«Φιλολογικό» Φροντιστήριο. Έκθεση έκφραση Διαγώνισμα 1 ο

Transcript

1 «Φιλολογικό» Φροντιστήριο Έκθεση έκφραση Διαγώνισμα 1 ο Διδάσκοντες: Άρτεμις Μάνθου Νίκος Δημητρακάς Η κρίση της παιδείας: Η ανεπάρκεια του εκπαιδευτικού συστήματος του Ορέστη Β. Τσάγκλα* (23/03/2014) Η διαχρονικότητα της παιδείας, παρά τις συνεχείς και αναρίθμητες αλλαγές που επιδέχεται, αποτελεί ένα αμετάβλητο, καίριο και σταθερό αίτημα για πνευματική καλλιέργεια και διανοητική ανάπτυξη των νέων, αποτελώντας σήμα κατατεθέν της διαμόρφωσης των προσωπικοτήτων αλλά και σύγχρονων (και όχι μόνο) κοινωνιών, καθώς η σπουδαιότητά της αναδεικνύεται ως ύψιστο αγαθό. Παρόλα αυτά, η Παιδεία σήμερα αποτελεί το μεγάλο εθνικό μας πρόβλημα και αφορά την επιβίωση του Έθνους και του λαού μας. Είναι ακόμη αδιαμφισβήτητο το γεγονός πως η παιδεία βρίσκεται σε μια περίοδο κρίσεως, που συνδέεται με τη γενικότερη παγκόσμια κοινωνική κρίση αξιών, ιδεών και υποκουλτούρας. Πιο συγκεκριμένα, η παιδεία είναι άμεσα σχετισμένη με την ανθρώπινη πνευματική καλλιέργεια και με τη διεύρυνση της πνευματικότητας και της ηθικής διάπλασης των χαρακτήρων, αφού βοηθά το άτομο να κοινωνικοποιηθεί, να ενταχθεί στο κοινωνικό του περιβάλλον, να αποκτήσει αυτογνωσία, να καταλάβει τα όριά και τις δυνατότητές του, να αντιληφθεί τη θέση του στην κοινωνία, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του απέναντι σε αυτήν, να αντιστέκεται σε αρνητικά φαινόμενα και να αποφεύγει τα κακώς κείμενα του περιβάλλοντός του. Δυστυχώς, το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα δεν ανταποκρίνεται πραγματικά στους τελικούς και διαχρονικούς στόχους μιας ολοκληρωμένης παιδείας. Διαχρονικά, από τη Μεταπολίτευση έως και σήμερα, ποτέ δεν έγινε ένας σωστός και ολοκληρωμένος εθνικός στρατηγικός σχεδιασμός για το τι

2 είδους Παιδεία θέλουμε και πώς μπορούμε να την αναβαθμίσουμε. Αντίθετα, τα θέματα Παιδείας αποτέλεσαν πολλές φορές θέμα κομματικής αντιπαλότητας και πολιτικής εκμετάλλευσης στις πλάτες των μαθητών και των εκπαιδευτικών. Είναι γεγονός πως το σχολείο σήμερα έχει μετατραπεί σε ένα τεράστιο εξεταστικό κέντρο, το οποίο οδηγεί συνεχώς στην επιδίωξη μιας ανώτερης βαθμίδας εκπαίδευσης (Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο, Πανεπιστήμιο, Μεταπτυχιακό κ.α..), θυσιάζοντας την αγάπη για γνώση και πληροφόρηση. Η αγχωτική βαθμοθηρική διάθεση που επικρατεί στον μαθητικό κόσμο, σε συνάρτηση με την τυποποίηση της παιδαγωγικής διαδικασίας και την αποσύνδεσή της από τη ζωή, θυσιάζει την ολοκληρωμένη πληροφορία και την προαγωγή της γνώσης στο βωμό της αποστήθισης. Επιπροσθέτως, οι μαθητές δεν έχουν ιδιαίτερο χρόνο για να ασχοληθούν με κάποια άλλη εξωσχολική δραστηριότητα που θα τους ξεκουράσει από το συνεχές διάβασμα, καθώς προηγείται η μελέτη και αποστήθιση ενός τεράστιου όγκου εξεταστέας ύλης που θα πρέπει να παπαγαλίσουν, ώστε να αντεπεξέλθουν επιτυχώς στις τελικές εξετάσεις. Συνεπώς, η αναποτελεσματικότητα παθογένεια της Δημόσιας Εκπαίδευσης εδράζεται στο ότι τα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα έχουν παύσει να λειτουργούν αποτελεσματικά και να πραγματώνουν σε ικανοποιητικό έστω επίπεδο τους διδακτικούς και γνωσιολογικούς τους στόχους, οι οποίοι αποβλέπουν στην ανάπτυξη και καλλιέργεια δεξιοτήτων και αξιών, αφού όποια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση έχει πραγματοποιηθεί, απέτυχε παταγωδώς, κυρίως λόγω της συνεχούς υποχρηματοδότησής της. Τέλος, υστερεί και η κοινωνική λειτουργία της Εκπαίδευσης. Άλλωστε η κοινωνικοποίηση των μαθητών είναι ο πιο βασικός στόχος της εκπαίδευσης και η πλήρης αποτυχία αυτού, οδηγεί σε κρίση ηθικών αξιών και σε υψηλά ποσοστά κοινωνικής παραβατικότητας. Σύμφωνα όλα αυτά τα παραπάνω, το εκπαιδευτικό σύστημα τελικά αποσκοπεί σε ένα μόνο πράγμα, την εισαγωγή των μαθητών στο Πανεπιστήμιο, και όχι στη δημιουργία ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων. Το Νέο Σχολείο θα πρέπει να είναι ανθρωποκεντρικό-μαθητικοκεντρικό, απαλλαγμένο από τον τεχνοκρατικό χαρακτήρα του, καλλιεργώντας το διάλογο και την κριτική σκέψη και αποβλέποντας στην πνευματική καλλιέργεια. Επίσης είναι αναγκαίο να υπάρξει ελεύθερος χρόνος για τους μαθητές για να μπορούν να χαλαρώνουν από το εξαντλητικό πρόγραμμα και το πολύωρο διάβασμα και να μπορούν να αποδίδουν τα μέγιστα. Συμπερασματικά, η ελληνική εκπαίδευση έχει ανάγκη από βιώσιμο στρατηγικό σχεδιασμό και εκπαιδευτικό προσανατολισμό και άνοιγμα της στην κοινωνία, ώστε να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος, όπως η άκριτη ανάπτυξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η οποία προκάλεσε τη σημερινή απαξίωση των περιφερειακών Πανεπιστημίων. Και αυτό γιατί, «πριν

3 αναρωτηθούμε για το τι σχολείο θέλουμε, πρέπει πρώτα να έχουμε ξεκαθαρίσει τι είδους κοινωνία θέλουμε» (Καθηγητής D. Hardgreaves, University of Leicester, Durham). * Ο Ορέστης Β. Τσάγκλας είναι υπ. Διδάκτωρ στο Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών Ερωτήσεις Α. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου που σας δίνεται (περίπου 120 λέξεις). Μονάδες 25 Β.1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο λέξεων το περιεχόμενο του αποσπάσματος που ακολουθεί: «πριν αναρωτηθούμε για το τι σχολείο θέλουμε, πρέπει πρώτα να έχουμε ξεκαθαρίσει τι είδους κοινωνία θέλουμε». Μονάδες 10 Β.2. α) παρόλα αυτά, (1 η παρ.), πιο συγκεκριμένα (2 η παρ.) επιπροσθέτως (5 η παρ.), συνεπώς (6 η παρ.), τέλος (7 η παρ.): Ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι παραπάνω διαρθρωτικές λέξεις; β) Να επισημάνετε έναν τρόπο ανάπτυξης στην πρώτη («Η διαχρονικότητα υποκουλτούρας») και έναν στην δεύτερη παράγραφο του κειμένου («Πιο συγκεκριμένα του περιβάλλοντός του») και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας σε κάθε περίπτωση. Β.3. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: επικρατεί, να αντεπεξέλθουν, εδράζεται, να πραγματώνουν, αποβλέπουν

4 Β.4. α) Να αναφέρετε έναν βασικό τρόπο πειθούς που χρησιμοποιείται στην έκτη παράγραφο του κειμένου («Συνεπώς υποχρηματοδότησής της»). β) Να σχολιάσετε τη χρήση των παρενθέσεων στην πρώτη («Η διαχρονικότητα υποκουλτούρας») και στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου («Είναι γεγονός αποστήθισης»). Γ. Σε μια ομιλία που θα εκφωνήσετε ως εκπρόσωπος του σχολείου σας σε μια ημερίδα που οργανώνουν τα σχολεία του Δήμου σας με θέμα «Τι σχολείο θέλουμε», να αναφερθείτε στους λόγους που επιβάλλουν την ενίσχυση του δημοκρατικού και ανθρωπιστικού χαρακτήρα της σύγχρονης εκπαίδευσης και στους τρόπους με τους οποίους μπορεί αυτός ο στόχος να επιτευχθεί ( λέξεις). Μονάδες 40 Καλή επιτυχία!!!

5 «Φιλολογικό» Φροντιστήριο Έκθεση έκφραση Διαγώνισμα 1 ο Ενδεικτικές απαντήσεις Α. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου που σας δίνεται (περίπου 120 λέξεις). Μονάδες 25 Το συγκεκριμένο κείμενο αναφέρεται στην κρίση που διέρχεται η σύγχρονη παιδεία, παρά τη διαχρονική της αξία (παρ. 1). Ο συγγραφέας διαπιστώνει ότι το ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα δεν εξασφαλίζει την ηθικο-πνευματική καλλιέργεια των μαθητών και την ομαλή κοινωνικοποίησή τους, επειδή οι πολιτικές σκοπιμότητες απέτρεπαν πάντα ένα βιώσιμο εθνικό σχέδιο (παρ. 1, 2). Επικράτησε έτσι ένας στενά εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας, που ευνοεί τη βαθμοθηρία, την τυποποίηση και την στείρα αποστήθιση σε βάρος της ουσιαστικής γνώσης και του ελεύθερου χρόνου των μαθητών (παρ. 4, 5). Η εκπαιδευτική αυτή παθογένεια αποδίδεται στην έλλειψη επαρκούς χρηματοδότησης (παρ. 6), ενώ τονίζεται η αδυναμία της εκπαίδευσης να εκπληρώσει κοινωνικούς στόχους (παρ. 7), τη στιγμή που παραμένει μονόδρομος η εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο. Θεωρείται λοιπόν αναγκαία μια υπεύθυνα σχεδιασμένη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση με ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό, ώστε το σχολείο να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες (παρ. 8, 9). Λέξεις 121 Β.1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο λέξεων το περιεχόμενο του αποσπάσματος που ακολουθεί: «πριν αναρωτηθούμε για το τι σχολείο θέλουμε, πρέπει πρώτα να έχουμε ξεκαθαρίσει τι είδους κοινωνία θέλουμε». Μονάδες 10

6 Πριν αναρωτηθούμε για το τι σχολείο θέλουμε, πρέπει πρώτα να έχουμε ξεκαθαρίσει τι είδους κοινωνία θέλουμε. Το σχολείο είναι ο βασικός φορέας κοινωνικοποίησης. Στο μικρόκοσμό του τα παιδιά δεν αποκτούν μόνο γνώσεις, αλλά μαθαίνουν κανόνες συμπεριφοράς και αξίες ζωής, δημιουργούν δεσμούς και γνωρίζουν τον εαυτό τους. Το σχολείο λοιπόν είναι αυτό που μπορεί να εμπνεύσει σε μεγάλο βαθμό το σεβασμό στις αρχές του ανθρωπισμού και της Δημοκρατίας. Αν λοιπόν θέλουμε μια κοινωνία με ανθρώπινο πρόσωπο, όπου οι άνθρωποι μέσα σ ένα περιβάλλον ισότητας, αλληλοσεβασμού και αξιοκρατίας θα αισθάνονται ελεύθεροι να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους και να επιδιώξουν την ευτυχία τους μέσα στο πλαίσιο της γενικής ευημερίας, πρέπει να ενισχύσουμε τον ανθρωπιστικό και δημοκρατικό χαρακτήρα της σύγχρονης εκπαίδευσης. Λέξεις 117 Β.2. α) παρόλα αυτά, (1 η παρ.), πιο συγκεκριμένα (2 η παρ.) επιπροσθέτως (5 η παρ.), συνεπώς (6 η παρ.), τέλος (7 η παρ.): Ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι παραπάνω διαρθρωτικές λέξεις; Παρόλα αυτά: αντίθεση πιο συγκεκριμένα: επεξήγηση, διευκρίνιση επιπροσθέτως: προσθήκη συνεπώς: συμπέρασμα, αποτέλεσμα τέλος: απαρίθμηση, σειρά β) Να επισημάνετε έναν τρόπο ανάπτυξης στην πρώτη («Η διαχρονικότητα υποκουλτούρας») και έναν στην δεύτερη παράγραφο του κειμένου («Πιο συγκεκριμένα του περιβάλλοντός του») και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας σε κάθε περίπτωση. Η πρώτη παράγραφος αναπτύσσεται με σύγκριση αντίθεση. Συγκρίνεται η παιδεία στη διαχρονική της διάσταση με τη σύγχρονη παιδεία και υποστηρίζεται ότι παρά τη διαχρονική της αξία, η σύγχρονη παιδεία διέρχεται κρίση.

7 Η δεύτερη παράγραφος αναπτύσσεται με αιτιολόγηση. Συγκεκριμένα, υποστηρίζεται με επιχειρήματα (αφού βοηθά το άτομο του περιβάλλοντός του) η συμβολή της παιδείας στην πνευματική και ηθική καλλιέργεια του ατόμου. Β.3. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: επικρατεί, να αντεπεξέλθουν, εδράζεται, να πραγματώνουν, αποβλέπουν επικρατεί: κυριαρχεί να αντεπεξέλθουν: να ανταποκριθούν εδράζεται: στηρίζεται, βασίζεται να πραγματώνουν: να υλοποιούν αποβλέπουν: αποσκοπούν Β.4. α) Να αναφέρετε έναν βασικό τρόπο πειθούς που χρησιμοποιείται στην έκτη παράγραφο του κειμένου («Συνεπώς υποχρηματοδότησής της»). Στην παραπάνω παράγραφο ο συγγραφέας κάνει επίκληση στη λογική. Χρησιμοποιεί επιχειρήματα για να εξηγήσει την παθογένεια της σύγχρονης εκπαίδευσης. β) Να σχολιάσετε τη χρήση των παρενθέσεων στην πρώτη («Η διαχρονικότητα υποκουλτούρας») και στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου («Είναι γεγονός αποστήθισης»). Στην πρώτη παράγραφο ο συγγραφέας παραθέτει ένα συμπληρωματικό σχόλιο, για να καταδείξει τη διαχρονική αξία της παιδείας. Στην τέταρτη παράγραφο ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τις παρενθέσεις, για να διευκρινίσει τις βαθμίδες εκπαίδευσης.

8 Γ. Σε μια ομιλία που θα εκφωνήσετε ως εκπρόσωπος του σχολείου σας σε μια ημερίδα που οργανώνουν τα σχολεία του Δήμου σας με θέμα «Τι σχολείο θέλουμε», να αναφερθείτε στους λόγους που επιβάλλουν την ενίσχυση του δημοκρατικού και ανθρωπιστικού χαρακτήρα της σύγχρονης εκπαίδευσης και στους τρόπους με τους οποίους μπορεί αυτός ο στόχος να επιτευχθεί ( λέξεις). Μονάδες 40 Αγαπητοί γονείς και καθηγητές, αγαπητοί φίλοι, όσοι βρισκόμαστε σ αυτήν την αίθουσα γονείς, μαθητές, καθηγητέςσυμμεριζόμαστε τα ίδια πάθη και τις ίδιες αγωνίες: το πάθος για τη γνώση, την αγάπη για τον άνθρωπο και τη δημοκρατία και την αγωνία μήπως η πολυμέτωπη κρίση που αντιμετωπίζουμε κρίση οικονομική, ηθική, κοινωνική και πολιτική- παρασύρει στο πέρασμά της και τα τελευταία ίχνη κοινωνικής και πολιτικής ηθικής που μας έχουν απομείνει. Θα συμφωνούσαμε όλοι λοιπόν πως αυτό που προέχει είναι η ενίσχυση του ανθρωπιστικού και δημοκρατικού ρόλου της σύγχρονης εκπαίδευσης, ώστε να δημιουργήσουμε τις αναγκαίες αντιστάσεις απέναντι στην πολυμέτωπη αυτή απειλή. Η σύγχρονη εκπαίδευση θα συμφωνούσαμε όλοι ότι έχει έναν χαρακτήρα κυρίως τεχνοκρατικό. Στόχος της είναι σε μεγάλο βαθμό η προετοιμασία των μαθητών για την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και κατ επέκταση για την ένταξή τους στην παραγωγική μηχανή. Ο στόχος αυτός υπονομεύει τον ανθρωπιστικό της χαρακτήρα, γεγονός που φαίνεται από την υποβάθμιση της τέχνης και των ανθρωπιστικών επιστημών στη συνείδηση μαθητών και καθηγητών. Ωστόσο, η σύγχρονη ηθική κρίση καθιστά αναγκαίο τον επαναπροσδιορισμό των στόχων της παιδείας. Το γενικότερο κλίμα ιδιοτέλειας και ατομικισμού που επικρατεί στις σύγχρονες καταναλωτικές κοινωνίες συντελεί στη θεοποίηση του χρήματος και της υλικής ευδαιμονίας. Το ατομικό συμφέρον προωθείται σε βάρος των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ένα καθεστώς αδικίας και παρανομίας παγιώνεται, απέναντι στο οποίο ο άνθρωπος αισθάνεται αδύναμος να αντιδράσει. Εδώ συνίσταται και ο ρόλος του σχολείου, το οποίο καλείται να εμπνεύσει αξίες και ηθικές αρχές και να καλλιεργήσει κριτικά τους μαθητές, δημιουργώντας τις απαιτούμενες αντιστάσεις σ αυτήν την ηθική παρακμή. Παράλληλα, το σχολείο χρειάζεται να θέσει τις βάσεις για την ομαλή κοινωνικοποίηση των ατόμων και τη διαμόρφωση της πολιτικής τους συνείδησης. Οι

9 πολίτες μιας Δημοκρατίας πρέπει να είναι υπεύθυνοι, με ελεύθερο πνεύμα και ανεπτυγμένο το αίσθημα νομιμοφροσύνης και συλλογικότητας. Ο σύγχρονος πολίτης όμως σε μεγάλο βαθμό αδιαφορεί για τα κοινά, είναι παθητικός, ατομικιστικής και δογματικός. Την ίδια στιγμή ο πολιτικός κόσμος συνταράσσεται από σκάνδαλα που φανερώνουν ιδιοτέλεια και αμοραλισμό και συντελούν στην απαξίωση της ίδιας της Δημοκρατίας. Η εκπαίδευση λοιπόν δεν μπορεί να μένει απαθής. Οφείλει να αναλάβει την ευθύνη που της αναλογεί δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για ένα πιο δημοκρατικό σχολείο. Προς την κατεύθυνση αυτή, καθοριστικός είναι ο ρόλος που καλείται να διαδραματίσει η παιδεία. Μόνο ένας άνθρωπος και ελεύθερο νου και ενάρετο ήθος μπορεί να συνειδητοποιήσει και να αναλάβει τις ευθύνες του σε μια δημοκρατία. Το σύγχρονο σχολείο λοιπόν. αγαπητοί καθηγητές, οφείλει να προωθεί το διάλογο και να βοηθά τους νέους να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα, ώστε να αντιστέκονται στην προπαγάνδα και να διαμορφώνουν σωστή άποψη για τα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα. Σκόπιμη επίσης θεωρείται η ενίσχυση του μαθήματος της κοινωνικής και πολιτικής αγωγής, ώστε οι μαθητές να γνωρίζουν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους αλλά και η ευαισθητοποίηση σε προβλήματα της κοινωνικής ζωής μέσα από εργασίες, εκδηλώσεις, διαδίκτυο. Στα παραπάνω θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και την ουσιαστική γνώση της ιστορίας, που θα βοηθήσει τους νέους να διδαχθούν από τα λάθη του παρελθόντος. Επειδή όμως η δημοκρατία και ο ανθρωπισμός δεν είναι μόνο ιδέες, αλλά τρόπος ζωής, σημαντική κρίνεται η έμπρακτη εφαρμογή των ανθρωπιστικών αρχών στις σχέσεις όλων των μελών της σχολικής κοινότητας, καθώς και εμπέδωση των δημοκρατικών κανόνων μέσα από το θεσμό των μαθητικών κοινοτήτων. Με τον τρόπο αυτό ο ανθρωπισμός και οι δημοκρατία θα γίνουν απαραίτητα στοιχεία της συνείδησης των νέων ανθρώπων που θα επηρεάσουν και τις μετέπειτα επιλογές τους. Η δημοκρατία έχει ελπίδες να επιβιώσει, αν οι νέοι άνθρωποι οπλιστούν με δημοκρατικές αξίες και διαμορφώσουν δημοκρατικό ήθος. Ζητούμε λοιπόν από σας, αγαπητοί καθηγητές, σε συνεργασία με τους γονείς να λειτουργήσετε ως πρότυπα συμπεριφοράς και να μας βοηθήσετε στην προσπάθειά μας να χτίσουμε ένα καλύτερο μέλλον. Ευχαριστώ που με ακούσατε. Λέξεις 595