Ο διάλογος στην εκπαίδευση. ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 23 Οκτωβρίου Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Συνεργατική μάθηση]

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Ο διάλογος στην εκπαίδευση. ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 23 Οκτωβρίου Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Συνεργατική μάθηση]"

Πυθαγόρας Βασιλειάδης
5 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 23 Οκτωβρίου Ο διάλογος στην εκπαίδευση Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Συνεργατική μάθηση] Η τυπική διαδικασία καθημερινής επικοινωνίας εκπαιδευτικού - μαθητή στην τάξη και στο σχολείο δεν αφήνει πολλά περιθώρια στον μαθητή να εμπλακεί σε δραστηριότητες οι οποίες καλλιεργούν σε ικανοποιητικό βαθμό τον διερευνητικό λόγο. Για να ξεπεραστεί αυτή η αδυναμία, ο εκπαιδευτικός μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιες ομαδικές δραστηριότητες στη σχολική τάξη που θα δώσουν τη δυνατότητα στους μαθητές να ανταλλάξουν απόψεις, καλλιεργώντας έτσι όχι μόνο τον προφορικό λόγο, αλλά και την κοινωνική δεξιότητα της συνεργασίας. Καθώς τα παιδιά συνεργάζονται σε μια ομαδική δραστηριότητα, έχουν την ευκαιρία πρώτα απ όλα να διατυπώσουν κάποιες προτάσεις και να διερευνήσουν με τα άλλα μέλη της ομάδας, αν μπορούν αυτές να τεθούν σε εφαρμογή. Επειδή όμως τα παιδιά συνεργάζονται στο πλαίσιο της ομάδας και δεν ανταγωνίζονται το ένα το άλλο, δεν πιέζονται να διατυπώσουν απόψεις απόλυτα επεξεργασμένες. Έτσι, έχουν την ευκαιρία να καταθέσουν δοκιμαστικά μια ιδέα, που μπορεί τα άλλα παιδιά να τη συζητήσουν, να την υιοθετήσουν ή να την τροποποιήσουν. Με αυτόν τον τρόπο δεν καλλιεργούν μόνο τον λόγο, αλλά αναπτύσσουν παράλληλα την κοινωνική δεξιότητα της συνεργασίας. Όπως είναι γνωστό, στο σχολείο οι μαθητές αποκτούν κυρίως την εμπειρία του ανταγωνισμού παρά της συνεργασίας, γι αυτό πολλές φορές δυσκολεύονται να συνεργαστούν. Ωστόσο, μια σύγχρονη κοινωνία χρειάζεται πολίτες που μπορούν να λειτουργήσουν ως μέλη μιας ομάδας και η ομαδική εργασία αποτελεί το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Η συμμετοχή του παιδιού σε μια τέτοια δραστηριότητα, που το υποχρεώνει να υποστηρίξει τις απόψεις του μπροστά σε άλλους, το κάνει να αποκτήσει βαθμιαία ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 1

2 εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις ιδέες του. Αλλά και η συνεργασία ενός παιδιού με συμμαθητές του, που βλέπουν τα πράγματα από διαφορετικές οπτικές γωνίες και έχουν πολλές διαφορετικές εμπειρίες και πολιτιστικό υπόβαθρο, το εξαναγκάζει να λάβει υπόψη του την ώρα που μιλάει και τις ανάγκες των ακροατών του. Έτσι, είναι επόμενο να μειωθεί ο εγωκεντρισμός του, αφού είναι υποχρεωμένο να συνυπολογίσει τις ιδέες των συνεργατών του. Τέλος, η συμμετοχή σε συζήτηση καλλιεργεί όχι μόνο την ομιλία, αλλά και την ακρόαση, αφού το παιδί, για να εκπληρώσει τον ρόλο του, θα πρέπει να ακούει προσεκτικά τις απόψεις των μελών της παρέας, για να μπορέσει να αντιδράσει κατάλληλα. Κι αυτό αποτελεί σημαντικό στοιχείο για μια επιτυχημένη συνεργασία. Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι, συμμετέχοντας οι μαθητές σε ομάδες, όπου συζητείται ένα θέμα, αυξάνουν όχι μόνο τις ευκαιρίες να μιλούν, αλλά και τις δυνατότητες να επεξεργάζονται ποικίλα θέματα. Μπασλής, Γ.Ν. (2006). Η γλώσσα στην ομάδα. Στο Εισαγωγή στη διδασκαλία της γλώσσας (σσ ). Αθήνα: Νεφέλη. ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2

3 Β. ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α. (μονάδες 25) Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του κειμένου σε 100 έως 120 λέξεις, χωρίς να προσθέσετε δικά σας σχόλια. ΘΕΜΑ Β1. (μονάδες 10) «μια σύγχρονη κοινωνία χρειάζεται πολίτες που μπορούν να λειτουργήσουν ως μέλη μιας ομάδας»: Σε μία παράγραφο 80 έως 100 λέξεων να αναλύσετε την άποψη αυτή. ΘΕΜΑ Β2. (μονάδες 5) «Καθώς», «Έτσι», «Ωστόσο» ( 2), «Αλλά και» ( 3), «Συμπερασματικά» ( 5): Ποια νοηματική σχέση δηλώνει καθεμιά από τις λέξεις / φράσεις αυτές του κειμένου; ΘΕΜΑ Β3. (μονάδες 10) [α] «τυπική», «ομαδικές», «απόλυτα», «βαθμιαία», «διαφορετικές»: Να αντικαταστήσετε καθεμιά από τις λέξεις αυτές του κειμένου με μία αντίθετη. (μονάδες 5) [β] «διερευνητικό», «τροποποιήσουν», «υποχρεώνει», «μειωθεί», «εκπληρώσει»: Να αντικαταστήσετε τις λέξεις αυτές του κειμένου με άλλες σημασιολογικά συνώνυμες. (μονάδες 5) ΘΕΜΑ Β4. (μονάδες 10) [α] «Η συμμετοχή του παιδιού σε μια ομαδική δραστηριότητα το κάνει να αποκτήσει βαθμιαία εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις ιδέες του»: Να εντοπίσετε το είδος της σύνταξης στην πρόταση αυτή και να την τρέψετε στο αντίθετο είδος. Ποια αλλαγή παρατηρείτε στο νόημα και το ύφος της πρότασης μετά την εναλλαγή των συντάξεων; (μονάδες 6) [β] Κύριο χαρακτηριστικό του επιστημονικού λόγου είναι η χρήση ειδικού λεξιλογίου. Να επιβεβαιώσετε την παρατήρηση αυτή, αντλώντας τέσσερα παραδείγματα από το κείμενο. (μονάδες 4) ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 3

4 ΘΕΜΑ Γ. (μονάδες 40) Ο Σύλλογος Διδασκόντων του σχολείου σας ζητά από όλους τους μαθητές να εκφράσουν εγγράφως τις προτάσεις τους για τη βελτίωση της οργάνωσης και της λειτουργίας του σχολείου. Εσείς αποφασίζετε να συντάξετε ένα σημείωμα (500 έως 600 λέξεις), με το οποίο προτείνετε τον εκπαιδευτικό διάλογο (συνεργατική διδασκαλία) ως τρόπο ποιοτικής αναβάθμισης της παρεχόμενης εκπαίδευσης καθώς και τρόπους με τους οποίους το σχολείο θα μπορούσε να αναβαθμίσει γενικότερα την ικανότητα των μαθητών του να διεξάγουν εποικοδομητικό διάλογο. ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 4

5 Γ. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α. Ο Γ.Ν. Μπασλής στο επιστημονικό άρθρο του αναλύει τα οφέλη της συνεργατικής μάθησης. Αρχικά παρατηρεί πως αυτός ο τύπος μάθησης μπορεί να αντιμετωπίσει την αδυναμία του παραδοσιακού μοντέλου διδασκαλίας να αναπτύξει τον διερευνητικό λόγο των μαθητών. Διότι το παιδί που συμμετέχει σε μία ομαδική δραστηριότητα έχει την ευκαιρία να καταθέσει άφοβα ακόμα και ανεπεξέργαστες απόψεις, γεγονός που αυξάνει την αυτοεκτίμησή του. Ταυτόχρονα, μαθαίνει να σέβεται τη διαφορετική γνώμη και να συνεργάζεται με άλλους, ικανότητα που η σύγχρονη κοινωνία θεωρεί σημαντικό προσόν. Τέλος, οι ομαδικές δραστηριότητες αναπτύσσουν τις δεξιότητες των μαθητών στην πρόσληψη και παραγωγή προφορικού λόγου. Για όλους αυτούς τους λόγους ο συγγραφέας θεωρεί πως η συνεργατική μάθηση έχει πολλαπλά οφέλη για τους μαθητές. (115 λέξεις) ΘΕΜΑ Β1. Στις σύγχρονες κοινωνίες η ικανότητα των ατόμων να συνεργάζονται με άλλους θεωρείται σημαντικό προσόν. Διότι με τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, η γνώση υπερδιογκώθηκε και υπερεξειδικεύτηκε, με αποτέλεσμα κανείς να μην μπορεί πλέον να ολοκληρώσει οποιοδήποτε έργο χωρίς τη βοήθεια των υπολοίπων. Ταυτόχρονα, τα περίπλοκα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος κόσμος (ανισότητες, οικολογική κρίση, ρατσισμός κτλ.) προϋποθέτουν για την επίλυσή τους συλλογικές δράσεις, γεγονός που ενισχύει την ανάγκη για τη δημιουργία ενεργών πολιτών. Επομένως, η συνεργατική μάθηση μπορεί να αποτελέσει ένα εξαιρετικό εργαλείο για την ανάπτυξη του ομαδικού πνεύματος στους μαθητές. (91 λέξεις) ΘΕΜΑ Β2. «Καθώς»: χρόνο / αιτία. «Έτσι»: αποτέλεσμα. «Ωστόσο»: αντίθεση / εναντίωση. «Αλλά και»: προσθήκη. «Συμπερασματικά»: συμπέρασμα. ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 5

6 ΘΕΜΑ Β3. [α] «τυπική» εναλλακτική / νεωτερική / άτυπη. «ομαδικές» ατομικές. «απόλυτα» σχετικά. «βαθμιαία» ξαφνικά / απότομα. «διαφορετικές» όμοιες / ίδιες. [β] «διερευνητικό» = ανακαλυπτικό. «τροποποιήσουν» = μεταβάλουν / αλλάξουν. «υποχρεώνει» = αναγκάζει / υπαγορεύει. «μειωθεί» = ελαττωθεί / περιοριστεί. «εκπληρώσει» = επιτελέσει / ικανοποιήσει. ΘΕΜΑ Β4. [α] Η σύνταξη στην πρόταση αυτή είναι ενεργητική και τρέπεται σε παθητική ως εξής: «Από τη συμμετοχή του παιδιού σε μία ομαδική δραστηριότητα αποκτάται (από αυτό) βαθμιαία εμπιστοσύνη στον εαυτό του και τις ιδέες του». Με την εναλλαγή της σύνταξης δε δίνεται πλέον έμφαση στο «πρόσωπο» που ενεργεί (τη συμμετοχή του παιδιού σε ομαδικές δραστηριότητες), αλλά στο αποτέλεσμα της ενέργειας (την απόκτηση εμπιστοσύνης). Επίσης, το ύφος γίνεται περισσότερο λόγιο και ακαδημαϊκό. [β] Ειδικό λεξιλόγιο: «διερευνητικό λόγο», «ομαδική δραστηριότητα», «κοινωνική δεξιότητα», «εγωκεντρισμό». ΘΕΜΑ Γ. Αποστολέας: Α.Α., μαθητής Γ Λυκείου Παραλήπτης: Σύλλογος Διδασκόντων Ημερομηνία: 10 Οκτωβρίου 2018 Τίτλος: Υπόμνημα για τη βελτίωση και λειτουργία του σχολείου. 1 (πρόλογος): Περίσταση επικοινωνίας (αίτημα του Συλλόγου). Δ1 (διάλογος στην εκπαίδευση): μέθοδος κατάκτησης της γνώσης μέθοδος καλλιέργειας του συνεργατικού πνεύματος. ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 6

7 Σκοπός: πρόταση αναβάθμισης της θέσης του διαλόγου στη σχολική ζωή. Σύνδεση με Ζ1: τα οφέλη του είναι αδιαμφισβήτητα. 2 (Ζ1Α): Οφέλη για τον μαθητή. Ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας (αυτενέργεια στην ανακάλυψη και διαχείριση της γνώσης). Ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων (σεβασμός, ανεκτικότητα, ηγεσία κτλ.) 3 (Ζ1Β): Οφέλη για την εκπαίδευση. Προσέλκυση του ενδιαφέροντος των μαθητών. Σύσφιξη των σχέσεων μαθητή - εκπαιδευτικού. 4 (μεταβατική): Συμπέρασμα Ζ1: πολλαπλά τα οφέλη της υιοθέτησης του διαλόγου στη σχολική ζωή. Δ2 (περιορισμένη η ικανότητα για διάλογο των μαθητών): βλ. παθολογία νεοελληνικού διαλόγου (φανατισμός, ισχυρογνωμοσύνη, ασέβεια στον συνομιλητή κτλ.). Σύνδεση με Ζ2: το σχολείο οφείλει να αναβαθμίσει την ικανότητα των μαθητών για τη διεξαγωγή εποικοδομητικού διαλόγου. 5 (Ζ2Α): Στην τάξη. Ομαδικές δραστηριότητες στην τάξη. Δημοκρατική συμπεριφορά των εκπαιδευτικών (δικαιώματα & υποχρεώσεις στους μαθητές). 6 (Ζ2Β): Στο σχολείο. Ενίσχυση του θεσμού των μαθητικών κοινοτήτων - συνεργασία με τον Σύλλογο Διδασκόντων. Διοργάνωση / συμμετοχή των μαθητών σε δημόσιους διαλόγους. 7 (επίλογος): Συμπέρασμα Ζ1: η ανάπτυξη της ικανότητας για διάλογο κατακτάται βιωματικά στο σχολείο. Σκοπός & Περίσταση επικοινωνίας: ο διάλογος ως μέθοδος διδασκαλίας και οργάνωσης της σχολικής ζωής μπορεί να αναβαθμίσει ποιοτικά την παρεχόμενη εκπαίδευση. ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 7

Σχετικά έγγραφα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Διαγώνισµα 01.04. Διάλογος Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Η τυπική διαδικασία καθηµερινής επικοινωνίας εκπαιδευτικού - µαθητή στην τάξη και στο σχολείο δεν αφήνει πολλά περιθώρια