ΕΙΔΙΚΟ ΕΝΟΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Transcript

1

2 Ι. ΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΕΝΟΧΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ: Περιέχεται στα ΑΚ Περιλαμβάνει κυρίως κανόνες που ρυθμίζουν τις επώνυμες συμβάσεις και άλλους γενεσιουργούς λόγους ενοχών. Αποδίδει προϊσχύσαν δίκαιο, με αρκετές καινοτομίες που στηρίζονται κυρίως σε ρυθμίσεις του γερμανικού, του ελβετικού και του γαλλικού ΑΚ + έχει δεχθεί επιρροές από το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο. Οι περισσότεροι κανόνες του είναι ενδοτικού δικαίου. ΙΙ. ΔΩΡΕΑ (ΑΚ 496) 1. Έννοια: Δωρεά είναι η χαριστική (ενοχική, υποσχετική, ετεροβαρής, τυπική) σύμβαση, με την οποία ο ένας συμβαλλόμενος (δωρητής) παρέχει στον άλλο (δωρεοδόχο) ένα περιουσιακό αντικείμενο χωρίς αντάλλαγμα. Η δωρεά εξυπηρετεί πρακτικές ανάγκες, όμως, ενέχει και κινδύνους για τα συμφέροντα του δωρητή, των δανειστών και των αναγκαίων κληρονόμων του. Στοιχεία της σύμβασης δωρεάς είναι -> παροχή περιουσιακού αντικειμένου (=επίδοση περιουσίας), η οποία συνεπάγεται αύξηση της περιουσίας του δωρεοδόχου {με αύξηση του ενεργητικού ή μείωση του παθητικού ή παρεμπόδιση αύξησης/μείωσης του παθητικού/ενεργητικού} και (θετική) μείωση της περιουσίας του δωρητή. Υπάρχουν και περιπτώσεις έμμεσης περιουσιακής μετακίνησης, με τη μεσολάβηση μεταξύ δωρητή και δωρεοδόχου της περιουσίας τρίτου (π.χ. σύμβαση υπέρ τρίτου). Η επίδοση της περιουσίας γίνεται συνήθως με δικαιοπραξία, αλλά σπανιότερα και με άλλο τρόπο (π.χ. ένωση του δωριζόμενου αντικειμένου με ακίνητο του δωρεοδόχου). ΙΙ έλλειψη ανταλλάγματος από την πλευρά του δωρεοδόχου > υπάρχει όταν η παροχή γίνεται από ελευθεριότητα του δωρητή, με το σκοπό να προσποριστεί περιουσιακό όφελος στο δωρεοδόχο, χωρίς να επιδιώκεται αντιπαροχή τέτοια έλλειψη υπάρχει και στην ανταποδοτική δωρεά, η οποία γίνεται για να ανταμειφθούν οι προγενέστερες δωρεάν υπηρεσίες του δωρεοδόχου. Για την έλλειψη ανταλλάγματος πρέπει να υπάρχει συμφωνία των μερών πάντως, έλλειψη δε συντρέχει, όταν η παροχή αποτελεί εκπλήρωση υποχρέωσης ή γίνεται για την απόκτηση οφέλους. Για περιπτώσεις που δεν αποτελούν δωρεά ισχύει το ΑΚ 497. Αμφισβητείται αν αποτελούν δωρεά οι περιπτώσεις όπου κάποιος εξοικονομεί δαπάνες από τη χωρίς αντάλλαγμα χρησιμοποίηση υπηρεσιών (εντολή), πράγματος (χρησιδάνειο), κεφαλαίου (δάνειο) άλλου. Δωρητής και δωρεοδόχος μπορεί να είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο. Για τον ανήλικο ισχύουν τα ΑΚ 134, 1524 και 1617 ειδικές διατάξεις ρυθμίζουν θέματα δωρεών από και προς το Κράτος, τους ΟΤΑ κλπ. 2. Τύπος: Η σύμβαση δωρεάς υπόκειται στο συστατικό τύπο του συμβολαιογραφικού εγγράφου ο τύπος απαιτείται μόνο για την υποσχετική σύμβαση δωρεάς και όχι για το εκποιητικό μέρος της. Στην 'υποσχετική άμα και εκποιητική' δωρεά (=με άμεση εκπλήρωση) ισχύει το ΑΚ Η μη τήρηση τύπου συνεπάγεται απόλυτη ακυρότητα. Ειδικά στα κινητά (ΑΚ 498 2), με την παράδοση της νομής του δωρηθέντος (στο πλαίσιο της εκπλήρωσης της υποχρέωσης από τη δωρεά) από το δωρητή (ή αντιπρόσωπό του) επέρχεται ίαση της ακυρότητας ex nunc. Είναι αδιάφορο αν ο δωρητής γνώριζε ή όχι την ακυρότητα πάντως, μερική παράδοση συνεπάγεται και μερική ίαση. 3. Υποχρεώσεις δωρητή: Ο δωρητής οφείλει να εκπληρώσει την παροχή του, άλλως ο οφειλέτης έχει εναντίον του ενοχική αγωγή -> αδυναμία παροχής > ΑΚ 335 επ., 362 επ. Για τη δωρεά απαιτήσεως ισχύει το ΑΚ / υπερημερία δανειστή > ΑΚ 340 επ. Πάντως, δεν οφείλονται τόκοι υπερημερίας. Ο δανειστής καθίσταται υπερήμερος μόνο όταν η καθυστέρηση εκπλήρωσης οφέλεται σε δόλο ή βαριά αμέλεια + ΑΚ Θεωρείται έγκυρη η συμφωνία ότι ο δωρητής θα ευθύνεται ΚΑΙ για ελαφρά αμέλεια ή ΜΟΝΟ για δόλο. Ο δωρητής δεν υποχρεούται να παράσχει πράγμα χωρίς ελαττώματα + ΑΚ Για τα ευεργετήματα ευπορίας, τέλος, ισχύει το ΑΚ 504 (αναγκαστικού δικαίου). Το ευεργέτημα έχει προσωπικό χαρακτήρα, δηλ. μπορεί να το επικαλεστεί ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 1

3 με ένσταση μόνο ο δωρητής. 4. Ανάκληση δωρεάς: Δυνατή είτε πριν είτε μετά την εκτέλεσή της. Πρόκειται για διαπλαστικό δικαίωμα που ασκείται με μονομερή, άτυπη και απευθυντέα δήλωση βουλήσεως προς τον δωρεοδόχο, η οποία πρέπει να αναφέρει και το λόγο ανάκλησης (ΑΚ 509 εδ. α'). Εκ των προτέρων παραίτηση από το δικαίωμα αυτό δε νοείται (ΑΚ 511). Ως λόγοι ανακλήσεως θεωρούνται -> αχαριστία δωρεοδόχου (ΑΚ 505) > Αχαριστία είναι η έλλειψη συναισθήματος ευγνωμοσύνης, ενώ βαρύ παράπτωμα υπάρχει όταν ο δωρεοδόχος επιδεικνύει ιδιαίτερα αντικοινωνική συμπεριφορά, παραβαίνοντας κανόνες δικαίου, ηθικής και ευπρέπειας- π.χ. παράβαση υποχρέωσης διατροφής, απόπειρα θανάτωσης τραυματισμός, άδικη επίθεση, απάτη κλπ. Κατά κανόνα απαιτείται και πταίσμα του δωρεοδόχου. / (παράνομη) θανάτωση δωρητή (ΑΚ 506) > Το σχετικό δικαίωμα ανήκει στον κληρονόμο. Περιλαμβάνεται κάθε είδους συμμετοχή στην πράξη της θανάτωσης, ενώ απαιτείται πρόθεση πάντως, αρκεί και ενδεχόμενος δόλος. + ΑΚ Στην επιγέννηση τέκνου (ΑΚ 508), το δικαίωμα ανάκλησης ανήκει στο δωρητή κι αν πεθάνει στο επιγεννηθέν τέκνο. Στη νομιμοποίηση τέκνου, πάλι, υπάγεται πλέον κάθε αναγνώριση τέκνου όμως, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η ρύθμιση αφορά μόνο την περίπτωση του ΑΚ Το δικαίωμα ανήκει στο δωρητή κι αν πεθάνει στο αναγνωρισθέν τέκνο. Λόγοι απόσβεσης του δικαιώματος ανάκλησης (ΑΚ 510) είναι -> συγγνώμη από το δωρητή / πάροδος έτους αφότου ο δωρητής πληροφορήθηκε το λόγο ανάκλησης. Αν δικαιούχος της ανάκλησης είναι ο κληρονόμος απαιτείται πάροδος έτους αφότου αυτός έμαθε το λόγο ανάκλησης και την επαγωγή της κληρονομίας. / θάνατος του δωρεοδόχου. Οι παραπάνω λόγοι δεν ισχύουν για το ΑΚ 508. Τέλος, οι συνέπειες της ανάκλησης ορίζονται στο ΑΚ 509 εδ. β'. 5. Ιδιαίτερα είδη δωρεάς: δωρεά κατά περιοδικές παροχές > Υπάρχει όταν το δωριζόμενο περιουσιακό αντικείμενο συνίσταται σε περιοδικές παροχές: Ισχύουν οι γενικές διατάξεις και το ΑΚ 502, το οποίο προβλέπει απόσβεση της υποχρέωσης του δωρητή (για τις μη ληξιπρόθεσμες παροδικές παροχές) μετά το θάνατό του. / δωρεά υπό τρόπο > Υπάρχει όταν ο δωρεοδόχος αναλαμβάνει υποχρέωση προς παροχή ως περιορισμό της προς αυτόν παροχής του δωρητή (+ ΑΚ 504). Η παροχή που αποτελεί τον τρόπο μπορεί να έχει ή όχι περιουσιακή αξία, αλλά δε μπορεί να είναι παράνομη ή ανήθικη ακυρότητα (ΑΚ 181). Ωφελούμενοι από τον τρόπο μπορεί να είναι ο δωρητής, τρίτοι (ακόμη και μη πρόσωπα) ή ο ίδιος ο δωρεοδόχος δικαιούνται να απαιτήσουν εκπλήρωση μόνο αν συντρέχει σύμβαση υπέρ τρίτου (ΑΚ 411). Δικαιούμενοι να απαιτήσουν εκπλήρωση του τρόπου είναι ο δωρητής, οι κληρονόμοι του ή η δημόσια αρχή κατά το ΑΚ 503. Ο ανήλικος δε μπορεί να συνάψει έγκυρη δωρεά υπό τρόπο. Για την ανάκλησή της ισχύει το ΑΚ 507. / δωρεά από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον (ΑΚ 512, 1524, 1617) > Ιδιαίτερο είναι το καθήκον που απορρέει από ειδική σχέση του δωρητή προς το δωρεοδόχο. Αν η δωρεά υπερβαίνει το μέτρο που ανταποκρίνεται στο ηθικό καθήκον, μπορεί να ανακληθεί για το υπερβάλλον. / δωρεά από λόγους ευπρέπειας (ΑΚ 512, 1524, 1617). ΙΙΙ. ΠΩΛΗΣΗ (ΑΚ 513 επ) Α. ΓΕΝΙΚΑ: Πώληση είναι η (ενοχική, υποσχετική, συναινετική, αμφοτεροβαρής, άτυπη) σύμβαση, με την οποία ο ένας συμβαλλόμενος (πωλητής) αναλαμβάνει έναντι του άλλου (αγοραστής) την υποχρέωση να του μεταβιβάσει την κυριότητα ή άλλο δικαίωμα και να του παραδώσει το πράγμα (με τις συνομολογημένες ιδιότητητες και χωρίς πραγματικά ελαττώματα), ενώ ο αγοραστής υποχρεούται να πληρώσει το συμφωνηθέν τίμημα. Αν η εκποιητική δικαιοπραξία, με την οποία εκπληρώνονται οι υποχρεώσεις από την πώληση, συμπίπτει χρονικά με την υποσχετική, τότε η δικαιοπραξία είναι 'υποσχετική άμα και εκποιητική'. Στοιχεία της πώλησης είναι -> πράγμα ή δικαίωμα > Αντικείμενο ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 2

4 της μπορεί να είναι πράγμα οποιασδήποτε φύσεως, χρήμα ή αξιόγραφα, φυσικές δυνάμεις ή ενέργειες, καθώς και ομάδα πραγμάτων ή περιουσία ή επιχείρηση αμφισβητείται, όμως, δε μπορεί να πωληθεί πράγμα εκτός συναλλαγής ή του οποίου απαγορεύεται η διάθεση. Και τα δικαιωμάτα αποτελούν αντικείμενο πώλησης + η νομή (=παραχώρηση της κυριότητας με αντάλλαγμα) η κυριότητα. Γενικά, μπορεί να πωληθεί κάθε περιουσιακό αγαθό, χωρίς να αποτελεί πράγμα ή δικαίωμα. // τίμημα > Συνίσταται σε χρήμα αν πρόκειται για άλλο αντάλλαγμα, πρόκειται για ανταλλαγή ή άλλη συναλλαγή. Δε χρειάζεται να είναι ορισμένο και καθορίζεται ελεύθερα από τα μέρη. ΣΥΣΤΑΣΗ > Πρέπει να υπάρχει σύμπτωση των δηλώσεων βουλήσεως ως προς το πράγμα ή το δικαίωμα και ως προς το τίμημα. Περιορισμοί ως προς το πρόσωπο του αγοραστή υπάρχουν στο ΑΚ 533 η απαγόρευση επιβάλλεται με ποινή ακυρότητας του πλειστηριασμού, της πωλήσεως και της εμπράγματης δικαιοπραξίας. + ΑΚ 527, 530. Αν υφίσταται εικονικότητα ως προς το πρόσωπο του αγοραστή, τότε η πώληση είναι πάντοτε ισχυρή ως προς τον πραγματικό αγοραστή. Αναφορικά με το τίμημα, αν δεν υπάρχει καθόλου και η εικονικότητα είναι απόλυτη, τότε η πώληση είναι άκυρη (ΑΚ 138 1) αν η εικονικότητα είναι σχετική, τότε η σύμβαση ισχύει ως δωρεά (ΑΚ 138 2). Ειδικά στα ακίνητα, αν στο συμβόλαιο αναγράφεται τίμημα μικρότερο από το συμφωνηθέν, η πώληση είναι ισχυρή για το αναγραφόμενο. Αν δεν έχει καταβληθεί το μη αναγραφόμενο επιπλέον τίμημα, ο πωλητής δε μπορεί να το απαιτήσει αν έχει καταβληθεί το συμφωνηθέν μεγαλύτερο και μη αναγραφόμενο τίμημα, ο αγοραστής μπορεί να αναζητήσει μόνο τη διαφορά μεταξύ καταβληθέντος τιμήματος και αγοραίας αξίας του ακινήτου (κατά ΑΚ 904 επ). Β. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΡΩΝ ΣΤΗΝ ΠΩΛΗΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ (=πώληση δικαιώματος κυριότητας) i) Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ > Αφορά τον κίνδυνο αντιπαροχής του αγοραστή, σε περίπτωση τυχαίας καταστροφής ή χειροτέρευσης του πωληθέντος πράγματος. Διακρίνουμε κίνδυνο τυχαίας καταστροφής ή τυχαίας χειροτέρευσης του πράγματος. Η ρύθμιση περιέχεται στις ΑΚ 522 επ. και αφορά μόνο την πώληση πράγματος στην πώληση δικαιώματος εφαρμόζεται μόνο αν το πωλούμενο είναι δικαίωμα σε πράγμα. Στην πώληση άλλων αγαθών εφαρμόζεται μόνο αν αυτά μπορούν να παραδοθούν. ΠΟΤΕ Ο ΑΓΟΡΑΣΤΗΣ ΦΕΡΕΙ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ > Στις αμφοτεροβαρείς συμβάσεις κάθε μέρος πριν από την εκπλήρωση των υποχρεώσεών του φέρει τον κίνδυνο της δικής του παροχής. Μετά την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του ενός μέρους, ο κίνδυνος μετατίθεται στον άλλον. Το ίδιο ισχύει και στην πώληση -> αν ο πωλητής εκπλήρωσε μία από τις δύο υποχρεώσεις του, μπορεί να απαιτήσει το τίμημα (αντιπαροχή) από τον αγοραστή, αν μετά την εκπλήρωση αυτή το πράγμα καταστράφηκε ή χειροτέρευσε τυχαία. ΈΝΝΟΙΑ ΜΕΤΑΘΕΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΟΝ ΑΓΟΡΑΣΤΗ > Υφίσταται, όταν παρά την τυχαία καταστροφή ή χειροτέρευση του πράγματος, ο αγοραστής υποχρεούται να καταβάλει το τίμημα. Καταστροφή είναι η ολική εξαφάνιση του πράγματος με την καταστροφή εξομειώνεται και η οριστική απώλεια, αλλά όχι η νομική αδυναμία παροχής. Τυχαία είναι η καταστροφή που δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα του πωλητή ή του αγοραστή ή των προσώπων για τα οποία αυτοί έχουν ευθύνη αν η καταστροφή δεν είναι τυχαία, ισχύουν τα ΑΚ 380 επ. Χειροτέρευση είναι η πρόκληση πραγματικού ελαττώματος στο πράγμα ή η έκλειψη συμφωνηθείσας ιδιότητάς του. + ΑΚ 522 > ο κίνδυνος μετατίθεται στον αγοραστή από τη στιγμή που η νομή του πράγματος παραδοθεί σ' αυτόν. Αμφισβητείται αν για τη μετάθεση του κινδύνου απαιτείται με τη μεταγραφή να γίνεται και μεταβίβαση της κυριότητας. ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΜΕΤΑΘΕΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ > πώληση με αίρεση -> Αν η αίρεση είναι διαλυτική, ο κίνδυνος μετατίθεται στον αγοραστή με την παράδοση του πράγματος σ' αυτόν ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 3

5 κατά το στάδιο της εκκρεμότητας της αίρεσης (ΑΚ 523). Αν η διαλυτική αίρεση ματαιωθεί, η πώληση γίνεται καθαρή και εφαρμόζεται το ΑΚ Αν η καταστροφή ή η χειροτέρευση επέλθει μετά την πλήρωση της διαλυτικής αίρεσης, πώληση δεν υφίσταται και έτσι δεν υπάρχει θέμα κινδύνου. Αν η αίρεση είναι αναβλητική, ο κίνδυνος παρά την παράδοση ή τη μεταγραφή κατά το στάδιο της εκκρεμότητας της αίρεσης παραμένει στον πωλητή (ΑΚ 523). Αν η αναβλητική αίρεση ματαιωθεί, πώληση δεν υφίσταται και, άρα, ούτε κίνδυνος. Αν η παράδοση ή η μεταγραφή γίνουν μετά την πλήρωση της αναβλητικής αίρεσης, εφαρμόζεται η ΑΚ 522. // πώληση με αποστολή (ΑΚ 524) -> Ο κίνδυνος μετατίθεται στον αγοραστή από την παράδοση του πράγματος για αποστολή. // πώληση με επιφύλαξη κυριότητας (ΑΚ 532 2) -> Ο κίνδυνος μετατίθεται στον αγοραστή από την παράδοση του πράγματος σ' αυτόν. Η μεταγραφή δε μεταθέτει τον κίνδυνο. ΚΥΡΙΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΜΕΤΑΘΕΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ: ΤΥΧΑΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΕΤΑΘΕΣΗ > Ο αγοραστής υποχρεούται να καταβάλει το τίμημα. Αν ήδη το έχει καταβάλει, δε μπορεί να το αναζητήσει κατά ΑΚ 904 επ δικαιούται, όμως, να απαιτήσει από τον πωλητή το περιελθόν (ΑΚ 338) + ΑΚ 525. ΤΥΧΑΙΑ ΧΕΙΡΟΤΕΡΕΥΣΗ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΕΤΑΘΕΣΗ > Ο πωλητής δεν ευθύνεται για ελαττώματα που οφείλονται σε αυτή. ii) ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΠΩΛΗΤΗ > Υποχρέωση μεταβίβασης κυριότητας, ελεύθερη από κάθε δικαίωμα τρίτου -> Η μεταβίβαση γίνεται με την οικεία εκποιητική δικαιοπραξία. Η υποχρέωση εκπληρώνεται και όταν ο αγοραστής αποκτά την κυριότητα κατά τις διατάξεις για την καλόπιστη κτήση όταν για τη μεταβίβαση απαιτείται και μεταγραφή, ο πωλητής δεν υποχρεούται να ενεργήσει και αυτή (+ ΑΚ 527 2). Αν για τη μεταβίβαση απαιτείται και σύμπραξη του αγοραστή και αυτός την παραλείπει, τότε περιέρχεται σε υπερημερία δανειστή. Αν ο πωλητής δε μεταβιβάσει την κυριότητα, ευθύνεται για μερική μη εκπλήρωση των υποχρεώσεών του (ΑΚ 380 επ). ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΝΟΜΙΚΑ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΑ > Νομικό ελάττωμα είναι κάθε δικαίωμα τρίτου που βαρύνει το πωληθέν και μπορεί να ασκηθεί κατά του αγοραστή- π.χ. τα περιορισμένα εμπράγματα δικαιώματα, η νομή ή κατοχή τρίτου, απαγορεύσεις διαθέσεως κλπ. Νόμιμοι περιορισμοί δεν αποτελούν νομικό ελάττωμα. Κρίσιμος χρόνος για την ύπαρξη τους είναι ο χρόνος μεταβίβασης της κυριότητας. + ΑΚ 517. Η ευθύνη για νομικά ελαττώματα υφίσταται από μόνο το λόγο της ύπαρξης τέτοιων ελαττωμάτων, χωρίς να απαιτείται προβολή του δικαιώματος από τον τρίτο. Απαλλαγή από την ευθύνη για νομικά ελαττώματα -> * γνώση του ελαττώματος από τον αγοραστή (ΑΚ 515) / * συμφωνία μη ευθύνης (ΑΚ 332, 334) / * αντισυμβατική συμπεριφορά του αγοραστή (ΑΚ 381). Για νομικά ελαττώματα υφιστάμενα κατά τη σύναψη της πώλησης η ευθύνη του πωλητή είναι αντικειμενική. ΕΥΘΥΝΗ ΠΩΛΗΤΗ ΓΙΑ ΜΗ ΕΚΠΛΗΡΩΣΗ > Αν ο πωλητής δεν εκπληρώνει την υποχρέωσή του μεταβίβασης της κυριότητας, ο αγοραστής δικαιούται να ζητήσει εκπλήρωση ή να προτείνει ένσταση (ΑΚ 374)- ΑΚ 516. Ειδικότερα: αδυναμία παροχής (AK 380 επ) / υπερημερία πωλητή (ΑΚ 383 επ). Οι σχετικές αξιώσεις υπόκεινται σε 20ετή παραγραφή. Υποχρέωση παράδοσης του πράγματος -> Η παράδοση είναι υλική η βραχεία χειρί παράδοση κατά ΑΚ δεν αρκεί. Η νομή που θα αποκτήσει ο αγοραστής πρέπει να είναι ανεπίληπτη. Αν ο αγοραστής δεν προβαίνει στην αναγκαία σύμπραξη, καθίσταται υπερήμερος. + ΑΚ 526, 534 επ. Παρεπόμενες υποχρεώσεις -> *παροχή πληροφοριών (ΑΚ 519) / *παράδοση εγγράφων (ΑΚ 519) / *για βάρη του πράγματος (ΑΚ 525). Ο πωλητής φέρει την ευθύνη για τα βάρη εωσότου ο κίνδυνος μετατεθεί στον αγοραστή. Αν τα κατέβαλε ο αγοραστής, ο πωλητής υποχρεούται να τα αποδώσει. / *για τα ωφελήματα (ΑΚ 525). Ο πωλητής υποχρεούται να αποδώσει στον αγοραστή τα ωφελήματα ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 4

6 πράγματος, τα οποία προέκυψαν μετά τη μετάθεση του κινδύνου στον τελευταίο. / *μη εκπλήρωση των παρεπόμενων υποχρεώσεων. Ο αγοραστής μπορεί να ζητήσει εκπλήρωση, αποζημίωση κλπ. Τέλος, σημειώνεται ότι αν δεν ορίστηκε ο χρόνος εκπλήρωσης, τότε είναι ο χρόνος σύναψης της σύμβασης. Για τον τόπο εκπλήρωσης ισχύουν τα ΑΚ 320 επ. iii) ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΑΓΟΡΑΣΤΗ > Υποχρέωση πληρωμής του τιμήματος -> Εκτός από το χρηματικό τήμημα, μπορούν να συμφωνηθούν κι άλλες παροχές του αγοραστή ως αντάλλαγμα για την παροχή του πωλητή. Είναι δυνατό να συμφωνηθεί μερική ή ολική πίστωση του τιμήματος (=όταν το τίμημα είναι καταβλητέο σε χρόνο μετά την εκπλήρωση της παροχής του πωλητή) + ΑΚ 531. Αν ο αγοραστής δεν εκπληρώνει την υποχρέωσή του καταβολής του τιμήματος, ο πωλητής έχει τα κατά ΑΚ 374 επ. δικαιώματα. Αν, όμως, εκπλήρωσε εξολοκλήρου τη σύμβαση και πίστωσε το τίμημα, δεν έχει δικαίωμα υπαναχώρησης λόγω καθυστέρησης του τιμήματος (ΑΚ 531). Επειδή η παροχή του αγοραστή δεν είναι χρηματική, δεν εφαρμόζονται οι ΑΚ 380 επ. Αν ο πωλητής αρνείται να εισπράξει το τίμημα, καθίσταται υπερήμερος δανειστής. Παρεπόμενες υποχρεώσεις -> * για τα βάρη (ΑΚ 525) / * για την απόδοση ωφελημάτων (ΑΚ 525) / * για έξοδα παραλαβής και αποστολής (ΑΚ 526) / * για απόδοση δαπανών (ΑΚ 528) / * για καταβολή τόκων για το τίμημα (ΑΚ 529) / * για την παραλαβή του πράγματος; κατά μία γνώμη δεν υφίσταται τέτοια υποχρέωση, οπότε ο μη παραλαμβάνων αγοραστής καθίσταται υπερήμερος δανειστής. iv) ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΑ, ΕΛΛΕΙΨΗ ΣΥΝΟΜΟΛΟΓΗΜΕΝΩΝ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ (ΑΚ 534 επ) > α) για πραγματικά ελαττώματα και συμφωνημένες ιδιότητες του πωλούμενου πράγματος, ο πωλητής δεν έχει μόνο εγγυητική ή αγορανομική ευθύνη, αλλά ευθύνη για παράβαση ενοχικής (συμβατικής) υποχρέωσής του / β) η ρύθμιση είναι όμοια και για την πώληση πράγματος κατά είδος ή γένος ορισμένου (ΑΚ 540 επ) / γ) ο αγοραστής έχει δικαίωμα να ζητήσει διόρθωση ή αντικατάσταση του ελαττωματικού πράγματος (ΑΚ 540 1, αρ.1) / δ) αντί αναστροφής, προβλέπεται υπαναχώρηση (ΑΚ 540 1, αρ.3) / ε) υφίσταται δικαίωμα αποζημίωσης του αγοραστή (ΑΚ 543) / στ) επιμηκύνεται ο χρόνος παραγραφής (ΑΚ 554). Τέλος, σημειώνεται ότι χρόνος εκπλήρωσης είναι ο χρόνος κατάρτισης της σύμβασης ο τόπος εκπλήρωσης ρυθμίζεται κατά τις γενικές διατάξεις (ΑΚ 320 επ). Έννοια πραγματικού ελαττώματος -> Πραγματικό ελάττωμα είναι κάθε προς το χειρότερο παρέκκλιση του πράγματος από την ομαλή ή συμφωνημένη κατάστασή του = κάθε ιδιότητα του πωλούμενου πράγματος, η οποία με την ύπαρξη ή την έλλειψή της έχει δυσμενή επίπτωση στην αξία ή τη χρησιμότητά του. Μπορεί να οφείλονται είτε στην ίδια την υπόσταση του πράγματος είτε στο φυσικό του περιβάλλον είτε στη νομοθεσία άρα, μπορεί να αναφέρεται στην πραγματική, την οικονομική ή τη νομική κατάσταση του πράγματος- π.χ. το βάρος, το χρώμα, το μέγεθος, η έκταση, τα υλικά από τα οποία κατασκευάστηκε κλπ. Τα πραγματικά ελαττώματα είναι -κατά ΑΚ 540 1, αρ.3- ουσιώδη (=αναιρούν ή μειώνουν ουσιωδώς την αξία ή τη χρησιμότητα του πράγματος) ή επουσιώδη. Ως αξία νοείται η αντικειμενική στις συναλλαγές αξία του πράγματος, όχι η ωφέλεια που προκύπτει για τον αγοραστή. Η χρησιμότητα του πράγματος, πάλι, κρίνεται βάσει του σκοπού των μερών. Για την κατάφαση της ύπαρξης πραγματικού ελαττώματος χρησιμοποιούνται ενδεικτικά κριτήρια της έλλειψης ανταπόκρισης προς τη σύμβαση (ΑΚ 535), τα οποία διατυπώνονται ως μαχητά τεκμήρια -> Ο αγοραστής αρκεί να επικαλεστεί και να αποδείξει τη συνδρομή ενός από τα τέσσερα τεκμήρια μη ανταπόκρισης προς τη σύμβαση, για να θεμελιωθεί παράβαση της υποχρέωσης του πωλητή. Ο πωλητής, για να απαλλαγεί από την ευθύνη, πρέπει να επικαλεστεί και να αποδείξει (με ένσταση) ότι ο αγοραστής -κατά τη σύναψη της σύμβασης- γνώριζε ότι το πράγμα δεν ανταποκρίνεται στη σύμβαση ή ότι η μη ανταπόκριση οφείλεται σε υλικά που χορήγησε ο αγοραστής (ΑΚ 537), ή στην περίπτωση του ΑΚ 535 αρ.3, ότι ο πωλητής δε γνώριζε ούτε όφειλε να γνωρίζει τη ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 5

7 σχετική δήλωση. Εξάλλου, κατά τις περιστάσεις, ο αγοραστής μπορεί να επικαλεστεί και να αποδείξει τη μη ανταπόκριση στη σύμβαση, παρά τη συνδρομή και των τεσσάρων κριτηρίων της ΑΚ 535 από την άλλη, ο πωλητής μπορεί να επικαλεστεί και να αποδείξει τη συνδρομή των ΑΚ 281, 288 για την απαλλαγή του. Έννοια συνομολογημένης ιδιότητας -> Συμφωνημένη ιδιότητα είναι κάθε ιδιότητα του πράγματος, την ύπαρξη της οποίας συμφώνησαν τα μέρη. Ιδιότητες του πράγματος δεν είναι μόνο τα φυσικά γνωρίσματα ή πλεονεκτήματά του, αλλά κάθε σχέση η οποία επιδρά στην αξία η τη χρησιμότητα του πράγματος ιδιότητα δεν αποτελεί η ανυπαρξία νομικού ελαττώματος. Αντικείμενο της συμφωνίας μπορεί να είναι ιδιότητες αναφερόμενες στο παρόν ή στο παρελθόν ιδιότητες που θα εμφανιστούν στο μέλλον δεν υπάγονται στη ρύθμιση. Η συμφωνία των μερών μπορεί να γίνει μαζί με τη σύμβαση πώλησης ή μεταγενέστερα, να είναι ρητή ή σιωπηρή. Αν η πώληση υπόκειται σε τύπο, ο ίδιος τύπος πρέπει να τηρηθεί και για τη συμφωνία. Συνήθως η έλλειψη συμφωνημένης ιδιότητας αποτελεί και πραγματικό ελάττωμα, αν και υπάρχουν διαφοροποιήσεις κατά ΑΚ αρ.3, Για τα ακίνητα, κατά ΑΚ 550 εδ. α', η διαβεβαίωση του πωλητή ότι έχουν ορισμένη έκταση αντιμετωπίζεται ως προς την ευθύνη του σαν περίπτωση έλλειψης συμφωνημένης ιδιότητας. Η διαβεβαίωση πρέπει να προκύπτει από συμβολαιογραφικό έγγραφο. Έκταση είναι το εμβαδό του ακινήτου τα όρια και η θέση του δεν υπάγονται στη διάταξη. Γίνεται δεκτό ότι, όταν ο πωλητής παρέχει πράγμα άλλο αντί άλλου, πρόκειται για μη εκπλήρωση της υποχρέωσής του. Αν ως προς το αντικείμενο της πώλησης υπάρχει πλάνη, τότε εφαρμόζονται οι διατάξεις για την πλάνη. + ΑΚ 536. Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΠΩΛΗΤΗ > Πρόκειται για συμβατική, κατ' αρχήν αντικειμενική ευθύνη. Για να θεμελιωθεί πρέπει το πραγματικό ελάττωμα να υπάρχει ή η συμφωνημένη ιδιότητα να λείπει κατά το χρόνο μετάθεσης του κινδύνου στον αγοραστή (ΑΚ 537). Αν κατά τη σύναψη της πώλησης δεν υπάρχει το πραγματικό ελάττωμα ή υπάρχει συμφωνημένη ιδιότητα, κατά τη μετάθεση -όμως- του κινδύνου δημιουργηθούν, τότε ο πωλητής ευθύνεται. + ΑΚ (μαχητό τεκμήριο). Κατά τα λοιπά, για πραγματικό ελάττωμα ή έλλειψη συμφωνημένης ιδιότητας που εμφανίστηκαν μετά τη μετάθεση του κινδύνου δεν ευθύνεται ο πωλητής αν υπήρχαν σε εμβρυώδη κατάσταση κατά τη μετάθεση του κινδύνου, ευθύνεται ο πωλητής. Γίνεται δεκτό ότι ο αγοραστής μπορεί να ασκήσει τα δικαιώματά του από την ευθύνη αυτή του πωλητή και πριν από τη μετάθεση του κινδύνου, αν είναι βέβαιο ότι κατά το χρόνο μετάθεσης του κινδύνου θα υπάρχει το πραγματικό ελάττωμα ή θα λείπει η συμφωνημένη ιδιότητα. Κατά την κρατούσα γνώμη, η ευθύνη του πωλητή γεννιέται ήδη κατά τη σύναψη της πώλησης, αλλά καθίσταται ενεργός κατά τη μετάθεση του κινδύνου. Σε περίπτωση ευθύνης του πωλητή, ο αγοραστής έχει δικαιώματα * αντικατάστασης ή διόρθωσης του πράγματος / * υπαναχώρησης από τη σύμβαση της πώλησης / * μείωσης του τιμήματος (ΑΚ 540). Ο αγοραστής μπορεί να επιλέξει ποιο από τα παραπάνω δικαιώματα θα ασκήσει επίσης, έχει σωρευτικά με τα δικαιώματα αυτά ή αντί αυτών αξίωση αποζημίωσης. Οι ΑΚ 534 επ. -> αποκλείουν την εφαρμογή των ΑΚ 374 επ. / δε θίγουν το δικαίωμα ακύρωσης λόγω απάτης ή απειλής / δεν αποκλείουν την εφαρμογή των ΑΚ 914 επ. Ο πωλητής απαλλάσσεται στις εξής περιπτώσεις -> * γνώση του αγοραστή κατά τη συνομολόγηση της σύμβασης (ΑΚ 537). Άγνοια του αγοραστή από βαριά αμέλεια δε λαμβάνεται υπόψη. / * ανεπιφύλακτη παραλαβή (ΑΚ 545) / * συμφωνία μη ευθύνης του πωλητή (ΑΚ 332, 334) / * απαλλαγή κατά την ΑΚ 381. Αν τα ελαττώματα ή οι ελλείψεις είναι περισσότερες, ο αγοραστής έχει χωριστά για κάθε ελάττωμα ή έλλειψη συμφωνημένης ιδιότητας τα παραπάνω δικαιώματα. Αν, όμως, ασκηθεί για κάποιο ελάττωμα ή συμφωνημένη ιδιότητα δικαίωμα υπαναχώρησης, τότε αποκλείεται η άσκηση των άλλων. + ΑΚ 541. ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 6

8 ΔΙΟΡΘΩΣΗ Ή ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ > Ο αγοραστής έχει δικαίωμα να ζητήσει τη διόρθωση του πραγματικού ελαττώματος ή της ελλείπουσας συμφωνημένης ιδιότητας, ή να ζητήσει αντικατάστασή του με άλλο παράλληλα, δικαίωμα αντικατάστασης έχει και ο πωλητής (ΑΚ 546). Σχετικά με το δικαίωμα του αγοραστή παρατηρούνται τα εξής -> η διόρθωση ή αντικατάσταση γίνονται χωρίς επιβάρυνσή του (ΑΚ 540 1, αρ.1) / η διόρθωση ή η αντικατάσταση πρέπει να γίνει σε εύλογο χρόνο και χωρίς σημαντική ενόχλησή του (ΑΚ 540 2) / η άσκηση του δικαιώματος γίνεται εξώδικα ή δικαστικά + ΑΚ Αν οι πωλητές ή οι αγοραστές είναι περισσότεροι, ισχύει το ΑΚ 533 / αν το πράγμα καταστράφηκε ή χειροτέρευσε εξαιτίας του ελαττώματος, ο αγοραστής έχει δικαίωμα αντικαστάσης και διόρθωσης (ΑΚ 548) / αν πωλήθηκαν περισσότερα πράγματα, ισχύει το ΑΚ 551 / σε περίπτωση αντικατάστασης, εφαρμόζεται το ΑΚ / η αντικατάσταση καταλαμβάνει και το παρεπόμενο πράγμα (ΑΚ 552). ΥΠΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ (ΑΚ 540 1, αρ.3) > Κατά το ΑΚ αρ.3, το δικαίωμα υπαναχώρησης αποκλείεται αν ήταν επουσιώδες το πραγματικό ελάττωμα (ΑΚ 550 εδ. β') ή η συμφωνημένη ιδιότητα (ΑΚ 542). Το δικαίωμα ασκείται εξώδικα με μονομερή, άτυπη δήλωση του αγοραστή που απευθύνεται στον πωλητή, ή δικαστικά με αγωγή. Ειδικότερα -> με την εξώδικη δήλωση αναστροφής ανατρέπεται αναδρομικά η πώληση και δημιουργείται υποχρέωση απόδοσης των παροχών (ΑΚ 547) / η αγωγή με την οποία ασκείται το δικαίωμα είναι διαπλαστική. Αποδοχή της αγωγής οδηγεί σε ανατροπή της πώλησης. Τα μέρη με άλλη (καταψηφιστική) αγωγή ζητούν απόδοση των δύο αγωγών. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΠΩΛΗΤΗ (ΑΚ 547 εδ. β') > απόδοση του τιμήματος και μάλιστα νομιμοτόκως από τη μέρα είσπραξής του / απόδοση εξόδων πώλησης (ΑΚ 527) / απόδοση δαπανών για το πράγμα (αναγκαίων και επωφελών + ΑΚ 301). ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΑΓΟΡΑΣΤΗ (ΑΚ 547 εδ. α') > απόδοση του πράγματος, δηλ. αναμεταβίβαση στον πωλητή της κυριότητας και της νομής του πράγματος. Αν, όμως, το πράγμα καταστράφηκε από το ελάττωμα, έχει μόνο υποχρέωση απόδοσης του περιελθόντος (ΑΚ 338, 548). Σε περίπτωση υπαίτιας αδυναμίας του αγοραστή να αποδώσει το πράγμα, η υπαναχώρηση καθίσταται ανενεργός αν το πράγμα χειροτέρευσε λόγω ελαττώματος, αποδίδεται όπως είναι (ΑΚ 548). / ελευθέρωση του πράγματος {πριν την απόδοση} από βάρη που επιβλήθηκαν σ' αυτό με πράξη του αγοραστή ή για λογαριασμό του / αμοιβαιότητα υποχρεώσεων = οι υποχρεώσεις πωλητή και αγοραστή πρέπει να εκπληρωθούν ταυτόχρονα. ΑΠΩΛΕΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΥΠΑΝΑΧΩΡΗΣΗΣ > αν το πράγμα εξ ολοκλήρου ή κατά μεγάλο μέρος καταστράφηκε ή χάθηκε ή χειροτέρεψε ουσιωδώς από τυχαίο περιστατικό (ΑΚ 549 1). Αν η καταστροφή ή χειροτέρευση οφείλονται σε υπαιτιότητα του πωλητή ή στο ελάττωμα (ΑΚ 548), χωρεί υπαναχώρηση αν οφείλονται σε υπαιτιότητα του αγοραστή. / αν το πράγμα μεταποιήθηκε ή εκποιήθηκε εξολοκλήρου ή σε μεγάλο μέρος από τον αγοραστή (ΑΚ 549 2) / αν χώρησε παραίτηση του αγοραστή / αν πραγματώθηκε κάποιο άλλο δικαίωμα του αγοραστή λόγω του ελαττώματος ή της έλλειψης συμφωνημένης ιδιότητας. ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΥΠΑΝΑΧΩΡΗΣΗΣ > επιδίκαση μόνο μείωσης του τιμήματος (ΑΚ 542) / πρόσκληση από τον πωλητή για υπαναχώρηση (ΑΚ 546). Αν ο αγοραστής δε δηλώσει έγκαιρα αποδοχή της προσφοράς του πωλητή (ή δεν ασκήσει μέσα στην ταχθείσα προθεσμία το δικαίωμα υπαναχώρησης), αποκλείεται η υπαναχώρηση. Αν ο αγοραστής αποδεχτεί την προσφορά, χωρεί υπαναχώρηση. / έλλειψη έκτασης ακινήτων (ΑΚ 550 εδ. β'). ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ > α) Περισσότεροι πωλητές -> Το δικαίωμα ασκείται εναντίον όλων (ΑΚ 553 εδ. α'). Η υπαναχώρηση ολοκληρώνεται με την άσκησή της και κατά του τελευταίου από τους περισσότερους πωλητές. Περισσότεροι μπορεί να είναι είτε από την αρχή είτε λόγω καθολικής ή ειδικής διαδοχής του αρχικά ενός πωλητή. Αν μετά την υπαναχώρηση η οφειλή του πράγματος προς ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 7

9 τους περισσότερους πωλητές είναι διαιρετή, εφαρμόζεται η ΑΚ 480 αν είναι αδιαίρετη, εφαρμόζεται η ΑΚ 495. / β) Περισσότεροι αγοραστές -> Το δικαίωμα υπαναχώρησης ασκείται από όλους (ΑΚ 553 εδ. α'). Κατά τα άλλα, ισχύουν αντίστοιχα με τα παραπάνω. / γ) Περισσότερα πράγματα ως αντικείμενο της ίδιας σύμβασης πώλησης (ΑΚ 551- όταν τα πράγματα είναι αυτοτελή- και ΑΚ 552- όταν υφίσταται σχέση κύριου και παρεπόμενου πράγματος). ΜΕΙΩΣΗ ΤΙΜΗΜΑΤΟΣ > Μπορεί να ασκηθεί αντί υπαναχώρησης (ΑΚ 542, 550). Αν το δικαίωμα θεωρηθεί διαπλαστικό, με την εξώδικη δήλωση μείωσης τροποποιείται η συμφωνία ως προς το τίμημα και ο πωλητής υποχρεούται να αποδώσει το επιπλέον. Η αγωγή με την οποία ασκείται είναι διαπλαστική αποδοχή της αγωγής οδηγεί σε μείωση του τιμήματος. Ο αγοραστής ζητεί την απόδοση του επιπλέον ποσού με καταψηφιστική αγωγή είναι δυνατή η σώρευση των δύο αγωγών. / Αν το δικαίωμα θεωρηθεί ενοχικό (απαίτηση), ο αγοραστής ζητεί με καταψηφιστική αγωγή την απόδοση του επιπλέον ποσού. ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ > Αν έχει καταβληθεί ολόκληρο το συμφωνηθέν αρχικά τίμημα, ο αγοραστής έχει κατά του πωλητή αξίωση απόδοσης του επιπλέον ποσού (κατά ΑΚ 904), νομιμοτόκως από την έγερση της αγωγής (ΑΚ 346). / Αν δεν έχει καταβληθεί το αρχικό τίμημα, ο πωλητής δικαιούται να ζητήσει μόνο το μειωμένο τίμημα. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΕΙΩΣΗΣ > Εφαρμόζεται η μέθοδος του σχετικού υπολογισμού. Εξευρίσκεται, δηλαδή, η σχέση αξίας του ελαττωματικού πράγματος [π.χ. 150] προς την αξία του μη ελαττωματικού [π.χ. 200] και κατά την αναλογία αυτή [3:4] μειώνεται το συμφωνηθέν τίμημα [π.χ. 220 στο παράδειγμα η μείωση ανέρχεται σε 55 και το καταβλητέο τίμημα σε 165]. Σε περίπτωση πλημμελούς εγκατάστασης, ο υπολογισμός γίνεται με βάση την τιμή που το πράγμα θα είχε χωρίς την τοποθέτηση και την τιμή που αποτελεί το αντάλλαγμα στη συγκεκριμένη πώληση. ΑΠΩΛΕΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΜΕΙΩΣΗΣ > Επέρχεται με παραίτηση του αγοραστή / πραγμάτωση άλλου δικαιώματος του αγοραστή. ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ > α) Περισσότεροι πωλητές ή αγοραστές -> Το δικαίωμα ασκείται από τον καθένα αγοραστή και κατά του καθενός πωλητή συμμέτρως (ΑΚ 553). / β) Περισσότερα πράγματα ως αντικείμενα της ίδιας σύμβασης με ενιαίο τίμημα -> Η μείωση γίνεται με τη μέθοδο του 'σχετικού υπολογισμού', βάσει της αναλογίας της αξίας όλων των πωληθέντων (ελαττωματικών και μη) προς την αξία όλων αυτών σαν να μην ήταν ελαττωματικά. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ (ΑΚ ) > Πρόκειται για ενοχικό δικαίωμα, το οποίο έχει υπό προϋποθέσεις ο αγοραστής είτε σωρευτικά με τα δικαιώματα του ΑΚ 540 είτε αντί αυτών. Η αποζημίωση καλύπτει το θετικό διαφέρον (=θετική ζημία, διαφυγόν κέρδος και περαιτέρω ζημία- π.χ. από την καθυστέρηση, από τυχόν σύμβαση κάλυψης κλπ) και δίνεται σε χρήμα. Ο αγοραστής έχει δικαίωμα αποζημίωσης στις εξής περιπτώσεις -> έλλειψη συμφωνημένης ιδιότητας κατά το χρόνο μετάθεσης του κινδύνου > πρόκειται για αντικειμενική ευθύνη του πωλητή. + ΑΚ 544 (απαλλαγή) / ύπαρξη πραγματικού ελαττώματος κατά το χρόνο μετάθεσης του κινδύνου, αν η παροχή του ελαττωματικού πράγματος οφείλεται σε πταίσμα του πωλητή (ΑΚ 543 εδ. β') = υπαιτιότητα του πωλητή ή αν γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει το ελάττωμα κατά τη σύναψη της σύμβασης. Πρόκειται για υποκειμενική ευθύνη η ΑΚ 544 δεν εφαρμόζεται σε αυτή την περίπτωση. ΑΙΤΙΩΔΗΣ ΣΥΝΑΦΕΙΑ μεταξύ της έλλειψης συμφωνημένης ιδιότητας ή του πραγματικού ελαττώματος. ΑΣΚΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ > α) Ο αγοραστής μπορεί να κρατήσει το πράγμα και να απαιτήσει αποκατάσταση της ζημίας από το πραγματικό ελάττωμα ή την έλλειψη συμφωνημένης ιδιότητας. / β) Ο αγοραστής μπορεί να μην παραλάβει το πράγμα ή να το επιστρέψει στον πωλητή και να ζητήσει αποζημίωση για μη εκπλήρωση της σύμβασης. ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 8

10 ΑΠΩΛΕΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ > Επέρχεται με παραίτηση του αγοραστή / πραγμάτωση άλλου δικαιώματος του αγοραστή, που οδηγεί σε αποκατάσταση της ζημίας. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΔΙΟΡΘΩΣΗΣ (ΑΚ 540 1) > Ο αγοραστής έχει δικαίωμα να ζητήσει τη διόρθωση του πράγματος, αλλά όχι και ο πωλητής (ΑΚ 546). Αν γίνει διόρθωση, τα υπόλοιπα δικαιώματα του αγοραστή (υπαναχώρηση κλπ) αποσβέννυνται, με εξαίρεση την αξίωση αποζημίωσης του ΑΚ 543. ΠΑΡΑΓΡΑΦΗ > Τα δικαιώματα του αγοραστή υπόκεινται σε σύντομη παραγραφή που ρυθμίζεται από τα ΑΚ όμως, αξιώσεις που γεννώνται από την άσκηση των δικαιωμάτων αυτών υπόκεινται στη συνήθη παραγραφή- π.χ. το δικαίωμα μείωσης του τιμήματος υπόκεινται στα ΑΚ 554 επ., ενώ η αξίωση απόδοσης του καταβληθέντος επιπλέον τιμήματος {που γεννιέται με την άσκηση του δικαιώματος μείωσης} υπόκειται στη συνήθη παραγραφή. Στη σύντομη παραγραφή υπάγονται και οι αξιώσεις των ΑΚ 547 εδ. β' και 559 εδ. α'. + ΑΚ ΧΡΟΝΟΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗΣ > Στα ακίνητα είναι πέντε χρόνια και στα κινητά δύο + ΑΚ 554. ΕΝΑΡΞΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗΣ > Η παραγραφή του πράγματος αρχίζει από την (ολική) παράδοση του πράγματος (κινητού ή ακίνητου) στον αγοραστή. + ΑΚ εδ. α'. Ειδικά για την περίπτωση της πλημμελούς εγκατάστασης (ΑΚ 536) γίνεται δεκτό ότι η παραγραφή αρχίζει από το πέρας της εγκατάστασης. ΑΝΑΣΤΟΛΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΗΣ > ΑΚ 255 επ., 260 επ. και ΕΓΓΥΗΤΙΚΗ ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ > Είναι η προθεσμία ευθύνης του πωλητή που συμφωνήθηκε από τα μέρη γι' αυτό ισχύει το ΑΚ 556. ΔΙΑΔΟΧΙΚΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΩΓΗ > ΑΚ για την έναρξη του χρόνου παραγραφής. Γ. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΡΩΝ ΣΤΗΝ ΠΩΛΗΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ i) ΠΩΛΗΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ > Ισχύει ό,τι και για την πώληση με τις εξής ιδιομορφίες: Υποχρεώσεις πωλητή -> μεταβίβαση του δικαιώματος (ΑΚ 513). Για τα νομικά ελαττώματα του πωλούμενου δικαιώματος ισχύει το ΑΚ 516. / παράδοση της (οιονεί) νομής ή κατοχής του πράγματος, όταν το πωλούμενο δικαίωμα παρέχει τέτοια εξουσία σε πράγμα (π.χ. πώληση απαίτησης που ασφαλίζεται με ενέχυρο πράγματος). Για τη μη εκπλήρωση εφαρμόζονται οι ΑΚ 374 επ. και 467 επ. Υποχρεώσεις αγοραστή -> καταβολή του τιμήματος. Κίνδυνος -> ΑΚ 380 επ. Αν το πωλούμενο δικαίωμα παρέχει εξουσία οιονεί νομής ή κατοχής πράγματος, η μετάθεση κινδύνου ρυθμίζεται κατά ΑΚ 522 επ. Ευθύνη για πραγματικά ελαττώματα ή έλλειψη συμφωνημένης ιδιότητας -> Υπάρχει μόνο όταν το δικαίωμα παρέχει εξουσία οιονεί νομής ή κατοχής σε πράγμα (π.χ. πώληση επικαρπίας) Factoring -> Η επιχείρηση πωλεί (=αναλαμβάνει την υποχρέωση να εκχωρήσει) τις απαιτήσεις της σε τράπεζα και η τράπεζα υποχρεούται να πιστώσει την επιχείρηση με ποσό ανάλογο προς την αξία των απαιτήσεων. ii) ΠΩΛΗΣΗ ΑΛΛΩΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ > Οι σχέσεις των μερών ρυθμίζονται ανάλογα προς τη φύση του αντικειμένου της πώλησης. + ΑΚ 1942 επ. ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 9

11 Δ. ΕΙΔΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΠΩΛΗΣΗΣ i) ΠΩΛΗΣΗ ΜΕ ΑΠΟΣΤΟΛΗ, ΔΟΚΙΜΗ Ή ΕΞΩΝΗΣΗ: Πώληση με αποστολή -> Υπάρχει όταν ο πωλητής στέλνει το πράγμα, με αίτηση του αγοραστή, σε τόπο διαφορετικό (τόπος προορισμού) από τον τόπο εκπλήρωσης της παροχής (ΑΚ 524). Εξαρτάται από την οικεία σύμβαση σε ποιον θα γίνει η παράδοση του πράγματος από τον πωλητή, από ποιον θα γίνει η μεταφορά κλπ. Με την παράδοση του πράγματος για αποστολή κατ' αρχήν δε μεταβιβάζεται η κυριότητα ούτε παραδίδεται η νομή. Για τη μετάθεση κινδύνου ισχύει το ΑΚ 524, ενώ υποστηρίζεται ότι ο αγοραστής φέρει και τον κίνδυνο μεταφοράς. Κατά τα λοιπά ισχύουν οι γενικές ρυθμίσεις. Πώληση με δοκιμή -> Είναι η πώληση που τελεί υπό την αίρεση της έγκρισης του αγοραστή (ή τρίτου). Η αίρεση είναι εξουσιαστική (ΑΚ 563 εδ. β'), ενώ μπορεί να συμφωνηθεί αναβλητική (σύμφωνο αρεσκείας- ΑΚ 563 εδ. α') ή διαλυτική (σύμφωνο απαρέσκειας). Ο πωλητής οφείλει να καταστήσει δυνατή τη δοκιμή, αλλά ο αγοραστής δεν υποχρεούται να προβεί σε αυτή. Η δηλώσεις έγκρισης ή αποποίησης είναι μονομερείς, άτυπες, απευθυντέες, ρητές ή σιωπηρές + ΑΚ 564. Για τον κίνδυνο και τα ωφελήματα ισχύουν τα ΑΚ 523, 525. Κατά το διάστημα που η αίρεση ήρτηται, τα μέρη δεσμεύονται από τη σύμβαση. Αν πληρωθεί η αναβλητική αίρεση (ή ματαιωθεί η διαλυτική), επέρχονται πλήρως και οριστικά τα αποτελέσματα της πώλησης αν ματαιωθούν, ματαιώνεται η πώληση και αποδίδονται οι παροχές κατά ΑΚ 904 επ. Εξώνηση -> Σύμφωνο εξωνήσεως είναι το πρόσθετο σύμφωνο μεταξύ πωλητή και αγοραστή, με το οποίο παρέχεται στον πωλητή το δικαίωμα να αγοράσει το πωληθέν από τον αγοραστή (ΑΚ 565). Πρόκειται ουσιαστικά για δεύτερη πώληση (του ίδιου αντικειμένου) με πωλητή τον αγοραστή και αγοραστή τον πωλητή, η οποία τελεί υπό την αναβλητική αίρεση της άσκησης του δικαιώματος εξώνησης εκ μέρους του πωλητή (π.χ. ο Π πωλεί στον Α το πράγμα π και συμφωνούν ότι ο Π θα αγοράσει από τον Α το π μέσα σε τρία χρόνια με τίμημα τ). Η συμφωνία μπορεί να συναφθεί είτε συγχρόνως με την πώληση ή μετά από αυτή. Υπόκειται στον τύπο που προβλέπεται για την πώλησης, της οποίας αποτελεί πρόσθετο σύμφωνο. Το τίμημα της εξώνησης (=εξαγοράς) συμφωνείται από τα μέρη αν δεν υπάρχει σχετική συμφωνία, ως τίμημα λογίζεται αυτό της αρχικής πώλησης (ΑΚ 566 1) + ΑΚ (αποσβεστική προθεσμία). Το δικαίωμα εξώνησης είναι διαπλαστικό, μεταβιβαστό και κληρονομητό ασκείται με μονομερή δήλωση του πωλητή απευθυντέα προς τον αγοραστή (=οιονεί δικαιοπραξία, αμετάκλητη και ανεπίδεκτη αίρεσης, ενώ υπόκειται στον τύπο που ορίζεται για τη σύμβαση πώλησης- ΑΚ 567). + ΑΚ 572. Απώλεια του δικαιώματος εξώνησης επέρχεται με παρέλευση της αποσβεστικής προθεσμίας μέσα στην οποία αυτό έπρεπε να ασκηθεί / παραίτηση του πωλητή / αντίθετη συμφωνία / σύγχυση / καταστροφή του πράγματος εξ ολοκλήρου ή κατά μέγα μέρος χωρίς υπαιτιότητα του αγοραστή (ΑΚ 570 εδ. α'). Οι υποχρεώσεις του αγοραστή είναι να επιστρέψει το πράγμα μαζί με τα παραρτήματά του ελεύθερο από βάρη, με τα οποία αυτό έχει επιβαρυνθεί πριν την εξώνηση (ΑΚ 568 εδ. α') / να αποζημιώσει τον πωλητή κατά ΑΚ 569. Από την άλλη, οι υποχρεώσεις του πωλητή είναι να καταβάλει το τίμημα (ΑΚ 568 εδ. α') / να αποδώσει τις δαπάνες κατά ΑΚ 571 εδ. α'. + ΑΚ 570 εδ. β', 568, εδ. β', 571 εδ. β'. ii) ΠΩΛΗΣΗ ΜΕ ΕΠΙΦΥΛΑΞΗ ΚΥΡΙΟΤΗΤΑΣ > Ο όρος διατήρησης της κυριότητας (=σύμφωνο επιφύλαξης κυριότητας) είναι ρήτρα της σύμβασης πώλησης, σύμφωνα με την οποία ο πωλητής θα διατηρήσει την κυριότητα του πωλούμενου πράγματος εωσότου αποπληρωθεί το τίμημα. Στην ΑΚ περιέχεται ερμηνευτικός κανόνας, κατά τον οποίο ο όρος διατήρησης της κυριότητας σημαίνει ότι η μεταβίβαση της κυριότητας στον αγοραστή επέρχεται μόλις πληρωθεί η αίρεση της αποπληρωμής του τιμήματος και ότι ο πωλητής, σε περίπτωση υπερημερίας του αγοραστή, έχει δικαίωμα είτε να απαιτήσει το τίμημα είτε να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση. Το σύμφωνο επιφύλαξης της κυριότητας μπορεί να γίνει κατά τη σύναψη της πώλησης ή μετά από αυτή, πριν -όμως- από τη μεταβίβαση της κυριότητας στον αγοραστή (με σύμβαση τροποποιητική της ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 10

12 αρχικής σύμβασης πώλησης). Το σύμφωνο υπόκειται στον τύπο στον οποίο υπόκειται και η πώληση. Είναι δυνατό κατά τη συμφωνία των μερών, η μεταβίβαση της κυριότητας προς τον αγοραστή να τελεί υπό τη διαλυτική αίρεση της αποπληρωμής του τιμήματος (=καταπιστευτέος όρος). Οι υποχρεώσεις του πωλητή είναι να μεταβιβάσει την κυριότητα με την αναβλητική αίρεση της αποπληρωμής του τιμήματος / να παραδώσει στον αγοραστή την κατοχή του πράγματος. Αν αντικείμενο της πώλησης είναι ακίνητο, η μεταβίβαση της κυριότητας με την αναβλητική αίρεση πρέπει να υποβληθεί σε μεταγραφή. Από την άλλη, ο αγοραστής υποχρεούται να καταβάλει το τίμημα στο μέλλον, ολικά ή μερικά. * Ενοχικές και εμπράγματες σχέσεις ηρτημένης της αίρεσης -> Ο αγοραστής φέρει τον κίνδυνο από την παράδοση του πράγματος σε αυτόν (ΑΚ 532 2, 522) / φέρει τα βάρη και παίρνει τα ωφελήματα από την παράδοση του πράγματος σε αυτόν (ΑΚ 525) / έχει παρεπόμενες υποχρεώσεις από την καλή πίστη να δείχνει επιμέλεια για το πράγμα, να αποφεύγει πράξεις αντίθετες προς τη σχέση κλπ / έχει την κατοχή και τη νομή του πράγματος με την αναβλητική αίρεση της αποπληρωμής του τιμήματος / έχει (μεταβιβαστό, κληρονομητό, κατασχετό) δικαίωμα προσδοκίας να γίνει κύριος το πράγματος με την αποπληρωμή του τιμήματος. Από την άλλη, ο πωλητής δικαιούται να απαιτήσει πληρωμή του τιμήματος κατά τη συμφωνία / έχει την κυριότητα και τη νομή του πράγματος (ΑΚ 206, 1036 επ). Σημειώνεται ότι η απώλεια της κυριότητας του πωλητή ηρτημένης της αίρεσης (π.χ. λόγω μεταβίβασης σε καλόπιστο τρίτο, λόγω ένωσης ή ειδοποιΐας) επιφέρει κατάργηση του συμφώνου ο πωλητής έχει διάφορες ενοχικές αξιώσεις (π.χ. αποζημίωσης, αδικαιολόγητου πλουτισμού κλπ). * Ενοχικές και εμπράγματες σχέσεις όταν δεν πληρωθεί η αίρεση -> αν ο αγοραστής δεν καταβάλλει το τίμημα κατά το χρόνο που συμφωνήθηκε, περιέρχεται σε υπερημερία οφειλέτη (ΑΚ 532) και εξακολουθεί να το οφείλει. Η μη έγκαιρη καταβολή του τιμήματος από τον αγοραστή οδηγεί σε ματαίωση της αναβλητικής αίρεσης, η οποία καθίσταται οριστική μόνο όταν ο πωλητής υπαναχωρήσει. Από την άλλη, ο πωλητής δικαιούται να απαιτήσει εκπλήρωση / να υπαναχωρήσει από τη σύμβαση. Αμφισβητείται αν πρόκειται για νόμιμη ή συμβατική υπαναχώρηση, ενώ η ΑΚ 531 δεν εφαρμόζεται. Το δικαίωμα υπαναχώρησης ασκείται με μονομερή, άτυπη δήλωση του πωλητή και απευθυντέα προς τον αγοραστή + ΑΚ Με την υπαναχώρηση επέρχεται οριστική ματαίωση της αίρεσης. Η κυριότητα (και η νομή) ανήκουν οριστικά στον πωλητή, ο οποίος μπορεί να ασκήσει κατά του αγοραστή τη διεκδικητική αγωγή. / να ζητήσει αποζημίωση κατά ΑΚ 343 1, 345. Κατά την κρατούσα γνώμη, η επιλογή του δικαιώματος εκπλήρωσης ή υπαναχώρησης είναι αμετάκλητη. Κατά άλλη γνώμη, η άσκηση του δικαιώματος υπαναχώρησης αποκλείει όλα τα άλλα δικαιώματα. / η άσκηση του δικαιώματος εκπλήρωσης δεν αποκλείει τα άλλα δικαιώματα μόνο η καταβολή του τιμήματος επιφέρει αποκλεισμό. / η άσκηση του δικαιώματος αποζημίωσης αποκλείει το δικαίωμα εκπλήρωσης αυτό αποκλείεται μόνο με την καταβολή της αποζημίωσης. Όταν πληρωθεί η αίρεση, ο αγοραστής καθίσταται οριστικά κύριος του πράγματος. iii) ΑΛΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΠΩΛΗΣΗΣ > α) Μεταπρασία: Ο πωλητής παραδίσει στον αγοραστή (μεταπράτη) την κατοχή του πράγματος, το οποίο ο τελευταίος πρόκειται να πωλήσει σε άλλον. Ο πωλητής αναλαμβάνει να συναινέσει στη διάθεση του πράγματος από τον μεταπράτη στον πελάτη, ενώ ο μεταπράτης υποχρεούται να καταβάλει στον πωλητή το τίμημα όταν πωληθεί το πράγμα, ή να του επιστρέψει το πράγμα, αν δεν πωληθεί. Η μεταπρασία μπορεί να είναι π.χ. σχέση αντιπροσώπευσης και παρακαταθήκης ή πώληση με αναβλητική αίρεση της περαιτέρω πώλησης του πράγματος από τον μεταπράτη στον πελάτη. // β) Μίσθωση - πώληση: Πρόκειται για μικτή σύμβαση, στην οποία ο αγοραστής μπορεί να αγοράσει το μίσθιο με τίμημα στο οποίο συνυπολογίζονται και τα ήδη καταβληθέντα μισθώματα. Εωσότου ο μισθωτής ασκήσει το δικαίωμά του να αγοράσει το μίσθιο, η σχέση ισχύει ως μίσθωση. // γ) Χρηματοδοτημένη πώληση: Πρόκειται για πώληση, στην ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 11

13 οποία το τίμημα καταβάλλεται με πιστωτική κάρτα. Η σχέση αναλύεται σε: πώληση μεταξύ πωλητή και αγοραστή δάνειο μεταξύ πιστωτικού ιδρύματος που εκδίδει την πιστωτική κάρτα και αγοραστή. Οι δύο σχέσεις είναι αυτοτελείς. Ε. ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ, ΑΝΤΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ > Ανταλλαγή (ΑΚ 573) είναι η αμφοτεροβαρής σύμβαση, με την οποία ο ένας συμβαλλόμενος υποχρεούται να μεταβιβάσει την κυριότητα πράγματος (ή δικαίωμα) και να το παραδώσει έναντι παροχής της κυριότητας πράγματος (ή δικαιώματος) και της παράδοσης αυτού από τον άλλο συμβαλλόμενο. Δεν είναι ασυμβίβαστη με την έννοια της ανταλλαγής η συμφωνία ότι θα καταβληθεί και ορισμένο χρηματικό ποσό. Δεν εφαρμόζονται τα ΑΚ , ενώ αμφισβητείται αν ισχύουν οι διατάξεις για τη μείωση του τιμήματος. IV. ΜΙΣΘΩΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ (ΑΚ 574 επ) Α. ΓΕΝΙΚΑ: Μίσθωση πράγματος είναι η (ενοχική, υποσχετική, αμφοτεροβαρής, συναινετική, διαρκής, άτυπη) σύμβαση, με την οποία ο ένας συμβαλλόμενος (εκμισθωτής) υποχρεούται να παραχωρήσει στον άλλο (μισθωτή) τη χρήση του πράγματος για όσο χρόνο διαρκεί η σύμβαση, ενώ ο μισθωτής οφείλει να καταβάλει το συμφωνημένο μίσθωμα. Στοιχεία της είναι το πράγμα (μίσθιο) - > αντικείμενο μίσθωσης μπορεί να είναι πράγμα οποιασδήποτε φύσεως ή και (ιδανικό) μέρος του, κοινόχρηστα ή κοινά πράγματα {εφαρμόζονται και οι κανόνες για την κοινωνία το πράγμα δύναται σε ανήκει σε τρίτον ή στον ίδιο το μισθωτή. / παραχώρηση χρήσεως -> αποτελεί την κύρια υποχρέωση του εκμισθωτή. Το είδος της χρήσης αποτελεί αντικείμενο συμφωνίας των μερών, ενώ από αυτό εξαρτάται και η εφαρμογή ειδικών διατάξεων, ακόμα και η ακυρότητα της σύμβασης. // μίσθωμα -> η καταβολή του αποτελεί κύρια υποχρέωση του μισθωτή. Μπορεί να συνίσταται σε χρήμα ή οποιαδήποτε άλλη παροχή- π.χ. ποσοστό των κερδών της επιχείρησης που ασκείται στο μίσθιο-, ενώ το ύψος του καθορίζεται από συμφωνία των μερών. Αποτελεί το αντάλλαγμα για την παραχώρηση της χρήσης, όμως μπορεί να καλύπτει και τυχόν παρεπόμενες δαπάνες του εκμισθωτή. ΣΥΣΤΑΣΗ > Απαιτείται σύμπτωση των δηλώσεων βουλήσεως των μερών ως προς το μίσθιο, το μίσθωμα και τη χρήση είναι δυνατή και σύσταση με πράξη της Διοίκησης ή ex lege. Υφίστανται περιορισμοί τόσο ως προς το πράγμα όσο και ως προς τα πρόσωπα (π.χ. ΑΚ 1619 αρ.1). Είναι δυνατό να υπάρχουν περισσότεροι μισθωτές ή εκμισθωτές, οπότε η μίσθωση είναι και πάλι ενιαία ενοχική σχέση, στην οποία εφαρμόζονται και οι διατάξεις για την κοινωνία. Β. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΡΩΝ i) ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΚΜΙΣΘΩΤΗ Υποχρέωση παραχώρησης της χρήσης του μισθίου (ΑΚ ) -> Αναλύεται σε υποχρέωση * παράδοσης του πράγματος: επειδή ο μισθωτής δεν υποχρεούται να παραλάβει το μίσθιο, η υποχρέωση του εκμισθωτή συνίσταται σε όλες τις ενέργειες που είναι αναγκαίες, ώστε το μίθιο να τεθεί στη διάθεση του μισθωτή. Όταν η χρήση δεν είναι αδιάκοπη, ο μισθωτής έχει την κατοχή μόνο κατά τα διαστήματα της χρήσης. Το πράγμα πρέπει να είναι κατάλληλο να εξυπηρετήσει τη χρήση μαζί με αυτό παραδίδονται και όλα τα συστατικά και παραρτήματά του. / * παράλειψης της αδιάκοπης χρήσης κατά τη διάρκεια της μίσθωσης: περιλαμβάνει την υποχρέωση του μισθωτή να απέχει από κάθε ενέργεια που μπορεί να διαταράξει την ακώλυτη χρήση, καθώς και να προβαίνει σε κάθε ενέργεια που επιτρέπει την αδιακώλυτη χρήση. / και * διατήρησης της καταλληλότητας του πράγματος για τη χρήση: περιλαμβάνεται κάθε μέτρο (π.χ. ΑΚ 200, 288) για τη συντήρηση του ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 12

14 πράγματος (ΑΚ 591 1). Ο μισθωτής μπορεί κατά περίπτωση να υποχρεούται σε ανακατασκευή του καταστραφέντος μισθίου, ενώ υποχρεούται σε προεκπλήρωση (ΑΚ 595). Μη συμμόρφωση του εκμισθωτή προς την υποχρέωσή του συνεπάγεται ευθύνη του κατά τις γενικές διατάξεις (ΑΚ 374 επ., 380 επ), εφόσον δεν υπάρχει ειδικότερη διάταξη. ΠΑΡΕΠΟΜΕΝΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΚΜΙΣΘΩΤΗ > Μπορεί να είναι μη αυτοτελείς (=δεν αναφέρονται ειδικά στο νόμο και απορρέουν αμέσως από την κύρια υποχρέωση του εκμισθωτή- π.χ. παροχή πληροφοριών για το μίσθιο, ώστε να επιτρέπεται ευχερώς η χρήση του) ή αυτοτελείς (=ειδικά ρυθμιζόμενες υποχρεώσεις, οι οποίες συναρτώνται με την κύρια). Για τα (ιδιωτικά ή δημόσια) βάρη του μισθίου εφαρμόζεται το ΑΚ 590, ενώ ο μισθωτής που να καταβάλλει δικαιούται να τα αναζητήσει από τον εκμισθωτή. + ΑΚ για τις αναγκαίες δαπάνες (=γίνονται προκειμένου να διατηρηθεί η καταλληλότητα του μισθίου) και ΑΚ για τις επωφελείς δαπάνες (=επαυξάνουν την αξία του μισθίου). ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΕΚΜΙΣΘΩΤΗ ΓΙΑ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΙΔΙΟΤΗΤΩΝ ΤΟΥ ΜΙΣΘΙΟΥ > α) Νομικό ελάττωμα -> είναι η ολική ή μερική αφαίρεση της συμφωνημένης χρήσης του μισθίου από το μισθωτή εξαιτίας της άσκησης (δικαστικά ή εξώδικα) κάποιου δικαιώματος τρίτου (ΑΚ 583 εδ. α'). Μπορεί να προκύψει και από την απόσβεση του δικαιώματος του εκμισθωτή στο μίσθιο. Δεν αποτελεί νομικό ελάττωμα η απλή ύπαρξη του δικαιώματος. / β) Πραγματικό ελάττωμα (π.χ. δυσοσμία, υγρασία, ύπαρξη μικροβίων, θόρυβοι άλλων ενοίκων) -> Είναι κάθε ιδιότητα του μισθίου, η οποία με την ύπαρξη ή την έλλειψή της έχει δυσμενή επίπτωση (=παρακώλυση) στη συμφωνημένη χρήση του. Δημοσίου δικαίου απαγορεύσεις ή περιορισμοί της χρήσης αποτελούν πραγματικά ελαττώματα. Για την ευθύνη του εκμισθωτή για ελαττώματα και για έλλειψη συμφωνημένων ιδιοτήτων κρίσιμος είναι ο χρόμος παράδοσης του μισθίου στο μισθωτή και όλος ο εφεξής χρόνος διάρκειας της μίσθωσης (ΑΚ 576). Επίταση της ευθύνης του εκμισθωτή προβλέπεται αν το ελάττωμα ή η έλλειψη υπάρχουν κατά τη σύναψη της μίσθωσης (ΑΚ 577). Αμφισβητείται αν η ευθύνη του ΑΚ 576 είναι εγγυητική ή για μη εκπλήρωση η κατά ΑΚ είναι ευθύνη για μη εκπλήρωση. Τα δικαιώματα του μισθωτή είναι *άρση ελαττωμάτων ή ελλείψεων / *μη καταβολή ή μείωση του μισθώματος / *αποζημίωση / *καταγγελία. Ο εκμισθωτής απαλλάσσεται στις εξής περιπτώσεις: γνώση του κατά τη συνομολόγηση της μίσθωσης (ΑΚ 579). Χωρεί απαλλαγή για κάθε ελάττωμα ή έλλειψη. / ανεπιφύλακτη παραλαβή του μισθίου και γνώση του μισθωτή. Χωρεί απαλλαγή για πραγματικά ελαττώματα και έλλειψη συμφωνημένων ιδιοτήτων. / άγνοια του μισθωτή από βαριά αμέλεια κατά τη συνομολόγηση της μίσθωσης (ΑΚ 580). Χωρεί απαλλαγή μόνο για πραγματικά ελαττώματα. / απαλλακτική συμφωνία (ΑΚ 332, 334 2). Μπορεί να αναφέρεται σε ορισμένα ελαττώματα ή ελλείψεις συμφωνημένης ιδιότητας. / πταίσμα μισθωτή. Ο εκμισθωτής δεν ευθύνεται για ελαττώματα ή ελλείψεις που οφείλονται σε πταίσμα του μισθωτή. Αν τα ελαττώματα ή οι ελλείψεις συμφωνημένων ιδιοτήτων είναι περισσότερες, γεννιέται ευθύνη του εκμισθωτή χωριστά για το καθένα. ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ Η ΑΡΣΗ ΤΟΥ ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΟΣ Ή ΤΗΣ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΣΥΜΦΩΝΗΜΕΝΗΣ ΙΔΙΟΤΗΤΑΣ > Η υποχρέωση του εκμισθωτή για άρση των ελαττωμάτων απορρέει από την υποχρέωσή του να παραχωρήσει και να διατηρήσει το μίσθιο 'κατάλληλο' (+ΑΚ εδ. α'). Σε περίπτωση υπερημερίας του εκμισθωτή, ο μισθωτής δικαιούται: να απαιτήσει την άρση και αποζημίωση (ΑΚ 343 1) / να απαιτήσει αποζημίωση για τη μη εκτέλεση της σύμβασης (ΑΚ 577 εδ. α') / να άρει ο ίδιος το πραγματικό ελάττωμα (ΑΚ 583 εδ. β') ή την έλλειψη συμφωνημένης ιδιότητας και να απαιτήσει τη σχετική δαπάνη (ΑΚ εδ. β') / να καταγγείλει τη μίσθωση (ΑΚ 585). ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 13

15 ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ Η ΜΗ ΚΑΤΑΒΟΛΗ Ή ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΜΙΣΘΩΜΑΤΟΣ > Η υποχρέωση του εκμισθωτή να δεχτεί μείωση ή μη καταβολή του τιμήματος υφίσταται στα ΑΚ και αφορά κάθε είδους ελαττώματα και ελλείψεις συμφωνημένων ιδιοτήτων. Ο μισθωτής έχει το σχετικό δικαίωμα ανεξάρτητα από το αν υφίσταται ζημία η μη καταβολή ή μείωση του μισθώματος μπορεί να ζητηθεί με (ανταν)αγωγή ή ένσταση, ενώ είναι δυνατό να υπάρξει και συμφωνία των μερών. Τυχόν προκαταβληθέντα μισθώματα αναζητούνται κατά ΑΚ 904 επ. Το ύψος της μείωσης του μισθώματος είναι ανάλογο προς την έκταση και τη διάρκεια της παρακώλυσης χρήσης. Σε περίπτωση μη καταβολής μισθώματος, δεν υφίσταται αναστροφή ή διάλυση της μίσθωσης (+ΑΚ 585). ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ Η ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ > Οφείλεται από τον εκμισθωτή αν η συμφωνημένη ιδιότητα λείπει ήδη κατά τη σύναψη της μίσθωσης (ΑΚ 577 εδ. α'). Είναι αδιάφορη η γνώση ή η από αμέλεια άγνοια του εκμισθωτή (=αντικειμενική ευθύνη). / αν το ελάττωμα υπήρχε ήδη κατά τη σύναψη της σύμβασης και ο εκμισθωτής το γνώριζε ή όφειλε να το γνωρίζει (ΑΚ 577 εδ. β'). / αν από υπαιτιότητα του εκμισθωτή έλειψε η συμφωνημένη ιδιότητα ή εμφανίστηκε το ελάττωμα μετά τη σύναψη της μίσθωσης (ΑΚ 578 1) / αν ο εκμισθωτής περιήλθε σε υπερημερία ως προς την άρση του ελαττώματος ή την έλλειψη ιδιότητας (ΑΚ 578 2). Η αποζημίωση είναι το θετικό διαφέρον, ενώ καλύπτεται και η περαιτέρω ζημία. Δικαιούχος είναι ο μισθωτής και, γενικότερα, όλα τα πρόσωπα που υπάγονται στη σφαίρα προστασίας της μίσθωσης (π.χ. μέλη της οικογένειάς του). ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ > Παραγραφή: οι αξιώσεις του μισθωτή υπάγονται σε 20ετή παραγραφή όμως, η αξίωση δαπανών (ΑΚ εδ. β') υπόκειται στην παραγραφή του ΑΚ 603. / Συρροή των διαφόρων δικαιωμάτων: α) Το δικαίωμα άρσης ελαττωμάτων και ελλείψεων συμφωνημένης ιδιότητας δεν αποκλείει την άρση των άλλων. β) Το δικαίωμα μείωσης ή μη καταβολής του μισθώματος μπορεί να ασκηθεί παράλληλα προς το δικαίωμα άρσης ελαττωμάτων (για το χρόνο έως την άρση) και το δικαίωμα καταγγελίας (για το χρόνο έως τη λήξη της μίσθωσης). γ) Το δικαίωμα αποζημίωσης μπορεί να ασκηθεί παράλληλα προς το δικαίωμα άρσης ελαττωμάτων και το δικαίωμα καταγγελίας. δ) Το δικαίωμα καταγγελίας αποκλείεται μετά την άρση των ελαττωμάτων κι αν ασκηθεί αποκλείει το δικαίωμα άρσης. Και μετά την άσκηση καταγγελίας δυνατή είναι η άσκηση των δικαιωμάτων μείωσης του μισθώματος και αποζημίωσης για το χρόνο έως τη λήξη της μίσθωσης. ii) ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΙΣΘΩΤΗ Υποχρέωση καταβολής μισθώματος -> Η εκπλήρωση της υποχρέωσης αυτής εξασφαλίζεται στα ακίνητα με νόμιμο ενέχυρο του εκμισθωτή (ΑΚ 604 επ). Η παραγραφή της αξίωσης του εκμισθωτή είναι πενταετής (ΑΚ 250 αρ. 16 και 253). Στη μίσθωση ακινήτου συνηθίζεται η κατά μήνα προκαταβολή του μισθώματος για τον τόπο καταβολής ισχύουν τα ΑΚ 320 επ. Σχετικά με τα κωλύματα χρήσεως, παρατηρητέα είναι τα εξής: *κώλυμα χρήσης από λόγους που αφορούν το μισθωτή [ανεξάρτητα από υπαιτιότητά του- π.χ. αποδημία, ασθένεια, φυλάκιση (ΑΚ 613)]. Ο μισθωτής δεν απαλλάσσεται από την υποχρέωση υποχρεούται σε καταβολή κατά τους όρους της σύμβασης (ΑΚ 596 εδ. α'). / *κώλυμα χρήσης από άλλους λόγους απαλλάσσει το μισθωτή από την υποχρέωση. Μπορεί να οφείλονται σε υπαιτιότητα του εκμισθωτή (π.χ. μη παραχώρηση της χρήσης) ή να αφορούν το μίσθιο (π.χ. καταστροφή του) ή να είναι γενικοί (π.χ. απαγόρευση άσκησης του επαγγέλματος για την άσκηση του οποίου έγινε η μίσθωση) / *κώλυμα χρήσης του μισθωτή και έκπτωση ωφελειών (ΑΚ 596 εδ. β'- π.χ. ιδιόχρηση, περαιτέρω εκμίσθωση, αποφυγή φθορών ή δαπανών κλπ). Εκπίπτεται και ό,τι παρέλειψε να ωφεληθεί ο εκμισθωτής δολίως (ΑΚ 700 εδ. β') ή κατά ΑΚ 281 πρόκειται για μορφή συμψηφισμού κέρδους και ζημίας. Αν ο μισθωτής δεν εκπληρώνει την υποχρέωσή του, ο εκμισθωτής έχει δικαίωμα α) να απαιτήσει την καταβολή (ΑΚ 574) / β) να προτείνει την ένστασή της (ΑΚ 374) / γ) καταγγελίας (ΑΚ 597 επ). Σε περίπτωση ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 14