Χώροι εργασίας στην Ευρώπη και ασφαλής χρήση αλκοόλ: Βασικά Αποτελέσματα Συμπεράσματα και Συστάσεις για την ανάπτυξη πολιτικών

Transcript

1 Χώροι εργασίας στην Ευρώπη και ασφαλής χρήση αλκοόλ: Βασικά Αποτελέσματα Συμπεράσματα και Συστάσεις για την ανάπτυξη πολιτικών Γενικό πλαίσιο Η Ευρώπη έχει το υψηλότερο και διαρκώς αυξανόμενο επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ ανά άτομο παγκοσμίως. Η εν λόγω κατανάλωση έχει ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και την εργασία. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο Ευρωπαίοι πολίτες ηλικίας ετών χάνουν την ζωή τους, εξαιτίας ασθενειών και ατυχημάτων που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ. Επιπλέον, η κατανάλωση αλκοόλ έχει, σημαντικές επιπτώσεις στον οικονομικό τομέα, στον τομέα ασφάλειας αλλά και στο νομικό τομέα όσον αφορά στους εργασιακούς χώρους. Είναι χαρακτηριστικό ότι το κόστος της απολεσθείσας παραγωγικότητας αποτελεί το κυρίαρχο στοιχείο στις μελέτες κοινωνικού κόστους που απορρέουν από τη βλάβη που προκαλείται από το αλκοόλ, και στην οποία αποδίδεται περίπου το ήμισυ του συνολικού κοινωνικού κόστους από την κατανάλωση αλκοόλ στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στοιχεία και αριθμοί σχετικά με την κατανάλωση αλκοόλ δισεκατομμύρια είναι το κοινωνικό κόστος που αποδίδεται στην κατανάλωση αλκοόλ στην ΕΕ ετησίως 1 στους 4 θανάτους ανδρών μεταξύ ετών οφείλονται στην κατανάλωση αλκοόλ Τα χρόνια νοσήματα, των οποίων το αλκοόλ αποτελεί τον 3 ο σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου, συγκαταλέγονται στην κορυφή των παγκόσμιων κινδύνων μαζί με άλλες απειλές, όπως οι δημοσιονομικές κρίσεις και αναμένεται να κοστίσουν στην παγκόσμια οικονομία πάνω από 22 τρισεκατομμύρια κατά τη διάρκεια των επόμενων δύο δεκαετιών Το αλκοόλ αποτελεί σημαντική αιτία πρόκλησης ατυχημάτων 1 στους 4 θανάτους θανάτους λόγω τροχαίων ατυχημάτων προκαλούνται από την κατανάλωση αλκοόλ Το αλκοόλ αποτελεί παράγοντα κινδύνου για 60 τουλάχιστον ασθένειες, όπως ο καρκίνος, η κίρρωση του ήπατος, κ.λπ. Η κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια ή πριν από την εργασία, καθώς και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ γενικά, καθιστούν πιο πιθανή την πρόκληση ατυχημάτων και μπορεί να επηρεάσουν την απόδοση των εργαζομένων, τον εργασιακό απουσιασμό, τη μη αποδοτική παρουσία στην εργασία, αλλά και να οδηγήσουν σε μείωση της παραγωγικότητας. Επίσης, μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά τις κοινωνικές σχέσεις στο χώρο εργασίας και την εικόνα ενός οργανισμού/εταιρείας. Οι παραπάνω συνέπειες της κατανάλωσης αλκοόλ μπορεί να είναι επιζήμιες για την κερδοφορία των επιχειρήσεων

2 Κατάλληλος ανά πάσα στιγμή, λοιπόν, ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ είναι ιδιαίτερα σημαντικός και σε περιόδους οικονομικής κρίσης, καθώς η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο της ανεργίας για τους εργαζόμενους, ενώ ταυτόχρονα επηρεάζει την οργανωτική αποδοτικότητα και τα ήδη συμπιεσμένα περιθώρια κέρδους των επιχειρήσεων. Η αντιμετώπιση των προβλημάτων από την κατανάλωση αλκοόλ μπορεί, επίσης, να ωφελήσει την οικογένεια, τους φίλους και την ευρύτερη κοινότητα. Αυτό συμβαίνει γιατί ο αντίκτυπος του κοινωνικού και υγειονομικού κόστους από την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ για τον οικογενειακό και κοινωνικό περίγυρο των χρηστών είναι τόσο μεγάλος όσο το κόστος για τους ίδιους τους χρήστες. Στοιχεία και αριθμοί σχετικά με την κατανάλωση αλκοόλ και τον εργασιακό χώρο Το συνολικό κόστος από τη μείωση της παραγωγικότητας λόγω της κατανάλωσης αλκοόλ στην Ε.Ε. υπολογίζεται στα 74 δισσεκατομμύρια ετησίως Η κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει την υγεία μέχρι και του 25% του προσωπικού σε μεγάλες εταιρείες. Περίπου το 20 με 25% όλων των ατυχημάτων στον εργασιακό χώρο αφορούν άτομα σε κατάσταση μέθης που τραυματίζουν τους εαυτούς τους και άλλα θύματα, συμπεριλαμβανομένων των συναδέλφων. Βασικά αποτελέσματα Συμπεράσματα Κατά τα τελευταία τρία χρόνια, το ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την ασφαλή χρήση του αλκοόλ μέσω του εργασιακού χώρου (EWA), το οποίο έχει συγχρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δραστηριοποιήθηκε αποσκοπώντας πρωτίστως στη βελτίωση των γνώσεων σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι παρεμβάσεις στον εργασιακό χώρο μπορούν να έχουν θετικό αντίκτυπο στην ευαισθητοποίηση, στις στάσεις, στις πολιτικές και στη συμπεριφορά αναφορικά με την ασφαλή χρήση του αλκοόλ. Το πρόγραμμα EWA υιοθέτησε μια δομημένη και συστηματική προσέγγιση που περιλαμβάνει τα εξής: την ενδελεχή ανασκόπηση των επιστημονικών δεδομένων σχετικά με τις επιπτώσεις της κατανάλωσης αλκοόλ στον εργασιακό χώρο μια σειρά από μελέτες περιπτώσεων των υφιστάμενων «καλών πρακτικών» για την αντιμετώπιση ζητημάτων που σχετίζονται με το αλκοόλ στους εργασιακούς χώρους την ανάπτυξη, την εφαρμογή και την αξιολόγηση καινοτόμων, επιστημονικά τεκμηριωμένων παρεμβάσεων για την ασφαλή χρήση του αλκοόλ σε 55 εργασιακούς χώρους με περισσότερους από υπαλλήλους σε 11 ευρωπαϊκές χώρες. Οι εταιρείες-οργανισμοί που συμμετείχαν προέρχονται από το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα και το μέγεθος τους κυμαίνεται από μικρό ως μεγάλο.

3 Οι δράσεις στον εργασιακό χώρο πραγματοποιήθηκαν σε διαφορετικό κοινωνικοοικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό πλαίσιο. Ομοίως, οι χώρες που συμμετείχαν, εφαρμόζουν διαφορετικές πολιτικές, πρακτικές αλλά και παραδόσεις στον εργασιακό χώρο, ενώ επίσης έχουν διαφορετικό νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας. Για τους λόγους αυτούς το πρόγραμμα EWA, υιοθέτησε μια ευέλικτη αλλά δομημένη προσέγγιση, με δράσεις στο χώρο εργασίας που αντανακλούν αυτή την ποικιλομορφία, αλλά ακολουθούν ένα κοινό πλαίσιο. Οι παρεμβάσεις στον εργασιακό χώρο ταξινομήθηκαν ως βασικές, ενδιάμεσες ή ολοκληρωμένες. Τα βασικά στοιχεία των παραπάνω προγραμμάτων ήταν: 1. Ευαισθητοποίηση 2. Αξιολόγηση, επανεξέταση και βελτίωση της πολιτικής στον εργασιακό χώρο 3. Εκπαίδευση/κατάρτιση για την ανάπτυξη δεξιοτήτων 4. Σύντομες παρεμβάσεις και παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών 5. Εφαρμογή δομημένων προγραμμάτων, συστημάτων παραπομπής, ελέγχων (αναλόγα με την περίπτωση) και διαδικασιών παρακολούθησης Τα βασικά ευρήματα του προγράμματος EWA υποδεικνύουν ότι: η κατανάλωση αλκοόλ έχει πολύ αρνητικό αντίκτυπο στην εργασία οι προληπτικές παρεμβάσεις για την ασφαλή κατανάλωση αλκοόλ μεσω του εργασιακού χώρου μπορούν να συμβάλλουν στην αλλαγή των στάσεων, στην ευαισθητοποίηση/αύξηση γνώσεων αλλά και στην αλλαγή συμπεριφοράς των εργαζομένων οι παρεμβάσεις για την ασφαλή χρήση του αλκοόλ βρίσκουν θετική αποδοχή τόσο από τους εργοδότες όσο και από τους εργαζόμενους τα προγράμματα παρέμβασης βασικού επιπέδου παρουσιάζουν αποτελέσματα, ιδίως όταν οδηγούν στην εφαρμογή ή τη βελτίωση των πολιτικών στον εργασιακό χώρο, αλλά οι ολοκληρωμένες παρεμβάσεις είναι περισσότερο πιθανό να επιφέρουν αλλαγή στη συμπεριφορά ως προς την κατανάλωση αλκοόλ. Η εμπειρία του από το πρόγραμμα EWA υποδεικνύει, επίσης, ότι:

4 Οι παρεμβάσεις σχετικά με την ασφαλή χρήση του αλκοόλ στους εργασιακούς χώρους στην Ε.Ε. παρουσιάζουν μεγάλη διακύμανση αναφορικά με το περιεχόμενο και το επίπεδο/κλίμακα τους Η ενσωμάτωση των παρεμβάσεων σε σχέση με την ασφαλή χρήση του αλκοόλ σε ευρύτερες δράσεις προαγωγής της υγείας στον εργασιακό χώρο παρουσιάζει αρκετά πλεονεκτήματα Η συμμετοχή μικρών εταιρειών μπορεί να παρουσιάζει ιδιαίτερες προκλήσεις Περισσότερη έρευνα απαιτείται σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τη σχέση κόστους-αποτελέσματος των παρεμβάσεων στον εργασιακό χώρο. Συστάσεις για την ανάπτυξη πολιτικών Τα ευρήματα και τα στοιχεία που προκύπτουν από το πρόγραμμα EWA, συμπεριλαμβανομένων της ανασκόπησης της υπάρχουσας κατάστασης, των μελετών περίπτωσης και των πιλοτικών δράσεων, διαμορφώνουν τις βασικές συστάσεις του προγράμματος EWA σε ευρωπαϊκό, εθνικό, περιφερειακό επίπεδο καθώς και σε επίπεδο εταιρείας/οργανισμού. Η πολιτική για την ασφαλή χρήση του αλκοόλ θα πρέπει να αποτελεί βασική προτεραιότητα στην ημερήσια διάταξη της Δημόσιας Υγείας σε εθνικό, και Ευρωπαϊκό επίπεδο. Το πρόγραμμα EWA επαναδιατυπώνει την ανάγκη ύπαρξης επιστημονικά τεκμηριωμένων συστάσεων, πολιτικών και νομοθεσίας με σκοπό τη μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ και των επιβλαβών συνεπειών του, καθώς και την ανάγκη επιβολής απαγορεύσεων στη διαφήμιση, αύξησης της φορολογίας και των ελάχιστων τιμών και της σήμανσης των οινοπνευματωδών προϊόντων σχετικά με τις βλάβες που μπορεί να προκαλέσουν στην υγεία. Σύμφωνα με τα ευρήματα του προγράμματος EWA, σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο, το πρόγραμμα EWA προβαίνει στις ακόλουθες συστάσεις: Συστάσεις για τους φορείς χάραξης πολιτικής σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο η πολιτική για τη Δημόσια Υγεία θα πρέπει να εστιάσει στους χώρους εργασίας καθώς αποτελούν ένα εξαιρετικό πλαίσιο για ανάπυξη δράσεων προαγωγής υγείας σχετικά με το αλκοόλ και να υποστηρίξει την ευρύτερη χρήση ολοκληρωμένων πολιτικών για την ασφαλή χρήση του αλκοόλ η πολιτική για το αλκοόλ θα πρέπει να περιλαμβάνει την αύξηση των γνώσεων μεταξύ των επιχειρήσεων/οργανισμών και των φορέων εκπροσώπησής τους σχετικά με τις σημαντικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει το αλκοόλ στην ασφάλεια, την απόδοση, την παραγωγικότητα και την εταιρική εικόνα, και να προωθεί την μετατροπή των χώρων εργασίας σε «απαλλαγμένους από το αλκοόλ» - και όπου αυτό είναι δυνατό να επιδιώκει τη συνεργασία με εταιρείες και οργανισμούς Το πρόγραμμα EWA παρέχει στις εταιρείες και τους οργανισμούς τις ακόλουθες συστάσεις:

5 Συστάσεις για επιχειρήσεις και οργανισμούς υιοθέτηση ολοκληρωμένης, γραπτής πολιτικής για την ασφαλή χρήση του αλκοόλ στον εργασιακό χώρο για την επίτευξη μακροπρόθεσμου αντικτύπου (αποτελεσμάτων) εφαρμογή προληπτικών παρεμβάσεων για την ασφαλή χρήση του αλκοόλ, όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένων βάσει των πόρων που διατίθενται - που θα αποτελούν τμήμα των ευρύτερων δράσεων για την προαγωγή υγείας προληπτική μετατροπή των χώρων εργασίας σε χώρους «απαλλαγμένους από το αλκοόλ» επανεξέταση των εργασιακών πρακτικών και των μεθόδων διοίκησης που μπορούν να προκαλέσουν άγχος και να διαιωνίσουν ή να επιδεινώσουν την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ανάληψη ηγετικού ρόλου από τους αρμόδιους με εμπειρία στον τομέα των πολιτικών και των παρεμβάσεων για την ασφαλή χρήση του αλκοόλ, με σκοπό την κινητοποίηση και άλλων επιχειρήσεων και εταιρειών χρήση της δέσμης εργαλείων του προγράμματος EWA ως οδηγού «καλής πρακτικής» για τις πολιτικές και τις πρακτικές στους εργασιακούς χώρους.