Απελευθέρωση Αγορών Ηλεκτρισµού και Φυσικού Αερίου: Μεθόδευση, Επιτεύγµατα, Προσδοκίες και Εµπόδια. Μιχάλης Καραµανής ΙΟΒΕ, 1 εκεµβρίου 2005

HTML
DOWNLOAD

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Απελευθέρωση Αγορών Ηλεκτρισµού και Φυσικού Αερίου: Μεθόδευση, Επιτεύγµατα, Προσδοκίες και Εµπόδια. Μιχάλης Καραµανής ΙΟΒΕ, 1 εκεµβρίου 2005"

Πυθαγόρας Αλαβάνος
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Απελευθέρωση Αγορών Ηλεκτρισµού και Φυσικού Αερίου: Μεθόδευση, Επιτεύγµατα, Προσδοκίες και Εµπόδια Μιχάλης Καραµανής ΙΟΒΕ, 1 εκεµβρίου 2005

2 Υπόβαθρο της Προσπάθειας για την Απελευθέρωση των Αγορών Ηλεκτρισµού και ΦΑ στην Ελλάδα Οδηγίες της ΕΕ, Κοινοτικό ίκαιο Ελληνική Νοµοθεσία (Νόµοι, Προεδρικά ιατάγµατα, Υπουργικές Αποφάσεις) που Καθορίζουν ηµιουργία και Κανόνες Λειτουργίας εν δυνάµει Ανταγωνιστικών Αγορών Ρυθµιστικό Πλαίσιο Μονοπωλιακών ικτύων και εσποζόντων Επιχειρήσεων ιαχείριση ικτύων, Αδειοδοτικές ιαδικασίες, Κανονισµούς Τιµολόγησης 2

3 Η Απελευθέρωση Στοχεύει στην Αύξηση της Παραγωγικότητας µε: Τον ιαχωρισµό εν δυνάµει Ανταγωνιστικών Τοµέων Παραγωγή και Εµπορία από τους Μονοπωλιακούς τοµείς ίκτυα Μεταφοράς και ιανοµής Την ηµιουργία Ανταγωνιστικών Συνθηκών στους εν δυνάµει ανταγωνιστικούς τοµείς Την Εξασφάλιση Ελεύθερης Πρόσβασης και Μη ιακριτικής Μεταχείρισης στα ίκτυα Την ιαφάνεια στην παροχή Υπηρεσιών Κοινωνικής Ωφελείας (π.χ. τιµολόγηση στα νησιά) και την Κάλυψη του Κόστους τους Την ηµιουργία Αποτελεσµατικού και Σταθερού Ρυθµιστικού Πλαισίου 3

4 Αντικείµενο της Παρουσίασης Συνοπτική Αναφορά στον Επιχειρούµενο ιαχωρισµό εν δυνάµει Ανταγωνιστικών και Μονοπωλιακών τοµέων στον Ηλεκτρισµό και το Φ.Α. Παρουσίαση των Αγορών που δηµιουργούνται στον Ηλεκτρισµό Σκέψεις για τις Προοπτικές Επιτυχίας του Εγχειρήµατος Απελευθέρωσης της Αγοράς 4

5 ιαχωρισµός Μονοπωλιακών από τους εν δυνάµει Ανταγωνιστικούς Τοµείς ΦΑ: Θυγατρική της ΕΠΑ Ιδιοκτήτης και ιαχειριστής Παγίων Μεταφοράς. ίκτυα ιανοµής Αποκλειστική Εκµετάλλευση για χρόνια από ΕΠΑ. Εµπορία ΕΠΑ Ανεξάρτητη Ηλεκτρισµός: ΕΗ κύριος Παγίων. Επέκταση, Λειτουργία και Συντήρηση από ΕΗ µε Λειτουργικό ιαχωρισµό κατόπιν Οργανωτικής Αναδιάρθρωσης ΕΗ. Επίβλεψη, προγραµµατισµός ικτύων, Χονδρεµπορική Αγορά από ιδιοκτησιακά διαχωρισµένη ΑΕ ( ΕΣΜΗΕ, ΕΣ ΗΕ). Παραγωγή και Εµπορία ΕΗ Λειτουργικά Ανεξάρτητες. 5

6 Ανταγωνιστικές Συνθήκες στους εν δυνάµει Ανταγωνιστικούς Τοµείς Ηλεκτρισµού Επιδιώκονται µε την ηµιουργία: Βραχυχρόνιας Αγοράς Ενέργειας και Εφεδρειών/Επικουρικών Υπηρεσιών µέσω Υποχρεωτικής Ηµερήσιας Χονδρεµπορικής Αγοράς µε εκ των υστέρων Εκκαθάριση Αποκλίσεων Μακροχρόνιας Αγοράς Ισχύος µέσω Θεσµού Υποχρέωσης Ισχύος Προς το παρόν δεν δηµιουργούνται Αγορές Προσαρµογής ή SPOT µε συντοµότερο της Ηµέρας χρονικό ορίζοντα 6

7 Αγορά Ενέργειας (ΗΕΠ) Παραγωγοί προσφέρουν για κάθε µία από τις 24 ώρες της επόµενης ηµέρας τιµολογούµενες ποσότητες παραγωγής. Οι προσφορές δεν επιτρέπεται να υπολείπονται του λειτουργικού κόστους (διµερή συµβόλαια µε εκπροσώπους φορτίου εφικτά µέσω σύµβασης διαφορών). Οι παραγωγοί προσφέρουν επίσης τιµολογούµενες εφεδρείες Εκπρόσωποι φορτίου δηλώνουν ωριαίο πρόγραµµα κατανάλωσης. Ο ιαχειριστής καθορίζει ποσό Εφεδρειών που απαιτείται για την Ασφάλεια του Συστήµατος Ο ιαχειριστής επιλύει το πρόγραµµα παραγωγής και εφεδρειών που ελαχιστοποιούν το συνολικό κόστος ικανοποίησης των αναγκών Οι παραγωγοί πιστώνονται και οι εκπρόσωποι φορτίου χρεώνονται µε την οριακή τιµή του συστήµατος (ΟΤΣ) που αντιστοιχεί στο διαφορικό κόστος ικανοποίησης της οριακής µονάδας ζητούµενης ενέργειας και εφεδρειών Μετά το πέρας της επόµενης ηµέρας οι διαφορές προγράµµατος και πραγµατοποιηµένης προσφοράς/ζήτησης εκκαθαρίζονται µε πιστοχρεώσεις που βασίζονται στην εκ των υστέρων µετρούµενη οριακή τιµή του συστήµατος. ΟΤΣ - 7

8 Αγορά Ισχύος: Ανάγκη ή Αίρεση; Το Μέγεθος και η Στοχαστική ιακύµανση των Αιχµιακών Τιµών που θα Εξασφάλιζαν την Βιωσιµότητα Επενδύσεων σε Αµιγώς Ενεργειακή Αγορά Συνεπάγονται Μη-Αποδεκτό Επιχειρηµατικό Κίνδυνο για τους Εκπροσώπους Φορτίου (Ενδεχόµενο Άσκησης ύναµης στην Αγορά, Γεωγραφική ιακύµανση, Κόστη Εξοµαλύνονται σε ορίζοντα 5-10 ετών, Μη Αξιόπιστη Εκτίµηση κόστους Φορτίου που δεν ικανοποιείται (VOLL) => χρήση µέσων τιµών στην χρέωση καταναλωτών και άνω ορίων στις επιτρεπόµενες προσφορές). Η Ζήτηση δεν Προσαρµόζεται στο Κόστος (δεν εκτίθεται στο χρονικά διαφοροποιηµένο κόστος). Η Συναλλαγή µε βάση την Αξιοπιστία της ενέργειας που παρέχεται δεν είναι Εφικτή µε τους Σήµερα Χρησιµοποιούµενους Μετρητές. 8

9 ΗΑγορά Ισχύος Συµπληρώνει τα Έσοδα των Παραγωγών. Παραµένει το Ερώτηµα εάν είναι δυνατός ο Σχεδιασµός Αγοράς Ισχύος ώστε να Επιτυγχάνονται: Αποτελεσµατικές Επενδυτικές Επιλογές Αποτελεσµατική Λειτουργία των Παραγωγών Η Αποφυγή Εξάσκησης της ύναµης στην Αγορά που ιαθέτει η εσπόζουσα Εταιρία Η Αντιµετώπιση της Τεχνητής Φύσης της Αγοράς Ισχύος και η υσκολία της Ποσοτικοποίησης του Προϊόντος της. (Η Ισχύς δεν έχει άµεση αξία για τους εκπροσώπους φορτίου. Η Ονοµαστική ισχύς δεν αντικατοπτρίζει αναγκαστικά την διαθεσιµότητα της ισχύος) 9

10 ΟΣχεδιασµός της Ελληνικής Αγοράς Ισχύος Ζήτηση: Υποχρέωση Ισχύος Εκπροσώπων Φορτίου Ανάλογη της Κατανάλωσης κατά την ιάρκεια ~ 400 Ωρών Στενότητας του Συστήµατος Προσφορά: ικαιώµατα Ισχύος Παραγωγών Πιστοποιούνται από ΕΣΜΗΕ ώστε να αντιστοιχούν στην Πραγµατική ιαθεσιµότητα του Σταθµού Παραγωγής. ιµερή Συµβόλαια Ικανοποιούν την Υποχρέωση Ισχύος Παρέχοντας Συγχρόνως Call Options που εξασφαλίζουν τους Εκπροσώπους Φορτίου έναντι Υψηλών ΟΤΣ. Η υνατότητα Καταβολής Προστίµου Προστατεύει τους Εκπροσώπους Φορτίου από την Εξάσκηση της ύναµης στην Αγορά που έχει ο εσπόζων Παίκτης, καθώς και, Ορισµένες Ώρες, οι Ανεξάρτητοι Παραγωγοί. 10

11 ΗΥποχρέωση Ισχύος µπορεί να Ικανοποιηθεί µε την Καταβολή Προστίµου Πρόστιµο Ευρώ/MW Υποχρέωσης Πρόστιµο Έτος t - ~Ετήσιο κόστος Αιχµιακ. Μον - C πραγµ(t) C επιθυµ 11

12 Η Υποχρέωση Ισχύος Ικανοποιείται µε την Αγορά Αποδεικτικών ιαθεσιµότητας Ισχύος (Α Ι) σε Συνδυασµό µε την Προαίρεση Αγοράς (Call Option) σε Προσυµφωνηµένη Ανώτατη Τιµή (ΠΑΤ). Ο Συνδυασµός αυτός είναι Παράγωγο της Αγοράς Ενέργειας και Προσδίδει Μεγαλύτερη Αξία από την Επιλογή Πληρωµής του Προστίµου /MWh Οριακή Τιµή Συστήµατος Ποσά που επιστρέφει ο Παραγωγός στον Εκπρόσωπο Φορτίου βάσει της συµβάσεως του Call Option ΠΑΤ 8760 ώρες Ο Εκπρ. Φορτίου Καταβάλει : 1. Αξία τουcall Option 2. Min{ΟΤΣ, ΠΑΤ} Ο Παραγωγός Καλύπτει 1. Κεφαλ. Κόστος 2. Λειτουργ. Κόστος 12

13 Εξέλιξη σε Αµιγή Αγορά Ενέργειας! Η Προαίρεση Αγοράς Συνδέει τις Αγορές Ισχύος και Ενέργειας και Καθιστά Χρήσιµη την Αγορά Ισχύος για τους Εκπροσώπους Φορτίου. Οι Παραγωγοί έχουν κίνητρο να είναι ιαθέσιµοι όποτε η ΟΤΣ είναι πιθανό να διαµορφωθεί σε υψηλά επίπεδα. Μειώνεται η επιθυµία των Παραγωγών να κάνουν χρήση της ύναµής τους στην Αγορά και να Αυξήσουν Πλασµατικά την ΟΤΣ. Εξέλιξη Κανόνων Αγοράς: Σε Πρώτη Φάση Ρυθµίζεται Σταδιακά το Πρόστιµο ώστε να Επιτευχθεί Οικιοθελής Επάρκεια Επενδύσεων. Μακροπρόθεσµα Επιχειρείται Συντονισµένη 1) Χαλάρωση του περιορισµού της Ανώτατης Τιµής και 2) Μείωση του Προστίµου για την Υποχρέωση Ισχύος ώστε να Προσεγγιστεί Σταδιακά µια Αµιγής Αγορά Ενέργειας. 13

14 Σηµερινή Κατάσταση Αγοράς Ηλεκτρισµού Στην Ελλάδα ~ 10,000 MW Εγκατεστηµένη Ισχύς, 95% Ανήκει στην Κάθετα Ολοκληρωµένη Επιχείρηση Περιορισµένος Ανταγωνισµός: Εισαγωγές από Ανεξάρτητους Προµηθευτές (~ 600+ MW). Ο ιαχειριστής του Συστήµατος ( ΕΣΜΗΕ) Προτίθεται να ιευκολύνει Επενδύσεις 1200MW από Ανεξάρτητους Παραγωγούς µειώνοντας το Κίνδυνο από πιθανή Χειραγώγηση της Αγοράς Μαζί µε την ήδη εγκατεστηµένη Ισχύ 600MW, Οι Ανεξάρτητοι Παραγωγοί Είναι υνατόν µέχρο το 2010 να Καλύψουν το 20% της Συνολικής Ισχύος. 14

15 Μέθοδος Προσωρινής Κάλυψης Επιχειρηµατικού Κινδύνου Ανεξάρτητων Παραγωγών Ο ΕΣΜΗΕ θα Εγγυηθεί µε ιαγωνισµό Το Καθαρό Έσοδο από την Συµµετοχή στον ΗΕΠ για Περίοδο 12 Ετών του 70% της Ισχύος µε Αντάλλαγµα την Εκχώρηση στον ΕΣΜΗΕ του 70% των Α Ι του Επενδυτή. Όποτε Πεισθεί ότι ο Κίνδυνος Χειραγώγησης της Αγοράς Έχει Εκλείψει, Ο Ανεξάρτητος Παραγωγός Μπορεί να Ανακτήσει τα Εκχωρηµένα Α Ι και να Απεµπολήσει το Προνόµιο του Εγγυηµένου Εισοδήµατος. Τα Α Ι Μπορούν να ιατεθούν Στην Αγορά Ισχύος για περισσότερο από ένα Χρόνο σε συνδυασµό µε Call Option. Οι Μετέχοντες στην Αγορά θα Κληθούν να Προβλέψουν την Τιµή των Προστίµων (Προβλέποντας την Πιθανότητα Πλεονασµατικής ή Ελλειµµατικής Εγκατεστηµένης Ισχύος) Εξασκώντας έτσι την Φυσική Επιχειρηµατική τους ραστηριότητα. 15

16 Αισιόδοξο Αλλά Πιθανό Σενάριο Η ΕΗ Θα Εκµεταλλευτεί την Απελευθέρωση της Αγοράς Βελτιώνοντας την Παραγωγικότητά της µε την Αξιοποίηση της Τεχνογνωσίας του Ανθρωπίνου υναµικού της και την Εισαγωγή Σύγχρονης Τεχνολογίας (Αυτοµατισµό, Τηλεµέτρηση, χρήση Λιγνίτη, ιαχείριση Αποθεµατικού, Νέες Τεχνολογίες Παραγωγής) Αξιοποιώντας τα Αποσβεσµένα της Πάγια ραστηριοποιούµενη στην Νοτιοανατολική Ε. Οι Ανεξάρτητοι Παραγωγοί και Προµηθευτές θα Εισάγουν Νέα Σηµεία Αναφοράς στη ιαχείριση της Παραγωγής, στο κόστος και στην Αποδοτικότητα των Επενδύσεων Οι Καταναλωτές Θα Έχουν Αυξηµένες Επιλογές Μείωση Κόστους και Πίεση για Αύξηση Τιµολογίων 16

17 υσκολίες Που Προαλείφουν Ανηφορικό ρόµο στο Μέλλον ιοίκηση και Εργαζόµενοι της ΕΗ Πιθανόν να Συνεχίσουν να Εµµένουν στην ιατήρηση της Μονοπωλιακής Θέσης της Αντιτιθέµενοι ακόµη και σε ήπιες µορφές Ανοίγµατος των ικτύων (λογιστικός, λειτουργικός, νοµικός, ιδιοκτησιακός διαχωρισµός) Η Απουσία Ανταγωνισµού Πιθανόν να Περιορίσει τον Εκσυγχρονισµό της ΕΗ µε την Εισαγωγή Νέας Τεχνολογίας, Την ραστηριοποίησή της στα Βαλκάνια, και την Αποδοτική, Συνετή και Κοινωνικά ίκαιη Χρησιµοποίηση Εγχωρίων Ενεργειακών Πόρων Πιθανή Χρήση της υνάµεως της ΕΗ στην Αγορά µε Αποτέλεσµα ο Συνεπαγόµενος Κίνδυνος για τους Ανεξάρτητους Παίκτες να Αποτρέψει Ιδιωτικές Επενδύσεις και ραστηριοποίηση Προµηθευτών εκτός ΕΗ Επικέντρωση ΜΜΕ και της Κοινής Γνώµης στο Παρόν των Χαµηλών Οικιακών Τιµολογίων αντί στο Πραγµατικό Κόστος Παροχής και τις Προοπτικές Ελέγχου των Τιµών Μακροχρόνια Πιθανή η Εµµονή στην Πεπατηµένη «Η Κυβέρνηση Αποφασίζει, Ευθύνεται και Ελέγχεται» µε µειωµένη αναγνώριση εν δυνάµει θετικού ρόλου της ανεξάρτητης Ρυθµιστικής Αρχής Έλλειψη Εµπειρίας ουσιαστικής αλληλεπίδρασης Ανεξάρτητης Ρυθµιστικής Αρχής µε τον κρατικό µηχανισµό, τις εσπόζουσες Εταιρίες, αλλά και τον ιδιωτικό τοµέα πιθανόν να έχουν σαν αποτέλεσµα την έλλειψη δεξιοτήτων στο ανθρώπινο κεφάλαιο της χώρας µας που θα µπορούσαν να αξιοποιηθούν επ ωφελεία όλων. 17

Σχετικά έγγραφα

ΚΩ ΙΚΕΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ

ΚΩ ΙΚΕΣ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΛΑΙΣΙΟ ΒΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ 28-2-2005 Προτάσεις της ΡΑΕ επιτυγχάνουν αποδεκτό Σχέδιο Κωδίκων χωρίς συµβιβασµούς στην Κοινωνική τους