BSBEEP Σχέδιο για την ενεργειακή αποδοτικότητα στα κτίρια της Μαύρης Θάλασσας

Transcript

1 Black Sea Basin Joint Operational Programme BSBEEP Σχέδιο για την ενεργειακή αποδοτικότητα στα κτίρια της Μαύρης Θάλασσας Δράση 1: Συλλογή και διάδοση γνώσης και πληροφοριών Ανάλυση της υφιστάμενης εξωτερικής κατάστασης Δραστηριότητα 1.4 Συνοπτική παρουσίαση Ανάπτυξη μιας δεξαμενής φυσικών και νομικών προσώπων που είναι ειδικοί στην εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα (BSBEEP POOL)

2 Η αποκλειστική ευθύνη για το περιεχόμενο της δημοσίευσης εναπόκειται στους συγγραφείς. Δεν αντανακλά απαραίτητα την γνώμη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είναι υπεύθυνη για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτήν. 2

3 Σχέδιο για την ενεργριακή αποδοτικότητα στα κτίρια της Μαύρης Θάλασσας (BSBEEP) Black Sea Basin Joint Operational Programme Το «Σχέδιο για την εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα στην περιοχή του Εύξεινου Πόντου», αποσκοπεί στην ανάπτυξη ισχυρών δεσμών και συνεργασιών μεταξύ των χωρών της Μαύρης Θάλασσας, μέσω της ενίσχυσης των διοικητικών ικανοτήτων στον τομέα της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων ο οποίος χαρακτηρίζεται από σημαντικές περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. Απώτερος σκοπός του έργου είναι η αλλαγή του τρόπου διαχείρισης των κτιρίων όσον αφορά την ικανοποίηση των ενεργειακών αναγκών, η αύξηση της αποδοτικότητας και η δράση των δημοτικών κτιρίων ως πρότυπα αποδοτικότητας. Επιπλέον, επιδιώκεται η ανάπτυξη ενός δικτύου ανταλλαγής γνώσης και εμπειριών που σχετίζονται με το θέμα της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων. Το εν λόγω δίκτυο θα αποτελείται από ένα ευρύ φάσμα οργανισμών όπως τοπικές κοινότητες, Δήμους, πανεπιστήμια, μη κυβερνητικές οργανώσεις κλπ. οι οποίες θα ενισχύσουν την προώθηση σχετικών δράσεων και την ευαισθητοποίηση του ιδιωτικού τομέα. Δέκα εταίροι από έξι διαφορετικές χώρες συμμετέχουν στο έργο BSBEEP: Ο Δήμος Καβάλας (GR), ο Δήμος Galati (RO), ο Δήμος Cahul (MD), ο Δήμος Mykolayiv (UA), ο Δήμος Samsun (TR), ο Δήμος Tekirdag (TR), το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (GR), το Πανεπιστήμιο Dunarea de Jos (RO), το Αμερικάνικο Πανεπιστήμιο της Αρμενίας (AM) και το Ταμείο Ανανεώσιμων Πόρων και Ενεργειακής Αποδοτικότητας της Αρμενίας (AM). Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο BSBEEP και η πλήρης μελέτη GA1.4 (διαθέσιμη στα Αγγλικά) είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα του προγράμματος: 3

4 Δραστηριότητα 1.4: Ανάπτυξη μιας δεξαμενής φυσικών και νομικών προσώπων που είναι ειδικοί στην εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα (BSBEEP POOL) Οι τρέχουσες δυνατότητες και τάσεις Οι περισσότερες από τις χώρες της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας έχουν εργαστεί για τη δημιουργία θεσμικών δυνατοτήτων για την ανάπτυξη και την προώθηση πολιτικών και πρακτικών βιώσιμης ενέργειας. Από τις κυβερνήσεις έχουν συσταθεί οργανισμοί και ταμεία, εκπαίδευση ενεργειακών επιθεωρητών και ιδρύματα πιστοποίησης, διμερείς και πολυμερείς χορηγοί και διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, με την παροχή τεχνικής βοήθειας για την ενίσχυση των ικανοτήτων της κυβέρνησης όσον αφορά την ενσωμάτωση του κεκτημένου της ΕΕ ή άλλων βέλτιστων πρακτικών ενεργειακής αποδοτικότητας, καθώς και την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στην αγορά για την προώθηση επενδύσεων βιώσιμης ενέργειας. Δεκάδες νέα ινστιτούτα που σχετίζονται με την ενέργεια και την ενεργειακή αποδοτικότητα δημιουργήθηκαν στις χώρες που αναλύθηκαν κατα τη διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών. Τα Υπουργεία Ενέργειας έχουν ανοίξει νέες υπηρεσίες και τμήματα, ενώ πολλές χώρες καθιέρωσαν ρυθμιστικές αρχές ενέργειας και οργανισμούς ενεργειακής αποδοτικότητας. Ο αριθμός των μην κυβερνητικών οργανώσεων έχει αυξηθεί σιγά-σιγά, οι δήμοι έχουν ιδρύσει συλλόγους που επιδιώκουν κοινούς στόχους. Όλα αυτά παίζουν σημαντικό ρόλο στη μετάδοση του μηνύματος της εξοικονόμησης ενέργειας προς τους καταναλωτές και τους νομοθέτες, διαδίδοντας τις βέλτιστες πρακτικές και βοηθώντας στην αντιγραφή αυτών. Βέβαια δεν έχουν αποδειχθεί όλα τα θεσμικά όργανα πλήρως αποτελεσματικά. Ωστόσο, η απουσία τον εν λόγω οργανισμών μπορεί να εμποδίσει την εφαρμογή ισχυρών πρωτοβουλιών για μεταρρύθμιση. Οι ειδικές υπηρεσίες ενεργειακής αποδοτικότητας δεν είναι πάντα αναγκαίες για την εφαρμογή της εθνικής πολιτικής για την προώθηση της ενεργειακής αποδοτικότητας. Υπηρεσίες ενεργειακής αποδοτικότητας και εξοικονόμησης ενέργειας υπάρχουν στην Ελλάδα, τη Μολδαβία, την Ουκρανία, τη Ρουμανία, την Τουρκία και την Αρμενία. Σε άλλες χώρες που εξετάστηκαν η εφαρμογή αυτής της πολιτικής πραγματοποιείται από μια ή περισσότερες ορισθείσες εθνικές αρχές, δεδομένου ότι υπάρχει κατάλληλη στρατηγική, νομοθεσία και προγράμματα. Ιδιαίτερα στις υπό μετάβαση οικονομίες, οι εθνικοί προϋπολογισμοί έχουν έλλειψη πόρων για τη δημιουργία και τη διατήρηση ενός νέου οργανισμού ενεργειακής αποδοτικότητας, με επαρκές προσωπικό και προϋπολογισμό, ως εκ τούτου, δεν υποστηρίζονται από την κυβέρνηση και επιστρατεύεται μια γραμμή ενός Υπουργείου ή άλλη κρατική υπηρεσία για να προσθέσει στα καθηκοντά της το πεδίο εφαρμογής της εργασίας τους. Παρ όλα αυτά, ανεξάρτητα από το ποια είναι η ομάδα-κλειδί που διευκολύνει την εφαρμογή της 4

5 εθνικής πολιτικής για την ενεργειακή αποδοτικότητα, απαιτεί επαρκή προσωπικό και χρηματοδότηση για την εκπλήρωση αυτού του ρόλου. Ο ενδεικτικός κατάλογος των οργανισμών και θεσμών έχει εξεταστεί για όλες τις χώρες. Οι ποικιλίας των ιδρυμάτων εξετάστηκαν και συνοψίστηκαν με βάση τις λειτουργείας τους καθώς και των διαθέσιμων ικανοτήτων για την προώθηση της οικοδόμησης βελτιώσεων της ενεργειακής αποδοτικότητας. Οι γενικότερες, σημαντικές ομάδες θεσμικών οργάνων και οργανισμών που εξετάστηκαν περιλαμβάνουν τα εξής: Διεθνή Όργανα: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Οργανισμός Εφοδιασμού Euratom Οργανισμός Συνεργασίας και Ρυθμιστικών αρχών Ενέργειας. Περιφερειακά ιδρύματα της περιοχής της Μαύρης Θάλασσας EUFORES UNEP-SBCI Όργανα Εθνικών Κυβερνήσεων : Ενδιαφερόμενα Υπουργεία (Ενέργειας, Οικονομίας, Περιφερειακής Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος, κ.α.) και άλλα κρατικά όργανα, υπηρεσίες διαχείρισης ακινήτων, στατιστικά γραφεία και κτηματολόγια. Οργανισμοί εθνικής ενεργειακής αποδοτικότητας και διατήρησης ενέργειας Ταμείο ενεργειακής αποδοτικότητας Ρυθμιστική επιτροπή ενέργειας UNFCCC CDM Εθνική ορισθείσα αρχή (DNA) Οργανισμοί κλιματικής αλλαγής Άλλα προγράμματα υλοποίησης και γραμμές πίστωσης που χρησιμοποιούνται από χορηγούς και τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Μη κυβερνητικά όργανα και ιδιωτικοί φορείς: Δημοτικές (δημαρχιακές) ενώσεις που επικεντρώνονται στην παραγωγή ενέργειας, θερμότητας και την ενεργειακή αποδοτικότητα Μη κυβερνητικοί οργανισμοί ενεργειακής αποδοτικότητας για παροχή συμβουλών Ακαδημαϊκά ιδρύματα και πανεπιστήμια Ενώσεις μηχανικών ενέργειας και επαγγελματιών πράσινης κατασκευής. Περιβαλλοντικές ομάδες που επικεντρώνονται στην ενεργειακή αποδοτικότητα Εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών Ενεργειακοί επιθεωρητές και ελεγκτικές εταιρείες 5

6 Πωλητές αγαθών και υπηρεσιών ενεργειακής αποδοτικότητας του ιδιωτικού τομέα Ενώσεις ιδιοκτητών κατοικιών Εμπειρογνώμονες και επαγγελματίες. Η μελέτη συγκέντρωσε μια πλούσια βάση δεδομένων οργανώσεων και εμπειρογνωμόνων που μπορεί να γίνει μια χρήσιμη πηγή για το ποιος είναι ποιός για πρωτοβουλίες, οι οποίες πρέπει να έχουν πρόσβαση σε εθνικό και τοπικό επίπεδο εμπειρογνωμόνων και οργανισμών, διευκόλυνση σε φόρουμ συζήτησης και διαλόγους μεταξύ των τοπικών φορέων, καθένας εκ των οποίων μπορεί να βρεθεί στην παρούσα μελέτη, συμπεριλαμβανομένων 101 δημοσίων φορέων, 72 ιδρύματα, 793 ιδιωτικά μέσα και εμπειρογνώμονες. Θεσμικές Δομές Μόλις οι εθνικές πολιτικές και το νομικό πλαίσιο είναι στη θέση τους, η εφαρμογή τους θα πρέπει να ενσωματωθεί σε κλαδικό και τοπικό επίπεδο μέσω τοπικών σχεδίων ενέργειας, τεχνολογικών προτύπων, κώδικες και προγράμματα κινήτρων. Αυτό απαιτεί την προετοιμασία και κατάρτιση ενός μόνιμου προσωπικού ενεργειακών διαχειριστών μέσα στο προσωπικό των επιχειρήσεων και ιδρυμάτων των κτιρίων και τον κοινοτήτων, καθώς επίσης και ενεργειακούς ελεγκτές. Είναι αναγκαίο να δημιουργηθούν ή να ενισχυθούν τα ακόλουθα θεσμικά όργανα και να δυναμώσουν με στόχο την επίτευξη των δυνατοτήτων της ΕΕ στις οικονομίες της δικαιοδοσίας τους: Ορισμένες αρχές ενεργειακής αποδοτικότητας και μονάδες εφαρμογής του προγράμματος χρειάζονται την ικανότητα να σχεδιάζουν και να υλοποιούν πολιτικές και προγράμματα, να αναγνωρίζουν οικονομικά αποδοτικές δυνατότητες ενεργειακής αποδοτικότητας, να καθορίζουν στόχους και χρονοδιαγράμματα, να σχεδιάζουν πλάνα εφαρμογής. Η συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των εν λόγω φορέων των διάφορων χωρών μπορεί να βοηθήσει στη διάδοση επιτυχών μηχανισμών παροχής κινήτρων (συμβάσεις ενεργειακών επιδόσεων, καινοτόμα χρηματοδότηση, σήμανση συσκευών κτλ). Οι δήμοι και δημόσιοι οργανισμοί χρειάζονται ευαισθητοποίηση σχετικά με τα οφέλη της ενεργειακής αποδοτικότητας, ενσωμάτωση της ενεργειακής αποδοτικότητας στα σχέδια μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, κατάρτιση του προσωπικού που ορίζεται για τη διαχείριση ενέργειας, κίνητρα ή διοικητικούς μηχανισμούς για τη διασφάλιση της επίτευξης των τοπικών στόχων ενεργειακής αποδοτικότητας. Επιτροπές, ενώσεις και μη κυβερνητικοί οργανισμοί χρειάζονται ευαισθητοποίηση και ικανότητα για την αποτελεσματική διαχείριση του διαλόγου σχετικά με τις προτεραιότητες, τις ανάγκες, τις ευκαιρίες και τα κέρδη της ενεργειακή αποδοτικότητας, ενωνώνοντας τις δυνάμεις τους για 6

7 την υλοποίηση των εθνικών πολιτικών και προγραμμάτων καθώς για την αντιγραφή επιτυχημένων παραδειγμάτων. Οι ενεργειακές υπηρεσίες χρειάζονται εργαλεία και ευαισθητοποίηση για την υλοποίηση έρων ενεργειακής αποδοτικότητας. Τα εργαλεία μπορούν να περιλαμβάουν πληροφορέις σχετικές με την επιτυχή διαχείριση συμβατικών μοντέλων, καινοτόμων τεχνικών, οικομικές λύσεις κτλ. Εθνικά αναλυτικά και στατιστικά ιδρύματα χρειάζονται χρηματοδότηση και σύγχρονα μοντέλα για τη συλλογή up-to-date και εξαντλητικών στατιστικών για την παραγωγή και χρήση ενέργειας, τις επιχειρησιακές δυνατότητας και την αποτελεσματικότητα σε ολόκληρη την οικονομία, για τις αναπτυσσόμενες τεχνολογίες κτλ. Θεσμικά Εμπόδια Με την αυξανόμενη ανάγκη για αποκέντρωση της εφαρμογής των διεθνών και εθνικών πολιτικών, συμπεριλαμβανομένων και των εθνικών σχεδίων δράσης για την ενεργειακή αποδοτικότητα, μέσω των δημοτικών ενεργειακών σχεδιασμών και σχεδιασμών δράσης βιώσιμης ενέργειας στο πλαίσιο του Συμφώνου των Δημάρχων, οι τοπικές αρχές δεν διαθέτουν επαρκή εμπειρία σε θέματα ενεργειακής αποδοτικότητας και επαρκείς πόρους για το σχεδιασμό, τη χρηματοδότηση, την υλοποίηση και την παρακολούθηση μέτρων βελτίωσης ενεργειακής αποδοτικότητας. Η έλλειψη στατιστικών στοιχείων σχετικά με την κατανάλωση ενέργειας σε διάφορους τομείς περιορίζει την ικανότητα των ιθύνοντων να παράγουν αποφάσεις Έλλειψη αξιοπίστων τεχνικών πληροφοριών σχετικά με τις επενδύσεις ενεργειακή αποδοτικότητας Υπάρχουν γενικά υποανάπτυκτες τοπικές επιχειρήσεις ενεργειακής αποδοτικότητας και έλλειψη οργάνωσης και συντονισμού των προσπαθειών προαγωγής της αγοράς. Απουσία συστημάτων ESCO από την τοπική αγορά λόγω της ανώριμης αγοράς και των ασαφειών στο νομοθετικό πλαίσιο, περιλαμβανομένων και των κανόνων για τις δημόσιες συμβάσεις. Η ενεργειακή αποδοτικότητα δεν αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για τις τοπικές αρχές η ανάπτυξη έργων υποδομής με υψηλό κοινωνικό αντίκτυπο και προβολή θεωρούνται ως πιο σημαντικά για τις τοπικούς προϋπολογισμούς και τους ηγέτες της κοινότητας. Η ανάγκη ενίσχυσης της ικανότητας είναι ιδιαίτερα έντονη στα θεσμικά όργανα ενεργειακής αποδοτικότητας της Αρμενίας, της Μολδαβίας και της Ουκρανίας. 7