτε τον ώµο έρµαια να µη γίνονται οι έντιµοι στον κόσµο. Αυτά είπε και εσιώπησε

115

116 Αντώνης Λεκόπουλος Είµαι ο Λεκόπουλος Αντώνης στο µικρό τ Ανάπλι πρωταντίκρισα στη ζωή σαν ήρθα εγώ. Κι έχω του Αναπλιώτη την προσωνυµία µε τ όνοµα αυτό απολαµβάνω µνεία. Το χίλια οχτακόσια, το ογδόντα πέντε εδώ ήχησε η ανάσα µου σ αιθέριο ουρανό. Και η αγαπηµένη µου η πατρική οικία πολύ κοντά βρισκότανε εκείνη στα Σφαγεία. Ο Άγιος Γεώργιος ήταν η Ενορία µου περνούσα εκεί όµορφα πολύ στην εφηβεία µου. Το δικηγόρο είχα πατέρα τον Κωστή και µάνα την πανέµορφη είχα Αγγελική.

117 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Πεθάνανε πολύ νωρίς κι οι δύο οι γονείς µου µου απέµειναν τ αδέλφια µου και κάποιοι συγγενείς µου. Και όταν στο Ανάπλι τέλειωσα το σχολειό στο Πρωτοδικείο διορίστηκα εδώ. Σπούδαζα εγώ παράλληλα στων Αθηνών τη Νοµική παιδεία ν αποκτήσω κι όπου µε βγάλει αυτή. Τη Νοµική σαν τέλειωσα µετά σταδιοδροµία έκανα ως υπάλληλος µέσα στη Νοµαρχία. Στη Νοµαρχία έπειτα έγινα ιευθυντής κι ύστερα Νοµαρχιών Επιθεωρητής. Ταξίδια τότε έκανα να επιθεωρώ Νοµαρχίες της Ελλάδας µ αυτόν που είχα το βαθµό. Το σώµα µου ταξίδευε µα όµως η καρδιά µου κάθε στιγµή βρισκότανε µες τη γενέτειρά µου. Πάντα την τραγουδούσα µε στίχο λυρικό λιγάκι ιδιότυπο, όµως προσωπικό. Ο εσωτερικός µου, εµένα ο εαυτός ήτανε θρησκευόµενος και διακριτικός. Στα είκοσι πέντε χρόνια µου εξέδωσα µια συλλογή που ήτανε ποιητική, και τίτλο είχε αυτή «Βιολί» Το έργο αυτό στοιχεία έχει ροµαντισµού επίσης και ρεαλισµού µα και συµβολισµού. Υπήρξα δηµοτικιστής µαχητικός εγώ µε «τη γλώσσα του χωριάτη» ήθελα να εκφραστώ. Έγραψα κι άλλα έργα που όµως δεν εκδόθηκαν την «Αµυµώνη», τον «Πιπιά» γι αυτό δεν αναγνώσθηκαν. Και το τριάντα πέντε ξεκίνησα µες τη γραφή δεύτερης περιόδου, ποιητική παραγωγή. Ο νόστος της πατρίδας µου µε είχε µεταβάλει σε δρόµο δηµιουργικό µε πάθος µ είχε βάλει. Γιατί ξενιτεµένος ήµουνα για το «ζην» όµως ανάγκη είχα πάντοτε το «ευ ζην» Έµµετρα και πρωτότυπα τα έργα µου είν αυτά και µοιάζουν µε τραγούδια παραδοσιακά. Μες την πυκνή τη ρίµα τους κατάφερα στητούς ν απεικονίσω ντόπιους ανθρώπους παλαιούς.

118 Αντώνης Λεκόπουλος Τα έργα µου στοιχεία έχουν ροµαντικά συνάµα χιουµοριστικά και ρεαλιστικά. Για παράδειγµα έχει χιούµορ η κυρά «Νιαρνιάραινα η ξαδερφο-χάραινα η Ψυχο-ψυχικάραινα» Στο «Σήµερον κρεµάται» υπάρχει ρεαλιστική στο ποίηµα αυτό απεικόνιση, µα και δραµατική. Στο «Αλφέ-Σουλιέ» το ποίηµα αναδεικνύω µια εποχή πριν το χίλια εννιακόσια, µες του Αναπλιού τη γη. Τα ποιήµατά µου έχουν όλα ύφος λαϊκό ρίµα κι ηµιστίχιο µε µέτρο ιαµβικό. Με χρώµα αναπλιώτικο την έκφραση διανθίζω ηθογραφώ και ντόπιες υπάρξεις ζωγραφίζω. Τα έργα µου αξία έχουν αισθητική προβάλλουν και του Αναπλιού την καθηµερινή ζωή. Απεικονίζω χώρους της αναπλιώτικης της γης στοιχεία αναφέρω της καλλιτεχνικής ζωής. Στης πόλης κάνω αναφορά τη σχολική ζωή επίσης τη θρησκευτική και την κοινωνική. Και τύπους Αναπλιώτες περιθωριακούς στα έργα µου αναπαριστώ όπως και γραφικούς. Η εσωτερική ζωή της πόλης ανασαίνει µες τα ποιήµατά µου, το πνεύµα µου ανασταίνει. Μοιάζουν µε ντοκουµέντα εκείνα αισθητικά µνηµεία έντεχνου λόγου είναι σηµαντικά. Πολλές ευαισθησίες είχα πολιτικές επίσης και κοινωνικές κι ιδεολογικές. Το χίλια εννιακόσια, πενήντα ένα εγώ αντίο ήρθε η ώρα στον κόσµο αυτό να πω. Μες της βιβλιοθήκης τον κήπο της αυλής στήσαν τον προτοµή µου να µε τιµήσουν οι Αναπλιείς. Λέγεται «Παλαµήδης» κι όνοµα έχει ιστορικό η κεντρική βιβλιοθήκη, χαίροµαι που µαι εδώ. Συνέχεια µε πλανεύουν του Αναπλιού τ αρώµατα ρυάκια είναι τα ντόπια εδώ τα ηχοχρώµατα

119

120 Αντώνης Λεκόπουλος Η κρίση η σηµερινή τους βάλτους µεγαλώνει όµως στην τέχνη η καρδιά κι ο νους δε µαραζώνει. Οι οµότεχνοι να σπάσουνε µπορούν τις αλυσίδες και µες τ αγριοκαίρι να βρουν νέες πυξίδες. Αυτά είπε και εσιώπησε

121

122 Αρχιμανδρίτης Ιερόθεος Μπαζιώτης Είµ ο Αρχιµανδρίτης Ιερόθεος Μπαζιώτης παιδί του Βασιλείου και είµαι Αναπλιώτης. Το χίλια εννιακόσια, µες του ένα τη χρονιά ήρθα στον κόσµο να γευτώ τη γήινη την αγκαλιά. Σπούδασα στη Μαράσλειο την Ακαδηµία κι ύστερα πήγα για σπουδές στη Θεολογία. Κι αυτές τις ολοκλήρωσα σ εκείνη τη Σχολή -που ήταν τ όνειρό µου- την Αθηναϊκή. Μες το είκοσι πέντε που τότε αποφοίτησα στον κλάδο τον ιερατικό να εισαχθώ αναζήτησα. Με σύνεση µεγάλη στον κλάδο αυτόν εισήχθηκα καθώς τότε ιάκονος εγώ χειροτονήθηκα.

123

124 Αρχιμανδρίτης Ιερόθεος Μπαζιώτης Και µες το είκοσι οχτώ πιο υψηλά προήχθηκα αφού εγώ Πρεσβύτερος τότε χειροτονήθηκα. Έγινα εφηµέριος στου Αναπλιού την πόλη που έχει πολλές οµορφιές και τη θαυµάζουν όλοι. Το ήθελα αυτό πολύ γι αυτό κι εδώ αφίχθηκα στον Άγιο Νικόλαο τότε τοποθετήθηκα. Όµως µες το σαράντα επιστρατεύτηκα εγώ και τότε µε ορίσανε έφεδρο υπολοχαγό. Σε κάποια Μεραρχία σε Σύνταγµα του πεζικού εµένα τοποθέτησαν την εποχή του φασισµού. Μα µέσα στο σαράντα την τρίτη του εκέµβρη στο Πόγραδετς ο θάνατος µε πήρε απ το χέρι. Μετά το θάνατό µου προήχθηκα σε λοχαγό που τότε εγώ βρισκόµουν ψηλά στον ουρανό. Βρίσκεται η προτοµή µου έξω απ το ναό του Αγίου Νικολάου που η πλατεία του είν εδώ. Ο Πέτρος ο Καπούτσης εκείνος αφιλοκερδώς αυτή τη φιλοτέχνησε, ο ικανός δηµιουργός. Η προτοµή χυτεύθηκε απ το ηµήτρη Γαβαλά αείµνηστος κι εκείνος µ ευαίσθητη καρδιά. Οι µαθητές του Αναπλιού για την προτοµή µου προσέφεραν τη δωρεά εκείνοι προς τιµή µου. Τυχαίνει όµως βάνδαλοι στο στόχο να µε βάζουν κι επάνω µου συνθήµατα γράφουν και αλαλάζουν. Βέβαια εγώ τους συγχωρώ και δεν κρατώ κακία όσοι έχουν µέσα τους θυµό συχνά ασκούνε βία. Αυτά είπε και εσιώπησε

125 Μνημείο Φιλελλήνων (Νικόλαος-Ιωσήφ Μαιζών, Κάρολος Φαβιέρος, Γκωτιέ εριγνύ) Μαιζών εσπόζει το µνηµείο µας στο µέσο της πλατείας και είν αυτό µεγάλης ιστορικής αξίας. Φαβιέρος Με του Αγιονικόλα ενοποιείται οπτικά αυτή εδώ η πλατεία στου λιµανιού την αγκαλιά. εριγνύ Το χίλια εννιακόσια το τρία ανεγέρθηκε στην οµώνυµη πλατεία το µνηµείο τέθηκε. Μαιζών Των Γάλλων Φιλελλήνων έγινε προς τιµή ο εφέτης ο Κωτσάκης φρόντισε να στηθεί.

126 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Φαβιέρος Οι Γάλλοι που αγωνίστηκαν για να λευτερωθεί η Ελλάδα µες το χρόνο ποτέ να µη χαθεί. εριγνύ Η Ελλάδα αγώνα έκανε να διώξει το ζυγό κι εµείς τη βοηθήσαµε µε τρόπο ενεργό. Μαιζών Βλέπετε το µνηµείο ότι έχει τη µορφή µιας στήλης από µάρµαρο αναθηµατική. Φαβιέρος Στου Παρισιού την πόλη εκείνο σχεδιάστηκε µα όµως στην Αθήνα αυτό κατασκευάστηκε. εριγνύ Στου Γιάννη του Χαλδούπη το µαρµαρογλυφείο ολοκληρώθηκε αυτό το όµορφο µνηµείο. Μαιζών Στην υπερυψωµένη βάση στις δυο πλευρές υπάρχουν παραστάσεις ανάγλυφες συµβολικές. Φαβιέρος Είν οι µορφές της Αθηνάς και της ηµοκρατίας τα έθνη αναπαριστούν Ελλάδας και Γαλλίας. εριγνύ Και στην πλευρά της βάσης την ανατολική υπάρχει αναθηµατική εκεί επιγραφή. Μαιζών Κοιτάξτε τους Φιλέλληνες στον κόσµο σα να λέει Μαιζών, Φαβιέρο, εριγνύ, η µνήµη τους µας καίει. Νικόλαος-Ιωσήφ Μαιζών Είµαι ο Γάλλος Ιωσήφ, Νικόλαος Μαιζών και ήµουν ενταγµένος στο χώρο των στρατιωτικών. Το χίλια εφτακόσια, το εβδοµήντα ένα εγώ από µητέρα έντιµη ήρθα στον κόσµο αυτό. Υπήρξα ένας Φιλέλληνας µ έντονα συναισθήµατα δεν ήθελα οι Έλληνες στους Τούρκους να ναι θύµατα. Ήµουν του Ναπολέοντα ένθερµος οπαδός

127 (Νικόλαος - Ιωσήφ Μαιζών, Κάρολος Φαβιέρος, Γκωτιέ Δεριγνύ) του αντιστρατήγου δόθηκε σ εµένα ο βαθµός. Μου ανέθεσαν των γαλλικών δυνάµεων ηγεσία σαν έκανε ο Ιµπραήµ µες το Μοριά εκστρατεία. Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι οχτώ ήρθα για να βοηθήσω το µάχιµο ελληνισµό. Κατέλαβα τα φρούρια της Πάτρας, της Μεθώνης του Ναβαρίνου επίσης και Ρίου και Κορώνης. Η Ελλάδα του στρατάρχη µου δωσε το βαθµό ώστε για την προσφορά µου εγώ να τιµηθώ. Το χίλια οχτακόσια µέσα στο σαράντα του κάτω κόσµου πήρα του Αχέροντα τη στράτα. Του Αναπλιού η πόλη πολύ µε συγκινεί έκανε µες το χρόνο ιστορική διαδροµή. Συνέχεια µου ξυπνάει θύµησες στο µυαλό και τη σιωπή µου λύνει τ Ανάπλι το παλιό. Κάρολος Φαβιέρος Είµ ο Κάρολος Φαβιέρος κι είµαι από τη Γαλλία υπήρξα εγώ Φιλέλληνας κι έµεινα στην ιστορία. Το χίλια εφτακόσια, µες το ογδόντα τρία γεννήθηκα να κάνω µαχητική πορεία. Ήµουν του Βοναπάρτη εγώ αξιωµατικός στον ελληνικό αγώνα έγινα και αρωγός. Το χίλια οχτακόσια, του είκοσι πέντε τη χρονιά ήρθα στην Ελλάδα που την έσκιαζε η σκλαβιά. Η ελληνική κυβέρνηση µε διόρισε διοικητή και του στρατού επίσης µε όρισε εκπαιδευτή. Η τελετή παράδοσης του τακτικού στρατού στην Πλατεία του Πλατάνου έγινε του Αναπλιού. Σε πολλές επιχειρήσεις µε τον τακτικό στρατό συµµετείχα να βοηθήσω τον ελληνικό λαό. Η Γ Εθνοσυνέλευση µου απέδωσε τιµή κι επίτιµο πολίτη µ ανακήρυξε αυτή. Μου απένειµε κι ο Όθωνας ώστε να τιµηθώ

128

129 (Νικόλαος - Ιωσήφ Μαιζών, Κάρολος Φαβιέρος, Γκωτιέ Δεριγνύ) τότε για την προσφορά µου του Σωτήρος το σταυρό. Μες το πενήντα πέντε άφησα τον κόσµο αυτό τρεις µέρες πένθος κήρυξαν στον ελληνικό στρατό. Επίσης την Ακρόπολη πένθιµα φωταγώγησαν την προσφορά βοήθειας δίκαια µου αναγνώρισαν. Την πολιτεία του Αναπλιού υπέρµετρα την αγαπώ ιστορική διαδροµή έκανε αυτή µες τον καιρό. Γκωτιέ Δεριγνύ Στων Τριών Ναυάρχων µέσα την πλατεία τη δική µου ανέφερα ιστορική πορεία. Αυτά είπαν και εσιώπησαν

130 Μαντώ Μαυρογένους Είµαι η Μαυρογένους, στο όνοµα Μαντώ της ζωής µου την πορεία τώρα θα διηγηθώ. Πατέρας µου ο Νικόλαος που χε εγκατασταθεί στον τόπο της Τεργέστης κι εκεί είχα γεννηθεί. Το χίλια εφτακόσια, µες το ενενήντα εφτά ήρθα σ αυτόν τον κόσµο ν ανοίξω τα φτερά. Ήµουν γυναίκα µ εύθραυστη λέγανε οµορφιά κι είχα λεπτή και λυγερή εγώ κορµοστασιά. Φορούσα ενδυµασία τότε ευρωπαϊκή ήµουν καλοφτιαγµένη και αρκετά ψηλή. Ήξερα πολλές γλώσσες κι εκτός από τη Γαλλική άπταιστα την Ιταλική µιλούσα και την Τουρκική.

131 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Είχα απ τους γονείς µου µία καλή ανατροφή και είχα και παιδεία που ήταν ευρωπαϊκή. Ήτανε ο πατέρας µου µέλος στην Εταιρεία τη Φιλική που ετοίµαζε του αγώνα την πορεία. Στα είκοσι τρία χρόνια µου το αποφάσισα κι εγώ στη Φιλική Εταιρεία τότε να µυηθώ. Παραµονές του αγώνα είχα πάει να ζω στην Τήνο µε το θείο µου, τον Πάπα-Μαύρο Φιλικό. Σαν άρχισε ο αγώνας πήγαµε οι δυο µαζί στη Μύκονο που ήταν της µάνας µου καταγωγή. Και την περιουσία µου τότε την πατρική τη διέθεσα στο Έθνος για να λευτερωθεί. Με έξοδα δικά µου εξόπλισα εγώ πλοία να καταδιώκουν πειρατές που έκαναν ληστεία. Συγκρότησα επίσης ένα σώµα πεζών τη Μύκονο να σώσω απ την ορµή κατακτητών. Με έξι πλοία τότε, στόλο εξόπλισα εγώ κι ένωσα µε του Τοµπάζη το δικό µου ναυτικό. Κι ένα στρατό συγκρότησα µε λόχους της ανδρείας στην εκστρατεία πήραµε µέρος της Καρυστίας. Πολέµησα επίσης στου Σάλα το πλευρό σε Πήλιο, σε Φθιώτιδα και Λιβαδειά εγώ. Στη Μύκονο αποφάσισα γρήγορα να γυρίσω το ναυτικό το στόλο για να τροφοδοτήσω. Έκκληση για βοήθεια έκανα σε Φιλέλληνες να βοηθήσουν στον αγώνα αν µπορούν τους Έλληνες. Ξένοι περιηγητές, όπως κι ιστορικοί εξήρανε τη στάση µου την αγωνιστική. Σε όλη την Ευρώπη µε κάνανε γνωστή και πλήθος Ευρωπαίοι µου απέδωσαν τιµή. Κάποια στιγµή στ Ανάπλι να εγκατασταθώ ήρθα, αυτόν τον τόπο πολύ τον αγαπώ. Τότε ο Καποδίστριας µου απέδωσε τιµή παρέχοντάς µου σύνταξη εµένα πενιχρή. Και της αντιστρατήγου µου δωσε το βαθµό για τις υπηρεσίες που πρόσφερα εγώ. Στο ορφανοτροφείο που ίδρυσε στην Αίγινα τότε ο Καποδίστριας, επόπτης εγώ έγινα.

132 Μαντώ Μαυρογένους Μου παραχώρησε εδώ οικία για να ζήσω και της διαµονής µου το πρόβληµα να λύσω. Εδώ τον Υψηλάντη ηµήτριο ερωτεύτηκα κι απ αυτόν τον έρωτα δεν αποδεσµεύτηκα. Το σπίτι µου αντικριστό ήταν µε το δικό του ταξίδεψα στον κόσµο του, τον ιδανικό του. Έχοντας τη διάθεση εκείνον να βοηθήσω στράτευµα µισθοδότησα για να τον ενισχύσω. Και συνεχώς το στράτευµα πήγαινε µαζί του για να του προστατεύει εκείνου τη ζωή του. Μου εξέφρασε τον πόθο του για να µε παντρευτεί να ζήσει αυτός µαζί µου αλλιώτικη ζωή. Όµως συνέβη τότε ένα µοιραίο γεγονός κι έτσι ποτέ δεν έγινε ο γάµος µας αυτός. Θέλαν κάποιοι πολιτικοί εµάς να µας χωρίσουν γι αυτό και επιχείρησαν να µε συκοφαντήσουν. Είπαν στον Υψηλάντη ότι τον απατούσα και κάποιον άλλο άνδρα τάχα πως αγαπούσα. Και δυστυχώς εκείνος πίστεψε αυτό το ψέµα και στη ζωή δε µου ριξε µετά ούτε ένα βλέµµα. Ο Υψηλάντης έλειψε από εδώ για λίγο και τότε οι κατήγοροι µ ανάγκασαν να φύγω. Σε ένα πλοίο µ απειλές αυτοί µ επιβιβάσαν φαινόταν κάθε λογική εκείνοι πως τη χάσαν. Και στο νησί µου µ έστειλαν µακριά απ τον έρωτά µου δυστυχισµένη να µαι µέσα στη µοναξιά µου. Πληροφορήθηκα εγώ, όταν επέστρεψε αυτός αρρώστησε και άναψε µέσα του ο καηµός. Μα όλους τους συγχώρησε αν και µε αγαπούσε δεν ξαναειδωθήκαµε, καθένας µόνος ζούσε. Το αίσθηµά µας ήτανε ανιδιοτελές δεν είχε σκοπιµότητες κι ήταν ειλικρινές. Ήµουνα πια πολύ φτωχή, δεν είχα περιουσία τη δώρισα στο Έθνος κι αυτό έχει αξία. Μετά πήγα να ζήσω µες το νησί της Πάρου

133

134 Μαντώ Μαυρογένους σε συγγενείς, πριν πέσω στα χέρια εγώ του χάρου. Πέθανα από τυφοειδή εγώ τότε πυρετό χωρίς τον έρωτά µου να ζω ήταν βαρετό. Το χίλια οχτακόσια, µες του σαράντα τη χρονιά ταξίδεψα µε σύντροφο τη γκρίζα µοναξιά. Σαράντα τριών ήµουν ετών και ήταν καλοκαίρι στου ουρανού την αγκαλιά µε πήγε το αγέρι. Στης Εκατονταπυλιανής, της Παναγίας το ναό εκεί µ ενταφιάσανε, γαλήνη για να βρω. Οι Αναπλιώτες έστησαν εδώ την προτοµή µου για να τιµήσουνε αυτοί δικαίως τη ζωή µου. Αυτή εδώ η πόλη µεγάλη έχει οµορφιά θορύβους συνδυάζει µε αιθέρια σιγαλιά. Τη θάλασσα ατενίζοντας φεύγω και ταξιδεύω συχνά µέσα στις θύµησες τη σκέψη µου παιδεύω. Ακούω ότι δύσκολοι τώρα είν οι καιροί µα ο ήλιος βγαίνει πάντα µετά απ τη βροχή. Αυτά είπε και εσιώπησε

135

136 Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα Υδραία στην καταγωγή, είµαι η Λασκαρίνα και στο επώνυµο εγώ λέγοµαι Μπουµπουλίνα. Το χίλια εφτακόσια, µες το εβδοµήντα ένα ήρθα σ αυτόν τον κόσµο, της Σκεύως ήµουν γέννα. Πατέρα τον Πινότση είχα το Σταυριανό που είχε εκείνος δυστυχώς έναν άδικο χαµό. Τη µέρα που η Σκεύω πήγε στη φυλακή που ήταν ο πατέρας µου, µ έφερε στη ζωή. Είχε από τους Τούρκους αυτός φυλακιστεί ν αποχωρήσει έτοιµος ήτανε απ' τη ζωή. Τον είχανε στην Πόλη οι Τούρκοι φυλακίσει γιατί αυτός στα Ορλωφικά είχε επαναστατήσει. Μετά από το θάνατο του ανδρείου του πατέρα µου γυρίσαµε στην Ύδρα µαζί µε τη µητέρα µου. Παντρεύτηκε η µάνα µου ξανά µ ένα νησιώτη τον καπετάνιο τον Ορλώφ, ηµήτρη το Σπετσιώτη. Στις Σπέτσες πήγαµε κι οι δυο να εγκατασταθούµε µία καλύτερη ζωή ποθούσαµε να ζούµε. Από µικρή τη θάλασσα τη θαύµαζα εγώ πάντα µε συναρπάζανε οι ιστορίες στο βυθό. Είχα τόλµη και θάρρος από πολύ µικρή στοιχεία που διατήρησα σ όλη µου τη ζωή. Λέγαν ότι κορµοστασιά είχα δυναµική ότι ήµουνα ατίθαση και επιβλητική. Έκανα στα δεκαεφτά χρόνια µου ένα γάµο

137 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες µα γρήγορα ο άντρας µου αρπάχτηκε απ το χάρο. Και στα τριάντα µου εγώ παντρεύτηκα ξανά όµως ο χάρος και αυτόν τον πήρε αγκαλιά. Ο άντρας µου ο Μπούµπουλης η µάστιγα των πειρατών και ήρωας ήταν αυτός εκείνων των καιρών. Έγινα χήρα δυο φορές µα είχα πολλά λεφτά µεγάλη περιουσία, ακίνητα και µετρητά. Ο άντρας µου ο Μπούµπουλης µου τ άφησε αυτά και τα διαχειρίστηκα έντιµα και σωστά. Έγινα µέτοχος µετά σε διάφορα εγώ πλοία ναυπήγησα δικά µου καράβια τότε τρία. Μες το είκοσι ένα το πρώτο ελληνικό ναυπήγησα το πλοίο που ήταν πολεµικό. Ο άντρας µου ο Μπούµπουλης στο Ρωσοτουρκικό πήρε µέρος τον πόλεµο, στων Ρώσων το πλευρό. Μετά το θάνατό του θέλησαν να µ εκδικηθούν οι Τούρκοι και τα πλούτη µου όλα να δηµευτούν. Γι αυτό πήγα στην Πόλη για να µη γίνει αυτό και µε το Ρώσο πρέσβη, Στρογγάνωφ να συναντηθώ. Εκείνος µε φυγάδευσε µες τον Κριµαϊκό γιατί από τους Τούρκους κινδύνευα να συλληφθώ. Πριν φύγω συναντήθηκα τότε µε τη Σουλτάνα που του Μαχµούτ του Β του Τούρκου ήταν µάνα. Έπεισε αυτή το γιο της τότε να υπογράψει ένα ειδικό φιρµάνι, εµένα να µη βλάψει. Παρέµεινα τρεις µήνες περίπου στην Κριµαία κι επέστρεψα στις Σπέτσες σαν έµαθα τα νέα. Μες την Κωνσταντινούπολη µε Φιλικούς γνωρίστηκα στη Φιλική Εταιρεία το δεκαοχτώ µυήθηκα. Πήρα λοιπόν απόφαση στις Σπέτσες να γυρίσω την προετοιµασία του αγώνα να αρχίσω. Σ όπλα, πολεµοφόδια έκανα εισαγωγή κι αυτά τα αποθήκευσα σε κρύπτες στο νησί. Ναυπήγησα εγώ τότε πλοίο πολεµικό που έγινε αιτία για να καταγγελθώ. Απέστειλαν οι Τούρκοι επιθεωρητή την αγωνιστική µου να κόψει την ορµή. Γι αυτό και αναγκάστηκα να τον δωροδοκήσω

138 Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα µε πάθος τον αγώνα εγώ να συνεχίσω. Μα είχε η ναυαρχίδα µου τέλος εκείνη τραγικό κι ένα τέτοιο ανάλογο, τέλος είχα κι εγώ. Στον κρατικό το στόλο η ναυαρχίδα τάχθηκε το πλοίο αυτό σε «Σπέτσες» τότε µετονοµάστηκε. Μες το τριάντα ένα κάηκε αυτή στον Πόρο που ο Μιαούλης έκαψε τον κρατικό το στόλο. εν ήθελε ο Μιαούλης να πέσουνε τα πλοία στα χέρια των αντίπαλων που θα ασκούσαν βία. Ήτανε η κυβέρνηση τότε αντίπαλή του και µέσα στον εµφύλιο κινδύνεψε η ζωή του. Συγκρότησα και σώµα µετά εκστρατευτικό µετείχανε Σπετσιώτες που συντηρούσα εγώ. Και φρόντιζα σε Έλληνες να δίνω κάποια εφόδια για να χουνε και τρόφιµα µα και πολεµοφόδια. Όταν πολιορκήσανε του Αναπλιού την πόλη οι Έλληνες, τους έδωσα να χουν τροφή και βόλι. Κι όταν πολιορκήσανε της Τρίπολης τη γη πολεµοφόδια έδωσα, επίσης και τροφή. Τα δύο πρώτα χρόνια της επανάστασής µας ξοδεύτηκα για να ρθει η λευτεριά στη γη µας. Σήκωσα εγώ το λάβαρο µες το λιµάνι των Σπετσών που ήτανε παρόµοιο µ εκείνο των Βυζαντινών. Μες το είκοσι ένα, στις δεκατρείς του Μάρτη το λάβαρο στου πλοίου µου σήκωσα το κατάρτι. Απ όλα τότε τα νησιά, πρώτα επαναστάτησαν οι Σπέτσες και οι Τούρκοι αυτοί πολύ ξαφνιάστηκαν. Ήρθα µετά επικεφαλής µε κάποια πλοία εδώ στ Ανάπλι να οργανώσουµε εµείς αποκλεισµό. Σα φτάσαµε στους Μύλους και αποβιβαστήκαµε µε τον Αργείο πληθυσµό εκεί συναντηθήκαµε. Με λόγια που είχαν φλόγα και ενθουσιασµό τον ντόπιο ξεσηκώσαµε τότε τον πληθυσµό. Έτσι µπήκαν οι ντόπιοι µες την πολιορκία στου Αναπλιού το κάστρο που φρούρια είχε τρία

139 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Μες το είκοσι ένα, τέσσερις εκεµβρίου διέταξα έφοδο κατά του απόρθητου κτιρίου. Οι θαρραλέοι άνδρες, προσπάθεια κατέβαλαν το φρούριο απ τη θάλασσα όµως δεν το κατέλαβαν. Γι αυτό και πήγα στην ξηρά κι εκεί εστρατηγούσα µέχρι να πέσει η πόλη δεν υποχωρούσα. Μας παραδόθηκε εµάς η πόλη του Ναυπλίου µες το είκοσι δύο, τριάντα Νοεµβρίου. Στίγµα µεγάλο άφησε µέσα στην ιστορία σ αυτή εδώ την πόλη, η πολιορκία. Επίσης πήρα µέρος στο ναυτικό αποκλεισµό της πόλης της Μονεµβασιάς, να διώξω το ζυγό. Πολιόρκησαν τα πλοία µου και άλλα µέρη ελληνικά της Πύλου το Νεόκαστρο, για να ρθει η λευτεριά. Το Γαλαξίδι επίσης το ανεφοδιάσανε µε αναγκαία υλικά, τα πλοία µου σαν φτάσανε. Στα πλοία κυβερνήτες ήτανε τα παιδιά µου επίσης και τ αδέλφια µου, όπως και η καρδιά µου. Και όλοι οι δικοί µου σε πολλές µάχες µπήκαν Τρίπολη, ερβενάκια και σ Άργος µαχηθήκαν. Κοντά στον ποταµό Ξεριά µες την αργίτικη τη γη ο γιος µου Γιάννος Γιάννουζας αντίο είπε στη ζωή. Εκείνος αντιστάθηκε µε ένα σώµα Σπετσιωτών τότε σε δυο χιλιάδες άγριων Τουρκοαλβανών. Όρµησε αυτός στον Μπέη, τον έφιππο Βελή θανάσιµα τον χτύπησε, τον έριξε στη γη. Μα ένα βόλι λάβωσε το γιο µου εχθρικό και δυστυχώς τον ήρωα τον άφησε νεκρό. Των Σπετσιωτών ωστόσο τότε η θυσία αυτή τον πληθυσµό διευκόλυνε του Άργους να σωθεί. Έφτασα έφιππη εγώ στης Τρίπολης τα µέρη λίγο πριν απ την πτώση της, µε του Μοριά τ αγέρι. Με τους Σπετσιώτες φτάσαµε έξω από την πόλη κι εµάς µε ενθουσιασµό υποδεχτήκαν όλοι. Και µε το Γέρο του Μοριά συναντηθήκαµε εµείς στενοί γίναµε φίλοι κι ύστερα συγγενείς. Η κόρη µου η Ελένη παντρεύτηκε το γιο του τον Πάνο, εκτιµώντας κι αυτή το ηθικό του.

140 Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα Μετά από την άλωση τότε της Τριπολιτσάς Τούρκοι σφαγιάστηκαν πολλοί από εµάς. Μα µέσα στην αντάρα και µέσα στη σφαγή έσωσα το χαρέµι τότε του κατακτητή. Ήρθε η γυναίκα του Χουρσίτ να µε παρακαλέσει για το χαρέµι τους εκεί, µες τη σφαγή µην πέσει. Και τις ζωές κατάφερα να σώσω των παιδιών του χαρεµιού κι επίσης και τις ζωές των γυναικών. Κάποτε υποσχέθηκα στη Βαλιδέ Σουλτάνα να σώσω άµα χρειαστεί εγώ κάθε Τουρκάλα. Μετά την πτώση του Αναπλιού, τριάντα του Νοέµβρη για δύο χρόνια έκατσα σ αυτά εδώ τα µέρη. Μου έδωσε το κράτος εµένα ένα κλήρο γης για να µου ανταποδώσει έτσι φόρο τιµής. Μες το είκοσι τέσσερα αρχίσαν τα δεινά του δεύτερου εµφυλίου, τα καταστροφικά. Του Γέρου ο Πάνος φρούραρχος τότε είχε οριστεί στ Ανάπλι κι ήρθε η ώρα να δολοφονηθεί. Συλλάβαν και το Γέρο που αγωνιζόταν στο Μοριά τον κλείσανε στην Ύδρα, στο µοναστήρι του Άη-Λια. Αντέδρασα στη σύλληψη του Γέρου του Μοριά και µε συλλάβαν δυο φορές να µη βγάλω µιλιά. ιαµαρτυρία έγγραφη προς το Βουλευτικό εγώ είχα υποβάλλει, το δίκιο για να βρω. Από τ Ανάπλι µ έδιωξαν για να µε τιµωρήσουν και φρόντισαν τον κλήρο γης να µου αποστερήσουν. Σα να µε εξορίσανε µου εφάνη οι κυβερνήτες έτσι εγώ το ερµήνευσα, για µένα γίναν θύτες. Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι πέντε επέστρεψα να ζήσω στο σπίτι µου στις Σπέτσες. ε µου χε αποµείνει πλέον περιουσία µεγάλη είχα υποστεί τότε ταλαιπωρία. Μες το Φλεβάρη ο Ιµπραήµ έφτασε στο Μοριά για τρία ακόµα χρόνια ζούσε ο Μοριάς µες τη σκλαβιά. Είπα στον εαυτό µου να προετοιµαστώ

141

142 Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα ξανά µες τον αγώνα µε σθένος για να µπω. Όµως συνέβη κάτι τότε που ήταν τραγικό και µ άρπαξε ο χάρος εµένα απ το λαιµό. Ένα είδος βεντέτας θα το χαρακτηρίσω αυτό που αιτία ήταν τον κόσµο να αφήσω. Λογοµαχία έγινε για κάτι οικογενειακό κι ένα βόλι Σπετσιώτικο µ έριξε στο κενό. Μες το είκοσι πέντε, είκοσι δυο του Μάη µου όρµησε ο χάρος στον Άδη να µε πάει. Και η φιλονικία όπως και ο θυµός γίνανε οι αιτίες για να ρθει ο χαµός. Με τ Αναπλιού τον τόπο συνδέσαν τ όνοµά µου γιατί την εκτιµήσαν εδώ την προσφορά µου. Στις Σπέτσες ο ανδριάντας µου αθάνατος θα µείνει µες τη ροή του χρόνου δε µε ξεχνά η µνήµη. Όρθια στο καράβι µου, µέσα απ τη σπίθα του µατιού δείχνω τα οχυρώµατα εγώ του Αναπλιού. Οι απόγονοί µου επί γενιές πρόσφεραν στην πατρίδα και µένα µε τιµήσανε που ήµουν ηρωίδα. Το σπίτι µου στις Σπέτσες είναι µουσείο πια και έχει πολλές συλλογές δικές µου από παλιά. Υπάρχουν όπλα, επιστολές και διάφορα αρχεία έπιπλα, αντικείµενα και παλαιά βιβλία. Βλέπετε οι Αναπλιώτες µου στήσαν προτοµή εδώ για ν αποδώσουν σε µένανε τιµή. Το βλέµµα µου στη θάλασσα σαν πλοίο αρµενίζει και του αγώνα τον καιρό συνέχεια µου θυµίζει. Τώρα εσείς βιώνετε δύσκολες εποχές όσοι συνέβαλαν σ αυτό θα πρέπει να χουν ενοχές. Όλοι εσείς µ ενότητα πρέπει να µαχηθείτε ποιοτική και δίκαιη ζωή να διεκδικείτε. Αυτά είπε και εσιώπησε

143

144 Κωνσταντίνος Κανάρης Ονοµάζοµαι Κανάρης, Κωνσταντίνος στο µικρό πήρα µέρος στον αγώνα τον απελευθερωτικό. Το χίλια εφτακόσια, µες το ενενήντα τρία ήρθα στον κόσµο αυτό να µπω στην ιστορία. Γεννήθηκα µες των Ψαρών το όµορφο νησί και δούλευα από µικρός σε πλοίο συγγενή. ουλειά τότε είχα πιάσει σ εµπορικό του θείου µου για να χω τ αναγκαία εγώ του βίου µου. Σαν έφυγε ο θείος µου από τον κόσµο αυτό έγινα καπετάνιος στο πλοίο του το εµπορικό. Το χίλια οχτακόσια, µέσα στο είκοσι εγώ πήγα για πρώτη µου φορά τότε στην Οδυσσό.

145 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες Ήξερα για τη Φιλική βέβαια Εταιρεία όµως δεν ήµουν µέλος της παρόλο που χε αξία. Όταν η επανάσταση ξέσπασε στο βορρά γύρισα εσπευσµένα στα µέρη µου τα πατρικά. Στων Ψαριανών το στόλο αµέσως κατατάχθηκα και µέσα στις επιδροµές του αγώνα µας εντάχθηκα. Προς τα παράλια επέδραµα τα µικρασιατικά και ύστερα εντάχθηκα µες τα πυρπολικά. Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι δύο εµείς δεν καταφέραµε να σώσουµε τη Χίο. Γι αυτό έβαλα µπουρλότο σε ναυαρχίδα τουρκική του καπετάνιου του πασά του Τούρκου του Καρά Αλή. Γιατί ήταν επικεφαλής η ναυαρχίδα η τουρκική του στόλου που κατέκαψε της Χίου το νησί. Το εγχείρηµα υπήρξε αποτελεσµατικό δύο τότε παράγοντες συνέβαλαν σ αυτό. Ήταν εκείνη η νύχτα µουντή και σκοτεινή κι οι Τούρκοι είχαν µέτρα φρούρησης ελλιπή. Το Μπαϊράµι γιόρταζαν εκείνη τη νυχτιά οι Τούρκοι κι ήταν εύκολο να βάλουµε φωτιά. Γρήγορα µεταδόθηκε µες το καράβι η πυρκαγιά τότε απ το µπουρλότο µας κι ήταν τα θύµατα πολλά. Ήταν η ανατίναξη συµβάν σηµαντικό για τον ευρωπαϊκό και τον ελληνικό λαό. Συνέχισα τη δράση µου ύστερα στα νησιά κι ανάγκασα να φύγει τον Κακλαµάν Πασά. Στην Τένεδο µια νύχτα εγώ αγκυροβόλησα την αντιναυαρχίδα του από µακριά πυρπόλησα. Μες το είκοσι τέσσερα, στης Σάµου το νησί κατάφερα µια τουρκική φρεγάτα να πυρποληθεί. Και µες τον ίδιο χρόνο στης Μυτιλήνης το νησί φωτιά έβαλα επίσης σε µια κορβέτα τουρκική. Μες τα πληρώµατά µου υπήρχε πειθαρχία και δεν επικρατούσε καµία αναρχία. Μες το είκοσι πέντε, συνέβη ένα γεγονός κι αναδείχτηκε ο δικός µου ο πατριωτισµός. Είχε ο Μωχάµετ Άλη µαζέψει αρκετά πλοία στην Αλεξάνδρεια πολεµικά και φορτηγά.

146 Κωνσταντίνος Κανάρης Και στην Ελλάδα έτοιµος να στείλει ήταν στρατό γι αυτό και επινόησα το σχέδιο αυτό: Είπα στην Αλεξάνδρεια να πάνε πλοία ελληνικά προσπάθεια να κάνουν να κάψουν τα αιγυπτιακά. Έτσι θα ήταν δύσκολο για να µεταφερθεί τότε ο τουρκικός στρατός µες την ελληνική τη γη. Το σχέδιο εγκρίθηκε και µπήκε σε εφαρµογή δέκα Αυγούστου ήταν κι ώρα εσπερινή. Ο πλοίαρχος Τοµπάζης είχε την αρχηγία και το εγχείρηµα αυτό έγραψε ιστορία. Τοµπάζης και Μιαούλης, Μπούτης, εγώ κι ο Κριεζής µε τα πυρπολικά µας µετείχαµε όλοι εµείς. Κοντά στης Αλεξάνδρειας σα φτάσαµε τη γη πήρα µια ριψοκίνδυνη απόφαση εκεί. Ύψωσα µια σηµαία που ήταν ρωσική µε λίγους ναύτες έκανα µες το λιµάνι εισβολή. Το στόλο εγώ να φτάσω προσπάθησα τον εχθρικό µα ξαφνικά ο άνεµος έπεσε στο λεπτό. Και τότε επιχείρησα να µπω µες το µυχό µα ξάφνου συναντήθηκα µε γαλλικό πολεµικό. Κι αυτό λοιπόν το γαλλικό τότε πολεµικό απέτρεψε τη νίκη µας στης ήττας το χαµό. Αρχίσανε να µε χτυπούν και τα πυροβολεία που ήτανε παράκτια, εκτός από τα πλοία. Το χέρι η τύχη έβαλε τότε για να µας σώσει κι ο στόλος µας ελληνική σηµαία είχε σηκώσει. Και ο Μωχάµετ Άλη που ήταν πεισµωµένος άρχισε να µας κυνηγά τότε σα µανιασµένος. Ως της Καραµανίας φτάσαµε τις ακτές και τις δικές µας ευτυχώς σώσαµε τις ζωές. Οι Έλληνες την πράξη µου τότε χειροκροτήσαν µα οι ξένοι ως πειρατική τη χαρακτηρίσαν. Είπαν κακώς σηµαία ξένη χρησιµοποίησα και νίκη των Ελλήνων έτσι εγώ αξίωσα. Μα όµως και τους Γάλλους τότε κατηγορήσαν

147 Του Αναπλιού τ ' Α γ ά λ μ α τ α εξιστορούν με ρίμες τη στάση που κρατήσανε άδικη θεωρήσαν. Ως κυβερνήτη οι Έλληνες ύστερα µε ορίσαν σ ένα καινούργιο πλοίο και έτσι µε τιµήσαν. Το χίλια οχτακόσια, µες το είκοσι εφτά έγινα πληρεξούσιος εγώ για τα Ψαρά. Και στην Εθνοσυνέλευση που στην Τροιζήνα έγινε πήρα µέρος κι εκείνη στην ιστορία έµεινε. Τότε ο Καποδίστριας πολλούς τίτλους µου δώρισε και πρώτα της Μονεµβασιάς φρούραρχο µε διόρισε. Και ύστερα εµένα µιας µοίρας ναυτικής µε όρισε να γίνω εγώ διοικητής. Ήθελε τους αγγλόφιλους τότε να πολεµήσω στην Ύδρα τους αντίθετους µ αυτόν να τιµωρήσω. Και τότε τον Πετρόµπεη το Μαυροµιχάλη ήθελε να συλλάβει, στη φυλακή να βάλει. Αυτή λοιπόν η δράση, σε µένα ανατέθηκε σαν ο Μαυροµιχάλης εκτός Ναυπλίου βρέθηκε. Όµως µεγάλη πίκρα ένιωσα στην ψυχή γιατί του Καποδίστρια του πήραν τη ζωή. Στη Σύρο µετά έφυγα για να αποσυρθώ και για κάποιο διάστηµα µόνος µου εκεί να ζω. Όταν εδώ ο Όθωνας να εγκατασταθεί ήρθε, µου δωσε τίτλους που ήταν τιµητικοί. Ιδιαίτερα τον Όθωνα εγώ δε συµπαθούσα όµως και ιδιαίτερα δεν τον αντιπαθούσα. Σαν ήρθε η κυβέρνηση του Ανδρέα Μεταξά µε διορίσαν υπουργό τότε στα ναυτικά. Κυβέρνηση ο Όθωνας του πε να σχηµατίσει λαός, στρατός να ετοιµαστεί Σύνταγµα να ψηφίσει. Το χίλια οχτακόσια, µες το σαράντα τρία το Έθνος είχε πάρει αλλιώτικη πορεία. Και υπουργός συνέχισα να µαι στα ναυτικά πρόσφερα στην πατρίδα για χρόνια αρκετά. Το χίλια οχτακόσια, µες το εξήντα ένα δε δέχτηκα τη σύνταξη που δώσανε σε µένα. Μες το εξήντα δύο, ο Όθωνας µου ανέθεσε σχηµατισµό κυβέρνησης κι όρους αυτός µου έθεσε. Του πρότεινα κατάλογο εγώ µε υπουργούς

148 Κωνσταντίνος Κανάρης που χαν επαναστατικούς προσανατολισµούς. Μία τέτοια κυβέρνηση ο Όθωνας δε δέχτηκε στο Γέρο τότε του Μοριά η ευθύνη ανατέθηκε. Και στην αντιπολίτευση πέρασα εγώ µετά κι αυτή η κίνησή µου έγινε φανερά. Σα διώξαµε τον Όθωνα πήγα επικεφαλής στη ανία όντας µέλος τότε µιας επιτροπής. Το βασιλιά Γεώργιο να προσκαλέσω πήγα που θρόνο θα του πρόσφερε τότε η πατρίδα. Μες το εξήντα τέσσερα σχηµάτισα κυβέρνηση µα ένα µήνα αργότερα κατέθεσα παραίτηση. Ύστερα µια κυβέρνηση εγώ ξανασχηµάτισα για ένα µόνο χρόνο την εξουσία κράτησα. Γιατί ήθελα ν αποσυρθώ απ τη δηµόσια ζωή τα εβδοµήντα πέντε χρόνια τα είχα υπερβεί. Στο σπίτι που διέµενα τότε µες την Κυψέλη συνέρρεαν πολίτες από όλα τα µέρη. Θέλαν τον καταδεκτικό το γέροντα να δούνε αυτοί να µε τιµήσουνε και µια ευχή να πούνε. Το χίλια οχτακόσια, µες το εβδοµήντα εφτά ετέθην επικεφαλής στα κυβερνητικά. Έγινε µια κυβέρνηση τότε οικουµενική για ν αντιµετωπίσουµε µια δύσκολη στιγµή. Άσχηµες καταστάσεις ο ρωσοτουρκικός ο πόλεµος προκάλεσε στη χώρα δυστυχώς. Και µες το εβδοµήντα εφτά, στις δύο Σεπτεµβρίου τα πάντα εγκατέλειψα αυτού εδώ του βίου. Ήµουν εν ενεργεία τότε Πρωθυπουργός γλυκά µ αποχαιρέτησε µε δάκρυα ο λαός. Στο Νεκροταφείο το Πρώτο ετάφηκα εγώ συνοδεία στην καρδιά µου είχα τον ελληνισµό. Τη έσποινα Μανιάτη στα νιάτα µου είχα παντρευτεί κι εφτά παιδιά µαζί της έφερα στη ζωή. Οι Αναπλιώτες βλέπετε µου έστησαν εδώ ώστε να µε τιµήσουν, το αγαλµατάκι αυτό

149

150 Κωνσταντίνος Κανάρης Εγώ αγαπώ πολύ βαθιά την πόλη του Αναπλιού κι εδώ απολαµβάνω το χάδι του καιρού. Ταξίδι αιθέριο γίνονται πολύ συχνά οι στιγµές µου µε παίρνουν και µε πάνε µακριά πίσω στο χθες µου. Ξέρω πως οι συνθήκες τώρα είναι σκληρές και του ελληνικού λαού παιδεύουν τις ζωές. Κοινή να ναι η προσπάθεια για να ρθει άσπρη µέρα πρέπει κι οι εξουσιαστές να µείνουν στον αέρα. Να είστε στη ζωή σας εσείς αγωνιστές µες του καιρού τη δίνη να γίνουνε ανατροπές. Αυτά είπε και εσιώπησε

151

152 Μεσ' τ' Αναπλιού τα θέλγητρα Μικρή Πολιτεία Ντυµένη χάρες τ ουρανού Σε ερωτικό µυχό Κεντάς τον οίστρο των αιώνων Γλαυκό Σάµπως πέπλο ριγµένο στον ήµερο κόρφο σου Τον ίµερο πόθο ανάβεις την οµορφιά σου να δρέψει Χρυσαφένια τα νέφαλα Κερνούν φτεροπούλια νωχελικά Στις πικρές γραµµές των αρρενωπών κάστρων σου Ριγά ο καιρός Στις ασάλευτες λεύκες σου Καθώς αφουγκράζονται Την πετρωµένη σιωπή Μυρωµένη ευκάλυπτο του Ασκληπιού Τις πανσέληνες ώρες Που βαπτίζονται στου Ναύπλιου την πηγή Παρθενικής ευµορφίας νάµατα για τα πρωινά ηλιοτρόπια Στα καλντερίµια Η αίγλη Από των µύθων την παλιά κιβωτό Στην οδό ονείρων Σελαγίζει το σώµα σου Ταξιδεύει η στιγµή Το αιώνιο τραγούδι της γέρικης πέτρας Που µε ορµή τρικυµίζει το φρέσκο αγέρι Τη νοσταλγία του να υπνωτίσει Ποτέ µη στοιχειώνοντας Στους µακρόσυρτους θρύλους Αειφέροντες λογισµούς Και αειφορούντες Στο ακονισµένο αλέτρι της θύµησης

153

154 Βιογραφικό Η Ασκληπιάδα Κυριάκου κατάγεται από την Αργολίδα. Είναι απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. του τµήµατος Ψυχολογίας και Παιδαγωγικής. Ολοκλήρωσε τις µεταπτυχιακές της σπουδές στο τµήµα Ψυχολογίας του Α.Π.Θ. στον κλάδο Κοινωνικής Κλινικής Ψυχολογίας των Εξαρτήσεων και Ψυχοκοινωνικών προβληµάτων. Αποφοίτησε από το θεατρικό εργαστήρι για εκπαιδευτικούς της ΣΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης και ασχολήθηκε µε Παρεµβαίνουσα-Μη Κατευθυντική Ψυχοθεραπεία, εµψύχωση οµάδων και οµάδες γονέων. Μετά από χρόνια διαµονής στη Θεσσαλονίκη, ζει κ αι εργάζεται στο Ναύπλιο ως φιλόλογος στο δηµόσιο σχολείο.έχει εκδώσει τέσσερις ποιητικές συλλογές και παράλληλα ασχολείται ερασιτεχνικά µε το θέατρο, µε τη συγγραφή εκπαιδευτικού υλικού και µε τη συγγραφή και δραµατοποίηση παραµυθιών.

155 Βιβλιογραφία Του Αναπλιού Άγγελος Αγγελόπουλος, Από την Αντίσταση στον Εµφύλιο: Η µεγάλη ευθύνη των Συµµάχων, εκδ. «Παρουσία», Τάσος Βουρνάς, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας: Ο Εµφύλιος, εκδ. «Τολίδης», Στέλιος Κούλογλου, Μαρτυρίες για τον Εµφύλιο., εκδ. «Εστία», Πολυμέρης Βόγλης, Η Εµπειρία της Φυλακής και της Εξορίας κατά τον Εµφύλιο, εκδ. «Αλεξάνδρεια», Γιώργος Μαργαρίτης, Ιστορία του Ελληνικού Εµφυλίου Πολέµου ( ), εκδ. «Βιβλιόραµα», Φίλιππος Ηλιού, Ο Ελληνικός Εµφύλιος Πόλεµος: Η Εµπλοκή του Κ.Κ.Ε., εκδ. «Θεµέλιο», Παναγιώτης Γ. Αρώνης, Εµφύλιος: η άλλη όχθη (Μαρτυρίες), Αθήνα Ροβήρος Μανθούλης, Το Ηµερολόγιο του Εµφύλιου ιχασµού ( ), εκδ. «Καστανιώτη», Άγγελος Τερζάκης, Ελληνική Εποποιία , εκδ. «Εστία», α εκδ. 1964, γ εκδ Αλέξανδρος Παπάγος, Ο Πόλεµος της Ελλάδος , Οι Φίλοι του Βιβλίου, Ο Ελληνικός Στρατός και το Έπος της Β. Ηπείρου ( ), εκδ. περιοδικού «Στρατιωτική Ιστορία», σειρά «Μεγάλες Μάχες», τ. 3, Οκτ Γιάννης Κορίδης, Το Αλβανικό Έπος , εκδ. «Ιωλκός», Iστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόµος ΙΒ, «Εκδοτική Αθηνών». 14. Χρήστος Ζαλοκώστας, Ρούπελ, εκδ. «Εστία», 1944 (επανεκδόσεις 1965, 1971, 1972, έως 2004). 15. Κώστας Ιωάν. Καντάς, Μαντώ Μαυρογένους, Η µυθική ηρωίδα της επανάστασης του 1821 και η τραγική ζωή της, εκδ. «Πελασγός» M. Vitti, Η γενιά του τριάντα. Ιδεολογία και µορφή, εκδ. «Ερµής», Αθήνα Κ.Α. Δημάδης, ικτατορία-πόλεµος και πεζογραφία , εκδ. «Γνώση», Αθήνα Γεώργιος Τερτσέτης, Αναστάσιος Πολυζωίδης, Αποµνηµονεύµατα Θ. Κολοκοτρώνη, Εκδ. «Μέρµηγκας», Κούλα Ξηραδάκη, Καλλιόπη Παπαλεξοπούλου ( ), εκδ. «Φιλιππότη», Αθήνα Μιχαήλ Γ. Λαμπρυνίδης, Η Ναυπλία: από των αρχαιοτάτων χρόνων µέχρι των καθ ηµάς, Ιστορική μελέτη, εκδ. «Ελεύθερη Σκέψις», Αθ. 1950, Ναύπλιο Συλλογική Εργασία Αγωνιστών/Γ. Αυγερόπουλος (επιμ.) Το Χρονικό του Αγώνα - Στ Άρµατα! Στ Άρµατα! - Ιστορία της Εθνικής Αντίστασης, , Τόµοι Ι-ΙV, εκδ. «Γιαννίκος», Αφιέρωμα στον αγώνα των Ελλήνων , Ίδρυµα Νεοελληνικών Σπουδών, Αθήνα

156 23. Αλεξ. Εδιπίδης, Ιστορία του Ελληνοϊταλικού και Ελληνογερµανικού πολέµου, εκδ. «Τζηρίτα», Αθήνα Τ. Βουρνάς, Ιστορία της Σύγχρονης Ελλάδας. Πόλεµος Κατοχή-Εθνική Αντίσταση-Απελευθέρωση- εκέµβριος 1944-Βάρκιζα, εκδ. «Αφοί Τολίδη», Αθήνα Π. Ενεπεκίδης, Η Ελληνική Αντίστασις , εκδ. «Εστία», Αθήνα Ντ. Κλόουζ (επιμ.), Ο ελληνικός εµφύλιος πόλεµος Μελέτες για την πόλωση, εκδ. «Φιλίστωρ», Αθήνα Κ. Πυρομάγλου, Η Εθνική Αντίστασις ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-Ε ΕΣ-ΕΚΚΑ, Α-Β, εκδ. «ωδώνη», Αθήνα Χ. Φλάισερ, Στέµµα και Σβάστικα. Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης , Α -Β, εκδ. «Παπαζήση», Αθήνα Κ. Χατζηπατέρας, Μ. Φαφαλιός, Μαρτυρίες 40-41, εκδ. «Κέδρος», Αθήνα 1982, Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος, Ιστορία του νέου ελληνισµού: Η µεγάλη ελληνική επανάσταση ( ), τ. Ε , τ. Στ Η εσωτερική κρίση ( ), εκδόσεις «Α. Σταµούλη», Θεσσαλονίκη Στέφανος Π. Παπαγεωργίου, Από το γένος στο έθνος, Η θεµελίωση του Ελληνικού κράτους , εκδ. «Παπαζήση», Αθήνα Τάσος Βουρνάς, Σύντοµη ιστορία της ελληνικής επανάστασης, εκδ. «Πατάκη», 3η έκδοση, Αθήνα Ντάγκλας Ντέκιν, Ο αγώνας των Ελλήνων για την ανεξαρτησία , µετάφραση Ρένας Σταυρίδη-Πατρικίου, εκδ. «Μ.Ι.Ε.Τ.», 3η έκδοση, Αθήνα Τάσος Βουρνάς, Ιστορία της Νεώτερης και Σύγχρονης Ελλάδας, Τόµος, Αθήνα: εκδ. «Πατάκη», Άριστος Καμαρινός, Ο Εµφύλιος Πόλεµος στην Πελοπόνησσο, εκδ. «Σύγχρονη Εποχή», Αθήνα Ανδρέας Κέδρος, Η Ελληνική Αντίσταση (τόµοι I και II), εκδ. «Θεµέλιο», Αθήνα Νίκος Ψυρούκης, Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας , τόµος 1, εκδ. «Ηρόδοτος», Αθήνα 1991.

157 38. Κανάρης ο Μπουρλοτιέρης του Αιγαίου, εκδ. «Στρατίκη», Ο Όθων επί Ελληνικής γης, εκδ. «Εστία», Αθήνα Δημήτριος Βερναρδάκης, Καποδίστριας και Όθων, εκδ. «Ερµείας», Αθήνα Τρύφωνας Ευαγγελίδης, Ιστορία του Όθωνος βασιλέως της Ελλάδος , εκδ. «Ελεύθερη σκέψις», Αθήνα Αλέξανδρος Ζαούσης, Αµαλία και Όθων, εκδ. «Ωκεανίδα», Αθήνα Δημήτριος Γατόπουλος, ( ): «Το προσωπικόν ηµερολόγιον του Κωνσταντίνου Κανάρη, ο Μπουρλοτιέρης του Αιγαίου, εκδ. «Στρατίκη», Αναστάσιος Πολυζωίδης, Η δίκη των Κολοκοτρώνη-Πλαπούτα, εκδ. «Πελεκάνος». 45. Εγκυκλοπαίδεια του ποντιακού Ελληνισμού, Ιστορία-Λαογραφία-Πολιτισμός, τ.γ, έκδ. «Μαλλιάρης-Παιδεία». 46. Ιωάννης Μπουγάς, Ματωµένες Μνήµες , εκδ. «Πελασγός», Δεσποτόπουλος Αλ., Ο Κυβερνήτης Καποδίστριας και η απελευθέρωση της Ελλάδος, Μορφωτικό Ίδρυµα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα Λεωνίδας Στρίγκος, Η επανάσταση του Εικοσιένα, εκδ. «Θεµέλιο», Αθήνα Δ. Κακλαμάνος, Ένα πανόραµα της Ελλάδας στο Ναύπλιον, µτφ. Σ. Καρούζου, εκδ. Εµπορικής Τράπεζας της Ελλάδος, Αθήνα 1979.

158

Μονόλογοι απ τη Γάζα. µαθητές-µαθήτριες γράφουν για τη ζωή τους

Μονόλογοι απ τη Γάζα. µαθητές-µαθήτριες γράφουν για τη ζωή τους Μονόλογοι απ τη Γάζα µαθητές-µαθήτριες γράφουν για τη ζωή τους Copyright στα ελληνικά: ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΙΚΤΥΟ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗ Αθήνα 2010 ISBN 978-960-98466-7-7 Μεταφράσεις: Ειρήνη Αµπουµόγλι, Αριστέα

Διαβάστε περισσότερα

Δυο κουβέντες στο γιο μου... - Δημητρίου Φθενάκη (Α Βραβείο)

Δυο κουβέντες στο γιο μου... - Δημητρίου Φθενάκη (Α Βραβείο) Δυο κουβέντες στο γιο μου... - Δημητρίου Φθενάκη (Α Βραβείο) Γιε μου, έχω φθάσει τα 50 και εσύ είσαι ακόμη 17. Κι όμως, σε αυτό το μισό αιώνα περιπλάνησής μου σε ένα κόσμο άγνωστο και βάναυσο, όμορφο και

Διαβάστε περισσότερα

Επιστολή ορθόδοξου χριστιανού προς τους αδελφούς μας Ινδιάνους

Επιστολή ορθόδοξου χριστιανού προς τους αδελφούς μας Ινδιάνους Επιστολή ορθόδοξου χριστιανού προς τους αδελφούς μας Ινδιάνους http://o-nekros.blogspot.com/2010/09/blog-post_9502.html Απόψε, στις 16 Σεπτεμβρίου 2009, είδα στην τηλεόραση ένα ντοκιμανταίρ, που παρουσίαζε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΩΝΗ. Εθνικό είναι ότι είναι αληθινό! Μηνιαία Εφημερίδα Έτος Ιδρύσεως 2005 Αριθμός Φύλλου 105 Δεκέμβριος 2013

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΩΝΗ. Εθνικό είναι ότι είναι αληθινό! Μηνιαία Εφημερίδα Έτος Ιδρύσεως 2005 Αριθμός Φύλλου 105 Δεκέμβριος 2013 RETURN ADDRESS: 6616 N. KENTON AVE., LINCOLNWOOD, IL 60712 USA HELLENIC VOICE The Hellenic Newspaper of Chicago ΕΛΛΗΝΙΚΗ CHECK OUT OUR ENGLISH SECTION PAGES 14-17 BY BOB NICOLAIDES Την Κυριακή 27 Οκτωβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ THE BLIGHT OF ASIA. υπό. GEORGE HORTON Προξένου και Γενικού Προξένου των Ηνωμ. Πολιτειών στην Εγγύς Ανατολή επί τριάντα χρόνια.

Η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ THE BLIGHT OF ASIA. υπό. GEORGE HORTON Προξένου και Γενικού Προξένου των Ηνωμ. Πολιτειών στην Εγγύς Ανατολή επί τριάντα χρόνια. Η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ THE BLIGHT OF ASIA υπό GEORGE HORTON Προξένου και Γενικού Προξένου των Ηνωμ. Πολιτειών στην Εγγύς Ανατολή επί τριάντα χρόνια. Με Πρόλογο του JAMES W. GERARD, πρώην Πρεσβευτού στη Γερμανία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝ Ίσως «δείτε» πως ονειρεύτηκαν αυτοί καλά ο λογ ησυχίες 2010

ΑΝ Ίσως «δείτε» πως ονειρεύτηκαν αυτοί καλά ο λογ ησυχίες 2010 ησυχίες 2010 Αφιερωμένο εξαιρετικά στην κα Ματίνα και την ευχαριστούμε που μας «άντεξε»!... Συγγραφική ομάδα Επιμέλεια κειμένου: Αρβανιτάκη Μαρία / Γραφιστική επιμέλεια εντύπου: Θεοδωρόπουλος Άγγελος Αντωνίου

Διαβάστε περισσότερα

Λάκης Φουρουκλάς. Δυο φωνές και μια σιωπή

Λάκης Φουρουκλάς. Δυο φωνές και μια σιωπή 1 Λάκης Φουρουκλάς Δυο φωνές και μια σιωπή Μυθιστόρημα 2 ebooks4greeks.gr Φωτογραφία εξωφύλλου: Graceful Dancers. Duncan Noakes. Dreamstime Σχεδιασμός εξωφύλλου: Λ.Φ. Ηλεκτρονική Έκδοση (e-book): Μάρτιος

Διαβάστε περισσότερα

Πετρώνουν τα Δάκρυά μας;

Πετρώνουν τα Δάκρυά μας; ΗΛΙΑΣ ΣΤΕΡΓΙΟΠΟΥΛΟΣ Πετρώνουν τα Δάκρυά μας; ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΖΗΤΗ Θεσσαλονίκη 2008 μάνα η γιαγιά μου, αυτός ο θηλυκός πάνθηρας, με δύναμη ψυχής και ατσαλένιο κορμί, άντεξε ογδόντα και πάνω Η χρόνια περνώντας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΑΣΜΕΝΑ ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΞΕΧΑΣΜΕΝΑ

ΠΕΡΑΣΜΕΝΑ ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΞΕΧΑΣΜΕΝΑ ΠΕΡΑΣΜΕΝΑ ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΞΕΧΑΣΜΕΝΑ (ΣΑΝ ΤΟ ΠΛΙ) Του Παναγιώτη Κοµίλη του ηµητρίου Αθηνα 2012 Τα πρωτότυπα κείµενα του Π.. Κοµίλη, που τα συνέγραψε τη δεκαετία του 90, δακτυλογραφήθηκαν σε υπολογιστή από τη Μελποµένη

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΟΠΩΣ ΤΟΝ ΕΞΗΓΗΣΑ ΣΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ

Ο ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΟΠΩΣ ΤΟΝ ΕΞΗΓΗΣΑ ΣΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ ΤΑΧΑΡ ΜΠΕΝ ΤΖΕΛΟΥΝ Ο ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΟΠΩΣ ΤΟΝ ΕΞΗΓΗΣΑ ΣΤΗΝ ΚΟΡΗ ΜΟΥ Μετάφραση από τα γαλλικά ΑΓΓΕΛΑ ΒΕΡΥΚΟΚΑΚΗ «ΝΕΑ ΣΥΝΟΡΑ» ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΒΑΝΗ ΑΘΗΝΑ 1998 Στη Μεριέμ Σεψά: ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ - ΚΟΣΜΟΣ Τίτλος πρωτοτύπου:

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη, το πιο σύντομο ανέκδοτο

Ανάπτυξη, το πιο σύντομο ανέκδοτο Κ.Δ.Α. Χ + 5 ΦΩΤΙΟΣ ΧΡΥΣΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ή ΦΩΤΑΚΟΣ Α' ΥΠΑΣΠΙΣΤΗΣ Θ. ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ TPIMHNIAIA ΠEPIOΔIKH EKΔOΣH TOY ΠANEΛΛHNIOY ΣYΛΛOΓOY MAΓOYΛIANITΩN TEYXOΣ 73 01-4943 www.magouliana.gr www.fb.com/magouliana www.twitter.com/magouliana

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ. Οδυσσέας Ελύτης

ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ. Οδυσσέας Ελύτης ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ Οδυσσέας Ελύτης Αντί προλόγου Το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ του Οδυσσέα Ελύτη το αντέγραψα γράμμα-γράμμα το 1996 με ένα δάκτυλο αφού δεν ήξερα γραφομηχανή. Το διοχέτευσα (ανώνυμα) στο Ιντερνετ λίγο μετά τον

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΝΕΣ ΣΠΕΡΜΠΕΡ, ΔΑΚΡΥ ΣΤΟΝ ΩΚΕΑΝΟ Τ. 3 Χωρίς τέλος

ΜΑΝΕΣ ΣΠΕΡΜΠΕΡ, ΔΑΚΡΥ ΣΤΟΝ ΩΚΕΑΝΟ Τ. 3 Χωρίς τέλος ΜΑΝΕΣ ΣΠΕΡΜΠΕΡ, ΔΑΚΡΥ ΣΤΟΝ ΩΚΕΑΝΟ Τ. 3 Χωρίς τέλος (Στα αποσπάσματα που ακολουθούν σκιαγραφούνται τα πορτρέτα δύο ηρωίδων του μυθιστορήματος. Οι τίτλοι των «κεφαλαίων» είναι της μεταφράστριας) ΛΙΟΥΜΠΑ

Διαβάστε περισσότερα

Τ 45 45 ΜΑΡΤΙΟΣ ΜΑΡΤΙΟ

Τ 45 45 ΜΑΡΤΙΟΣ ΜΑΡΤΙΟ Μηνιάτικη ηλεκτρονική έκδοση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών Τεύχος 45 ΜΑΡΤΙΟΣ 2011 28 Μάρτη Ο 4ος γιορτασμός της Παγκόσμιας μέρας Θεάτρου Σκιών Την μέρα αυτή, όπου παίζεται παράσταση Θεάτρου Σκιών,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΤΙ ΕΠΙΛΕΧΘΗΚΑΝ ΟΙ ΠΙΟ ΚΑΤΩ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1. Ο ΒΑΣΙΛΗΣ

ΓΙΑΤΙ ΕΠΙΛΕΧΘΗΚΑΝ ΟΙ ΠΙΟ ΚΑΤΩ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1. Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΙΑΤΙ ΕΠΙΛΕΧΘΗΚΑΝ ΟΙ ΠΙΟ ΚΑΤΩ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1. Ο ΒΑΣΙΛΗΣ Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας βοσκός που τον έλεγαν Βασίλη. Ζούσε σε μια μικρή φάρμα με τη γυναίκα του και την κόρη του. Μια

Διαβάστε περισσότερα

Μια παρέα με... καρδιά!

Μια παρέα με... καρδιά! Μια παρέα με.. καρδιά! Copyright: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Αντιπροσωπεία στην Ελλάδα Βασ. Σοφίας 2 ΑΘΗΝΑ 10674 Tηλ. 210-7272100 Fax: 210-7244620 URL: http://ec.europa.eu/ellada e-mail: comm-rep-athens@ec.europa.eu

Διαβάστε περισσότερα

A ΦIEPΩMA. Iωάννης Mακρυγιάννης 200 χρόνια από τη γέννησή του. 2-31 AΦIEPΩMA Xρονολόγιο Iωάννη Mακρυγιάννη. K ΣTHΣ BATIKI THΣ KYPIAKH 8 IOYNIOY 1997

A ΦIEPΩMA. Iωάννης Mακρυγιάννης 200 χρόνια από τη γέννησή του. 2-31 AΦIEPΩMA Xρονολόγιο Iωάννη Mακρυγιάννη. K ΣTHΣ BATIKI THΣ KYPIAKH 8 IOYNIOY 1997 A ΦIEPΩMA KYPIAKH 8 IOYNIOY 1997 2-31 AΦIEPΩMA Xρονολόγιο Iωάννη Mακρυγιάννη. O αυτοδημιούργητος αγωνιστής. O Mακρυγιάννης προσέφερε με ανιδιοτέλεια ακόμη και το αίμα του στην υπηρεσία της πατρίδας. Tου

Διαβάστε περισσότερα

ΛΑΊΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΟΥ Νέα Μαγνησίας (Ιωνία) Θεσσαλονίκης Και Της ξενιτιάς (Αυστραλίας) *************

ΛΑΊΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΟΥ Νέα Μαγνησίας (Ιωνία) Θεσσαλονίκης Και Της ξενιτιάς (Αυστραλίας) ************* 1 Τάσος Κολοκοτρώνης 1948 ΛΑΊΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΟΥ Νέα Μαγνησίας (Ιωνία) Θεσσαλονίκης Και Της ξενιτιάς (Αυστραλίας) ************* Τάσος Κολοκοτρώνης 2008 Μελβούρνη 2009 2 Προλεγόμενα Καθώς πέρασαν

Διαβάστε περισσότερα

βιβλίο παιδικων ονείρων

βιβλίο παιδικων ονείρων Ë Ï Ã Ï Í Å Ù Í & Ê Ó Η ΠΡΟΟ ΟΣ 1971 - ΓΕΡΑΚΑ - ΑΤΤΙΚΗΣ - ΣΥΛΛ. ΓΟΝΕΩΝ & ΚΗ ΕΜΟΝΩΝ ΜΑΘΗΤ. Β ΗΜΟΤ. ΣΧΟΛ. Σύλλογοι Γονέων & Κηδεμόνων 2 ου & 5 ου Δημοτικού Σχολείου Γέρακα Ï Ë Õ Ã Ó Ï 5 o õ Ä Ç Ì Ï Ô É Ê

Διαβάστε περισσότερα

σόφη Θεοδωρίδου, 2010 πρώτη έκδοση: μάρτιος 2010, 5.000 αντίτυπα ιsbn 978-960-453-685-6

σόφη Θεοδωρίδου, 2010 πρώτη έκδοση: μάρτιος 2010, 5.000 αντίτυπα ιsbn 978-960-453-685-6 τιτλοσ βιβλιου: Η νύφη φορούσε μαύρα συγγραφεασ: σόφη Θεοδωρίδου επιμελεια ΔιορΘωση κειμενου: Άννα μαράντη συνθεση εξωφυλλου: κατερίνα Δημοπούλου ηλεκτρονικη σελιδοποιηση: μερσίνα λαδοπούλου εκτυπωση:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Π. ΓΕΩΡΓΙΑΚΑΚΗΣ. «O tempora! O mores!» Ποιήµατα

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Π. ΓΕΩΡΓΙΑΚΑΚΗΣ. «O tempora! O mores!» Ποιήµατα ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Π. ΓΕΩΡΓΙΑΚΑΚΗΣ «O tempora! O mores!» Ποιήµατα Συγκέντρωση-Καταγραφή Ύλης: Ρούλα Γεωργιακάκη Τεχνική Επιµέλεια-Μορφολογία: Μαρία-Αλίκη Γεωργιακάκη Ηλεκτρονική Μορφολογία-Σελιδοποίηση: Σοφία-Μελποµένη

Διαβάστε περισσότερα

22.7. Η οργάνωση του αγώνα

22.7. Η οργάνωση του αγώνα Ιστορία του νομού Σερρών κατά την Τουρκοκρατία 577 22.7. Η οργάνωση του αγώνα Δεν υπήρχε συστηματική άμυνα στις Σέρρες προ του 1905. Ο πρόξενος Στουρνάρας, λόγω της πλειονότητας του ελληνικού πληθυσμού,

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΜΕΡΟΣ-ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΩΝ ΡΟΜΩΝ 1. ΤΑ ΜΑΤΙΑ 7 2. ΚΑΘ Ο ΟΝ ΟΡΑ 8 3. ΚΟΜΜΕΝΕΣ ΓΕΦΥΡΕΣ..9 4. ΨΑΧΝΩ ΝΑ ΒΡΩ...10 5. ΚΥΚΝΕΙΟ ΑΣΜΑ..11

Α. ΜΕΡΟΣ-ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΩΝ ΡΟΜΩΝ 1. ΤΑ ΜΑΤΙΑ 7 2. ΚΑΘ Ο ΟΝ ΟΡΑ 8 3. ΚΟΜΜΕΝΕΣ ΓΕΦΥΡΕΣ..9 4. ΨΑΧΝΩ ΝΑ ΒΡΩ...10 5. ΚΥΚΝΕΙΟ ΑΣΜΑ..11 - 1 - - 2 - ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. ΜΕΡΟΣ-ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΩΝ ΡΟΜΩΝ 1. ΤΑ ΜΑΤΙΑ 7 2. ΚΑΘ Ο ΟΝ ΟΡΑ 8 3. ΚΟΜΜΕΝΕΣ ΓΕΦΥΡΕΣ..9 4. ΨΑΧΝΩ ΝΑ ΒΡΩ...10 5. ΚΥΚΝΕΙΟ ΑΣΜΑ..11 6. Η ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗ ΤΩΝ ΕΙ ΩΛΩΝ.12 7. ΑΣΠΡΟΜΑΥΡΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ...13

Διαβάστε περισσότερα

ΣΚΕΨΕΙΣ. ΑΣΤΗΡ της ΑΝΑΤΟΛΗΣ Εκδίδεται από το 1858 ΜΠΙΛΥ ΓΚΡΑΧΑΜ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΣΚΕΨΕΙΣ. ΑΣΤΗΡ της ΑΝΑΤΟΛΗΣ Εκδίδεται από το 1858 ΜΠΙΛΥ ΓΚΡΑΧΑΜ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΑΘΩΣ ΕΙΜΙ ΕΛΕΕΙΝΟΣ ΣΚΕΨΕΙΣ Στο παρόν τεύχος έχουμε για πρώτη φορά στο περιοδικό μας και στην Ελλάδα μία βιογραφία του δρος Μπίλλυ Γκραίαμ ή Γκράχαμ όπως καθιερώθηκε στα ελληνικά το όνομά του. Την έγραψε

Διαβάστε περισσότερα

Κώστας Βουλαζέρης http://www.fantastikosorizontas.gr/kostasvoulazeris

Κώστας Βουλαζέρης http://www.fantastikosorizontas.gr/kostasvoulazeris Κώστας Βουλαζέρης http://www.fantastikosorizontas.gr/kostasvoulazeris Για τα πνευματικά δικαιώματα αυτού του κειμένου ισχύουν οι όροι του Creative Commons http://creativecommons.org/licenses/by-ncnd/3.0/gr/

Διαβάστε περισσότερα

ôñéìçíéáéï ðåñéïäéêï ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ÔÅÕ ÏÓ 99, ÑÏÍÏÓ 24ïò Ðåñéå üìåíá Από τη Δράση του Συλλόγου:...6

ôñéìçíéáéï ðåñéïäéêï ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ÔÅÕ ÏÓ 99, ÑÏÍÏÓ 24ïò Ðåñéå üìåíá Από τη Δράση του Συλλόγου:...6 ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΙ ΑΝΤΙΛΑΛΟΙ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΑΤΡΑΣ Κωδικός 2572 Μουρούζη 14, Τ.Τ. 262 23 Τηλ. 2610 224.995, Fax: 2610 224.995 E-mail: panepirotikospatras@yahoo.gr Site: www.panepirotikospatras.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΡΙΑΚΗ 09.09.2012 ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ: 336 1 www.paraskhnio.gr. Η φωτό είναι άσχετη με την αρπαχτή αλλά σχετική με την έρευνα

ΚΥΡΙΑΚΗ 09.09.2012 ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ: 336 1 www.paraskhnio.gr. Η φωτό είναι άσχετη με την αρπαχτή αλλά σχετική με την έρευνα 336 8 ΣΕλΙΔο ΑΦΙΕρΩΜΑ ΣΤΗ ΔΕΘ Η ΑΝΑΚρΙΣΗ ΤΩΝ... ΕΞΙ ΣΤο «Π» 6-7. ΕΥρΙΠΙΔΗΣ ΣΤΥλΙΑΝΙΔΗΣ 32. ΚΩΣΤΗΣ ΧΑΤζΗΔΑΚΗΣ 32. ΑΝΔρΕΑΣ λυκουρεντζοσ 34. ΘΕοΔΩροΣ ΚΑρΑοΓλοΥ 34. ΚΩΣΤΗΣ ΜοΥΣοΥροΥλΗΣ 11. ΚΩΣΤΑΣ ΤζΑβΑρΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ - ΠΕΡΑΧΩΡΑΣ - ΑΓ. ΘΕΟΔΩΡΩΝ

ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ - ΠΕΡΑΧΩΡΑΣ - ΑΓ. ΘΕΟΔΩΡΩΝ ΑΓΓΛΙΚΑ Χριστινα Κορµπετ Τινα Νταντερ 28ης 29 Λουτράκι τηλ. 27440 28626 16 ΛΟΥΤΡΑΚΙΟΥ - ΠΕΡΑΧΩΡΑΣ - ΑΓ. ΘΕΟΔΩΡΩΝ ΧΡΟΝΙΑ 17 εκεµβρίου 2012 15ΝΘΗΜΕΡΗ ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΓΙΑ ΛΟΥΤΡΑΚΙ, ΠΕΡΑΧΩΡΑ, ΙΣΘΜΙΑ, ΠΙΣΙΑ, ΚΟΡΙΝΘΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΡΙΝΕΤΑΙ Ο ΝΙΚΗΤΗΣ

ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΡΙΝΕΤΑΙ Ο ΝΙΚΗΤΗΣ Κωδικός 2417 Ε ΡΑ: ΦΙΛΙΠΠΙΑ Α ΕΤΟΣ ΕΚ ΟΣΗΣ 1957 Ι ΡΥΤΗΣ: ΚΩΝ/ΝΟΣ ΜΠΑΡΚΑΣ Ι ΙΟΚΤΗΤΗΣ-ΕΚ ΟΤΗΣ - ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ Κ. ΜΠΑΡΚΑΣ www.foniagroti.gr ΤΕΤΑΡΤΗ 21 Μαΐου 2014 Αριθ. Φύλλου 2431 Αρχ. Σπυρίδωνος 2 482.00

Διαβάστε περισσότερα