Τέρμα! τηρία Αφε

Transcript

1

2 88 Τέρμα! Αφετηρία

3 To Zoo Ιnnovative είναι μία εκπαιδευτική πλατφόρμα που σκοπό έχει την ανάδειξη και διατήρηση της Φυσικής, Ιστορικής και Πολιτιστικής κληρονομιάς της διασυνοριακής περιοχής Πελαγονία (F.Y.R.O.M.) - Φλώρινας (Ελλάδα). Μέσα από την ανάπτυξη και εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων και επισκέψεων σε ζωολογικούς κήπους, συγκεκριμένες υλικοτεχνικές επεμβάσεις στους ζωολογικούς κήπους που βρίσκονται στην πόλη Μοναστήρι και στη Φλώρινα αντίστοιχα, καθώς και μέσα από την προετοιμασία και διοργάνωση σεμιναρίων και workshops πάνω σε περιβαλλοντικά θέματα που απευθύνονται σε εθελοντές αλλά και σε εργαζόμενους στους ζωολογικούς κήπους, στοχεύουμε στην προστασία και την ανάδειξη της βιοποικιλότητας της περιοχής. Το Παιχνίδι αυτό έχει σκοπό να γνωρίσει στα παιδιά των πλούσιο κόσμο των ζώων και των φυτών της περιοχής της Φλώρινας και περιλαμβάνει: Φυτά της περιοχής όπως Οξιά, Καστανιά, Βελανιδιά Ζώα της περιοχής όπως Άλογο, Κατσίκα, Πρόβατο, Γαϊδούρι, Γουρούνι, Αγελάδα, Όρνιθα, Καναρίνι, Τρυγόνι, Κύκνος, Παπαγαλάκι. Ζώα που φιλοξενούνταν στο Ζωολογικό Κήπο της Φλώρινας όπως Λύκος, Λύγκας, Αρκούδα, Ελάφι, Αλεπού, Παγόνι, Αγριογούρουνο, Καμήλα, Μαϊμού, Λιοντάρι, Όρνιο, Φασιανός, Πάπια, Χήνα, Πέρδικα, Κύκνος, Παπαγαλάκι, Κουνέλι. Εταίροι του έργου Ο Δήμος Φλώρινας H ΑΝΦΛΩ Ο Δήμος Μοναστηρίου Το Κέντρο Ανάπτυξης της Πελαγονίας Ο Ζωολογικός Μοναστηρίου The project is co-funded by the European Union and by National Funds of the Participating Countries under the IPA Cross - Border Programme "Greece - The former Yugoslav Republic of Macedonia ".

4 ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ Κόψε τις κάρτες με τα ζώα και τα φυτά και τοποθέτησε τες, σε μια στοίβα, αφού τις ανακατέψεις καλά. Κόψε τα πιόνια και κατασκεύασε το ζάρι κολλώντας τις πλευρές μεταξύ τους. Ξεκινάμε! Το παιχνίδι παίζεται με 2-4 παίκτες. Ο στόχος του παιχνιδιού είναι να φτάσεις στο κουτάκι Νο 88. Στη διάρκεια της διαδρομής πρέπει να απαντήσεις σωστά στις ερωτήσεις που υπάρχουν στις κάρτες με τα ζώα και τα φυτά, αλλά μπορείς να «κόψεις δρόμο» με τις γεφυρούλες! Προσοχή όμως στα ποταμάκια που μπορούν να σε γυρίσουν πίσω! Όλοι οι παίκτες ξεκινάνε από την αφετηρία και προσπαθούν να καταλήξουν στο τέρμα. Ρίχνουν το ζάρι και όποιος ρίξει το μεγαλύτερο αριθμό παίζει πρώτος. Ο παίκτης ρίχνει ξανά το ζάρι και προχωράει όσα βήματα του δείχνει αυτό. Εάν φτάσει σε κάποιο από τα κουτάκια που του δείχνει ότι ξεκινάει η γέφυρα, πηγαίνει στο κουτάκι όπου τελειώνει η γέφυρα, κερδίζοντας δρόμο. Αν όμως φτάσει σε κάποιο σημείο του ταμπλό στο οποίο ξεκινάει ένα ποταμάκι, πρέπει να γυρίσει πίσω στο κουτάκι όπου τελειώνει το ποταμάκι. Εάν φτάσει σε κουτάκι όπου υπάρχει το σκίτσο ενός ζώου, πρέπει να τραβήξει στην τύχη μια κάρτα από τη στοίβα και να πει (χωρίς να δει τις ερωτήσεις) έναν αριθμό από το 1 έως το 3. Κάποιος από την ομάδα του κάνει την ερώτηση που αντιστοιχεί στον αριθμό που διάλεξε. Αν απαντήσει σωστά, ξαναπαίζει. Εάν όχι, πρέπει να περιμένει τη σειρά του για να ξαναπαίξει. Όταν τελειώσει ο πρώτος παίκτης τη σειρά του, συνεχίζει ο δεύτερος, στη συνέχεια ο τρίτος κ.ο.κ.

5 1. Κόψε τα πιόνια & το ζάρι σύμφωνα με τις σκούρες διακεκομμένες γραμμές! Προσοχή! Μην κόψεις τις ανοιχτόχρωμες στη συνέχεια τσάκισε το χαρτί σύμφωνα με τις ανοιχτόχρωμες και τέλος δίπλωσέ το και κόλλησε τα αυτιά όπως στο παρακάτω σχέδιο κόλλα 2. Κόψε & το ζάρι σύμφωνα με τις σκούρες διακεκομμένες γραμμές! Προσοχή! Μην κόψεις τις ανοιχτόχρωμες τσάκισε και πάλι το χαρτί σύμφωνα με τις ανοιχτόχρωμες και τέλος δίπλωσέ το και κόλλησε τα αυτιά (από την εξωτερική πλευρά) όπως στο παρακάτω σχέδιο κόλλα

6

7 3. Κόψε τις κάρτες με τα ζώα και τα φυτά! H Aλεπού 1. Πες ένα ζώο που συνηθίζει να τρώει η αλεπού. 2. Οι αλεπούδες ζούνε σε αγέλες; 3. Πες μία ήπειρο όπου ζει η αλεπού. Το Αγριογούρουνο 1. Τι τρώει το αγριογούρουνο; (Ονόμασε τουλάχιστον δύο είδη ). 2. Ποιους μήνες αλλάζει το τρίχωμά του; 3. Πως βρίσκει την τροφή του; H Αρκούδα 1. Η αρκούδα τρώει τα πάντα. Ναι ή όχι; 2. Μέχρι πόσα κιλά μπορεί να φτάσει μια αρκούδα; 3. Πώς λέγεται το φαινόμενο κατά το οποίο η αρκούδα κοιμάται τους χειμερινούς μήνες; To Ελάφι 1. Ποια αρχαία θέα πήρε το ελάφι υπό την προστασία της; 2. Τα θηλυκά ελάφια έχουν κέρατα. Ναι ή όχι; 3. Το ελάφι είναι σαρκοφάγο. Ναι ή όχι; O Λύκος 1. Από πόσα άτομα αποτελείται μια αγέλη λύκων; 2. Μέχρι πόσα χρόνια μπορεί να ζήσει ένας λύκος; 3. Τι τρώει συνήθως ο λύκος; O Λύγκας 1. Ο λύγκας είναι το τρίτο μεγαλύτερο σαρκοφάγο της Ευρώπης.. 2. Ποιο όργανο του σώματός του είναι μικρό, και τον εμποδίζει να τρέξει γρήγορα; 3. Πες μία χώρα όπου συναντάται ο λύγκας;

8 Ο λύκος είναι θηλαστικό ζώο και σαρκοφάγο. Τρώει κυρίως άγρια φυτοφάγα ζώα. Ζει σε αγέλες που αποτελούνται από 5 έως 9 άτομα, για να μπορεί να κυνηγάει καλύτερα. Ο αρχηγός της αγέλης είναι το πιο δυνατό ζώο, είτε αρσενικό είτε θηλυκό. Τρέχει πολύ γρήγορα και είναι καλός και στο κολύμπι. Ζει έως και 13 χρόνια, με μέσο όρο 5-6 χρόνια. Ο λύγκας είναι το τρίτο σε μέγεθος σαρκοφάγο ζώο της Ευρώπης μετά την αρκούδα και το λύκο. Ζει σε μεγάλα δάση της Σουηδίας, της Νορβηγίας, της Φινλανδίας και σε απομονωμένες περιοχές της Ευρώπης και της Ασίας. Έχει μικρή καρδιά σε σχέση με το σώμα του και γι αυτό δεν μπορεί να τρέξει γρήγορα. Μπορεί να περιμένει επί ώρες το θήραμά του, κρυμμένος πίσω από ένα βράχο ή ένα θάμνο. Βλέπει 6 φορές καλύτερα από τον άνθρωπο, ειδικά στο σκοτάδι. Η καφέ αρκούδα είναι ζώο παμφάγο. Ζει στη βορειοδυτική βόρεια Αμερική, στην Ευρώπη και στο μεγαλύτερο μέρος της βόρειας Ασίας. Οι ενήλικες αρσενικές αρκούδες στην Ελλάδα ζυγίζουν συνήθως κιλά και έχουν μέσο μήκος περίπου 2 μέτρα. Οι θηλυκές αρκούδες στη χώρα μας είναι πιο μικρές και ζυγίζουν συνήθως γύρω στα 100 κιλά. Το χειμώνα, πέφτει σε χειμερία νάρκη. Η αρκούδα δεν επιτίθεται στον άνθρωπο εκτός αν αισθανθεί ότι κινδυνεύει η ίδια ή τα μικρά της. Το ελάφι είναι το μεγαλύτερο φυτοφάγο που ζει στη χώρα μας. Ζει στην Ευρώπη, τη Β. Αφρική, τις περισσότερες οροσειρές της κεντρικής Ασίας, τη Σιβηρία, την Άπω Ανατολή και τη Β. Αμερική. Το χειμώνα προτιμά τα δάση, ενώ το καλοκαίρι επιλέγει μεγαλύτερο υψόμετρο όπου η τροφή αφθονεί. Το ελάφι το συναντάμε και στην ελληνική μυθολογία όπου η Άρτεμις το έθεσε υπό την προστασία της από θαυμασμό για τον ελεύθερο και ατίθασο χαρακτήρα του. Μόνο τα αρσενικά έχουν κέρατα, τα οποία όταν αναπτυχθούν τελείως πέφτουν και βγαίνουν νέα κάθε χρόνο! Τρέχει πολύ γρήγορα. Η αλεπού είναι σαρκοφάγο θηλαστικό. Τρέφεται με ποντικούς και άλλα τρωκτικά, σκίουρους, λαγούς, κουνέλια, πουλιά αλλά την άνοιξη τρώει και φρούτα (φράουλες, βατόμουρα, σταφύλια.) Κύριο χαρακτηριστικό της είναι η φουντωτή ουρά της (40-50 εκ.). Το μήκος της είναι περίπου 80 εκ. και το ύψος της 40 εκ. Το ρύγχος της είναι μυτερό και διαθέτει μακριά μουστάκια. Τα αυτιά της είναι πολύ μεγάλα και όρθια. Οι αλεπούδες είναι μοναχικά ζώα και δεν σχηματίζουν αγέλες όπως οι λύκοι. Ζουν κατά μέσω όρο γύρω στα 3 χρόνια, αλλά μπορούν να φτάσουν και στα 12 χρόνια σε κατάσταση αιχμαλωσίας. Η κόκκινη αλεπού ζει στην Ευρώπη, στην Ασία, σε μία στενή λωρίδα της βόρειας Αφρικής και στη Βόρεια Αμερική. Το αγριογούρουνο είναι ζώο θηλαστικό και παμφάγο. Τρέφεται κυρίως με βελανίδια, κάστανα, διάφορα φρούτα και καρπούς, ρίζες και βολβούς τα οποία βγάζει σκάβοντας το έδαφος. Τρώει επίσης μανιτάρια, σκουλήκια, σαλιγκάρια, έντομα, αμφίβια, ερπετά, τρωκτικά, και αυγά πτηνών. Ζει σε δάση, είναι μεγαλόσωμο και φτάνει μέχρι και τα 200 κιλά. Έχει πολύ ανεπτυγμένη όσφρηση και ακοή, έχει σκληρό τρίχωμα που αλλάζει δυο φορές το χρόνο, τον Οκτώβριο και τον Μάιο. Είναι πολύ δυνατό ζώο και μπορεί να παρασύρει τα πάντα στο διάβα του. Η μύτη του είναι μακριά για να μπορεί - και με τη βοήθεια των δοντιών του - να σκάβει στο χώμα για να βρει την τροφή του. Έχει 4 κυνόδοντες, δύο στο πάνω σαγόνι και δύο στο κάτω.

9 H Πάπια 1. Τι τρώει η πάπια; Ονόμασε ένα είδος 2. Σε τι χρησιμεύει η νηκτική μεμβράνη στα πόδια της πάπιας; 3. Μέχρι πόσα αυγά γεννάει μία πάπια το χρόνο; H Χήνα 1. Οι χήνες ζουν κοντά σε. (ανέφερε τουλάχιστον δύο από τα τρία οικοσυστήματα) 2. Το κρέας της χήνας τρώγεται από τον άνθρωπο και είναι πολύ νόστιμο. 3. Οι χήνες έχουν πολύ γρήγορο πέταγμα. H Όρνιθα 1. Πώς λέγεται το λοφίο που έχουν οι όρνιθες στο κεφάλι τους; 2. Για ποιο λόγο τις εκτρέφει ο άνθρωπος; 3. Η κότα είναι σαρκοφάγο, φυτοφάγο ή παμφάγο ζώο; O Φασιανός 1. Για ποιο μέρος του σώματός του ξεχωρίζει ο φασιανός; 2. Πότε φουσκώνουν τα μάγουλα του αρσενικού φασιανού; 3. Τι τρώει ο φασιανός; Ονόμασε ένα είδος. Το Λιοντάρι 1. Μέχρι πόσα χρόνια μπορεί να ζήσει ένα λιοντάρι; 2. Κάθε πόσα χρόνια γεννάει το θηλυκό λιοντάρι; 3. Πες ένα ζώο που σκοτώνει το λιοντάρι για την τροφή του; Το Όρνιο 1. Το όρνιο ζει σε ομάδες. Για ποιο λόγο συνεργάζονται μεταξύ τους τα μέλη της ομάδας; 2. Μέχρι ποιο υψόμετρο συναντάει κανείς ένα όρνιο; 3. Πόσα αυγά γεννάει το θηλυκό κάθε φορά; Η Καμήλα 1. Η καμήλα ζει στην Αφρική, την Ασία και την Αυστραλία. 2. Σε τι χρησιμεύουν οι καμπούρες που έχει στην πλάτη της; 3. Μετά από πόσους μήνες γεννάει μια καμήλα το μωρό της; H Μαϊμού 1. Οι μαϊμούδες, όπως και οι πίθηκοι, έχουν ουρές; 2. Που ζουν οι μαϊμούδες; 3. Τι τρώνε οι μαϊμούδες; Ονόμασε δύο είδη

10 Η Αραβική καμήλα είναι θηλαστικό που ζει στην Αφρική, την Ασία και την Αυστραλία. Χρησιμοποιείται από τον άνθρωπο για την εργασία του και τις μεταφορές και διαθέτει την ικανότητα να επιβιώνει στις σκληρές συνθήκες. Η αραβική καμήλα ξεχωρίζει γιατί έχει μία καμπούρα στην πλάτη της, σε αντίθεση με την βακτριανή η οποία διαθέτει δύο καμπούρες. Οι καμπούρες της χρησιμεύουν ως αποθήκη λίπους, πλούσιο σε ενέργεια, δίνοντας της τη δυνατότητα να επιβιώσει για μεγάλες περιόδους χωρίς φαγητό. Η πυκνή της γούνα, της προσφέρει ζέστη στις κρύες νύχτες της ερήμου και μόνωση από την ζέστη κατά την διάρκεια της ημέρας. Γεννάει ένα μικρό μετά από κύηση 15 μηνών. Οι μαϊμούδες ανήκουν στα πρωτεύοντα θηλαστικά, θεωρούνται νοήμονα ζώα και σε αντίθεση με τους πιθήκους, οι μαϊμούδες έχουν ουρές. Πολλές μαϊμούδες είναι δενδρόβιες, δηλαδή ζούνε πάνω σε δέντρα, ενώ άλλες ζουν σε σαβάνες. Η δίαιτα τους διαφέρει από είδος σε είδος και περιλαμβάνει συνήθως τα εξής: φρούτα, φύλλα, καρπούς, καρύδια, λουλούδια, αυγά και μικρά ζώα (συμπεριλαμβανομένων των εντόμων και των αραχνών). Τα λιοντάρια ζουν στη σαβάνα της Αφρικής, σε ομάδες μέχρι και 30 ατόμων με μόνο 2 ή 3 αρσενικά. Παρότι ζουν στο έδαφος, είναι πολύ καλοί αναρριχητές. Κοιμούνται τουλάχιστον 20 ώρες την ημέρα. Τα αρσενικά ζυγίζουν έως και 225 κιλά και τα θηλυκά φτάνουν τα 190 κιλά. Το θηλυκό γεννά κάθε δύο χρόνια 2 έως 4 μικρά. Ζουν έως 12 χρόνια στη φύση και έως 25 σε ζωολογικά πάρκα. Τα λιοντάρια κυνηγούν σε ομάδες κυρίως τη νύχτα και την περισσότερη δουλειά την κάνουν τα θηλυκά. Σκοτώνουν κατά προτίμηση μεγάλα θηλαστικά, όπως ζέβρες, βουβάλια και καμηλοπαρδάλεις αλλά και στρουθοκαμήλους και μωρά ιπποπόταμων και ελεφάντων. Το όρνιο ζει και αναπαράγεται σε περιοχές με κάθετες ή απότομες πλαγιές, φαράγγια και παρόμοια οικοσυστήματα. Η αναζήτηση τροφής, όμως, γίνεται σε ένα ευρύ φάσμα ανοικτών και κυρίως ξηρών περιοχών, που περιλαμβάνουν στέπες, ερήμους, πλαγιές και οροπέδια, καθώς και ευρείες γεωργικές εκτάσεις. Το είδος εμφανίζεται σε υψόμετρα από 0 έως 3000 μέτρα. Ζει σε ομάδες 50 έως 300 ατόμων οι οποίες συνεργάζονται μεταξύ τους για να βρουν τροφή. Το κάθε ζευγάρι παραμένει μαζί για όλη του τη ζωή. Το θηλυκό γεννά μόνο ένα αυγό και το μικρό μεγαλώνει με τους γονείς του για 6 μήνες. Τρέφεται αποκλειστικά με κουφάρια ζώων από τα οποία τρώει τους μύες και τα σπλάχνα. Η Όρνιθα, ή κοινώς κότα, είναι ένα εξημερωμένο πτηνό. Ο άνθρωπος εκτρέφει τις κότες κυρίως ως πηγή τροφίμων, για το κρέας τους και τα αυγά τους. Οι όρνιθες θεωρούνται παμφάγα πτηνά. Σε ελεύθερο περιβάλλον, σκάβουν στο χώμα για αναζήτηση σπόρων, εντόμων και ακόμα μεγαλύτερων ζώων όπως οι σαύρες και μικρά ποντίκια. Ελεύθερες στη φύση μπορούν να ζήσουν για πέντε έως ένδεκα χρόνια, ανάλογα με το είδος. Τα ενήλικα κοτόπουλα έχουν ένα σαρκώδες λοφίο στα κεφάλια τους, που λέγεται λειρί, και επίσης μια σαρκώδη προεξοχή κάτω από τα ράμφη τους. Ο φασιανός είναι ένα πουλί που ξεχωρίζει για την πολύ μακριά και μυτερή ουρά. Πολύχρωμο και πλουμιστό το αρσενικό, πιο λιτό στην εμφάνιση το θηλυκό. Ο αρσενικός έχει μήκος εκατοστά και βάρος 1,5-2 κιλά, στιλπνό σκουροπράσινο κεφάλι, κατακόκκινο σάρκωμα γύρω από τα μάτια και κοντές φούντες πίσω από τα αφτιά. Τα μάγουλα του αρσενικού φουσκώνουν όταν θυμώσει ή αναστατωθεί. Όταν νιώσει τον κίνδυνο, ο φασιανός προτιμάει να κρυφτεί μέσα στους θάμνους παρά να πετάξει. Το φτερούγισμα του είναι δυνατό. Τρέφεται με σπόρους, φυτά, έντομα δημητριακά, σκουλήκια, μικρά σπονδυλωτά. Οι πάπιες είναι υδρόβια αποδημητικά πτηνά τα οποία ζουν σε όλες τις περιοχές του πλανήτη. Όντας παμφάγο πτηνό, η πάπια τρέφεται με ποικιλία τροφών, όπως χόρτα, υδρόβια φυτά, έντομα, μικρά αμφίβια, σκουλήκια και μικρά μαλάκια. Ορισμένα είδη πιάνουν και ψάρια, με τα οποία τρέφονται. Τα τρία μπροστινά δάκτυλα των ποδιών της είναι συνδεδεμένα με νηκτική μεμβράνη, οπότε τα πόδια λειτουργούν σαν κουπιά. Το πτηνό γεννά αυγά το χρόνο και τα επωάζει σε διάστημα από 23 έως 26 ημέρες ανάλογα με το είδος. Τα μικρά σύντομα αρχίζουν να περπατούν και να κολυμπούν με μεγάλη ευκολία. Η χήνα είναι ένα εξημερωμένο πτηνό που ζει πάντα κοντά σε λίμνες, έλη και ποτάμια. Έχει σταχτί και άσπρο χρώμα, με μακρύ λαιμό. Η κατοικίδια χήνα εκτρέφεται για τα αυγά της, το φτέρωμα και κυρίως το νόστιμο κρέας της. Τα τρία εμπρόσθια δάχτυλα των ποδιών της είναι συνδεδεμένα με νηκτική μεμβράνη. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στις χήνες να περπατούν με άνεση πάνω στο έδαφος και να κολυμπούν με ευκολία. Οι χήνες μπορούν να πετούν για πολλή ώρα, χωρίς να είναι γρήγορες. Τρέφονται κυρίως με σπόρους, νεαρούς βλαστούς και έντομα.

11 H Πέρδικα 1. Σε ποιες ηπείρους συναντάει κανείς τις πέρδικες; 2. Τι τρώει η πέρδικα; Ονόμασε ένα είδος 3. Οι πέρδικες περπατάνε γρήγορα. To Τρυγόνι 1. Το τρυγόνι είναι αποδημητικό πτηνό. 2.Το τρυγόνι φωλιάζει σε δέντρα και θάμνους. 3. Τι τρώει το τρυγόνι; (Ονόμασε δύο είδη) Η Αγελάδα 1. Τι τρώει η αγελάδα; Ονόμασε ένα είδος 2. Η αγελάδα είναι ζώο μηρυκαστικό. 3. Πόσα κιλά γάλα μπορεί να δώσει μια αγελάδα; To Καναρίνι 1. Ποιο είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα του καναρινιού; 2. Μπορούμε να ταΐσουμε ένα καναρίνι αυγό; 3. Από ποια χώρα προέρχονται τα καναρίνια; Ο Γαϊδαρος 1. Ο γάιδαρος είναι συγγενής του αλόγου. 2. Τα χαρακτηριστικά του γαιδάρου είναι η ταπεινότητα και η. ; 3. Τι τρώει ένας γάιδαρος; Το Γουρούνι 1. Το γουρούνι είναι σαρκοφάγο, φυτοφάγο ή παμφάγο ζώο; 2. Ο άνθρωπος εκτρέφει το γουρούνι για το τρίχωμά του. 2. Πόσες φορές το χρόνο γεννάει ένα γουρούνι; Το Άλογο 1. Πού χρησιμοποίησε ο άνθρωπος το εξημερωμένο άλογο στο παρελθόν; 2. Τι τρώει το άλογο; Ονόμασε δύο είδη. 3. Το άλογο γεννάει 6-7 μωρά κάθε χρόνο. H Κατσίκα 1. Για ποιο λόγο εκτρέφεται η κατσίκα από τον άνθρωπο; 2. Πως ονομάζονται οι αρσενικές κατσίκες; 3. Τι κάνει με την τροφή του ένα μηρυκαστικό ζώο, όπως η κατσίκα;

12 Το άλογο είναι τετράποδο θηλαστικό, που χρησιμοποιήθηκε από την αρχαιότητα ως μέσο μετακίνησης, στον πόλεμο και σε αθλητικούς αγώνες. Εξημερώθηκε από τον άνθρωπο γύρω στο π.χ. Είναι ζώο ψηλό, (μπορεί να φτάσει και τα 180 εκατοστά) γνωστό για την περήφανη όψη του. Γεννάει κάθε φορά συνήθως ένα μωρό, σπανιότερα δύο, και το θηλυκό τα θηλάζει μέχρι την ηλικία των 6-7 μηνών και στη φύση μέχρι την ηλικία του ενός έτους. Το άλογο τρώει χλωρά ή ξερά χόρτα, βρώμη, κριθάρι, πίτουρα κ.λ.π. Η κατσίκα, ή αλλιώς γίδα ή αίγα είναι θηλαστικό μηρυκαστικό, δηλαδή επαναφέρει την τροφή της στο στόμα για να την αναμασήσει. Τρέφεται με φύλλα, τρυφερούς βλαστούς και μικρά κλαδιά από δέντρα, στα οποία σκαρφαλώνει η ίδια. Μαζί με το πρόβατο θεωρείται από τα πρώτα ζώα που εξημερώθηκαν από τους ανθρώπους. Εκτρέφονται για το γάλα, το κρέας και για το τρίχωμά τους. Εχθροί της είναι τα σαρκοφάγα ζώα και τα αρπακτικά πουλιά. Οι αρσενικές κατσίκες ονομάζονται τράγοι. O γάιδαρος, είναι κατοικίδιο εξημερωμένο θηλαστικό ζώο και αποτελεί ένα είδος του γένους «άλογο». Πρόκειται για ζώο που φημίζεται για την παροιμιώδη υπομονή του. Αποτελεί επίσης σύμβολο ταπεινότητας. Παλαιότερα οι άνθρωποι τον χρησιμοποιούσαν σαν μεταφορικό μέσο. Θεωρείται το δεύτερο μετά την καμήλα ανθεκτικότερο ζώο στη ζέστη. Μπορεί να ζήσει έως και 50 χρόνια, ενώ ελεύθερο στη φύση συναντάται σε αγέλες. Γι αυτό και δεν του αρέσει καθόλου η μοναχική ζωή. Καθώς είναι ζώο της ερήμου, το φυσικό του είναι να επιβιώνει τρώγοντας λιτά. Το γάλα της γαϊδούρας είναι εξαιρετικά θρεπτικό και υγιεινό. Τρώει ξερά χόρτα όπως τριφύλλι και σανό. Ο οικόσιτος χοίρος (κοινώς γουρούνι) είναι θηλαστικό ζώο, παμφάγο και πολύ γόνιμο. Απαντάται σε όλα τα μέρη της γης και εκτρέφεται κυρίως για το κρέας του. Είναι γνωστό από τα αρχαιότατα χρόνια και πιστεύεται ότι ο κατοικίδιος χοίρος προέρχεται από τον αγριόχοιρο, τον οποίο εξημέρωσαν οι πρόγονοί μας κατά την παλαιολιθική εποχή. Παρά τις διαφορές τους, όλες οι φυλές γουρουνιών χαρακτηρίζονται γενικά από χοντροκομμένο και μονοκόμματο σώμα, κοντά πόδια και κωνικό κεφάλι, το οποίο καταλήγει σε κοντό ρύγχος. Γεννά συνήθως δύο φορές το χρόνο, από 5-20 μικρά κάθε φορά. Η Αγελάδα είναι θηλυκό μηρυκαστικό του γένος των ζωοειδών. Είναι από τα πιο παραγωγικά ζώα και από τα πρώτα που εξημέρωσε ο άνθρωπος και τα έκανε κατοικίδια. Είναι ζώο μεγαλόσωμο και το βάρος της φτάνει τα 800 κιλά. Το κεφάλι της είναι πλατύ τριγωνικό και φέρει (συνήθως) δύο αιχμηρά κέρατα στο μέτωπο. Τα μάτια της είναι μεγάλα και θολά με καλή όραση. Είναι ζώο φυτοφάγο. Τρώει χόρτα, φύλλα, λαθούρι, άχυρα και καρπούς δημητριακών. Γεννά ένα μικρό κάθε χρόνο, το οποίο στέκεται στα πόδια του αμέσως. Το θηλάζει έξι μήνες και αρχίζει να γεννά, αν είναι θηλυκό, από τον τρίτο χρόνο. Ζει ως 20 χρόνια και μια αγελάδα εξευγενισμένης ράτσας δίνει 10 έως 15 κιλά γάλα την ημέρα. Το καναρίνι είναι ωδικό πτηνό της τάξης των στρουθιομόρφων. Τα καναρίνια εισήχθησαν στην Ισπανία τον 15ο αι. μετά την κατάκτηση των Κανάριων νήσων από τους Ισπανούς. Το άγριο καναρίνι έχει πράσινο φτέρωμα με γκρίζες ραβδώσεις και με κίτρινες αποχρώσεις στο κεφάλι και στη ράχη. Τα οικόσιτα καναρίνια εκτρέφονται για το κελάηδημα και για το χρώμα τους. Ο μελωδικός και ευχάριστος ήχος που βγάζουν όταν τραγουδάνε είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους. Η κύρια τροφή των καναρινιών είναι μια ποικιλία από ανάμεικτους σπόρους. Παρόλα αυτά την περίοδο που αλλάζουν φτέρωμα χρειάζονται συμπλήρωμα τροφής πλούσια σε πρωτεΐνες, όπως αυγό, ψιλοκομμένο κοτόπουλο ή έντομα σε σκόνη. Οι πέρδικες ανήκουν στην οικογένεια των Φασιανιδών, στην τάξη των Ορνιθόμορφων. Πρόκειται για ενδημικά πτηνά, που ζουν κατά σμήνη, στις εύκρατες ζώνες της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής. Τους θερινούς μήνες ανεβαίνουν σε ορεινές και δροσερές περιοχές, ενώ το χειμώνα πηγαίνουν χαμηλότερα. Ο μεγαλύτερος εχθρός τους είναι τα σαρκοβόρα ζώα που τις κυνηγούν για το νόστιμο κρέας τους. Το πτηνό αυτό απειλείται στην Ελλάδα, γι αυτό το κυνήγι της πέρδικας σε αρκετές περιοχές είναι εντελώς απαγορευμένο. Έχουν κοντές και στρογγυλές φτερούγες, μικρό κεφάλι και κοντό, μυτερό ράμφος. Το βάδισμα και το πέταγμά τους γίνεται με γοργό ρυθμό και με μεγάλη ευκολία. Η τροφή τους είναι έντομα, σκουλήκια, σπόρους, φύλλα και τρυφερούς βλαστούς. Το τρυγόνι είναι αποδημητικό πουλί και περνάει το χειμώνα στην Αφρική κυρίως κάτω απ' την Σαχάρα. Κατά την ανοιξιάτικη μετανάστευσή του από την Αφρική προς την Ευρώπη, η οποία γίνεται από τον Απρίλιο έως τα μέσα Μαΐου, σταθμεύει σε μεγάλους πληθυσμούς στην χώρα μας. Είναι είδος μονογαμικό, όπως τα περισσότερα περιστεροειδή και φωλιάζει στα δέντρα και θάμνους, σε ύψος από 3 έως 6 μ. Η φωλιά του είναι άτεχνη, στρωμένη με λίγα κλαδιά. Η επώαση διαρκεί ημέρες και γίνεται και από τα δύο φύλα. Τα μικρά εκκολάπτονται γυμνά, και είναι έτοιμα να πετάξουν ύστερα από ημέρες. Τρέφεται στο έδαφος και η τροφή του αποτελείται από σπόρους δημητριακών, καρπούς δέντρων ή φύλλα μικρών φυτών, μικρά σκουλήκια και σαλιγκάρια.

13 Η Βελανιδιά 1. Πού χρησιμοποιείται το ξύλο της βελανιδιάς από τον άνθρωπο; Ονόμασε μια χρήση. 2. Οι βελανιδιά είναι δένδρο αιωνόβιο. 3. Πώς λέγεται ο καρπός της βελανιδιάς; Το πρόβατο 1. Το πρόβατο είναι ζώο μηρυκαστικό; 2. Μέχρι πόσα χρόνια μπορεί να ζήσει ένα πρόβατο; 3. Τα αρσενικά πρόβατα ονομάζονται κριάρια.. Η Καστανιά 1. Μέχρι πόσα μέτρα μπορεί να φτάσει μια καστανιά; 2. Πως λέγεται ο νόστιμος καρπός της καστανιάς; 3. Οι καστανιές ευδοκιμούν σε υψόμετρο άνω των 250 μέτρων. Η Οξιά 1. Ποιά εποχή κοκκινίζουν τα φύλλα της οξιάς; 2. Μέχρι πόσα μέτρα μπορεί να φτάσει μια οξιά; 3. Μπορούμε να φτιάξουμε έπιπλα από το ξύλο της οξιάς; To Παπαγαλάκι Ποιός μεγάλος στρατηγός έφερε τον παπαγάλο στη χώρα μας; Ένας παπαγάλος μπορεί να φτάσει σε μήκος το 1 μέτρο. Οι παπαγάλοι μένουν μαζί με το σύντροφό τους για μια ζωή. To Παγόνι 1. Μόνο τα αρσενικά παγόνια έχουν εντυπωσιακή ουρά; 2. Πες δύο από τα χρώματα που έχει η ουρά του αρσενικού παγονιού. 3. Μέχρι πόσα αυγά γεννάει ένα παγόνι; Το Κουνέλι 1. Μέχρι πόσα χρόνια ζει ένα κουνέλι; 2. Τι τρώνε τα κουνέλια; 3. Τα κουνέλια έχουν κοντή ουρά. O Κύκνος 1. Οι κύκνοι κολυμπάνε και πετάνε αργά. Οι κύκνοι ζούνε με το σύντροφό τους για όλη τους τη ζωή. Οι κύκνοι μεταναστεύουν πετώντας σε σμήνη.

14 Το κουνέλι είναι μικρό θηλαστικό της οικογένειας των λαγοειδών, που ζουν σε πολλά σημεία του κόσμου. Τα κουνέλια ζουν για περίπου 4-10 έτη. Έχουν μήκος σώματος από εκ., κοντή ουρά, χοντρές τρίχες που ποικίλουν στο χρωματισμό ανάλογα με τη φυλή, μακριά αυτιά και πόδια με νύχια. Τρώνε κυρίως ξερά χόρτα και λαχανικά. Οι κύκνοι είναι υδρόβια πτηνά. Έχουν μακρύ λαιμό, αναλογικά βαρύ σώμα, μεγάλα πόδια, ενώ πετούν με αργά χτυπήματα των φτερών και το λαιμό εκτεταμένο. Μεταναστεύουν πετώντας σε διαγώνιο σχηματισμό ή σε σχηματισμό V, πετώντας σε μεγάλο ύψος. Κανένα άλλο υδρόβιο πουλί δεν φτάνει την ταχύτητα με την οποία κινείται είτε στο νερό είτε στον αέρα. Τρέφονται με υδρόβια φυτά τσαλαβουτώντας επιφανειακά στα ρηχά νερά, και όχι με κατάδυση. Οι κύκνοι ζευγαρώνουν με έναν σύντροφο ισόβια. Το θηλυκό επωάζει κατά μέσον όρο 6 αβγά, ενώ το αρσενικό είναι άγρυπνος φύλακας. Σε μερικά είδη το αρσενικό συμμετέχει και στην επώαση. Οι παπαγάλοι στον ελλαδικό χώρο είναι γνωστοί από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όταν για πρώτη φορά ο ίδιος και άντρες από το εκστρατευτικό του σώμα έφεραν παπαγάλους. Το μήκος των παπαγάλων μαζί με την ουρά τους ποικίλλει από 17 περίπου εκ. μέχρι 1 μέτρο. Επειδή η γλώσσα τους είναι χοντρή και σαρκώδης, τους διευκολύνει στο να αρθρώνουν λέξεις και στο να μαθαίνουν μελωδίες αλλά ακόμη σημαντικότερο ρόλο παίζουν οι φωνητικές χορδές τους, που είναι παρόμοιες με αυτές του ανθρώπου. Το φτέρωμά τους είναι κατά κανόνα πολύχρωμο με λαμπρά και εντυπωσιακά χρώματα. Eίναι μονογαμικά πουλιά και ζουν μαζί με το ταίρι τους για μια ζωή. Το παγόνι είναι πουλί με εντυπωσιακά φτερά. Το αρσενικό έχει μήκος 1,25 μ. χωρίς την ουρά του, η οποία του διπλασιάζει το μήκος. Έχει ένα λοφίο στην κορυφή του κεφαλιού και εντυπωσιακή ουρά με μακριά φτερά με πράσινα, μπλε, μαύρα και πορτοκαλί χρώματα που την ανοίγει σε σχήμα βεντάλιας. Αντίθετα το θηλυκό δεν έχει αυτή την εντυπωσιακή όψη, δεν διαθέτει μακριά ουρά και το χρώμα του είναι καστανόγκριζο με σκούρες λωρίδες. Γεννάει μέχρι 5 αυγά, τα οποία κλωσά για χρονικό διάστημα περίπου ενός μήνα. Είναι παμφάγο και η διατροφή του περιλαμβάνει σιτάρι, μούρα, σύκα καθώς επίσης και έντομα, μικρά θηλαστικά και ερπετά. Ζει έως 25 χρόνια αλλά με ιδανικές συνθήκες, υγιεινή και περιποίηση μπορεί να ζήσουν και 40 χρόνια σε φάρμες. Οι καστανιές είναι μεγάλα δέντρα συνήθως και το ύψος τους μπορεί να φτάσει τα 35 μέτρα. Είναι είτε αυτοφυή είτε καλλιεργούνται για τους νόστιμους καρπούς τους και για την καλή σε ποιότητα ξυλεία τους αλλά και ως καλλωπιστικά σε διάφορα πάρκα. Οι καστανιές πρέπει να βρίσκονται σε υψόμετρο πάνω από 250 μέτρα και δεν ευδοκιμούν σε χαμηλότερα υψόμετρα. Το δέντρο ανθίζει κατά την άνοιξη και τα κάστανα ωριμάζουν από τις αρχές Σεπτεμβρίου μέχρι τέλη Νοεμβρίου. Η οξιά είναι δέντρο μεγάλο, μέχρι 35 μέτρα ύψος, φυλλοβόλο με κορμό ευθύ, λείο, ομαλό, με λεπτό φλοιό, γκριζωπό και φύλλωμα που αφήνει το φως να περνάει. Φυτρώνει σε υψόμετρο από 500 μ. μέχρι 1800 μ. Τα φύλλα της είναι χνουδωτά με χρώμα ανοιχτό πράσινο, σχεδόν κίτρινο, όταν είναι νεαρή, πράσινο σκούρο και γυαλιστερό αργότερα, που γίνεται κοκκινωπό κατά το φθινόπωρο. Το ξύλο της οξιάς έχει πολλές χρήσεις: ως καύσιμη ύλη, παράγει εξαιρετικό κάρβουνο, ενώ η ξυλεία από οξιές είναι κατάλληλη για την επιπλοποιία, την τορνευ- Οι βελανιδιές είναι δέντρα ψηλά, αιωνόβια που βρίσκονται είτε σε πεδινές είτε σε ορεινές περιοχές. Ο καρπός της βελανιδιάς είναι το βελανίδι, χρήσιμο για ζωοτροφές και στη βυρσοδεψία. Το ξύλο όλων των ειδών είναι βαρύ, σκληρό και δεν σαπίζει εύκολα. Χρησιμοποιείται στην οικοδομική, στη ναυπηγική, στην κατασκευή επίπλων, σανίδων, δοκαριών και παρασκευάζονται από αυτό ξυλάνθρακες πολύ καλής ποιότητας. Τα πρόβατα είναι οικόσιτα, μηρυκαστικά και θηλαστικά ζώα. Αποτελούν το πιο κοινό αντικείμενο της κτηνοτροφίας. Ανάλογα με την ηλικία και το φύλο τους, ονομάζονται αρνιά μέχρι δυο μηνών, ζυγούρια μέχρι ενός έτους, κριάρια τα ώριμα αρσενικά και προβατίνες τα θηλυκά. Έχουν μέτριο σώμα που καλύπτεται από πυκνό τρίχωμα, απαλό στην αφή, σγουρό ή ίσιο, μακρύ ή κοντό, λευκό, μαύρο, καστανό ή γκρίζο. Ζουν 10 έως 14 χρόνια, ανάλογα με τις συνθήκες διαβίωσής τους. Τρέφονται με νωπά χόρτα, τα οποία καταπίνουν σχεδόν αμάσητα, ώστε να εξασφαλιστούν κατά τη διάρκεια της ημερήσιας βοσκής οι μεγάλες ποσότητες που απαιτούνται.

15

16 Εταίροι του έργου: The project is co-funded by the European Union and by National Funds of the Participating Countries under the IPA Cross - Border Programme "Greece - The former Yugoslav Republic of Macedonia ".