Στοιχεία Αστικού Δικαίου - 4 ο Μάθημα

Transcript

1 1. Δικαιοπραξία Στοιχεία Αστικού Δικαίου - 4 ο Μάθημα Έννοια Δικαιοπραξίας Δικαιοπραξία είναι η δήλωση βούλησης ενός ή περισσότερων προσώπων που κατευθύνεται στην παραγωγή κάποιου έννομου αποτελέσματος, το οποίο επέρχεται γιατί το θέλησε ο δηλών 2. Διακρίσεις Δικαιοπραξιών Δικαιοπραξίες Ενοχικές /Εμπράγματες Αιτιώδεις Αναιτιώδεις Επαχθείς Τυπικές Χαριστικές Άτυπες Μονομερείς Εν ζωή Προσωπικού δικαίου Υποσχετικές Πολυμερείς Αιτία θανάτου Περιουσιακού δικαίου Εκποιητικές Διάκριση με βάση τον αριθμό των προσώπων που μετέχουν στην κατάρτιση των δικαιοπραξιών: - Μονομερείς δικαιοπραξίες - Πολυμερείς (διμερής) δικαιοπραξίες Συμβάσεις, Καταστατικές συμφωνίες, Συνδικαιοπραξίες, και Συλλογικές Πράξεις Σύμβαση είναι η πολυμερής δικαιοπραξία που περιέχει τις δηλώσεις βούλησης δύο ή περισσότερων προσώπων, οι οποίες είναι μεταξύ τους αντίθετες, συμπίπτουν όμως ως προς το επιδιωκόμενο έννομο αποτέλεσμα. Διάκριση με βάση το χρονικό σημείο κατά οι δικαιοπραξίες επιφέρουν τα αποτελέσματά τους - Δικαιοπραξίες εν ζωή - Δικαιοπραξίες αιτία θανάτου Διάκριση ανάλογα με το αν ρυθμίζονται θέματα της περιουσιακής ή της προσωπικής κατάστασης του δικαιοπρακτούντος. - Δικαιοπραξίες Προσωπικού Δικαίου - Δικαιοπραξίες Περιουσιακού Δίκαίου Διάκριση με βάση την έννομη συνέπεια που επιδιώκεται με τις δικαιοπραξίες (η διάκριση αφορά μόνο δικαιοπραξίες Περιουσιακού Δικαίου) - Υποσχετική Δικαιοπραξία - Εκποιητική Δικαιοπραξία 1

2 Διάκριση με βάση τη φύση του δικαιώματος που αποτελεί το αντικείμενο της δικαιοπραξίας: - Ενοχικές δικαιοπραξίες - Εμπράγματες δικαιοπραξίες. Διάκριση με βάση το εάν υπάρχει αντάλλαγμα ή όχι - Επαχθείς δικαιοπραξίες - Χαριστικές δικαιοπραξίες Διάκριση με βάση την επίδραση που έχει το κύρος της υποκείμενης αιτίας - Αιτιώδεις δικαιοπραξίες - Αναιτιώδεις δικαιοπραξίες Διάκριση με βάση το εάν η δήλωση βούλησης απαιτείται να περιβληθεί τύπο ή όχι. - Τυπικές δικαιοπραξίες - Άτυπες δικαιοπραξίες Διάκριση με βάση το εάν για την κατάρτιση της δικαιοπραξίας αρκεί συμφωνία ή απαιτείται και παράδοση. - Συναινετικές δικαιοπραξίες - Παραδοτικές δικαιοπραξίες 2

3 3. Σύναψη Δικαιοπραξίας - Προαπαιτούμενα Προϋποθέσεις Δικαιοπραξίας Μη αντίθετη στο νόμο /χρηστά ήθη (αλλιώς άκυρη δικαιοπραξία) Τήρηση τύπου που απαιτεί ο νόμος (αν δεν τηρηθεί η δικαιοπραξία είναι άκυρη) Ικανότητα για Βούληση Δήλωση Δικαιοπραξία (θέληση) Βούλησης (εξωτερικεύω τη θέλησή μου) Ελαττώματα Βούλησης Διαφωνία βούλησης + δήλωσης (Διάσταση βούλησης + δήλωσης) Πλάνη ως προς Απάτη Απειλή Εκούσια Ακούσια τη Βούληση (ηθελημένη) (μη ηθελημένη) (πλάνη ως προς Διάσταση: Διάσταση: τα παραγωγικά -Εικονικότητα - Πλάνη στη αίτια: Η δικαιοπραξία δήλωση μπορεί ν ακυρωθεί μόνο αν υπάρχει Η δικαιοπραξία πλάνη ως προς τις μπορεί να ακυρωθεί ιδιότητες του από αυτόν που απατήθηκε πράγματος ή ή απειλήθηκε του προσώπου (ακυρώσιμη) Η εικονική Η δήλωση (ακυρώσιμη) δήλωση μπορεί να είναι άκυρη ακυρωθεί από αυτόν που πλανήθηκε εάν η πλάνη πλάνη είναι ουσιώδης (ακυρώσιμη) Οι προϋποθέσεις για την έγκυρη κατάρτιση (σύναψη) της δικαιοπραξίας είναι οι ακόλουθες: Δικαιοπρακτική ικανότητα (ικανότητα του προσώπου για δικαιοπραξία) Βούληση (έλλειψη ελαττωμάτων της βούλησης (θέλησης) του προσώπου που θα κάνει την δικαιοπραξία), δηλαδή το πρόσωπο να θέλει να κάνει την δικαιοπραξία Δήλωση βούλησης (δηλαδή να εξωτερικευθεί με δήλωση η βούληση του προσώπου έτσι ώστε να μην υπάρχει διάσταση-διαφωνία ανάμεσα στη βούληση (θέληση) του προσώπου και στη δήλωση που εντέλει έκανε) Νόμιμος τύπος (όπου αυτός απαιτείται, δηλαδή στις τυπικές δικαιοπραξίες) Το περιεχόμενο της δικαιοπραξίας να είναι σύμφωνο με το νόμο και τα χρηστά ήθη 3

4 3.1 Ικανότητα για Δικαιοπραξία Ικανοί για δικαιοπραξία είναι όσοι συμπλήρωσαν το 18 ο έτος της ηλικίας τους και δεν έχουν για κάποιον άλλο λόγο δικαιοπρακτική ανικανότητα (γ) Πλήρως ανίκανοι για οποιαδήποτε δικαιοπραξία είναι: όσοι δεν έχουν συμπληρώσει το 10 ο έτος της ηλικίας τους (νήπια) και όσοι βρίσκονται σε κατάσταση Πλήρους Στερητικής Δικαστικής Συμπαράστασης (παρά το γεγονός ότι μπορεί να έχουν συμπληρώσει το 18 ο έτος της ηλικίας τους). Παροδικά ανίκανοι για δικαιοπραξία είναι τα πρόσωπα που κατά τη στιγμή της κατάρτισης της δικαιοπραξίας: δεν έχουν συνείδηση των πραττομένων για διάφορους λόγους: π.χ. μέθη, υψηλός πυρετός, λήψη ναρκωτικών ουσιών βρίσκονται σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή που παρεμποδίζει τη λειτουργία της βούλησής τους: π.χ. σχιζοφρένεια, παράνοια, επιληψία, εγκεφαλική συμφόρηση. Περιορισμένα ικανοί για δικαιοπραξία είναι: όσοι έχουν συμπληρώσει το 10 ο έτος της ηλικίας τους, αλλά όχι το 18 ο έτος της ηλικίας τους όσοι βρίσκονται σε κατάσταση Μερικά Στερητικής Δικαστικής Συμπαράστασης και όσοι βρίσκονται σε κατάσταση Επικουρικής Δικαστικής Συμπαράστασης. Η δικαστική συμπαράσταση: (γ) αφορά σε άτομα που πάσχουν από ψυχική διαταραχή, ανάπηρους, τοξικομανείς, αλκοολικούς, κηρύσσεται από δικαστήριο και το δικαστήριο καθορίζει κατά περίπτωση τις συνέπειες της υποβολής του προσώπου σε δικαστική συμπαράσταση Ανήλικος Έχει συμπληρώσει το 10 ο ηλικίας του έτος της Ικανότητα Ικανός για δικαιοπραξία από την οποία αποκτά έννομο όφελος. Έχει συμπληρώσει το 14 ο ηλικίας του έτος της Ικανός για δικαιοπραξία με την οποία διαθέτει καθετί που έχει κερδίσει από την προσωπική του εργασία ή που του δόθηκε να το χρησιμοποιεί. Έχει συμπληρώσει το 15 ο ηλικίας του έτος της -Είναι ικανός να συνάψει σύμβαση εργασίας εφόσον έχουν δώσει τη γενική συναίνεσή τους αυτοί που ασκούν την επιμέλειά του -Εφόσον είναι έγγαμος είναι ικανός για κάθε δικαιοπραξία που είναι απαραίτητη για να συντηρεί και να βελτιώνει την περιουσία του και να συντηρεί την οικογένειά του 4

5 Δικαστική Συμπαράσταση Το πρόσωπο τίθεται με απόφαση δικαστηρίου σε Στερητική Δικαστική Συμπαράσταση και το δικαστήριο του ορίζει Δικαστικό Συμπαραστάτη Ικανότητα Το πρόσωπο είναι ανίκανο για ορισμένες δικαιοπραξίες τις οποίες καθορίζει το δικαστήριο (μερική στερητική δικαστική συμπαράσταση) [Περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία] Το πρόσωπο είναι ανίκανο για όλες τις δικαιοπραξίες (πλήρης στερητική δικαστική συμπαράσταση) [πλήρως ανίκανος για δικαιοπραξία ] Για τις δικαιοπραξίες που δεν έχει ικανότητα το πρόσωπο αντιπροσωπεύεται από τον δικαστικό συμπαραστάτη του Το πρόσωπο τίθεται με απόφαση δικαστηρίου σε Επικουρική Δικαστική Συμπαράσταση και το δικαστήριο του ορίζει δικαστικό Συμπαραστάτη Το πρόσωπο επιχειρεί ορισμένες δικαιοπραξίες τις οποίες καθορίζει το δικαστήριο μόνο μετά από προηγούμενη συναίνεση του δικαστικού συμπαραστάτη του (μερική επικουρική δικαστική συμπαράσταση) [περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία] Το πρόσωπο επιχειρεί το ίδιο όλες τις δικαιοπραξίες του, αλλά μόνο μετά από προηγούμενη συναίνεση του δικαστικού συμπαραστάτη του (ολική επικουρική δικαστική συμπαράσταση)[περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία]. 3.2 Βούληση (θέληση) Τα Ελαττώματα της βούλησης είναι τα ακόλουθα: Πλάνη στη βούληση (ή πλάνη ως προς τα παραγωγικά αίτια της βούλησης) Απάτη Απειλή. 3.3 Δήλωση Βούλησης Δήλωση Βούλησης Έννοια - Διακρίσεις Ρητή Σιωπηρή. Απευθυντέα 5

6 Μη απευθυντέα Διάσταση (ασυμφωνία) Βούλησης και Δήλωσης Βούλησης Ηθελημένη Διάσταση Βούλησης + Δήλωσης Βούλησης. - Απόλυτη Εικονικότητα - Σχετική Εικονικότητα. Μη Ηθελημένη (Ακούσια) Διάσταση Βούλησης + Δήλωσης Βούλησης: Πρόκειται για την πλάνη ως προς την δήλωση. 3.4 Τύπος Συστατικός Τύπος Αποδεικτικός Τύπος Μορφές Συστατικού Τύπου: Ιδιωτικό Έγγραφο Συμβολαιογραφικό Έγγραφο Δήλωση ενώπιον αρχής. 3.5 Μη αντίθεση στο νόμο και στα χρηστά ήθη Δικαιοπραξία που αντιβαίνει σε απαγορευτική διάταξη νόμου είναι άκυρη Δικαιοπραξία που είναι αντίθετη στα χρηστά ήθη (ανήθικη δικαιοπραξία) είναι άκυρη. 4. Άκυρη και Ακυρώσιμη Δικαιοπραξία 6