εκδόσεις Ζήτρος ΑΡΧΑΙΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ / ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ / ΕΛΛΗΝΙΚΗ & ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΚΕΨΗ / ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ / ΙΣΤΟΡΙΑ / ΛΕΥΚΩΜΑΤΑ

Transcript

1 08 εκδόσεις Ζήτρος ΑΡΧΑΙΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ / ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ / ΕΛΛΗΝΙΚΗ & ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΚΕΨΗ / ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ / ΙΣΤΟΡΙΑ / ΛΕΥΚΩΜΑΤΑ

2

3 Οι εκδόσεις ΖΗΤΡΟΣ ανταποκρίνονται στις πολλαπλές ανάγκες ευρύτατου αναγνωστικού κοινού. Στο πλαίσιο μιας δεκαετίας, από το τέλος του 20ου αιώνα ως τις αρχές του 21ου αιώνα, εξέδωσε περισσότερους από εκατό τόμους σε διακεκριμένες σειρές, που καλύπτουν με επάρκεια την ελληνική και την ξενόγλωσση γραμματεία. Η ελληνική γραμματεία καλύπτεται από τέσσερις σειρές: Αρχαίοι συγγραφείς, Μεταφρασμένοι συγγραφείς της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, Βυζαντινοί συγγραφείς, Νεοέλληνες συγγραφείς. Στις σειρές αυτές, με ευρύτατες εισαγωγές, με δόκιμες μεταφράσεις, με πλούσια σχόλια και με ερμηνευτικές προσεγγίσεις παρουσιάζονται διακεκριμένοι συγγραφείς και όλα τα είδη της γραμματείας μας: επικοί, δραματικοί και λυρικοί ποιητές, ιστορικοί, ρήτορες, φιλόσοφοι, βιογράφοι κ.ά. Στις άλλες σειρές, που εμπλουτίζονται διαρκώς με νέες εκδόσεις, ακολουθούμε επιλεκτική μέθοδο στη δεύτερη από τις σειρές αυτές στοχεύουμε στην ολοκληρωμένη έκδοση των διάφορων γραμματειακών ειδών έχουμε ήδη εκδώσει όλα τα έργα της αρχαίας ελληνικής επικής και δραματικής ποίησης. Η ξενόγλωσση γραμματεία παρουσιάζεται σε δόκιμες μεταφράσεις και πλούσια σχόλια, από αξιόλογους συγγραφείς της ευρωπαϊκής πνευματικής παραγωγής: φιλοσόφους, δοκιμιογράφους, κοινωνιολόγους, ψυχολόγους, ιστορικούς, πολιτικούς κ.ά. στη σειρά Σκέψη. Οι Εκδόσεις ΖΗΤΡΟΣ έχουν προγραμματίσει την έκδοση πολλών έργων, που τα εκπονεί ένα επιτελείο εκλεκτών συνεργατών μας. Η προσωπική ποιότητά τους, η ευσεινηδησία τους και η αναγνωρισμένη επιστασία του εκδοτικού οίκου εγγυώνται τη γόνιμη συνέχεια της προσπάθειας που με ευθύνη ανέλαβε απέναντι σε ευρύτατο αναγνωστικό κοινό.

4 ƒx π π Y ƒ º π Mια συναρπαστική διαδρομή στους δρόμους του αρχαιοελληνικού πνεύματος Υπεύθυνοι σειράς: Δημήτριος Λυπουρλής, Θεόδωρος Μαυρόπουλος, Κωνσταντίνος Ζήτρος ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ ΑΠΑΝΤΑ Τάσος Φάλκος - Αρβανιτάκης σελ. 340, Ποιος ήταν ο Ηράκλειτος; Ποιες ΟΙ 7 ΣΟΦΟΙ Δημήτριος Λυπουρλής σελ. 398, Στον τόμο παρελαύνουν θρυλικά ονόματα της αρχαιότητας που τα γνωμικά και τα αποφθέγματά τους, απόσταγμα καθημερινής, κυρίως πολιτικής, σοφίας, κατηύθυναν τον πρακτικό βίο των αρχαίων Ελλήνων. Σωσμένη ως τις μέρες μας, η πρακτική αυτή σοφία εξακολουθεί να είναι πάντοτε χρήσιμη. ΗΣΙΟΔΟΣ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΕΣ, ΘΕΟΓΟΝΙΑ, Η ΑΣΠΙΔΑ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΗ Πρόλογος: Δανιήλ Ι. Ιακώβ Eισαγωγή, μετάφραση, σχόλια: Σταύρος Γκιργκένης σελ. 598, Οι σπουδαιότερες επικές δημιουργίες του γενάρχη (μαζί με τον Όμηρο) της αρχαίας ελληνικής ποιητικής παράδοσης. Στα «Έργα και ημέρες» ζωντανεύει η σκληροτράχηλη ζωή της ελληνικής υπαίθρου του 8ου αιώνα π.χ. Στη «Θεογονία» κυριαρχεί η περιγραφή της δημιουργίας του κόσμου και των θεών. Στην «Ασπίδα του Ηρακλή» ο ποιητής προσπαθεί να ανταγωνιστεί αισθητικά την ομηρική περιγραφή της ασπίδας του Αχιλλέα. Ενδιαφέρουσα η σύνδεση της αρχαιότερης ελληνικής ποίησης με την ποιητική παράδοση των λαών της Ανατολής της δεύτερης χιλιετίας π.χ. ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ Ο ΕΛΕΑΤΗΣ ΠΕΡΙ ΦΥΣΙΟΣ Γεώργιος Στ. Καραγιάννης Εισαγωγή: Δημ. Παπαδής σελ. 560, Πρόκειται για μια βασική ανάλυση του φιλοσοφικού ποιήματος του Παρμενίδη και μια αναλυτική έκθεση των επιδράσεων της σκέψης του Παρμενίδη στη μεταγενέστερη φιλοσοφία του Πλάτωνα, καθώς και στην ευρωπαϊκή μεταφυσική και γνωσιολογία. φράσεις αυθεντικές σώθηκαν από τη διδασκαλία του; Πώς τον περιγράφουν οι αρχαίοι ιστορικοί της φιλοσοφίας και οι λεξικογράφοι; Πώς τον απομιμήθηκαν; Ποιες άλλες μαρτυρίες σώθηκαν γι αυτόν; Όλα αυτά αρχαίο κείμενο και μετάφραση μαζί με μια υπεύθυνη μελέτη του Guthrie, του σπουδαιότερου Άγγλου μελετητή της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, βρίσκονται συγκεντρωμένα στον τόμο που επιμελήθηκε ο λογοτέχνης και καθηγητής Φιλοσοφίας Τάσος Φάλκος-Αρβανιτάκης. Το βιβλίο ξεκινάει με έναν πρωτότυπο πρόλογο, που περιγράφει με τρόπο δραματικό τη σχέση ενός σύγχρονου δημιουργού με το μεγάλο αρχαίο φιλόσοφο και ποιητή. Ο τόμος ολοκληρώνεται με τη μελέτη «Ηράκλειτος, αισθητική του βίου» του Ι. Σ. Χριστοδούλου. 4

5 ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ 1. Η ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΤΗΣ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Σταύρος Γκιργκένης Εισαγωγή: Βασίλης Κύρκος σελ. 396, Περιλαμβάνει το σύνολο των μαρτυριών, που σώζονται από την αρχαιότητα, για το φιλόσοφο, τη ζωή του, τους τίτλους των έργων του, τους μαθητές και διαδόχους του. Ο Δημόκριτος δεν αρκέστηκε απλώς στην προσπάθεια ερμηνείας της φύσης, αλλά ασχολήθηκε και με τον άνθρωπο και τα προβλήματά του. 2. ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ - ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ - ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ - ΚΟΣΜΟ- ΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΑΤΟΜΙΚΩΝ Σταύρος Γκιργκένης σελ. 668, Ο 2ος τόμος του Δημόκριτου ασχολείται με τα επιτεύγματα και τη συνεισφορά των Ατομικών στην Επιστήμη της εποχής περιλαμβάνει όλα τα αποσπάσματα και τις μαρτυρίες σχετικά με τους τομείς των μαθηματικών, της γεωμετρίας, της στερεομετρίας, της οπτικής, της αστρονομίας, της γεωγραφίας, της σεισμολογίας και της μετεωρολογίας. Περιλαμβάνονται επίσης και αποσπάσματα από ημερολόγια που κατάρτισαν οι Ατομικοί με βάση τις παρατηρήσεις τους για τα ηλιακά, πλανητικά και αστρονομικά φαινόμενα. Τέλος, μέσα στον τόμο αναπτύσσονται οι πρωτοποριακές απόψεις των Ατομικών για τη φύση του χρόνου, του χώρου και της κίνησης. Αποδεικνύεται, έτσι, με βάση τις ίδιες τις αρχαίες μαρτυρίες ότι οι Ατομικοί έχουν οδηγηθεί από τα ίδια τα θεμέλια της θεωρίας τους στο συμπέρασμα ότι ο χρόνος, ο χώρος αλλά και η κίνηση πρέπει να γίνουν αντιληπτά ως αποτελούμενα από άτμητα ελάχιστα μεγέθη. Κατά έναν εκπληκτικό τρόπο οι πλέον σύγχρονες αντιλήψεις της φυσικής και της κοσμολογίας έρχονται να συμφωνήσουν μαζί τους. ΑΝΑΞΙΜΑΝΔΡΟΣ Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ Εισαγωγή, διερεύνηση, συμπεράσματα: Ιωάννης Καλύβας Μετάφραση αρχαίων κειμένων, σχόλια: Θεόδωρος Γ. Μαυρόπουλος σελ. 580, Ο Αναξίμανδρος είναι μία από τις κορυφαίες φιλοσοφικές φυσιογνωμίες της αρχαίας Ελλάδας στη λεγόμενη «προσωκρατική φιλοσοφία». Υπήρξε ένας «πανεπιστήμονας» του 6ου προχριστιανικού αιώνα: υπάρχουν σαφείς μνείες για ενασχόλησή του με την αστρονομία, τη βιολογία, τη γεωγραφία, τη γεωμετρία, τη μετεωρολογία, τη σεισμολογία. Από φιλοσοφική άποψη έδωσε τη δική του απάντηση για το ποια είναι η αρχή των όντων κατ αυτόν είναι το «άπειρον» απ αυτό, που είναι αγέραστο και ανόλεθρο, δημιουργούνται όλα και σ αυτό επιστρέφουν όλα είναι η χρονική αρχή, η μήτρα όλων, το υπόβαθρο των κοσμικών μεταβολών και ο τελικός αποδέκτης κάθε δημιουργήματος που κλείνει τον κύκλο της ύπαρξής του. OI TΡΕΙΣ ΜΙΛΗΣΙΟΙ Μετάφραση, σχόλια: Θεόδωρος Γ. Μαυρόπουλος σελ. 544, Στη μικρασιατική Μίλητο με την αλληλοδιάδοχη τριανδρία (Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξιμένης), ξεκινά η ελληνική επιστήμη και φιλοσοφία. Παραμερίζεται η μυθική ερμηνεία του κόσμου και με πρωτόφαντη αυτοπεποίθηση εξετάζεται το οντολογικό πρόβλημα με υλιστική βάση. Οι τρεις αντίστοιχα θέσεις για την αρχή των όντων (το νερό, το άπειρο, ο αέρας) δογματίζουν βέβαια αλλά με λογική επιχειρηματολογία. Occiasione data γίνεται μια περιδιάβαση στον ευρύτερο χώρο της «προσωκρατικής» φιλοσοφίας. 5

6 ΠΛΑΤΩΝ ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ - ΚΡΙΤΩΝ Αθανάσιος Σαμαράς σελ. 420, Δημιουργώντας, ή μάλλον ολοκληρώνοντας, το μύθο του Σωκράτη, ο Πλάτων οδήγησε στη δημιουργία ενός νέου λογοτεχνικού είδους, των σωκρατικών διαλόγων. Η δίκη του Σωκράτη, ωθώντας στη φιλοσοφία τον Πλάτωνα, επηρέασε βαθιά τη λεγόμενη δυτική φιλοσοφία. Στον Κρίτωνα ο Σωκράτης εξηγεί στο στενό του φίλο γιατί η απόδρασή του θα ήταν αντίθετη στο δίκαιο και μένει στη θέση του, για να εκτελεστεί. ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ Μετάφραση: Ι.Σ. Χριστοδούλου, Ελένη Πλευρά σελ. 319, Kαίριας σημασίας κείμενο για την ιστορία της Φιλοσοφίας, ο πλατωνικός Πρωταγόρας εγείρει το ζήτημα του διδακτού ή μη της αρετής. ΦΑΙΔΡΟΣ Παναγιώτης Δόικος σελ. 428, Mε αφορμή μια θεωρία για τον έρωτα ο Πλάτων συνέθεσε τον αισθαντικότερο και φιλοσοφικά πιο μεστό διάλογο της συγγραφικής παραγωγής του. ΑΠΟΚΡΥΦΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΠΕΡΙ ΔΙΚΑΙΟΥ Χρήστος Τερέζης σελ. 420, Αν και δεν ανήκει στον κατάλογο των γνήσιων πλατωνικών κειμένων, αλλά προκύπτει από έναν απ τους μαθητές του Πλάτωνα, το βιβλίο καταγράφει την πολιτιστική αισιοδοξία μιας εποχής που έχει έρθει σε μόνιμη επικοινωνία με τη φύση μέσω της τέχνης. ΜΥΘΟΙ Hλίας Σπυρόπουλος σελ. 472, Έξοχα πεζογραφήματα που ρίχνουν φως σε όλο το φιλοσοφικό έργο του Πλάτωνα και, ταυτόχρονα, δίνουν συμπυκνωμένη την αρχαιοελληνική σοφία. ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ Ι.Σ. Χριστοδούλου σελ. 274, Επίκαιρο όσο ποτέ αυτό το έργο του Πλάτωνα έρχεται μετά από χρόνια να ορίσει τον πολιτικό άνδρα. Από τις πρώτες κιόλας σελίδες του έργου οι δύο συνομιλητές αποφασίζουν ότι ο πολιτικός είναι επιστήμονας, είναι δηλαδή «κάποιος που γνωρίζει», και η πολιτική είναι τέχνη: η τέχνη της διακυβέρνησης. Ο αληθινός πολιτικός αντλεί την εγκυρότητα της δράσης του από το προνόμιο που του παρέχει η γνώση της τέχνης του, ένα προνόμιο που ο Πλάτων δεν αναγνωρίζει στον καθένα. 6

7 ΣΟΦΙΣΤΗΣ Νικόδημος Μιχαηλίδης Πρόλογος: Θεόπη Παρισάκη υπό έκδοση Ο Σοφιστής ανήκει στα έργα της τρίτης περιόδου της πλατωνικής δημιουργίας. Επανεξετάζει τη θεωρία των ιδεών αναιρώντας τον ελεατικό μονισμό. Οι ιδέες εμπλουτίζονται με στοιχεία που είναι απότοκα του συνδυασμού τους. Επιχειρεί μια νέα διαπραγμάτευση της τέχνης και υπερασπίζεται την ύπαρξη του ψεύδους αντιτιθέμενος στους ελεάτες. Βρίσκει έτσι το δρόμο να εκθέσει το «πραγματικό», κατ αυτόν, περιεχόμενο της σοφιστικής. Διατυπώνει μια συ-σχετική αντίληψη του «μη όντος», με την έννοια του «θατέρου», αυτού δηλαδή που είναι διαφορετικό του όντος κι όχι ανύπαρκτο. Η έννοια αυτή συμβάλλει στην ανάλυση της αρνητικής κατηγόρησης και του ψεύδους το οποίο πλέον αποκτά σημασιακό περιεχόμενο. Το «μη ον» υφίσταται μ έναν τρόπο, διαφορετικά δεν υπάρχει ψέμα ούτε είδωλο της τέχνης και ο σοφιστής λέγει μόνο την αλήθεια. Τέλος, ξεκολλά το ον από τη μακάρια ακινησία του και φαίνεται να προβαίνει απ το στατικό στο δυναμικό ιδεαλισμό. ΠΟΛΙΤΕΙΑ (2 τόμοι) Θ.Γ. Μαυρόπουλος 1ος τόμος: σελ. 784, ος τόμος: σελ. 828, Η Πολιτεία είναι δημιούργημα του Πλάτωνα, όταν αυτός βρισκόταν στο μεσουράνημα της δημιουργικής ανάπτυξης του στοχασμού του. Κεντρικός πυρήνας του έργου είναι το θέμα της δικαιοσύνης. Πεποίθηση του Πλάτωνα είναι ότι μια ιδανική πολιτεία θα επιτευχθεί από τη λειτουργία του ήθους αρχόντων και αρχομένων. Υπογραμμίζει τη σημασία της παιδείας για την ανάπτυξη των κοινωνικών αρετών και ιδιαίτερα της δικαιοσύνης. Η μελέτη της πλατωνικής Πολιτείας μας ανοίγει διάπλατα το δρόμο για μια ζωή φιλοσοφημένη. ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ Εισαγ., μετάφρ., σχόλια, υπομνήματα: Ηλίας Σπυρόπουλος σελ. 604, Ένα από τα κορυφαία δημιουργήματα του αρχαιοελληνικού και γενικότερα του ανθρώπινου πνεύματος. Με το ενδιαφέρον που παρουσιάζει το θέμα, που βρίσκεται στο επίκεντρο της φιλοσοφικής συζήτησης (περί έρωτος), και με την πολύπλευρη και σε βάθος ανάπτυξή του, τους γενικότερους ανθρωπολογικούς προβληματισμούς του και την καλλιτεχνική μορφή του (καθώς λόγος και σκέψη συνυφαίνονται σε μια εκπληκτική ενότητα, όσο ίσως σε καμιά άλλη φιλοσοφική συγγραφή) απέσπασε διαχρονική την αναγνώριση και το θαυμασμό των ανθρώπων που έχουν γνήσια πνευματικά ενδιαφέροντα και συναισθηματική ευαισθησία, και ανταποκρίνεται πολλαπλά στις πνευματικές αναζητήσεις του σύγχρονου ανθρώπου. 7

8 8 ΛΑΧΗΣ ΛΥΣΙΣ ΜΕΝΩΝ Εισαγ., μετάφρ., ανάλυση, σχολ.: Δημήτριος Τζωρτζόπουλος υπό έκδοση Στον παρόντα τόμο παρουσιάζονται τα νεανικά έργα του Πλάτωνα: Λάχης Λύσις Μένων. Τα συγκεκριμένα έργα ανήκουν στους λεγόμενους Σωκρατικούς Διαλόγους του φιλοσόφου και έχουν ιδιαίτερη σημασία, γιατί μας γνωρίζουν με ενδιαφέρουσες συζητήσεις του Σωκράτη σχετικά με το πώς και με το γιατί. Πώς να σκεφτόμαστε την αρετή και γιατί να την σκεφτόμαστε εν αναφορά προς τη γνώση. Πώς να συλλαμβάνουμε τη γνώση και γιατί να τη συλλαμβάνουμε έτσι; Πώς να διερευνούμε ένα θέμα και γιατί να το διερευνούμε έτσι; Κάθε Διάλογος πραγματεύεται μια από τις πιο καθοριστικές αρετές στη ζωή και για τη ζωή του ανθρώπου, ειδικότερα δε του νέου ανθρώπου αλλά και του πολιτικού ανθρώπου εν γένει. Αναλογικά παρωθεί τον αναγνώστη να συμμετέχει ενεργά στη δια-λογική διερεύνηση ζωτικών αιτημάτων της ύπαρξής του και να μην τίθεται στο περιθώριο ως απλός θεατής. ΦΑΙΔΩΝ Προλεγόμενα: Τάσος Φάλκος - Αρβανιτάκης Θεόδωρος Γ. Μαυρόπουλος σελ. 870, Ο φιλοσοφικός αυτός διάλογος είναι η αποτύπωση από τον Πλάτωνα των τελευταίων στιγμών της ζωής του φιλοσόφου Σωκράτη, που ατάραχος αντιμετωπίζει το βιολογικό τέλος του. έχει συνείδηση των ενεργειών της μακρόχρονης ζωής του και είναι βέβαιος για τον εαυτό του και για όσους ενωτίζονται τα προσωπικά κατασταλάγματά του, ότι η φιλοσοφία είναι «μελέτη θανάτου». οι συζητητές του Σωκράτη έχουν μια ιδιότυπη «χαρμολύπη»: στερεύει για εκείνους η πηγή που τους προβλημάτιζε, αλλ έχουν εμποτισθεί με γόνιμη ύλη για αυτοδύναμη πορεία. ΘΕΑΙΤΗΤΟΣ Εισαγ., μετάφρ., σχόλια, υπομνήματα: Τζίνα Παπαλεξίου υπό έκδοση Στον Θεαίτητο του Πλάτωνος κατατίθεται μία από τις σημαντικότερες θεωρίες της γνώσης στην ιστορία της φιλοσοφίας. Ο λογικός, κριτικός και διαλεκτικός αυτός διάλογος θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει σπουδαία ζητήματα της πλατωνικής γνωσιοθερίας και θα επεξεργαστεί τη διαλεκτική υπόσταση της απόφανσης. Η σοβαρή αξιολόγηση του κόσμου της εμπειρικής πραγματικότητας, η σχέση αισθητών και νοητών, η συνάρτηση ουσίας και αλήθειας, αποτελούν το πλαίσιο ανάλυσης των τριών ορισμών της γνώσης που διατυπώνονται από τον έξοχο μαθητή, Θεαίτητο. Η ιδιότυπη αυτή λογοδοσία του διαλόγου για την υπόσταση της γνώσης στηρίζει φιλοσοφικά τέλειο λόγο, καθώς δίνει έμφαση στη συμπόρευση του οντολογικού με το συλλογιστικό στοιχείο και διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για το συνορᾱν που διέπει εγκάρσια το πλατωνικό έργο. ΓΟΡΓΙΑΣ (ή περί ρητορικής ανατρεπτικός) Ηλίας Βαβούρας υπό έκδοση Φέροντας το όνομα του μεγάλου σοφιστή από τους Λεοντίνους της Σικελίας, το έργο επιχειρεί να αναδείξει την πολεμική του μεγάλου φιλοσόφου εναντίον της σοφιστικής και των εκπροσώπων της. Κείμενο εξαιρετικής δυναμικής, με πολυσχιδείς φιλοσοφικές προοπτικές και αντιμαχόμενες προσεγγίσεις, ο «Γοργίας» διαπερνά με ενάργεια και πολλές φορές με αναγνωρίσιμη από τον σημερινό αναγνώστη κυνικότητα, το σύνολο της ηθικής σφαίρας και προβληματικής. «Το δίκαιο του ισχυρότερου», η αντίθεση «νόμος-φύση», η «ρητορική», η «πειθώ», η «δικαιοσύνη», το «αγαθό», η «πολιτική», η «δημοκρατία», η «τυραννίδα», είναι μερικές από τις έννοιες που διαπλέκονται, υπό τη δίνη μιας φιλοσοφικής έριδας ανάμεσα στη σωκρατική υπεροχή του νου και στη φυσικοδικαιϊκή Καλλίκλεια αντιμετώπιση, που αναγνωρίζει το δίκαιο στην πλευρά της ανυπέρβλητης ισχύος και στηρίζει το δικαίωμα του ισχυρού ατόμου να κρατά κάτω από την εξουσία του τις ασθενέστερες φύσεις.

9 Iπποκράτης το συγγραφικό έργο του πρώτου επιστήμονα γιατρού στην ιστορία της ανθρωπότητας θα μαρτυρεί στους αιώνες τη βαθιά του πίστη πως, μόνο αν αγαπά τον άνθρωπο, μπορεί ο γιατρός να αγαπά και την τέχνη του. H σειρά που επιμελείται ο καθηγητής Δημήτριος Λυπουρλής αποβλέπει στο να κάνει το μεγάλο αυτό γιατρό γνωστό μέσα από τις καλύτερες στιγμές του πνεύματός του στο μεγάλο κοινό: στους ειδικούς και στους μη ειδικούς. ΙΑΤΡΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ σελ. 371, ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ σελ. 395, ΙΑΤΡΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ σελ. 384, O ιπποκρατικός γιατρός επί το έργον : θεωρητικά του εφόδια και πρακτική αντιμετώπιση επιμέρους ιατρικών θεμάτων. ΙΑΤΡΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟ- ΓΙΑ, ΝΟΣΟΛΟΓΙΑ σελ. 496, Mια από τις μεγαλύτερες προσφορές της ιπποκρατικής ιατρικής: Xειρουργική. Eντυπωσιακά κείμενα της Iπποκρατικής συλλογής. ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΑ, ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ σελ. 460, Kείμενα της Iπποκρατικής συλλογής που δείχνουν το οριστικό πλέον πέρασμα από τη θεοκρατική στην επιστημονική σύλληψη των βασικών εννοιών της ιατρικής: της υγείας, της νόσου, της ίασης. Iατρική της ανθρωπιάς: θεμελιώδεις ιπποκρατικοί κανόνες για την άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος ( Iπποκρατικός Όρκος!) - Παρουσίαση επιμέρους θεμάτων νοσολογίας. Mια σειρά έργων της Iπποκρατικής συλλογής για τη φύση και τις αρρώστιες της γυναίκας, για την αναπαραγωγή και για την κύηση. 9

10 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ Βιβλίο Α Δ Δημήτριος Λυπουρλής σελ. 642, Τα Ηθικά Νικομάχεια, έργο της ώριμης περιόδου της φιλοσοφικής δραστηριότητας του Αριστοτέλη, πραγματεύονται το θέμα της ευδαιμονίας του ανθρώπου. Προϋπόθεση για την επίτευξη της ευδαιμονίας ο Αριστοτέλης θεωρεί την αρετή τα Ηθικά Νικομάχεια είναι μια εμπεριστατωμένη μελέτη της έννοιας αρετή. Στα τέσσερα πρώτα βιβλία του έργου ο λόγος αληθινά αξιοθαύμαστος και γοητευτικός είναι για την ηθική αρετή και τις διάφορες μορφές της. ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ Βιβλίο Ε Κ Δημήτριος Λυπουρλής σελ. 654, Στα έξι τελευταία βιβλία των Ηθικών Νικομαχείων ο Αριστοτέλης, συνεχίζοντας τη μελέτη της έννοιας αρετή, πραγματεύεται με τον ίδιο αξιοθαύμαστο και γοητευτικό τρόπο όπως στα τέσσερα πρώτα βιβλία έννοιες όπως δικαιοσύνη, φρόνηση, ηδονή, φιλία. Ιδιαίτερα η γόνιμη πραγμάτευση της έννοιας της δικαιοσύνης αποτέλεσε τη βάση για την πραγμάτευση του ίδιου θέματος από τη σύγχρονη νομική επιστήμη. ΡHTOΡIKH A Δημήτριος Λυπουρλής σελ. 396, Η ρητορική τέχνη πρέπει να ήταν ένα από τα γνωστικά αντικείμενα με τα οποία ο Σταγειρίτης φιλόσοφος άρχισε τη διδασκαλία του στην Ακαδημία του Πλάτωνος. Το εγχειρίδιό του αυτό (με τον τίτλο Ρητορική) μας παραδόθηκε διαιρεμένο σε τρία βιβλία, το τρίτο όμως βιβλίο σε αντίθεση με τα δύο πρώτα δεν πραγματεύεται εξειδικευμένα θέματα ρητορικής τέχνης, αλλά το γενικότερο θέμα του ύφους του πεζού λόγου. Η (κυρίως) Ρητορική του Αριστοτέλη περιέχει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ρητορική διδασκαλία, που η αξία της αναγνωρίσθηκε με ποικίλους τρόπους στα νεότερα χρόνια και αποτέλεσε τη σίγουρη βάση για την άσκηση αυτής της τέχνης. O πρώτος από τους δύο τόμους που έχουν προγραμματιστεί για το αριστοτελικό αυτό έργο περιέχει εκτενέστατη εισαγωγή τόσο εν γένει στην τέχνη της ρητορείας κατά την ελληνική αρχαιότητα όσο και ειδικότερα στο συγκεκριμένο ρητορικό εγχειρίδιο του Αριστοτέλη. Ακόμη, ένα πλήθος ερμηνευτικών και άλλων σχολίων βοηθούν στην κατανόηση του κειμένου. ΡHTOΡIKH Β - Γ Δημήτριος Λυπουρλής σελ. 566, Στο δεύτερο αυτό τόμο της Ρητορικής ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει μεταξύ άλλων τις εξαιρετικού ενδιαφέροντος διδασκαλίες του Αριστοτέλη περί παθών και ηθών (πάντοτε βέβαια σε σχέση με το έργο του ρήτορα) καθώς και τις εξαιρετικού επίσης ενδιαφέροντος παρατηρήσεις του για το ύφος αλλά και για τη διάταξη των μερών ενός ρητορικού λόγου. 10

11 ΠΟΛΙΤΙΚΑ I, II Δ.Ι. Παπαδής Πρόλογος: Ευάγγελος Βενιζέλος σελ. 540, Τα Πολιτικά ανήκουν στα πιο πολυδιαβασμένα και πολυσυζητημένα έργα του Αριστοτέλη. Στα Πολιτικά ο Σταγειρίτης φιλόσοφος συνδέει τη θεωρία της αιτιότητας με την αδιάκοπη απαίτηση για διαπίστωση των γεγονότων. Αναλύει την πολιτική πραγματικότητα της εποχής του (και διαχρονικά κάθε εποχής) κάνοντας αναφορά σε τρεις κατηγορίες πολιτών: στους πολύ ευημερούντες, στους πολύ φτωχούς και στους μεσαίους. Δείχνει την προτίμησή του στη μέση οδό και, εισάγοντας την ηθική στην πολιτική, συμβάλλει στον πολιτικό προβληματισμό και προτείνει λύσεις. ΠΟΛΙΤΙΚΑ III, IV Πηνελόπη Τζιώκα-Ευαγγέλου Πρόλογος: Σωκράτης Δεληβογιατζής σελ. 494, Ο Αριστοτέλης με το βιβλίο ΙΙΙ Πολιτικών εισέρχεται στην ουσία της πολιτικής φιλοσοφίας και διερευνά τα θεμελιώδη ερωτήματα για την έννοια της πόλης, του πολίτη, της πολιτικής αρετής και των πολιτευμάτων. Ταξινομεί τα πολιτεύματα, αναλύει την ολιγαρχία και τη δημοκρατία και εξετάζει πτυχές του πολιτικού φαινομένου, όπως ο σκοπός της πόλης, τα γνωρίσματα των διεκδικητών της εξουσίας και το περιεχόμενο της πολιτικής δικαιοσύνης. Με το IV βιβλίο ο Αριστοτέλης προσδίδει πραγματολογική διάσταση στις αναλύσεις του για τα είδη των πολιτευμάτων και τη βασική αιτία της ποικιλομορφίας τους. Παρουσιάζει τη δημοκρατία, την ολιγαρχία, την αριστοκρατία, την πολιτεία και την τυραννία, προτείνει το άριστο πολίτευμα, το εφικτό όμως στην πράξη και ολοκληρώνει με τη διάκριση των εξουσιών σε βουλευτική, εκτελεστική και δικαστική. ΠΟΛΙΤΙΚΑ V, VI Πρόλογος: Α.Κ. Μπαγιώνας Πηνελόπη Τζιώκα-Ευαγγέλου σελ. 472, Στα βιβλία V, VI των Πολιτικών εξετάζονται τα πολιτεύματα ως προς τα αίτια των μεταβολών τους και τους τρόπους εδραίωσής τους, με ιδιαίτερη φιλοσοφική ενάργεια αλλά και ιστορικό, κοινωνιολογικό και ανθρωπολογικό ενδιαφέρον. Στο βιβλίο V εξετάζεται τι φθείρει τα διάφορα πολιτεύματα και προτείνονται τρόποι με τους οποίους ο πολιτικός καλείται να αντιμετωπίσει τους τριγμούς που παρουσιάζει η εξουσία του. Στο βιβλίο VI ο Αριστοτέλης απευθύνει τις προτάσεις αντιμετώπισης των πολιτικών και πολιτειακών κρίσεων στους νομοθέτες, οι οποίοι καλούνται να τις αντιμετωπίσουν, ώστε να εξασφαλιστεί η μεγαλύτερη δυνατή λειτουργικότητα και αποτελεσματικότητα του εκάστοτε πολιτεύματος. ΠΟΛΙΤΙΚΑ VII, VIII Πηνελόπη Τζιώκα-Ευαγγέλου υπό έκδοση Στο έβδομο και όγδοο βιβλίο των Πολιτικών ο Αριστοτέλης ασχολείται με το ιδεώδες πολίτευμα και τις προϋποθέσεις οικοδόμησής του. Προκαταρκτικά υποστηρίζει ότι το ιδεώδες πολίτευμα προϋποθέτει τον καθορισμό του άριστου βίου. Στη συνέχεια εξαρτά την άριστη πόλη από μια σειρά γνωρισμάτων και την οργάνωσή της. Τα γνωρίσματα αφορούν στην εδαφική έκταση, τη γεωγραφική θέση και το χαρακτήρα των πολιτών. Συνεχίζει την διαπραγμάτευση του θέματος της εκπαίδευσης, υποστηρίζοντας ότι είναι καθήκον του κράτους να καλλιεργεί το ήθος των πολιτών με την κατάλληλη εκπαίδευση, γιατί το πολίτευμα διαμορφώνεται από το ήθος των πολιτών. Γι αυτό ακριβώς η εκπαίδευση πρέπει να είναι αντικείμενο πολιτικής ρύθμισης, να είναι δημόσια και όχι ιδιωτική και να καλλιεργεί διαδοχικά το σώμα, τις ορέξεις και το νου. 11

12 ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΦΥΣΙΚΑ Γ, Δ Δημήτρης Ι. Παπαδής υπό έκδοση Από τη συναγωγή 158 πολιτευμάτων που συνέγραψε ο Αριστοτέλης σώζεται μόνον η Αθηναίων Πολιτεία. Το Α μέρος του έργου είναι ιστορικό και εκθέτει την εξέλιξη του Αθηναϊκού πολιτεύματος μέχρι το 473 π.χ. Το Β μέρος είναι περιγραφικό και εκθέτει αναλυτικά το πολιτικό σύστημα των Αθηνών την εποχή του Αριστοτέλη. Βασίλειος Μπετσάκος υπό έκδοση O Αριστοτέλης αποπειράται να διαμορφώσει μια ενιαία θεωρία για την κίνηση, το άπειρο, τον χώρο, το κενό και τον χρόνο. Προσπαθεί να απαντήσει στο τριπλό ερώτημα σχετικά με: α. την ύπαρξη ή την ανυπαρξία τους β. τη φύση τους και γ. τον τρόπο ύπαρξης ή ανυπαρξίας τους. Οπωσδήποτε ο φιλόσοφος δεν υπηρετεί τη γνώση της φύσης με τον τρόπο που το κάνει η φυσική όπως την γνωρίζουμε στις μέρες μας. Πάντως, πολλές κεντρικές θέσεις της διδασκαλίας του δείχνουν να μην αφίστανται πολύ από θέσεις της μοντέρνας (σχετιστικής) φυσικής. ΠΟΙΗΤΙΚΗ Δημήτριος Λυπουρλής υπό έκδοση Λίγα έργα του Αριστοτέλη διαβάστηκαν τόσο πολύ όσο η Ποιητική του. Λίγων αριστοτελικών έργων το περιεχόμενο προκάλεσε τόσες συζητήσεις μερικούς αιώνες τώρα όσες η Ποιητική. Λίγα έργα του Αριστοτέλη επηρέασαν τόσο πολύ τον γενικότερο δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό όσο η Ποιητική. Το νεοελληνικό αναγνωστικό κοινό έχει πλέον ανάγκη από μία καινούργια παρουσίαση αυτού του έργου. Οι «Εκδόσεις Ζήτρος» ανέθεσαν το έργο αυτό στον καθηγητή Δ. Λυπουρλή, γνωστό συνεργάτη τους και για άλλα αριστοτελικά έργα. ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ Ι.Σ. Χριστοδούλου σελ. 380, Η ένατη έκδοση του σημαντικότατου αυτού έργου. Ο μεταφραστής πρόσθεσε μελέτη με τίτλο «Ψυχή και πολιτική στα Πολιτικά του Αριστοτέλη». Η έννοια της ψυχής, με το περιεχόμενο που της δίνει ο Αριστοτέλης στην πολιτική ανάλυση, είναι αδιάπτωτο έρεισμα, συνεκτικός κρίκος του εννοιολογικού εξοπλισμού που στηρίζει την αριστοτελική επιχειρηματολογία. Η παρουσία της διατρέχει και αρμολογεί τα Πολιτικά στο σύνολό τους. Τα δύο κείμενα, τα Πολιτικά και το Περί Ψυχής, αποτελούν συμπληρωματικές όψεις, που απαρτίζουν το συνεχές της ενιαίας αριστοτελικής σύλληψης για την ψυχή και, από φιλοσοφική άποψη, δεν είναι συγκρίσιμα μεγέθη που μπορούμε να τα διαβάσουμε κατ αντιπαράσταση, μόνο για να τονίσουμε τις επιμέρους διαφορές στην αντίληψη του Αριστοτέλη για την ψυχή. ΠΕΡΙ ΜΕΘΗΣ, ΠΕΡΙ ΑΡΕΤΩΝ ΚΑΙ ΚΑΚΙΩΝ, ΠΕΡΙ ΚΟΣΜΟΥ Εισαγωγή: Φιλοσοφία και Εκπαίδευση Σωτηρία Τριαντάρη - Μαρά, Πρόλογος: Δημήτριος Λυπουρλής σελ. 382, Οι πραγματείες αυτές, οι οποίες θεωρήθηκαν από τους ερευνητές ως νόθα έργα του Αριστοτέλη, με τα θέματα που πραγματεύονται αναδεικνύουν και άλλες πτυχές του φιλοσοφικού στοχασμού του μεγάλου φιλοσόφου που σχετίζονται με την εκπαίδευση. Στην επικαιρότητα έρχεται το ζήτημα της διά βίου εκπαίδευσης, όπως αυτό αναδύεται μέσα από την ανάλυση και συζήτηση των φιλοσοφικών θεμάτων στα συμπόσια, με τη συνοδεία του οίνου. Επίσης αναδεικνύεται το πρόβλημα της αγωγής και της ηθικής διάπλασης του ανθρώπου μέσα από τη διάκριση των αρετών και των κακιών σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο. Τέλος, με την εμβριθή κοσμολογική περιγραφή στο έργο Περί κόσμου παρέχεται μια εμπειρική γνώση και προωθείται μια παιδαγωγική μέθοδος αναγωγής και κατάληψης της ενάργειας του κόσμου, της αρχής, της τάξης και της αρμονίας, που είναι ο Θεός. Με βάση τις ανωτέρω επισημάνσεις δικαιολογείται ο υπότιτλος «Φιλοσοφία και Εκπαίδευση». 12

13 ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΒΑΚΧΑΙ Σμαρώ Νικολαΐδου-Αραμπατζή Πρόλογος: Δανιήλ Ιακώβ σελ. 688, Στην τελευταία σωζόμενη τραγωδία ο Ευριπίδης επανέφερε στη θεατρική σκηνή τον προστάτη θεό της αρχαίας τραγωδίας και αποκάλυψε την αινιγματική φύση του σε μια μοναδική τελετουργία προς τιμήν του Διονύσου. ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΕΝ ΤΑΥΡΟΙΣ Εισαγωγή, περίληψη, μετάφραση: Γεώργιος Ράπτης Σχόλια, ερμηνεία: Ιωάννης Αχ. Μπάρμπας σελ. 462, Tο αγαπημένο θέμα του Ευριπίδη, συγγενείς να βρίσκονται σε επικίνδυνη αποστολή και να κινδυνεύουν να σκοτώσει ο ένας τον άλλον, γιατί δε γνωρίζονται μεταξύ τους, κρατώντας τους θεατές σε μεγάλη αγωνία με την τελική κάθαρση να εκπληρώνει τον σκοπό της τραγωδίας. ΑΙΣΧΥΛΟΣ ΠΕΡΣΕΣ Μετάφραση, σχόλια, ερμηνεία: Ευάγγελος Αδάμος Πρόλογος: Δανιήλ Ιακώβ σελ. 470, Η αρχαιότερη σωζόμενη τραγωδία, η μόνη με ιστορικό περιεχόμενο, η οποία παρακολουθεί την καταστροφή των Περσών στη Σαλαμίνα το 480 π.χ. Η «ύβρις» του Ξέρξη τιμωρείται παραδειγματικά από τους θεούς προς δόξαν των Ελλήνων, που κέρδισαν έτσι την ελευθερία τους από την περσική δεσποτεία, η οποία τους απειλούσε. Εκτεταμένη εισαγωγή στον Αισχύλο και στο συγκεκριμένο δράμα, απόδοση στη νεοελληνική και σχολιασμός του κειμένου. ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΑΝΤΙΓΟΝΗ Μετάφραση, σχόλια, ερμηνεία: Ιωάννης Αχ. Μπάρμπας σελ. 564, OIΔIΠOYΣ TYPANNOΣ Μετάφραση, σχόλια, ερμηνεία: Ιωάννης Αχ. Μπάρμπας σελ. 636, ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ ΙΠΠΕΙΣ Eισαγωγή, μετάφραση, σχόλια, υπομνήματα: Ηλίας Σ. Σπυρόπουλος σελ. 436, Οι Ιππείς αναδεικνύονται το χαρακτηριστικότερο δείγμα της αρχαίας αττικής κωμωδίας, αφού είναι η ολοκληρωτικά «πολιτική κωμωδία», όπου ο ποιητής, με εντυπωσιακή ελευθεροστομία, μοναδική ικανότητα δραματοποίησης και αξεπέραστη κωμική ευρηματικότητα καυτηριάζει τα κακώς κείμενα της πόλης του. Πιο συγκεκριμένα, ο Αριστοφάνης εναντιώνεται στη λαϊκιστική επέκταση της δημοκρατίας και στην ιμπεριαλιστική και φιλοπόλεμη τάση των δημαγωγών. Η τραγική κόρη αγωνίζεται για την επιβολή του δικαίου, μόνη και αβοήθητη. Ο Κρέων δεν μπόρεσε να επιβάλει τις δικές του αρχές. Συγκρούσθηκε με την Αντιγόνη, αλλά ηττήθηκε. Προκάλεσε μόνο τη συμφορά. Ο Οιδίπους πορεύεται προς την κατεύθυνση που του ορίζει η μοίρα του. Οι λαμπρές εικόνες με τους ποικίλους εκφραστικούς τρόπους, τα επικολυρικά στοιχεία, η αναζήτηση της αλήθειας, όλα τα στοιχεία του τραγικού λόγου κορυφώνουν το πάθος, τον πόνο, αλλά και το μεγαλείο του ήρωα. 13

14 ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ KATA ΦIΛIΠΠOY A - OΛYNΘIAKOI A, B, Γ Eισαγ., μετάφρ., σχόλια: A.I. Γιαγκόπουλος, M. Aραποπούλου σελ. 354, Ο πρώτος Φιλιππικός θίγει το Βορειοελλαδικό πρόβλημα, το Μακεδονικό ζήτημα. Οι τρεις Ολυνθιακοί συνεχίζουν την πολιτική του Δημοσθένη στο Βορειοελλαδικό πρόβλημα, και συγκεκριμένα αναφέρονται στον κίνδυνο που διατρέχει η Όλυνθος από το Φίλιππο. Στον Α Ολυνθιακό ο Δημοσθένης αναλαμβάνει να υποστηρίξει το αίτημα των Ολυνθίων για βοήθεια και μέμφεται τους Αθηναίους για την αδιαφορία και αδράνειά τους. Στον Β Ολυνθιακό επαναλαμβάνει τη βασική ιδέα του Α Ολυνθιακού: ο πόλεμος στην Όλυνθο είναι μια ανέλπιστη ευκαιρία για τους Αθηναίους που πρέπει να την αδράξουν. Ο Γ Ολυνθιακός κυριαρχείται από πνεύμα απαισιοδοξίας για τη δυνατότητα αναστροφής της κατάστασης, πράγμα που ερμηνεύεται από το μικρό μέγεθος της βοήθειας που είχε αποσταλεί στην Όλυνθο. ΚΑΤΑ ΦΙΛΙΠΠΟΥ Γ - ΚΑΤΑ ΦΙΛΙΠΠΟΥ Δ - ΕΠΙ- ΣΤΟΛΗ ΦΙΛΙΠΠΟΥ - ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗΝ - ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΠΡΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ Α.Ι. Γιαγκόπουλος, Μ. Αραποπούλου σελ. 362, Ο τρίτος Φιλιππικός είναι ο πιο ρωμαλέος πολιτικός λόγος του Δημοσθένη. Η ευρεία ανάπτυξη ιδεών, η επιχειρηματολογία, το πάθος και ο υψηλός τόνος ειλικρίνειας και φιλοπατρίας τον καθιστούν υπόδειγμα ρητορικής. Είναι το προσκλητήριο που απευθύνει σε όλες τις πόλεις-κράτη της νότιας Ελλάδας για αντιμετώπιση του κοινού από Βορρά κινδύνου, γιατί γνωρίζει καλά ότι πρόκειται για έναν αγώνα επικράτησης του ολοκληρωτισμού ή της Δημοκρατίας. Στον τέταρτο Φιλιππικό ο Δημοσθένης προσεγγίζει με πολλή τόλμη το κοινωνικό πρόβλημα. Παρουσιάζει ένα πρόγραμμα εσωτερικής πολιτικής, στοχεύοντας στη γεφύρωση του χάσματος ανάμεσα στους πλούσιους και στους φτωχούς, στις δύο αντιμαχόμενες κοινωνικές τάξεις, ώστε όλοι ενωμένοι να αφοσιωθούν στην υπόθεση της πατρίδας. Στην επιστολή προς τη Βουλή και το Δήμο των Αθηναίων εκφράζει ο Φίλιππος τα παράπονά του για τις αδικίες που υφίσταται από τους Αθηναίους, καθώς δεν τήρησαν τους όρκους και τις συμφωνίες τους. Για το Δημοσθένη ο πόλεμος Φιλίππου - Αθήνας είχε ήδη αρχίσει. Έτσι, αυτό που είχε να επιτελέσει από εδώ και εμπρός ήταν όχι να πείσει τους συμπολίτες του να πολεμήσουν, αλλά να τους εμψυχώσει, υποστηρίζοντας ότι ο Μακεδόνας βασιλιάς δεν ήταν ανίκητος. Στον λόγο Περί των προς Αλέξανδρον συνθηκών ο Δημοσθένης κατηγορεί τον Αλέξανδρο για παραβίαση των συνθηκών που είχε κάνει με τους άλλους Έλληνες. ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ - ΚΑΤΑ ΦΙΛΙΠΠΟΥ Β - ΠΕΡΙ ΑΛΟΝΝΗΣΟΥ - ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΝ ΧΕΡΡΟΝΗΣΩ Α.Ι. Γιαγκόπουλος, Μ. Αραποπούλου σελ. 358, Οι τέσσερις λόγοι που περιλαμβάνονται στο δεύτερο τόμο του δημόσιου ρητορικού έργου του Δημοσθένη ανήκουν στην περίοδο της «κατ επίφαση ειρήνης» ( ) και αντανακλούν τις έντονες πολιτικές ζυμώσεις, αλλά και την εξέλιξη της πολιτικής φυσιογνωμίας του ρήτορα. ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΣΥΜΜΟΡΙΩΝ - ΥΠΕΡ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙ- ΤΩΝ - ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΤΩΝ ΡΟΔΙΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ - ΠΕΡΙ ΣΥΝΤΑΞΕΩΣ Α.Ι. Γιαγκόπουλος σελ. 326, Οι πρώτες μεγάλες πολιτικές δημηγορίες του καλύπτουν τα προβλήματα της αθηναϊκής εξωτερικής πολιτικής σε κρίσιμες περιοχές. Ο περί των Συμμοριών λόγος εξετάζει την πολιτική της Αθήνας προς τον Πέρση βασιλιά και γενικά τις σχέσεις Ευρώπης - Ασίας. Ο λόγος Υπέρ Μεγαλοπολιτών αναφέρεται στο Πελοποννησιακό ζήτημα και στην ανάμειξη της Θήβας στα νεοϊδρυθέντα κράτη, Αρκαδική Ομοσπονδία και Μεσσηνία μετά την κατάρρευση της Σπαρτιατικής Ηγεμονίας. Τέλος ο Περί της των Ροδίων ελευθερίας λόγος εξετάζει το ζήτημα της αθηναϊκής πολιτικής απέναντι στα πρώην μέλη της Αθηναϊκής ηγεμονίας, (Ρόδος, Χίος, Μυτιλήνη, Βυζάντιο). 14

15 ΛΥΣΙΑΣ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ ΠΕΡΙ ΕΙΡΗΝΗΣ, ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΣΟΦΙΣΤΩΝ, ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ ΠΡΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΝ ΚΑΙ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΝ Eισαγωγή, μετάφραση, σχόλια: Μαρία Ξανθού σελ. 412, ΟΙ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΙΚΟΙ ΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Μτφρ, σχόλια: Γεώργιος Ράπτης Πρόλογος: Χρίστος Τσολάκης σελ. 460, Ο μεγαλύτερος ρήτορας των αιώνων, υπερασπιστής των αδικημένων και καταπιεσμένων σε μια Αθήνα της παρακμής, με δημοκρατικό έλλειμμα, απότοκο της θλιβερότερης τυραννίας που γνώρισε. Μαζί με τους καταγγελτικούς λόγους, η ακτινογραφία της ηττημένης κοινωνίας των Αθηνών στο τέλος του 5ου και στις αρχές του 4ου π.χ. αι. 2. ΟΙ ΚΑΤΑΓΓΕΛΤΙΚΟΙ ΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Μτφρ, σχόλια: Γεώργιος Ράπτης Πρόλογος: Χρίστος Τσολάκης σελ. 592, Φυσιολογική αντίδραση του λογογράφου εναντίον των Τριάντα Τυρράνων του 404 π.χ. και όλων των καταχραστών της εξουσίας, που επισώρευσε φόνους και δεινά στην Αθήνα περισσότερα από την Γ φάση του Πελοποννησιακού πολέμου. Είναι δεκαπέντε λόγοι του Λυσία, μεταξύ τους και ο Κατά Ερατοσθένους. 3. ΟΙ ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΙ ΤΟΥ ΛΟΓΟΙ Μτφρ, σχόλια: Γεώργιος Ράπτης Πρόλογος: Αθ. Αγγ. Ευσταθίου σελ. 530, Εδώ προβάλλει ένας άλλος Λυσίας, βαθύς γνώστης της διαδρομής της Αθηναϊκής δημοκρατίας από τη γένεσή της όπως καταγράφεται στον Επιτάφιο προστάτης των ευπαθών κοινωνικών ομάδων, με οικολογική συνείδηση και υπερασπιστής της Ολυμπιακής Ιδέας, όπως εξυμνείται στον «Ολυμπιακό» λόγο του. ΓΟΡΓΙΑΣ Eισαγ., μετάφρ., σχόλια: Τερέζα Πεντζοπούλου - Βαλαλά σελ. 400, Η ρητορική τέχνη, από την αρχαιότητα ως σήμερα, δοκιμάζεται παντού: στη βουλή, στις συνελεύσεις, στα δικαστήρια, ακόμα και στα πιο απλά ζητήματα της καθημερινής ζωής. Αυτή ήταν η συμβολή του Γοργία: να εξυψώσει σε τέχνη την εξουσιαστική δύναμη του λόγου. Ο Γοργίας στη φιλοσοφία του διατύπωσε απόψεις που αποτέλεσαν το έρεισμα για τον μετέπειτα φιλοσοφικό στοχασμό. Τέσσερα σημαντικά έργα του μεγάλου ρητοροδιδασκάλου και παιδαγωγού. Ένας παραλληλισμός της δυσάρεστης ιστορικής συγκυρίας που βιώνουμε όλοι μας με τις σκέψεις που διατυπώνει ο Ισοκράτης στον Περί Ειρήνης καταδεικνύει την επικαιρότητα του λόγου του. Ο λόγος Κατά των Σοφιστών παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς αποτελεί το παιδαγωγικό μανιφέστο του Ισοκράτη. Η Επιστολή Προς Φίλιππον είναι γραμμένη σε μία σημαντική ιστορική συγκυρία, το 338 π.χ., λίγο μετά τη μάχη της Χαιρώνειας, όταν ο Φίλιππος ήταν ο κυρίαρχος στην πολιτική σκακιέρα της Ελλάδας. Η Προς Αλέξανδρον απευθύνεται προς τον νεαρό ακόμη Αλέξανδρο της Μακεδονίας, ο οποίος έχει ήδη τεθεί υπό την επίβλεψη του Αριστοτέλη. 15

16 ΗΡΟΔΟΤΟΣ ΒΙΒΛΙΟ Στ - ΕΡΑΤΩ Γαβριήλ Συντομόρου σελ. 672, Στο έκτο βιβλίο ο Ηρόδοτος συνεχίζει την περιγραφή της εναντίον των Περσών ιωνικής επανάστασης. Ακολουθεί αναφορά του στην πρώτη απόπειρα των Περσών να καθυποτάξουν τη μητροπολιτική Ελλάδα με την καταστροφή του στόλου του Μαρδόνιου στον Άθω. Η δεύτερη περσική απόπειρα, η οποία εξιστορείται στη συνέχεια του βιβλίου, θα έχει ως συνέπειά της την ελληνική νίκη στον Μαραθώνα. Στο τέλος του βιβλίου περιγράφεται η τραγική πτώση του νικητή του Μαραθώνα Μιλτιάδη. ΒΙΒΛΙΟ Ζ - ΠΟΛΥΜΝΙΑ Γαβριήλ Συντομόρου σελ. 659, Στο βιβλίο περιγράφεται η εκστρατεία του Ξέρξη εναντίον της Ελλάδας μέχρι και τη μάχη στις Θερμοπύλες. Με αφετηρία το Ηροδότειο κείμενο παρατίθενται κατατοπιστικά σχόλια σχετικά με την πορεία του περσικού στρατού, τα εδάφη που αυτός διασχίζει όσο και αναφορικά με θέματα πολεμικής τακτικής. ΒΙΒΛΙΟ Η - ΟΥΡΑΝΙΑ Γαβριήλ Συντομόρου σελ. 452, Στην «Ουρανία» εξιστορείται η ναυμαχία του Αρτεμισίου και η περσική ήττα στη Σαλαμίνα. Επακολουθεί η αποχώρηση του Ξέρξη από την Ελλάδα, ενώ σε μια «παρέκβαση» της αφήγησης μας δίνονται πληροφορίες για την ίδρυση του βασιλείου των Μακεδόνων. ΒΙΒΛΙΟ Ε - ΤΕΡΨΙΧΟΡΗ Γαβριήλ Συντομόρου σελ. 715, ΒΙΒΛΙΟ Θ - ΚΑΛΛΙΟΠΗ Γαβριήλ Συντομόρου Πρόλογος: Ι. Ταϊφάκος σελ. 528, Στo τελευταίο αυτό βιβλίο του Ηροδότου περιγράφεται η περσική ήττα στις Πλαταιές. Περιγράφονται ακόμη οι μάχες της Μυκάλης και της Σηστού, στις οποίες οι Πέρσες ηττώνται επίσης από τους Έλληνες, και μάλιστα μέσα στα όρια του περσικού κράτους. Το Ε Ηροδότειο βιβλίο, η «Τερψιχόρη», έχει ως βασικό του θέμα την περιγραφή της εναντίον των Περσών Ιωνικής επανάστασης ( π.χ.). Μας παρέχονται ακολούθως πληροφορίες σχετικές με την προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου, ενώ σε άλλο σημείο του βιβλίου του ο Ηρόδοτος υπερασπίζεται την Ελληνικότητα της Μακεδονίας, αποδεικνύοντας έτσι πόσο διαχρονικός και επίκαιρος ιστορικός είναι, αφού αναφέρεται με λεπτομέρειες σε ονοματοθεσίες και φυλές του βορειοελλαδικού χώρου, σκυθικά και θρακικά ήθη και έθιμα, αλλά και σε πολλές πόλεις του Ελλησπόντου, της Προποντίδας και της Μ. Ασίας. 16

17 ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΙ - ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ, Βιβλίο Α Α.Ι. Γιαγκόπουλος σελ. 770, Στον πρώτο από τους οκτώ τόμους των Ιστοριών ο Θουκυδίδης εκθέτει εν συντομία όσα προηγήθηκαν του μεγάλου πολέμου, τη μέθοδό του, τις αιτίες και τις αφορμές του πολέμου, τα γεγονότα μετά τα Μηδικά, που οδήγησαν στην εξέλιξη της Αθηναϊκής Συμμαχίας σε Αθηναϊκή Ηγεμονία (Αυτοκρατορία), καθώς και όλη τη διπλωματική δραστηριότητα που είχε αναληφθεί, για να αποφευχθεί ο καταστρεπτικός εμφύλιος πόλεμος. ΙΣΤΟΡΙΑΙ -ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ, Βιβλίο Β Α.Ι. Γιαγκόπουλος, Θ.Π. Τσιόγκας σελ. 512, Η διπλωματία απέτυχε. Το λόγο τώρα έχουν τα όπλα. Μετά την απρόκλητη εισβολή των Θηβαίων στις Πλαταιές, που εξελίχθηκε σε τραγωδία με τρεις πράξεις, αρχίζει ένας πόλεμος μακροχρόνιος με ολέθριες συνέπειες για την Ελλάδα. Πριν εισβάλλουν οι Πελοποννήσιοι στην Αττική, ο Θουκυδίδης μας δίνει τις συμμαχίες των ελληνικών πόλεων και τις δυνάμεις των εμπολέμων. Ακολουθούν οι εχθροπραξίες και ο Επιτάφιος του Περικλή, που αποτελεί ύμνο προς τη δημοκρατία. Στη συνέχεια έχουμε την περιγραφή του λοιμού που είχε ενσκήψει στην Αθήνα, το πρώτο ρεπορτάζ για θέματα δημόσιας υγείας. Ακολουθεί η αναμέτρηση Αθηναίων Σπαρτιατών στον κόλπο της Πάτρας και στη Ναύπακτο. ΙΣΤΟΡΙΑΙ - ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ, Βιβλίο Γ Α.Ι. Γιαγκόπουλος, Θ.Π. Τσιόγκας σελ. 496, Tα γεγονότα από το καλοκαίρι του 428 ως το χειμώνα του 426/5 π.χ. Η προσοχή επικεντρώνεται σε πέντε μεγάλα κέντρα: βορειοανατολικό Αιγαίο, Βοιωτία, Δυτική Ελλάδα, Κέρκυρα και Σικελία. Τα γεγονότα αφορούν την εξέγερση της Λέσβου και συγκεκριμένα την αποστασία της Μυτιλήνης από τους Αθηναίους το 428 π.χ., τη συνέχιση της πολιορκίας της Πλάταιας (χειμώνας του 428/7 π.χ., τη μεγάλη στάση της πόλης της Κέρκυρας, την πρώτη εκστρατεία των Αθηναίων στη Σικελία το θέρος του 426 π.χ., οι δύο μεγάλες εκστρατείες, μία των Αθηναίων στην Αιτωλία (θέρος του 426 π.χ.) και μία των Πελοποννησίων στην Ακαρνανία. ΙΣΤΟΡΙΑΙ - ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ, Βιβλίο Δ Α.Ι. Γιαγκόπουλος, Ζ. Μαλαθούνη σελ. 544, Tα γεγονότα από το καλοκαίρι του 425 π.χ. ως το χειμώνα του 423/2 π.χ. Η προσοχή επικεντρώνεται σε πέντε θέατρα πολέμου: Πύλο Σφακτηρία, Σικελία, Βοιωτία, Μακεδονία, Παράλια Χαλκιδικής. Σε καθένα από αυτά ξεχωρίζουν μεγάλοι άνδρες του καιρού εκείνου. ΙΣΤΟΡΙΑΙ - ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ, Βιβλίο Ε Α.Ι. Γιαγκόπουλος, Ζ. Μαλαθούνη υπό έκδοση Το βιβλίο περιλαμβάνει τα γεγονότα από το καλοκαίρι του 422 π.χ. ως το 416 π.χ. Το 422 όλα έδειχναν τον ερχομό της ειρήνης. σ αυτό διευκόλυνε πολύ και ο θάνατος των δύο ηγετών, του Κλέωνα και του Βρασίδα στη μάχη της Αμφίπολης που ήταν αυτοί που περισσότερο από όλους εναντιώνονταν στην ειρήνη. Αλλά η Νικίειος Ειρήνη του 421 π.χ. δεν έμελλε να κρατήσει πολλά χρόνια. πριν καταλυθεί επισήμως το 414 π.χ. είχε δεχτεί από την πρώτη στιγμή και επανειλημμένα πολλά πλήγματα. Όλη αυτή την περίοδο κεντρική μορφή υπήρξε ο Νικίας. ΔΗΜΗΓΟΡΙΕΣ ΠΛΑΤΑΙΕΩΝ ΚΑΙ ΘΗΒΑΙΩΝ, ΚΛΕΩΝΑ ΚΑΙ ΔΙΟΔΟΤΟΥ Kείμενα, μετάφρ., σχόλια, ερμηνεία: Ιωάννης Αχ. Μπάρμπας σελ. 430, Περιλαμβάνει δύο ζεύγη δημηγοριών με σύντομο επίμετρο στο τέλος. Στο πρώτο ζεύγος κατίσχυσε το δίκαιο των ισχυρών, ενώ στο δεύτερο του λογικού και της σύνεσης. ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ Kείμενα, μετάφρ., σχόλια, ερμηνεία: Ιωάννης Αχ. Μπάρμπας σελ. 418, Ο Περικλής, ως αγορητής του θουκυδίδειου επιταφίου, παρουσιάζει μια εξιδανικευμένη μορφή της πόλης του. Αυτή με την «πολιτεία», με την «επιτήδευση» και με τους «τρόπους» της ανέδειξε άνδρες «αρίστους» σαν τους προκείμενους νεκρούς. Αξίζει να θυσιάζονται τα τέκνα της γι αυτήν. 17

18 Ξενοφών ΠΟΛΙΤΕΙΟΛΟΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ, ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ, ΙΕΡΩΝ Η ΤΥΡΑΝΝΙΚΟΣ, ΠΟΡΟΙ Ή ΠΕΡΙ ΠΡΟΣΟΔΩΝ, ΙΠΠΑΡΧΙΚΟΣ, ΠΕΡΙ ΙΠΠΙΚΗΣ, ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΟΣ, ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ Πρόλογος: Κωνσταντίνος Ζήτρος Θεόδωρος Γ. Μαυρόπουλος σελ. 804, Ο πεζογράφος Ξενοφώντας είναι κυρίως ιστορικός. Στο πλαίσιο της ιδιότυπης πολυπραγμοσύνης του ασχολείται με θέματα πολιτικής και οικονομίας. Στην πολιτική έχει τις προτιμήσεις του είναι κατά βάση συντηρητικός. στην οικονομία είναι επινοητικός κάνει υποδείξεις για αύξηση των πόρων της πολιτείας, ώστε να μπορεί να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της συλλογικής ζωής. EΛΛHNIKA - A, B, Γ Mετάφραση, περίληψη, σχόλια: Γεώργιος Α. Ράπτης Πρόλογος: Iωάννης Α. Μπάρμπας σελ. 456, Τα «Ελληνικά», καλύπτουν τα γεγονότα της τρίτης φάσης του Πελοποννησιακού πολέμου ( π.χ.) στα τρία πρώτα βιβλία, ενώ στα υπόλοιπα τέσσερα ακολουθεί η εμπλοκή της Σπάρτης στα εσωτερικά των Περσών, ο Βοιωτικός ή Κορινθιακός πόλεμος, η Ανταλκίδεια ειρήνη καθώς και η άνοδος και η πτώση της ηγεμονίας των Θηβών, πάντα με την υποστήριξη των Περσών, που οδήγησαν την Ελλάδα στην έσχατη παρακμή του Ελληνικού έθνους. Ίσως αυτή η «ακρισία και ταραχή», μετά τη μάχη της Μαντινείας το 362 π.χ., με την οποία τελειώνει τα «Ελληνικά» του ο Ξενοφώντας, να προοικονομεί, σαν θεία δίκη, την εμφάνιση στο προσκήνιο της ιστορίας του μεγάλου στρατηλάτη Αλέξανδρου, για να αναστήσει από την τέφρα το Ελληνικό γένος εξουδετερώνοντας την εστία διάλυσης του ιστού των Πανελλήνων. EΛΛHNIKA - Δ, Ε Mετάφραση, περίληψη, σχόλια: Γεώργιος Α. Ράπτης σελ. 392, Tο Δ βιβλίο καλύπτει τη συναρπαστική δράση του βασιλιά της Σπάρτης Αγησίλαου εναντίον των Περσών στην Ασία αλλά και την επιστροφή του στην Ελλάδα, για να αντιμετωπίσει τις σπουδαιότερες πόλεις (Θήβα, Αθήνα, Κόρινθο, Άργος) που συνασπίσθηκαν εναντίον της Σπάρτης, γιατί έρευσε άφθονο το εκμαυλιστικό περσικό χρήμα. Στο Ε βιβλίο περιγράφονται όλα τα γεγονότα που οδήγησαν στην επαίσχυντη Ανταλκίδεια ειρήνη (387 π.χ.), κατά την οποία, λόγω της αρχομανίας της Σπάρτης, παραχωρήθηκαν όλες σχεδόν οι πόλεις της Μ. Ασίας και πολλά νησιά στους Πέρσες. Απόλυτοι κυρίαρχοι στον Ελλαδικό χώρο οι Σπαρτιάτες, εκτρέπονται σε αυθαίρετες ενέργειες εναντίον πόλεων της Πελοποννήσου, της Χαλκιδικής κ.τ.λ., αλλά αντιμετωπίζουν την αντίδραση των Θηβαίων και των Αθηναίων. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ Mετάφραση, περίληψη, σχόλια: Ευφημία Δημητριάδου-Τουφεξή Πρόλογος: Δημήτριος Λυπουρλής σελ. 432, EΛΛHNIKA - Στ, Ζ Mετάφραση, περίληψη, σχόλια: Γεώργιος Α. Ράπτης σελ. 408, Στον τόμο περιγράφονται τα γεγονότα στην Ελλάδα από το 376 μέχρι το 362 π.χ. με τις πολλές συγκρούσεις στην περιοχή γύρω από τη Θήβα και κυρίως την Πελοπόννησο. Στο διάστημα αυτό, με την αμφισβήτηση των όρων της Ανταλκίδειας ειρήνης θα εμφανισθούν οι δύο δυναμικοί άνδρες της Θήβας Πελοπίδας και Επαμεινώνδας να πρωταγωνιστούν στις εξελίξεις στον Ελλαδικό χώρο, με τη νίκη τους στα Λεύκτρα, το 371 π.χ., την εισβολή του Επαμεινώνδα με τέσσερις εκστρατείες στην Πελοπόννησο και τη μάχη στη Μαντινεία το 362 π.χ., γράφεται ο θλιβερός επίλογος και της ηγεμονίας των Θηβών, αφού σκοτώθηκε εδώ και ο Επαμεινώνδας, και έτσι, με εξουθενωμένες τις τρεις μεγάλες πόλεις, την Αθήνα, Σπάρτη και Θήβα, η Περσική κυριαρχία στη Μεσόγειο γίνεται απειλητική περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Ο Οικονομικός του Ξενοφώντα είναι το μοναδικό κείμενο που ανοίγει μια συζήτηση για τον Οίκο στην ελληνική λογοτεχνία. Διεξάγεται συζήτηση για τον ορισμό της Οικονομίας και γίνεται έπαινος της γεωργίας, που θεωρείται η πιο ευγενής απασχόληση. Η συζήτηση προεκτείνεται στο γάμο και στα καθήκοντα της γυναίκας στο σπίτι, στα πλεονεκτήματα της τάξης και στο είδος της ζωής που οφείλει να έχει η γυναίκα, για να διατηρεί σε καλή κατάσταση τα υπάρχοντά της και σε αρμονία τις σχέσεις της. 18

19 ΑΓΗΣΙΛΑΟΣ Εισαγ., μετάφρ., σχόλια: Πέτρος Βλαχάκος Πρόλογος: Δημήτριος Λυπουρλής ΛΑΚΕΔΑΙΜΟΝΙΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ Εισαγ., περίληψη, μετάφραση, σχόλια: Γ.Α.Ράπτης Σχήμα 12.5x19, σκλ. εξώφυλλο, σελ. 420, Στο πρώτο κείμενο ο ιστορικός παρουσιάζει τη ζωή, το έργο και τις ψυχικές αρετές του βασιλιά της Σπάρτης Αγησιλάου του Β, μιας από τις σημαντικότερες πολιτικές και στρατιωτικές προσωπικότητες της αρχαίας Ελλάδας. Μετά από μια εισαγωγή για το περιεχόμενο, τους λόγους σύνθεσής του και το ιστορικό πλαίσιο της δράσης του Αγησιλάου ο μεταφραστής κάνει και έναν αναλυτικό σχολιασμό βασισμένο στις πηγές και στη σύγχρονη βιβλιογραφία, όπου παρατίθενται για πρώτη φορά και αρκετές πληροφορίες από βυζαντινές πηγές. Στη «Λακεδαιμονίων Πολιτεία» έρχεται στην επικαιρότητα η βαθιά διαφορά ανάμεσα στο ολιγαρχικό πολίτευμα της Σπάρτης και στην «Αθηναίων Πολιτεία», φιλελεύθερη και δημοκρατική, πολιτικά συστήματα που με ελάχιστες αποκλίσεις επανεμφανίστηκαν στη διαδρομή του χρόνου και είναι κυρίαρχα στις μέρες μας. ΞΕΝΟΦΩΝΤΕΙΟΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ Α ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ Πρόλογος: Κωνσταντίνος Ζήτρος Θ.Γ. Μαυρόπουλος σελ. 526, Στα «Απομνημονεύματα» ο Ξενοφώντας προβάλλει την ηθική προσωπικότητα του Σωκράτη. Ανατρέπει το σε βάρος του κατηγορητήριο και μετατρέπει σε κατηγορούμενους τους κατήγορους του Σωκράτη. Για τον Ξενοφώντα ο Σωκράτης «ουδέν ήττον παίζων ή σπουδάζων ελυσιτέλει τοις συνδιατρίβουσι» (ωφελούσε όσους τον συναναστρέφονταν όχι λιγότερο αστειευόμενος απ όσο σοβαρολογώντας) οι Αθηναίοι έβλαψαν τους εαυτούς τους σκοτώνοντας εκείνων που ωφέλιμα τους οιστρηλατούσε. ΞΕΝΟΦΩΝΤΕΙΟΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ Β ΣΥΜΠΟΣΙΟ, ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ Πρόλογος: Κωνσταντίνος Ζήτρος Θ.Γ. Μαυρόπουλος σελ. 460, Στα τρία «σωκρατικά» έργα του Ξενοφώντα που συστεγάζονται στον τόμο αυτό συμπληρώνεται η ξενοφώντεια εικόνα του μεγάλου αθηναίου φιλοσόφου: απολογείται ψύχραιμα και με επάρκεια μπροστά στους λαϊκούς δικαστές. κυριαρχεί σ ένα φιλοσοφικού τύπου συμπόσιο μ ένα αξιόλογο θέμα. και προβάλλει ως άνθρωπος πρακτικός με τις γόνιμες υποδείξεις του για την οργάνωση της ενδοοικογενειακής ζωής. ΚΥΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΗ - Βιβλία A, B, Γ, Δ Mετάφρ., περίληψη, σχόλια: Γεώργιος Α. Ράπτης σελ. 538, Το πρώτο βιβλίο αναφέρεται στην κρυφή προετοιμασία του Κύρου για την «Ανάβασή» του και στη μάχη στα Κούναξα, το 401 π.χ., όπου νικούν οι Έλληνες τους Πέρσες, αλλά σκοτώνεται ο Κύρος, ενώ στα τρία άλλα βιβλία αναφέρεται η δολοφονία των Ελλήνων στρατηγών στη σκηνή του δολοπλόκου σατράπη Τισσαφέρνη και η ανάληψη, μετά, της αρχηγίας των Μυρίων από τον Ξενοφώντα για την ηρωική τους «κάθοδο» εν μέσω ποικίλων δυσκολιών, τόσο από τις συνεχείς επιθέσεις των εχθρών όσο και από τις κακουχίες μέσα από τα πανύψηλα και χιονισμένα Καρδούχεια όρη, στο καταχείμωνο του 400 π.χ., ώσπου να φτάσουν τελικά στην Τραπεζούντα, ανακράζοντας το «θάλαττα - θάλαττα» και ταπεινώνοντας με τη σωτηρία τους το απέραντο περσικό κράτος με τα εκατομμύρια του στρατού του, που δεν μπόρεσε να καταπνίξει μια δράκα Ελλήνων μέσα στη δική του επικράτεια. ΚΥΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΗ - Βιβλία Ε, ΣΤ, Ζ Mετάφραση, περίληψη, σχόλια: Γεώργιος Α. Ράπτης σελ. 410, H ηρωική κάθοδος των «Μυρίων» από την Τραπεζούντα προς τα δυτικά, ώσπου να επιστρέψουν, άλλοι στις πατρίδες τους, και οι περισσότεροι να συμπαραταχθούν στη Μικρά Ασία με το στρατηγό των Σπαρτιατών Θίβρωνα, που έχει κληθεί από τις ελληνικές πόλεις να πολεμήσει εναντίον του Τισσαφέρνη και του Φαρναβάζου. Τα μύρια όσα δεινά υποφέρουν οι άνδρες του Ξενοφώντα από εχθρούς και φίλους στις ακτές της Κασπίας θάλασσας, στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν τα τρόφιμα, περιγράφονται με εξαιρετική ζωντάνια και παραστατικότητα από τον πρωταγωνιστή των γεγονότων Ξενοφώντα, που ταλαντεύτηκε πολλές φορές από την καχυποψία όχι μόνο των ποικίλων εχθρικών λαών της περιοχής αλλά και των ανδρών του, που αγωνιούσαν για την όσο το δυνατόν γρηγορότερη επιστροφή στις πατρίδες τους. ΚΥΡΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑ Πρόλογος: Κωνσταντίνος Ζήτρος Θ.Γ. Μαυρόπουλος σελ. 970, Η «Κύρου παιδεία» του Ξενοφώντα είναι ευρύτερη από τον τίτλο της: αναφέρεται όχι μόνο στην εκπαίδευση, αλλά και στη δράση του Κύρου του μεγάλου, του ιδρυτή του αρχαίου Περσικού κράτους. Περιέχει την εξιστόρηση της εκπαίδευσης και της ζωής του, που κινείται στα όρια του μύθου και της ιστορίας. Είναι μια πολιτική και φιλοσοφική πραγματεία που τονίζει (με σωκρατικές αρχές) πώς πρέπει να εκπαιδεύεται ένας μελλοντικός ηγέτης και πώς να ενεργεί, όταν πάρει την εξουσία. 19

20 Ο Επίκτητος (50 125μ.X.) επανεκδόθηκε βελτιωμένος και επαυξημένος με τα Άπαντα του στωικού Επίκτητου, τις Διατριβές και το Εγχειρίδιον. Εκτός από το αρχαίο κείμενο και τη μετάφραση, καθώς και τα τέσσερα κείμενα, ένα σε κάθε τόμο, των Hegel, Hume, Ferrater Mora και Pascal, που αναφέρονται στον Επίκτητο και στους Στωικούς φιλοσόφους, έχει προστεθεί σε κάθε τόμο μια ξεχωριστή μελέτη. ΔΙΟΔΩΡΟΣ ΣΙΚΕΛΙΩΤΗΣ (ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ) - ΒΙΒΛΙΟ ΙΣΤ ΔIATPIBH A Mετάφραση: Δ.N. Iωαννίδου, I.Σ. Xριστοδούλου σελ. 334, Στον πρώτο τόμο εξετάζεται η παρουσία του Σωκράτη στις Διατριβές, εξηγείται η συνάφεια που υπάρχει ανάμεσα στον Σωκράτη και στον Επίκτητο και αναλύεται η επίδραση που άσκησε ο πρώτος στον δεύτερο. ΔIATPIBH B Mετάφραση : M.Γ. Mπίλα, I.Σ. Xριστοδούλου σελ. 314, Στο δεύτερο τόμο απομονώνονται και εξηγούνται οι φιλοσοφικοί καθορισμοί που διατυπώνει ο Επίκτητος για τη ζωή. ΔIATPIBH Γ Mετάφραση: I.Σ. Xριστοδούλου, M.Γ. Mπίλα σελ. 320, Η τρίτη μελέτη επιγράφεται «Τι είναι φιλοσοφία» και εκτός από μία γενική αναφορά στο εν λόγω ζήτημα εντοπίζεται συνθετικά ο ορισμός που θα μπορούσε να αντλήσει κανείς από τις Διατριβές. ΔIATPIBH Δ - EΓXEIPIΔION Mετάφραση: I.Σ. Xριστοδούλου σελ. 353, Προβάλλει το μείζον ζήτημα της διδασκαλίας της φιλοσοφίας και ο τρόπος με τον οποίο ο Επίκτητος το αντιμετωπίζει, αναδεικνύοντας το σύνολο των παραγόντων που εμπεριέχονται στο εγχείρημα της φιλοσοφικής διδασκαλίας. Eισαγωγή, ερμηνευτικό υπόμνημα: Aθανάσιος Eυσταθίου Mετάφραση: Θεοδόσης Πυλαρινός υπό έκδοση Ο Διόδωρος υπήρξε ιστορικός του 1ου π.χ. που συνέγραψε το έργο Ιστορική Βιβλιοθήκη σε 40 βιβλία. Στο βιβλίο αυτό που αφορά το 16ο βιβλίο, με κύριο θέμα το Φίλιππο Β της Μακεδονίας, πέρα από το κείμενο και τη μετάφρασή του που εκπονήθηκε από τον Αναπληρωτή καθηγητή του Ιονίου Πανεπιστημίου Θεοδόση Πυλαρινό εμπεριέχεται η εργασία του Αθανάσιου Ευσταθίου, Λέκτορα του Ιονίου Πανεπιστημίου, η οποία απαρτίζεται από τη γενική εισαγωγή στον βίο, στο έργο του Διοδώρου, εισαγωγή για το 16ο βιβλίο του και τέλος εκτενές υπόμνημα στο 16ο βιβλίο του Διοδώρου. 20

21 ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ Βιβλία Ι, ΙΙ Μετάφραση, περίληψη, σχόλια: Γ.Α. Ράπτης σελ. 508, H επικαιρότητα που απόκτησε στις μέρες μας ο Αλέξανδρος, λόγω και των εξαγγελθεισών κινηματογραφικών υπερπαραγωγών για αναπαράσταση της ζωής του μέγιστου των Ελλήνων και της πορείας του από το Δίον και την Πέλλα ως τα βάθη της Ασίας, δημιούργησε την ευθύνη στην Ελλάδα να γνωρίσει ο κάθε ενδιαφερόμενος το Μακεδόνα στρατηλάτη από τις αρχαιοελληνικές πηγές και όχι από τα φημολογούμενα που, πολλές φορές, είναι παραχαράξεις και παρερμηνείες. Ο 1ος τόμος καλύπτει τα τρία από τα εφτά βιβλία του Αρριανού, ενώ το έργο ολοκληρώνεται με δύο ακόμη τόμους από τον ίδιο συγγραφέα, που έχει εντρυφήσει επί πολύ στην ιστορία της Μακεδονίας, από τη μη ιστορημένη εποχή ακόμη, με ανεπανάληπτο πρωταγωνιστή τον Μεγαλέξανδρο. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ Βιβλίο ΙΙΙ, IV, V Μετάφραση, περίληψη, σχόλια: Γ.Α. Ράπτης σελ. 552, Ο τόμος αυτός καλύπτει τη θυελλώδη πορεία του Αλεξάνδρου μετά τη μάχη στην Ισσό, τη διάλυση του Περσικού κράτους μετά τη μάχη στα Γαυγάμηλα και την ακάθεκτη πορεία του από το κέντρο της Περσίας μέχρι τον Καύκασο, τον Υδραώτη, τον Ακεσίνη, τον Ινδό ποταμό. Από εκεί ετοιμάζεται να ξεχυθεί ανατολικότερα, στα βάθη της Ινδίας, στ αχνάρια του Διόνυσου και του Ηρακλή. Κατάκοποι, οι Μακεδόνες στρατιώτες στασιάζουν στον Υδάσπη και τελικά συμφωνούν με το βασιλιά τους να πάρουν το δρόμο της επιστροφής. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΝΑΒΑΣΙΣ Βιβλίο VI, VII Μετάφραση, περίληψη, σχόλια: Γ.Α. Ράπτης σελ. 428, Η επιστροφή του Αλεξάνδου από τον Υδάσπη, με νέους θριάμβους και παράτολμες ενέργειες στην έρημο της Γεδρωσίας και εξερευνητικές πρωτοβουλίες του Νεάρχου στον Ινδικό Ωκεανό και στον Περσικό κόλπο και η άφιξη στη Βαβυλώνα του μυστικισμού και του πλούτου. Ταυτόχρονα σημειώνεται το τέλος του Αλεξάνδρου και οι φημολογούμενες εκδοχές του θανάτου του, με επίλογο τον απεριόριστο θαυμασμό του Αρριανού για τη μεγαλύτερη πολιτικοστρατιωτική φυσιογνωμία των αιώνων. ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ ΤΟΥ ΕΥ- ΞΕΙΝΟΥ ΠΟΝΤΟΥ, ΙΝ- ΔΙΚΗ, ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΟΣ Μετάφραση, περίληψη, σχόλια: Γ.Α. Ράπτης σελ. 462, Το τρίτομο έργο «Αλεξάνδρου Ανάβαση» του Αρριανού συμπληρώνεται με τον τόμο αυτό με την «Ινδική», γραμμένη πάλι από τον Αρριανό, που έχει υπόψη του τον «Περίπλου» του Νεάρχου, ναυάρχου του Μακεδόνα στρατηλάτη που εξερεύνησε τον Ινδικό ωκεανό σε ένα περιπετειώδες ταξίδι στα παράλια των Ιχθυοφάγων, ώσπου να συναντηθεί με τον Αλέξανδρο, που ανέλαβε το άκρως παράτολμο εγχείρημα να διασχίσει την έρημο της Γεδρουσίας με βαρύ τίμημα για τον στρατό του. Στον ίδιο τόμο συμπεριλαμβάνεται ο «Περίπλους του Εύξεινου Πόντου» σε μια υπηρεσιακή αποστολή του αξιωματούχου της Ρώμης Αρριανού, υπό τύπον αναφοράς στην προϊστάμενη αρχή, αλλά διανθισμένη με πλήθος πληροφοριών προς το φιλέλληνα αυτοκράτορα Αδριανό. Ο τόμος συμπληρώνεται με τον «Κυνηγετικό», έργο γραμμένο με περισσή εμβρίθεια και ευαισθησία για τα σκυλιά και τις επιδόσεις τους στο κυνήγι. 21