ΥΑΡΟΚΟΠΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΣΜΗΜΑ ΟΙΚΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ

Transcript

1 ΥΑΡΟΚΟΠΔΙΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΣΜΗΜΑ ΟΙΚΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ «ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟ» ΚΑΣΔΤΘΤΝΗ Β : ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΓΙΑΥΔΙΡΗΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΧΝ ΜΟΝΑΓΧΝ ΓΙΠΛΧΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ηνπ πχξνπ Υξ. ηάζνπ ΘΔΜΑ: Η πλεξγαζία ρνιείνπ Οηθνγέλεηαο σο παξάγνληαο Απνηειεζκαηηθήο Λεηηνπξγίαο ησλ ρνιηθψλ Μνλάδσλ: ηάζεηο θαη αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ ηεο Διιάδαο. Α.Μ.: πκβνπιεπηηθή Δπηηξνπή: Δπφπηεο Καζεγεηήο: Υξίζηνο αΐηεο, Οκφηηκνο Καζεγεηήο Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ Δπηβιέπνληεο Καζεγεηέο: Κσλζηαληίλνο Φαζνχιεο, Καζεγεηήο ΠΤΓΔ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ Μαιβίλα Βακβαθάξε, Αλαπιεξψηξηα Καζεγήηξηα Χαξνθφπεηνπ Παλεπηζηεκίνπ Οθηψβξηνο 2016

2 ii

3 iii Πεξίιεςε... III Absrtact... VII Δηζαγσγή Οξηνζέηεζε ηνπ ζέκαηνο Δλλνηνινγηθή απνζαθήληζε φξσλ Γνκή ηεο εξγαζίαο Δπραξηζηίεο... 6 ΠΡΧΣΟ ΜΔΡΟ : Θεσξεηηθή Γηεξεχλεζε... 7 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΧΣΟ... 8 Πξνβιεκαηηθή ηεο έξεπλαο Πεξίιεςε Γηαηχπσζε ηνπ εξεπλεηηθνχ πξνβιήκαηνο θνπφο θαη εξεπλεηηθέο ππνζέζεηο Αλαγθαηφηεηα ηεο έξεπλαο πνπδαηφηεηα ηεο έξεπλαο Πξνυπνζέζεηο ηεο έξεπλαο Οξηνζέηεζε ηνπ πξνβιήκαηνο ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΓΔΤΣΔΡΟ Βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε Πεξίιεςε Βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε ηεο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο Θεσξεηηθφ πιαίζην αλαθνξάο: ρέζε ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο Δπηθνηλσλία ρνιείνπ - Οηθνγέλεηαο Ο ξφινο ηνπ δηεπζπληή ζηελ αλάπηπμε αγαζηήο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο Γνλετθή εκπινθή/ζπκκεηνρή/ζπλεξγαζία Σππνινγίεο γνλετθήο εκπινθήο... 28

4 iv 3.5 Θεσξίεο θαη Μνληέια γηα ηε ζρέζε ρνιείνπ-οηθνγέλεηαο Σν κνληέιν ησλ ζρέζεσλ Οηθνγέλεηαο ρνιείνπ ησλ Ryan θαη Adams (1995) Σν κνληέιν ησλ επηξξνψλ θαη ησλ ζπλεπεηψλ ηεο γνλετθήο εκπινθήο ζην ζρνιείν ησλ Eccles θαη Harold (1996) Σν κνληέιν γνλετθήο εκπινθήο ησλ Grolnick, Benjet, Kurowski θαη Apostoleris (1997) Σν ζπλεξγαηηθφ κνληέιν γνλετθήο εκπινθήο ηεο Swap (1993) Σν Μνληέιν ησλ επηθαιππηφκελσλ ζθαηξψλ ηεο Epstein (2001) χλνςε Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ επηθνηλσλία ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο Ζ ζπλεξγαζία ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο σο παξάγνληαο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ζρνιείνπ ΓΔΤΣΔΡΟ ΜΔΡΟ: Η έξεπλα ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΡΙΣΟ Μεζνδνινγία έξεπλαο Πεξίιεςε Μεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε Πεξηγξαθή ηνπ δείγκαηνο πιινγή δεδνκέλσλ Σερληθέο αλάιπζεο Έιεγρνο ηζφηεηαο κέζσλ γηα δχν αλεμάξηεηα δείγκαηα t test Έιεγρνο ηζφηεηαο κέζσλ γηα k>2 αλεμάξηεηα δείγκαηα ANOVA test Έιεγρνο ζπζρέηηζεο ηνπ Pearson & ηνπ Spearman Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο x 2 Chi Square ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΔΣΑΡΣΟ Αλάιπζε απνηειεζκάησλ έξεπλαο Πεξίιεςε Απνηειέζκαηα Πεξηγξαθηθήο ηαηηζηηθήο... 54

5 v 3. Απνηειέζκαηα Δπαγσγηθήο ηαηηζηηθήο χλνςε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο Έξεπλαο ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΔΜΠΣΟ Δξκελεία απνηειεζκάησλ έξεπλαο Πεξίιεςε Πνηνηηθή αλάιπζε ησλ Γεκνγξαθηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ δείγκαηνο Πνηνηηθή αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο πεξηγξαθηθήο ζηαηηζηηθήο Πνηνηηθή αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο επαγσγηθήο ζηαηηζηηθήο Πνηνηηθή αλάιπζε ησλ πξνηάζεσλ θαη απφςεσλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΔΚΣΟ πκπεξάζκαηα θαη Πξνηάζεηο Πεξίιεςε πκπεξάζκαηα Πξνηάζεηο ΣΡΙΣΟ ΜΔΡΟ : Παξαξηήκαηα θαη Βηβιηνγξαθία Παξάξηεκα 1: Δξσηεκαηνιφγην Παξάξηεκα 2: Πίλαθεο SPSS Βηβιηνγξαθία

6 vi ΠΔΡΙΛΗΦΗ Ζ ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ νηθνγέλεηα ησλ καζεηψλ, απνηειεί έλαλ απφ ηνπο θχξηνπο παξάγνληεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ, αθνχ έξεπλεο έρνπλ δείμεη πσο, ε δεκηνπξγία θαη ε αλάπηπμε επηθνηλσληαθψλ θαη ζπλεξγαηηθψλ δεζκψλ κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο ζπκβάιιεη ζηε γλσζηηθή, ζπλαηζζεκαηηθή θαη ςπρνθηλεηηθή πξφνδν ησλ καζεηψλ θαζψο θαη ζηελ ππνζηήξημε θαη ζηε βειηίσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ, ηεο νηθνγέλεηαο θαη ελ γέλεη ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο. Κχξηνο ζθνπφο ηεο παξνχζαο κειέηεο είλαη ε δηεξεχλεζε ησλ ζηάζεσλ θαη ησλ αληηιήςεσλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο σο παξάγνληα απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ. H έξεπλα δηεμήρζε ζε δείγκα 143 θαζεγεηψλ απφ 21 Μνπζηθά ρνιεία ζε φιε ηελ Διιάδα. Απφ ηελ αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ πξνθχπηεη, φηη νη εθπαηδεπηηθνί ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ είλαη ζε πςειφ βαζκφ ηθαλνπνηεκέλνη απφ ηε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ηνπο κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ θαη φηη ε επηηπρία ηεο ζπλεξγαζίαο απηήο ζπκβάιιεη ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ. Λέμεηο θιεηδηά: Μνπζηθά ρνιεία, ζρέζεηο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο, εθπαηδεπηηθνί, γνλετθή εκπινθή, επηθνηλσλία.

7 vii ABSTRACT The cooperation between the school and the family of the students is one of the main efficiency factors of schools, as research has shown that the creation and development of communicative and cooperative ties between the school and the family contributes to the cognitive, affective and psychomotor student progress and to support educators, family and general the educational process. The main purpose of this study is to investigate the attitudes and perceptions of teachers regarding the school-family collaboration as an efficiency factor of Music Schools. Rresearch was conducted on a sample of 143 teachers from 21 music schools throughout Greece. The analysis results show that teachers Music schools are highly satisfied with the cooperation of the school with the students and parents that the success of such cooperation contribute to the effective functioning of Music Schools. Key words: Music Schools, Family-school relations, teachers, parental involvement, communication.

8 1 ΔΙΑΓΧΓΗ 1.Οξηνζεηεζε ηνπ ζέκαηνο Σν ζρνιείν, σο κηα θνηλσληθή νξγάλσζε, απνηειεί έλα αλνηρηφ ζχζηεκα, ην νπνίν επεξεάδεη θαη επεξεάδεηαη απφ ην επξχηεξν πεξηβάιινλ ζην νπνίν ιεηηνπξγεί θαη ππάξρεη (αΐηεο, 2007β; Lunenburg, 2010). Τπφ απηή ηελ έλλνηα, νη ζρέζεηο πνπ αλαπηχζζνληαη θαη δηαηεξνχληαη κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγελεηψλ ησλ καζεηψλ, σο αιιειεπηδξψληα ππνζπζηήκαηα, επεξεάδνπλ ηφζν ηελ πνηφηεηα ηεο εθπαίδεπζεο πνπ παξέρεηαη ζηνπο καζεηέο φζν θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο ίδηαο ηεο νηθνγέλεηαο. Έξεπλεο έρνπλ αλαδείμεη ηνλ ζεκαληηθφ ξφιν πνπ δηαδξακαηίδεη ε δεκηνπξγία θαη ε αλάπηπμε επηθνηλσληαθψλ δεζκψλ κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο ζηε γλσζηηθή, ζπλαηζζεκαηηθή θαη ςπρνθηλεηηθή πξφνδν ησλ καζεηψλ, ζηελ ππνζηήξημε ηεο νηθνγέλεηαο θαη ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζρνιείνπ (Thompson 1997: 63, φπ. αλαθ. ζην αΐηεο, 2007α; Valli, Stefanski, & Jacobson, 2013). Αλ θαη ε ζπλεξγαζία κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο είλαη ζεζκνζεηεκέλε απφ ηνλ λφκν (άξζξν 53 ηνπ λ. 1566/1985) κέζσ ηεο ζχζηαζεο πιιφγνπ Γνλέσλ θαη Κεδεκφλσλ, ε απνηειεζκαηηθφηεηά ηεο εμαξηάηαη απφ ηελ θαιή θαη εηιηθξηλή ζέιεζε θαη ησλ δχν πιεπξψλ. Αλακθηζβήηεηα, ν άκεζα ππεχζπλνο γηα λα αλαπηχμεη θαη λα ππνζηεξίμεη κηα πγηή αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο ζεσξείηαη ν δηεπζπληήο ηνπ ζρνιείνπ, δηφηη, σο εγέηεο, είλαη απηφο πνπ ζα ζρεδηάζεη ηα πξνγξάκκαηα επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ-νηθνγελεηψλ, ζα επεξεάζεη δξαζηηθά ηα απνηειέζκαηά ηνπο θαη ζα εμνκαιχλεη ηηο ηπρψλ ηξηβέο πνπ δεκηνπξγνχληαη κεηαμχ θαζεγεηψλ θαη γνλέσλ. χκθσλα κε κειέηεο (αΐηεο, 2007α; Εαβιαλφο, 2003; Παζηαξδήο, 2004) ζε θάζε ζρνιηθή κνλάδα ε εγεζία θαζνξίδεη ηελ πνηφηεηα ηνπ παξαγφκελνπ έξγνπ ηεο, επνκέλσο ν δηεπζπληήο θαιείηαη σο εγέηεο λα εκθπζήζεη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο, καζεηέο θαη γνλείο ηελ αμία ηνπ εὖ ζπλεξγάδεζζαη θαη λα ζπλππνγξάςεη ην ςπρνινγηθφ ζπκβφιαην κεηαμχ γνλέσλ θαη εθπαηδεπηηθψλ, αλαδεηθλχνληαο ηνπο θνηλνχο ζηφρνπο ηεο πξνφδνπ θαη ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο. Δπίζεο, ζα κνηξαζηεί ην φξακα επηηπρίαο κε ην έηεξν ηκήκα ησλ

9 2 ζεκαληηθψλ άιισλ γηα ην παηδί θαη ζα πξνσζήζεη ην νκαδηθφ πλεχκα θαη ηηο θαηλνηφκεο πξνζεγγίζεηο. Δληνχηνηο, ζηελ ειιεληθή εθπαηδεπηηθή πξαγκαηηθφηεηα ην ζρνιείν δελ δηαθξίλεηαη γηα ηελ ηθαλή ηνπ εγεζία, αθνχ ζρεηηθέο έξεπλεο, έδεημαλ φηη ν δηεπζπληήο ζην πιαίζην ηνπ ζπγθεληξσηηθνχ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο πεξηνξίδεηαη ζπλήζσο ζε ξφιν εθαξκνζηήεθηειεζηή ηεο θεληξηθήο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο (ατηεο, 2007α). Δπίζεο, αλ θαη έρεη αλαγλσξηζηεί ζε δηεζλέο επίπεδν ε ζεηηθή ζεκαζία ηεο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο θαη έρεη ζπγθαηαιερζεί ζηνπο 16 δείθηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (European Commission, 2000), έξεπλεο ζηελ ειιεληθή επηθξάηεηα έρνπλ δηαπηζηψζεη ηε κε απνηειεζκαηηθή ζπλεξγαζία νηθνγέλεηαο ζρνιείνπ θαη ζπρλά ηελ χπαξμε αξλεηηθνχ θιίκαηνο κεηαμχ ηνπο (Γεσξγίνπ 1996; Κηξθηγηάλλε 2008; Παπαγεσξγάθεο 2015). θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη λα αλαδείμεη ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο σο παξάγνληα απνηειεζκαηηθήο ιεηηνπξγίαο ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ. Ζ έξεπλα ζα επηθεληξσζεί ζε κηα εθπαηδεπηηθή δνκή εμεηδηθεπκέλσλ δεκφζησλ ζρνιείσλ ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, πνπ ζχκθσλα κε ηελ ππάξρνπζα βηβιηνγξαθία δελ έρεη κειεηεζεί ηδηαίηεξα, ηα Μνπζηθά ρνιεία ηεο ρψξαο καο. 2. Δλλνηνινγηθή απνζαθήληζε φξσλ Ση είλαη ζπλεξγαζία: Ο φξνο «ζπλεξγαζία» ζεκαίλεη α) «ην λα εξγάδεηαη θαλείο απφ θνηλνχ κε άιινλ ή άιινπο γηα ηελ επίηεπμε θνηλνχ ζηφρνπ» θαη β) «ε αλάπηπμε ζρέζεσλ αιιεινβνήζεηαο κεηαμχ αηφκσλ ή νκάδσλ, πνπ έρνπλ θνηλνχο ζηφρνπο.» (Μπακπηληψηεο 2002:1703). Γηα λα επηηεπρζεί κηα ζπλεξγαζία ζα πξέπεη εθαηέξσζελ λα ππάξμεη εκπηζηνζχλε θαη ζεβαζκφο, θνηλνί ζθνπνί, ζηξαηεγηθέο, δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο θαζψο θαη αλάπηπμε απνηειεζκαηηθήο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ησλ εκπιεθνκέλσλ (Ballen & Moles, 1994). Ση ζεκαίλεη επηθνηλσλία: Με ηνλ φξν «επηθνηλσλία» νξίδεηαη ε κεηάδνζε ή ε αληαιιαγή ζθέςεσλ, απφςεσλ θαη πιεξνθνξηψλ κέζσ ηνπ πξνθνξηθνχ ή γξαπηνχ ιφγνπ ή κέζσ ζπκβφισλ αλάκεζα ζε έλαλ πνκπφ θαη έλα δέθηε (WEUDEL, 1989). Όηαλ ν πνκπφο δελ αλακέλεη επηζηξνθή ηνπ κελχκαηνο ηφηε ε επηθνηλσλία είλαη κνλφδξνκε, ελψ φηαλ είλαη αλνηρηή θαη πξνο ηηο δχν θαηεπζχλζεηο θαη ππάξμεη αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ

10 3 ζπκκεηερφλησλ είλαη ακθίδξνκε (Παζηαξδήο, 2004:84-85). Δπίζεο, φηαλ ν δέθηεο θαηαλνήζεη ζσζηά ην κήλπκα ηφηε ε επηθνηλσλία είλαη απνηειεζκαηηθή (Berger, 2004:92) θαη φηαλ αληαπνθξηζεί ζσζηά ζε απηφ είλαη επηηπρήο (Φξαγθνκίραινο, 2003:31). Ση είλαη ην ζρνιείν: Σν «ζρνιείν» απνηειεί έλαλ ζχλζεην νξγαληζκφ κε παηδαγσγηθφ πξνζαλαηνιηζκφ πνπ νθείιεη λα πινπνηεί ηνπο παηδαγσγηθνχο θαη θνηλσληθνχο ζθνπνχο ηνπ θαη λα ζπκβάιιεη ζηελ θνηλσληθή κάζεζε (αΐηεο, 2007α:94-97). Απφ ηε ζθνπηά ηεο θνηλσληθήο επηζηήκεο, ην ζρνιείν είλαη έλα θνηλσληθφ ζχζηεκα ην νπνίν απνηειείηαη απφ ππνζπζηήκαηα (εθπαηδεπηηθνχο, γνλείο καζεηέο θ.ά.) πνπ αιιειεπηδξνχλ κεηαμχ ηνπο θαη επεξεάδεη θαη επεξεάδεηαη απφ ην επξχηεξν πεξηβάιινλ ζην νπνίν ιεηηνπξγεί θαη ππάξρεη. Χο ζχζηεκα δέρεηαη εηζξνέο (καζεηέο, εθπαηδεπηηθνί, αμίεο ηεο θνηλφηεηαο θ.ά.) ηηο νπνίεο κέζα απφ δηάθνξεο δηεξγαζίεο ηηο κεηαζρεκαηίδεη (δηδαθηηθέο κέζνδνη, επηθνηλσλία θ.ά.) θαη παξάγεη απνηειέζκαηα εθξνέο (ζηάζεηο θαη γλψζεηο ησλ καζεηψλ θ.ά.) (Παζηαξδήο, 2004:28-29; Μπισλάθνπ Κεθέ, 2006:28). Απνηειεζκαηηθφ ην ζρνιείν γίλεηαη φηαλ βειηηψλεηαη δηαξθψο, εμαζθαιίδνληαο ηελ πξφνδν φισλ ησλ καζεηψλ, παξαθάκπηνληαο αξλεηηθνχο εζσηεξηθνχο θαη εμσηεξηθνχο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε θνίηεζή ηνπο (Stoll and Fink, 1996). Έλλνηα θαη πεξηερφκελν ηνπ Μνπζηθνχ ρνιείνπ: Ηζηνξηθά ν ζεζκφο ηνπ «Μνπζηθνχ Σρνιείνπ» ζηελ Διιάδα δεκηνπξγήζεθε ην 1988 νπφηε θαη ιεηηνχξγεζε ην πξψην Πεηξακαηηθφ Μνπζηθφ ρνιείν ηεο Παιιήλεο. θνπφο ηνπ Μνπζηθνχ ρνιείνπ, ζχκθσλα κε ηνλ ηδξπηηθφ Νφκν 1824/1988 είλαη ε πξνεηνηκαζία θαη ε θαηάξηηζε ησλ λέσλ πνπ επηζπκνχλ λα αθνινπζήζνπλ ηελ επαγγεικαηηθή θαηεχζπλζε ηεο κνπζηθήο ρσξίο λα πζηεξνχλ ζε γεληθή παηδεία, εάλ ηειηθά επηιέμνπλ άιιν ηνκέα επηζηεκνληθήο ή επαγγεικαηηθήο έθθξαζεο (Ν ΦΔΚ 296/ ). Σν Μνπζηθφ ρνιείν είλαη εμεηδηθεπκέλν δεκφζην ζρνιείν ηεο Γεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη πεξηιακβάλεη Γπκλάζην θαη Λπθεηαθέο Σάμεηο. ηελ πξψηε Γπκλαζίνπ ηνπ Μνπζηθνχ ρνιείνπ εγγξάθνληαη απφθνηηνη ησλ Γεκνηηθψλ ρνιείσλ χζηεξα απφ επηινγή θαηά ηελ νπνία εμεηάδνληαη ππνρξεσηηθά νη αθνπζηηθέο, νη θσλεηηθέο, θαη νη ξπζκηθέο ηθαλφηεηέο ηνπο (ΦΔΚ 658Β/ ). Σα Μνπζηθά ζρνιεία αλαθέξνληαη θαη σο ζρνιεία γνλετθήο επηινγήο, αθνχ νη γνλείο επηθαινχκελνη ην κνπζηθφ ηάιαλην θαη ηηο θαιιηηερληθέο θιίζεηο ηνπ παηδηνχ ηνπο, απνθαζίδνπλ ελ ηέιεη ηελ θνίηεζή ηνπ ζε απηά παξαθάκπηνληαο ην γπκλάζην γεληθήο παηδείαο πξψηεο εγγξαθήο, πνπ νξίδεηαη βάζεη γεσγξαθηθψλ θξηηεξίσλ θαηαλνκήο ηνπ καζεηηθνχ πιεζπζκνχ (Ενξκπά θαη Τθαληή, 2008:7). Σν αλαιπηηθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ

11 4 ηνπο πεξηιακβάλεη καζήκαηα γεληθήο παηδείαο (δει. καζήκαηα πνπ δηδάζθνληαη θαη ζηα ππφινηπα ζρνιεία ηεο ίδηαο βαζκίδαο), αηζζεηηθήο παηδείαο (Ηζηνξία ηεο Σέρλεο, Θεαηξνινγία) θαη κνπζηθήο παηδείαο (Διιεληθή Παξαδνζηαθή Μνπζηθή, Δπξσπατθή Μνπζηθή, αηνκηθφ φξγαλν επηινγήο θ.ά.). Σα καζήκαηα κνπζηθήο παηδείαο αλάινγα ηε θχζε ηνπο δηδάζθνληαη ζπιινγηθά ή εμαηνκηθεπκέλα. ηνπο απφθνηηνπο καζεηέο ηνπ Μνπζηθνχ ρνιείνπ ρνξεγείηαη απνιπηήξηνο ηίηινο ηζφηηκνο κε ηνλ ηίηιν ζπνπδψλ ησλ ππφινηπσλ Γπκλαζίσλ θαη Λπθείσλ Γεληθήο Παηδείαο. Δπίζεο, ηα Μνπζηθά ρνιεία δηαθξίλνληαη γηα ην απμεκέλν ιεηηνπξγηθφ θφζηνο ηνπο, ην νπνίν πεξηιακβάλεη κεγάιν αξηζκφ δηδαζθφλησλ ιφγσ ηεο εμαηνκηθεπκέλεο θαη θαηά επίπεδα δηδαζθαιίαο θαη άζθεζεο ησλ κνπζηθψλ καζεκάησλ, ηνλ απμεκέλν αξηζκφ αηζνπζψλ θαζψο θαη αίζνπζεο κε εηδηθή δηακφξθσζε θαη ερεηηθή κφλσζε, θαηάιιειν κνπζηθφ εμνπιηζκφ, ηξαπεδαξία θαη κεζεκβξηλή ζίηηζε ησλ καζεηψλ θαη ηε κίζζσζε ιεσθνξείσλ θαη ηαμί γηα ηε κεηαθνξά ησλ καζεηψλ απφ θαη πξνο ην ζρνιείν. Γηα ηνλ ιφγν απηφλ, εθηφο απφ ηα πέληε Μνπζηθά ρνιεία ηεο Αηηηθήο, δελ ιεηηνπξγνχλ παξαπάλσ απφ έλα Μνπζηθφ ρνιείν ζε θάζε λνκφ. Σν ζρνιηθφ έηνο , θαηά ην νπνίν δηελεξγήζεθε ε παξνχζα έξεπλα, ζε φιε ηελ Διιάδα ιεηηνχξγεζαλ 44 Μνπζηθά ρνιεία. Ση ζεκαίλεη νηθνγέλεηα: Ζ «νηθνγέλεηα» απνηειεί έλα ζεζκνζεηεκέλν θνηλσληθφ ζχζηεκα δχν ηνπιάρηζηνλ αηφκσλ, ηα νπνία ζπλδένπλ ιφγνη ζπλαηζζεκαηηθνί ή/θαη πξαθηηθνί θαη δεζκνί ζπγγέλεηαο εμ αίκαηνο, εμ αγρηζηείαο ή εμ πηνζεζίαο θαη νξίδεηαη σο «κηα νκάδα αλζξψπσλ πνπ κνηξάδνληαη κηα θνηλή ηζηνξηθή δηαδξνκή, βηψλνπλ καδί κηα ησξηλή πξαγκαηηθφηεηα θαη πξνζδνθνχλ ζε κηα κειινληηθή ζρέζε αιιειεμάξηεζεο» (Kramer, 1980:43). Οη ιεηηνπξγίεο ηεο νηθνγέλεηαο είλαη ε αλαπαξαγσγηθή, ε ςπρνινγηθή, ε εθπαηδεπηηθή θαη ε νηθνλνκηθή. ηελ Διιάδα, ν επηθξαηέζηεξνο ηχπνο νηθνγέλεηαο είλαη ε ππξεληθή, πνπ απνηειείηαη απφ ηνλ παηέξα, ηε κεηέξα θαη ηα παηδηά θαη έρεη παηδνθεληξηθφ πξνζαλαηνιηζκφ, δειαδή δίλεη έκθαζε ζηελ αλαηξνθή θαη εμέιημε ησλ παηδηψλ. Δπίζεο, άιινο ηχπνο νηθνγέλεηαο πνπ πιένλ ζπλαληάηαη φιν θαη ζπρλφηεξα είλαη ε κνλνγνλετθή, κε κφλν έλαλ γνλέα ν νπνίνο δελ δεη κε θάπνηνλ άιινλ ιφγσ απψιεηαο ή ιφγσ ηεο άξλεζεο ζπδπγηθήο ζρέζεο είηε κε δηαδχγην, είηε κε ηελ άηππε ιχζε ηνπ γάκνπ (εγθαηάιεηςε απφ ηνλ έλαλ ζχδπγν), είηε κε ηελ εθνχζηα ή αθνχζηα απφθηεζε παηδηψλ ρσξίο λα έρεη πξνεγεζεί γάκνο (Eiduson, 1991).

12 5 Ση είλαη «γνλετθή εκπινθή»: Με ηνλ φξν «γνλετθή εκπινθή» νξίδεηαη ε ζπκκεηνρή ηνπ γνλέα ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ηνπ παηδηνχ ηνπ ζην ζπίηη θαη ζην ζρνιείν θαη αθνξά ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ γνλέα, ηηο ζηάζεηο, ηηο πεπνηζήζεηο θαη ηηο πξνζδνθίεο ηνπ ζρεηηθά κε ηελ εθπαίδεπζε θαη ην κέιινλ ηνπ παηδηνχ ηνπ (Reynolds & Clements, 2005:110; Κηξθηγηάλλε, 2008:13-14). Σν εχξνο ηεο ζπρλφηεηαο εκπινθήο ησλ γνλέσλ θπκαίλεηαη απφ ηππηθέο επηζθέςεηο ζην ζρνιείν ζηα πιαίζηα ησλ θαζεθφλησλ ηνπο (Vining, 1997 φπ. αλαθ. ζην πκενχ, 2002:264) έσο θαη ηελ ελεξγεηηθή ζπκκεηνρή ηνπο ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηε δηνίθεζε ηνπ ζρνιείνπ (Brito & Waller, 1994). Δπνκέλσο, ν φξνο γνλετθή εκπινθή είλαη πνιπδηάζηαηνο θαη πεξηιακβάλεη έλαλ αξθεηά κεγάιν αξηζκφ δξαζηεξηνηήησλ (Epstein, 1992, 1995; Muller, 1995, 1998; Fantuzzo et al., 2000; Γεσξγίνπ, 2000). 3. Γνκή ηεο εξγαζίαο Ζ εξγαζία απνηειείηαη απφ δχν ζπλνιηθά κέξε. Σν πξψην κέξνο απνηειεί ηε ζεσξεηηθή δηεξεχλεζε ηνπ ζέκαηνο θαη πεξηέρεη ηξία θεθάιαηα. ην πξψην θεθάιαην δηαηππψλεηαη ην εξεπλεηηθφ πξφβιεκα, ν ζθνπφο νη εξεπλεηηθέο ππνζέζεηο θαη ε αλαγθαηφηεηα θαη ζπνπδαηφηεηα δηεμαγσγήο ηεο παξνχζαο κειέηεο. Σν δεχηεξν θεθάιαην απνηειεί ηε βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε ηνπ ζέκαηφο θαη πεξηέρεη ηε βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε ζχγρξνλσλ εξεπλψλ γηα ηε ζπλεξγαζία ζρνιείν-νηθνγέλεηαο ζηελ πξνζρνιηθή, πξσηνβάζκηα θαη δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ηεο έξεπλαο γηα ηηο ζρέζεηο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο. Σν ζεσξεηηθφ πιαίζην δηεξεπλά ηελ έλλνηα θαη ηνλ ξφιν ηεο επηθνηλσλία, ηνλ ξφιν ηνπ δηεπζπληή, ηελ απνζαθήληζε ησλ φξσλ γνλετθή εκπινθή/ζπκκεηνρή/ζπλεξγαζία, ηηο ηππνινγίεο ηεο γνλετθή εκπινθήο, ηηο Θεσξίεο θαη ηα Μνληέια γηα ηε ζρέζε ρνιείνπ-οηθνγέλεηαο θαη ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο σο παξάγνληα απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ζρνιείνπ. Σν δεχηεξν κέξνο ηεο κειέηεο αλαθέξεηαη ζηελ έξεπλα θαη απνηειείηαη απφ ηέζζεξα θεθάιαηα. Σν πξψην πεξηγξάθεη ηε κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο, ην δείγκα ηε ζπιινγή δεδνκέλσλ θαη ηηο ηερληθέο αλάιπζεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ. ην δεχηεξν θεθάιαην επηρεηξείηαη κηα αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο κέζσ πεξηγξαθηθήο θαη επαγσγηθήο ζηαηηζηηθήο αλάιπζεο θαη γίλεηαη κηα ζπλνπηηθή παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ θαη ησλ ζπκπεξαζκάησλ πνπ δηεμήρζεζαλ. ην ηξίην θεθάιαην εξκελεχνληαη ηα απνηειέζκαηα πνπ βγήθαλ απφ ηελ πνηνηηθή αλάιπζε ησλ Γεκνγξαθηθψλ ζηνηρείσλ ηνπ δείγκαηνο θαη απφ ηελ πεξηγξαθηθή θαη επαγσγηθή ζηαηηζηηθή αλάιπζε. ην

13 6 ηέηαξην θεθάιαην παξνπζηάδνληαη ηα ηειηθά ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο θαη δηαηππψλνληαη πξνηάζεηο πξνο ζπδήηεζε. 4. Δπραξηζηίεο Ζ εθπφλεζε ηεο παξνχζαο κειέηεο δελ ζα ήηαλ δπλαηφ λα πξαγκαηνπνηεζεί ρσξίο ηελ αξσγή θαη ηε ζπκπαξάζηαζε ηνπ επφπηε θαζεγεηή κνπ θ. Υξίζηνπ αΐηε, ηνλ νπνίν επραξηζηψ ζεξκά γηα ηηο ζπκβνπιέο ηνπ, ηφζν θαηά ηε δηάξθεηα ησλ καζεκάησλ ηνπ πεξί ηεο Γηνίθεζεο ηεο Δθπαίδεπζεο, πνπ παξαθνινχζεζα ζην πιαίζην ηνπ Μεηαπηπρηαθνχ Πξνγξάκκαηνο «Δθπαίδεπζε θαη Πνιηηηζκφο» ηνπ Υαξνθφπεηνπ Παλεπηζηεκίνπ, φζν θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζπγγξαθήο ηεο. Δπραξηζηψ επίζεο, ηα κέιε ηεο ηξηκεινχο επηηξνπήο θα Μαιβίλα Βακβαθάξε θαη θ. Κσλζηαληίλν Φαζνχιε γηα ηηο ρξήζηκεο παξαηεξήζεηο ηνπο νη νπνίεο ζπλέβαιιαλ ζηε ηειηθή κνξθή ηεο κειέηεο. Σέινο, επραξηζηψ φινπο ηνπο δηεπζπληέο θαη ηνπο θαζεγεηέο ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ πνπ έιαβαλ κέξνο ζηελ έξεπλα, γηα ηε πνιχηηκε ζπλδξνκή ηνπο θαη ηνλ νπζηαζηηθφ ηνπο ξφιν θαηά ηε δηαλνκή, ηε ζπκπιήξσζε θαη ηε ζπγθέληξσζε ησλ εξσηεκαηνινγίσλ ηα νπνία απνηέιεζαλ ην εξεπλεηηθφ εξγαιείν γηα ηε δηεμαγσγή ηεο παξνχζαο κειέηεο.

14 ΠΡΧΣΟ ΜΔΡΟ : Θεσξεηηθή Γηεξεχλεζε 7

15 8 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΧΣΟ Πξνβιεκαηηθή ηεο Έξεπλαο 1. Πεξίιεςε Τν παξφλ θεθάιαην έρεη ζηφρν λα παξνπζηάζεη ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο σο παξάγνληα απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ζρνιείνπ, λα θαζνξίζεη ην ζθνπφ, ηνπο ζηφρνπο θαη ηηο ππνζέζεηο ηεο έξεπλαο θαη λα ηνλίζεη ηελ αλαγθαηφηεηα δηεμαγσγήο ηεο ζην πεξηβάιινλ ησλ Μνπζηθψλ Σρνιείσλ. Σηε ζπλέρεηα αλαθέξεη ηε ζπνπδαηφηεηα αλάπηπμεο ζρέζεσλ ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο ησλ καζεηψλ θαζψο θαη ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επηηπρή δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο. 2. Γηαηχπσζε ηνπ εξεπλεηηθνχ πξνβιήκαηνο Δίλαη απνδεδεηγκέλν πσο ε απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ζπκβάιιεη ζηελ θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή αλάπηπμε κηαο ρψξαο. Δπνκέλσο, ε αλαβάζκηζε ηεο δεκφζηαο εθπαίδεπζεο θαζψο θαη ε αλάδεημε πξαθηηθψλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηε ζρνιηθή απνηειεζκαηηθφηεηα απνηεινχλ ζήκεξα, κεζνχζεο ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο πνπ δηαλχνπκε, επηηαθηηθή αλάγθε γηα ηελ ειιεληθή θπβέξλεζε. Όπσο αλαθέξζεθε παξαπάλσ ζεκαληηθφ ξφιν γηα ηελ επίηεπμε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ θαη θαη επέθηαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ καο ζπζηήκαηνο, κπνξεί λα επηηειέζεη ε ελίζρπζε ησλ ζρέζεσλ θαη ε αλάπηπμε απνηειεζκαηηθήο θαη ακθίδξνκεο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο. Σν ζρνιείν επνκέλσο θαιείηαη αθελφο λα εθζπγρξνλίζεη θαη λα επαλαδηαηππψζεη ηηο αληηιήςεηο ηνπ γηα ηηο ζρέζεηο απηέο θαη αθεηέξνπ λα επαλαζρεδηάζεη ηε ζηξαηεγηθή ηνπ γηα ηε πξνζέγγηζε ησλ γνλέσλ ησλ καζεηψλ (Epstein, 1992). Γπζηπρψο, ζηε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία αλαθέξεηαη φηη νη ζρέζεηο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο ησλ καζεηψλ ζπρλά ραξαθηεξίδνληαη απφ αληηπαξαζέζεηο, ιφγσ ηεο δηαθνξεηηθήο αληίιεςεο ησλ δχν πιεπξψλ σο πξνο ην πεξηερφκελν θαη ην πιαίζην ηεο ζπλεξγαζίαο (Attanucci, 2004), ζε ηέηνην βαζκφ πνπ ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο θαινχληαη θαη σο «θπζηθνί ερζξνί» (Waller,

16 9 1932:68). Δηδηθφηεξα έξεπλεο, ζε δηεζλέο επίπεδν, εληνπίδνπλ ηνπο παξάγνληεο πνπ δπζρεξαίλνπλ ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ θαη γνλέσλ ζηνπο αθφινπζνπο: Ζ κηθξή πξνζπάζεηα ησλ θαζεγεηψλ λα πάξνπλ πιεξνθνξίεο απφ ηνπο γνλείο γηα ην πεξηβάιινλ ηεο νηθνγέλεηαο θαζψο θαη λα ηνπο ιάβνπλ ππφςε ζηηο απνθάζεηο ηνπο γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ καζεηψλ (Harry et al., 1995) Σν επίπεδν γισζζηθήο επηθνηλσλίαο θαη ε γιψζζα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη φηαλ αλαθέξνληαη ζε νηθνγέλεηεο κεηαλαζηψλ (Weiss & Coyne, 1997). Ζ ηζηνξία θαθψλ ζρέζεσλ ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο (Thorp, 1997). Οη δηακνξθσκέλεο πεπνηζήζεηο ησλ δαζθάισλ γηα ηε δηαθνξεηηθφηεηα (Danseco, 1997). Ζ απζεληία ησλ θαζεγεηψλ ( Harry et al.,1995). ηελ Διιάδα, ζηαρπνινγψληαο ηε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία ζπκπεξαίλνπκε πσο ε ζρέζε ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο θαη ηδηαίηεξα ε πιεπξά ησλ γνλέσλ έρεη ειάρηζηα εξεπλεζεί (Μαηζαγγνχξαο & Βέξδεο, 2003:12). Ζ έιιεηςε απηή ζχκθσλα κε ηελ Penderi (2011) είλαη ζπλπθαζκέλε κε ην γεγνλφο πσο νη ζπλεξγαηηθέο ζρέζεηο ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο έρνπλ κπεη ζηελ επίζεκε εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή αηδέληα ηα ηειεπηαία ρξφληα. Δπνκέλσο, ην πεξηνξηζκέλν θαη αζαθέο λνκνζεηηθφ πιαίζην θαζψο θαη ε έιιεηςε ηθαλνχ αξηζκνχ επηζηεκνληθψλ εξεπλψλ πνπ ηα πνξίζκαηά ηνπο ζα εκπινχηηδαλ ηελ εθπαηδεπηηθή πξαθηηθή θαη ζθέςε θαη ζα πξνήγαγαλ ηε ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, απνηεινχλ δχν απφ ηνπο παξάγνληεο πνπ ε ζρέζε ζρνιείνπ - νηθνγέλεηαο δηαηεξείηαη ζε ηππηθφ θαη επηθαλεηαθφ επίπεδν (Μαλνιίηζεο, 2004; Πεληεξή & Πεηξνγηάλλεο, 2013). Δπνκέλσο, ν δηεπζπληήο ηνπ ζρνιείνπ, σο εγέηεο, πνπ θαηαλνεί εηο βάζνο αθελφο ηνπο παξάγνληεο πνπ δπζρεξαίλνπλ θαη αθεηέξνπ ηνπο παξάγνληεο πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ παξαθίλεζε ησλ γνλέσλ λα εκπιαθνχλ ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο, θαιείηαη λα πξνζεγγίζεη επνηθνδνκεηηθά φινπο ηνπο γνλείο, αλεμαξηήησο εζληθφηεηαο ή θνηλσληθννηθνλνκηθνχ πιαηζίνπ, λα ελζαξξχλεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα αλαπηχμνπλ πξνγξάκκαηα θαη δξαζηεξηφηεηεο ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ ηνπο θαη λα αληηκεησπίζεη ηπρψλ ζπγθξνχζεηο θαη δηελέμεηο πνπ κπνξεί λα πξνθιεζνχλ κεηαμχ γνλέσλ θαη ζρνιείνπ. Δληνχηνηο, αλ θαη κε βάζε ηελ ηζρχνπζα λνκνζεζία θαζνξίδνληαη ηα θαζήθνληα ηνπ Γηεπζπληή κηαο ζρνιηθήο κνλάδαο φζνλ αθνξά ηελ επηθνηλσλία ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο (η. Β ΦΔΚ 1340/16/10/2002), έξεπλεο ζηελ Διιάδα έρνπλ δείμεη πσο ν δηεπζπληήο ζηεξείηαη

17 10 επηζηεκνληθήο δηνηθεηηθήο γλψζεο θαη ζπλερνχο επηκφξθσζεο, ζηνηρεία πνπ αλ θαη θξίλνληαη απαξαίηεηα γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ δελ ζπγθαηαιέγνληαη σο ππνρξεσηηθά θαηά ηελ δηαδηθαζία επηινγήο δηεπζπληψλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ. Δπίζεο, δελ έρεη ζπληαρζεί επίζεκα απφ ηελ πνιηηεία έλα ζαθέο ζεζκηθφ πιαίζην πνπ λα θαζνξίδεη ηνλ ξφιν ηεο ζρνιηθήο δηεχζπλζεο σο πξνο ηε ζχλαςε θαη βειηίσζε ζπλεξγαηηθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο. Αληίζηνηρα, έξεπλεο έρνπλ δείμεη πσο αλ θαη νη εθπαηδεπηηθνί θαηαλννχλ ηελ ζεηηθή επίδξαζε ηεο γνλετθήο εκπινθήο ζην έξγν ηνπο θαη ζηελ αθαδεκατθή, θνηλσληθή θαη ςπρνινγηθή αλάπηπμε ησλ καζεηψλ ηνπο, νξηζκέλεο απφ ηηο ζηάζεηο ηνπο θαη ηηο αληηιήςεηο ηνπο θαζψο θαη ε έιιεηςε επηζηεκνληθήο θαηάξηηζεο ζε ζέκαηα επηθνηλσλίαο απνηεινχλ αλαζηαιηηθνχο παξάγνληεο πνπ δπζρεξαίλνπλ ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο. Δπνκέλσο, ε ζχλαςε, ε ζηήξημε θαη ε άκβιπλζε ηεο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπνηθνγέλεηαο δελ είλαη πάληα δεδνκέλε θαη εηδηθά ηε ρξνληθή πεξίνδν πνπ δηαλχνπκε φπνπ, ε νηθνλνκηθή θξίζε θαη ε θξίζε αξρψλ, θαλφλσλ, αμηψλ θαη ηδαληθψλ πνπ ηελ επέθεξε (Μπακπηληψηεο, 2011), δεκηνπξγνχλ πξφζζεηα πξνβιήκαηα επηθνηλσλίαο ζηηο ζρέζεηο κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ, γνλέσλ θαη καζεηψλ. Οη παξαπάλσ ιφγνη νδήγεζαλ ζηελ εθπφλεζε ηεο παξνχζαο εξγαζίαο πνπ σο ζθνπφ έρεη ηε δηεξεχλεζε ησλ ζρέζεσλ ζπλεξγαζίαο πνπ ζπλάπηνληαη κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο σο παξάγνληα απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ ηεο ρψξαο καο. Δπηκέξνπο ζηφρνη ηεο έξεπλαο είλαη ε ζπγθξηηηθή κειέηε θαη ζπζρέηηζε ησλ απφςεσλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηνλ βαζκφ ηθαλνπνίεζήο ηνπο απφ ην επίπεδν ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ, ζε ζρέζε κε ην θχιν ηνπο, ηελ ειηθία, ηελ εθπαηδεπηηθή εκπεηξία, ηελ εηδηθφηεηα (γεληθήο ή κνπζηθήο παηδείαο), ηε ζρέζε εξγαζίαο, ην κνξθσηηθφ ηνπο επίπεδν θαη ην πεξηβάιινλ ηνπ Μνπζηθνχ ρνιείνπ θαη ε δηεξεχλεζε ηνπ βαζκνχ ηθαλνπνίεζεο κε ην πθηζηάκελν πιαίζην ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο θαη ην ξφιν πνπ δηαδξακαηίδεη ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ Μνπζηθνχ ρνιείνπ. 3. θνπφο θαη εξεπλεηηθέο ππνζέζεηο θνπφο ηεο παξνχζεο έξεπλαο είλαη λα δηεξεπλήζεη ηηο ζηάζεηο θαη ηηο αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ γηα ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο θαη λα θαηαγξάςεη ηηο πξνηάζεηο ηνπο αλαθνξηθά κε ηα πξνβιήκαηα πνπ ελδερνκέλσο λα αληηκεησπίδνπλ, ψζηε λα πξνηαζνχλ ιχζεηο δηεπζέηεζήο ηνπο.

18 11 Δηδηθφηεξνη ζηφρνη ηεο έξεπλαο είλαη λα: Μειεηήζεη ηηο ζηάζεηο θαη ηηο αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ γηα ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο. Καηαγξάςεη ηηο πξνηάζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηε βειηίσζε ηεο γνλετθήο εκπινθήο. Γηεξεπλήζεη ην βαζκφ ηθαλνπνίεζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ απφ ην επίπεδν ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ σο πξνο ηα δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Γηεξεπλήζεη ηε ζπζρέηηζε πνπ εκθαλίδεη ν βαζκφο ηθαλνπνίεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απφ ην επίπεδν ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ θαη ηνλ ξφιν πνπ δηαδξακαηίδεη ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ Μνπζηθνχ ρνιείνπ. Οη εξεπλεηηθέο ππνζέζεηο είλαη νη εμήο: Τ1. Οη απφςεηο θαη νη αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ σο πξνο ηελ ηθαλνπνίεζε ηνπ επίπεδνπ ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο, δηαθέξνπλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά κεηαμχ ηνπο, αλάινγα κε α) ην θχιν, β) ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε, γ) ηελ ειηθία, δ) ηελ εηδηθφηεηα (γεληθψλ ή κνπζηθψλ καζεκάησλ). Τ2. Οη απφςεηο θαη νη αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ σο πξνο ηε ζπκβνιή ηεο ζπλεξγαζίαο κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ, δηαθέξνπλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθά κεηαμχ ηνπο, αλάινγα κε α) ην θχιν, β) ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε, γ) ηελ ειηθία, δ) ηελ εηδηθφηεηα (γεληθψλ ή κνπζηθψλ καζεκάησλ). Τ3. Ζ αγαζηή ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ. Τ4. Οη γνλείο αληαπνθξίλνληαη ζηηο πξνζθιήζεηο ηνπ ζρνιείνπ ζπκβάιινληαο ζηε θαιή ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο. Τ5: Ο βαζκφο πνπ είλαη επραξηζηεκέλνο ν εθπαηδεπηηθφο κε ην επίπεδν ηεο πθηζηάκελεο ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ παίδεη ξφιν ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο.

19 12 Τ6: Ο ξφινο ηνπ δηεπζπληή ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηελ αλάπηπμε ζρέζεσλ κεηαμχ ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο θαη θαη επέθηαζε ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ. 4. Αλαγθαηφηεηα ηεο έξεπλαο Σα ηειεπηαία ρξφληα έξεπλεο έρνπλ αλαδείμεη ηε ζεηηθή επίδξαζε πνπ αζθεί ην πςειφ επίπεδν ησλ ζπλεξγαηηθψλ ζρέζεσλ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζρνιείνπ. Δπίζεο, θνξείο άζθεζεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο φπσο ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή, ν Δπξσπατθφο χλδεζκνο πιιφγνπ Γνλέσλ, ην Τπνπξγείν Παηδείαο, ην ΗΔΠ, ε ΓΟΔ θαη ε ΟΛΜΔ έρνπλ ζπζρεηίζεη ζεηηθά ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο κε ηελ πνηφηεηα ηεο παξερφκελεο εθπαίδεπζεο. Ζ Παπαδνγηάλλε-Υξηζηνδνχινπ (1987) ππνζηεξίδεη πσο ε απνηειεζκαηηθφηεηά ησλ γνλέσλ κπνξεί λα ειαηησζεί φηαλ νη ίδηνη δελ ζπκπνξεχνληαη κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ζηφρνπο, ηηο κεζφδνπο θαη ηηο πξαθηηθέο πνπ ηίζεληαη απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Αληηζέησο, ε επνηθνδνκεηηθή ζπλεξγαζία κε ην ζρνιείν νδεγεί ζηελ αχμεζε ηεο απηνεθηίκεζήο ησλ γνλέσλ γεγνλφο ην νπνίν ιεηηνπξγεί σο εζσηεξηθφ θίλεηξν γηα λα αλαζεσξήζνπλ θαη λα βειηηψζνπλ ην επίπεδν κφξθσζήο ηνπο (Eipstein, 1992). Δπηπξνζζέησο, νη εθπαηδεπηηθνί, κέζα απφ ηε ζπλεξγαζία ηνπο κε ηνπο γνλείο, γλσξίδνπλ εηο βάζνο ηα ελδηαθέξνληα, ηηο θιίζεηο, ηηο αλάγθεο θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ απαζρνινχλ ηνπο καζεηέο θαη δηακνξθψλνπλ ηε δηθή ηνπο πξνζέγγηζε γηα θάζε καζεηή μερσξηζηά. Δπίζεο, ε ζπλεξγαζία απηή ζπκβάιιεη ζηε βειηίσζε ηνπ παηδαγσγηθνχ θιίκαηνο ηεο ηάμεο θαη θαη επέθηαζε ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο, κε απνηέιεζκα ν καζεηήο λα αλαπηχμεη ζεηηθή ζηάζε πξνο ηνπο δαζθάινπο ηνπ, ην ζρνιείν θαη ηε κάζεζε θαη σο εθ ηνχηνπ ην έξγν ησλ εθπαηδεπηηθψλ λα δηεπθνιχλεηαη (Epstein, 1992). ηαρπνινγψληαο ηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία, βξίζθνπκε ειάρηζηεο έξεπλεο θαη δηαηξηβέο πνπ δηεξεπλνχλ ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο σο παξάγνληα απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ θαη κέρξη ζήκεξα θακία πνπ λα αλαθέξεηαη ζην πεξηβάιινλ ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ. Απφ ηα παξαπάλσ εθπνξεχεηαη ε αλαγθαηφηεηα ηεο δηεξεχλεζεο ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο ζην πεδίν ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο ζην πεξηβάιινλ ησλ

20 13 Μνπζηθψλ ρνιείσλ ηεο ρψξαο καο, κε ζηφρν ηελ αλαηξνθνδφηεζε θαη ηελ ζχληαμε πξνηάζεσλ γηα ηε βειηίσζή ηεο ζην κέιινλ. 5. πνπδαηφηεηα ηεο έξεπλαο Ζ παξνχζα έξεπλα δηελεξγείηαη ζηα πιαίζηα ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο κνπ ζην Μεηαπηπρηαθφ Πξφγξακκα «Δθπαίδεπζε θαη Πνιηηηζκφο» ηνπ Υαξνθφπεηνπ Παλεπηζηεκίνπ. Ζ ζπνπδαηφηεηά ηεο έγθεηηαη θπξίσο ζην γεγνλφο πσο, αλ θαη ζην πεξηβάιινλ ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ ιεηηνπξγνχλ χιινγνη Γνλέσλ θαη Κεδεκφλσλ κε αμηφινγε δξάζε θαη ηζηνξηθή δηαδξνκή, απφ ηελ ίδξπζε ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ έσο ζήκεξα, είηε θαηά ζρνιείν, είηε παλειιελίσο κέζσ ηνπ ζσκαηείνπ ηνπο «Παλειιήληα Έλσζε Γνλέσλ Μνπζηθψλ θαη Καιιηηερληθψλ ρνιείσλ», δελ έρεη δηεξεπλεζεί ην επίπεδν ηεο ζρέζεο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο θαη ην αλ θαη θαηά πφζν ε ζρέζε απηή απνηειεί παξάγνληα απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ. Απφ ηα επξήκαηα πνπ ζα θαηαγξαθνχλ θαη ζα αλαιπζνχλ, ζα δηεμαρζνχλ ζπκπεξάζκαηα θαη πξνηάζεηο πνπ σο ζθνπφ ζα έρνπλ ηελ πεξαηηέξσ βειηίσζε θαη ελίζρπζε ησλ ζρέζεσλ ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο αιιά θαη ηελ ελ γέλεη απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ. Σνηνπηνηξφπσο, πξνηείλνληαο έλα αλνηρηφ ζρνιείν ζηελ νηθνγέλεηα θαη ηελ θνηλσλία πξνηάζζνπκε ηελ πνηνηηθή βειηίσζε ηεο εθπαίδεπζεο ησλ καζεηψλ θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ. 6. Πξνυπνζέζεηο ηεο έξεπλαο Βαζηθή πξνυπφζεζε ηεο παξνχζεο έξεπλαο απνηειεί ε επνηθνδνκεηηθή θαη απξφζθνπηε ζπλεξγαζία ησλ δηεπζπληψλ θαη ησλ θαζεγεηψλ ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ ψζηε λα ζπιιερζνχλ ηα πξνο δηεξεχλεζε δεδνκέλα κέζσ εηδηθψλ εξσηεκαηνινγίσλ. Άιιεο πξνυπνζέζεηο ζπληζηνχλ ε αληηπξνζσπεπηηθφηεηα ηνπ δείγκαηνο θαη ε νξζή θαη πιήξσο θαηαλνεηή δηαηχπσζε ησλ εξσηήζεσλ ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ. Αλαληίξξεηα, ε κέζνδνο έξεπλαο κέζσ αλσλχκνπ εξσηεκαηνινγίνπ, σο κέζν ζπιινγήο εξεπλεηηθνχ πιηθνχ, παξνπζηάδεη κεηνλεθηήκαηα, φπσο ηελ πηζαλφηεηα ρακεινχ πνζνζηνχ αληαπφθξηζεο/ζπκκεηνρήο, ηελ αζάθεηα ησλ απαληήζεσλ, εηδηθά ζηηο αλνηρηνχ ηχπνπ εξσηήζεηο θαη ηε κε-ζπκπιήξσζε φισλ ησλ εξσηεκάησλ. Παξά ηαχηα, ιφγσ ηνπ πεξηνξηζκέλνπ ρξφλνπ πνπ απαηηνχζε ε έξεπλα, ηεο δηαζπνξάο ηνπ δείγκαηνο ζε φιε ηελ

21 14 Διιάδα θαη ηεο έιιεηςε πφξσλ, θξίζεθε φηη ην εξσηεκαηνιφγην είλαη ην θαηαιιειφηεξν κέζν γηα ηελ δηεθπεξαίσζε απηήο ηεο εξεπλεηηθήο κειέηεο. Ζ έξεπλα δηεμήρζε ην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ 2016 ζε αληηπξνζσπεπηηθφ δείγκα θαζεγεηψλ ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ ηεο Διιάδαο θπξίσο κέζσ ηαρπδξνκηθήο απνζηνιήο έληππσλ εξσηεκαηνινγίσλ ζε 21, απφ ηα ζπλνιηθά 44 κνπζηθά ζρνιεία ζε φια ηα γεσγξαθηθά δηακεξίζκαηα ηεο Διιάδαο. Σα δεδνκέλα αλαιχζεθαλ κε ην ζηαηηζηηθφ ππνινγηζηηθφ πξφγξακκα SPSS (version 22), κε ζηφρν ηε δηαηχπσζε ζπκπεξαζκάησλ θαη πξνηάζεσλ πνπ ζα αλαθέξνληαη ζηνλ γεληθφ πιεζπζκφ ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ. 7. Οξηνζέηεζε ηνπ πξνβιήκαηνο Ζ παξνχζα εξγαζία δηεξεπλά ηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ ζε ζρέζε κε ηνλ παξάγνληα ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο. πγθεθξηκέλα, αληηθείκελν ηεο έξεπλαο είλαη νη ζηάζεηο θαη νη αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ σο πξνο ηε ζχλαςε ζπλεξγαηηθήο ζρέζεο κε ηηο νηθνγέλεηεο ησλ καζεηψλ. Ζ αγαζηή ζπλεξγαζία ηεο δηνίθεζεο ηνπ ζρνιείνπ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ κε ηνπο γνλείο θαη ην ζεηηθφ θιίκα πνπ δεκηνπξγείηαη κέζσ ηεο επηθνηλσλίαο θαη ηεο ζπκπφξεπζεο ζην δχζθνιν θαη πνιπεπίπεδν έξγν ηεο εθπαίδεπζεο ησλ καζεηψλ, απνηεινχλ θχξηνπο παξάγνληεο ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ. Σα Μνπζηθά ρνιεία θαινχληαη, σο ζρνιεία πνπ δηδάζθνπλ ηε ζπλεξγαζία, αθνχ ε έλλνηα ηεο ελππάξρεη ζηε δηδαζθαιία ησλ κνπζηθψλ καζεκάησλ, φπνπ εθπαηδεπηηθνί θαη καζεηέο ζπλππάξρνπλ κνπζηθά ζπλ-εξγαδφκελνη ζε κνπζηθά ζχλνια, λα εκπιέμνπλ δεκηνπξγηθά θαη επνηθνδνκεηηθά ηνπο γνλείο κε ζηφρν ηελ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο πνπ παξέρεηαη ζηνπο καζεηέο.

22 15 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΓΔΤΣΔΡΟ Βηβιηνγξαθηθή Αλαζθφπεζε 1. Πεξίιεςε Τν παξφλ θεθάιαην απνηειεί ηε βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε ηνπ ζέκαηφο καο. Σπγθεθξηκέλα παξαζέηεη απνηειέζκαηα ζχγρξνλσλ εξεπλψλ αλαθνξηθά κε ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπνηθνγέλεηαο ζην ειιεληθφ ζρνιείν. Γηα λα πεξηγξαθεί ζθαηξηθά ν παξάγνληαο ζπλεξγαζία ζην ζρνιείν παξνπζηάδνληαη ελδεηθηηθέο έξεπλεο απφ φιεο ηηο βαζκίδεο εθπαίδεπζεο: ηελ πξνζρνιηθή, ηελ πξσηνβάζκηα θαη ηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε. Σηε ζπλέρεηα αλαθέξεηαη ην ζεσξεηηθφ πιαίζην ησλ ζπλεξγαηηθψλ ζρέζεσλ ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο εζηηάδνληαο ζηελ επηθνηλσλία, ηνλ ξφιν ηνπ δηεπζπληή, ηελ απνζαθήληζε ησλ φξσλ γνλετθή εκπινθή/ζπκκεηνρή/ζπλεξγαζία, ηηο ηππνινγίεο ηεο γνλετθήο εκπινθήο θαη ηηο ζεσξίεο θαη ηα κνληέια γηα ηε ζρέζε ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο. 2. Βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε ηεο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο Ζ ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο, αλ θαη απνηειεί θαζνξηζηηθφ παξάγνληα απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ, ζηελ ρψξα καο άξρηζε λα κειεηάηαη ηηο ηειεπηαίεο ηξεηο δεθαεηίεο. Δίλαη απνδεδεηγκέλν θαη δηαπηζησκέλν απφ φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο ζηελ εθπαίδεπζε πσο ε ζρνιηθή επηηπρία ηνπ καζεηή, εθηφο απφ ηελ πξνζπάζεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηνπ ζρνιείνπ, εμαξηάηαη θαη απφ άιινπο παξάγνληεο φπσο, ηηο ζηάζεηο, ηηο αληηιήςεηο θαη ηηο θηινδνμίεο ηνπ νηθνγελεηαθνχ πεξηβάιινληνο ηνπ, ηηο εκπεηξίεο δσήο πνπ έρεη βηψζεη θαη ην θνηλσληθφ-πνιίηηθν-νηθνλνκηθφ πιαίζην πνπ κεγαιψλεη (Γεσξγίνπ, 2000; πκενχ, 2002). Δπνκέλσο, θξίλεηαη ζθφπηκν ε ζηνρεπκέλε εζηίαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ καο ζπζηήκαηνο θαη ε αλάπηπμε ζπγθεθξηκέλεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο πνπ λα εληζρχεη ηε ζρέζε ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο θαη ηε ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ φρη ζε ξφιν ζεαηψλ ζηελ καζεηηθή δσή ησλ παηδηψλ ηνπο, αιιά ζε ξφιν ελεξγψλ ζπλεξγαηψλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηε ιεηηνπξγία θαη ζηε δηνίθεζε ηνπ ζρνιείνπ. Απηή ηε ζρέζε θαη ηνπο παξάγνληεο πνπ ηελ εληζρχνπλ, νδεγψληαο ζηελ εκπινθή θαη θαη επέθηαζε ζηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο, ζα αλαδεηήζνπκε ζε ζχγρξνλεο επηζηεκνληθέο έξεπλεο θαη εγρεηξίδηα, επηρεηξψληαο κηα ζπλνπηηθή απνδειηίσζε ησλ ζεκαληηθψλ επξεκάησλ θαη ησλ ζεσξηψλ πνπ αλαθέξνληαη ζηελ απνηειεζκαηηθή ζπλεξγαζία ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο. ηφρνο είλαη νη

23 16 ζεσξεηηθέο θαη εξεπλεηηθέο αλαθνξέο πνπ ζα παξνπζηαζηνχλ, λα πιαηζηψζνπλ θαη λα ζηεξίμνπλ επηζηεκνληθά ηελ έξεπλά καο. ηαρπνινγψληαο ηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία πνπ ζρεηίδεηαη κε ην ζέκα ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο παξαηεξνχκε φηη: Έρνπλ γξαθεί εγρεηξίδηα θαη άξζξα πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηελ αλάπηπμε ζπλεξγαηηθψλ ζρέζεσλ αλάκεζα ζην ζρνιείν θαη ηελ νηθνγέλεηα θαη ηελ αλαγθαηφηεηα επηκφξθσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ αλάπηπμε ησλ επηθνηλσληαθψλ ηνπο δεμηνηήησλ θαη ηελ ελζάξξπλζε ηεο γνλετθήο εκπινθήο. Έρνπλ γίλεη νξηζκέλεο αμηφινγεο εξεπλεηηθέο κειέηεο ζε Διιάδα θαη Κχπξν, πνπ αλαθέξνληαη ζηελ ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο ζηελ πξνζρνιηθή, ζηελ πξσηνβάζκηα θαη ζηε δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε. πγθεθξηκέλα, πξνο επίξξσζε ησλ αλσηέξσ ζα αλαθεξζνχλ πξφζθαηεο αληηπξνζσπεπηηθέο κειέηεο πνπ δηεξεπλνχλ ηε ζρέζε ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο: Ο Γεσξγίνπ, ζην εγρεηξίδην «ρέζε ρνιείνπ Οηθνγέλεηαο θαη αλάπηπμεο ηνπ παηδηνχ» (2011) πεξηγξάθεη ηηο ζρέζεηο κεηαμχ νηθνγέλεηαο-ζρνιείνπ, γνλέσλπαηδηψλ θαη γνλέσλ-δαζθάισλ. ην πξψην κέξνο παξνπζηάδνληαη ζεσξίεο, κνληέια, θαη ε ζπζηεκηθή ζεψξεζε γηα ηε ζρέζε ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο θαη ηξφπνη, παξάγνληεο θαη ζπλέπεηεο ηεο επηθνηλσλίαο κεηαμχ εθπαηδεπηηθψλ θαη γνλέσλ. ην δεχηεξν κέξνο εμεηάδεηαη ε αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ ζην πιαίζην ηεο νηθνγέλεηαο, κέζα απφ δπν κεηαβιεηέο, ηελ νηθνγελεηαθή ζπλνρή θαη ηελ νηθνγελεηαθή ζπκπεξηθνξά. Δπίζεο, εμεηάδεηαη ην θαηλφκελν ηεο γνλετθήο εκπινθήο, νη παξάκεηξνη θαη νη ζπλέπεηεο ηεο ζηελ εθπαίδεπζε. ην ηξίην κέξνο αλαθέξεηαη ε δηαρξνληθή πνξεία ησλ ζρέζεσλ γνλέσλ-εθπαηδεπηηθψλ θαη πξνηείλεηαη ην κνληέιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπλεηαηξηζκνχ κέζα απφ έλα παξάδεηγκα εθαξκνγήο ηνπ ζε δχν δεκνηηθά ζρνιεία ηεο Κχπξνπ. Ο αΐηεο, ζην εγρεηξίδην «Ο Γηεπζπληήο ζην ζχγρξνλν ζρνιείν» (2007), παξαζέηεη έλα θεθάιαην γηα ηελ επηθνηλσλία ζηηο ζρνιηθέο κνλάδεο (ζει ), φπνπ αλαθέξεη ηνλ ξφιν ηνπ δηεπζπληή ζηελ απνηειεζκαηηθή θαη ακθίδξνκε επηθνηλσλία γηα ηελ αλάπηπμε ζπλεξγαηηθψλ ζρέζεσλ κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο, ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ, ηνπο καζεηέο, ηα αλψηεξα επίπεδα ηεο εθπαηδεπηηθήο δηνίθεζεο θαη ηελ ηνπηθή θνηλσλία. Δπίζεο, αλαθέξεη ηα νθέιε ηεο ζπζηεκαηηθήο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο θαη ηνλ ξφιν ηεο ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζρνιείνπ,

24 17 γεγνλφο πνπ αλαιχεη δηεμνδηθά ζε έηεξν θεθάιαην γηα ηα γλσξίζκαηα ηνπ απνηειεζκαηηθνχ ζρνιείνπ (ζει ). Ο Παγαλφο, ζην εγρεηξίδην «Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα θαη Μάξθεηηλγθ» (1998), παξνπζηάδεη ηελ επηθνηλσλία ησλ ζρνιηθψλ Ηδξπκάησλ κε ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ ηνπο απφ ηε ζθνπηά ηνπ κάξθεηηλγθ, φπνπ ε θνηλσλία νξίδεηαη σο αγνξά θαη νη γνλείο-καζεηέο σο θνηλφ ζηφρνο-θαηαλαισηέο. Δπνκέλσο, ην ζρνιείν θαιείηαη λα πηνζεηήζεη ηε θηινζνθία ηνπ κάξθεηηλγθ γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ αλαγθψλ θαη επηζπκηψλ ησλ θαηαλαισηψλ, βειηηψλνληαο ηηο ζρέζεηο πνπ αλαπηχζζεη καδί ηνπο. εκεησηένλ δε φηη, ηα Μνπζηθά ρνιεία πνπ απνηεινχλ ην πεδίν ηεο παξνχζεο έξεπλαο, ιφγσ ηνπ ραξαθηήξα ηνπο σο ζρνιεία γνλετθήο επηινγήο (Ενξκπά θαη Τθαληή, 2008:7) ηε ρξνληθή πεξίνδν ησλ εγγξαθψλ ησλ καζεηψλ ζε απηά, αιιά θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζρνιηθήο ρξνληάο ρξεζηκνπνηνχλ ιεηηνπξγίεο κάξθεηηλγθ γηα ηελ πξνζέιθπζε καζεηψλ (π.ρ. δηαθεκηζηηθά θπιιάδηα κε ηηο δξάζεηο ηνπο, επηζθέςεηο ζπλαπιίεο ζε δεκνηηθά ζρνιεία, δηαθήκηζε ζηα ηνπηθά θαη παλειιήληα ΜΜΔ θαη κέζα θνηλσληθήο δηθηχσζεο, αλάπηπμε δεκνζίσλ ζρέζεσλ θ.ά.). Δλδεηθηηθά άξζξα κε ζέκα ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο: Οη Γεκίξνγινπ θαη Παζραιίδεο (2014), παξνπζίαζαλ ζε άξζξν ηνπο εξσηεκαηνιφγην πνπ δηεξεπλά ηνλ δείθηε ζρέζεσλ κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο ζην πιαίζην ηεο απηναμηνιφγεζεο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο. Σν εξσηεκαηνιφγην απεπζχλεηαη ζηνπο γνλείο θαη εθαξκφζηεθε ζην πιαίζην ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο «Αμηνιφγεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο θαη δηαδηθαζία απηναμηνιφγεζεο» (2012). Απνηειείηαη απφ δχν κέξε. Σν πξψην κέξνο πεξηέρεη εξσηήζεηο δεκνγξαθηθνχ πεξηερνκέλνπ. Σν δεχηεξν κέξνο πεξηιακβάλεη εξσηήζεηο έμη ζεκαηηθψλ πεδίσλ: γηα ην πιήζνο ησλ ζπλαληήζεσλ γνλέσλεθπαηδεπηηθψλ θαη ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ γνλέσλ απφ απηέο, γηα ηνλ ηξφπν ελεκέξσζεο ηνπο, γηα ηε ζπρλφηεηα ησλ επηζθέςεσλ, γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο επηθνηλσλίαο, γηα ηελ απνηίκεζε ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο θαη αλνηρηέο εξσηήζεηο γηα ηελ απνηχπσζε απφςεσλ θαη πξνηάζεσλ ησλ γνλέσλ. Ζ Κηξθηγηάλλε (2012), ζην άξζξν ηεο «Δπηθνηλσλία ρνιείνπ θαη Οηθνγέλεηαο» παξνπζηάδεη αλαιπηηθά ηελ αλαγθαηφηεηα ηεο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο σο παξάγνληα αλάπηπμεο θαη βειηίσζεο ησλ κεηαμχ ηνπο ζρέζεσλ.

25 18 Δπίζεο θάλεη ζπλνπηηθή αλαθνξά ζε ζεσξίεο, κνληέια θαη ηξφπνπο επηθνηλσλίαο ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο θαζψο θαη ζηνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε ζρέζε απηή. Ζ Γθιηάνπ-Υξηζηνδνχινπ (2005) ζην άξζξν ηεο κε ηίηιν «Ζ αλάγθε επηκφξθσζεο εθπαηδεπηηθψλ ζηελ θαηεχζπλζε αλάπηπμεο απνηειεζκαηηθήο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο» αλαθέξεη πφζν επίθαηξν θαη αλαγθαίν είλαη ην ζέκα ηεο επηκφξθσζεο θαη ελεκέξσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηνλ ξφιν ησλ γνλέσλ ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο θαη ηε ζεηηθή επίδξαζε ηεο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο. ε απηφ ην πιαίζην πξνηείλεη έλα πξφγξακκα βαζκηαίαο ζπκκεηνρήο ησλ γνλέσλ ζηελ εθπαηδεπηηθή ζπλεξγαζία. χγρξνλεο έξεπλεο γηα ηε ζρέζε ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο ζηελ πξνζρνιηθή αγσγή θαη εθπαίδεπζε: ε πνζνηηθή έξεπλα ηεο Κιεκάλνγινπ (2015) ζε δείγκα 105 γνλέσλ λεπίσλ θαη πξνλεπίσλ απφ επηά λεπηαγσγεία ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο ηνπ Πεηξαηά ζπκπεξαίλεηαη φηη νη γνλείο ελεκεξψλνληαη ηαθηηθά γηα ηε πξφνδν θαη ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνχ ηνπο, εκπηζηεχνληαη ηνλ/ηε λεπηαγσγφ (ην 81% ηνπ δείγκαηνο έρεη πνιχ θαιή ζρέζε ζπλεξγαζίαο, ην 78% αηζζάλεηαη άλεηα λα ζπδεηά καδί ηνπ/ηεο θαη ην 80% πηζηεχεη φηη ν /ε λεπηαγσγφο θξνληίδεη θαη ελδηαθέξεηαη γηα ην παηδί ηνπ), έρνπλ απμεκέλε ζπκκεηνρή ζηηο ζπλαληήζεηο θαη ην 86.7% ησλ γνλέσλ έρνπλ ηε ζέιεζε λα εκπιαθνχλ δεκηνπξγηθά εθφζνλ ηνπο δεηεζεί. Οη Καθνθέθαινπ θαη Φσθά (2015), ζε πνηνηηθή έξεπλα πνπ δηεμήγαγαλ κε ζέκα ηηο «ζηάζεηο θαη ηηο αληηιήςεηο ησλ γνλέσλ γηα ηε ζπλεξγαζία λεπηαγσγείνπνηθνγέλεηαο» ζε δείγκα 18 γνλέσλ δηαπίζησζαλ πσο αλ θαη νη γνλείο ζεσξνχλ ζεκαληηθή ηε ζπλεξγαζία ηνπο κε ηνπο λεπηαγσγνχο, ε ελζάξξπλζε πνπ ηνπο παξέρεηαη είλαη κηθξή θαη σο εθ ηνχηνπ ν βαζκφο ζπκκεηνρήο ηνπο είλαη κηθξφο. Δπίζεο, νη γνλείο κε πςειφ κνξθσηηθφ επίπεδν ζπκκεηέρνπλ πεξηζζφηεξν έλαληη ησλ γνλέσλ κε ρακειφηεξν. Οη Κνληνγηάλλε θαη Οηθνλνκίδεο (2014) ζε έξεπλα πνπ δηελήξγεζαλ ζε λεπηαγσγεία ησλ λνκψλ Υαλίσλ θαη Ρεζχκλεο ζε δείγκα 105 λεπηαγσγψλ κε ζέκα «Ζ γνληθή εκπινθή ησλ αιινδαπψλ ππφ ηελ νπηηθή ησλ λεπηαγσγψλ» πξνέθπςε, φηη νη λεπηαγσγνί ζεσξνχλ πσο νη αιινδαπνί γνλείο είλαη ζπλεξγάζηκνη θαη φηη

26 19 ζπκκεηέρνπλ ζε δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ζρνιείνπ, φρη φκσο ηεο ηάμεο. Δπίζεο, νη αιινδαπνί γνλείο ελδηαθέξνληαη θπξίσο γηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνχ ηνπο. Όζνλ αθνξά ηνπο λεπηαγσγνχο, νη πην έκπεηξνη/εο έρνπλ κεγαιχηεξε άλεζε ζηελ επηθνηλσλία θαη δηαρεηξίδνληαη θαιχηεξα ζέκαηα ζπλεξγαζίαο κε ηνπο αιινδαπνχο γνλείο. χγρξνλεο έξεπλεο γηα ηε ζρέζε ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε: Οη Βνπδνχξε, Μπνχξαο θαη Σξηαληαθχιινπ (2015) ζε έξεπλα πνπ δηεμήγαλ κε ζέκα «Αληηιήςεηο εθπαηδεπηηθψλ ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο γηα ηε ζπλεξγαζία ηνπο κε ηελ νηθνγέλεηα ησλ καζεηψλ/-ηξηψλ ηνπο» ζε 216 εθπαηδεπηηθνχο ηνπ Ννκνχ Αηηηθήο, κεηαμχ άιισλ ζπκπέξαλαλ πσο, αλ θαη νη πεξηζζφηεξνη εθπαηδεπηηθνί αλάθεξαλ φηη πξαγκαηνπνηνχλ ζρεδφλ πάληα ηηο νξηζκέλεο απφ ην ζεζκηθφ πιαίζην ζπλαληήζεηο κε ηνπο γνλείο ην 38,8% ησλ εθπαηδεπηηθψλ δελ ην θάλεη ζηελ πεξίπησζε πνπ δελ ππάξρεη ην αλάινγν ελδηαθέξσλ απφ ηνπο γνλείο. Δπηπξφζζεηα, ε ζπρλφηεηα ηεο επηθνηλσλίαο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο εμαξηάηαη απφ ηελ ειηθία/ηάμε ησλ καζεηψλ, φπνπ δηαπηζηψζεθε πςειή (ζρεδφλ θαζεκεξηλή) ζπρλφηεηα ζπλαληήζεσλ ζηηο Α θαη Β ηάμε, θαζψο νη γνλείο ζπλνδεχνπλ ηα παηδηά ηνπο ζηε κεηαθίλεζε ζπίηη-ζρνιείν-ζπίηη θαη ζηηο Δ θαη Σ, ιφγσ ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο βαζκνζεξίαο γηα ηε ζέζε ηνπ ζεκαηνθφξνπ ζηηο παξειάζεηο ησλ εζληθψλ ενξηψλ. Δπίζεο, αλ θαη φινη νη εθπαηδεπηηθνί δήισζαλ πσο θξίλνπλ απαξαίηεηε ηε γνλετθή εκπινθή θαη ζρεδφλ φινη αληηιακβάλνληαη ηα ζεηηθά ηεο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπνηθνγέλεηαο, κφλν ην 36.6% ησλ εξσηεζέλησλ ελέπιεμαλ νπζηαζηηθά ηνπο γνλείο ζηελ πινπνίεζε κηαο εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη ειάρηζηνη αλέθεξαλ πσο ε παξνπζία ησλ γνλέσλ ζε εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα ζα ήηαλ σθέιηκε. Ο Κιαδάθεο (2012), ζηε Γηδαθηνξηθή ηνπ δηαηξηβή δηεξεχλεζε ηηο ζηάζεηο ησλ γνλέσλ ζε δεκνηηθά ζρνιεία ηνπ λνκνχ Αηηηθήο, ζρεηηθά κε ηελ εκπινθή ηνπο ζηε δηδαθηηθή-καζεζηαθή δηαδηθαζία. Σν δείγκα ηεο έξεπλαο ήηαλ 463 γνλείο. ηα ζπκπεξάζκαηα αλαθέξεηαη φηη αλ θαη νη γνλείο αλαγλσξίδνπλ ην ελδηαθέξνλ θαη ηε δηάζεζε ησλ δαζθάισλ γηα ζπλεξγαζία θαη ληψζνπλ εππξφζδεθηνη ζην ζρνιείν, δειψλνπλ δπζαξεζηεκέλνη, δηφηη ε κεηαμχ ηνπο επηθνηλσλία δηαηεξείηαη ζε ηππηθά πιαίζηα θαη εμαληιείηαη ζηελ ελεκέξσζή ηνπο γηα ηελ επίδνζε θαη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνχ ηνπο. Θεηηθφηεξνη ζηε ζπλεξγαζία ηνπο κε ην ζρνιείν εκθαλίδνληαη νη

27 20 λεφηεξνη ζε ειηθία γνλείο θαη δε νη κεηέξεο, ελψ νη κεγαιχηεξνη ζε ειηθία γνλείο αλ θαη ληψζνπλ πην ηθαλνί θαη ρξήζηκνη γηα λα εκπιαθνχλ εκθαλίδνπλ κεησκέλε δηάζεζε ρξφλνπ θαη ελεξγεηηθφηεηαο γηα βνήζεηα ησλ παηδηψλ ηνπο ζηελ θαη νίθνλ κειέηε. Ο Γαξζηλφο (2011), εξεχλεζε ηηο «απφςεηο θαη ζηάζεηο εθπαηδεπηηθψλ πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο γηα ηελ επηθνηλσλία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο» ζηα δεκνηηθά ζρνιεία ηεο Γ Πεξηθέξεηαο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Αζελψλ θαη ζε δείγκα 172 εθπαηδεπηηθψλ. ηα εξεπλεηηθά ζπκπεξάζκαηα δηαθαίλεηαη ε ζεηηθή ζηάζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα επηθνηλσλία θαη ζπλεξγαζία κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ. Απφ ηελ πιεπξά ησλ εθπαηδεπηηθψλ νη παξάγνληεο πνπ ζπκβάιινπλ ζηε ζπλεξγαζία κε ηνπο γνλείο, είλαη ε ππνζηήξημε ηνπ έξγν ηνπο ζην ζπίηη, ε επνηθνδνκεηηθή αληαιιαγή απφςεσλ θαη ε δεκηνπξγία ζεηηθήο ζηάζεο ησλ γνλέσλ γηα ην ζρνιείν θαη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Χο πξνο ηε πνηφηεηα θαη ζπρλφηεηα ησλ ζπλαληήζεσλ εθπαηδεπηηθψλ-γνλέσλ, κφλν νη νκαδηθέο ζπλαληήζεηο ζηελ αξρή ηεο ρξνληάο θαη θαηά ηελ παξάδνζε ησλ ειέγρσλ θάζε ηξίκελν έρνπλ ζπζηεκαηηθφ ραξαθηήξα ελψ θαίλεηαη πσο θπξηαξρνχλ νη κεπξνγξακκαηηζκέλεο ζπλαληήζεηο (π.ρ. θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δηαιεηκκάησλ) νη νπνίεο είλαη νιηγφιεπηεο θαη επηθαλεηαθέο. Άιινη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ επηθνηλσλία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο είλαη ε ειηθία/ηάμε, φπνπ ν βαζκφο γνλετθήο εκπινθήο ζηηο πξψηεο ηάμεηο είλαη πςειφηεξνο θαη ε ρακειή επίδνζε ηνπ παηδηνχ ε νπνία ζπλδέεηαη κε ηελ ειιηπή επηθνηλσλία γνλέσλ κε ην ζρνιείν. Δπίζεο, θαη ζε απηή ηελ έξεπλα πξνέθπςε πσο νη εθπαηδεπηηθνί είλαη επηθπιαθηηθνί σο πξνο ηε δηεχξπλζε ηεο επηθνηλσλίαο θαη ησλ ζρέζεσλ ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο. Ζ Μπφληα (2010), ζηε Γηδαθηνξηθή ηεο δηαηξηβή δηεξεχλεζε ηε ζηάζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ απέλαληη ζηε γνλετθή εκπινθή ζην Γεκνηηθφ ζρνιείν». Ζ έξεπλα δηεμήρζε ζε ζρνιεία ηεο Ζπείξνπ, ηεο Αηηηθήο θαη ηεο Θεζζαινλίθεο ζε δείγκα 1121 δαζθάισλ. ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο δηαθαίλεηαη πσο νη εθπαηδεπηηθνί, ζην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπο, έρνπλ ζεηηθή ζηάζε γηα ηνπο ηχπνπο γνλετθήο εκπινθήο «επηθνηλσλία ζρνιείνπ-γνλέσλ», «ππνζηήξημε ηεο κάζεζεο απφ ηνπο γνλείο ζην ζπίηη» θαη «ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ θνηλφηεηα». Δπίζεο, νη εθπαηδεπηηθνί αληηιακβάλνληαη σο εκπφδηα ηηο ζηάζεηο ηνπο απέλαληη ζηνπο γνλείο, ηνλ δηαζέζηκν ρξφλν γηα ζπλεξγαζία καδί ηνπο, θαη ηελ ειιηπή θαηάξηηζε ζε ζέκαηα ελίζρπζεο ηεο επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο κε ηελ νηθνγέλεηα. Απφ ηελ άιιε, νη γνλείο ζέηνπλ σο εκπφδηα ηηο ζηάζεηο ηνπο απέλαληη ζην ζρνιείν, ηηο πνιηηηζκηθέο θαη θνηλσληθν-

28 21 νηθνλνκηθέο δηαθνξέο γνλέσλ-εθπαηδεπηηθψλ, ηηο δηαθνξέο ηνπο ζην γισζζηθφ θψδηθα θαη ηηο δεμηφηεηεο ηνπο γηα παξνρή βνήζεηαο ζηηο θαη νίθνλ εξγαζίεο ησλ παηδηψλ ηνπο. Οη Γνχιαο θαη Γηαλλφπνπινο (2006) δηελήξγεζαλ έξεπλα κε ζέκα ηηο «Μεηαβνιέο ζηε ζρέζε γνληψλ - καζεηψλ - εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ απνηειεζκάησλ ζηα Δπξσπατθά Δθπαηδεπηηθά Πξνγξάκκαηα (ΔΔΠ). Ζ εκπεηξία ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηεο Α/βάζκηαο Δθπ/ζεο ( )» ζε 146 δεκνηηθά ζρνιεία θαη ζε δείγκα 733 εθπαηδεπηηθψλ. Ζ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ έδεημε πσο, αλ θαη ε πιεηνςεθία ησλ ζρνιείσλ (104/146) ελεκεξψλεη ηνπο γνλείο γηα ηελ πξφζεζε πινπνίεζεο ΔΔΠ, κφλν 35 ζρνιεία ελέπιεμαλ ηνπο γνλείο ζηνλ ζρεδηαζκφ ησλ πξνγξακκάησλ. Ζ εκπινθή ησλ γνλέσλ ζηα ΔΔΠ ζην ζχλνιν ησλ ζρνιείσλ πεξηνξίδεηαη, i) ζηελ νηθνλνκηθή ελίζρπζε, ii) ζηε βνήζεηα πινπνίεζεο εθδειψζεσλ, iii) ζηε δηεπθφιπλζε επηζθέςεσλ ζπλαληήζεσλ κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ησλ εηαηξηθψλ ζρνιείσλ θαη iv) ζηελ παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηελ ηνπηθή θνηλσλία. Οη ζπγγξαθείο ζεκεηψλνπλ πσο, αλ θαη ηα πξνγξάκκαηα ΔΔΠ πξνσζνχλ ηελ γνλετθή εκπινθή, ε ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ πεξηνξίδεηαη ζε «ηερληθήο θχζεο» δεηήκαηα θαη φρη ζην παηδαγσγηθφ κέξνο ηνπ πξνγξάκκαηνο, επνκέλσο δελ κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ ζπλεξγάηεο ηνπ πξνγξάκκαηνο, φπσο αλαθέξεη ν ζηφρνο πνπ ηίζεηαη απφ ηνπο νξγαλσηέο. Ο πκενχ (2002), ζην άξζξν ηνπ «Δκπινθή ησλ γνληψλ ζην ζρνιείν: Ζ πξννπηηθή ησλ Γηεπζπληψλ Γεκνηηθήο» παξνπζηάδεη κηα παγθχπξηα έξεπλα επηζθφπεζεο, ε νπνία δηεξεχλεζε ηε κνξθή θαη ηελ έθηαζε ησλ ζρέζεσλ ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο φπσο ηελ πεξηγξάθνπλ νη δηεπζπληέο/-ηξηεο ησλ δεκφζησλ δεκνηηθψλ ζρνιείσλ ηεο Κχπξνπ. ηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ 152 δηεπζπληέο/-ηξηεο. Απφ ηελ έξεπλα ζπκπεξαίλεηαη φηη νη δηεπζπληέο, αλ θαη είλαη ζεηηθνί ζηελ εκπινθή ησλ γνλέσλ, νη πξαθηηθέο ηνπο δηαηεξνχληαη ζε έλα πξσηνβάζκην ζηάδην, φπνπ νη γνλείο θαζίζηαληαη ζεαηέο θαη απνδέθηεο ησλ φζσλ απνθαζίδεη λα ηνπο πξνζθέξεη ην ζρνιείν. Δπίζεο, ζρνιεία φπνπ ην κνξθσηηθφ επίπεδν ησλ γνλέσλ ήηαλ πςειφ, επηζπκνχλ ηελ κεγαιχηεξε ζπλδξνκή ησλ γνλέσλ ζηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπο. χγρξνλεο έξεπλεο γηα ηε ζρέζε ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο ζηελ δεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε:

29 22 Οη Πνιπκεξνπνχινπ θαη φξθνο (2015), δηεξεχλεζαλ ηηο απφςεηο εθπαηδεπηηθψλ Γεπηεξνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο γηα ην καζεζηαθφ πεξηβάιινλ ηνπ ζρνιείνπ ηνπο. Ζ έξεπλα δηεμήρζε ζε γπκλάζην ηνπ λνκνχ Φζηψηηδαο (κειέηε πεξίπησζεο) ζε δείγκα 17 εθπαηδεπηηθψλ. ηα ζπκπεξάζκαηά ηεο, φζνλ αθνξά ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπνηθνγέλεηαο, θαηαγξάθεηαη κηα επθαηξηαθή θαη επηθαλεηαθή επηθνηλσλία ε νπνία δελ εζηηάδεηαη ζηελ αηνκηθή βειηίσζε ηνπ καζεηή. Οη Antonopoulou, Koutrouba θαη Babalis (2011), δηεξεχλεζαλ ηηο απφςεηο 475 Διιήλσλ γνλέσλ γηα ηε γνλετθή εκπινθή ζε ζρνιεία ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη ηηο επηπηψζεηο ηεο ζηε ζρνιηθή θαη θνηλσληθή αλάπηπμε ησλ εθήβσλ καζεηψλ. Ζ έξεπλα έδεημε φηη ν βαζκφο γνλετθήο εκπινθήο ζηελ Διιάδα είλαη ρακειφο παξφηη νη γνλείο ζεσξνχλ i) ηε ζπλεξγαζία κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ αθαδεκατθή θαη ςπρνθνηλσληθή αλάπηπμε ησλ παηδηψλ ηνπο, ii) φηη νη εθπαηδεπηηθνί είλαη πξνζελείο θαη πξφζπκνη θαη iii) φηη ηα ζρνιεία ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο παξέρνπλ θάπνηεο επθαηξίεο γηα επνηθνδνκεηηθή ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ. Ο Μπξνχδνο (2002), δηεξεχλεζε ηηο αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο ζε ζρνιεία ηεο πξσηνβάζκηαο θαη δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο ηεο Βνξεηνδπηηθήο Διιάδαο θαη ηεο Αηηηθήο. ηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ 415 εθπαηδεπηηθνί απφ ηνπο νπνίνπο νη 344 ππεξεηνχζαλ ζηε πξσηνβάζκηα θαη νη 61 ζηε δεπηεξνβάζκηα (ζεκ. 10 εθπαηδεπηηθνί δελ είραλ απαληήζεη ηελ αληίζηνηρε εξψηεζε). Απφ ηα επξήκαηα ηεο έξεπλαο ζπκπεξαίλεηαη πσο νη πεξηζζφηεξνη εθπαηδεπηηθνί δελ αληηκεησπίδνπλ ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα ζηελ επηθνηλσλία θαη ζηε ζπλεξγαζία κε ηνπο γνλείο θαη ππνζηήξημαλ ηελ ελίζρπζε απηήο ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηελ αλάγθε επηκφξθσζεο ηνπο ζε ηερληθέο επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο. Δηδηθφηεξα «νη δάζθαινη, νη άληξεο, νη αξραηφηεξνη εθπαηδεπηηθνί θαη νη εθπαηδεπηηθνί πνπ αληηιακβάλνληαη ην έξγν ηνπο σο ιεηηνχξγεκα δηεπζεηνχζαλ κε ιηγφηεξεο πξνζηξηβέο ηελ επηθνηλσλία κε ηνπο γνλείο» (ζ. 127). Δπίζεο, νη εθπαηδεπηηθνί πνπ ζεσξνχλ φηη πξέπεη λα επηκνξθσζνχλ ζε ζέκαηα ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο ήηαλ πην ζεηηθνί ζε δξάζεηο γνλετθήο εκπινθήο. Απφ ηελ αλαδίθεζε ζηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία ζπκπεξαίλεηαη, φηη νη πεξηζζφηεξεο έξεπλεο γηα ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο αλαθέξνληαη ζην πεξηβάιινλ ηεο

30 23 πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο. Απηφ, ελ κέξεη, εμεγείηαη απφ ην γεγνλφο φηη ε ζπρλφηεηα γνλετθήο εκπινθήο είλαη πην έληνλε ζε απηφ ην εθπαηδεπηηθφ επίπεδν, επνκέλσο ην εξεπλεηηθφ πεδίν είλαη πην εμνηθεησκέλν ζε ζπλεξγαηηθέο δξάζεηο κε ηνπο γνλείο. Δπηπιένλ, παξαηεξείηαη κηα αχμεζε ησλ εξεπλψλ πνπ άπηνληαη ηνπ ζέκαηνο ηεο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπνηθνγέλεηαο ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, γεγνλφο πνπ απνδίδεηαη ζηελ αχμεζε, ζε εζληθφ επίπεδν, ησλ κεηαπηπρηαθψλ πξνγξακκάησλ κε θαηεχζπλζε ηελ δηνίθεζε θαη δηαρείξηζε ζρνιηθψλ κνλάδσλ. Άιισζηε, νη πεξηζζφηεξεο έξεπλεο έρνπλ δηεμαρζεί ζην πιαίζην δηπισκαηηθψλ εξγαζηψλ ή ζε ζπλεξγαζία κε ηα ελ ιφγσ κεηαπηπρηαθά πξνγξάκκαηα. Παξφια απηά, θακία έξεπλα ζηνλ ρψξν ηεο εθπαίδεπζεο δελ αλαθέξεηαη ζηηο ζπλεξγαηηθέο ζρέζεηο κε ηνπο γνλείο πνπ αλαπηχζζνληαη ζην πεξηβάιινλ ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ. Απηφ ην θελφ απνζθνπεί λα θαιχςεη ε παξνχζα εξεπλεηηθή κειέηε, ε νπνία θαηαγξάθεη ηηο ζηάζεηο θαη ηηο αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ γηα ηε ζπλεξγαζία ηνπο κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ σο παξάγνληα απνηειεζκαηηθήο ιεηηνπξγίαο ησλ ζρνιείσλ πνπ ππεξεηνχλ. 3 Θεσξεηηθφ πιαίζην αλαθνξάο: ρέζεηο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο 3.1 Δπηθνηλσλία ρνιείνπ - Οηθνγέλεηαο Ο ηξφπνο θαζψο θαη ε ζπρλφηεηα επηθνηλσλίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο θαζνξίδεη θαη νξηνζεηεί ελ γέλεη ηε ζρέζε ζπλεξγαζίαο πνπ ζα αλαπηπρζεί κεηαμχ ηνπο. Αληίζηνηρα, νη επθαηξίεο θαη ν ρψξνο πνπ ζα δνζεί απφ ην ζρνιείν ζηνπο γνλείο λα ζπκκεηέρνπλ ζηηο δξαζηεξηφηεηεο (εθπαηδεπηηθέο, πνιηηηζηηθέο, αζιεηηθέο θά) θαη ζηηο απνθάζεηο ηνπ, θαλεξψλνπλ ηε ζηάζε θαη ηελ θνπιηνχξα ησλ εθπαηδεπηηθψλ (αηνκηθά θαη ζπιινγηθά) απέλαληη ζηε αλάγθε ζπλεξγαζίαο κε ηνπο γνλείο (Γεσξγίνπ, 2011:65). Σα νθέιε απφ ηε δεκηνπξγία κηαο ακθίδξνκεο θαη απνηειεζκαηηθήο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο, σο παξάγνληα απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη βειηίσζεο ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ, θαηαδεηθλχνληαη δηεζλψο κέζα απφ έλα πιήζνο ζεσξήζεσλ θαη εκπεηξηθψλ εξεπλψλ. Μία αλνηρηή, ζπρλή θαη πνηνηηθή επηθνηλσλία πνπ ζα αλαπηπρζεί βνεζάεη γνλείο θαη εθπαηδεπηηθνχο λα αληαιιάζνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηηο πξνζδνθίεο, ηελ πξφνδν, ηηο αλάγθεο θαη ηα ελδηαθέξνληα ησλ καζεηψλ εληζρχνληαο ηε κάζεζε ηνπο, λα ζπλδηακνξθψλνπλ θνηλνχο ζηφρνπο, λα παίξλνπλ θνηλέο απνθάζεηο θαη λα απνθεχγνπλ ηηο παξαλνήζεηο

31 24 (Christenson & Sheridan, 2001:49, , φπσο αλαθ. Κηξθηγηάλλε, 2012:101). Δπίζεο, ε αλάπηπμε θαη ε ελίζρπζε ηεο επηθνηλσλίαο νδεγεί ηνπο γνλείο κέζα απφ ηελ εκπινθή ηνπο λα βειηηψλνπλ ηηο ζρέζεηο κε ηα παηδηά ηνπο, λα αζρνινχληαη θαη λα ηα βνεζνχλ ζηηο εξγαζίεο γηα ην ζπίηη, λα εθηηκνχλ ηελ εξγαζία θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη λα ληψζνπλ ηθαλνπνίεζε. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, νη εθπαηδεπηηθνί θαηαλννχλ θαιχηεξα ηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ ηνπο, ππνζηεξίδνπλ ην έξγν ηνπο θαη βειηηψλνπλ ηνλ ηξφπν δηδαζθαιίαο ηνπο (Christenson & Sheridan, φ.π.:50-52, Μπισλάθνπ-Κεθέ, 2006:47,59-63). Απφ ηα παξαπάλσ ζπκπεξαίλεηαη πσο ε επηθνηλσλία πνπ αλαπηχζζεηαη κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο φηαλ είλαη επνηθνδνκεηηθή επεξεάδεη φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο ζεηηθά βειηηψλνληαο ηε ζπλεξγαζία ηνπο θαη θπξίσο επηδξά ζεηηθά ζηνπο καζεηέο (Κηξθηγηάλλε, 2008:35). Ζ δεκηνπξγία επηθνηλσληαθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο ζηελ Διιάδα είλαη ππνρξεσηηθή θαη θαζνξίδεηαη ζπληαγκαηηθά κέζα απφ ηε ζεκειίσζε ηνπ γνληθνχ δηθαηψκαηνο πνπ δεκηνπξγείηαη κε ηηο δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ 9 (παξ. 1, εδ. 2) φπνπ αλαθέξεηαη πσο «Η ηδησηηθή θαη νηθνγελεηαθή δσή ηνπ αηφκνπ είλαη απαξαβίαζηε» θαη ηνπ άξζξνπ 21 φπνπ αλαθέξεηαη πσο «H νηθνγέλεηα, σο ζεκέιην ηεο ζπληήξεζεο θαη πξναγσγήο ηνπ Έζλνπο, θαζψο θαη ν γάκνο, ε κεηξφηεηα θαη ε παηδηθή ειηθία ηεινχλ ππφ ηελ πξνζηαζία ηνπ Kξάηνπο». Ο ζπλδπαζκφο απηψλ ησλ δηαηάμεσλ, αθελφο δίλεη ην πξνηαθηηθφ κνξθσηηθφ δηθαίσκα ζηνπο γνλείο έλαληη θάζε άιινπ παηδαγσγηθνχ θνξέα γηα ηελ αλαηξνθή θαη ηε κφξθσζε ησλ παηδηψλ ηνπο θαη αθεηέξνπ θαζηεξψλεη ηελ ππνρξέσζε ηνπ θξάηνπο γηα ηε ιήςε ζεηηθψλ κέηξσλ γηα ηε βειηίσζε ηεο νηθνγελεηαθήο δσήο (Κηξθηγηάλλε, 2012:99). Ζ ζχδεπμε απηή θαιείηαη λα ιάβεη ρψξα κε ηνλ θαιχηεξν θαη νπζηαζηηθφηεξν ηξφπν ζην πεξηβάιινλ ηνπ ζρνιείνπ (Μηρφπνπινο, 2002:96-103). Δηδηθφηεξα, ε επηθνηλσλία ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο ζεζκνζεηείηαη απφ ηα άξζξα 48-53, θεθ. ΗΓ, ΗΔ ηνπ Ν. 1566/1985, ην άξζξν 2, παξ. 1 ηνπ Ν.2621/1998 θαη ηελ ππνπξγηθή απφθαζε Γ4/662/ , πνπ νξίδνπλ ηε ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ θαη θεδεκφλσλ ζηε ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ κέζσ ηεο ζπγθξφηεζεο πιιφγνπ Γνλέσλ θαη Κεδεκφλσλ ζε επίπεδν ζρνιείνπ, ηελ έλσζε ηνπο ζε επίπεδν δήκνπ ή θνηλφηεηαο, ηελ νκνζπνλδία γνλέσλ ζε λνκαξρηαθφ θαη ηε ζπλνκνζπνλδία ζε εζληθφ επίπεδν. Με απηφλ ηνλ ηξφπν θαη κε ηε ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ, σο εθπξφζσπνη ησλ ζπιινγηθψλ απηψλ νξγάλσλ, ζηα αληίζηνηρα ζρνιηθά ζπκβνχιηα θαη επηηξνπέο ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο πνιηηείαο (πρ. δεκνηηθέο, λνκαξρηαθέο επηηξνπέο παηδείαο, Δζληθφ πκβνχιην Παηδείαο), ηνπο δίλεηαη επίζεκα ρψξνο θαη ιφγνο γηα λα εθθξάζνπλ θαη λα ππνζηεξίμνπλ ηα

32 25 δηθαηψκαηα ηνπο, γεγνλφο πνπ έρεη σο ζπλέπεηα ηελ άκεζε θαη έκκεζε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ άζθεζε ηεο εζληθήο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο (Μπξνχδνο, 1998: ). Δληνχηνηο, παξά ηε ζπκκεηνρή ζρνιείνπ-γνλέσλ-πνιηηείαο, ε ιεηηνπξγία ησλ νξγάλσλ απηψλ έρεη απνδεηρζεί αλαπνηειεζκαηηθή (Μηρφπνπινο, 2002: ; αΐηεο 2008β:227,235 Παπαγεσξγάθεο, 2006). 3.2 Ο ξφινο ηνπ δηεπζπληή ζηελ αλάπηπμε αγαζηήο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπνηθνγέλεηαο Ο δηεπζπληήο, σο εγέηεο, θαιείηαη λα αλαπηχμεη κία ακθίδξνκε, απνηειεζκαηηθή θαη επηηπρή επηθνηλσλία κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ ηνπ, ηελ ηνπηθή θνηλσλία θαη ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ κε ζηφρν ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζρνιείνπ. Δίλαη εξεπλεηηθά θαη εκπεηξηθά απνδεδεηγκέλν πσο ν άκεζα ππεχζπλνο γηα ηε ζχλαςε αγαζηήο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο είλαη πξσηίζησο ν δηεπζπληήο, σο ν δηακνξθσηήο ηεο ζπλεξγαηηθήο θνπιηνχξαο ηνπ ζρνιείνπ θαη σο απηφο πνπ θαιείηαη λα εκθπζήζεη ηελ αμία ηνπ εὖ ζπλεξγάδεζζαη ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο, νη νπνίνη κε ηε ζεηξά ηνπο ζα νηθνδνκήζνπλ ζεηηθέο ζρέζεηο κε ηνπο καζεηέο θαη ηνπο γνλείο ηνπο (Μπνπξαληάο, 2005; αΐηεο, 2007α:255; Baeck, 2010). Δπίζεο, ν δηεπζπληήο ηνπ ζρνιείνπ νθείιεη λα δεκηνπξγήζεη έλα ζεηηθφ θιίκα ζπλεξγαζίαο θαη κέζσ ησλ επηθνηλσληαθψλ ηνπ δεμηνηήησλ λα απνθχγεη ηπρψλ παξεμεγήζεηο, παξεξκελείεο, εληάζεηο θαη ζπγθξνχζεηο κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ. Ο Παπαγεσξγάθεο, (2015:152) αλαθέξεη πσο ν δηεπζπληήο νθείιεη λα: i. Δπηθνηλσλεί κε φινπο ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ ηνπ ζρνιείνπ κε δηάθνξνπο ηξφπνπο, φπσο κέζσ ηαρπδξνκηθψλ επηζηνιψλ, ειεθηξνληθψλ επηζηνιψλ ( s), αλαθνηλψζεσλ ζηελ επίζεκε ηζηνζειίδα ηνπ ζρνιείνπ θαη θπξίσο κε δηαπξνζσπηθή επηθνηλσλία αθνχγνληαο ελεξγεηηθά ηα αηηήκαηα πνπ ηνπ απεπζχλνληαη. Δπηπιένλ, νθείιεη, απφ ηελ πξψηε ζπλάληεζε ηεο ρξνληάο κε ηνπο γνλείο, λα επηθνηλσλήζεη κε ζαθή ηξφπν ην φξακα ηνπ γηα ην ζρνιείν θαη λα ηνπο ζέζεη αληίζηνηρα ηηο ππνρξεψζεηο πνπ έρνπλ νη ίδηνη πξνο απηφ. ii. Αλαγλσξίδεη ην δηθαίσκα ησλ γνλέσλ λα ππνζηεξίδνπλ ηελ γλψκε ηνπο αθφκα θαη αλ δελ ζπκθσλεί κε απηή θαη λα ηνπο ελζαξξχλεη λα εθθξάδνπλ ηε ζέζε ηνπο ζε εθπαηδεπηηθά ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηα παηδηά ηνπο θαη ελ γέλεη ην ζρνιείν (Μπξνχδνο, 2002: ).

33 26 iii. Δθαξκφδεη κε ζπλέπεηα ηηο πξνγξακκαηηζκέλεο ζπλαληήζεηο, είηε κε ηνλ χιινγν Γνλέσλ θαη Κεδεκφλσλ, είηε κε φινπο ηνπο γνλείο θαη λα ηνπο δηαβεβαηψζεη πσο είλαη δηαζέζηκνο γηα απηνχο θαζ φιε ηε ζρνιηθή ρξνληά. iv. Δκπιέθεη ηνπο γνλείο ζε δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ζρνιείνπ αλάινγα κε ηηο δεμηφηεηεο, ηε δηαζεζηκφηεηα θαη ηηο επηζηεκνληθέο θαη πξαθηηθέο γλψζεηο πνπ έρνπλ θαη λα αλαγλσξίδεη έκπξαθηα ηελ ζπλεηζθνξά ηνπο κε επραξηζηήξηα αλακλεζηηθά ή επηζηνιέο ή άξζξα ζηνλ ηνπηθφ ηχπν. v. Δλεκεξψλεηαη απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο γνλείο ή άιιεο θνηλσληθέο ππεξεζίεο γηα δηάθνξα πξνβιήκαηα πνπ ππάξρνπλ ή πξνθχπηνπλ ζε νηθνγέλεηεο ησλ καζεηψλ ηνπ ζρνιείνπ θαη επεξεάδνπλ αξλεηηθά ηελ θνίηεζή ησλ παηδηψλ θαη λα κεξηκλά δηαθξηηηθά γηα ηελ επίιπζή ή ηελ αλαθνχθηζή ηνπο. vi. Έρεη αλαπηχμεη δεμηφηεηεο ελεξγεηηθήο αθξφαζεο, λα αθνχεη ην αίηεκα ηνπ ζπλνκηιεηή ηνπ κε ππνκνλή, ρσξίο πξνθαηάιεςε, δπζπηζηία ή ππεξβνιηθή εκπηζηνζχλε, λα αλαπηχμεη δεμηφηεηεο ελζπλαίζζεζεο θαη λα ζέβεηαη ηε δηαθνξεηηθφηεηα ηνπ άιινπ (αΐηεο, 2014: ). vii. Παξίζηαηαη ζηηο ζπλεδξηάζεηο ησλ ζπιινγηθψλ νξγάλσλ ησλ γνλέσλ φηαλ ηνπ δεηείηαη θαη λα εθηειεί ηα δηνηθεηηθά ηνπ θαζήθνληα κε βάζε ηε λνκηκφηεηα. viii. Να πξνζπαζεί λα εκπιέμεη ζηελ παηδαγσγηθή δηαδηθαζία θαη ηηο νκάδεο γνλέσλ πνπ εξεπλεηηθά έρεη απνδεηρζεί φηη ζπκκεηέρνπλ ιηγφηεξν (πρ. Ρνκά, κεηαλάζηεο, γνλείο απφ ρακειά νηθνλνκηθνθνηλσληθά ζηξψκαηα) δηνξγαλψλνληαο δξάζεηο θαη εκεξίδεο κε πξαθηηθά ζέκαηα πνπ ηνπο ελδηαθέξνπλ φπσο ηνλ ξαηζηζκφ, ηνλ ζρνιηθφ εθθνβηζκφ, ηηο καζεζηαθέο δπζθνιίεο, ηελ πνιππνιηηηζκηθφηεηα θά. πκπεξαζκαηηθά, ν δηεπζπληήο πξέπεη λα επηιέμεη λα αζθήζεη «πεξηθεξεηαθή» εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή κε ζηξαηεγηθή «αλνηρηψλ ζπξψλ» θαη λα εληάμεη ζηελ θαζεκεξηλφηεηα ηνπ ζρνιείνπ κνξθέο ζπκκεηνρηθήο δηνίθεζεο (Παπαγεσξγάθεο, 20015:153; ατηεο, 2008β:72). Με απηφλ ηνλ ηξφπν, ζα δεκηνπξγήζεη ηελ θνπιηνχξα θαη ην θαηάιιειν θιίκα πνπ ζα θάλεη ην ζρνιείν πην νηθείν θαη θηιηθφ ζηνπο γνλείο, κε απνηέιεζκα ηελ ελεξγφ εκπινθή ηνπο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ησλ παηδηψλ ηνπο θαη ηελ απηφβνπιε ζπκκεηνρή ηνπο ζηε ζρνιηθή θαζεκεξηλφηεηα.

34 Γνλετθή εκπινθή /ζπκκεηνρή /ζπλεξγαζία Αλ θαη νη έλλνηεο γνλετθή εκπινθή (parental involvement) θαη γνλετθή ζπκκεηνρή (parental participation) έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί ζηε δηεζλή ζρεηηθή βηβιηνγξαθία ελαιιαθηηθά, γηα λα νξίζνπλ ηελ πξνζπάζεηα αλάπηπμεο ζπλεξγαηηθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο, ζηελ νπζία πεξηγξάθνπλ δχν δηαθνξεηηθέο ηδέεο (πκενχ, 2002:264). Καηά ηελ γνλετθή εκπινθή νη γνλείο παίξλνπλ κέξνο ζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο, ζηε κνξθή θαη ηνλ βαζκφ πνπ ζα θαζνξίζεη ην ίδην ην ζρνιείν, ελψ ε έλλνηα γνλετθή ζπκκεηνρή νξίδεη έλα επξχηεξν θάζκα ζρέζεσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ πνπ θζάλεη ζηε δηακνίξαζε επζπλψλ θαη εμνπζηψλ (πκενχ, φ.π.). Σν επξχηεξν πεδίν ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο νξίδεηαη σο γνλετθή ζπλεξγαζία ή ζπλεηαηξηζκφο (partnership) θαη πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε ηζνδχλακσλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ δπν εηαίξσλ ζε κία δηαιεθηηθή, ππνζηεξηθηηθή θαη απνηειεζκαηηθή ζπλεξγαηηθή ζρέζε (Epstein & Sheldon, 2006). Σα νθέιε ηεο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο, φπσο θαηαγξάθνληαη ζε ζρεηηθέο έξεπλεο είλαη ηδηαηηέξσο ζεκαληηθά γηα ηε ζρνιηθή επηηπρία ησλ καζεηψλ (Πλεπκαηηθφο, θ.ά., 2008; Γεσξγίνπ, 2000; Miedel & Reynolds, 1999) θαη ηε γισζζηθή αλάπηπμε θαη θνηλσληθνπνίεζε ηνπο (Hill & Taylor 2004). Οη καζεηέο, ηδίσο ηεο πξσηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, ληψζνπλ ηηο ελέξγεηεο εκπινθήο ησλ γνλέσλ ηνπο κε ην ζρνιείν σο ζπλαηζζεκαηηθή ζηήξημε, κε απνηέιεζκα ηελ ελίζρπζε ηεο απηνεηθφλαο θαη ηεο απηνπεπνίζεζήο ηνπο (Γεσξγίνπ, 2000; Θενθαλέιιεο, θ.ά., 2010). Απφξξνηα ηεο αλάπηπμεο ζπλαηζζεκαηηθψλ θαη θνηλσληθψλ δεμηνηήησλ ζηνπο καζεηέο είλαη ε επηηπρήο πξνζαξκνγή ηνπο ζην λέν πεξηβάιινλ ηνπ ζρνιείνπ θαη σο εθ ηνχηνπ ε κείσζε ησλ πνζνζηψλ ηεο ζρνιηθήο δηαξξνήο (Μπισλάθνπ- Κεθέ, 2009: ). Δπίζεο, νη καζεηέο απνθηνχλ ζεηηθή ζηάζε γηα ην ζρνιείν, αλαπηχζζνπλ θίλεηξα, δίλνπλ αμία ζηε κάζεζε θαη έρνπλ πςειφ βαζκφ ζπκκεηνρήο θαη ελδηαθέξνληνο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ καζεκάησλ (Μπισλάθνπ-Κεθέ, 2006; Ησζεθίδνπ, θ.ά., 2010; Γηνβαδνιηάο, 2011:19). Αλαληίξξεηα, ε εκπινθή ησλ γνλέσλ κε ην ζρνιείν βνεζάεη θαη ηνπο ίδηνπο ηνπο γνλείο ζηνλ ξφιν πνπ δηαδξακαηίδνπλ ζην πιαίζην ηεο νηθνγέλεηαο. Μέζα απφ ηελ αλάπηπμε επηθνηλσληαθψλ θαη ζπλεξγαηηθψλ ζρέζεσλ κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θαη ηνλ δηεπζπληή ηνπ ζρνιείνπ απνθηνχλ πξφζζεηεο δεμηφηεηεο γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ παηδηψλ ηνπο ζην ζπίηη, βειηηψλνληαο έηζη ην ελδννηθνγελεηαθφ ηνπο θιίκα θαη ηηο κεηαμχ ηνπο ζρέζεηο θαη

35 28 εληζρχνληαο ελ ηέιεη ηελ αίζζεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηάο ηνπο σο πξνο ηελ άζθεζε ηνπ γνλετθνχ ηνπο ξφινπ (Μπισλάθνπ- Κεθέ, 2009: ). Δληνχηνηο, ν βαζκφο εκπινθήο κε ηε ζρνιηθή δσή ηνπ παηδηνχ ηνπο πξέπεη λα είλαη ιεινγηζκέλνο, δειαδή λα κελ παίξλεη ν γνλέαο ηνλ πξψην ξφιν αθαηξψληαο ηελ πξσηνβνπιία απφ ην παηδί, δηφηη ηφηε νη ζπλέπεηεο ηεο γνλετθή εκπινθήο ζα είλαη αξλεηηθέο (Γεσξγίνπ, 2011:173). Δπίζεο, νη εθπαηδεπηηθνί κέζα απφ ηελ άκεζε πιεξνθφξεζε ησλ γνλέσλ ζα έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα θαηαλνήζνπλ θαιχηεξα ηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ ηνπο θαη λα πξνζαξκφζνπλ θαηάιιεια ηνλ ηξφπν δηδαζθαιίαο θαη επηθνηλσλίαο κε ηνπο καζεηέο ηνπο (Μπισλάθνπ- Κεθέ, φ.π.). 3.4 Σππνινγίεο γνλετθήο εκπινθήο Γηα λα πεξηγξαθνχλ θαη λα δηεξεπλεζνχλ νη δηάθνξεο εθθάλζεηο ηεο γνλετθήο εκπινθήο, έρνπλ πξνηαζεί απφ εξεπλεηέο δηάθνξεο ηππνινγίεο. Οη πην γλσζηέο απφ απηέο είλαη ησλ Greenwood θαη Hikman (1991), Grolnick θαη Slowiaczek (1994), θαη Epstein (1992, 1995, 2001). 1. Οη Greenwood θαη Hikman (1991) αλέθεξαλ πέληε ηχπνπο γνλετθήο εκπινθήο: i) Δλεκέξσζε γνλέσλ: γηα εθπαηδεπηηθά ζέκαηα θαη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ καζεηψλ κέζσ γξαπηήο (πρ. ζεκείσκα, επηζηνιή θ.ά.) ή πξνθνξηθήο επηθνηλσλίαο. ii) Σπκκεηνρή ησλ γνλέσλ ζε εζεινληηθέο δξαζηεξηφηεηεο: γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε εθδειψζεσλ, εξγαζηψλ ζπληήξεζεο εγθαηαζηάζεσλ θά. iii) Μάζεζε ζην ζπίηη: νη γνλείο ζπκκεηέρνπλ ζηελ πξνεηνηκαζία θαη ηελ εθπαίδεπζε ηνπ παηδηνχ ηνπο ζην ζπίηη (π.ρ. επηιέγνληαο θαηάιιειν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ). iv) Δπηκφξθσζε γνλέσλ: ν εθπαηδεπηηθφο ζε ξφιν ζπκβνχινπ ελεκεξψλεη ηνπο γνλείο ζε ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ αλαηξνθή θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ παηδηνχ ηνπο. v) Σπκκεηνρή ησλ γνλέσλ ζε ζέκαηα δηνίθεζεο ηνπ ζρνιείνπ: νη γνλείο ζπκκεηέρνπλ ζηηο δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ γηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηνπο καζεηέο κέζσ ηνπ πιιφγνπ Γνλέσλ ή ησλ ζρνιηθψλ επηηξνπψλ θαη ηα ζπκβνχιηα.

36 29 2. Οη Grolnick θαη Slowiaczek (1994) πεξηέγξαςαλ ηελ γνλετθή εκπινθή ζε ηξεηο ηχπνπο: i) Τε γεληθφηεξε ζπκπεξηθνξά ησλ γνλέσλ πξνο ην ζρνιείν: ε νπνία ζπκπεξηιακβάλεη φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ θέξλνπλ ηνλ γνλέα ζην ζρνιείν. ii) Τελ πξνζσπηθή εκπινθή ησλ γνλέσλ ζηε ζρνιηθή δσή: ν ηχπνο απηφο νξίδεη ηε ζηάζε ησλ γνλέσλ γηα ην ζρνιείν νη νπνίνη ιεηηνπξγνχλ σο πξφηππν γηα ηα παηδηά ηνπο. iii) Τε γλσζηηθή/πλεπκαηηθή επαθή ησλ γνλέσλ κε ηα παηδηά ηνπο: πεξηιακβάλεη δξαζηεξηφηεηεο ησλ γνληψλ κε ηα παηδηά ηνπο πνπ δεκηνπξγνχλ πλεπκαηηθά εξεζίζκαηα, φπσο, αληαιιαγή απφςεσλ, επηζθέςεηο ζε κνπζεία, παξαθνινχζεζε ζπλαπιηψλ θά (Μπφληα, 2010:33). 3. Ζ ηππνινγία ηεο Epstein (1992,1995) αλαθέξεηαη ζην ηη πξέπεη νη γνλείο λα θάλνπλ θαη πεξηιακβάλεη έμη ηχπνπο γνλετθήο εκπινθήο, ρσξίο ζπγθεθξηκέλε ηεξάξρεζε αθνχ ν θαζέλαο απφ απηνχο θξίλεηαη εμίζνπ ζεκαληηθφο γηα ηε βειηίσζε ησλ ζρέζεσλ ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο (Simon & Epstein, 2001:5): i) Αλαηξνθή: νη γνλείο είλαη ππεχζπλνη γηα ηελ πγεία ηελ αζθάιεηα ηε δηαηξνθή θαη ηελ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ ηνπο θαζψο θαη γηα λα εμαζθαιίζνπλ ζην πεξηβάιινλ ηνπ ζπηηηνχ έλα ζεηηθφ θιίκα πνπ λα επλνεί ηελ κάζεζε. ii) Δπηθνηλσλία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο: ακθίδξνκε επηθνηλσλία γνλέσλεθπαηδεπηηθψλ ζρεηηθά κε ηελ επίδνζε, ηηο ηθαλφηεηεο θαη ηα ελδηαθέξνληα ηνπ παηδηνχ. iii) Δζεινληηθή πξνζθνξά ησλ γνλέσλ ζην ζρνιείν: θάζε κνξθή βνήζεηαο πνπ κπνξεί λα πξνζθέξεη ν γνληφο ζην ζρνιείν ηνπ παηδηνχ ηνπ. iv) Βνήζεηα ζηε κειέηε ζην ζπίηη: νη γνλείο βνεζνχλ ηα παηδηά ηνπο ζε καζήκαηα θαη ζηηο θαη νίθνλ εξγαζίεο. v) Λήςε θνηλψλ απνθάζεσλ γνλέσλ εθπαηδεπηηθψλ: ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ ζε ζπιινγηθά φξγαλα, ζηε ιήςε απνθάζεσλ ζηελ αμηνιφγεζε θαη ζε εθπαηδεπηηθέο κεηαξξπζκίζεηο. vi) Σπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο-θνηλφηεηαο: ίδξπζε θαη ζπκκεηνρή ζε ζρνιέο γνλέσλ, αλαδήηεζε ρνξεγψλ, πφξσλ θ.ά.

37 Θεσξίεο θαη Μνληέια γηα ηε ζρέζε ρνιείνπ Οηθνγέλεηαο Ηζηνξηθά, ε ηάζε γηα αλάπηπμε ζπλεξγαηηθψλ ζρέζεσλ κεηαμχ ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο μεθίλεζε απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 60, αθνχ κέρξη ηφηε γνλείο θαη εθπαηδεπηηθνί ζπκπεξηθέξνληαλ σο «θπζηθνί ερζξνί, πξννξηδφκελνη λα αληηκάρνληαη ν έλαο ηνλ άιινλ» (Walter, 1932:68). Σελ πεξίνδν εθείλε, αλαγλσξίζηεθε πσο ε επηηπρία ηνπ παηδηνχ ζην ζρνιείν εμαξηάηαη απφ ηηο θνηλσληθνπνιηηηζηηθέο θαη καζεζηαθέο εκπεηξίεο ηνπ θαζψο θαη απφ ηηο ζηάζεηο, αληηιήςεηο θαη θηινδνμίεο ηνπ νηθνγελεηαθνχ ηνπ πεξηβάιινληνο (Bernstein, 1975). Έθηνηε, δηάθνξεο έξεπλεο ζε εζληθφ θαη ππεξεζληθφ επίπεδν επηβεβαηψλνπλ ηα πνιπδηάζηαηα νθέιε ηεο ζρέζε απηήο θαη κέζα απφ ηα επξήκαηα ηνπο πξνηείλνπλ ζεσξίεο θαη κνληέια ηα νπνία πεξηγξάθνπλ ηνπο ζηφρνπο, ηηο ζηάζεηο θαη ηηο ζηξαηεγηθέο γηα ηελ αλάπηπμε θαη ελίζρπζή ηεο. ηηο αλζξσπηζηηθέο επηζηήκεο κε ηνλ φξν κνληέια ελλννχληαη ζρεκαηηθέο παξαζηάζεηο πνπ απεηθνλίδνπλ ηδέεο, ζεσξίεο θαη ζρέδηα δξάζεο (Μαηζαγγνχξαο, 1999:142). ηελ επηζθφπεζε πνπ αθνινπζεί, κε δεδνκέλν φηη ε παξνχζα έξεπλα κειεηά ηηο ζηάζεηο θαη ηηο αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηε γνλετθή εκπινθή, ζα παξνπζηαζηνχλ ηα κνληέια γνλετθήο εκπινθήο πνπ αλαθέξνληαη ζηηο ζηάζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Μπφληα, 2010:36) Σν κνληέιν ησλ ζρέζεσλ Οηθνγέλεηαο ρνιείνπ ησλ Ryan θαη Adams (1995) Σν κνληέιν απηφ πεξηγξάθεη ζπζηήκαηα ζρέζεσλ πνπ αλαπηχζζνληαη κέζσ ηεο πξνζσπηθφηεηαο θαη ηεο αιιειεπίδξαζεο ησλ κειψλ ηεο νηθνγέλεηαο ηα νπνία επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνχ ζην ζπίηη θαη ζην ζρνιείν (Κηξθηγηάλλε, 2012:105). Καηαζθεπαζηηθά δνκείηαη γχξσ απφ έλα θεληξηθφ ζεκείν αλαθνξάο επίπεδν (0) πνπ είλαη ε επίδνζε θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνχ θαη πεξηιακβάλεη άιια έμη επίπεδα ηα νπνία εθηείλνληαη δηαδνρηθά γχξσ απφ απηφ. Σα επίπεδα εληάζζνληαη ζε ηέζζεξηο θαηεγνξίεο θαη δηαξζξψλνληαη κε θξηηήξην ηελ εγγχηεηά ηνπο, σο πξνο ηελ ζρνιηθή επηηπρία, ζην επίπεδν (0). Δπνκέλσο φζν πην θνληά βξίζθνληαη ζην επίπεδν (0) ηφζν πην πνιχ επεξεάδνπλ ηελ επίδνζε ηνπ παηδηνχ (Μπισλάθνπ- Κεθέ, 2006: ). Δπίζεο, ε αιιειεπίδξαζε ησλ παξαγφλησλ είλαη πην ηζρπξή ζηα επίπεδα πνπ γεηηληάδνπλ: Α θαηεγνξία, Δπίπεδν (0): Δπίδνζε ηνπ παηδηνχ, ε νπνία πεξηιακβάλεη ηηο ζρνιηθέο επηδφζεηο, θαη ηε θνηλσληθή ζπκπεξηθνξά ηνπ παηδηνχ θαη ελ γέλεη ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζην ζρνιείν.

38 31 Δπίπεδν (1): Χαξαθηεξηζηηθά ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ παηδηνχ, φπσο επθπΐα, απηνεθηίκεζε, απηνπεπνίζεζε, ελζνπζηαζκφο ηθαλφηεηα έθθξαζεο ησλ ζπλαηζζεκάησλ θ.ά. Σα νπνία ζρεηίδνληαη κε ηε ζρνιηθή ηνπ επίδνζε. Β θαηεγνξία, Δπίπεδν (2): Γνλετθή εκπινθή ζηηο ζρνιηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ παηδηνχ, φπσο παξαθνινχζεζε ησλ καζεκάησλ, θαη νίθσλ εξγαζίεο, επίβιεςε ηαθηηθήο θνίηεζεο, αλάπηπμε πνιηηηζηηθψλ ελδηαθεξφλησλ θ.ά. Δπίπεδν (3): Γεληθή επηθνηλσλία κε ην παηδί. ε αληίζεζε κε ηνπο παξάγνληεο ηνπ δεχηεξνπ επηπέδνπ πνπ επηθεληξψλνληαη άκεζα ζε ζρνιηθά ζέκαηα, ζην επίπεδν απηφ ζπγθαηαιέγνληαη παξάγνληεο πνπ ζρεηίδνληαη έκκεζα κε ηε ζρνιηθή επίδνζε (επίπεδν 0), φπσο ε ζπρλφηεηα θαη βαζκφο αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ γνλέσλ θαη καζεηή, ν ηξφπνο αλαηξνθήο ηνπ παηδηνχ, ν έιεγρνο απφ ηνπο γνλείο θ.ά. Γ θαηεγνξία, Δπίπεδν (4): Γεληθέο νηθνγελεηαθέο ζρέζεηο. ην επίπεδν απηφ εκπίπηνπλ παξάγνληεο πνπ αλαθέξνληαη ζηελ πνηφηεηα ησλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο νηθνγέλεηαο θαη ηνπ επξχηεξνπ νηθνγελεηαθνχ πεξηβάιινληνο, φπσο δνκή ηεο νηθνγέλεηαο, επηθνηλσλία, ζπλεξγαζία, ζπλνρή, ελδννηθνγελεηαθέο ζπγθξνχζεηο θ.ά. Δπίπεδν (5): Πξνζσπηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ γνλέσλ, φπσο πξνζσπηθφηεηα, αληηιήςεηο θαη πξνζδνθίεο γηα ηα παηδηά ηνπο, ζηάζεηο απέλαληη ζηελ έλλνηα ηεο εθπαίδεπζεο, εζσζηξέθεηα, ςπρνινγηθέο παζήζεηο θαη δηαηαξαρέο θ.ά. Γ θαηεγνξία, Δπίπεδν (6): Κνηλσληθφ, νηθνλνκηθφ θαη πνιηηηζκηθφ πεξηβάιινλ, ζην νπνίν πεξηιακβάλνληαη παξάγνληεο φπσο ην κνξθσηηθφ επίπεδν γνλέσλ, ε θνηλσληθή ζέζε θαη νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο νηθνγέλεηαο, θαη νη βηνινγηθνί παξάγνληεο ηεο νηθνγέλεηαο φπσο ην θχιν ησλ παηδηψλ, θιεξνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά θ.ά.. Ζ ζρέζε ηνπ επηπέδνπ (6) κε ηα άιια επίπεδα είλαη κνλφδξνκε, δηφηη νη παξάγνληεο ηνπ επεξεάδνπλ ηνπο ππφινηπνπο αιιά δελ επεξεάδνληαη νη ίδηνη απφ απηνχο Σν κνληέιν ησλ επηξξνψλ θαη ησλ ζπλεπεηψλ ηεο γνλετθήο εκπινθήο ζην ζρνιείν ησλ Eccles θαη Harold (1996) χκθσλα κε ην κνληέιν ησλ επηξξνψλ θαη ησλ ζπλεπεηψλ ηεο γνλετθήο εκπινθήο ησλ Eccles θαη Harold (1996), ε γνλετθή εκπινθή ζπλίζηαηαη αθελφο κελ ζηηο επηξξνέο πνπ

39 32 αζθνχλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ γνλέσλ, ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ παηδηψλ θαη αθεηέξνπ ζηηο κειινληηθέο ζπλέπεηεο ηεο ζχλδεζεο νηθνγέλεηαο θαη ζρνιείνπ ζηα παηδηά. Οη κεηαβιεηέο ηνπ ζρνιηθνχ θαη νηθνγελεηαθνχ πιαηζίνπ, παξνπζηάδνληαη ζε παξάιιεια νξηδφληηα επίπεδα ιφγσ ηεο ηζνδχλακεο ηζρχο ηνπο θαη ζε ηέζζεξα θάζεηα ηα νπνία απεηθνλίδνπλ ηελ εγγχηεηα ή ηελ απνκάθξπλζε ησλ κεηαμχ ηνπο ζρέζεσλ (Πεληέξε θαη Πεηξνγηάλλεο, 2013:18-19). Όπσο απεηθνλίδεηαη ζην ζρήκα 1, ζην θάζεην Δπίπεδν 3 πεξηιακβάλνληαη νη κεηαβιεηέο κε ηελ πην έκκεζε θαη απνκαθξπζκέλε επίδξαζε ζηελ γνλετθή εκπινθή. Οη κεηαβιεηέο απηέο θαινχληαη εμσγελείο κεηαβιεηέο θαη ζε απηέο ζπγθαηαιέγνληαη: 1. Τα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο νηθνγέλεηαο, φπσο ην θνηλσληθν-νηθνλνκηθφ επίπεδν, νη αληηιήςεηο θαη νη ζηάζεηο ηνπο γηα ην ζρνιείν, ηελ εθπαίδεπζε θαη ηηο ηθαλφηεηεο ησλ παηδηψλ ηνπο. 2. Τα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο θνηλφηεηαο-γεηηνληάο, φπσο ε δηακνξθσκέλε θνπιηνχξα, βηνηηθφ επίπεδν, βαζκφο θηλδχλνπ θ.ά 3. Τα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ παηδηνχ, φπσο ην θχιν ε ειηθία θαη ε πξνζσπηθφηεηά ηνπ. 4. Χαξαθηεξηζηηθά ηνπ ζρνιείνπ, φπσο ε γεσγξαθηθή ηνπ ζέζε (π.ρ. αζηηθά, αγξνηηθψλ πεξηνρψλ ζρνιεία) ε βαζκίδα εθπαίδεπζεο πνπ εληάζζεηαη (Πξσηνβάζκηα, Γεπηεξνβάζκηα) ν αξηζκφο ησλ ηκεκάησλ θαη ησλ καζεηψλ θαη ε κεηαμχ ηνπο αλαινγία θ.ά. 5. Χαξαθηεξηζηηθά ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, φπσο νη παξάγνληεο πνπ επηδξνχλ ζηε ζπλεξγαζία ηνπο κε ηελ νηθνγέλεηα, νη ζηάζεηο θαη νη αληηιήςεηο ηνπο, νη αμίεο, ηα ζηεξεφηππα θαη ε θαηάξηηζή ηνπο ζε ζέκαηα γνλετθήο εκπινθήο. ην επίπεδν 2 πεξηιακβάλνληαη νη απφςεηο θαη νη ζηάζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ θαη ησλ γνλέσλ γηα ηνλ ξφιν ηνπο, ηηο αμίεο, ηα ζηεξεφηππα, ηελ απηναπνηειεζκαηηθφηεηα θ.ά. ην επίπεδν 1 εληάζζνληαη νη πξαθηηθέο ησλ γνλέσλ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ νη νπνίεο επεξεάδνπλ άκεζα ηα απνηειέζκαηα ζην παηδί (επίπεδν 0). ην παξαθάησ ζρήκα ηα βέιε δείρλνπλ ηηο ζρέζεηο πνπ αλαπηχζζνληαη κεηαμχ ησλ κεηαβιεηψλ. Οη Eccles θαη Harold (1996) αλαθέξνπλ πσο ππάξρεη έκκεζε ζχλδεζε κεηαμχ ησλ επηπέδσλ 0 θαη 3, δηφηη ηα ζεκεξηλά απνηειέζκαηα ζην παηδί δηακνξθψλνπλ ηα απξηαλά ραξαθηεξηζηηθά ηεο θνηλσλίαο καο (ζει. 6):

40 33 Δπίπεδν 3 Δπίπεδν 2 Δπίπεδν 1 Δπίπεδν 0 ραξαθηεξηζηηθά ηεο νηθνγέλεηαο ραξαθηεξηζηηθά ηεο θνηλφηεηαογεηηνληάο Απφςεηο εθπαηδεπηηθψλ Πξαθηηθέο εθπαηδεπηηθψλ ραξαθηεξηζηηθά ηνπ παηδηνχ Απνηειέζκαηα ζην παηδί ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εθπαηδεπηηθνχ Απφςεηο γνλέσλ Πξαθηηθέο γνλέσλ ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ζρνιείνπ ρήκα 1. Σν κνληέιν γνλετθήο εκπινθήο ζην ζρνιείν ησλ Eccles θαη Harold (Πξνζαξκνγή απφ Eccles θαη Harold, 1996, φπσο αλαθέξεηαη ζην Πεληέξε θαη Πεηξνγηάλλεο, 2013:18) Σν κνληέιν γνλετθήο εκπινθήο ησλ Grolnick, Benjet, Kurowski θαη Apostoleris (1997) Ζ ζέζε ηνπ κνληέινπ ησλ Grolnick, Benjet, Kurowski θαη Apostoleris (1997) είλαη πσο ε γνλετθή εκπινθή είλαη ζπλάξηεζε παξαγφλησλ πνπ εληάζζνληαη ζε ηξία ηεξαξρηθά δνκεκέλα επίπεδα (ζει. 539). 1. Δπίπεδν αηνκηθψλ παξαγφλησλ: Οη παξάγνληεο επηξξνήο ηεο γνλετθήο εκπινθήο ζε απηφ ην επίπεδν ζρεηίδνληαη κε ηα πξνζσπηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ γνλέσλ, ησλ παηδηψλ θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο κεηαμχ ηνπο ζρέζεο. ε απηνχο πεξηιακβάλνληαη νη ζηάζεηο θαη νη πεπνηζήζεηο ησλ γνλέσλ γηα ηνλ εαπηφ ηνπο θαη γηα ηνλ ξφιν ηνπο

41 34 σο γνλείο. Έρεη απνδεηρζεί πσο γνλείο νη νπνίνη πηζηεχνπλ πσο έρνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο εκπιέθνληαη πεξηζζφηεξν ζηε ζρνιηθή ηνπο δσή. Δπίζεο, ζεκαληηθφο παξάγνληαο είλαη ε αληίιεςε ησλ γνλέσλ γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπο ζηελ αλαηξνθή ησλ παηδηψλ ηνπο. Απφ ηελ άιιε, ηα αηνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ παηδηψλ απνηεινχλ παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ζεηηθά ή αξλεηηθά ηνπο γνλείο σο πξνο ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο πξνο απηά θαη σο πξνο ηελ εκπινθή ηνπο ζην ζρνιείν. 2. Δπίπεδν πεξηβαιινληηθψλ παξαγφλησλ: ην επίπεδν απηφ εκπίπηνπλ παξάγνληεο ηνπ νηθνγελεηαθνχ θαη θνηλσληθνχ πεξηβάιινληνο ζην νπνίν κεγαιψλεη ην παηδί φπσο, ην νηθνλνκηθν-θνηλσληθφ επίπεδν θαη ην ελδννηθνγελεηαθφ θιίκα πνπ επηθξαηεί, νη νπνίνη επηδξνχλ αλάινγα ζηελ αλαηξνθή θαη αλάπηπμε ησλ παηδηψλ. 3. Δπίπεδν ζεζκηθψλ παξαγφλησλ: Οη ζηάζεηο, νη αληηιήςεηο θαη νη πξαθηηθέο ηνπ δηεπζπληή θαη ησλ θαζεγεηψλ ηνπ ζρνιείνπ επεξεάδνπλ άκεζα ηε πνηφηεηα, ηε ζπρλφηεηα θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο γνλετθήο εκπινθήο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Έρεη δηαπηζησζεί πσο, φηαλ νη θαζεγεηέο ρξεζηκνπνηνχλ πξαθηηθέο γηα λα εκπιέμνπλ επνηθνδνκεηηθά ηνπο γνλείο ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία, νη καζεηέο είλαη πην ζεηηθνί απέλαληη ζην ζρνιείν θαη έρνπλ θαιχηεξεο ζρνιηθέο επηδφζεηο (Epstein, 1991). Αληηζηνίρσο, φηαλ νη εθπαηδεπηηθνί ελζαξξχλνπλ ηε γνλείθε εκπινθή ζην ζρνιείν ηνπο, νη γνλείο ζπλδξάκνπλ θαη απνθηνχλ πην ζεηηθή ζηάζε γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ ηνπο (Grolnick et al., 1997:539) Σν ζπλεξγαηηθφ κνληέιν γνλετθήο εκπινθήο ηεο Swap (1993) Ζ Swap (1993) αλαθέξεη ηξία κνληέια πνπ πεξηγξάθνπλ ηηο ζρέζεηο ζρνιείνπνηθνγέλεηαο. 1. Τν πξνζηαηεπηηθφ κνληέιν, ην νπνίν βαζίδεηαη ζηε ζεσξία ηνπ Parsons (1959) θαη ζηεξίδεηαη ζηελ ππφζεζε πσο εθπαηδεπηηθνί θαη γνλείο φηαλ κέλνπλ ζηνλ ξφιν ηνπο θαη ελεξγνχλ απηφλνκα θαη αλεμάξηεηα δξνπλ πην απνηειεζκαηηθά. 2. Τν κνληέιν κεηαβίβαζεο πιεξνθνξηψλ κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο. Καηά ην κνληέιν απηφ, νη εθπαηδεπηηθνί δηαηεξψληαο ηνλ ξφιν ηνπ εηδηθνχ πξέπεη λα επηθνηλσλνχλ ζηνπο γνλείο ηνπο ζηφρνπο, ηα πξνγξάκκαηα θαη ηηο επθαηξίεο γνλετθήο εκπινθήο πνπ πξνζθέξνληαη απφ ην ζρνιείν θαη λα ηνπο ελεκεξψλνπλ γηα ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο. Οη γνλείο σο δέθηεο ηεο επηθνηλσλίαο ζα πξέπεη λα

42 35 ππνζηεξίδνπλ ηνπο ζηφρνπο ηνπ ζρνιείνπ πνπ ηίζεληαη θαη λα δεκηνπξγνχλ ζην δηθφ ηνπο πεξηβάιινλ ζπλζήθεο πνπ λα επλννχλ θαη λα εληζρχνπλ ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. 3. Τν ζπλεξγαηηθφ κνληέιν: Δθπαηδεπηηθνί θαη γνλείο νθείινπλ λα αλαπηχμνπλ αγαζηή ζπλεξγαζία κε ζηφρν ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζρνιείνπ. Οη αξρέο πνπ δηέπνπλ ηε ζπλεξγαζία απηή είλαη ν ακνηβαίνο ζεβαζκφο, ε επξεία ζπκκεηνρή εθπαηδεπηηθψλγνλέσλ ζε δξάζεηο ηνπ ζρνιείνπ θαη ε θαηαλνκή επζπλψλ. Καηά ην κνληέιν απηφ, νη ηέζζεξηο παξάγνληεο πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο είλαη: i) ε ακθίδξνκε επηθνηλσλία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο, πξνζθέξεη ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο γηα ην πεξηβάιινλ ηεο νηθνγέλεηαο ζηνπο εθπαηδεπηηθνχο (π.ρ. νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε, δπζθνιίεο θ.ά.) αιιά θαη γηα ην πεξηβάιινλ ηνπ ζρνιείνπ ζηνπο γνλείο (πξφνδνο ηνπ παηδηνχ, επθαηξίεο γνλετθήο εκπινθήο θ.ά.) ii) Δλδπλάκσζε ηεο κάζεζεο ζην ζπίηη θαη ζην ζρνιείν, κέζα απφ ηελ ακθφηεξε πξνζπάζεηα εθπαηδεπηηθψλ θαη γνλέσλ λα ζπλεηζθέξνπλ ζηε κάζεζε ησλ παηδηψλ. Οη εθπαηδεπηηθνί εθαξκφδνπλ δηαδξαζηηθά πξνγξάκκαηα δηδαζθαιίαο εληζρχνληαο ηηο ζρέζεηο ηνπο κε ηνπο καζεηέο θαη νη γνλείο κε ηελ ελζάξξπλζε θαη ηελ αξσγή ησλ εθπαηδεπηηθψλ ελεκεξψλνληαη θαη εθπαηδεχνληαη γηα λα βνεζήζνπλ ηα παηδηά ηνπο απνηειεζκαηηθφηεξα ζηελ πξνεηνηκαζία ηνπο ζην ζπίηη. iii) Παξνρή ακνηβαίαο ππνζηήξημεο, απφ ηελ πιεπξά ησλ εθπαηδεπηηθψλ π.ρ. δηελεξγψληαο δηαιέμεηο θαη εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα κε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηνπο γνλείο θαη απφ ηελ πιεπξά ησλ γνλέσλ πξνζθέξνληαο εζεινληηθή βνήζεηα θαη εξγαζία ζε ηερληθά ζέκαηα ή ζηελ νξγάλσζε εθδειψζεσλ θ.ά.. iv) Κνηλέο απνθάζεηο εθπαηδεπηηθψλ-γνλέσλ, πνπ αθνξνχλ ηνλ καζεηή, ηελ ηάμε ην ζρνιείν θαη ηελ θνηλφηεηα κε ζθνπφ λα βειηηψζνπλ ην επίπεδν ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο.

43 Σν Μνληέιν ησλ επηθαιππηφκελσλ ζθαηξψλ ηεο Epstein (2001:27-31) Σν κνληέιν ηεο Epstein, βαζίδεηαη ζηελ Οηθνζπζηεκηθή Θεσξία θαη πξνζπαζεί λα εξκελεχζεη ηελ επηξξνή πνπ αζθνχλ νη παξάγνληεο: θνηλφηεηα, ζρνιείν, γνλείο θαη παηδί ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. ηελ εμσηεξηθή ηνπ δνκή απεηθνλίδεη ηελ νηθνγέλεηα, ην ζρνιείν θαη ηελ θνηλφηεηα σο ηξεηο ζθαίξεο πνπ βξίζθνληαη ζε δηαξθή αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ηνπο κε θνηλφ ηφπν ην ίδην ην παηδί. Ζ απμνκείσζε ηεο επηθάιπςεο ησλ ζθαηξψλ εμαξηάηαη απφ ηελ επίδξαζε παξαγφλησλ φπσο ε ειηθία/ηάμε θνίηεζεο ηνπ παηδηνχ, νη ζηάζεηο θαη νη αληηιήςεηο ησλ δαζθάισλ, ε νηθνλνκηθν-θνηλσληθν-πνιηηηθή θαηάζηαζε θ.ά. θαζψο θαη απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ γνλέσλ φπσο, ν βαζκφο εκπινθήο ηνπο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία ηνπ παηδηνχ. Ζ κεγαιχηεξε επηθάιπςε ηνπ παηδηνχ απφ ηηο ζθαίξεο ηεο νηθνγέλεηαο θαη ηνπ ζρνιείνπ γίλεηαη θαηά ηελ πξνζρνιηθή ειηθία φπνπ ε γνλετθή εκπινθή είλαη πην έληνλε θαη κεγηζηνπνηείηαη φηαλ νηθνγέλεηα θαη ζρνιείν κέζσ αλνηρηήο επηθνηλσλίαο θαη ζπρλήο ζπλεξγαζίαο ιεηηνπξγνχλ σο ζπλέηαηξνη ζηελ παηδαγσγηθή δηαδηθαζία. Πιήξεο επηθάιπςε δελ κπνξεί λα ζπκβεί δηφηη έλα κέξνο ησλ ιεηηνπξγηψλ νηθνγέλεηαο θαη ζρνιείνπ θαη θνηλφηεηαο είλαη αλεμάξηεην θαη δηαθνξεηηθφ. Δπίζεο, φζν ην παηδί κεγαιψλεη ηφζν κεηψλεηαη ν βαζκφο επηθάιπςεο απφ ηηο ζθαίξεο ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο. Σχ. 2 Εξωτερική δομή του μοντζλου των επικαλυπτόμενων ςφαιρών τησ Epstein

44 37 ηελ εζσηεξηθή ηνπ δνκή ην κνληέιν ησλ επηθαιππηφκελσλ ζθαηξψλ πεξηιακβάλεη ηηο αιιειεπηδξάζεηο πνπ ζπληεινχληαη εληφο ηνπ ζπζηήκαηνο ηεο νηθνγέλεηαο (πρ. ησλ γνλέσλ, ησλ παηδηψλ, άιισλ ζρεηηθψλ πξνζψπσλ ζην πιαίζην ηεο νηθνγέλεηαο) θαη ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ ζρνιείνπ (πρ. ηνπ δηεπζπληή, ησλ εθπαηδεπηηθψλ) ηηο αιιειεπηδξάζεηο θαη ηηο επηξξνέο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο ζε νξγαλσζηαθφ (ζρνιείν-νηθνγέλεηα) θαη αηνκηθφ επίπεδν (εθπαηδεπηηθφο-νηθνγέλεηα). Οη αιιειεπηδξάζεηο απηέο επεξεάδνπλ θαη επεξεάδνληαη απφ ην παηδί θαη θαζνξίδνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ην παηδί θαηαλνεί θαη νξίδεη ηα θίλεηξά ηνπ γηα κάζεζε, ηε ζηάζε ηνπ απέλαληη ζην ζρνιείν, ηελ θνηλσληθή ηνπ αλάπηπμε θαη ηηο ζρνιηθέο ηνπ επηδφζεηο (Κηξθηγηάλλε, 2012: ). Στ. 3 Εζωηερική δομή ηοσ μονηέλοσ ηων επικαλσπηόμενων ζθαιρών ηης Epstein χλνςε πλνςίδνληαο, παξαηεξνχκε πσο ζηα κνληέια πνπ παξνπζηάζηεθαλ, ε νηθνγέλεηα θαη ην ζρνιείν απνηεινχλ δπν ππνζπζηήκαηα πνπ ν βαζκφο επηθνηλσλίαο, ζπλεξγαζίαο θαη αιιειεπίδξαζήο ηνπο ζπληειεί ζηελ πξφνδν θαη ηε ζσζηή αλάπηπμε ησλ καζεηψλ (Κηξθηγηάλλε, 2008:40). Ζ επηινγή πξνο ρξήζε θάπνηνπ κνληέινπ εμαξηάηαη απφ ηελ θάζε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, δηφηη θαζέλα απφ απηά εζηηάδεη ζε νξηζκέλεο δηαζηάζεηο ηεο

45 38 ζρέζεο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο (Γεσξγίνπ, 2000:31). Δπίζεο, κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ ζπλδπαζηηθά δχν ή πεξηζζφηεξα κνληέια φηαλ απαηηείηαη έλαο ζπγθξνηεκέλνο ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο ζε επίπεδν εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο (Μπισλάινπ Κεθέ, 2006: ). 3.6 Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ επηθνηλσλία ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο Όπσο πξναλαθέξζεθε, ν ηξφπνο επηθνηλσλίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηνλ χιινγν Γνλέσλ θαη Κεδεκφλσλ θαη θαη επέθηαζε κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ ζεζκηθά δελ πξνζδηνξίδεηαη κε ζαθήλεηα θαη αθξίβεηα, έρνληαο σο ζπλέπεηα λα επεξεάδεηαη απφ παξάγνληεο πνπ ζρεηίδνληαη α) κε ηελ νηθνγέλεηα, β) κε ηελ θνηλφηεηα, γ) κε ην παηδί θαη δ) κε ην ζρνιείν (Κηξθηγηάλλε, 2012: ). Παξάγνληεο απφ ηελ πιεπξά ησλ γνλέσλ: 1. Τν θχιν ησλ γνλέσλ: Οη κεηέξεο εκπιέθνληαη πεξηζζφηεξν ζηα ζρνιηθά ζέκαηα ηνπ παηδηνχ ηνπο,σο πην εηδηθέο πξνο απηά, φπσο ζεσξνχληαη απφ ηελ θνηλσλία καο, ελψ νη άλδξεο αλακεηγλχνληαη θπξίσο φηαλ ζέινπλ λα παξαζηνχλ σο ην επίζεκν πξφζσπν ηεο νηθνγέλεηαο ηνπο (Pthiaka, 1998; Symeou, 2001, πκενχ, 2003) 2. Τν θνηλσληθννηθνλνκηθφ θαη κνξθσηηθφ επίπεδν ησλ γνλέσλ: Γνλείο απφ θαηψηεξα θνηλσληθννηθνλνκηθά ζηξψκαηα θαη κε ρακειφ αλζξψπηλν θεθάιαην δηαηεξνχλ κηθξή επαθή κε ην ζρνιείν. Απηφ ζπκβαίλεη, είηε γηα πξαθηηθνχο ιφγνπο (πρ. αλειαζηηθφ σξάξην εξγαζίαο, εξγαζία καθξηά απφ ην ζπίηη ή ην ζρνιείν), είηε γηα ςπρνινγηθνχο ιφγνπο πρ. ρακειέο επηδφζεηο ηνπ παηδηνχ (Davies-Kean & Eccels, 2005:58; Υαιδνχπεο, 2008:96), είηε γηαηί δελ ληψζνπλ ηθαλνί επεηδή δελ θαηέρνπλ ην απαξαίηεην κνξθσηηθφ επίπεδν γηα λα ππνζηεξίμνπλ ηα παηδηά ηνπο ζηα καζήκαηα ηνπο θαη ζεσξνχλ πσο ε εθπαίδεπζε είλαη απνθιεηζηηθφ θαζήθνλ ησλ εθπαηδεπηηθψλ (Πλεπκαηηθφο θ.ά., 2008: ). Δπηπιένλ, έρεη δηαπηζησζεί πσο νη κεηέξεο κε ρακειή κφξθσζε δελ γλσξίδνπλ αξθεηά γηα ηελ επίδνζε ηνπ παηδηνχ ηνπο ζην ζρνιείν, δε δηαηεξνχλ ζηελή επαθή κε ηνπο δαζθάινπο θαη δελ αλαιακβάλνπλ ελεξγφ δξάζε γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ ηνπ παηδηνχ ηνπο (Γεσξγίνπ, 2000:74-75, & 2005: ). 3. Η κνξθή ηεο νηθνγέλεηαο: Οη κεηέξεο απφ κνλνγνλετθέο νηθνγέλεηεο αλεμάξηεηα απφ ην θνηλσληθννηθνλνκηθφ ηνπο επίπεδν εκπιέθνληαη ιηγφηεξν ζηε ζρνιηθή δσή ησλ

46 39 παηδηψλ ηνπο (Christenson & Sheridan, φ.π.:112). Δπίζεο, έρνπλ θαηαγξαθεί εκπφδηα επηθνηλσλίαο ηνπ ζρνιείνπ κε δηαδεπγκέλνπο γνλείο (αΐηεο, 2008α:101). 4. Πνιηηηζκηθνί πεξηνξηζκνί: Γνλείο πνπ αλήθνπλ ζε κεηνλφηεηεο ή είλαη κεηαλάζηεο ή δελ κηινχλ επαξθψο ηελ ειιεληθή γιψζζα εθηφο απφ ηηο πξαθηηθέο δπζθνιίεο ζηελ επηθνηλσλία, δηζηάδνπλ λα ζέζνπλ ππνςεθηφηεηα ζηνλ χιινγν Γνλέσλ θαη γεληθά απνθεχγνπλ ηελ εκπινθή ηνπο κε ην ζρνιείν. (Κηξθηγηάλλε, 2008:104; Davies-Kean & Eccles, 2005:58-59, Μπξνχδνο, 2009: ). 5. Ψπρνινγηθέο παξάκεηξνη ησλ γνλέσλ: Οη γνλείο νη νπνίνη γηα ςπρνινγηθνχο ιφγνπο είηε γηαηί θαηά ηα καζεηηθά ηνπο ρξφληα είραλ θαθέο εκπεηξίεο ζην ζρνιείν, είηε ιφγσ θαθήο επίδνζεο ή ζπκπεξηθνξάο ησλ παηδηψλ ηνπο ζην ζρνιείν επηδεηθλχνπλ ρακειά επίπεδα εκπινθήο ή ζέηνπλ εκπφδηα ζηε ζπλεξγαζία κε ην ζρνιείν (Γεσξγίνπ, 2005:168, Μπξνχδνο, 2002:15). Δπίζεο, νη κεηέξεο κε θαηάζιηςε δπζθνιεχνληαη λα αληηιεθζνχλ ηε ζεηηθή πιεπξά ηνπ γνλετθνχ ηνπο ξφινπ θαη σο εθ ηνχηνπ δηαζέηνπλ ρακειφηεξν θίλεηξν θαη εκπηζηνζχλε ζηνλ εαπηφ ηνπο γηα λα εκπιαθνχλ ζηε ζρνιηθή δσή ηνπ παηδηνχ (Kohl et al., 2000). 6. Κνηλσληθφηεηα ησλ γνλέσλ σο αηφκσλ: Σν θαηά πφζν ν θάζε γνλέαο σο άηνκν επηδεηθλχεη εμσζηξέθεηα πξνο θνηλσληθή ζπλαιιαγή, επεξεάδεη αλάινγα ηε δηάζεζε ηνπ γηα ζπλεξγαζία κε ην ζρνιείν. Δπίζεο, έξεπλεο έρνπλ δείμεη πσο νξηζκέλνη γνλείο επηδηψθνπλ ηελ εκπινθή ηνπο ζηα δξψκελα ηνπ ζρνιείνπ ή ηελ εθινγή ηνπο ζηνλ χιινγν Γνλέσλ γηα ιφγνπο γνήηξνπ ή επαγγεικαηηθνχ ηνπο νθέινπο ή θαηαμίσζεο ζηελ ηνπηθή θνηλσλία (Παπαγεσξγάθεο, 2006). 7. Η πξνεγνχκελε εκπεηξία ησλ γνλέσλ ζε ζέκαηα εκπινθήο ζηε ζρνιηθή εθπαίδεπζε ηνπ παηδηνχ: Έρεη δηαπηζησζεί πσο γνλείο κε εκπεηξία απφ πξνεγνχκελεο ζπκκεηνρέο ηνπο ζε Γηνηθεηηθά πκβνχιηα πιιφγσλ Γνλέσλ θαη Κεδεκφλσλ, ιφγσ ησλ γλψζεσλ πνπ έρνπλ απνθνκίζεη, είλαη πεξηζζφηεξν επηθνηλσληαθνί, επδηάζεηνη θαη πην απνδνηηθνί ζην έξγν ηνπο (ηηβαθηάθεο, 2005:269; Davies-Kean&Eccles, 2005:58).

47 40 Παξάγνληεο πνπ αθνξνχλ ηελ θνηλφηεηα: 1. Τν θνηλσληθννηθνλνκηθφ επίπεδν ηεο θνηλφηεηαο: Όηαλ ε νηθνγέλεηα δηακέλεη ζε ππνβαζκηζκέλε ζπλνηθία ζπλήζσο επηθεληξψλεηαη ζηελ πξνζηαζία ηνπ παηδηνχ απφ αξλεηηθέο επηδξάζεηο θαη «ζπλδηαιέγεηαη» κε ην ζρνιείν γηα ζέκαηα αζθάιεηαο ηνπ παηδηνχ ζε ζρέζε κε ηνπο γνλείο πνπ θαηνηθνχλ ζε άιιεο πεξηνρέο, επνκέλσο ην ζρνιείν θαιείηαη λα πξνβάιιεη αληηζηαζκηζηηθέο ζηξαηεγηθέο ψζηε λα θαιπθζεί ην έιιεηκκα επηθνηλσλίαο πνπ δεκηνπξγείηαη (Κηξθηγηάλλε, 2012:114). 2. Τν κέγεζνο ηνπ πιεζπζκνχ ηεο θνηλφηεηαο: Οη γνλείο πνπ θαηνηθνχλ ζηηο πφιεηο θαη έρνπλ πςειφ θνηλσληθννηθνλνκηθφ ππφβαζξν ιφγσ ηεο απξνζσπίαο ηεο πφιεο θαη ηνπ αλειαζηηθνχ σξαξίνπ ηνπο είλαη ιηγφηεξν πηζαλφ λα εκπιαθνχλ ζηε ζρνιηθή δσή ηνπ παηδηνχ ηνπο απφ αλάινγνπ επηπέδνπ γνλείο πνπ θαηνηθνχλ ζηηο κηθξέο επαξρηαθέο θνηλφηεηεο (Γεσξγίνπ,1996). Παξάγνληεο πνπ αθνξνχλ ην παηδί: 1. H ειηθία/ηάμε θνίηεζεο ηνπ παηδηνχ: Οη γνλείο ζεσξνχλ πσο ε ζπκκεηνρή ζηελ εθπαίδεπζε ηνπ παηδηνχ ηνπο θαηά ηελ παηδηθή ηνπ ειηθία είλαη απαξαίηεηε. ε απηφ ζπληείλεη ην γεγνλφο πσο θξίλνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο πην ηθαλφ λα βνεζήζνπλ ηα παηδηά ηνπο ζηηο πξψηεο ηάμεηο ηνπ δεκνηηθνχ. Δπνκέλσο, ε γνλετθή εκπινθή θαίλεηαη λα είλαη εκθαλψο απμεκέλε θαηά ηελ πξνζρνιηθή θαη πξσηνζρνιηθή ειηθία θαη λα ειαηηψλεηαη πξνο ην ηέινο ηνπ δεκνηηθνχ ζρνιείνπ (Κηξθηγηάλλε, 2012:114; Berthelsen & Walker, 2008:41). πλαθνινχζσο, ε κείσζε απηή ζπλερίδεηαη ζηελ επφκελε εθπαηδεπηηθή βαζκίδα. Ζ Epstein (1992) ππνζηεξίδεη πσο έλαο παξάγνληαο πνπ επηδξά ζηε κείσζε ησλ ζρέζεσλ ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο ζην Γπκλάζην είλαη ην γεγνλφο, φηη νη εθπαηδεπηηθνί εηδηθνηήησλ αζρνινχληαη κε ηνπο καζεηέο ζηα πιαίζηα ηνπ καζήκαηνο ηνπο θαη σο εθ ηνχηνπ δελ έρνπλ νινθιεξσκέλε εηθφλα γηα απηνχο (ζει. 6). Απφ ηε κεξηά ηνπ ην ζρνιείν, εηδηθά ζηηο πεξηφδνπο κεηάβαζεο ησλ καζεηψλ απφ ην έλα ζρνιηθφ πεξηβάιινλ ζην επφκελν (πρ. Α Γεκνηηθνχ/Γπκλαζίνπ/Λπθείνπ), νθείιεη λα βξίζθεηαη ζε ζπλερή επηθνηλσλία θαη ζπλεξγαζία κε ηελ νηθνγέλεηα γηα ηελ πξφιεςε αξλεηηθψλ ζπκπεξηθνξψλ θαη ηελ εμαζθάιηζε κηαο πγηνχο θαη ηζνξξνπεκέλεο αλάπηπμεο ηνπ παηδηνχ (Γεσξγίνπ, 2005:169).

48 41 2. Τν θχιν ηνπ παηδηνχ: Οη γνλείο ησλ αγνξηψλ επεηδή ζεσξνχλ φηη ηα παηδηά ηνπο έλαληη ησλ θνξηηζηψλ i) είλαη ιηγφηεξν ππεχζπλα, ii) θαζπζηεξνχλ ζηηο ζρνιηθέο ηνπο εξγαζίεο θαη iii) έρνπλ ρακειφηεξεο επηδφζεηο, εκπιέθνληαη πεξηζζφηεξν ζηε ζρνιηθή ηνπο δσή. 3. H ζρνιηθή επίδνζε ηνπ παηδηνχ: Οη γνλείο πνπ ζεσξνχλ φηη ην παηδί ηνπο πάεη θαιά ζην ζρνιείν ζπλήζσο ειαηηψλνπλ ηελ εκπινθή ηνπο ζε απηφ. Αληηζέησο, εάλ ζεσξήζνπλ πσο κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηελ επίδνζε ηνπ παηδηνχ ηνπο ζεηηθά ηφηε ν βαζκφο εκπινθήο ηνπο απμάλεηαη (Γεσξγίνπ, φ.π.:77, &2005:169). 4. H επηζπκία θαη ε αλάγθε ηνπ παηδηνχ γηα εκπινθή: Όηαλ ην παηδί δεηήζεη απφ ηνπο γνλείο ηνπ λα ζπκκεηέρνπλ ζηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ζρνιείνπ ή φηαλ αλαδεηήζεη ηε βνήζεηά ηνπο γηα ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ πνπ ελέθπςαλ ζηνλ ρψξν ηνπ ζρνιείνπ ή ησλ καζεκάησλ ηνπ, ηφηε απμάλεηαη ε εκπινθή ησλ γνλέσλ ζην ζπίηη θαη ζην ζρνιείν (Christenson & Sheridan, 2001:113; Davis-Kean & Eccles, 2005:60; Hoover-Dempsey, Walker & Sandler, 2005:47). Παξάγνληεο πνπ αθνξνχλ ην ζρνιείν: 1. H ζηξαηεγηθή ηνπ δηεπζπληή: ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ δηεπζπληή σο εγέηε ηνπ ζρνιείνπ, κεηαμχ άιισλ ζπγθαηαιέγνληαη νη επηθνηλσληαθέο ηνπ δεμηφηεηεο θαη ε ηθαλφηεηα ηνπ λα ππνζηεξίμεη θαη λα αλαπηχμεη ηε γνλετθή εκπινθή πξνο φθεινο ηεο παηδαγσγηθήο θαη δηνηθεηηθήο δηαδηθαζίαο. Δπνκέλσο, ε αλαγλψξηζε ηνπ ξφινπ ηνπ πιιφγνπ Γνλέσλ θαη ην θιίκα θηιίαο, απνδνρήο θαη θαηαλφεζεο πνπ ζα αλαπηχμεη απνηεινχλ θαζνξηζηηθνχο παξάγνληεο γηα ηελ ζπκκεηνρή ησλ γνλέσλ (Αιεμνγηαλλνπνχινπ, 2006). 2. Οη ζηάζεηο, νη αληηιήςεηο θαη νη πξαθηηθέο ησλ εθπαηδεπηηθψλ: φηαλ νη εθπαηδεπηηθνί έρνπλ ζπλεξγαηηθέο δεμηφηεηεο θαη ηάζζνληαη ππέξ ηεο εκπινθήο ησλ γνλέσλ ηφηε κε ην παξάδεηγκά ηνπο θαη κε ηνπο δηαχινπο επηθνηλσλίαο πνπ αλνίγνπλ θαζεκεξηλά κε ηνπο γνλείο απμάλνπλ ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο. Αληηζέησο, αλαζηαιηηθφ παξάγνληα απνηεινχλ νη αληηιήςεηο κεξίδαο εθπαηδεπηηθψλ φηη ε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο: i) ζπληζηά επηπξφζζεην, ρξνλνβφξν θαη δχζθνιν έξγν (Λαινχκε-Βηδάιε, 1996:285; πκενχ, 2008:137), ii) δελ απνηειεί πξνηεξαηφηεηα γηα απηνχο (Γεσξγίνπ, 1997: 95).

49 42 iii) δελ πξνάγεηαη, δηφηη νη γνλείο είλαη πξνζθνιιεκέλνη ζε παιηέο παηδαγσγηθέο κεζφδνπο (Καινγξίδε, 2006:60) iv) ζπληζηά θίλδπλν πνπ απεηιεί ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο απηνηέιεηα θαη απζεληία (Καινγξίδε, 2006:60; αΐηεο, 2008α:101; πκενχ, 2008:137). v) δελ κπνξεί λα επηηεπρζεί ζε παηδαγσγηθά ζέκαηα, δηφηη νη γνλείο δελ γλσξίδνπλ, δελ κπνξνχλ θαη δελ πξέπεη λα εκπιέθνληαη (αΐηεο, 2008α:102; πκενχ, 2008:137). vi) Δπίζεο, ε επίηεπμε ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο δπζρεξαίλεηαη ιφγσ έιιεηςεο ελεκέξσζεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ πεξί ηεο ζπκβνιήο ηεο θαη απνπζίαο εηδηθήο θαηάξηηζεο ζε ζεσξίεο θαη ηερληθέο πνπ επηηπγράλνπλ απηή ηε ζπλεξγαζία. (Γνδνληζάθεο, 2000:89; πκενχ, 2008:138) ε απηφ ην πιαίζην, ζηελ ειιεληθή βηβιηνγξαθία ηίζεηαη ην εξψηεκα ηεο αλάγθεο επηκφξθσζεο ησλ θαζεγεηψλ ζηελ θαηεχζπλζε αλάπηπμεο απνηειεζκαηηθήο ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο (Γθιηάνπ- Υξηζηνδνχινπ, 2005:79-80). 3. Τν εζσηεξηθφ θιίκα ηνπ ζρνιείνπ: Έλαο παξάγνληαο απνηειεζκαηηθήο επηθνηλσλίαο είλαη ε θνπιηνχξα ηνπ ζρνιείνπ, δειαδή «ην ζχλνιν ησλ ζησπειψλ πξνζδνθηψλ, πεπνηζήζεσλ θαη θαλφλσλ πνπ πξνζδηνξίδνπλ θαη θαηεπζχλνπλ ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ζπλφινπ ηνπ ζρνιείνπ» (Κνληάθνο, 2009:82). Όηαλ ε θνπιηνχξα ηνπ ζρνιείνπ αλαγλσξίδεη ηνλ ζεηηθφ ξφιν ησλ γνλέσλ ζηε κάζεζε ησλ παηδηψλ ηνπο θαη ζηε δηαηήξεζε ηνπ ζεηηθνχ θιίκαηνο ηνπ ζρνιείνπ ηφηε ηνπο ελζαξξχλεη λα εκπιαθνχλ, λα ζπκκεηέρνπλ θαη λα βνεζήζνπλ νπζηαζηηθά θαη ελεξγά ζηε ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ. 4. Η εθαξκνδφκελε εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή: Αλ θαη ην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην αλαγλσξίδεη ηνλ ππνζηεξηρηηθφ ξφιν ησλ γνλέσλ θαη ηνπο εληάζζεη ζηε δηαδηθαζία ιεηηνπξγίαο ηνπ ζρνιείνπ, δελ θαζνξίδεη κε ζαθήλεηα ηνλ ξφιν ηνπο κε απνηέιεζκα λα δπζθνιεχεη ζηελ πξάμε ηελ εκπινθή θαη ηε ζπλεξγαζία κε ην ζρνιείν. Δπίζεο, ην ζπγθεληξσηηθφ κνληέιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ καο ζπζηήκαηνο κε ηελ πνιπλνκία θαη ηηο ιεπηνκεξείο δηαηάμεηο πεξηνξίδεη ηελ απηνλνκία ηνπ ζρνιείνπ θαη ηελ ειεπζεξία πξσηνβνπιηψλ απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο.

50 Η ζπλεξγαζία ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο σο παξάγνληαο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ζρνιείνπ χκθσλα κε έξεπλεο ζε δηεζλέο θαη εζληθφ επίπεδν, ε αλάπηπμε ζπλεξγαηηθψλ ζρέζεσλ ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο ησλ καζεηψλ είλαη έλαο απφ ηνπο παξάγνληεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ (O Connor, 1994; Towmsend, 1995; Mortimore, et al., 1991, Παξζηαδή, 2001, αΐηεο, 2007α:123). πγθεθξηκέλα, ν αΐηεο (2007α, φ.π.) αλαθέξεη σο παξάγνληεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ ζρνιηθψλ κνλάδσλ: i) ηε ζρνιηθή εγεζία, ii) ηε δνκή θαη ηελ νξγάλσζε ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, iii) ηε ζηαζεξφηεηα πξνζσπηθνχ, iv) ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο θαη v) ην επλντθφ θιίκα. Δπνκέλσο, βάζεη ησλ ζεσξηψλ θαη ησλ κνληέισλ ζπλεξγαζίαο ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο πνπ παξνπζηάζηεθαλ παξαπάλσ, ην ζρνιείν γηα λα είλαη απνηειεζκαηηθφ πξέπεη λα αλνίμεη ηηο πφξηεο ηνπ θαη λα εληάμεη ελεξγά ηνπο γνλείο ζην δπλακηθφ ηνπ, θάλνληαο ηνπο ζπκκέηνρνπο ζηελ επηηπρία ησλ παηδηψλ ηνπο. ηελ θαηεχζπλζε απηή, ν δηεπζπληήο θαη νη εθπαηδεπηηθνί νθείινπλ λα αλαδηακνξθψζνπλ ηηο παξαδνζηαθέο ηνπο αληηιήςεηο, σο πξνο ηηο ζπλεξγαηηθέο ζρέζεηο πνπ πξέπεη λα ζπλάςνπλ κε ηνπο γνλείο θαη λα επαλαθαζνξίζνπλ ηηο ζηξαηεγηθέο πνπ πξέπεη λα εθαξκφζνπλ γηα λα εκπιέμνπλ ηνπο γνλείο ζηε παηδαγσγηθή δηαδηθαζία (Epstein, 1992). Άιισζηε, είλαη απηνί πνπ έρνπλ ηνλ ζεζκηθφ ξφιν, ηελ ηθαλφηεηα θαη ηελ επαγγεικαηηθή επζχλε γηα λα πξνσζήζνπλ ηε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ηνπο κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ (Jones et al., 1997). Παξφηη φκσο, ε αμία ηεο γνλετθήο εκπινθήο είλαη απνδεδεηγκέλε εξεπλεηηθά, θαη θαηνρπξσκέλε απφ ην χληαγκα, φπσο έρεη πξναλαθεξζεί, ην Τπνπξγείν Παηδείαο νξίδεη ηελ επηθνηλσλία ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο γνλείο ζε ηππηθφ επίπεδν. πγθεθξηκέλα, ζχκθσλα κε ηα Π.Γ. 390/90, άξζξν 13, παξάγξαθνη 1 θαη 2, Π.Γ. 462/91, άξζξα 1 θαη 2, Π.Γ. 8/95, άξζξα 3 θαη 5 θαη θνηλνπνίεζε δηαηαγήο ηνπ ΤΠΔΠΘ (7/9.1991) νξίδεηαη φηη:

51 44 «Ο εθπαηδεπηηθφο νθείιεη απφ ηελ αξρή θάζε ρξνληάο θαη αλά ηαθηά δηαζηήκαηα λα ελεκεξψλεη ηνπο γνλείο ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν εξγαζίαο ησλ παηδηψλ ηφζν ζην ζρνιείν φζν θαη ζην ζπίηη, θάζε ηξίκελν δίλεηαη ζηνπο γνλείο έιεγρνο πξνφδνπ ησλ καζεηψλ. Τα δεδνκέλα ηεο αμηνιφγεζεο θάζε ηξηκήλνπ πξέπεη λα ζπδεηνχληαη δηεμνδηθά ζε εηδηθή ζπλεδξία γνλέσλ-εθπαηδεπηηθψλ, ε ελεκέξσζε ησλ γνλέσλ κπνξεί λα γίλεηαη ζε επίπεδν νκαδηθφ (φινη νη γνλείο) ή ζε πξνζσπηθφ (νη γνλείο ελφο καζεηή), ζε κέξα θαη ψξα πνπ γλσζηνπνηείηαη απφ ηνπο γνλείο». Αλαληίξξεηα, νη παξαπάλσ νδεγίεο δελ απνηεινχλ παξάγνληα ελζάξξπλζεο θαη ελίζρπζεο ηεο γνλετθήο εκπινθήο επνκέλσο νχηε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηνπ ζρνιείνπ. Ο δηεπζπληήο ινηπφλ, θαιείηαη λα μεπεξάζεη ηνλ λνκνζεηηθφ ηνπ ξφιν θαη λα κεηαζρεκαηηζηεί (κεηαζρεκαηηζηηθή εγεζία,) ζε δηεθπεξαησηηθφ δηεπζπληή-εγέηε πνπ ζα εκπλεχζεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο λα επηθνηλσλήζνπλ θαη λα ζπλεξγαζηνχλ κε ηνπο γνλείο, πέξα ησλ ηππηθψλ θαζεθφλησλ ηνπο, πξνο φθεινο ησλ καζεηψλ θαη ηεο απνηειεζκαηηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ ζρνιείνπ. Σέινο, ζχκθσλα κε ηε ζπζηεκηθή ζεψξεζε πνπ νξίδεη ην ζρνιείν θαη ηελ νηθνγέλεηα ζπζηαηηθά ελφο επξχηεξνπ ζπζηήκαηνο, ε αλάπηπμε κίαο αγαζηήο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ-νηθνγέλεηαο θαη νη ζεηηθέο επηδξάζεηο ηεο ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ζρνιείνπ, ζα απνηειέζνπλ κηα ζεηηθή δπλακηθή αιιειεπίδξαζε ζην θνηλσληθφ ζχλνιν πνπ εληάζζνληαη, ε νπνία κε ηε ζεηξά ηεο ζα επεξεάζεη ηελ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή θαη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ θξάηνπο. πγθεθξηκέλα, ν Γεκεηξίνπ (1996, φπ. αλαθ. ζην Γεσξγίνπ, 2011) αλαθέξεη πσο δελ ππάξρεη αηνκηθή αλάπηπμε ή εμέιημε αιιά πνιιά αιιεινεμαξηψκελα θαη αιιεινεπεξεαδφκελα ζπζηήκαηα ζπλεμέιημεο (ζει. 206).

52 ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ: Η έρεσνα 45

53 46 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Μεθοδολογία Έρεσνας 1. Πεξίιεςε Τν παξφλ θεθάιαην παξνπζηάδεη ηε κεζνδνινγία, ζηελ νπνία ζηεξίρζεθε ε παξνχζα έξεπλα. Σπγθεθξηκέλα αλαιχεη ηε κεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε ηεο έξεπλαο, παξνπζηάδεη ην δείγκα θαη ην εξσηεκαηνιφγην ηεο έξεπλαο θαη πεξηγξάθεη ηα ζηαηηζηηθά εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ. 2. Μεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε ηελ παξνχζα εξεπλεηηθή εξγαζία έγηλε ρξήζε πνζνηηθήο έξεπλαο, θαζψο ζπγθεληξψζεθαλ ζηνηρεία κε ζθνπφ ηελ θαηαγξαθή ζηάζεσλ θαη αληηιήςεσλ ησλ θαζεγεηψλ ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ φζνλ αθνξά ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο επηθνηλσλίαο θαη ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ. Δηδηθφηεξα, ζηφρνη ηεο έξεπλαο ζηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο είλαη: Α. Ζ δηεξεχλεζε ηνπ βαζκνχ ηθαλνπνίεζεο απφ ην επίπεδν ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ σο πξνο ηα δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ εθπαηδεπηηθψλ. Β. Ζ δηεξεχλεζε ζπζρέηηζεο βαζκνχ ηθαλνπνίεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κε ην επίπεδν ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ θαη ηνπ ξφινπ πνπ δηαδξακαηίδεη ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ θάζε ζρνιείνπ. 3. Πεξηγξαθή ηνπ Γείγκαηνο Ζ έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε κε ηε ρξήζε εξσηεκαηνινγίνπ, ην νπνίν παξαηίζεηαη ζην Παξάξηεκα 1. Σν δείγκα ήηαλ ηπραίν απνηεινχκελν απφ εθπαηδεπηηθνχο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαζψο έγηλε ρξήζε ηεο ηερληθήο ηεο Απιήο Σπραίαο Γεηγκαηνιεςίαο (Γακηαλνχ, 2006). Σν κέγεζνο ηνπ δείγκαηνο είλαη 143 εθπαηδεπηηθνί θαη απνηειείηαη απφ άλδξεο θαη γπλαίθεο φισλ ησλ εηδηθνηήησλ απφ 21 Μνπζηθά ρνιεία ηεο ρψξαο καο. εκεησηένλ φηη, ηα 21 Μνπζηθά ρνιεία απνηεινχλ ην 47,72% ηνπ ζπλφινπ ησλ 44 Μνπζηθψλ ρνιείσλ πνπ ιεηηνχξγεζαλ ην ζρνιηθφ έηνο , ζε φια ηα γεσγξαθηθά

54 47 δηακεξίζκαηα ηεο Διιάδαο. Ζ θαηαλνκή ησλ αηφκσλ ηνπ δείγκαηνο αλά πεξηνρή ηεο αληίζηνηρεο ζρνιηθήο κνλάδαο παξαηίζεηαη ζην ρήκα 1. Σα πεξηζζφηεξα άηνκα ηνπ δείγκαηνο (10) πξνέξρνληαη απφ ην Ίιηνλ θαη ηα ιηγφηεξα απφ ηνλ Άιηκν (4). Σν κέγεζνο ηνπ δείγκαηνο ήηαλ ηέηνην πνπ ζηα πιαίζηα ηεο επαγσγηθήο ζηαηηζηηθήο αλάιπζεο έγηλε ρξήζε παξακεηξηθψλ ειέγρσλ ππνζέζεσλ δίρσο λα είλαη αλαγθαία ε ρξήζε ειέγρνπ θαλνληθφηεηαο ησλ δεδνκέλσλ. Σν πνζνζηφ ησλ αλδξψλ ζην δείγκα είλαη 43.36% θαη ην πνζνζηφ ησλ γπλαηθψλ είλαη 56.64%, φπσο θαίλεηαη ζην ζρήκα 2. ρήκα 1: Καηαλνκή ησλ αηφκσλ ηνπ δείγκαηνο αλά ζρνιηθή κνλάδα Ζ ειηθηαθή νκάδα ησλ εηψλ αληηζηνηρεί ζην κεγαιχηεξν πνζνζηφ κε ηηκή 42.66% θαη ην επφκελν ρακειφηεξν πνζνζηφ (35.66%) αληηζηνηρεί ζηελ ειηθηαθή νκάδα εηψλ. Σα λεφηεξα άηνκα ηεο ειηθηαθήο νκάδαο ησλ εηψλ απνηεινχλ κφιηο ην 3.50% ηνπ ζπλνιηθνχ δείγκαηνο, φπσο θαίλεηαη ζην ζρήκα 3.

55 48 ρήκα 2: Καηαλνκή ζπρλνηήησλ σο πξνο ην θχιν ρήκα 3: Καηαλνκή ζπρλνηήησλ σο πξνο ηελ ειηθία Σν κεγαιχηεξν κέξνο ησλ αηφκσλ ηνπ δείγκαηνο είλαη εθπαηδεπηηθνί κε δηδαθηηθή ππεξεζία κηθξφηεξε ησλ 10 εηψλ (ρήκα 4). Οη έγγακνη εθπαηδεπηηθνί ηνπ δείγκαηνο είλαη πεξίπνπ ππεξδηπιάζηνη ησλ άγακσλ εθπαηδεπηηθψλ (ρήκα 5) κε αληίζηνηρα πνζνζηά 61.54% θαη 27.97%. Οη ππφινηπεο θαηεγνξίεο νηθνγελεηαθήο θαηάζηαζεο ζπγθεληξψλνπλ ην ππφινηπν 10% ηνπ δείγκαηνο. ρήκα 4: Καηαλνκή σο πξνο ηε δηδαθηηθή πξνππεξεζία ρήκα 5: Καηαλνκή σο πξνο ηελ νηθνγ. θαηάζηαζε Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ δείγκαηνο είλαη εθπαηδεπηηθνί κε πηπρίν ΑΔΗ ή/θαη ΑΔΗ κε κεηαπηπρηαθφ ζε πνζνζηφ άλσ ηνπ 60% (ρήκα 6). Μηθξφ αιιά φρη ακειεηέν είλαη ην πνζνζηφ ησλ εξσηψκελσλ πνπ είλαη θάηνρνη δηδαθηνξηθνχ ηίηινπ (πνζνζηφ 4.90%). Οη εθπαηδεπηηθνί κε εηδηθφηεηα κνπζηθήο αληηζηνηρνχλ ζε πνζνζηφ 46.15% θαη νη ππφινηπνη εθπαηδεπηηθνί γεληθψλ καζεκάησλ αληηζηνηρνχλ ζε 53,85% (ρήκα 7).

56 49 ρήκα 6: Καηαλνκή σο πξνο ην επίπεδν εθπαίδεπζεο ρήκα 7: Καηαλνκή ζπρλνηήησλ σο πξνο ηελ εηδηθφηεηα Σν 72% πεξίπνπ ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηνπ δείγκαηνο είλαη κφληκνη δεκφζηνη ππάιιεινη θαη ζρεδφλ έλαο ζηνπο ηέζζεξηο εθπαηδεπηηθνχο είλαη αλαπιεξσηήο (ρήκα 8). Οη ππφινηπνη εθπαηδεπηηθνί ηνπ δείγκαηνο αλήθνπλ ζε άιιε θαηεγνξία εξγαζηαθήο ζρέζεο κε ηελ εθπαηδεπηηθή κνλάδα (π.ρ. σξνκίζζηνη). Άμην αλαθνξάο είλαη, φηη ζην ζχλνιν ησλ εθπαηδεπηηθψλ κνλάδσλ ηνπ δείγκαηνο πνπ επηιέρζεθαλ ιεηηνπξγνχζε χιινγνο Γνλέσλ & Κεδεκφλσλ (ρήκα 9). ρήκα 8: Καηαλνκή σο πξνο ηελ εξγαζηαθή ζρέζε ρήκα 9: Καηαλνκή σο πξνο ην επίπεδν εθπαίδεπζεο ηνλ πίλαθα 1 παξαηίζεληαη κέηξα ζέζεσο θαη δηαζπνξάο γηα ηα ζπλνιηθά ρξφληα εθπαηδεπηηθήο ππεξεζίαο θαη ηα ρξφληα ππεξεζίαο ζην ησξηλφ ζρνιείν ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ απαξηίδνπλ ην δείγκα ηεο έξεπλαο. Ζ κέζε ηηκή ησλ εηψλ εθπαηδεπηηθήο ππεξεζίαο είλαη ιίγν κεγαιχηεξε απφ 13 έηε θαη ε κέζε ηηκή ησλ εηψλ εθπαηδεπηηθήο ππεξεζίαο ζην ζεκεξηλφ ζρνιείν είλαη ιίγν κεγαιχηεξε απφ 6 έηε. Ζ ειάρηζηε ηηκή είλαη ην 1 έηνο ηφζν γηα

57 50 ηα ζπλνιηθά έηε εθπαηδεπηηθήο ππεξεζίαο, φζν θαη ηα γηα έηε εθπαηδεπηηθήο ππεξεζίαο ζην ησξηλφ ζρνιείν, ελψ ε κέγηζηε ηηκή ηνπο είλαη ηα 32 θαη 26 έηε αληίζηνηρα. Αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο φηη νη πεξηζζφηεξνη εθπαηδεπηηθνί είραλ 15 έηε ζπλνιηθήο εθπαηδεπηηθήο ππεξεζίαο θαη κφιηο 1 έηνο ζην ζεκεξηλφ ζρνιείν. Μέηξα Θέζεσο & Γηαζπνξάο πλνιηθή εθπαηδεπηηθή ππεξεζία Δθπαηδεπηηθή ππεξεζία ζην ησξηλφ ζρνιείν Αξηζκφο Αηφκσλ Μέζε Σηκή Γηάκεζνο Δπηθξαηνχζα Σηκή 15 1 Σππηθή Απφθιηζε Δχξνο Διάρηζην 1 1 Μέγηζην Πίλαθαο 1: Πεξηγξαθηθά Μέηξα Θέζεσο & Γηαζπνξάο ησλ κεηαβιεηψλ «πλνιηθά έηε εθπαηδεπηηθήο ππεξεζίαο» θαη «έηε εθπαηδεπηηθήο ππεξεζίαο ζην ησξηλφ ζρνιείν» 4. πιινγή Γεδνκέλσλ Σν εξεπλεηηθφ εξγαιείν πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηε ζπιινγή δεδνκέλσλ ζηα πιαίζηα ηεο παξνχζαο έξεπλαο είλαη έλα δνκεκέλν εξσηεκαηνιφγην απνηεινχκελν απφ ηξία δηαθξηηά κέξε. Σν 1 ν κέξνο πεξηιακβάλεη νρηψ εξσηήζεηο πνπ πεξηγξάθνπλ δεκνγξαθηθά ζηνηρεία ηνπ δείγκαηνο. Σν 2 ν κέξνο απνηειείηαη απφ εξσηήκαηα ηα νπνία επηδηψθνπλ λα πεξηγξάςνπλ ηηο αληηιήςεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ νηθνγέλεηαο ζην πεξηβάιινλ ησλ Μνπζηθψλ ρνιείσλ. ηηο εξσηήζεηο θιεηζηνχ ηχπνπ έγηλε ρξήζε θπξίσο ηεο πεληάβαζκεο θιίκαθαο Likert (1 = θαζφινπ έσο ην 5 = πάξα πνιχ) (Creswell, 2011). Σν 3 ν κέξνο πεξηιακβάλεη κία αλνηρηνχ ηχπνπ εξψηεζε κε ηξία ζθέιε ζηελ νπνία δεηνχληαη απφςεηο θαη πξνηάζεηο ησλ εθπαηδεπηηθψλ γηα ηελ θαιχηεξε ζπλεξγαζία ζρνιείνπνηθνγέλεηαο. 5. Σερληθέο Αλάιπζεο Ζ πεξηγξαθηθή θαη επαγσγηθή ζηαηηζηηθή αλάιπζε ησλ ζηνηρείσλ πξαγκαηνπνηήζεθε κε ρξήζε ηνπ ζηαηηζηηθνχ ινγηζκηθνχ SPSS (version 22). Ζ πεξηγξαθηθή αλάιπζε έρεη σο βαζηθφ ζηφρν, ηελ παξνπζίαζε ηεο πιεξνθνξίαο πνπ παξάγεηαη κε ρξήζε πηλάθσλ ζπρλνηήησλ θαη δηαγξακκάησλ (Γακηαλνχ & Κνχηξαο, 1998). Γηα ηελ παξνπζίαζε

58 51 επξεκάησλ ηνπ δείγκαηνο, γηα κεηαβιεηέο πνηνηηθέο ή/θαη πνζνηηθέο, έγηλε ρξήζε εξγαιείσλ ηεο πεξηγξαθηθήο ζηαηηζηηθήο, φπσο είλαη νη πίλαθεο απφιπησλ - ζρεηηθψλ ζπρλνηήησλ θαη ηα αληίζηνηρα δηαγξάκκαηα (ξαβδνγξάκκαηα, ηζηνγξάκκαηα, θηι). ηελ επαγσγηθή ζηαηηζηηθή πεξηιακβάλνληαη θπξίσο παξακεηξηθνί έιεγρνη, δηφηη ην κέγεζνο ηνπ δείγκαηνο (143) είλαη >30. Ζ επαγσγηθή ζηαηηζηηθή αλάιπζε πεξηιακβάλεη ηηο κεζφδνπο: Έιεγρνο ηζφηεηαο κέζσλ κε ρξήζε ηνπ t-test (ζεκεηψλεηαη φηη ηα απνηειέζκαηα επηβεβαηψζεθαλ κε ρξήζε ηνπ κε παξακεηξηθνχ ειέγρνπ ηζφηεηαο κέζσλ ησλ Mann- Whitney U παξαηίζεληαη ζην παξάξηεκα 2). Έιεγρνο ηζφηεηαο κέζσλ κε ρξήζε αλάιπζεο δηαθχκαλζεο ANOVA (ηα απνηειέζκαηα επηβεβαηψζεθαλ κε ρξήζε ηνπ κε παξακεηξηθνχ ειέγρνπ ηζφηεηαο κέζσλ ησλ Kruskal - Wallis H παξαηίζεληαη ζην παξάξηεκα 2). Έιεγρνο ζπζρέηηζεο πνζνηηθψλ κεηαβιεηψλ ηνπ Pearson (ηα απνηειέζκαηα επηβεβαηψζεθαλ κε ρξήζε ηνπ κε παξακεηξηθνχ ζπληειεζηή ζπζρέηηζεο ηνπ Spearman). Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο ρ 2 γηα πνηνηηθέο κεηαβιεηέο. Ο έιεγρνο απηφο αλήθεη ζηελ θαηεγνξία ησλ κε παξακεηξηθψλ ειέγρσλ θαη αθνινπζεί ηελ θιαζηθή κεζνδνινγία ειέγρνπ αλεμαξηεζίαο. Γηα ηηο αλάγθεο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο δεκηνπξγήζεθε δεπηεξνγελήο κεηαβιεηή πνπ εθθξάδεη ηελ ειηθηαθή θαηαλνκή (κεγαιχηεξνο ή κηθξφηεξνο ησλ 40 εηψλ) Έιεγρνο ηζφηεηαο κέζσλ γηα δχν αλεμάξηεηα δείγκαηα t test Ο έιεγρνο ηζφηεηαο κέζσλ ηηκψλ γηα δχν αλεμάξηεηά δείγκαηα, έρεη ζθνπφ ηε δηεξεχλεζε ηνπ κεγέζνπο ηεο απφθιηζεο ησλ κέζσλ ηηκψλ κηαο κεηαβιεηήο (Παξαζθεπφπνπινο, 1993) κε ρξήζε ησλ κέζσλ ηηκψλ x 1 θαη x 2 δχν νκάδσλ κεγέζνπο n 1 θαη n 2 ελφο δείγκαηνο, εάλ απνξξίπηεηαη ή δελ απνξξίπηεηαη ε ππφζεζε, φηη νη παξάκεηξνη κ 1 θαη κ 2 ησλ πιεζπζκψλ είλαη ίζνη. ηελ παξνχζα έξεπλα, γίλεηαη ε ππφζεζε εξγαζίαο, φηη αζπκπησηηθά, ηα δεδνκέλα θαηαλέκνληαη θαλνληθά ιφγσ ηνπ κεγέζνπο ηνπ δείγκαηνο. Ο θαηάιιεινο παξακεηξηθφο έιεγρνο t ρξεζηκνπνηεί ηελ αθφινπζε ζηαηηζηηθή ζπλάξηεζε ειέγρνπ: t X X S S n n * ~ tn 1 n2 2

59 52 ε νπνία αθνινπζεί ηελ t θαηαλνκή κε n 1 +n 2-2 βαζκνχο ειεπζεξίαο, γηα ηελ απφξξηςε ή κε ηεο κεδεληθήο ππφζεζεο Έιεγρνο ηζφηεηαο κέζσλ γηα k>2 αλεμάξηεηα δείγκαηα ANOVA test Ο παξακεηξηθφο έιεγρνο ηζφηεηαο κέζσλ ηηκψλ γηα k, πεξηζζφηεξα απφ δχν, αλεμάξηεηά δείγκαηα, έρεη ζθνπφ ηε δηεξεχλεζε ηνπ κεγέζνπο ηεο απφθιηζεο ησλ κέζσλ ηηκψλ κηαο κεηαβιεηήο (Παξαζθεπφπνπινο, 1993) κε ρξήζε ησλ κέζσλ ηηκψλ x 1, x 2,, x k k νκάδσλ κεγέζνπο n 1, n 2,, n k ελφο δείγκαηνο, εάλ απνξξίπηεηαη ή δελ απνξξίπηεηαη ε ππφζεζε, φηη νη παξάκεηξνη κ 1, κ 2,, κ k ησλ πιεζπζκψλ είλαη ίζνη. ηελ παξνχζα έξεπλα ρξεζηκνπνηείηαη ν παξακεηξηθφο έιεγρνο ηζφηεηαο κέζσλ ηηκψλ, δηφηη γίλεηαη ε ππφζεζε εξγαζίαο, φηη αζπκπησηηθά, ηα δεδνκέλα θαηαλέκνληαη θαλνληθά ιφγσ ηνπ κεγέζνπο ηνπ δείγκαηνο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ν πξναλαθεξζείο έιεγρνο θαιείηαη Αλάιπζε Γηαζπνξάο (Analysis of Variance - ANOVA) (Παξαζθεπφπνπινο, 1993) θαη ρξεζηκνπνηεί ηελ αθφινπζε ζηαηηζηηθή ζπλάξηεζε ειέγρνπ: F SST / k 1 MST SSE / n k MSE ~ Fk 1, n k ε νπνία αθνινπζεί ηελ F θαηαλνκή κε k-1 θαη n-k βαζκνχο ειεπζεξίαο, γηα ηελ απφξξηςε ή κε ηεο κεδεληθήο ππφζεζεο. Ο εληνπηζκφο ησλ θαηεγνξηψλ πνπ δηαθέξνπλ πξαγκαηνπνηήζεθε κε ρξήζε ησλ πνιιαπιψλ ειέγρσλ αλά δχν (Post Hoc multiple comparisons) LSD Έιεγρνο ζπζρέηηζεο ηνπ Pearson & ηνπ Spearman Ο ζπληειεζηήο γξακκηθήο ζπζρέηηζεο ηνπ Pearson κεηαμχ δχν κεηαβιεηψλ Υ θαη Τ νξίδεηαη κε βάζε έλα δείγκα λ δεπγψλ παξαηεξήζεσλ (x i,y i ) i=1,2,...,λ, ζπκβνιίδεηαη κε r(x,y) ή απιά κε r θαη δίλεηαη απφ ηνλ ηχπν (Παξαζθεπφπνπινο, 1993): r x, y n n i 1 x x y y i n x x y y i i 1 i 1 i 2 2 Ο πληειεζηήο γξακκηθήο ζπζρέηηζεο είλαη έλα κέηξν ζπκκεηαβνιήο ησλ κεηαβιεηψλ x θαη y Έιεγρνο αλεμαξηεζίαο x 2 Chi Square Ζ δηαδηθαζία ρ 2 είλαη απφ ηηο πην δηαδεδνκέλεο ηερληθέο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ αλάιπζε πνηνηηθψλ δεδνκέλσλ. Ο έιεγρνο ηεο αλεμαξηεζίαο δπν κεηαβιεηψλ, ε νπνία i

60 53 απνηειεί ηελ πεξίπησζε πνπ ε θαηαλνκή ρ 2 ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλφηεξα. Οη ππνζέζεηο ηνπ ειέγρνπ αλεμαξηεζίαο έρνπλ ηελ εμήο κνξθή : Μεδεληθή ππφζεζε (Ζ 0 ): νη δπν κεηαβιεηέο πνπ εμεηάδνπκε είλαη αλεμάξηεηεο Δλαιιαθηηθή ππφζεζε (Ζ 1 ): νη δπν κεηαβιεηέο πνπ εμεηάδνπκε είλαη εμαξηεκέλεο. Ζ ειγρνζπλάξηεζε έρεη ηελ παξαθάησ κνξθή θαη αθνινπζεί ηελ θαηαλνκή ρ 2 κε k-1 βαζκνχο ειεπζεξίαο. X 2 i, j o e 2 ij ij e ij Όπνπ o είλαη ε παξαηεξεζείζα ηηκή (observed) θαη e είλαη ε αλακελφκελε ηηκή (expected) ij ij ζην αληίζηνηρν θειί πνπ δηαζηαπξψλνληαη ε γξακκή i θαη ε ζηήιε j ηνπ πίλαθα ζπλάθεηαο.

61 54 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΔΣΑΡΣΟ Αλάιπζε απνηειεζκάησλ έξεπλαο 1. Πεξίιεςε Σην θεθάιαην Γ πεξηιακβάλνληαη δχν παξάγξαθνη. Η πξψηε πεξηέρεη ηελ πεξηγξαθηθή ζηαηηζηηθή αλάιπζε ησλ εξσηήζεσλ/κεηαβιεηψλ πνπ αθνξνχλ ηε ζπλεξγαζία ζρνιείνπ θαη νηθνγέλεηαο ησλ καζεηψλ κε ρξήζε θαηάιιεισλ δηαγξακκάησλ. Η δεχηεξε παξάγξαθνο πεξηέρεη ηελ επαγσγηθή ζηαηηζηηθή αλάιπζε κε ρξήζε θαηάιιεισλ ειέγρσλ ππνζέζεσλ. 2. Απνηειέζκαηα Πεξηγξαθηθήο ηαηηζηηθήο Σα απνηειέζκαηα ηεο πεξηγξαθηθήο ζηαηηζηηθήο αλάιπζεο παξνπζηάδνληαη κε ρξήζε θαηάιιεισλ ζρεκάησλ θαη πηλάθσλ ζπρλνηήησλ. Γηα θάζε πίλαθα ή ζρήκα, αθνινπζεί θαηάιιεινο ζρνιηαζκφο ηνπο. ηελ εξψηεζε «ε πνην βαζκφ είζηε επραξηζηεκέλνο /ε κε ην επίπεδν ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ ζαο κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ;», ηα πεξηζζφηεξα εξσηεζέληα άηνκα επέιεμαλ ηηο απαληήζεηο «Πνιχ», «Μέηξηα» θαη «Πάξα πνιχ» κε αληίζηνηρα πνζνζηά 41.26%, 34.97% θαη 20.28% (ρήκα 10). Διάρηζηνη ήηαλ νη εθπαηδεπηηθνί πνπ απάληεζαλ «Καζφινπ» θαη «Λίγν», κε αληίζηνηρα πνζνζηά 0.7% θαη 2.8%. Δπνκέλσο, ζα κπνξνχζε λα εηπσζεί φηη ν βαζκφο ηθαλνπνίεζεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ είλαη απφ κέηξηνο έσο πςειφο γηα ην 96.5% ηνπ δείγκαηνο. ηελ εξψηεζε «Πηζηεχεηε φηη ν πθηζηάκελνο βαζκφο ζπλεξγαζίαο κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ ζπκβάιιεη ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ ζαο;» ηα πεξηζζφηεξα εξσηεζέληα άηνκα επέιεμαλ ηηο απαληήζεηο «Πνιχ», «Μέηξηα» θαη «Πάξα πνιχ» κε αληίζηνηρα πνζνζηά 44.06%, 23.08% θαη 18.18% (ρήκα 11).

62 55 ρήκα 10: Καηαλνκή ζπρλνηήησλ απαληήζεσλ ηεο εξψηεζεο: «ε πνην βαζκφ είζηε επραξηζηεκέλνο κε ην επίπεδν ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ ζαο κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ;» ρήκα 11: Καηαλνκή ζπρλνηήησλ απαληήζεσλ ηεο εξψηεζεο: «Πηζηεχεηε φηη ν βαζκφο ζπλεξγαζίαο κε ηνπο γνλείο ζπκβάιιεη ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ ζαο;» Αξθεηά ιηγφηεξνη ήηαλ νη εθπαηδεπηηθνί πνπ απάληεζαλ «Καζφινπ» θαη «Λίγν», κε αληίζηνηρα πνζνζηά 0.7% θαη 14%. Δπνκέλσο, ζα κπνξνχζε λα εηπσζεί φηη νη εθπαηδεπηηθνί ηνπ δείγκαηνο πηζηεχνπλ απφ κέηξηα έσο πάξα πνιχ φηη ν βαζκφο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ ζπκβάιιεη ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ ζε πνζνζηφ πάλσ απφ 85% ηνπ δείγκαηνο. ηελ εξψηεζε πνπ πεξηγξάθεη ηα ζέκαηα πνπ πεξηιακβάλεη ε ζπλεξγαζία γνλέσλ θαη θαζεγεηψλ, ηα αληίζηνηρα πνζνζηά ησλ απαληήζεσλ παξαηίζεληαη ζηνλ Πίλαθα 2. Οη πην ζπρλέο απαληήζεηο ήηαλ ε «Αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ ζηε ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ» θαη ε «Οξγάλσζε θαιιηηερληθψλ δξαζηεξηνηήησλ» κε αληίζηνηρα πνζνζηά 52.4% θαη 51.0%. Οη πην ζπάληεο απαληήζεηο ήηαλ «Κάηη άιιν» θαη «Δθζέζεηο βηβιίσλ» κε αληίζηνηρα πνζνζηά 3.5% θαη 9.1%. Θέκαηα πνπ πεξηιακβάλεη ε ζπλεξγαζία θαζεγεηψλ - γνλέσλ Πνζνζηφ 1. Οξγάλσζε παηδαγσγηθψλ ζπλαληήζεσλ 30.1% 2. Οξγάλσζε θαιιηηερληθψλ δξαζηεξηνηήησλ 51.0% 3. Οξγάλσζε αζιεηηθψλ εθδειψζεσλ 20.3% 4. Πξσηνβνπιίεο γηα ζέκαηα πεξηβάιινληνο 19.6% 5. Αληηκεηψπηζε πξνβιεκάησλ ζηε ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ 52.4% 6. Δθζέζεηο βηβιίσλ 9.1% 7. Γηαιέμεηο νκηιίεο 28.7% 8. Δθδειψζεηο εζηκνηππηθνχ ραξαθηήξα 32.9% 9. Κάηη άιιν 3.5% Πίλαθαο 2: Πνηα απφ ηα παξαθάησ ζέκαηα πεξηιακβάλεη ε ζπλεξγαζία θαζεγεηψλ θαη γνλέσλ; ηελ εξψηεζε πνπ πεξηγξάθεη ηνπο παξάγνληεο ζηνπο νπνίνπο απνδίδεηαη ε ηζρλή

63 56 ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ νηθνγέλεηα, ηα αληίζηνηρα πνζνζηά ησλ απαληήζεσλ παξαηίζεληαη αλαιπηηθά ζηνλ Πίλαθα 3. Παξάγνληεο ηζρλήο ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ νηθνγέλεηα Πάξα πνιχ Πνιχ Μέηξηα Λίγν Καζφινπ Αξηζκφο Απαληήζεσλ α. ζην αξλεηηθφ θιίκα ηνπ ζρνιείνπ 15.4% 15.4% 15.4% 7.7% 46.2% 13 β. ζην ρακειφ κνξθσηηθφ επίπεδν γνλέσλ 5.9% 17.6% 41.2% 11.8% 23.5% 17 γ. ζηελ έιιεηςε ρξφλνπ απφ ηελ πιεπξά ησλ γνλέσλ γηα λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο πξνζθιήζεηο ηνπ ζρνιείνπ ζαο 35.0% 25.0% 40.0% 0.0% 0.0% 20 δ. ζηε ζηελφηεηα ρξφλνπ απφ ηελ πιεπξά ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ 26.7% 26.7% 20.0% 26.7% 0.0% 15 ε. ζηελ παξέκβαζε ησλ γνλέσλ ζην παηδαγσγηθφ έξγν ησλ εθπαηδεπηηθψλ 5.6% 16.7% 44.4% 16.7% 16.7% 18 ζη. ζηηο ζπρλέο αιιαγέο ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ % 0.0% 6.7% 6.7% 15 δ. ζην φηη νη γνλείο δελ γλσξίδνπλ ηα πξνβιήκαηα ηνπ ζρνιείνπ 17.6% 23.5% 35.3% 23.5% 0.0% 17 Πίλαθαο 3: ε πνηνπο παξάγνληεο απνδίδεηε ηελ ηζρλή ζπλεξγαζία ζρνιείνπ κε ηελ νηθνγέλεηα; Ο παξάγνληαο «Αξλεηηθφ θιίκα ηνπ ζρνιείνπ» ζπγθέληξσζε ην κέγηζην πνζνζηφ (46.2%) ζηελ απάληεζε «Καζφινπ» ζε ζρέζε κε φινπο ηνπο ππφινηπνπο παξάγνληεο ηζρλήο ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ νηθνγέλεηαο. Ο παξάγνληαο «Έιιεηςε ρξφλνπ απφ ηελ πιεπξά ησλ γνλέσλ γηα λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο πξνζθιήζεηο ηνπ ζρνιείνπ ζαο» ζπγθέληξσζε ην κέγηζην πνζνζηφ (35.0%) ζηελ απάληεζε «Πάξα πνιχ» ζε ζρέζε κε φινπο ηνπο ππφινηπνπο παξάγνληεο ηζρλήο ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ νηθνγέλεηαο. Ο παξάγνληαο «ζπρλέο αιιαγέο ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ» ζπγθέληξσζε ην κέγηζην πνζνζηφ (66,7%) ζηελ απάληεζε «Πνιχ» ζε ζρέζε κε φινπο ηνπο ππφινηπνπο παξάγνληεο ηζρλήο ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ νηθνγέλεηαο. Ο παξάγνληαο «Παξέκβαζε ησλ γνλέσλ ζην παηδαγσγηθφ έξγν ησλ εθπαηδεπηηθψλ» ζπγθέληξσζε ην κέγηζην πνζνζηφ (44.4%) ζηελ απάληεζε «Μέηξηα» ζε ζρέζε κε φινπο ηνπο ππφινηπνπο παξάγνληεο ηζρλήο ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ νηθνγέλεηαο. Ζ θαηαλνκή ζπρλνηήησλ πνπ πεξηγξάθεη ηελ εξψηεζε πνπ εθθξάδεη ην πνηνο ιακβάλεη ηελ πξσηνβνπιία γηα ηηο ζπλαληήζεηο ησλ θαζεγεηψλ κε ηνλ χιινγν Γνλέσλ παξαηίζεληαη αλαιπηηθά ζηνλ Πίλαθα 4. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζπρλφηεξα, ζε πνζνζηφ 39,2% ιακβάλνπλ ηελ πξσηνβνπιία γηα ηηο ζπλαληήζεηο ησλ θαζεγεηψλ κε ηνλ χιινγν Γνλέσλ απφ θνηλνχ ν Γηεπζπληήο/ξηα κε ηνλ/ηελ Πξφεδξν ηνπ πιιφγνπ Γνλέσλ. ε πνζνζηφ 37,1%, ηελ ιακβάλεη κφλνο/ε ν/ε Γηεπζπληήο/ξηα ηνπ ζρνιείνπ, ελψ ιίγν ζπαληφηεξα, ζε πνζνζηφ 21,7%, ν/ε

64 57 Πξφεδξνο ηνπ πιιφγνπ Γνλέσλ. Άμην αλαθνξάο είλαη φηη ζε κφιηο 2.1% ησλ ζπλαληήζεσλ θαζεγεηψλ θαη χιινγν Γνλέσλ, ε πξσηνβνπιία άλεθε ζην ζχιινγν δηδαζθφλησλ. Πξσηνβνπιία ζπλαληήζεσλ πιιφγνπ Γηδαζθφλησλ κε ην χιινγν Γνλέσλ πρλφηεηα Πνζνζηφ Αζξνηζηηθφ Πνζνζηφ Ο/Ζ Γηεπζπληήο/ξηα ηνπ ζρνιείνπ Ο/Ζ Πξφεδξνο ηνπ πιιφγνπ Γνλέσλ χιινγνο θαζεγεηψλ Γηεπζπληήο & Πξφεδξνο απφ θνηλνχ χλνιν Πίλαθαο 4: Πνηνο παίξλεη ηελ πξσηνβνπιία γηα ηηο ζπλαληήζεηο ζαο κε ηνλ χιινγν Γνλέσλ; Ζ θαηαλνκή ζπρλνηήησλ πνπ πεξηγξάθεη ηηο απαληήζεηο ζηελ εξψηεζε «Καηά ηε γλψκε ζαο γηα πνηνπο ιφγνπο, νη γνλείο ζπκκεηέρνπλ ζην Γ.. ηνπ ζπιιφγνπ Γνλέσλ θαη Κεδεκφλσλ;» παξαηίζεληαη αλαιπηηθά ζηνλ Πίλαθα 5. Λφγνη γηα ηνπο νπνίνπο νη γνλείο ζπκκεηέρνπλ ζην Γ.. ηνπ ζπιιφγνπ Γνλέσλ θαη Κεδεκφλσλ;» πρλφηεηα Πνζνζηφ % Γηα θνηλσληθή ζπλεηζθνξά Γηα ηελ αγάπε ηνπο πξνο ην ζρνιείν Γηα λα πξνζθέξνπλ βνήζεηα ζηα παηδηά ηνπο Γηα πξνζσπηθή θνηλσληθή θαηαμίσζε Γηα άιινλ ιφγν Πίλαθαο 5: Πνηνο παίξλεη ηελ πξσηνβνπιία γηα ηηο ζπλαληήζεηο ζαο κε ηνλ χιινγν Γνλέσλ; Οη απαληήζεηο «Γηα λα πξνζθέξνπλ βνήζεηα ζηα παηδηά ηνπο» θαη «Γηα ηελ αγάπε ηνπο πξνο ην ζρνιείν» ήηαλ απηέο πνπ πξνηηκήζεθαλ πην ζπρλά απφ ηνπο εξσηψκελνπο κε πνζνζηά 87.4% θαη 60.1% αληίζηνηρα. Ζ θαηαλνκή ζπρλνηήησλ πνπ πεξηγξάθεη ηηο απαληήζεηο ζηελ εξψηεζε «Οη γνλείο αληαπνθξίλνληαη ζηηο πξνζθιήζεηο ηνπ ζρνιείνπ ζαο γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπο ζρεηηθά κε ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο;» παξαηίζεληαη ζην ξαβδφγξακκα ηνπ ζρήκαηνο 12. Οη εθπαηδεπηηθνί ηνπ δείγκαηνο, ζε πνζνζηφ ζρεδφλ 90%, πηζηεχνπλ φηη νη γνλείο αληαπνθξίλνληαη ζηηο πξνζθιήζεηο ηνπ ζρνιείνπ γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπο ζρεηηθά κε ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο απφ «κέηξηα» έσο «πνιχ».

65 58 ρήκα 12: Καηαλνκή ζπρλνηήησλ απαληήζεσλ ηεο εξψηεζεο: «Οη γνλείο αληαπνθξίλνληαη ζηηο πξνζθιήζεηο ηνπ ζρνιείνπ ζαο γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπο ζρεηηθά κε ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο;» Οη παξάγνληεο ζηνπο νπνίνπο απνδίδεηαη ε θαιή ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ νηθνγέλεηα, παξαηίζεληαη αλαιπηηθά ζηνλ Πίλαθα 6 κε ηα αληίζηνηρα πνζνζηά. Ο παξάγνληαο «ηελ πξνζπάζεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ λα πξνζεγγίζνπλ ηηο νηθνγέλεηεο ησλ καζεηψλ ηνπο» ζπγθέληξσζε ην κέγηζην πνζνζηφ ζηελ απάληεζε «Καζφινπ» ζε ζρέζε κε φινπο ηνπο ππφινηπνπο παξάγνληεο θαιήο ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ νηθνγέλεηαο, ην νπνίν φκσο ήηαλ κφιηο 1.3%. Ο παξάγνληαο «ην ελδηαθέξνλ ησλ γνλέσλ γηα ην κέιινλ ησλ παηδηψλ ηνπο» ζπγθέληξσζε ην κέγηζην πνζνζηφ (36.5%) ζηελ απάληεζε «Πάξα πνιχ» ζε ζρέζε κε φινπο ηνπο ππφινηπνπο παξάγνληεο θαιήο ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ νηθνγέλεηα. Ο παξάγνληαο «ην κνξθσηηθφ επίπεδν ησλ γνλέσλ» ζπγθέληξσζε ην κέγηζην πνζνζηφ (23.6%) ζηελ απάληεζε «Μέηξηα» ζε ζρέζε κε φινπο ηνπο ππφινηπνπο παξάγνληεο θαιήο ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ νηθνγέλεηαο. πκπεξαζκαηηθά, ζα κπνξνχζε λα εηπσζεί φηη νη εθπαηδεπηηθνί πηζηεχνπλ απφ «πνιχ» έσο «πάξα πνιχ» φηη ε θαιή ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ νηθνγέλεηα απνδίδεηαη ζηε δηθή ηνπο πξνζπάζεηα ζε πνζνζηφ 87% πεξίπνπ,

66 59 ζηελ πξνζπάζεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ λα πξνζεγγίζνπλ ηηο νηθνγέλεηεο ησλ καζεηψλ ηνπο ζε πνζνζηφ 83% πεξίπνπ θαη θπξίσο ζην ελδηαθέξνλ ησλ γνλέσλ γηα ην κέιινλ ησλ παηδηψλ ηνπο ζε πνζνζηφ 92%. Παξάγνληεο ζηνπο νπνίνπο απνδίδεηαη ε θαιή ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ κε ηελ νηθνγέλεηα Πάξα πνιχ Πνιχ Μέηξηα Λίγν Καζφινπ Αξηζκφο Απαληήζεσλ α. ηε δηθή ζαο πξνζπάζεηα 19.7% 67.6% 9.9% 2.8% 0.0% 71 β. ην κνξθσηηθφ επίπεδν ησλ γνλέσλ γ. ην ελδηαθέξνλ ησλ γνλέσλ γηα ην κέιινλ ησλ παηδηψλ ηνπο δ. ηελ πξνζπάζεηα ησλ εθπαηδεπηηθψλ λα πξνζεγγίζνπλ ηηο νηθνγέλεηεο ησλ καζεηψλ ηνπο 20.8% 44.4% 23.6% 11.1% 0.0% % 55.3% 7.1% 1.2% 0.0% % 56.4% 10.3% 5.1% 1.3% 78 ε. Κάηη άιιν 1.4% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 2 Πίλαθαο 6: ε πνηνπο ιφγνπο απνδίδεηε ηελ θαιή ζπλεξγαζία ζρνιείνπ - νηθνγέλεηαο; Ζ θαηαλνκή ζπρλνηήησλ πνπ πεξηγξάθεη ηηο απαληήζεηο ζηελ εξψηεζε «Πηζηεχεηε φηη ε πθηζηάκελε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ζαο κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη θαη επέθηαζε ζηελ θαιχηεξε κάζεζε ησλ καζεηψλ;» παξαηίζεληαη ζην ξαβδφγξακκα ηνπ ζρήκαηνο 13. Οη εθπαηδεπηηθνί ηνπ δείγκαηνο, ζε πνζνζηφ ζρεδφλ 82%, απαληνχλ ζεηηθά πηζηεχνληαο φηη ε πθηζηάκελε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ηνπο κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο. Οη παξάγνληεο ζηνπο νπνίνπο απνδίδεηαη ε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο, παξαηίζεληαη αλαιπηηθά ζηνλ Πίλαθα 7 κε ηα αληίζηνηρα πνζνζηά ησλ δηαηαθηηθψλ απαληήζεσλ. Ο παξάγνληαο «ην γεγνλφο πσο ππάξρεη αιιεινελεκέξσζε γηα ηπρφλ πξνβιήκαηα ησλ παηδηψλ (ζπκπεξηθνξάο, κάζεζεο θ.ά.)» ζπγθέληξσζε ην κέγηζην πνζνζηφ (43.4%) ζηελ απάληεζε «Πάξα πνιχ» ζε ζρέζε κε φινπο ηνπο ππφινηπνπο παξάγνληεο βειηίσζεο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο.

67 60 ρήκα 13: Καηαλνκή ζπρλνηήησλ απαληήζεσλ ηεο εξψηεζεο: «Πηζηεχεηε φηη ε πθηζηάκελε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ζαο κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη θαη επέθηαζε ζηελ θαιχηεξε κάζεζε ησλ καζεηψλ;» Ο παξάγνληαο «ην φηη βνεζάεη ζηε βειηίσζε ηνπ ζρνιηθνχ θιίκαηνο» ζπγθέληξσζε ην κέγηζην πνζνζηφ (56.6%) ζηελ απάληεζε «Πνιχ» ζε ζρέζε κε φινπο ηνπο ππφινηπνπο παξάγνληεο βειηίσζεο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο. Άμην αλαθνξάο είλαη φηη ε απάληεζε «θαζφινπ» δελ επηιέρηεθε απφ θαλέλαλ εθπαηδεπηηθφ ηνπ δείγκαηνο γηα θαλέλαλ απφ ηνπο παξάγνληεο βειηίσζεο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο. Όινη νη παξάγνληεο βειηίσζεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο εκθαλίδνπλ βαζκφ ζπκθσλίαο απφ «Πνιχ» έσο «Πάξα πνιχ» ζε πνζνζηφ κεγαιχηεξν ηνπ 85%. Παράγοντεσ βελτίωςησ εκπαιδευτικήσ διαδικαςίασ Πάρα πολφ Πολφ Μζτρια Λίγο Καθόλου Αριθμόσ Απαντήςεων α. Στο ότι οι μακθτζσ νιϊκουν άνετα και αιςκάνονται οικείο το περιβάλλον του ςχολείου 29.1% 56.3% 8.7% 5.8% 0.0% 103 β. Στο γεγονόσ πωσ υπάρχει αλλθλοενθμζρωςθ για τυχόν προβλιματα των παιδιϊν 43.4% 48.4% 7.1% 0.9% 0.0% 113 (ςυμπεριφοράσ, μάκθςθσ κ.ά.) γ. Στο ότι θ ςωςτι ενθμζρωςθ βοθκά τουσ εκπαιδευτικοφσ ςτο 39.1% 53.6% 6.4% 0.9% 0.0% 110 ζργο τουσ δ. Στο ότι βοθκάει ςτθ βελτίωςθ του ςχολικοφ κλίματοσ 35.8% 56.6% 6.6% 0.9% 0.0% 106 Πίλαθαο 7: ε πνηνπο ιφγνπο απνδίδεηε ηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο;

68 61 Οη παξάγνληεο ζηνπο νπνίνπο απνδίδεηαη ε παξεκπφδηζε ηεο βειηίσζεο ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο, παξαηίζεληαη αλαιπηηθά ζηνλ Πίλαθα 8 κε ηα αληίζηνηρα πνζνζηά ησλ δηαηαθηηθψλ απαληήζεσλ. Ο παξάγνληαο «παξεκβαίλνπλ ζην έξγν ησλ εθπαηδεπηηθψλ» παξνπζηάδεη κηα δηαζπνξά ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζηηο απαληήζεηο «θαζφινπ» έσο «πνιχ». Ο παξάγνληαο «θαιχπηνπλ ηπρφλ αδπλακίεο πξνβιήκαηα ησλ παηδηψλ ηνπο» παξνπζηάδεη ζπγθέληξσζε ησλ πνζνζηψλ ζηηο θαηεγνξίεο «Πνιχ» έσο «Μέηξηα» κε αληίζηνηρα πνζνζηά 58.3% θαη 33.3%. ηε ζπγθεθξηκέλε εξψηεζε ν αξηζκφο ησλ αηφκσλ πνπ απάληεζαλ ήηαλ πεξηνξηζκέλνο (19 & 24). Διότι οι γονείσ: Πάρα πολφ Πολφ Μζτρια Λίγο Καθόλου Αριθμόσ Απαντήςεων α. παρεμβαίνουν ςτο ζργο των εκπαιδευτικϊν 0.0% 31.6% 31.6% 15.8% 21.1% 19 β. καλφπτουν τυχόν αδυναμίεσ προβλιματα 4.2% 58.3% 33.3% 4.2% 0.0% 24 των παιδιϊν τουσ γ. Άλλο 0.0% 33.3% 0.0% 66.7% 0.0% 3 Πίλαθαο 8: Πνηνη ιφγνη δελ ζπληεινχλ ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο; Οη ξφινη ηνπο νπνίνπο πξέπεη λα έρεη ν Γηεπζπληήο ζηελ εκπινθή ηνπ πιιφγνπ Γνλέσλ ζην ζρνιείν, παξαηίζεληαη αλαιπηηθά ζηνλ Πίλαθα 9 κε ηα αληίζηνηρα πνζνζηά ησλ απαληήζεσλ. Ο ξφινο «Να αγλνεί ηελ ηνπηθή θνηλσλία» ζπγθέληξσζε ην κέγηζην πνζνζηφ (69.9%) ζηελ απάληεζε «Καζφινπ». Ο ξφινο «ζπλεξγαηηθφο - ζπλδηακνξθσηηθφο (ζπλαπνθάζεηο)» ζπγθέληξσζε ην κέγηζην πνζνζηφ (53.2%) ζηελ απάληεζε «Πάξα πνιχ». Ρόλοσ του Διευθυντή ςτην εμπλοκή του υλλόγου Γονζων ςτο ςχολείο Πάρα πολφ Πολφ Μζτρια Λίγο Καθόλου Αριθμόσ Απαντήςεων α. επικοινωνιακόσ (δθμόςιεσ ςχζςεισ - marketing) β. ςυνεργατικόσ - ςυνδιαμορφωτικόσ (ςυναποφάςεισ) γ. διαχειριςτικόσ αντίκετων απόψεων και ςυμφερόντων δ. να αφινει περικϊρια πρωτοβουλίασ ςτουσ γονείσ 21.7% 37.4% 20.0% 16.5% 4.3% % 39.0% 7.1% 0.7% 0.0% % 47.9% 10.7% 3.3% 5.0% % 36.9% 41.8% 5.7% 0.8% 122 ε.απόλυτα 7.8% 10.4% 36.5% 25.2% 20.0% 115 υπθρεςιακόσ/κεςμικόσ ςτ. να αγνοεί τθν τοπικι 0.9% 3.5% 5.3% 20.4% 69.9% 113 κοινωνία Πίλαθαο 9: Πνηνο πξέπεη λα είλαη ν ξφινο ηνπ Γηεπζπληή ζηελ εκπινθή ηνπ πιιφγνπ Γνλέσλ ζην ζρνιείν;

69 62 Ο ξφινο «Να αθήλεη πεξηζψξηα πξσηνβνπιίαο ζηνπο γνλείο» ζπγθέληξσζε ην κέγηζην πνζνζηφ (41.8%) ζηελ απάληεζε «Μέηξηα». πκπεξαζκαηηθά, νη εθπαηδεπηηθνί πηζηεχνπλ απφ «Λίγν» έσο «Καζφινπ» φηη ν δηεπζπληήο δελ πξέπεη λα αγλνεί ηελ ηνπηθή θνηλσλία ζε πνζνζηφ 90.3% θαη απφ «Πάξα πνιχ» έσο «Πνιχ» φηη ν δηεπζπληήο πξέπεη λα είλαη ζπλεξγαηηθφο ζπλδηακνξθσηηθφο ζε πφζνζηφ 92.2% θαη δηαρεηξηζηηθφο αληίζεησλ απφςεσλ θαη ζπκθεξφλησλ ζε πφζνζηφ 91%. ηνπο πξναλαθεξζέληεο δπλαηνχο ξφινπο ηνπ δηεπζπληή ζηελ εκπινθή ηνπ πιιφγνπ Γνλέσλ ζην ζρνιείν, ε ηάζε ηεο γλψκεο ησλ εθπαηδεπηηθψλ είλαη αξθεηά μεθάζαξε ζε ζρέζε κε ηνπο ππφινηπνπο δπλαηνχο ξφινπο. 3. Απνηειέζκαηα Δπαγσγηθήο ηαηηζηηθήο ην παξφλ θεθάιαην παξαηίζεληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο επαγσγηθήο ζηαηηζηηθήο. Γηαθξίλνληαη ζε 6 παξαγξάθνπο. Πην ζπγθεθξηκέλα, παξαηίζεληαη ηα απνηειέζκαηα απφ ηνλ έιεγρν ηζφηεηαο κέζσλ γηα αλεμάξηεηα δείγκαηα ησλ εξσηήζεσλ / κεηαβιεηψλ «Δίζηε επραξηζηεκέλνο /ε κε ην επίπεδν ζπλεξγαζίαο ηνπ ζρνιείνπ ζαο κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ», «Πηζηεχεηε φηη ν πθηζηάκελνο βαζκφο ζπλεξγαζίαο κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ ζπκβάιιεη ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ ζαο;» θαη «Οη γνλείο αληαπνθξίλνληαη ζηηο πξνζθιήζεηο ηνπ ζρνιείνπ ζαο γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπο ζρεηηθά κε ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο;» σο πξνο δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά. Έγηλε ρξήζε ηνπ έιεγρνπ ηζφηεηαο κέζσλ γηα αλεμάξηεηα δείγκαηα κε ρξήζε ηνπ παξακεηξηθνχ ειέγρνπ t-test, δηφηη ην κέγεζνο ηνπ δείγκαηνο είλαη αξθνχλησο κεγάιν ψζηε λα ππνζέζνπκε φηη ηα δεδνκέλα αθνινπζνχλ ηελ θαλνληθή θαηαλνκή, παξά ην γεγνλφο φηη ν αληίζηνηρνο έιεγρνο θαλνληθφηεηαο ησλ Kolmogorov Smirnov θαηέδεημε παξαβίαζε ηεο θαλνληθφηεηαο (Παξάξηεκα 1β). Γηα επηβεβαίσζε ησλ παξαπάλσ απνηειεζκάησλ έγηλε ρξήζε θαη ησλ αληίζηνηρσλ κε παξακεηξηθψλ ειέγρσλ. Ζ ζπζρέηηζε ησλ εξσηήζεσλ/κεηαβιεηψλ πνπ εθθξάδνπλ ηηο εξεπλεηηθέο ππνζέζεηο ηεο εξγαζίαο σο πξνο ηα δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηνπ δείγκαηνο πξαγκαηνπνηήζεθε κε ρξήζε θαηάιιεισλ παξακεηξηθψλ θαη κε παξακεηξηθψλ ειέγρσλ ηζφηεηαο κέζσλ ηηκψλ (t-test θαη Mann-Whitney U γηα αλεμάξηεηα δείγκαηα). Δπίζεο, έγηλε ρξήζε ηνπ ειέγρνπ ζπζρέηηζεο κε ρξήζε παξακεηξηθνχ (Pearson) θαη κε παξακεηξηθνχ ζπληειεζηή ζπζρέηηζεο (Spearman). i) πζρέηηζε ησλ κεηαβιεηψλ/εξσηήζεσλ «Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ», «Βαζκφο ζπκβνιήο ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ

70 63 ζρνιείνπ απφ ηελ πθηζηάκελε ζπλεξγαζία κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ» θαη «Βαζκφο αληαπφθξηζεο γνλέσλ ζηηο πξνζθιήζεηο ελεκέξσζεο πξνφδνπ» σο πξνο ην θχιν ησλ εξσηψκελσλ ηνλ πίλαθα 10 παξαηίζεληαη αλαιπηηθά νη κέζεο ηηκέο ησλ εξσηήζεσλ/κεηαβιεηψλ «Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ», «Βαζκφο ζπκβνιήο ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ απφ ηελ πθηζηάκελε ζπλεξγαζία κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ» θαη «Βαζκφο αληαπφθξηζεο γνλέσλ ζηηο πξνζθιήζεηο ελεκέξσζεο πξνφδνπ» σο πξνο ηηο θαηεγνξίεο ηεο κεηαβιεηήο «Φχιν» ησλ εξσηψκελσλ. Δπηπιένλ, παξαηίζεληαη ε ηηκή ηεο ζηαηηζηηθήο ειεγρνζπλάξηεζεο πνπ βαζίδεηαη ζηελ θαηαλνκή t θαη ην αληίζηνηρν παξαηεξνχκελν επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο (p-value). Έιεγρνο Ιζφηεηαο Μέζσλ Αλεμαξηήησλ Γεηγκάησλ (Independent Sample s t-test) Δξψηεζε/Μεηαβιεηή Φχιν N Μέζε ηηκή Σηκή Διέγρνπ t-test Παξαηεξνχκελν επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο (p-value) Ηθαλνπνίεζε επίπεδν ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο Γπλαίθα 81 3,79 Άλδξαο 62 3, >0.05 Πηζηεχεηε φηη ν πθηζηάκελνο βαζκφο ζπλεξγαζίαο κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ ζπκβάιιεη ζηελ Γπλαίθα 81 3, >0.05 απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ ζαο; Άλδξαο 62 3,58 Οη γνλείο αληαπνθξίλνληαη ζηηο πξνζθιήζεηο ηνπ ζρνιείνπ ζαο γηα Γπλαίθα 81 3, >0.05 ηελ ελεκέξσζε ηνπο ζρεηηθά κε ηελ Άλδξαο 61 3,57 πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο; Πίλαθαο 10: Έιεγρνο ηζφηεηαο κέζσλ ηηκψλ γηα αλεμάξηεηα δείγκαηα σο πξνο ην θχιν (t - test) Απφ ηα απνηειέζκαηα ηνπ πίλαθα 10 παξαηεξνχκε φηη δελ πξνθχπηεη ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθή δηαθνξνπνίεζε γηα ηηο κεηαβιεηέο «Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ», «Βαζκφο ζπκβνιήο ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ απφ ηελ πθηζηάκελε ζπλεξγαζία κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ» θαη «Βαζκφο αληαπφθξηζεο γνλέσλ ζηηο πξνζθιήζεηο ελεκέξσζεο πξνφδνπ» σο πξνο ην θχιν ησλ εξσηψκελσλ, θαζψο ηα αληίζηνηρα παξαηεξνχκελα επίπεδα ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο είλαη κεγαιχηεξα ηνπ 10%.

71 64 ii) πζρέηηζε ησλ κεηαβιεηψλ/εξσηήζεσλ «Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ», «Βαζκφο ζπκβνιήο ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ απφ ηελ πθηζηάκελε ζπλεξγαζία κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ» θαη «Βαζκφο αληαπφθξηζεο γνλέσλ ζηηο πξνζθιήζεηο ελεκέξσζεο πξνφδνπ» σο πξνο ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε ησλ εξσηψκελσλ. ηνλ πίλαθα 11 παξαηίζεληαη αλαιπηηθά νη κέζεο ηηκέο ησλ εξσηήζεσλ/κεηαβιεηψλ «Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ», «Βαζκφο ζπκβνιήο ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ απφ ηελ πθηζηάκελε ζπλεξγαζία κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ» θαη «Βαζκφο αληαπφθξηζεο γνλέσλ ζηηο πξνζθιήζεηο ελεκέξσζεο πξνφδνπ» σο ηηο θαηεγνξίεο ηεο κεηαβιεηήο «νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε» ησλ εξσηψκελσλ. Δπηπιένλ, παξαηίζεληαη ε ηηκή ειέγρνπ Οκνγέλεηαο Γηαθπκάλζεσλ (Test of Homogeneity of Variances), ε ηηκή ηεο ζηαηηζηηθήο ειεγρνζπλάξηεζεο πνπ βαζίδεηαη ζηελ θαηαλνκή F (ANOVA) θαη ην αληίζηνηρν παξαηεξνχκελν επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο (p-value). Απφ ηα απνηειέζκαηα ηνπ πίλαθα 11 παξαηεξνχκε φηη δελ πξνθχπηεη ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθή δηαθνξνπνίεζε γηα ηηο κεηαβιεηέο «Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ» θαη «Βαζκφο αληαπφθξηζεο γνλέσλ ζηηο πξνζθιήζεηο ελεκέξσζεο πξνφδνπ» σο πξνο ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε ησλ εξσηψκελσλ, θαζψο ηα αληίζηνηρα παξαηεξνχκελα επίπεδα ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο είλαη κεγαιχηεξα ηνπ 10%. Σα απνηειέζκαηα ηνπ πίλαθα 11 επηβεβαηψλνληαη απφ ηνλ αληίζηνηρν κε παξακεηξηθφ έιεγρν ησλ Kruskall Wallis H θαη ηνπο αλζεθηηθνχο ειέγρνπο ζε έιιεηςε νκνζθεδαζηηθφηεηαο θαη θαλνληθφηεηαο (Παξάξηεκα 2). Πξνέθπςε ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθή δηαθνξνπνίεζε γηα ηε κεηαβιεηή «Βαζκφο ζπκβνιήο ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ απφ ηελ πθηζηάκελε ζπλεξγαζία κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ» σο πξνο ηηο ηξεηο θαηεγνξίεο ηεο νηθνγελεηαθήο θαηάζηαζεο ζε επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο 5%, θαζψο p v =0.047<0.05=α. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε θαηεγνξία «άιιν» έρεη ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθά πςειφηεξε κέζε ηηκή ζηε κεηαβιεηή «Βαζκφο ζπκβνιήο ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ απφ ηελ πθηζηάκελε ζπλεξγαζία κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ» ζε ζρέζε κε ηηο κέζεο ηηκέο ησλ θαηεγνξηψλ «έγγακνο» (p v =0.082<0.10=α) θαη «άγακνο» (p v =0.014<0.05=α), νη νπνίεο δελ έρνπλ ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθή δηαθνξνπνίεζε κεηαμχ ηνπο, φπσο παξαηίζεηαη ζηνλ πίλαθα πνιιαπιψλ ζπγθξίζεσλ (πίλαθαο 12) θαη ζην ζρήκα 14.

72 65 Έιεγρνο Ιζφηεηαο Μέζσλ Αλεμαξηήησλ Γεηγκάησλ (One way ANOVA) Δξψηεζε/Μεηαβιεηή Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε N Μέζε ηηκή Σηκή Διέγρνπ Οκνγέλεηαο Γηαθπκάλζεσλ Διέγρνο F-test ANOVA Παξαηεξνχκελν επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο (p-value) Ηθαλνπνίεζε επίπεδν ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο Πηζηεχεηε φηη ν πθηζηάκελνο βαζκφο ζπλεξγαζίαο κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ ζπκβάιιεη ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ ζαο; Οη γνλείο αληαπνθξίλνληαη ζηηο πξνζθιήζεηο ηνπ ζρνιείνπ ζαο γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπο ζρεηηθά κε Έγγακνο/ε Άγακνο/ε Άιιν Έγγακνο/ε Άγακνο/ε Άιιν Έγγακνο/ε Άγακνο/ε < < ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο; Άιιν Πίλαθαο 11: Έιεγρνο ηζφηεηαο κέζσλ ηηκψλ γηα αλεμάξηεηα δείγκαηα σο πξνο ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε (F test - ANOVA) (I) Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε Έγγακνο/ε Άγακνο/ε (J) Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε Πνιιαπιέο πγθξίζεηο LSD Μέζε Γηαθνξά (I-J) Παξαηεξνχκελν επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο (p-value) 95% Γηάζηεκα Δκπηζηνζχλεο Κάησ φξην Άλσ φξην Άγακνο/ε 0,245 0,175-0,11 0,60 Άιιν -0,463 0,082-0,98 0,06 Έγγακνο/ε -0,245 0,175-0,60 0,11 Άιιν -0,708 * 0,014-1,27-0,14 Έγγακνο/ε 0,463 0,082-0,06 0,98 Άιιν Άγακνο/ε 0,708 * 0,014 0,14 1,27 Πίλαθαο 12: Πνιιαπιέο ζπγθξίζεηο σο πξνο ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε (LSD)

73 66 ρήκα 14: Γηάγξακκα Μέζσλ Σηκψλ ηεο κεηαβιεηήο ««Βαζκφο ζπκβνιήο ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ απφ ηελ πθηζηάκελε ζπλεξγαζία κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ» σο πξνο ηηο θαηεγνξίεο ηεο νηθνγελεηαθήο θαηάζηαζεο iii) πζρέηηζε ησλ κεηαβιεηψλ/εξσηήζεσλ «Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ», «Βαζκφο ζπκβνιήο ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ απφ ηελ πθηζηάκελε ζπλεξγαζία κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ» θαη «Βαζκφο αληαπφθξηζεο γνλέσλ ζηηο πξνζθιήζεηο ελεκέξσζεο πξνφδνπ» σο ηελ ειηθηαθή νκάδα ησλ εξσηψκελσλ ηνλ πίλαθα 13 παξαηίζεληαη αλαιπηηθά νη κέζεο ηηκέο ησλ εξσηήζεσλ/κεηαβιεηψλ «Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ», «Βαζκφο ζπκβνιήο ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ απφ ηελ πθηζηάκελε ζπλεξγαζία κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ» θαη «Βαζκφο αληαπφθξηζεο γνλέσλ ζηηο πξνζθιήζεηο ελεκέξσζεο πξνφδνπ» σο ηηο δχν θαηεγνξίεο ηεο κεηαβιεηήο «Ζιηθηαθή θιάζε» ησλ εξσηψκελσλ. Δπηπιένλ, παξαηίζεληαη ε ηηκή ηεο ζηαηηζηηθήο ειεγρνζπλάξηεζεο πνπ βαζίδεηαη ζηελ θαηαλνκή t θαη ην αληίζηνηρν παξαηεξνχκελν επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο (p-value). Απφ ηα απνηειέζκαηα ηνπ πίλαθα 13 παξαηεξνχκε φηη πξνθχπηεη ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθή δηαθνξνπνίεζε γηα φιεο ηηο πξναλαθεξζείζεο κεηαβιεηέο σο πξνο ηελ ειηθηαθή θαηαλνκή

74 67 ησλ εξσηψκελσλ, θαζψο ηα αληίζηνηρα παξαηεξνχκελα επίπεδα ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο είλαη κηθξφηεξα ηνπ 5%. Έιεγρνο Ιζφηεηαο Μέζσλ Αλεμαξηήησλ Γεηγκάησλ (Independent Sample s t-test) Δξψηεζε/Μεηαβιεηή Ηιηθία N Μέζε ηηκή Σηκή Διέγρνπ t-test Παξαηεξνχκελν επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο (p-value) Ηθαλνπνίεζε επίπεδν ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο Άλσ ησλ Δψο <0.05 Πηζηεχεηε φηη ν πθηζηάκελνο βαζκφο ζπλεξγαζίαο κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ ζπκβάιιεη ζηελ Άλσ ησλ <0.05 απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ ζαο; Δψο Οη γνλείο αληαπνθξίλνληαη ζηηο πξνζθιήζεηο ηνπ ζρνιείνπ ζαο γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπο ζρεηηθά κε ηελ Άλσ ησλ <0.05 Δψο πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο; Πίλαθαο 13: Έιεγρνο ηζφηεηαο κέζσλ ηηκψλ γηα αλεμάξηεηα δείγκαηα σο πξνο ηελ ειηθηαθή νκάδα (t - test) Πην ζπγθεθξηκέλα, νη εθπαηδεπηηθνί άλσ ησλ 40 εηψλ έρνπλ, ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθά (p v =0.022<0.05=α) πςειφηεξε κέζε ηηκή σο πξνο ηελ ηθαλνπνίεζε ηνπ επίπεδνπ ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο, σο πξνο ζπκβνιή ηνπ βαζκνχ ζπλεξγαζίαο κε ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ θαη σο πξνο ηελ αληαπφθξηζε ζηηο πξνζθιήζεηο ηνπ ζρνιείνπ γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπο ζρεηηθά κε ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο ζε ζρέζε κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο θάησ ησλ 40 εηψλ. iv) πζρέηηζε ησλ κεηαβιεηψλ/εξσηήζεσλ «Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ», «Βαζκφο ζπκβνιήο ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ απφ ηελ πθηζηάκελε ζπλεξγαζία κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ» θαη «Βαζκφο αληαπφθξηζεο γνλέσλ ζηηο πξνζθιήζεηο ελεκέξσζεο πξνφδνπ» σο ηελ εηδηθφηεηα ησλ εξσηψκελσλ ηνλ πίλαθα 14 παξαηίζεληαη αλαιπηηθά νη κέζεο ηηκέο ησλ εξσηήζεσλ/κεηαβιεηψλ «Βαζκφο ηθαλνπνίεζεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ζρνιείνπ θαη γνλέσλ», «Βαζκφο ζπκβνιήο ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ απφ ηελ πθηζηάκελε ζπλεξγαζία κεηαμχ ζρνιείνπ

75 68 θαη γνλέσλ» θαη «Βαζκφο αληαπφθξηζεο γνλέσλ ζηηο πξνζθιήζεηο ελεκέξσζεο πξνφδνπ» σο πξνο ηηο δχν θαηεγνξίεο ηεο κεηαβιεηήο «εηδηθφηεηα» ησλ εξσηψκελσλ. Δπηπιένλ, παξαηίζεληαη ε ηηκή ηεο ζηαηηζηηθήο ειεγρνζπλάξηεζεο πνπ βαζίδεηαη ζηελ θαηαλνκή t θαη ην αληίζηνηρν παξαηεξνχκελν επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο (p-value). Έιεγρνο Ιζφηεηαο Μέζσλ Αλεμαξηήησλ Γεηγκάησλ (Independent Sample s t-test) Δξψηεζε/Μεηαβιεηή Δηδηθφηεηα N Μέζε ηηκή Σηκή Διέγρνπ t-test Παξαηεξνχκελν επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο (p-value) Ηθαλνπνίεζε επίπεδν ζπλεξγαζίαο Μνπζηθήο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο Γεληθψλ Μαζεκάησλ <0.05 Πηζηεχεηε φηη ν πθηζηάκελνο βαζκφο ζπλεξγαζίαο κε ηνπο Μνπζηθήο γνλείο ησλ καζεηψλ ζπκβάιιεη ζηελ απνηειεζκαηηθή ιεηηνπξγία ηνπ ζρνιείνπ ζαο; Γεληθψλ Μαζεκάησλ Οη γνλείο αληαπνθξίλνληαη ζηηο Μνπζηθήο πξνζθιήζεηο ηνπ ζρνιείνπ ζαο γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπο ζρεηηθά κε Γεληθψλ ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο; Μαζεκάησλ Πίλαθαο 14: Έιεγρνο ηζφηεηαο κέζσλ ηηκψλ γηα αλεμάξηεηα δείγκαηα σο πξνο ηελ εηδηθφηεηα (t - test) Απφ ηα απνηειέζκαηα ηνπ πίλαθα 14 παξαηεξνχκε φηη πξνθχπηεη ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθή δηαθνξνπνίεζε γηα ηε κεηαβιεηή «Ηθαλνπνίεζε επίπεδν ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο» σο πξνο ηελ εηδηθφηεηα (p v =0.037<0.05=α). Πην ζπγθεθξηκέλα, νη εθπαηδεπηηθνί κε εηδηθφηεηα Μνπζηθήο έρνπλ, ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθά, ρακειφηεξε κέζε ηηκή σο πξνο ηελ ηθαλνπνίεζε ηνπ επίπεδνπ ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο ζε ζρέζε κε ηνπο εθπαηδεπηηθνχο Γεληθψλ Μαζεκάησλ. v) πζρέηηζε κεηαβιεηψλ - πληειεζηήο ζπζρέηηζεο Pearson & Spearman Οη κεηαβιεηέο «πλνιηθή Δκπεηξία» θαη «Βαζκφο αληαπφθξηζεο γνλέσλ ζηηο πξνζθιήζεηο ηνπ ζρνιείνπ γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπο ζρεηηθά κε ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο» ζπζρεηίδνληαη αζζελψο ζεηηθά, αιιά, ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθά. Σα απνηειέζκαηα ησλ ειέγρσλ ζπζρέηηζεο ησλ Pearson θαη Spearman παξαηίζεληαη ζηνλ πίλαθα 15.

76 69 Έιεγρνο πζρέηηζεο (Pearson Spearman Correlations ) Μεηαβιεηή 1 Μεηαβιεηή 2 Pearson Correlation Spearman Correlations Βαζκφο αληαπφθξηζεο γνλέσλ κε ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο πλνιηθή ζηηο πξνζθιήζεηο ηνπ ζρνιείνπ Δκπεηξία γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπο ζρεηηθά (p v =0.007<0.01) (p v =0.012<0.05) Πίλαθαο 15: Έιεγρνο πζρέηηζεο ησλ Pearson Spearman Απφ ηνλ πίλαθα 15 παξαηεξνχκε φηη νη κεηαβιεηέο πνπ εμεηάδνληαη παξνπζηάδνπλ ζεηηθή ζπζρέηηζε πνπ θξίλεηαη ζεηηθή, αζζελήο θαη ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθή ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 5%. Πην ζπγθεθξηκέλα, φηαλ απμάλνπλ ηα έηε ζπλνιηθήο εκπεηξίαο ελφο εθπαηδεπηηθνχ, απμάλεη θαη ν βαζκφο ηθαλνπνίεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ απφ ηελ αληαπφθξηζε ησλ γνλέσλ ζηηο πξνζθιήζεηο ηνπ ζρνιείνπ γηα ηελ ελεκέξσζε ηνπο ζρεηηθά κε ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ ηνπο. vi) Έιεγρνο Αλεμαξηεζίαο Μεηαβιεηψλ - Chi Square Οη κεηαβιεηέο «Πηζηεχεηε φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ζαο κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ θαιχηεξε κάζεζε» θαη «Ιθαλνπνίεζε επίπεδν ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο» είλαη ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθά εμαξηεκέλεο. Ο πίλαθαο 16 είλαη νπζηαζηηθά ν πίλαθαο ζπλάθεηαο ησλ πξναλαθεξζέλησλ κεηαβιεηψλ θαη ηα απνηειέζκαηα ηνπ ειέγρνπ αλεμαξηεζίαο chi square παξαηίζεληαη αλαιπηηθά ζην παξάξηεκα 4. Ιθαλνπνίεζε επίπεδν ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο * Πηζηεχεηε φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ζαο κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ θαιχηεξε κάζεζε Crosstabulation Πηζηεχεηε φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ χλνιν ζρνιείνπ ζαο κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ θαιχηεξε κάζεζε NAI OXI Ηθαλνπνίεζε Καζφινπ Count επίπεδν εσο % within Ηθαλνπνίεζε επίπεδν ζπλεξγαζίαο 65.5% 34.5% 100.0% ζπλεξγαζίαο κέηξηα κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο

77 70 κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο % within Πηζηεχεηε φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ζαο κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ θαιχηεξε κάζεζε 30.8% 73.1% 38.5% Count Πνιχ εσο πάξα πνιχ % within Ηθαλνπνίεζε επίπεδν ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο % within Πηζηεχεηε φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ζαο κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ θαιχηεξε κάζεζε 92.0% 8.0% 100.0% 69.2% 26.9% 61.5% Count % within Ηθαλνπνίεζε επίπεδν ζπλεξγαζίαο 81.8% 18.2% 100.0% χλνιν κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο % within Πηζηεχεηε φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ζαο κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη 100.0% 100.0% 100.0% ζηελ θαιχηεξε κάζεζε Πίλαθαο 16: πλάθεηα κεηαβιεηψλ «Ιθαλνπνίεζε επίπεδν ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο» θαη «Πηζηεχεηε φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ζαο κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ θαιχηεξε κάζεζε» Οη κεηαβιεηέο πνπ εμεηάδνληαη παξνπζηάδνπλ ζπζρέηηζε πνπ θξίλεηαη ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθή ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 1% δηφηη γηα ην παξαηεξνχκελν επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο ηζρχεη: p v <0.01 (παξάξηεκα 4). ην ζρήκα 15 παξαηίζεηαη ην ζπγθξηηηθφ ξαβδφγξακκα ησλ ζπρλνηήησλ ησλ θαηεγνξηθψλ κεηαβιεηψλ «Ηθαλνπνίεζε απφ ην επίπεδν ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο» θαη «Πηζηεχεηε φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ζαο κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ θαιχηεξε κάζεζε». Παξαηεξνχκε φηη ζηελ πεξίπησζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ είλαη ηθαλνπνηεκέλνη απφ ην επίπεδν ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο απφ «πνιχ» έσο «πάξα πνιχ», ηφηε νη εθπαηδεπηηθνί πνπ πηζηεχνπλ φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ηνπο κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ θαιχηεξε κάζεζε είλαη πεξίπνπ 12 θνξέο πεξηζζφηεξνη ζε ζρέζε κε απηνχο πνπ πηζηεχνπλ φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ηνπο κε ηνπο γνλείο δελ ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ θαιχηεξε κάζεζε. ηελ πεξίπησζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ πνπ είλαη ηθαλνπνηεκέλνη απφ ην επίπεδν ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο

78 71 νηθνγέλεηαο απφ «θαζφινπ» έσο «κέηξηα», ηφηε νη εθπαηδεπηηθνί πνπ πηζηεχνπλ φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ηνπο κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ θαιχηεξε κάζεζε είλαη ιηγφηεξν απφ 2 θνξέο πεξηζζφηεξνη ζε ζρέζε κε απηνχο πνπ πηζηεχνπλ φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ηνπο κε ηνπο γνλείο δελ ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ θαιχηεξε κάζεζε. ρήκα 15: πγθξηηηθφ ξαβδφγξακκα κεηαβιεηψλ «Ιθαλνπνίεζε απφ ην επίπεδν ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο» θαη «Πηζηεχεηε φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ζαο κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ θαιχηεξε κάζεζε» πκπεξαζκαηηθά, αλ θάπνηνο εθπαηδεπηηθφο πηζηεχεη φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ηνπ κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ θαιχηεξε κάζεζε, έρεη κεγαιχηεξε πηζαλφηεηα λα είλαη ηθαλνπνηεκέλνο απφ ην επίπεδν ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ θαη ηεο νηθνγέλεηαο «απφ πνιχ» έσο «πάξα πνιχ», ζε ζρέζε κε ηελ πεξίπησζε πνπ θάπνηνο εθπαηδεπηηθφο δελ πηζηεχεη φηη ε ζπλεξγαζία ηνπ ζρνιείνπ ηνπο κε ηνπο γνλείο ζπληειεί ζηε βειηίσζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο θαη ζηελ θαιχηεξε κάζεζε.