Προτάσεις της ΡΑΕ για τη Διαχείριση του Χρέους Πελατών των Προμηθευτών Ηλεκτρικής Ενέργειας

Transcript

1 Προτάσεις της ΡΑΕ για τη Διαχείριση του Χρέους Πελατών των Προμηθευτών Ηλεκτρικής Ενέργειας ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ Περιεχόμενα 1. Ιστορικό 2. Αξιολόγηση από τη ΡΑΕ της πρότασης διαφόρων προμηθευτών για τη δημιουργία βάσης δεδομένων ανάλογης του Τειρεσία 3. Εναλλακτικές Προτάσεις της ΡΑΕ 4. Επόμενα βήματα

2 1. Ιστορικό Η διαχείριση ληξιπρόθεσμων οφειλών πελατών των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη λιανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας (Προμηθευτές) αποκτά ολοένα και αυξανόμενη σημασία, ιδίως υπό την τρέχουσα δυσμενή οικονομική συγκυρία. Οι συνέπειες είναι, τόσο άμεσες και αφορούν στην οικονομική βιωσιμότητα των Προμηθευτών που δραστηριοποιούνται στην εν λόγω αγορά, όσο και έμμεσες και αφορούν στα προσφερόμενα στους καταναλωτές (Πελάτες) τιμολόγια τα οποία ενδεχομένως θα χρειαστεί να καλύψουν το επιπλέον κόστος που δημιουργεί η ύπαρξη ληξιπρόθεσμων οφειλών. Σύμφωνα με τον ισχύοντα Κώδικα Προμήθειας, προβλέπονται τα εξής: Άρθρο 10, παρ. 1: «Η αλλαγή Προµηθευτή επιτρέπεται έπειτα από προηγούµενη καταγγελία της σύµβασης προµήθειας και δεν µπορεί να παρεµποδιστεί εξ αιτίας µη εξόφλησης χρεώσεων που έχουν επιβληθεί». Άρθρο 12, παρ. 12: «Μετά την πάροδο τριάντα (30) ηµερών από τότε που ορισµένη χρέωση καταστεί ληξιπρόθεσµη, ο Προµηθευτής έχει το δικαίωµα να κοινοποιήσει όχληση υπερηµερίας στον Επιλέγοντα Πελάτη, θέτοντας παράλληλα προθεσµία τουλάχιστον δεκατεσσάρων (14) ηµερών για την εξόφληση της χρέωσης. Εάν η προθεσµία αυτή παρέλθει άπρακτη, ο Προµηθευτής έχει το δικαίωµα να καταγγείλει αµέσως τη σύµβαση προµήθειας και να απαιτήσει από το Διαχειριστή του Συστήµατος ή του Δικτύου να αποσυνδέσουν ή να απενεργοποιήσουν την προµήθεια του συγκεκριµένου Πελάτη». Άρθρο 10, παρ. 10: «Ο Προμηθευτής δεν μπορεί να απαιτήσει από τον Επιλέγοντα Πελάτη την παροχή εγγύησης που υπερβαίνει το ποσό που αντιστοιχεί σε πραγματική ή κατ εκτίμηση χρέωση για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τριών (3) μηνών». Κατά την διεξαγωγή από τη ΡΑΕ της Δημόσιας Διαβούλευσης για τον νέο Κώδικα Προμήθειας, προτάθηκαν από τους συμμετέχοντες εναλλακτικά μέτρα διαχείρισης των ληξιπρόθεσμων οφειλών, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται τα εξής: Δικαίωμα απόρριψης από τον Προμηθευτή της αίτησης για Προσφορά Προμήθειας λόγω ύπαρξης ληξιπρόθεσμων οφειλών, όχι μόνο στην περίπτωση οφειλών στον ίδιο Προμηθευτή, αλλά και για οφειλές προς άλλον Προμηθευτή. Δυνατότητα του Προμηθευτή να αυξήσει το ποσό της εγγύησης στην περίπτωση Πελάτη με ιστορικό ληξιπρόθεσμων οφειλών. Επιπλέον, με σχετικές επιστολές, οι Προμηθευτές έχουν θέσει υπόψη της ΡΑΕ επιπλέον ζητήματα προς επίλυση, τα οποία συνδέονται με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές, συμπεριλαμβάνοντας και προτεινόμενα μέτρα. Πιο συγκεκριμένα, έχουν παρατηρηθεί τα εξής: Προβλήματα στην εφαρμογή του μηχανισμού εντολής απενεργοποίησης/ αποσύνδεσης παροχής ως εργαλείο για την αποφυγή ή τη διευθέτηση των οφειλών (υπό διερεύνηση από τη ΡΑΕ). Σελίδα 2 από 19

3 Η υποχρέωση των Προμηθευτών να αποδίδουν τις χρεώσεις τρίτων (χρήσης συστήματος & δικτύου, χρεώσεις ΥΚΩ και ειδικό τέλος ΑΠΕ), ακόμα και αν δεν τα εισπράττουν από τους Πελάτες τους. Οι Προμηθευτές προτείνουν μεταφορά της επισφάλειας στους τελικούς δικαιούχους ή υπολογισμό επί των μηανταγωνιστικών χρεώσεων συντελεστή επισφαλειών. Οι Πελάτες με ληξιπρόθεσμες οφειλές προχωρούν στην αλλαγή Προμηθευτή χωρίς να τακτοποιήσουν τις οφειλές τους με τον προηγούμενο Προμηθευτή τους. Τα μέτρα ελέγχου οικονομικής συνέπειας Πελάτη προς τον προηγούμενο Προμηθευτή, τα οποία προτάθηκαν από Προμηθευτές, έχουν ως εξής: Υποχρέωση του Πελάτη να προσκομίζει κατά την αίτηση για προσφορά προμήθειας τον τελευταίο εκκαθαριστικό λογαριασμό του, ώστε να ελέγχεται η ύπαρξη ληξιπρόθεσμων οφειλών. Δημιουργία μιας κοινής πλατφόρμας (Αρχείο Δεδομένων Οικονομικής Συμπεριφοράς τύπου «Τειρεσία») που θα διατηρεί π.χ. ο Διαχειριστής του Δικτύου Διανομής, και που θα συγκεντρώνει και θα διαθέτει πληροφορίες οικονομικής συμπεριφοράς των υποψηφίων Πελατών τους. Δικαίωμα απόρριψης από τον Προμηθευτή της αίτησης για Προσφορά Προμήθειας λόγω ύπαρξης ληξιπρόθεσμων οφειλών ή λόγω άρνησης προσκόμισης τελευταίου λογαριασμού. Βάσει του σχεδίου νόμου για την εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας με το 3 ο Ενεργειακό Πακέτο, ο Προμηθευτής θα έχει τη δυνατότητα άρνησης υποβολής Προσφοράς Προμήθειας σε περίπτωση ύπαρξης ληξιπρόθεσμων οφειλών σε άλλο Προμηθευτή. Θα πρέπει, επομένως, να υπάρχουν ανάλογες προβλέψεις στο νέο Κώδικα Προμήθειας. Στην παρούσα διαβούλευση, η ΡΑΕ προχωρά στη διατύπωση απόψεων και εναλλακτικών μέτρων για τη διαχείριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Διευκρινίζεται πως, ο όρος ληξιπρόθεσμες οφειλές για τους σκοπούς της παρούσας Δημόσιας Διαβούλευσης και των προτεινόμενων μέτρων, αναφέρεται σε οφειλές που προκαλούνται με διαπιστωμένη ευθύνη του Πελάτη, και δεν υφίσταται διαφωνία μεταξύ Προμηθευτή και Πελάτη για τους λογαριασμούς κατανάλωσης που έχουν εκδοθεί. 2. Αξιολόγηση της πρότασης δημιουργίας βάσης δεδομένων ανάλογης του Τειρεσία Μετά από σχετικά αιτήματα Προμηθευτών, η ΡΑΕ προχώρησε σε προκαταρκτική εξέταση της δυνατότητας δημιουργίας αρχείου στα πρότυπα της Τειρεσίας Α.Ε.. Στο Παράρτημα 1, παρατίθενται τα αποτελέσματα της διερεύνησης αυτής, τα οποία περιλαμβάνουν περιγραφή της Τειρεσίας Α.Ε. και των δεδομένων που τηρεί, την προσβασιμότητα στο αρχείο αυτό, τις προϋποθέσεις δημιουργίας και τήρησης παρόμοιου αρχείου, καθώς και σχετικές αποφάσεις της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) σε αιτήματα δημιουργίας τέτοιων βάσεων δεδομένων. Συμπερασματικά, από την ανάλυση της ΡΑΕ προκύπτουν τα εξής: Σελίδα 3 από 19

4 Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας δεν έχει αρμοδιότητα να αποφανθεί για τη δημιουργία μιας τέτοιας βάσης δεδομένων. Για τη δημιουργία βάσης δεδομένων στα πρότυπα της Τειρεσίας Α.Ε. θα πρέπει να γίνει αίτημα από τους Προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας ως κλάδου/ συνδέσμου προς την ΑΠΔΠΧ. Στο αίτημα αυτό θα πρέπει να γίνει ακριβής καταγραφή των δεδομένων των Πελατών που επιθυμούν να καταχωρούνται στην εν λόγω βάση. Επιπλέον, οι Προμηθευτές θα πρέπει να καταθέσουν στην ΑΠΔΠΧ οποιαδήποτε στοιχεία θεωρούν ότι μπορούν να αποδείξουν ότι: o ο επιχειρηματικός κίνδυνος που αναλαμβάνουν από την άσκηση της συγκεκριμένης εμπορικής δραστηριότητας είναι τόσο υψηλός, ώστε να απειλείται η εύρυθμη λειτουργία ολόκληρου του συγκεκριμένου επιχειρηματικού κλάδου, o η ζημία που υφίσταται ο συγκεκριμένος κλάδος είναι τόσο μεγάλη, που ο περιορισμός του ατόμου στην ιδιωτικότητά του «καθίσταται πλέον αναγκαίος», και o τα μέλη του κλάδου ηλεκτρικής ενέργειας έχουν ελέγξει τη δυνατότητα χρήσης και «άλλων μέσων» αποφυγής μεγιστοποίησης της ζημιάς, τα οποία έχουν αποτύχει και για αυτό αιτούνται τη δημιουργία μαύρης λίστας. Απαιτείται τελική απόφαση/ έγκριση από την ΑΠΔΠΧ, από την οποία να προκύπτει ότι η επεξεργασία και συλλογή των παραπάνω δεδομένων είναι πράγματι «απολύτως αναγκαία» για την προστασία της εμπορικής πίστης του κλάδου, η οποία «υπερέχει προφανώς» των συμφερόντων της ιδιωτικότητας του κάθε αντισυμβαλλόμενου. Σε κάθε περίπτωση, το θέμα δημιουργίας και τήρησης της βάσης δεδομένων στα πρότυπα της Τειρεσίας Α.Ε. χρήζει περαιτέρω διερεύνησης με την ΑΠΔΠΧ. Για το λόγο αυτό, αλλά και εκ του γεγονότος ότι δεν έχει πραγματοποιηθεί κανένα από τα ως άνω βήματα από την πλευρά των Προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας, και δεν υπάρχει άρα εξουσιοδότηση από την ίδια την ΑΠΔΠΧ, η ΡΑΕ προχωρά στη διατύπωση εναλλακτικών προτάσεων πρόληψης και διαχείρισης του χρέους των Πελατών, λαμβάνοντας υπ όψη και την εμπειρία άλλων χωρών. 3. Εναλλακτικές Προτάσεις της ΡΑΕ Οι προτάσεις της ΡΑΕ για τη λήψη συγκεκριμένων εναλλακτικών μέτρων διακρίνονται σε: Προτάσεις μέτρων για την πρόληψη/ αποφυγή της δημιουργίας χρέους, Προτάσεις μέτρων για τη διαχείριση των οφειλών, και Άλλα μέτρα. Σελίδα 4 από 19

5 Α. Μέτρα για την πρόληψη/ αποφυγή δημιουργίας χρέους 1. Δικαίωμα άρνησης υποβολής προσφοράς προμήθειας εάν υφίστανται ληξιπρόθεσμες οφειλές Το δικαίωμα αυτό προϋποθέτει την ενημέρωση του Προμηθευτή σχετικά με την ύπαρξη ληξιπρόθεσμων οφειλών του υποψήφιου Πελάτη του βάσει σύμβασης με άλλο Προμηθευτή. Η ενημέρωση αυτή μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους: 1. Άμεση πληροφόρηση από τον Πελάτη: Ο Προμηθευτής ζητά από τον υποψήφιο Πελάτη να προσκομίσει τον τελευταίο εκκαθαριστικό λογαριασμό του από τον υφιστάμενο Προμηθευτή του ώστε να διαπιστωθεί εάν υφίστανται ληξιπρόθεσμες οφειλές. Ο Προμηθευτής έχει δικαίωμα να αρνηθεί να καταθέσει Προσφορά Προμήθειας είτε εάν ο Πελάτης δεν προσκομίσει εκκαθαριστικό λογαριασμό είτε εάν από το λογαριασμό αυτό προκύπτει πως υφίστανται ληξιπρόθεσμες οφειλές. Πλεονεκτήματα: Η πρόταση αυτή έχει το πλεονέκτημα ότι δεν απαιτείται η παροχή στοιχείων από τρίτους, με ενδεχόμενα προβλήματα εφαρμογής λόγω τήρησης αρχών προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. 2. Πληροφόρηση ύπαρξης ληξιπρόθεσμων οφειλών (debt flagging) από τρίτους. Κατά τη διαδικασία αλλαγής Προμηθευτή, η ενημέρωση του νέου Προμηθευτή περί ύπαρξης ιστορικού ληξιπρόθεσμων οφειλών (με στοιχεία όπως συχνότητα εμφάνισης ληξιπρόθεσμων οφειλών, αριθμός ημερών υπερημερίας, ύψος του οφειλόμενου ποσού, κλπ.) μπορεί να γίνει είτε από το Διαχειριστή του Δικτύου, είτε από τον υφιστάμενο Προμηθευτή του με τη διαδικασία που περιγράφεται παρακάτω στο μέτρο Β.5. Η ενημέρωση από το Διαχειριστή του Δικτύου μπορεί να γίνει μέσω αρχείου που περιέχει ιστορικά στοιχεία των εντολών αποσύνδεσης λόγω ύπαρξης ληξιπρόθεσμων οφειλών που συνδέονται με συγκεκριμένη παροχή ή Πελάτη. Η δυνατότητα τήρησης τέτοιου αρχείου από το Διαχειριστή του Δικτύου πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω, ιδίως σε ότι αφορά θέματα προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Θα πρέπει ο Πελάτης να έχει συναινέσει εκ των προτέρων, ενδεχομένως μέσω σχετικού όρου στη Σύμβαση Προμήθειας, στην παροχή στοιχείων σχετικά με το ιστορικό πληρωμών του σε οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο Προμηθευτή. Πρόταση ΡΑΕ: Η δυνατότητα άρνησης Προμήθειας προβλέπεται στο υπό ψήφιση ενεργειακό νομοσχέδιο. Σχετικά με τον τρόπο ενημέρωσης των Προμηθευτών για την ύπαρξη ληξιπρόθεσμων οφειλών, η ΡΑΕ προτείνει την πρώτη λύση (μέσω δηλ. της υποχρέωσης υποβολής τελευταίου εκκαθαριστικού λογαριασμού ως προϋπόθεση για την προσφορά προμήθειας), ως πιο απλή και διαφανή. Σελίδα 5 από 19

6 2. Πληρωμή λογαριασμών με πάγια εντολή Άλλο μέτρο για την αποφυγή δημιουργίας ληξιπρόθεσμων οφειλών, είναι να δίνεται κίνητρο στους Πελάτες (ενδεχομένως με τη μορφή μιας μικρής έκπτωσης) για την επιλογή πληρωμής με άμεση χρέωση του τραπεζικού τους λογαριασμού. Πλεονεκτήματα: o Ευκολία διαχείρισης. o Σταθερότητα χρηματοροών Προμηθευτών. o Μείωση του χρηματοοικονομικού κόστους του Προμηθευτή. Μειονεκτήματα: o Αν και το μέτρο θεωρείται χρήσιμο, δεν έχει τα πλεονεκτήματα της καταβολής εγγύησης, γιατί ο πελάτης μπορεί ανά πάσα στιγμή να ακυρώσει το λογαριασμό. o Tο μέτρο δεν προσφέρει προστασία στον Προμηθευτή σε περιόδους βραχυπρόθεσμων ταμειακών προβλημάτων των καταναλωτών ή διακοπής λειτουργίας επιχειρήσεων, αφού ο Πελάτης μπορεί να ακυρώσει μία πάγια εντολή ή να μη διαθέτει το απαιτούμενο ποσό στον τραπεζικό λογαριασμό. Πρόταση ΡΑΕ: Η ΡΑΕ προτείνει την πρόβλεψη του εναλλακτικού αυτού τρόπου πληρωμής στους Πελάτες, αν και η παροχή της δυνατότητας αυτής αποτελεί επιλογή του Προμηθευτή στα πλαίσια της εμπορικής του πολιτικής. 3. Εγκατάσταση μετρητών προπληρωμής Με τους μετρητές αυτούς η κατανάλωση προπληρώνεται και δεν εκδίδονται λογαριασμοί κατανάλωσης. Το μέτρο αυτό έχει χρησιμοποιηθεί σε κράτη μέλη της Ε.Ε. (π.χ. Ηνωμένο Βασίλειο). Πλεονεκτήματα: o Υπάρχει διεθνώς διαθεσιμότητα διαφόρων τύπων μετρητών προπληρωμής με χαμηλό κόστος. o Δεν δημιουργείται πρόβλημα στην ανάπτυξη ανταγωνισμού, αφού η επιλογή αυτή επιτρέπει στον πελάτη να προ-πληρώσει, άρα και να αλλάξει προμηθευτή, γρήγορα και εύκολα, χωρίς καθυστερήσεις. o Η ανεπτυγμένη τεχνολογία αυτών των μετρητών οδηγεί στην μείωση του χρέους από την αλλαγή προμηθευτή. Σελίδα 6 από 19

7 Μειονεκτήματα: o Στις χώρες όπου έχει εφαρμοστεί το μέτρο αυτό, παρατηρούνται αυξημένες χρεώσεις προμήθειας στους Πελάτες με μετρητές προπληρωμής. o Δεν έχει εφαρμοστεί στο παρελθόν το μέτρο αυτό στην Ελλάδα και δεν έχουν διερευνηθεί τόσο οι δυνατότητες προσφοράς τέτοιων μετρητών και το σχετικό κόστος, όσο και η ευκολία εφαρμογής του μέτρου, η αποδοχή του μέτρου από τους καταναλωτές, κ.ο.κ.. Πρόταση ΡΑΕ: Εφόσον εκδηλωθεί από τους Προμηθευτές ενδιαφέρον, να υπάρξει περαιτέρω διερεύνηση της δυνατότητας εφαρμογής του μέτρου αυτού. 4. Εγκατάσταση έξυπνων μετρητών Με τους μετρητές αυτούς ο Πελάτης είναι σε θέση να γνωρίζει ανά πάσα στιγμή το ύψος της κατανάλωσής του και να διαχειρίζεται το φορτίο του με τον βέλτιστο τρόπο. Πρόταση ΡΑΕ: Υπάρχουν σχετικές προβλέψεις στο νέο ενεργειακό νομοσχέδιο. Β. Μέτρα για τη διαχείριση οφειλών 1. Καταβολή εγγύησης από τον Πελάτη Αποτελεί επιλογή του Προμηθευτή, ανάλογα με την εμπορική πολιτική του, και αποτελεί σημαντικό εργαλείο διαχείρισης ληξιπρόθεσμων οφειλών, δεδομένου ότι το ποσόν της εγγύησης καλύπτει τυχόν ποσά που οφείλει ο Πελάτης εάν δεν πληρώσει τον λογαριασμό του. Πλεονεκτήματα: o Ευκολία διαχείρισης. o Δημιουργία αποθεματικού ασφαλείας για τον Προμηθευτή. Μειονεκτήματα: o Οικονομική επιβάρυνση του Πελάτη: Η απαίτηση από κάθε νέο Πελάτη να προπληρώσει 1 με 2 περιόδους τιμολόγησης αποτελεί μια σημαντική οικονομική επιβάρυνση, ιδίως στις σημερινές δυσχερείς οικονομικές συνθήκες. o Η εγγύηση αποτελεί αντικίνητρο χρήσης μεθόδων αξιολόγησης της φερεγγυότητας των Πελατών και δημιουργίας βάσης ιστορικών δεδομένων από τους Προμηθευτές, οι οποίες σε βάθος χρόνου μειώνουν Σελίδα 7 από 19

8 τα επίπεδα χρέους στην αγορά, αφού ο νέος προμηθευτής θα έχει τη δυνατότητα να αρνηθεί την ανάληψη Πελάτη με κακό ιστορικό πληρωμών. o Σε μια αναπτυσσόμενη αγορά, αποτελεί αντικίνητρο αλλαγής Προμηθευτή (σε περίπτωση που ο νέος Προμηθευτής ζητά μεγαλύτερη εγγύηση από τον υφιστάμενο Προμηθευτή), άρα το μέτρο δεν συμβάλλει στην ενθάρρυνση του ανταγωνισμού. o Σε μια ανεπτυγμένη αγορά, ο Πελάτης απλά θα διαλέξει προμηθευτή που δεν ζητά μια τέτοια προπληρωμή. Οι εγγυήσεις επιβάλλονται ευκολότερα σε μια μονοπωλιακή αγορά και δεν είναι ρεαλιστικό μέτρο σε μια ανεπτυγμένη και ανταγωνιστική αγορά. Πρόταση ΡΑΕ: Ο Προμηθευτής έχει δικαίωμα απαίτησης εγγύησης ύψους έως και δύο λογαριασμών κατανάλωσης. Η εγγύηση υπολογίζεται βάσει εκτίμησης του ύψους του λογαριασμού και δύναται να αναπροσαρμόζεται σε περίπτωση σημαντικών αποκλίσεων, όπως προκύπτει από τους πραγματικούς λογαριασμούς. Η εγγύηση δύναται να είναι μεγαλύτερη (π.χ. τρεις λογαριασμοί κατανάλωσης/ κατανάλωση περιόδου έως 6 μηνών) για Πελάτες με ιστορικό ληξιπρόθεσμων οφειλών, ενώ επανέρχεται στο επίπεδο εγγύησης των λοιπών Πελατών μετά από κάποιο διάστημα (π.χ. ένα έτος), εφόσον ο Πελάτης επιδείξει συνέπεια στη πληρωμή των οφειλών του. 2. Παροχή συμβουλών σχετικά με τρόπους μείωσης του λογαριασμού κατανάλωσης Σε περίπτωση που ο Πελάτης αντιμετωπίζει δυσκολία να αντεπεξέλθει στις οικονομικές του υποχρεώσεις απέναντι στον Προμηθευτή του, ο Προμηθευτής οφείλει να του υπενθυμίζει την ύπαρξη του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου και να τον διευκολύνει στη διερεύνηση της δυνατότητας ένταξής του στην κατηγορία αυτή, καθώς και να παρέχει πρακτικές συμβουλές εξοικονόμησης ενέργειας. Πρόταση ΡΑΕ: Ήδη προβλέπεται στο νέο ενεργειακό νομοσχέδιο, καθώς και στο σχέδιο του Κώδικα Προμήθειας που έχει καταρτίσει η ΡΑΕ. 3. Τρόποι πληρωμής λογαριασμών και οφειλών Ο Προμηθευτής διαπραγματεύεται με τον Πελάτη ευνοϊκότερους όρους πληρωμής λογαριασμών ή οφειλών, π.χ. σε δόσεις. Σελίδα 8 από 19

9 Πρόταση ΡΑΕ: Ήδη προβλέπεται στο σχέδιο του Κώδικα Προμήθειας που έχει καταρτίσει η ΡΑΕ. 4. Δικαίωμα εντολής αποσύνδεσης Το μέτρο αυτό υφίσταται ήδη και προβλέπονται σχετικές διαδικασίες στο νέο Κώδικα Προμήθειας. Η ΡΑΕ διερευνά αναφορές προβλημάτων στη λειτουργία του μέτρου αυτού. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να υπάρχουν διαφανείς διαδικασίες, με ισότιμη μεταχείριση όλων των συμμετεχόντων, σαφείς διαδικασίες ενημέρωσης Προμηθευτών και Πελατών, και τήρηση των διαδικασιών που έχουν συμφωνηθεί, ώστε να διασφαλίζεται η ορθή λειτουργία της αγοράς. Πρόταση ΡΑΕ: Ως αποτέλεσμα της παράλληλης διερεύνησης της ΡΑΕ αναμένεται η διατύπωση διαδικασιών που πρέπει να τηρούν οι Προμηθευτές και οι Διαχειριστές των Δικτύων. Ως προσωρινό μέτρο βελτίωσης της ενημέρωσης των Πελατών, προτείνεται κάθε εντολή αποσύνδεσης λόγω ληξιπρόθεσμων οφειλών, καθώς και η αντίστοιχη εντολή επανενεργοποίησης μετά από τη διευθέτηση των οφειλών, να κοινοποιείται στον Πελάτη προς ενημέρωσή του. 5. Επισήμανση χρέους (debt flagging) ή απαγόρευση αλλαγής Προμηθευτή (debt blocking) Όταν ο νέος Προμηθευτής υποβάλλει μια δήλωση αλλαγής εκπροσώπησης Πελάτη στο Διαχειριστή του Δικτύου, η αίτηση αυτή κοινοποιείται και στον υφιστάμενο Προμηθευτή. Το αίτημα στη συνέχεια παραμένει «ανοιχτό», π.χ. για επτά (7) εργάσιμες ημέρες, ώστε ο υφιστάμενος Προμηθευτής να έχει τη δυνατότητα: α) Να επισημάνει στο νέο Προμηθευτή την ύπαρξη ληξιπρόθεσμων οφειλών του Πελάτη (debt flagging), ή εναλλακτικά β) Να απαγορεύσει/ μπλοκάρει την αλλαγή Προμηθευτή, λόγω ύπαρξης ληξιπρόθεσμων οφειλών του Πελάτη (debt blocking). Επιπρόσθετα, μπορούν να ορίζονται κατώτατα όρια χρέους (σε Ευρώ και ημέρες υπερημερίας), πάνω από τα οποία να ενεργοποιείται η απαγόρευση ή επισήμανση. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να τονιστεί ότι, για να αποφευχθούν ζητήματα παραβίασης προσωπικών δεδομένων, βασική προϋπόθεση αποτελεί να έχει δώσει ο Πελάτης εκ των προτέρων τη συγκατάθεσή του στον Προμηθευτή του (μέσω της διαδικασίας σύναψης της Σύμβασης Προμήθειας και ως όρο της Σύμβασης), Σελίδα 9 από 19

10 να ενημερώνει άλλους Προμηθευτές, εάν του ζητηθεί, στα πλαίσια επεξεργασίας αίτησης για προσφορά προμήθειας που έχει υποβάλει ο Πελάτης, οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με την ύπαρξη ληξιπρόθεσμων οφειλών του Πελάτη. Οποιαδήποτε σχετική αλληλογραφία θα πρέπει να κοινοποιείται και στον Πελάτη. Οι βασικές διαφορές των 2 μηχανισμών αντιμετώπισης του χρέους (επισήμανση χρέους ή απαγόρευση αλλαγής Προμηθευτή) συνδέονται με: (i) το ποιος έχει την ευθύνη για την απόφαση να ακυρώσει ή να ικανοποιήσει το αίτημα αλλαγής, και (ii) τον Προμηθευτή από τον οποίο ο Πελάτης τελικά προμηθεύεται την ηλ. ενέργεια Από την πλευρά του Προμηθευτή: o με την υποβολή ένστασης και την απαγόρευση αλλαγής Προμηθευτή, το αίτημα αλλαγής ακυρώνεται αυτόματα. Εδώ, ο υφιστάμενος Προμηθευτής αποφασίζει για την ενεργοποίηση ή όχι της εντολής εκπροσώπησης από τον νέο Προμηθευτή, ενώ o με το μηχανισμό επισήμανσης χρέους, το αίτημα δεν ακυρώνεται αυτόματα, αλλά, αντιθέτως, εξαρτάται από την απόφαση που θα πάρει ο νέος Προμηθευτής για το αν θα προχωρήσει με την αλλαγή εκπροσώπησης ή όχι. Στον εν λόγω μηχανισμό, ο νέος Προμηθευτής είναι, στο μεγαλύτερο μέρος, υπεύθυνος για τη λήψη της τελικής απόφασης. Από την πλευρά του Πελάτη: o με την απαγόρευση αλλαγής Προμηθευτή, ο επισφαλής Πελάτης υποχρεώνεται να αποπληρώσει όλες τις οφειλές του στον υφιστάμενο Προμηθευτή πριν αποκτήσει ξανά το δικαίωμα αλλαγής Προμηθευτή. o με το μηχανισμό επισήμανσης χρέους, ο επισφαλής Πελάτης ενδέχεται τελικά να αλλάξει Προμηθευτή, ανάλογα με την απόφαση που θα πάρει ο νέος Προμηθευτής. Σε περίπτωση που ο νέος Προμηθευτής δεν αρνηθεί να προμηθεύσει τον Πελάτη, παρά την ύπαρξη ληξιπρόθεσμων οφειλών (και σύμφωνα με το προτεινόμενο μέτρο Α.1), υπάρχουν σειρά εναλλακτικών ενεργειών που μπορεί να ακολουθήσει: 1. ο Πελάτης καλείται να εξοφλήσει την οφειλή του, μέσα σε τρεις (3) εργάσιμες ημέρες πριν από τη μετάβασή του στο νέο Προμηθευτή ως όρο για την ενεργοποίηση της αλλαγής. 2. ο νέος Προμηθευτής απαιτεί υψηλότερο ποσό εγγυήσεων από πελάτες με ληξιπρόθεσμες όφειλες (μέτρο Β.1). 3. ο νέος Προμηθευτής συμφωνεί να μεταφερθεί το χρέος του Πελάτη σε αυτόν (οπότε και αποπληρώνει τον προηγούμενο Προμηθευτή) και διαπραγματεύεται τους όρους αποπληρωμής του με τον Πελάτη. Σελίδα 10 από 19

11 Πλεονεκτήματα μηχανισμού επισήμανσης: o Ο Πελάτης θα είναι σε θέση να επωφεληθεί από τον ανταγωνισμό και το, ενδεχομένως, φθηνότερο τιμολόγιο του νέου Προμηθευτή άμεσα, παρά τις υφιστάμενες συμβατικές του υποχρεώσεις. o Είναι ευκολότερη η διαχείριση του χρέους όταν συγκεντρώνεται σε έναν Προμηθευτή από το να διανέμεται σε πολλούς (ισχύει στην περίπτωση μεταφοράς του χρέους στο νέο Προμηθευτή). o Αποτελεί κίνητρο για τους Προμηθευτές να δημιουργήσουν εσωτερικούς μηχανισμούς αποτελεσματικής πρόληψης και διαχείρισης του χρέους. o Δεν δημιουργούνται εμπόδια εισόδου νέων Προμηθευτών, αφού αυτοί αποφασίζουν την τελική έγκριση της αλλαγής. Μειονεκτήματα μηχανισμού επισήμανσης: o Η παρακολούθηση από το Διαχειριστή γίνεται πιο χρονοβόρα και πολύπλοκη, γιατί θα απαιτείται για λόγους διαφάνειας, να παρακολουθείται όχι μόνο ο αριθμός των επισημάνσεων από τον υφιστάμενο Προμηθευτή για το ληξιπρόθεσμο πελάτη, αλλά και ο αριθμός των αιτημάτων που τελικά εγκρίθηκαν ή ακυρώθηκαν από το νέο Προμηθευτή. o Καθυστερεί η διευθέτηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών, διατηρώντας το χρέος για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Πλεονεκτήματα μηχανισμού απαγόρευσης: o Σημαντική μείωση των επισφαλειών, καθώς οι νέοι Προμηθευτές δεν θα έχουν την επιλογή να συνεχίσουν με εγγραφές αφερέγγυων Πελατών. o Λόγω μείωσης των επισφαλειών, ενισχύεται η είσοδος νέων παικτών και η ανάπτυξη του ανταγωνισμού, και ενδεχομένως βελτιώνεται η τιμολόγηση προς τους υφιστάμενους φερέγγυους πελάτες. o Ενθαρρύνει τους καταναλωτές να τακτοποιούν τις οφειλές τους έγκαιρα. o Η μηχανογραφική παρακολούθηση από το Διαχειριστή είναι απλή, αφού κυρίως ελέγχεται ο αριθμός των μπλοκ (ακυρώσεων) που τέθηκαν από τους Προμηθευτές. Μειονεκτήματα μηχανισμού απαγόρευσης: o Η απαγόρευση αλλαγής Προμηθευτή δεν θα επιλύσει το πρόβλημα των επισφαλών απαιτήσεων. Αναγκάζοντας έναν Πελάτη να παραμείνει με έναν Προμηθευτή είναι πιο πιθανό να έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του χρέους του αντί την απόσβεσή του. o Η εφαρμογή μηχανισμού παρεμπόδισης ενδεχομένως είναι αντίθετη με την Οδηγία 2009/72 και τα μέτρα προστασίας των καταναλωτών που πιο Σελίδα 11 από 19

12 περιέχονται σε αυτήν και για το λόγο αυτό δεν έχει προβλεφθεί σχετική διάταξη στο νέο ενεργειακό νομοσχέδιο. o Θα αποτελούσε αντικίνητρο για τους Προμηθευτές να δημιουργήσουν βάσεις ιστορικών δεδομένων και εσωτερικούς μηχανισμούς αξιολόγησης και αποτελεσματικής πρόληψης του χρέους των Πελατών τους, κάτι που επιφέρει μικρότερο κόστος συγκριτικά με την ανάθεση διαχείρισης του χρέους σε τρίτους. o Ο υφιστάμενος Προμηθευτής αποκτά την εξουσία να ασκήσει βέτο στην αλλαγή και δημιουργεί ισχυρά εμπόδια εισόδου στην αγορά νέων Προμηθευτών. Πρόταση ΡΑΕ: Η ΡΑΕ προτείνει την υιοθέτηση του μέτρου επισήμανσης χρέους και όχι της απαγόρευσης αλλαγής, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στο νέο Προμηθευτή είτε να προχωρήσει με την ολοκλήρωση της αλλαγής εκπροσώπησης, είτε να αρνηθεί να προμηθεύσει τον αφερέγγυο Πελάτη. Το μέτρο αυτό είναι συμβατό με το νέο ενεργειακό νομοσχέδιο και θα περιορίσει την πρακτική της σκόπιμης αλλαγής Προμηθευτή λόγω ύπαρξης χρέους (debt hopping), παρέχοντας ένα κίνητρο στους Πελάτες να τακτοποιήσουν τις οφειλές που απορρέουν από τη σύμβαση προμήθειας. Στην παρούσα δημόσια διαβούλευση ζητούνται απόψεις, τόσο σχετικά με τον προτεινόμενο μηχανισμό (επισήμανση ή απαγόρευση), όσο και για τις επιμέρους παραμέτρους, όπως π.χ. δυνατότητα μεταφοράς χρέους, όρια πάνω από τα οποία γίνεται η επισήμανση/ απαγόρευση αλλαγής, κλπ. Γ. Άλλα μέτρα: Στα πλαίσια της διερεύνησης εναλλακτικών μέτρων, αναφέρονται στο Παράρτημα 2 παραδείγματα μέτρων που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες. Η ΡΑΕ δεν θεωρεί σκόπιμο τα μέτρα αυτά να εφαρμοστούν στην εγχώρια αγορά, αλλά τα παραθέτει προς ενημέρωση και περαιτέρω συζήτηση. 4. Επόμενα βήματα Η ΡΑΕ προσκαλεί τους συμμετέχοντες να εκφράσουν τις απόψεις τους στα προτεινόμενα από την Αρχή μέτρα, καθώς και να προτείνουν τυχόν συμπληρωματικά μέτρα. Οι απόψεις της ΡΑΕ θα κοινοποιηθούν στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα για τη διατύπωση και των δικών της σχετικών απόψεων. Τα αποτελέσματα της Δημόσιας Διαβούλευσης θα ληφθούν υπόψη στη διαμόρφωση του τελικού σχεδίου του Κώδικα Προμήθειας. Σελίδα 12 από 19

13 Παράρτημα 1 Εξέταση από τη ΡΑΕ του αιτήματος διαφόρων Προμηθευτών ηλ. ενέργειας για τη δημιουργία αρχείου επισφαλών πελατών, στα πρότυπα της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε. 1. Τι είναι η ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ A.E. H ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ A.E. είναι η εταιρεία που ανέπτυξε και διαχειρίζεται Aρχείο δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς, με σκοπό την ελαχιστοποίηση των κινδύνων από τη σύναψη πιστωτικών συμβάσεων με αφερέγγυους πελάτες, οι οποίες δημιουργούν επισφαλείς απαιτήσεις. Η εν λόγω εταιρεία ιδρύθηκε από το σύνολο σχεδόν των Tραπεζών που λειτουργούν στη χώρα, οι οποίες, αφού έλαβαν υπόψη τους ότι η πρόσβαση σε ακριβείς πληροφορίες οικονομικής συμπεριφοράς συμβάλλει στην προστασία της εμπορικής πίστης και στη μείωση των επισφαλειών προς όφελος ολόκληρου του τραπεζικού συστήματος και των συναλλασσομένων, της ανέθεσαν την ανάπτυξη και διαχείριση του εν λόγω Αρχείου. 2. Τι στοιχεία διατηρεί η ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε. Η ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ A.E. τηρεί: (Α). Αρχείο Δεδομένων Οικονομικής Συμπεριφοράς, στο οποίο περιλαμβάνονται δεδομένα: I. αθέτησης υποχρεώσεων (ΣΑΥ). Αυτά είναι τα ακόλουθα: Aκάλυπτες (σφραγισμένες) επιταγές, απλήρωτες (κατά τη λήξη τους) συναλλαγματικές, αιτήσεις πτωχεύσεων, αποφάσεις που απορρίπτουν αιτήσεις πτωχεύσεων λόγω μη επάρκειας περιουσίας του οφειλέτη (αρ. 6 παρ.2 ν 3588/2007), εξέλιξη αιτήσεων πτωχεύσεων, κηρυχθείσες πτωχεύσεις, διαταγές πληρωμής, προγράμματα πλειστηριασμών, κατασχέσεις και επιταγές προς πληρωμή βάσει του N.Δ. του 1923, καταγγελίες συμβάσεων καρτών και προσωπικών, καταναλωτικών και στεγαστικών δανείων και διοικητικές κυρώσεις κατά παραβατών φορολογικών νόμων. II. υποθηκών-προσημειώσεων (ΣΥΠ). Αυτά αφορούν υποθήκες και προσημειώσεις υποθηκών. III. χορηγήσεων δανείων/καρτών (ΣΣΧ) για επιχειρήσεις και ιδιώτες. (Β). Αρχείο Δεδομένων Συγκέντρωσης Χορηγήσεων, το οποίο αποσκοπεί στην παροχή στις τράπεζες πληροφόρησης για την εκτίμηση της πιστοληπτικής ικανότητας των πελατών της. Σε αυτό καταχωρούνται πληροφορίες που αφορούν σε ενήμερες και σε καθυστερημένες οφειλές δανείων καταναλωτικής πίστης (προσωπικών, καταναλωτικών, ανοιχτών και Σελίδα 13 από 19

14 λιανικής πρακτόρευσης), πληροφορίες για στεγαστικά δάνεια και χορηγήσεις πιστώσεων μέσω δικαιώματος υπερανάληψης από καταθετικό λογαριασμό, τρεχούμενο ή όψεως (overdrafts) και πιστωτικών καρτών, που οι τράπεζες έχουν χορηγήσει σε πελάτες τους. Επίσης, καταχωρούνται και χορηγήσεις προς επιχειρήσεις των οποίων ο ετήσιος κύκλος εργασιών δεν υπερβαίνει τα ευρώ και εταιρικές κάρτες. Η ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ A.E., αποβλέποντας στην προστασία του πολίτη από τυχόν παράνομες σε βάρος του ενέργειες με χρήση ταυτοτήτων ή διαβατηρίων που έχουν κλαπεί ή απολεσθεί, δημιούργησε ένα επικουρικό αρχείο στην κατηγορία Β, το Αρχείο Απολεσθέντων/ Κλαπεισών Ταυτοτήτων, στο οποίο καταχωρούνται δηλώσεις πολιτών περί της κλοπής ή απώλειας ταυτοτήτων ή διαβατηρίων τους. Κατόπιν τούτων, κάθε ενδιαφερόμενος, εκτός από τη δήλωση της κλοπής ή απώλειας στις Αρμόδιες Αρχές μπορεί, κατόπιν σχετικής αιτήσεώς του, να ενημερώνει και την ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε., η οποία εμφανίζει τη σχετική καταχώρηση στο αρχείο της την επομένη της κατάθεσης της αίτησης του ενδιαφερομένου. Επιπρόσθετα, ο ενδιαφερόμενος μπορεί να συμπληρώνει τη σχετική αίτηση και σε οποιοδήποτε κατάστημα τράπεζας, η οποία εν συνεχεία διαβιβάζεται από το συγκεκριμένο κατάστημα στην ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε. με fax ή ταχυδρομικά. (Γ). Επιπρόσθετα, λειτουργεί το Σύστημα Καταγγελθεισών Συμβάσεων Επιχειρήσεων (ΣΚΣΕ), το οποίο έχει ως στόχο τη δημιουργία αρχείου επιχειρήσεων των οποίων οι συμβάσεις για την αποδοχή καρτών, ως μέσο πληρωμής, έχουν καταγγελθεί. Οι καταγγελίες των συμβάσεων σχετίζονται με λόγους που αφορούν στη "νομιμότητα" των συναλλαγών (π.χ. αποδοχή καρτών που έχουν δηλωθεί ως απωλεσθείσες, εικονικές συναλλαγές, αυτοχρηματοδότηση, κλπ). Στο αρχείο επιχειρήσεων δεν καταγράφεται καμία πληροφορία που αφορά στις αγορές μέσω καρτών (π.χ. είδος προϊόντος, τιμή, κλπ) και στους κατόχους αυτών. 3. Ποιος έχει πρόσβαση στα στοιχεία της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε. Σύμφωνα με το σκοπό της επεξεργασίας, αποδέκτες των δεδομένων δικαιολογείται να είναι μόνο οι τράπεζες, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι εταιρείες διαχείρισης πιστωτικών καρτών, καθώς και φορείς του δημόσιου τομέα, και όχι τρίτοι μετέχοντες στις οικονομικές συναλλαγές και, ακόμη λιγότερο, μη μετέχοντες. Ήδη, η Τειρεσίας Α.Ε. γνωστοποίησε στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, ότι το Δ.Σ. της αποφάσισε να περιορίσει μόνο στους παραπάνω νομιμοποιούμενους, κατά το σκοπό της επεξεργασίας, αποδέκτες τη διακίνηση των δεδομένων. Είναι αυτονόητο ότι μόνον οι παραπάνω αποδέκτες προσωπικών δεδομένων έχουν το δικαίωμα χρησιμοποίησής τους. Η περαιτέρω επεξεργασία τους (διαβίβαση σε τρίτους κλπ) από αυτούς είναι απολύτως απαγορευτική. Επιπρόσθετα, κάθε φυσικό και νομικό πρόσωπο έχει πρόσβαση στο Αρχείο Δεδομένων της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε., προκειμένου να γνωρίζει εάν τηρούνται σε αυτό δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα που το αφορούν. Για καλύτερη εξυπηρέτηση των ενδιαφερομένων, η ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε. έχει συστήσει ειδικό «Γραφείο Εξυπηρέτησης» το οποίο δέχεται, εξετάζει και απαντά σχετικά έγγραφα αιτήματα. Σελίδα 14 από 19

15 4. Προϋποθέσεις τήρησης αρχείου-μαύρης λίστας όπως αυτού της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε. Προκειμένου να γίνουν κατανοητές οι προϋποθέσεις τήρησης ενός τέτοιου αρχείου, θα γίνει αναφορά στην περίπτωση του Συνδέσμου Τουριστικών Επιχειρήσεων Ενοικιάσεως Αυτοκινήτων (εφεξής Σύνδεσμος), ο όποιος αιτήθηκε στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (εφεξής ΑΠΔΠΧ) το δικαίωμα διατήρησης και επεξεργασίας τέτοιου είδους αρχείου. Η ΑΠΔΠΧ δέχτηκε αίτημα από το Σύνδεσμο Τουριστικών Επιχειρήσεων Ενοικιάσεως Αυτοκινήτων, ο οποίος γνωστοποίησε στην Αρχή την επιθυμία δημιουργίας και τήρησης μια μαύρης λίστας στα πρότυπα της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε., για την προειδοποίηση των μελών του, με δεδομένα πελατών με παράνομη/ αντισυμβατική συμπεριφορά. Κάθε ένα από τα μέλη του Συνδέσμου, θα διαβίβαζε σε αρχείο που θα τηρούσε ο ίδιος ο Σύνδεσμος, δεδομένα αφερέγγυων πελατών. Η πρόσβαση στο αρχείο θα πραγματοποιούνταν μέσω της ιστοσελίδας του Συνδέσμου, μόνο από τα μέλη και μόνο με τη χρήση ειδικού κωδικού (password). Η διαδικασία που ακολουθήθηκε ήταν η ακόλουθη: Ο Σύνδεσμος απέστειλε στην ΑΠΔΠΧ ακριβή καταγραφή των δεδομένων που επιθυμεί να επεξεργάζεται (π.χ. ονοματεπώνυμο, πατρώνυμο, μητρώνυμο, τόπο και χρόνο γέννησης, ΑΔΤ και εκδούσα αρχή, διεύθυνση κατοικίας, κωδικοποίηση των παράνομων συμπεριφορών, κτλ). H ΑΠΔΠΧ από την πλευρά της ζήτησε συγκεκριμένα στατιστικά και οικονομικά στοιχεία από το Σύνδεσμο, από τα οποία να μπορεί να σταθμίσει τα συμφέροντα του Συνδέσμου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πελατών και να διαπιστώσει εάν ο οικονομικής φύσεως κίνδυνος που διατρέχουν τα μέλη του Συνδέσμου, από συμβάσεις με αφερέγγυους πελάτες είναι τόσο υψηλός, ώστε να απειλείται η εύρυθμη λειτουργία ολόκληρου του συγκεκριμένου επιχειρηματικού κλάδου. Τέτοια στοιχεία ήταν: o Στατιστικά στοιχεία, από τα οποία να προκύπτει σε ετήσια βάση ο αριθμός των επισφαλών απαιτήσεων, σε αναλογία με τον αριθμό όλων των απαιτήσεων. o Κύκλο εργασιών που να προέρχεται από τους ισολογισμούς των τριών τελευταίων ετών των εταιριών του κλάδου (π.χ. ακαθάριστα έσοδα, ζημιές από αντισυμβατική συμπεριφορά πελατών, καθαρά κέρδη). o Όποιο άλλο συγκριτικό στοιχείο που θα μπορούσε, κατά την κρίση του Συνδέσμου, να δικαιολογήσει ότι η «ζημία που υφίσταται ο κλάδος ή η εταιρία είναι τόσο μεγάλη, που ο περιορισμός του ατόμου στην ιδιωτικότητά του καθίσταται πλέον αναγκαίος». Αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση μη σημαντικών ζημιών μεμονωμένων εταιριών του επιχειρηματικού κλάδου. Τονίζεται ότι, η ΑΠΔΠΧ, στο συγκεκριμένο αίτημα, το οποίο είναι παρόμοιο με αυτό των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας, έλεγξε εάν τα μέλη του Συνδέσμου, πριν από το αίτημα δημιουργίας μαύρης λίστας (για την αποφυγή περαιτέρω ζημίας), είχαν εξετάσει Σελίδα 15 από 19

16 τη δυνατότητα χρήσης «άλλων μέσων λιγότερων επαχθών, ώστε να μην θίγονται υπέρμετρα τα θεμελιώδη δικαιώματα» των Πελατών. Μετά από εξέταση όλων των παραπάνω στοιχείων που υποβλήθηκαν από το Σύνδεσμο, η ΑΠΔΠΧ απέρριψε το αίτημα του Συνδέσμου για τη δημιουργία μαύρης λίστας, διότι τα στοιχεία που υποβλήθηκαν δεν ήταν επαρκή να αποδείξουν όλα τα παραπάνω. 5. Συμπέρασμα Με βάση τα παραπάνω, και με την επιφύλαξη περαιτέρω επικοινωνίας και διερεύνησης με την ΑΠΔΠΧ, προκύπτει ότι η δημιουργία αρχείου επισφαλών πελατών στα πρότυπα της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ Α.Ε., από την πλευρά των Προμηθευτών της εγχώριας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, απαιτεί μεταξύ άλλων: I. αίτημα από τους Προμηθευτές προς την ΑΠΔΠΧ και όχι προς τη ΡΑΕ ή από τη ΡΑΕ προς την ΑΠΔΠΧ. II. III. IV. την ακριβή καταγραφή στο αίτημά τους, των δεδομένων των πελατών που επιθυμούν να καταχωρούνται στο εν λόγω αρχείο. συγκέντρωση και αποστολή στην ΑΠΔΠΧ οποιουδήποτε στοιχείου θεωρούν ότι μπορεί να αποδείξει ότι: 1) ο επιχειρηματικός κίνδυνος που αναλαμβάνουν από την άσκηση της συγκεκριμένης εμπορικής δραστηριότητας είναι τόσο υψηλός, ώστε να απειλείται η εύρυθμη λειτουργία ολόκληρου του συγκεκριμένου επιχειρηματικού κλάδου 2) η ζημία που υφίσταται ο συγκεκριμένος κλάδος είναι τόσο μεγάλη, που ο περιορισμός του ατόμου στην ιδιωτικότητά του «καθίσταται πλέον αναγκαίος» 3) τα μέλη του κλάδου ηλεκτρικής ενέργειας έχουν ελέγξει τη δυνατότητα χρήσης και «άλλων μέσων» αποφυγής μεγιστοποίησης της ζημιάς, τα οποία έχουν αποτύχει και για αυτό αιτούνται τη δημιουργία μαύρης λίστας και απόφαση/έγκριση από την ίδια την ΑΠΔΠΧ ότι η επεξεργασία και συλλογή των παραπάνω δεδομένων είναι πράγματι «απολύτως αναγκαία» για την προστασία της εμπορικής πίστης του κλάδου, η οποία «υπερέχει προφανώς» των συμφερόντων της ιδιωτικότητας του κάθε αντισυμβαλλόμενου. Για τους παραπάνω λόγους και επειδή δεν έχει πραγματοποιηθεί κανένα από τα ως άνω βήματα Ι, ΙΙ, ΙΙΙ και IV από την πλευρά των προμηθευτών και δεν υπάρχει άρα και εξουσιοδότηση από την ίδια την ΑΠΔΠΧ, προτείνεται, σε αρχικό στάδιο, η πραγματοποίηση δημόσιας διαβούλευσης από την πλευρά της ΡΑΕ, για τη διερεύνηση τουλάχιστον του μέτρου ΙΙΙ.3 6. ΠΗΓΕΣ Αποφάσεις ΑΠΔΠΧ: ΑΡ.24/2004 & ΑΡ.7/2010 Σελίδα 16 από 19

17 Παράρτημα 2 Άλλα μέτρα 1. Εξωτερικός πιστωτικός αντιπρόσωπος (external credit agency) Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται στην Αυστραλία, όπου τα χρηματικά ποσά που οφείλονται στην ηλεκτρική ενέργεια αντιμετωπίζονται νομικά ως «πίστωση» (credit). Οι Προμηθευτές πληρώνουν αντιπροσώπους για να διατηρούν αρχεία πληρωμών πελατών, μήνα με το μήνα, και να τα συγκρίνουν με τις συμφωνηθείσες ημερομηνίες εξόφλησης. Στη συνέχεια αποφασίζουν εάν θα δεχτούν κάποιον Πελάτη και με ποιους όρους. Στην Ιρλανδία, αυτή η μορφή συνεργασίας λειτουργεί σήμερα μέσω του Irish Credit Bureau για λογαριασμό πολλών ιρλανδικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. Αντίστοιχα, στην Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει σε συνεργασία με τον Τειρεσία (χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση και ειδικές ρυθμίσεις). Πλεονεκτήματα: o Η εν λόγω συνεργασία προσφέρει ευκολία στη διαχείριση της αίτησης αλλαγής Προμηθευτή, λιγότερο χρόνο εκτέλεσης του αιτήματος και δεν απαιτείται εσωτερική αξιολόγηση του Πελάτη από τον Προμηθευτή. Μειονεκτήματα: o Αύξηση στα λειτουργικά κόστη των προμηθευτών αφού γίνεται ανάθεση σε εξωτερικό συνεργάτη και αντικίνητρο δημιουργίας εσωτερικών μηχανισμών αξιολόγησης πελατολογίου και αντιμετώπιση χρέους. o Προβλήματα με την πρόσβαση στον Τειρεσία και χρήση του για άλλους σκοπούς (βλ. Παράρτημα 1). 2. Περιορισμός δικαιώματος αλλαγής Προμηθευτή Για να αποφεύγεται η συχνή αλλαγή Προμηθευτή από Πελάτες με ληξιπρόθεσμες οφειλές, θα μπορούσαν να οριστούν χρονικά περιθώρια μέσα στα οποία να μην επιτρέπεται η αλλαγή Προμηθευτή. Για παράδειγμα, να μην επιτρέπεται η μετακίνηση σε άλλον Προμηθευτή πριν το πέρας 12 μηνών. Ο Πελάτης, στην εν λόγω περίπτωση, θα είχε ισχυρό κίνητρο να πληρώσει το μεγαλύτερο μέρος των λογαριασμών του για το υπόλοιπο της περιόδου, για να αποφύγει την αποσύνδεση. Ή να τεθεί όριο στις αλλαγές που επιτρέπονται ανά Πελάτη σε μια καθορισμένη χρονική περίοδο, εκτός εάν ο Πελάτης είναι φερέγγυος σε όλες τις πληρωμές του. Για παράδειγμα να επιτρέπονται μέχρι 3 αλλαγές Προμηθευτή σε διάστημα 2 ετών. Σελίδα 17 από 19

18 Μειονεκτήματα: o Περιορίζεται η ελευθερία επιλογής Προμηθευτή και ο ανταγωνισμός την αγορά. o Αποτελεί αντικίνητρο για τους Προμηθευτές να δημιουργήσουν εσωτερικούς μηχανισμούς αποτελεσματικής πρόληψης του χρέους των Πελατών τους και να αναλάβουν τον κίνδυνο των χαρτοφυλακίων τους, όπως συμβαίνει στους υπόλοιπους κλάδους. 3. Δημιουργία βάσης δεδομένων ανά Προμηθευτή Στην περίπτωση καταγραφής ιστορικότητας πληρωμών και δημιουργίας βάσης δεδομένων ανά Προμηθευτή, η αξιολόγηση της φερεγγυότητας των ιδιωτών, ελεύθερων επαγγελματιών και οι μικρών επιχειρήσεων μπορεί να γίνει με την χρήση «καρτών επιδόσεων» ή «σκοροκαρτών» (application scoring), οι οποίες καταγράφουν «σκορ» για το προφίλ του κάθε αντισυμβαλλόμενου τη στιγμή ακριβώς της αίτησης. Οι «σκορόκαρτες» θεωρούνται ένα προηγμένο εργαλείο μέτρησης κινδύνου αθέτησης υποχρέωσης και χρησιμοποιούνται ευρέως από τα πιστωτικά ιδρύματα. Τα κριτήρια, στα οποία βαθμολογείται ο Πελάτης, μπορούν να προέλθουν είτε από εσωτερικές αναλύσεις των ίδιων των Προμηθευτών στα χαρτοφυλάκιά τους (application scorecards) είτε από εξωγενείς μελέτες της αγοράς (generic scorecards). Kάθε κριτήριο έχει διαφορετική βαρύτητα στη συνολική αξιολόγηση του αιτούντα και κάποια τέτοια είναι η ηλικία, το εισόδημα, το επάγγελμα, ο τόπος διαμονής, η οικογενειακή κατάσταση κλπ. Στο τέλος, η βαθμολογία από όλα τα κριτήρια αθροίζεται και η σκορόκαρτα καταλήγει σε «σκορ αποδοχής» (πάνω από το «cut off point») ή «σκορ απόρριψης» (κάτω από το «cut off point») ή «Γκρίζας ζώνης» (λίγο πάνω από το «cut off point»). Το παραπάνω «σκορ» μπορεί να συνδυαστεί περαιτέρω και με διάφορους κανόνες συναλλακτικής συμπεριφοράς. Για παράδειγμα, στην περίπτωση που είναι εφικτή η πρόσβαση σε βάσεις δεδομένων της αγοράς όπως είναι ο Τειρεσίας, μπορούν να ληφθούν υπόψη στην τελική αξιολόγηση του αιτούντα π.χ. δυσμενή την τελευταία τριετία (όπως πλειστηριασμοί, πτωχεύσεις, κατασχέσεις, διαταγές πληρωμής > κτλ), τυχόν καθυστερήσεις πληρωμών τους τελευταίους 3 ή 6 μήνες, δείκτες δανειακής επιβάρυνσης (debt to income ratio<40%) κτλ. Πλεονεκτήματα: Η χρήση των παραπάνω εργαλείων πιστοληπτικής αξιολόγησης των αιτούντων αποτελεί κυρίως μια εσωτερική λειτουργία αξιολόγησης (in-house credit analysis) από την πλευρά των Προμηθευτών και έχει ως κύριο στόχο την ταξινόμηση των πελατών, βάσει της οποίας: Σελίδα 18 από 19

19 o αξιολογούνται οι Πελάτες, με «αντικειμενικό» τρόπο, σύμφωνα με ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά. o διευκολύνεται η καταγραφή εσωτερικών διαδικασιών και μέτρων για περιορισμό των Πελατών που είναι αφερέγγυοι στις πληρωμές τους. o ενισχύεται η καταγραφή ιστορικών στοιχείων πληρωμών που μπορούν να συμβάλλουν στη δημιουργία ακριβέστερων προβλέψεων. o δίνεται η δυνατότητα εκτίμησης εσωτερικών συντελεστών χρηματοπιστωτικού κινδύνου, όπως είναι η πιθανότητα αθέτησης υποχρέωσης (Probability of Default). o δεν απαιτείται η καταβολή εγγύησης για τους φερέγγυους Πελάτες. o ενισχύεται ο ανταγωνισμός μέσω της καλύτερης τιμολόγησης των φερέγγυων Πελατών. Μειονεκτήματα: o Χρονοβόρα διαδικασία: Η δημιουργία αξιόπιστης, για στατιστικές αναλύσεις βάσης δεδομένων, απαιτεί συγκέντρωση ιστορικών στοιχείων τουλάχιστον της τελευταίας τριετίας, δεδομένων σταθερών οικονομικών συνθηκών. Λόγω της σημερινής οικονομικής ρευστότητας, ο χρονικός ορίζοντας θα μπορούσε να μειωθεί στους 12 μήνες. o Αύξηση λειτουργικού κόστους: η διατήρηση της βάσης και η αξιολόγηση των δεδομένων ίσως αυξήσει τα κόστη μηχανογραφικής υποστήριξης και προσωπικού. Σε κάθε περίπτωση, ο κάθε Προμηθευτής είναι ελεύθερος να αναπτύξει εσωτερικούς μηχανισμούς έλεγχου της φερεγγυότητας των Πελατών του, τηρώντας πάντα την ισχύουσα νομοθεσία ιδίως όσο αφορά τις προβλέψεις περί προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Σελίδα 19 από 19