ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Transcript

1 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Συντομογραφίες Εισαγωγή Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΚΑΙ ΑΛΛΟ ΑΠΑ ΙΚΑΙΑ 2. Ιστορική αναδρομή Ι. Ρωμαϊκό δίκαιο ΙΙ. ίκαιο της βυζαντινής αυτοκρατορίας και της τουρκοκρατούμενης Ελλάδας ΙΙΙ. Το ελληνικό δίκαιο ως την εισαγωγή του ΑΚ Αλλοδαπά ίκαια I. Γερμανία Αυστρία Ελβετία II. Γαλλία Βέλγιο - Λουξεμβούργο III. Ιταλία IV. Αγγλία Β ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 177 ΑΚ 4. Ελευθερία του προσώπου I. Γενικά II. Κριτική Ασφάλεια των συναλλαγών 1. Γενικά Κριτική... 42

2 10 Περιεχόμενα 6. Προστασία των πιστωτών I. Γενικά II. Κριτική Ελεύθερη κυκλοφορία των αγαθών I. Γενικά II. Κριτική III. Συνέπειες Παρέκβαση: ικαιοπρακτικός περιορισμός της εξουσίας διαθέσεως δικαιώματος και Σύνταγμα Γ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 177 ΑΚ 9. Γενεσιουργός λόγος της ενοχής ικαιοπραξία I. Γενικά ΙΙΙ. Η παράλειψη της διάθεσης ως κύρια υποχρέωση IIΙ. Η παράλειψη της διάθεσης ως παρεπόμενη υποχρέωση ιάθεση I. Έννοια της διάθεσης II. ιάθεση με παράλειψη Υποχρέωση λήψης θετικών μέτρων για την εκπλήρωση της υποχρέωσης παράλειψης Ειδικότερα η ανοχή χρησικτησίας ως μορφή διάθεσης III. ιάθεση με αναγκαστική εκτέλεση από το δανειστή και το σύνδικο της πτωχεύσεως IV. ιάθεση και παραχώρηση της χρήσης V. ιάθεση με δικαστική απόφαση Εξουσία διάθεσης I. Έννοια II. Μεταβίβαση της εξουσίας διάθεσης III. Παραίτηση από την εξουσία διάθεσης... 77

3 Περιεχόμενα Τύπος της δικαιοπρακτικής απαγόρευσης I. Αρχή του ατύπου II. Εξαίρεση ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΤΩΝ ΑΚ 177 ΚΑΙ ΑΚ Το πρόβλημα και η λύση του Εμπράγματα δικαιώματα I. Γενικά II. Εμπράγματες και πραγματοπαγείς αξιώσεις i. Εμπράγματες αξιώσεις ii. Πραγματοπαγείς αξιώσεις III. Κυριότητα Ενοχική ενέργεια της απαγόρευσης ικαιοπρακτική απαγόρευση της διάθεσης αποκλειστικής κυριότητας ν. 3741/ ικαιοπρακτική απαγόρευση της εκποίησης πλοίου υποθηκευμένου κατά το ν. 3899/ IV. Επικαρπία V. Ενέχυρο ικαιοπρακτική απαγόρευση της μεταβίβασης του ενεχύρου Αποκλεισμός της ΑΚ Απαγόρευση της άσκησης του δικαιώματος του ενεχύρου Απαγόρευση της περαιτέρω ενεχύρασης VI. Υποθήκη ικαιοπρακτική απαγόρευση της μεταβίβασης της υποθήκης Απαγόρευση της παραχώρησης άλλης υποθήκης (ΑΚ 1290) i. Το πραγματικό της διάταξης ii. Συνέπειες της απαγόρευσης iii. Το πρόβλημα της καταπιστευτικής μεταβίβασης κυριότητας κινητού

4 12 Περιεχόμενα 15. Ενοχικά δικαιώματα I. Ενοχική ενέργεια της απαγόρευσης διάθεσης Γενικά Απαγόρευση της άσκησης II. Ανεκχώρητο της απαίτησης με συμφωνία δανειστή και οφειλέτη ΑΚ Η ΑΚ 466 ως εξαίρεση της ΑΚ Πεδίο εφαρμογής της διάταξης του άρθρου 466 ΑΚ. 116 i. Η συμφωνία περί ανεκχωρήτου ii. Μελλοντικές απαιτήσεις iii. Νόμιμη εκχώρηση iv. Άτυπο της συμφωνίας Έννομες συνέπειες της κατά ΑΚ 466 συμφωνίας i. Ακυρότητα της εκχώρησης ii. Μη αντιταξιμότητα της συμφωνίας ανεκχωρήτου έναντι των πιστωτών του δανειστή iii. Θεραπεία της ακυρότητας Οικογενειακά δικαιώματα I. Το πρόβλημα II. Εφαρμογή της ΑΚ 466 επί των μεταβιβαστών οικογενειακών δικαιωμάτων Κληρονομικά δικαιώματα I. Τα κατ ιδίαν μεταβιβαστά κληρονομικά δικαιώματα Γενικά Το δικαίωμα προσδοκίας του καταπιστευματοδόχου Το δικαίωμα του μετακληροδόχου Το δικαίωμα του κληροδόχου Η αξίωση μέμψης άστοργης δωρεάς Η προσδοκία δωρεάς αιτία θανάτου II. Απαγόρευση της διάθεσης δικαιώματος με διάταξη τελευταίας βούλησης Κανόνας : Ενοχική ενέργεια της απαγόρευσης Τρόπος Συμβουλή

5 Περιεχόμενα 13 III. 4. Σύσταση κληροδοσίας per damnationem Εξαιρέσεις από τον κανόνα του άρθρου ΑΚ 177 στο κληρονομικό δίκαιο ιορισμός εκτελεστή διαθήκης Σύσταση καθολικού καταπιστεύματος Σύσταση κληροδοσίας per vindicationem Εγκατάσταση κληρονόμου με τη διαλυτική αίρεση της διάθεσης ιαπλαστικά δικαιώματα I. Κανόνας: Εφαρμογή της ΑΚ 466 στη δικαιοπρακτική απαγόρευση της μεταβίβασης των αυτοτελών διαπλαστικών δικαιωμάτων II. ικαιοπρακτική απαγόρευση της άσκησης διαπλαστικού δικαιώματος Ενοχική ενέργεια της απαγόρευσης Η δικαιοπρακτική απαγόρευση της άσκησης διαπλαστικού δικαιώματος ως παραίτηση ικαιώματα προσδοκίας I. Κρατούσα γνώμη: Ενοχική ενέργεια της απαγόρευσης της διάθεσης II. Κριτική της κρατούσας γνώμης III. Ειδικά το δικαίωμα του αγοραστή στην πώληση με την επιφύλαξη της κυριότητας Πνευματική Ιδιοκτησία I. Απαγόρευση της παραχώρησης νέων αδειών Η παραχώρηση αποκλειστικής άδειας ως διάθεση δικαιώματος Εμπράγματος χαρακτήρας της αποκλειστικής ά- δειας II. Απαγόρευση της μεταβίβασης του περιουσιακού δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας Ενοχική ενέργεια της απαγόρευσης μεταβίβασης του δικαιώματος από τον πνευματικό δημιουργό

6 14 Περιεχόμενα III. IV. 2. Ακυρωτική ενέργεια της απαγόρευσης της περαιτέρω μεταβίβασης του δικαιώματος από τον αποκτώντα Απαγόρευση της περαιτέρω διάθεσης της άδειας εκμετάλλευσης Περιορισμοί ως προς την εκμετάλλευση των μεταβιβαζομένων εξουσιών Ενοχική ενέργεια των περιορισμών Εξαίρεση ακυρωτική ενέργεια των περιορισμών Συγγενικά δικαιώματα I. Γενικά II. Ειδικότερα περιορισμοί του ερμηνευτή ή εκτελεστή καλλιτέχνη να ηχογραφεί ερμηνείες για άλλη φωνογραφική εταιρία Το πρόβλημα Η λύση του III. Απαγόρευση της περαιτέρω διάθεσης της άδειας εκμετάλλευσης συγγενικού δικαιώματος ικαίωμα ευρεσιτεχνίας I. Απαγόρευση της παραχώρησης αδειών εκμετάλλευσης. 178 II. Απαγόρευση της μεταβίβασης του δικαιώματος ευρεσιτεχνίας III. Απαγόρευση της παραίτησης από το δικαίωμα ευρεσιτεχνίας Το πρόβλημα Η λύση του: Απαραίτητη η συναίνεση του αδειούχου αποκλειστικής άδειας IV. Απαγόρευση της μεταβίβασης της άδειας και της παραχώρησης υποαδειών εκμετάλλευσης V. Περιορισμοί της άδειας εκμετάλλευσης VI. ικαίωμα στα υποδείγματα χρησιμότητας ικαίωμα στο σήμα I. Απαγόρευση της παραχώρησης άλλων αδειών κατάθεσης και χρήσης

7 Περιεχόμενα 15 II. Απαγόρευση της μεταβίβασης, σύστασης επικαρπίας ή ενεχύρασης του δικαιώματος στο σήμα III. Απαγόρευση της παραχώρησης υποαδειών IV. Απαγόρευση της παραίτησης από το δικαίωμα στο σήμα 190 V. Συμβατικοί περιορισμοί της άσκησης της άδειας κατάθεσης ή χρήσης VI. ικαίωμα στα διακριτικά γνωρίσματα ικαιώματα από ιδιότητα μέλους νομικού προσώπου I. Γενικά II. Νομικά πρόσωπα του αστικού δικαίου Σωματείο Αστική εταιρία i. Ενοχική ενέργεια της απαγόρευσης διάθεσης του εταιρικού μεριδίου ii. Εμπραγμάτωση της απαγόρευσης iii. Προστασία των εταίρων κατά το στάδιο της αναγκαστικής εκτέλεσης με αντικείμενο εταιρικό μερίδιο ικαίωμα προσφοράς και υποκατάστασης 198 ΙΙΙ. Εμπορικές εταιρίες Προσωπικές εταιρίες Κεφαλαιουχικές εταιρίες i. Ανώνυμη εταιρία α. Αδυναμία αυτοτελούς μεταβίβασης των δικαιωμάτων διοίκησης του μετόχου β. ικαιοπρακτική απαγόρευση της μεταβίβασης των περιουσιακών δικαιωμάτων του μετόχου γ. ικαιοπρακτική απαγόρευση της μεταβίβασης της μετοχικής σχέσης δεσμευμένες ο- νομαστικές μετοχές (άρθρ. 3 7 ν. 2190/1920) 204 γα. Έννοια γβ. Ειδικά προβλήματα γγ. Κατασχετό των δεσμευμένων ονομαστικών μετοχών

8 16 Περιεχόμενα δ. Εκτός του καταστατικού απαγορεύσεις της μεταβίβασης της μετοχικής σχέσης ε. Εξαίρεση από τον κανόνα του άρθρ. 177 ΑΚ απαγόρευση της διάθεσης μετοχών κατόπιν δηλώσεως του άρθρ. 48 ν. 2396/ ii. Εταιρία περιορισμένης ευθύνης iii. Συνεταιρισμός α. Μεταβιβαστό της συνεταιριστικής μερίδας υ- πό προϋποθέσεις β. Απαγόρευση της διάθεσης της συνεταιριστικής μερίδας με ρήτρα του καταστατικού Αξιόγραφα I. Αξιόγραφα εις διαταγή II. Ονομαστικά αξιόγραφα ικονομικά δικαιώματα I. Το ερώτημα της εφαρμογής της ΑΚ 177 στα δικονομικά δικαιώματα Παραίτηση: η μόνη δυνατή μορφή διάθεσης δικονομικού δικαιώματος ικονομικές συμβάσεις - Έννοια II. Το ερώτημα της εφαρμογής της ΑΚ 177 στις δικονομικές συμβάσεις Α γνώμη: Εφαρμογή της ΑΚ Β γνώμη : Αδυναμία εφαρμογής της ΑΚ Ικανότητες, εξουσίες, ελευθερίες I. Το πρόβλημα II. Οι προταθείσες λύσεις Αναλογική εφαρμογή της ΑΚ Αδυναμία αναλογικής εφαρμογής της ΑΚ III. Ακυρότητα των περιορισμών των ειδικών ικανοτήτων με βάση τα άρθρ ΑΚ και το ν. 703/ IV. Συμπέρασμα

9 Περιεχόμενα Προβλήματα στις περιπτώσεις δικαιοπρακτικής απαγόρευσης της διάθεσης δικαιώματος με εμπράγματη ενέργεια I. Προστασία των καλόπιστων τρίτων II. Αναγκαστική εκτέλεση με αντικείμενο δικαίωμα αμεταβίβαστο από δικαιοπραξία Κανόνας: Κατασχετό του δικαιώματος ικαίωμα προσφοράς και υποκατάστασης ιάρρηξη ως καταδολιευτικής της συμφωνίας για το αμεταβίβαστο Ε ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ 29. Κανόνας: Ενοχική ενέργεια της απαγόρευσης I. Γενικά χαρακτηριστικά της αξίωσης παράλειψης της διάθεσης Εκχωρητό - Κατασχετό της αξίωσης παράλειψης Πτώχευση του οφειλέτη της αξίωσης παράλειψης II. Αθέτηση της υποχρέωσης παράλειψης του οφειλέτη Υποχρέωση προς αποζημίωση του δανειστή Κατάπτωση ποινικής ρήτρας Το πρόβλημα των καταπιστευτικών δικαιοπραξιών Το ζήτημα της υποχρέωσης επανάκτησης του διατεθέντος δικαιώματος Η αντισυμβατική διάθεση ως μη γνήσια διοίκηση αλλοτρίων III. Ευθύνη του τρίτου κατά ΑΚ Προϋποθέσεις Αδυναμία εμπραγμάτωσης κατ ΑΚ 919 της αξίωσης του δανειστή να παραλειφθεί η διάθεση δικαιώματος Εξαίρεση: Ακυρότητα της συμφωνίας για παράλειψη της διάθεσης I. ΑΚ 368 εδ II. Αντίθεση της απαγόρευσης στα χρηστά ήθη III. Απαγορευμένοι περιορισμοί του ανταγωνισμού

10 18 Περιεχόμενα 31. Κληρονομητό της υποχρέωσης παράλειψης της διάθεσης I. Γενικά II. Κληροδοσία δικαιώματος ως προς το οποίο υφίσταται απαγόρευση διάθεσης Μεταβιβαστό της απαγόρευσης με εν ζωή δικαιοπραξία Ι. Αναδοχή χρέους ΙΙ. Αδυναμία τριτενέργειας της απαγόρευσης διάθεσης Απόσβεση I. Γενικοί λόγοι II. Ειδικά η παρέλευση της προθεσμίας Έλλειψη σχετικής πρόβλεψης στη δικαιοπραξία Αναλογική εφαρμογή της ΑΚ III. Απαράγραπτο της αξίωσης παράλειψης της διάθεσης δικαιώματος IV. Αναβίωση της αποσβεσθείσας αξίωσης παράλειψης ΑΚ 479 I. Σωρευτική ευθύνη του υπόχρεου σε παράλειψη της διάθεσης με τον αποκτώντα περιουσία ή επιχείρηση με πράξη εν ζωή II. Ευθύνη του αποκτώντος σε αποζημίωση και όχι σε παράλειψη ΣΤ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΙΚΑΙΟΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΙΑΘΕΣΗΣ Γενικά ιαλυτική αίρεση I. Κρατούσα γνώμη II. Κριτική της κρατούσας γνώμης: Ακυρότητα της αίρεσης 277 III. Ενδιάμεση θεωρία IV. Συνέπειες της ακυρότητας της αίρεσης

11 Περιεχόμενα Απαγόρευση της διάθεσης δικαιώματος με δικαστική απόφαση I. Κρατούσα γνώμη II. Αντίκρουση των επιχειρημάτων της κρατούσας γνώμης Αδυναμία εμπραγμάτωσης της ενοχικής αξίωσης παράλειψης στο πλαίσιο τακτικής προληπτικής αγωγής i. Περιγραφή των στόχων της ΑΚ 177 Αποκλεισμός της ελεύθερης κυκλοφορίας των αγαθών ii. Ζητήματα προστασίας των τρίτων iii. ιακινδύνευση των συμφερόντων των πιστωτών του οφειλέτη της αξίωσης παράλειψης iv. Αποκλεισμός της ΚΠολ Αδυναμία εμπραγμάτωσης της αξίωσης παράλειψης στο πλαίσιο αίτησης για τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων i. Επιτρεπτό του ασφαλιστικού μέτρου της παράλειψης της διάθεσης ii. Οι αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων ως ατελώς διαπλαστικές πράξεις iii. Η ΚΠολ 731 ως εφαρμοστέα διάταξη iv. Ειδικά το ασφαλιστικό μέτρο της δικαστικής μεσεγγύησης Αδυναμία εμπραγμάτωσης της αξίωσης παράλειψης της διάθεσης στο στάδιο της αναγκαστικής εκτέλεσης 298 III. Πεδίο εφαρμογής της ΑΚ Αντίθεση της αντισυμβατικής διάθεσης δικαιώματος στα χρηστά ήθη I. Προϋποθέσεις II. Συνέπειες ιάρρηξη της αντισυμβατικής διάθεσης ως καταδολιευτικής Συμπεράσματα

12 20 Περιεχόμενα Βιβλιογραφία Ευρετήριο νομοθετικών διατάξεων Αλφαβητικό ευρετήριο