ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Transcript

1 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Τμήμα Βιοχημικής Γενετικής Διευθύντρια: Ανθή Δρουσιώτου, BSc, PhD Τ.Κ 3462, Λευκωσία Κύπρος Τηλ γραφείο /5 Εργαστήριο I BG Τηλεομοιότυπο Ηλεκτρ.Ταχυδρ.anthidr@cing.ac.cy ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ Ιούνιος 2013 Σημείωση: Όλα τα δείγματα που στέλλονται στο Τμήμα Βιοχημικής Γενετικής πρέπει να συνοδεύονται από παραπεμπτικό, ορθά συμπληρωμένο με όλες τις προσωπικές και κλινικές πληροφορίες συμπεριλαμβανομένων και όλων των γνωστών βιοχημικών αποτελεσμάτων. Αυτό είναι σημαντικό για την ερμηνεία των αποτελεσμάτων και την επιλογή επιπλέον εργαστηριακών εξετάσεων. Για ασθενείς μεγαλύτερους των 5 χρόνων η αιμοληψία μπορεί να γίνει και στο Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής: Απαιτείται προ-συνεννόηση με την κυρία Ευτυχία Γαγλία, τηλ μετά τις 10.00π.μ. 1. ΑΚΥΛΟΚΑΡΝΙΤΙΝΕΣ Τ.Α.Τ: 3-5 ημέρες Ο ασθενής πρέπει να είναι νηστικός. Για νεογνά και βρέφη, η δειγματοληψία θα πρέπει να γίνει μόλις πριν το προγραμματισμένο γεύμα. Αίμα: 2-5 ml αίμα σε φιαλίδιο ηπαρίνης. Το δείγμα θα πρέπει να σταλεί αμέσως στο εργαστήριο. Εάν αυτό δεν είναι εφικτό, το δείγμα να φυγοκεντρηθεί και να καταψυχτεί το πλάσμα. Να σταλεί στο εργαστήριο κατεψυγμένο ή παγωμένο. Παρακαλώ αναφέρατε αν ο ασθενής λαμβάνει καρνιτίνη. 2. ΑΜΙΝΟΞΕΑ Τ.Α.Τ: 3-5 ημέρες Για μη επείγοντα περιστατικά που δεν απαιτούν άμεση διερεύνηση, ο ασθενής θα πρέπει να είναι νηστικός. Για επείγοντα περιστατικά πάρτε ένα δείγμα αμέσως και επαναλάβετε αργότερα. Για νεογνά και βρέφη η δειγματοληψία θα πρέπει να γίνει μόλις πριν το προγραμματισμένο γεύμα. Αίμα: 2.5 ml αίμα σε φιαλίδιο ηπαρίνης. Να διατηρηθεί στους 4 ο C και να σταλεί στο εργαστήριο το συντομότερο δυνατό, όχι όμως πέραν των δύο ωρών μετά την αιμοληψία. Εάν αυτό δεν είναι εφικτό θα πρέπει να φυγοκεντρηθεί αμέσως και το πλάσμα να διατηρηθεί στην κατάψυξη. ΕΝΥ (Εγκεφαλονωτιαίο υγρό): 2ml σε καθαρό φιαλίδιο. Να διατηρηθεί στους 4 ο C και να σταλεί στο εργαστήριο το συντομότερο δυνατό. 1/6

2 3. ΑΜΜΩΝΙΑ Τ.Α.Τ: 1 ημέρα Πάρτε αίμα χωρίς περίδεση. Η φλέβα δεν πρέπει να πιέζεται για πάνω από 30 δευτερόλεπτα. 3-5ml αίμα σε EDTA. Το δείγμα θα πρέπει να φτάσει σε πάγο εντός 30 λεπτών από την ώρα αιμοληψίας. Εάν αυτό δεν είναι εφικτό, τότε θα πρέπει να φυγοκεντρηθεί και να σταλεί το κατεψυγμένο πλάσμα. 4. ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ Τ.Α.Τ: 1-3 ημέρες Κυκλοσπορίνη Tacrolimus Sirolimus 3-5 ml αίμα σε EDTA. ΜΗΝ φυγοκεντρήσετε! Η ώρα που πάρθηκε το δείγμα σε σχέση με την ώρα της τελευταίας δόσης του φαρμάκου είναι πολύ σημαντική για την αξιολόγηση του αποτελέσματος. Παρακαλώ η πληροφορία αυτή να συμπληρώνεται στο παραπεμπτικό. 5. ΑΝΤΙΕΠΙΛΗΠΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ Τ.Α.Τ: 5 ημέρες Καρβαμαζεπίνη Βαλπροϊκό οξύ Φαινυτοΐνη Φαινοβαρβιτάλη 5 ml σε φιαλίδιο χωρίς αντιπηκτικό. 6. ΒΙΟΤΙΝΙΔΑΣΗ Τ.Α.Τ: 2-3 εβδομάδες 3-5 ml αίμα σε φιαλίδιο ηπαρίνης. Το δείγμα να σταλεί αμέσως στο εργαστήριο. 7. ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ Α, D & Ε ΒΙΤΑΜΙΝΗ Β12-ΦΥΛΛΙΚΟ ΟΞΥ- ΟΛΙΚΗ ΟΜΟΚΥΣΤΕΪΝΗ Τ.Α.Τ: 3-5 ημέρες Ο ασθενής πρέπει να είναι νηστικός. Όλες οι πιο πάνω βιταμίνες μπορούν να μετρηθούν σε ορρό ή πλάσμα από ηπαρίνη ΕΚΤΟΣ από τη βιταμίνη Β12 η οποία μετριέται μόνο σε ορρό (plain tube). Το δείγμα θα πρέπει να σταλεί στο εργαστήριο εντός 2 ωρών από την αιμοληψία. Εάν αυτό δεν είναι εφικτό, το δείγμα θα πρέπει να φυγοκεντρηθεί και να καταψυχθεί το πλάσμα ή ο ορρός αφού διαχωριστεί από το υπόλοιπο. Να σταλεί στο εργαστήριο κατεψυγμένο ή παγωμένο. Τα δείγματα για βιταμίνη Ε είναι προτιμότερο να στέλνονται προστατευμένα από το φως (αλουμινόχαρτο). 2/6

3 ΑΝΑΛΥΣΗ βιταμίνη Β12 φυλλικό οξύ ολική ομοκυστεΐνη βιταμίνη Ε βιταμίνη D βιταμίνη A ΔΕΙΓΜΑ ΠΟΥ ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ορρός 8. ΒΛΕΝΝΟΠΟΛΥΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ Τ.Α.Τ: 2 εβδομάδες Φρέσκο τυχαίο δείγμα ούρων (5-10ml) σε αποστειρωμένο δοχείο χωρίς συντηρητικό. 9. ΓΑΛΑΚΤΙΚΟ ΟΞΥ/ ΠΥΡΟΣΤΑΦΥΛΙΚΟ ΟΞΥ Τ.Α.Τ: 1-3 ημέρες Ο ασθενής πρέπει να είναι νηστικός και ξεκούραστος. Αίμα: Πάρτε δείγμα αίματος με όσο το δυνατό λιγότερη περίδεση. Οι φλέβες δε θα πρέπει να πιέζονται πέραν των 30 δευτερολέπτων. Στο ειδικό φιαλίδιο που περιέχει 2ml αντιδραστήριο προσθέστε 1ml αίμα (μην υπερβείτε την υποδεικνυόμενη γραμμή) και ανακατέψτε (χρωματίζεται καφέ). Αν το φιαλίδιο δεν περιέχει ακριβώς 2ml αντιδραστήριο ΜΗΝ το χρησιμοποιήσετε. Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό: 2 ml σε καθαρό δοχείο. Να σταλεί αμέσως στο εργαστήριο. 10. DIP STICK / SPOT TESTS T.Α.Τ: 1-3 ημέρες Φρέσκο τυχαίο δείγμα ούρων (5-10ml) σε αποστειρωμένο δοχείο χωρίς συντηρητικό. Ο έλεγχος dip stick περιλαμβάνει ph, γλυκόζη, πρωτεΐνες, αίμα, κετόνες, νιτρώδη και θειώδη. Τα spot test είναι τα εξής: Αναγωγικές ουσίες Το τεστ του Νιτροπρωσσικού για κυστίνη/ομοκυστίνη Τεστ DNPH για α-κετο οξέα 11. ΔΥΣΤΡΟΦΙΝΗ Τ.Α.Τ: 4-8 εβδομάδες Μυς: 30-50mg μυϊκός ιστός ο οποίος καταψύχθηκε αμέσως. 12. ΙΣΧΑΙΜΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ Τ.Α.Τ: 1-3 ημέρες Προαπαιτείται ραντεβού. Ο ασθενής πρέπει να είναι νηστικός από το προηγούμενο βράδυ και να έχει αποφύγει οποιανδήποτε σωματική άσκηση. 3/6

4 13. ΚΙΝΑΣΗ ΤΗΣ ΚΡΕΑΤΙΝΗΣ (CK) Τ.Α.Τ: 1-3 ημέρες 3-5 ml αίμα σε φιαλίδιο χωρίς αντιπηκτικό. 14. ΛΥΣΟΣΩΜΙΚΑ ΕΝΖΥΜΑ Τ.Α.Τ: 3-4 εβδομάδες Τα λυσοσωμικά ένζυμα μπορούν να μετρηθούν είτε σαν μια ομάδα, βάση των κλινικών χαρακτηριστικών, είτε ανεξάρτητα σε περίπτωση που υπάρχει υποψία για συγκεκριμένο νόσημα. 10ml αίμα σε φιαλίδιο ηπαρίνης. Εάν δεν είναι εφικτό να συλλεχθούν 10ml από κάποιο νεογνό/βρέφος/παιδί, ο κλινικός ιατρός θα πρέπει να υποδείξει ποια ένζυμα θα πρέπει να μετρηθούν κατά προτεραιότητα (σύμφωνα με τις πλέον πιθανές διαγνώσεις) αφού το δείγμα δε θα είναι αρκετό για όλα τα ένζυμα. Να σταλεί στο εργαστήριο το συντομότερο δυνατό και όχι αργότερα από 48 ώρες και να διατηρηθεί σε θερμοκρασία δωματίου. ΕΝΖΥΜΟ β-εξοζαμινιδάση Α&Β Α. Έλεγχος για νευροεκφυλιστικά νοσήματα Tay-Sach s Sandhoff β- Γαλακτοζιδάση GM1-γαγγλιοσίδωση Γαλακτοσιαλίδωση Αρυλική σουλφατάση Α α-φουκοσιδάση Μεταχρωματική Λευκοδυστροφία α-φουκοσίδωση β- Γλυκουρονιδάση Νόσος Sly I-cell screen β-μαννοσιδάση Νόσος Ι-cell β- Μαννοσίδωση ΕΝΖΥΜΟ Β. Δυσμορφικά χαρακτηριστικά (όχι για Βλεννοπολυσακχαριδώσεις) β- Γαλακτοζιδάση GM1-γαγγλιοσίδωση Γαλακτοσιαλίδωση α-φουκοσιδάση α-mαννοσιδάση Αρυλική σουλφατάση Α α-φουκοσίδωση α- Μαννοσίδωση β- Γλυκουρονιδάση Νόσος Sly Ι-cell screen β-mαννοσιδάση Μεταχρωματική λευκοδυστροφία Νόσος Ι-cell β- Μαννοσίδωση 4/6

5 ΕΝΖΥΜΟ Γ. Ασθένειες που εμπλέκουν το συκώτι και τον σπλήνα β- Γαλακτοζιδάση GM1-γαγγλιοσίδωση Γαλακτοσιαλίδωση Νόσος Morquio B α-mαννοσιδάση α-φουκοσιδάση β-γλυκοσιδάση β-γλυκουρονιδάση I-cell screen β-mαννοσιδάση α- Μαννοσίδωση α-φουκοσίδωση Νόσος Gaucher Νόσος Sly Νόσος Ι-cell β-μαννοσίδωση ΕΝΖΥΜΟ α-γαλακτοζιδάση Χιτοτριοζιδάση (Ορός ή πλάσμα) Δ. Άλλα Ένζυμα Νόσος Fabry Είναι αυξημένη στη Νόσο Gaucher αλλά και σε άλλα λυσοσωμικά νοσήματα όπως Niemann Pick, GM1-γαγγλιοσίδωση, Wolman s, Krabbe κ.α. Αν ενδιαφέρεστε για κάποιο λυσοσωμικό νόσημα το οποίο δεν συμπεριλαμβάνετε στην πιο πάνω λίστα, παρακαλούμε να επικοινωνήσετε με το εργαστήριο. 15. ΜΙΤΟΧΟΝΔΡΙΑΚΑ ΕΝΖΥΜΑ Τ.Α.Τ: 4-8 εβδομάδες Αναπνευστική αλυσίδα NADH Δεϋδρογενάση (Σύμπλοκο Ι) Σουκκινική Δεϋδρογενάση (Σύμπλοκο ΙΙ) Αναγωγάση του Σουκκινικού του Κυτταροχρώματος C (Σύμπλοκο II&III) Αναγωγάση του NADH Κυτταροχρώματος C ( Σύμπλοκο ΙΙΙ) Οξειδάση του Κυτταροχρώματος C (Σύμπλοκο ΙV) Συνθετάση του Κιτρικού Οξέως (ένζυμο δείκτης) Μυς: Τουλάχιστον 50mg μυϊκός ιστός ο οποίος καταψύχθηκε αμέσως. 16. ΟΞΙΝΗ ΜΑΛΤΑΣΗ (ΜΥΟΣ) Τ.Α.Τ: 3-4 εβδομάδες Μυϊκή όξινη μαλτάση ή α-γλυκοσιδάση (Γλυκογονίαση τύπου ΙΙ, νόσος Pompe). Μυς: 30-50mg μυϊκός ιστός ο οποίος καταψύχθηκε αμέσως. 5/6

6 17. ΟΡΓΑΝΙΚΑ ΟΞΕΑ Τ.Α.Τ: 3-5 ημέρες Φρέσκο τυχαίο δείγμα ούρων (5-10ml) σε αποστειρωμένο δοχείο χωρίς συντηρητικό. Αν το δείγμα δεν μπορεί να σταλεί στο εργαστήριο την ίδια μέρα να αφεθεί στην κατάψυξη. Απαιτούνται πληροφορίες για την κλινική εικόνα, ακολουθούμενη δίαιτα και φαρμακευτική αγωγή. Για διαταραχές στην οξείδωση των λιπαρών οξέων: Τα πρώτα πρωινά ούρα (νηστεία). Για οργανικές οξυαιμίες: Δεν προαπαιτείται νηστεία. Εάν είναι δυνατό η συλλογή να γίνει κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης. 18. ΣΑΚΧΑΡΑ / ΟΛΙΓΟΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ Τ.Α.Τ: 1-2 εβδομάδες Φρέσκο τυχαίο δείγμα ούρων (5-10ml) σε αποστειρωμένο δοχείο χωρίς συντηρητικό. 19. ΦΩΣΦΟΡΥΛΑΣΗ (ΜΥΟΣ) Τ.Α.Τ: 3-4 εβδομάδες Μυϊκή φωσφορυλάση (Γλυκογονίαση τύπου V, νόσος McArdle). Μυς: 30-50mg μυϊκός ιστός ο οποίος καταψύχθηκε αμέσως. 6/6