Τεχνολογία Λογισµικού Ι Κεφάλαιο 3

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΧΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Πρόγραµµα σπουδών "ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ" - Θ.Ε. ΠΛΗ11 Τεχνολογία Λογισµικού Ι Κεφάλαιο 3 Βασίλειος Βεσκούκης ιδάκτωρ Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Μηχανικός Υπολογιστών v.vescoukis@cs.ntua.gr

2 Προδιαγραφή απαιτήσεων Το πρώτο βήµα στην ανάπτυξη λογισµικού ιάκριση απαιτήσεων Από το σύστηµα Από το λογισµικό Απαίτηση από το σύστηµα: Μηχανές ("κλασσικές µηχανές") Ανθρωποι Μηχανές ("κλασσικές µηχανές", Η/Υ) Ανθρωποι Λογισµικό Η περιγραφή µιας εργασίας που θα πρέπει να εκτελείται από κάποια συνιστώσα ενός συστήµατος (άνθρωποι, µηχανές, λογισµικό) ή ενός χαρακτηριστικού το οποίο θα πρέπει να έχει ένα σύστηµα. Απαίτηση από το λογισµικό: Μια λειτουργία που το λογισµικό θα πρέπει να εκτελεί ή µια συνθήκη που θα πρέπει να ικανοποιείται όταν θα έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή του.

3 Ταξινόµηση απαιτήσεων από το λογισµικό Λειτουργικές απαιτήσεις Εργασίες (λειτουργίες) που πρέπει να εκτελεί το λογισµικό Απαιτήσεις από το λογισµικό Λειτουργικές Μη-λειτουργικές Μη-λειτουργικές απαιτήσεις Χρήσης Χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει το λογισµικό Αξιοπιστίας Επιδόσεων Υποστήριξης Υλοποίησης Επικοινωνίας Φυσικές Βάσεων εδοµένων Σχεδίασης

4 Επεξεργασία απαιτήσεων από το λογισµικό (Requirements engineering) Μελέτη προβλήµατος Ανάλυση απαιτήσεων Προδιαγραφή απαιτήσεων Απαιτήσεις από το σύστηµα / ανάγκες του πελάτη Μοντέλα περιγραφής λογισµικού Ταυτότητα και περιγραφή απαιτήσεων Συµβολισµοί: Προϊόν Εργασία Εγγραφο προδιαγραφών των απαιτήσεων από το λογισµικό

5 Ανάλυση και προδιαγραφή απαιτήσεων Ανάλυση απαιτήσεων Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και δηµιουργική εργασία. Σχεδόν πάντα αποτελεί πρόκληση. Εύρεση και ταξινόµηση απαιτήσεων Αντιµετώπιση συγκρούσεων Προδιαγραφή Αρχή Κατανόηση προβλήµατος ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ Ιεράρχηση Η δοµηµένη και λεπτοµερής περιγραφή των απαιτήσεων από το λογισµικό. Επαλήθευση απαιτήσεων Προδιαγραφή απαιτήσεων

6 Μελέτη περίπτωσης Ορισµός του προβλήµατος από τον πελάτη Ο πελάτης µας είναι υπεύθυνος για τη λειτουργία της γραµµατείας ενός εκπαιδευτικού φορέα. Λόγω του πλήθους των σπουδαστών, των καθηγητών και των µαθηµάτων, του όγκου και της πολυπλοκότητας των εργασιών υποστήριξης (αρχείου, εγγραφών, κ.ά.), είναι αναγκαία η χρήση µίας εφαρµογής λογισµικού. Η εφαρµογή θα πρέπει να τηρεί αρχεία σπουδαστών, καθηγητών, µαθηµάτων, εγγραφής σε µαθήµατα, καθώς και αποτελέσµατα βαθµολογίας. Επίσης, θα πρέπει να εκτυπώνει καταστάσεις σπουδαστών, καθηγητών, µαθηµάτων και βαθµολογίας µε κριτήρια που θα δίνει ο χρήστης. Η εφαρµογή δεν θα πρέπει να επιτρέπει τη διαγραφή ενός σπουδαστή ή καθηγητή από το αρχείο αν αυτός έχει εγγραφεί ή διδάξει µάθηµα, αντίστοιχα. Το περιβάλλον λειτουργίας θα είναι ένας αυτόνοµος ηλεκτρονικός υπολογιστής µε Windows 98.

7 Μελέτη περίπτωσης 1. Ο "ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ" θα τρέχει σε αυτόνοµο υπολογιστή κάτω από το λειτουργικό σύστηµα Windows 9x - 32 bit (95, 98, NT, 2000). εν απαιτείται σύνδεση σε δίκτυο. 2. Ζητείται η τήρηση αρχείων µαθητών, καθηγητών και µαθηµάτων. 3. Κάθε µάθηµα διδάσκεται από έναν καθηγητή σε κάθε ακαδηµαϊκό έτος. 4. Κάθε σπουδαστής µπορεί να εγγράφεται σε κάθε µάθηµα όσες φορές θέλει. 5. Κάθε σπουδαστής αξιολογείται σε µαθήµατα στα οποία έχει εγγραφεί. Η αξιολόγηση αυτή µπορεί να γίνεται περισσότερες από µία φορές τόσο κατά τη διάρκεια του ακαδηµαϊκού έτους (ενδιάµεση εξέταση), όσο και µε τελικό γραπτό. 6. εν πρέπει να επιτρέπεται η καταχώρηση βαθµολογίας σε µάθηµα στο οποίο δεν έχει γίνει εγγραφή. 7. Επιτρέπεται η διαγραφή σπουδαστή µόνο αν δεν έχει εγγραφεί σε κανένα µάθηµα. 8. Επιτρέπεται η διαγραφή καθηγητή µόνο αν δεν έχει διδάξει κανένα µάθηµα. 9. Επιτρέπεται η διαγραφή µαθήµατος µόνο αν δεν έχουν υπάρξει εγγραφές ή εξετάσεις που να το αφορούν.

8 Μελέτη περίπτωσης 10. Ζητείται αλφαβητική εκτύπωση ολόκληρου του αρχείου των σπουδαστών. 11. Ζητείται αλφαβητική εκτύπωση των εγγεγραµµένων σε κάθε µάθηµα σπουδαστών. 12. Ζητείται αλφαβητική εκτύπωση ολόκληρου του αρχείου καθηγητών. 13. Ζητείται αλφαβητική εκτύπωση της βαθµολογίας σε κάθε µάθηµα. 14. Ζητείται η εκτύπωση της βαθµολογίας όλων των µαθηµάτων για κάποιο συγκεκριµένο σπουδαστή.

9 Μοντέλα παράστασης λογισµικού Ορισµός Ενα µοντέλο παράστασης λογισµικού είναι ένα διάγραµµα ή ένα σύνολο από οµοειδή διαγράµµατα το οποίο περιγράφει το λογισµικό από µία συγκεκριµένη οπτική γωνία. οµηµένη ανάλυση ιάγραµµα ροής δεδοµένων ιάγραµµα οντοτήτων συσχετίσεων ιάγραµµα µετάβασης καταστάσεων Λεξικό δεδοµένων ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΟΝΤΟΤΗΤΩΝ - ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΩΝ ΛΕΞΙΚΟ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ

10 ιαγράµµατα ροής δεδοµένων Τι είναι; Ένα δίκτυο όπου "ρέουν" δεδοµένα τα οποία µετασχηµατίζονται σε νέα δεδοµένα από µονάδες λογισµικού. Κάθε µονάδα λογισµικού θεωρείται ως µετασχηµατισµός που εφαρµόζεται επί κάποιων δεδοµένων εισόδου προκειµένου να δηµιουργήσει νέα δεδοµένα εξόδου. Χρήστης Α Μονάδα εκτέλεσης πρόσθεσης Γ Μονάδα εκτέλεσης τετραγώνου Εκτυπωτής Β Αρχείο

11 ιαγράµµατα ροής δεδοµένων Συµβολισµοί και συµβάσεις Συµβολισµοί διαγραµµάτων ροής δεδοµένων Α Μ Β Α Β Γ Μ ιαδικασία / µετασχηµατισµός δεδοµένων Εξωτερική πηγή ή αποδέκτης δεδοµένων Α Μ Β Γ Α Μ Β Γ Α Α Γ Ροή δεδοµένων Μ Γ Μ Αποθήκη δεδοµένων Β Β

12 ιαγράµµατα ροής δεδοµένων ιαδοχικά επίπεδα λεπτοµέρειας Π 1 Π 2 Α Β 1 Α 1 Π 3 Γ Ε Α 2 1 Π 1 Π 2 Π 3 Γ Β Α Ζ Θ Η 1.3 Ε Α 1 Α 2 Π 1 Α Ι Κ Λ Μ Η Α Π 2 Β Θ Π 3 Γ Ν Ο Π Ρ F Τ Ε Α 2

13 ιαγράµµατα ροής δεδοµένων - παράδειγµα 1.ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ Στοιχεία µαθητών κλπ 1.1. ιαχείριση αρχείων Αρχεία Εγγραφή 1.2.Εγγραφές σε µαθήµατα Αρχείο εγγραφών Βαθµοί Αρχείο βαθµολογίας 1.3.Βαθµολόγηση Επιλογές Βαθµολογία 1.4.Εκτύπωση βαθµολογίας

14 ιαγράµµατα ροής δεδοµένων παράδειγµα 1.ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ 1.1. ιαχείριση αρχείων Στοιχεία µαθητών κλπ Εγγραφή 1.2.Εγγραφές σε µαθήµατα Αρχεία Αρχείο εγγραφών Στοιχεία µαθητή ιαχείριση αρχείου µαθητών Εγγραφή µαθητή Ενηµερωµένο αρχείο Αρχείο Βαθµοί βαθµολογίας 1.3.Βαθµολόγηση Επιλογές 1.4.Εκτύπωση βαθµολογίας Βαθµολογία Στοιχεία καθηγητή Στοιχεία µαθήµατος ιαχείριση αρχείου καθηγητών Εγγραφή καθηγητή Αρχείο µαθητών Ενηµερωµένο αρχείο Αρχείο καθηγητών ιαχείριση αρχείου µαθηµάτων Ενηµερωµένο αρχείο Εγγραφή µαθήµατος Αρχείο µαθηµάτων

15 ιαγράµµατα ροής δεδοµένων παράδειγµα 1.ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ Στοιχεία µαθητών κλπ 1.1. ιαχείριση αρχείων Αρχεία Εγγραφή 1.2.Εγγραφές σε µαθήµατα Αρχείο εγγραφών Βαθµοί Αρχείο βαθµολογίας 1.3.Βαθµολόγηση Επιλογές Βαθµολογία 1.4.Εκτύπωση βαθµολογίας Αποτέλεσµα Στοιχεία εγγραφής ιαχείριση εγγραφών εργασίας Αρ.µητρώου µαθητή Ελεγχος Εγγραφή δεδοµένων Κωδικός µαθήµατος Αρχείο εγγραφών Α.µ.µαθητή Κωδ.Μαθ/τος Αρχείο µαθηµάτων Αρχείο µαθητών

16 ιαγράµµατα ροής δεδοµένων παράδειγµα 1.ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ Στοιχεία µαθητών κλπ 1.1. ιαχείριση αρχείων Αρχεία Εγγραφή 1.2.Εγγραφές σε µαθήµατα Αρχείο εγγραφών Βαθµοί 1.3.Βαθµολόγηση Αρχείο βαθµολογίας Αποτέλεσµα Επιλογές 1.4.Εκτύπωση βαθµολογίας Βαθµολογία Βαθµός ιαχείριση βαθµολογίας εργασίας Στοιχεία εξέτασης Βαθµολογία Αρ.µητρώου µαθητή Ελεγχος Βαθµός Κωδικός µαθήµατος δεδοµένων Αρχείο βαθµολογίας Υπαρξη Κωδ.Μαθ/τος εγγραφής Κωδ.Μαθητή Αρχείο µαθηµάτων Αρχείο εγγραφών Αρχείο µαθητών

17 ιαγράµµατα ροής δεδοµένων παράδειγµα 1.ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ Στοιχεία µαθητών κλπ 1.1. ιαχείριση αρχείων Αρχεία Εγγραφή 1.2.Εγγραφές σε µαθήµατα Αρχείο εγγραφών Επιλογές Βαθµοί 1.4.Εκτύπωση βαθµολογίας 1.3.Βαθµολόγηση Αρχείο βαθµολογίας Βαθµολογία Κωδ. µαθήµατος Σχολικό Ρυθµίσεις εκτύπωσης εδοµένα εκτύπωσης ΕΚΤΥΠΩΤΗΣ έτος εδοµένα εκτύπωσης Κωδ. µαθήµατος Σχολικό έτος Επιλογή και µορφοποίηση εγγραφών Εγγραφές Εγγραφές Εγγραφές Αρχείο µαθηµάτων Αρχείο µαθητών Αρχείο βαθµολογίας

18 ιαγράµµατα ροής δεδοµένων Χρήσιµες συµβουλές Σηµασία στα κρίσιµα δεδοµένα της εφαρµογής Κατά τη µετάβαση σε νέο επίπεδο λεπτοµέρειας, αναλύονται και οι µετασχηµατισµοί και τα δεδοµένα Να µη συγχέεται µε παράσταση αλγορίθµου εν παριστάνεται πληροφορία χρονισµού Ισορροπία µεταξύ ουσιώδους και κατασκευαστικής λεπτοµέρειας Χρήση κατάλληλων εργαλείων

19 ιαγράµµατα οντοτήτων - συσχετίσεων Τι είναι; Μια περιγραφή της συσχέτισης µεταξύ των δεδοµένων που χειρίζεται η εφαρµογή λογισµικού Σύµφωνα µε το σχεσιακό µοντέλο δεδοµένων Ιδιαίτερη γνωστική περιοχή των Βάσεων εδοµένων Βασικές έννοιες Οντότητα ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΡ.ΤΑΥΤ. ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΗΛ Α Βασίλειος Βασιλείου Λέσβου Ονόµατα πεδίων Α Αντώνης Αντωνίου Νίκης 22 Μ Γεώργιος Γεωργίου Βουλής Εγγραφή Πεδίο

20 ιαγράµµατα οντοτήτων - συσχετίσεων Σχέση Μια εννοιολογική αντιστοίχηση µεταξύ διαφορετικών οντοτήτων, η οποία περιγράφεται µε ένα ρήµα Ο δάσκαλος διδάσκει το µάθηµα Ο πελάτης αγοράζει το προϊόν ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ι ΑΣΚΕΙ (1:Ν) ΜΑΘΗΜΑ ΑΡ.ΤΑΥΤ. ΟΝΟΜΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΚΩ. Θ.ΕΝ. ΤΙΤΛΟΣ Ι ΑΣΚΩΝ Α Βασίλειος Βασιλείου Α Λογισµικό 1 Α Α Αντώνης Αντωνίου Α Λογισµικό 2 Α Μ Γεώργιος Γεωργίου Α Μαθηµατικά 1 Μ Είδη σχέσεων Α Αυτοµατισµοί Μ Ένα προς ένα (1:1) Ένα προς πολλά (1:Ν) Πολλά προς πολλά (Μ:Ν)

21 ιαγράµµατα οντοτήτων - συσχετίσεων Είδη σχέσεων (1:1) (Μ:Ν) Συµβολισµοί Συµβολισµοί διαγραµµάτων οντοτήτων-συσχετίσεων Οντότητα δεδοµένων Συσχέτιση µεταξύ οντοτήτων (α) 1 Ν 1 Ν Ορισµός πολλαπλότητας συσχέτισης (α) (1:1) (1:Ν) (Μ:Ν) Συσχέτιση και ορισµός πολλαπλότητας (β)

22 ιαγράµµατα οντοτήτων - συσχετίσεων Παράδειγµα Κάθε καθηγητής διδάσκει πολλά µαθήµατα και ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ 1 Ι ΑΣΚΕΙ Ν ΜΑΘΗΜΑ Κάθε φοιτητής, βαθµολογείται σε κάθε µάθηµα πολλές φορές ΦΟΙΤΗΤΗΣ 1 ΠΑΙΡΝΕΙ Ν ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ (α) Ν 1 ΑΦΟΡΑ ΜΑΘΗΜΑ Αντίστροφα: Κάθε µάθηµα διδάσκεται από έναν καθηγητή και ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ι ΑΣΚΕΙ ΜΑΘΗΜΑ Σε κάθε µάθηµα, κάθε φοιτητής λαµβάνει τουλάχιστον µία βαθµολογία ΦΟΙΤΗΤΗΣ ΒΑΘΜΟΛΟΓΕΙΤΑΙ ΣΕ (β) ΜΑΘΗΜΑ

23 ιαγράµµατα οντοτήτων - συσχετίσεων Το παράδειγµα «ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ» ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ι ΑΣΚΕΙ ΦΟΙΤΗΤΗΣ ΕΓΓΡΑΦΕΤΑΙ ΣΕ ΜΑΘΗΜΑ ΒΑΘΜΟΛΟΓΕΙΤΑΙ ΣΕ

24 ιαγράµµατα οντοτήτων συσχετίσεων Χρήσιµες συµβουλές Εντοπισµός των οντοτήτων και των σχέσεων. Όχι λεπτοµέρειες. Ένα καλό διάγραµµα οντοτήτων συσχετίσεων συνήθως είναι απλό και αναγνώσιµο. Βελτιστοποιήσεις κλπ καλό είναι να γίνουν αργότερα, κατά τη σχεδίαση. Ανεξαρτησία από το περιβάλλον υλοποίησης, ακόµη και αν αυτό είναι γνωστό.

25 ιαγράµµατα µετάβασης καταστάσεων Γεγονός Ενα γεγονός (event) είναι µια στιγµιαία µεταβολή στο περιβάλλον λειτουργίας του λογισµικού, η οποία προκαλείται από εξωτερικούς παράγοντες (χρήστης, λειτουργικό σύστηµα, άλλες εφαρµογές λογισµικού). Απόκριση Μια λειτουργία που εκτελεί το λογισµικό όταν προκαλείται ένα γεγονός, ονοµάζεται απόκριση (response). Κατάσταση Οταν το λογισµικό αναµένει γεγονότα, τότε λέµε ότι βρίσκεται σε µία κατάσταση. Όταν συµβεί ένα γεγονός, το λογισµικό µπορεί να εκτελεί µια λειτουργία και να µεταβαίνει σε µια άλλη κατάσταση.

26 ιαγράµµατα µετάβασης καταστάσεων Ένα διάγραµµα µετάβασης καταστάσεων Εχει µια κατάσταση έναρξης και µια κατάσταση τέλους. Περιέχει τις δυνατές καταστάσεις, τα γεγονότα και τις µεταβάσεις Για ολόκληρη την εφαρµογή ή Για οποιοδήποτε τµήµα αυτής (µονάδα, υποσύστηµα λογισµικού) Κατασκευάζουµε έναδιάγραµµα µετάβασης καταστάσεων όταν Κάνει σαφέστερη την περιγραφή της συµπεριφοράς του λογισµικού Κάνει ευκολότερη την περιγραφή της υλοποίησής του, δηλαδή της παραγωγής πηγαίου κώδικα Περιγράφουµε την κατάσταση δεδοµένων

27 ιαγράµµατα µετάβασης καταστάσεων Συµβολισµοί Συµβολισµοί διαγραµµάτων µετάβασης καταστάσεων Κατάσταση Κατάσταση έναρξης Κατάσταση τέλους ΓΕΓΟΝΟΣ/ΑΠΟΚΡΙΣΗ Μετάβαση σε άλλη κατάσταση / λειτουργία που εκτελείται ΓΕΓΟΝΟΣ/ΑΠΟΚΡΙΣΗ Μετάβαση στην ίδια κατάσταση / λειτουργία που εκτελείται

28 ιαγράµµατα µετάβασης καταστάσεων Ένα παράδειγµα ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟ ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΑΙΤΗΣΗ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΑΙΤΟΥΜΕΝΟ ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΑΠΟΡΡΙΦΘΕΝ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΕΛΟΣ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ ΕΠΙΛΟΓΩΝ

29 Το λεξικό δεδοµένων Ορισµός Μια οργανωµένη ταξινόµηση όλων των σχετιζοµένων µε δεδοµένα στοιχείων των µοντέλων παράστασης λογισµικού Με σαφήνεια και πληρότητα Ωστε αυτά να γίνονται κατανοητά τόσο από τον αναλυτή του συστήµατος, όσο και από τον χρήστη αυτού Το λεξικό δεδοµένων Είναι βασικό στοιχείο της δοµηµένης ανάλυσης Κατασκευάζεται µε πολλή δουλειά Και χρειάζεται περισσότερη για να διατηρηθεί ενηµερωµένο

30 Το λεξικό δεδοµένων Ενας πίνακας (ή µια Β ) που για κάθε στοιχείο δεδοµένων περιέχει τουλάχιστον Ονοµασία. Το κύριο αναγνωριστικό της οντότητας, πεδίου ή ροής δεδοµένων. Βοηθητικές ονοµασίες. Ονοµασίες που χρησιµοποιούνται ισοδύναµα. Πού χρησιµοποιείται. Αναφορά στους µετασχηµατισµούς, οντότητες κλπ οι οποίοι χρησιµοποιούν το εν λόγω στοιχείο. Πώς χρησιµοποιείται. Αναφορά στον τρόπο µε τον οποίο χρησιµοποιείται το εν λόγω στοιχείο (ως στοιχείο εισόδου, ως αποτέλεσµα, πεδίο, κ.ά.) Τι περιέχει. Περιγραφή του είδους και της µορφής της πληροφορίας που αποθηκεύεται σε αυτό. Ορια τιµών. Καθορισµός των επιτρεπτών τιµών που µπορεί να πάρει (αν απαιτείται). Αρχική τιµή. Καθορισµός της αρχικής τιµής του στοιχείου (αν απαιτείται). Λοιπά στοιχεία. Υπόλοιπες χρήσιµες πληροφορίες.

31 Το λεξικό δεδοµένων Παράδειγµα από την εφαρµογή «ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ» ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΑΛΛΕΣ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΩΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΟΡΙΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΑΘ Βάση εδοµένων Πίνακας της Β ΜΑΘΗΜΑ ΜΑΘ Βάση εδοµένων Πίνακας της Β ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ ΒΑΘΜ Βάση εδοµένων Πίνακας της Β ΦΟΙΤΗΤΗΣ ΦΟΙΤ Βάση εδοµένων Πίνακας της Β Εγγραφές καθηγητών - Εγγραφές µαθηµάτων - Εγγραφές βαθµολογίας - Εγγραφές φοιτητών - ΑΡ. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ Α.Τ. Πίνακας "ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ" Πεδίο Πεδίο 7 χαρακτήρων - ΟΝΟΜΑ ΟΝ Πίνακας "ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ" ΕΠΩΝΥΜΟ ΕΠ Πίνακας "ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ" ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΙΕΥΘ Πίνακας "ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ" ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΤΗΛ Πίνακας "ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ" Πεδίο Πεδίο 25 χαρακτήρων - Πεδίο Πεδίο 25 χαρακτήρων - Πεδίο Πεδίο 50 χαρακτήρων - Πεδίο Πεδίο 20 χαρακτήρων - ΑΡ. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ Α.Τ. Πίνακας "ΦΟΙΤΗΤΗΣ" Πεδίο Πεδίο 7 χαρακτήρων - ΟΝΟΜΑ ΟΝ.Φ. Πίνακας "ΦΟΙΤΗΤΗΣ " Πεδίο Πεδίο 25 χαρακτήρων -

32 Το λεξικό δεδοµένων Παράδειγµα (συνέχεια) ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΑΛΛΕΣ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΩΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΟΡΙΑ ΕΠΩΝΥΜΟ ΕΠΦ. Πίνακας "ΦΟΙΤΗΤΗΣ " ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΙΕΥΘ.Φ. Πίνακας "ΦΟΙΤΗΤΗΣ " ΤΗΛΕΦΩΝΟ ΤΗΛ.Φ. Πίνακας "ΦΟΙΤΗΤΗΣ " ΤΜΗΜΑ ΤΜ.Φ. Πίνακας "ΦΟΙΤΗΤΗΣ " Πεδίο Πεδίο 25 χαρακτήρων - Πεδίο Πεδίο 50 χαρακτήρων - Πεδίο Πεδίο 20 χαρακτήρων - Πεδίο Πεδίο 20 χαρακτήρων - ΚΩ ΙΚΟΣ ΜΑΘ Κ.Μ. Πίνακας "ΜΑΘΗΜΑ" Πεδίο Πεδίο 10 αριθµητικών ψηφίων - ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Θ.ΕΝ. Πίνακας "ΜΑΘΗΜΑ" Πεδίο Πεδίο 10 χαρακτήρων - ΤΙΤΛΟΣ - Πίνακας "ΜΑΘΗΜΑ" Ι ΑΣΚΩΝ Ι Πίνακας "ΜΑΘΗΜΑ" Πεδίο Πεδίο 50 χαρακτήρων - Πεδίο Πεδίο 7 χαρακτήρων - ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΗΜ.ΕΞ. Πίνακας "ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ" Πεδίο Πεδίο ηµεροµηνίας (ΗΗ/ΜΜ/ΕΕΕΕ) < τρέχουσα ηµεροµηνία ΕΙ ΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΕΙ.ΕΞ. Πίνακας "ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ" Πεδίο Πεδίο 10 χαρακτήρων Ενδιάµεση, Τελική ΒΑΘΜΟΣ ΒΑΘΜ. Πίνακας "ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ" ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ - Πίνακας "ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ" Πεδίο Αριθµητικό πεδίο 0-10 Πεδίο Πεδίο 100 χαρακτήρων -

33 Προδιαγραφές των απαιτήσεων από το λογισµικό Αποτελέσµατα της εργασίας προδιαγραφής των απαιτήσεων Μοντέλα παράστασης λογισµικού Εγγραφο προδιαγραφών των απαιτήσεων από το λογισµικό (Software Requirements Specification Document) Μοντέλα παράστασης λογισµικού ιάγραµµα ροής δεδοµένων (data flow diagram) ιάγραµµα οντοτήτων συσχετίσεων (entity relationship diagram) ιάγραµµα µετάβασης καταστάσεων (state transition diagram) Λεξικό δεδοµένων (data dictionary) Εγγραφο προδιαγραφών των απαιτήσεων από το λογισµικό Μια δοµηµένη περιγραφή µε τη βοήθεια κειµένου

34 Εγγραφο προδιαγραφών των απαιτήσεων από το λογισµικό 1. Εισαγωγή 1.1. Ταυτότητα του εγγράφου 1.2. Σκοπός 1.3. Εµβέλεια 1.4. Ορισµοί, ακρωνύµια, συντοµογραφίες 1.5. Πηγές αναφορών 1.6. Περίληψη 2. Γενική περιγραφή του λογισµικού 2.1. Στίγµα 2.2. Προοπτική 2.3. Γενικές λειτουργίες του λογισµικού 2.4. Χαρακτηριστικά χρηστών 2.5. Περιορισµοί 2.6. Παραδοχές και εξαρτήσεις 3. Ειδικές απαιτήσεις 3.1. Απαιτήσεις εξωτερικών διαπροσωπειών ιαπροσωπείες χρήστη ιαπροσωπείες υλικού ιαπροσωπείες λογισµικού ιαπροσωπείες επικοινωνιών 3.2. Λειτουργικές απαιτήσεις Τρόπος λειτουργίας Λειτουργική απαίτηση 1.1 Περιγραφή, είσοδοι, επεξεργασία, έξοδοι Λειτουργική απαίτηση 1.2 Περιγραφή, είσοδοι, επεξεργασία, έξοδοι Τρόπος λειτουργίας Λειτουργική απαίτηση 2.1 Περιγραφή, είσοδοι, επεξεργασία, έξοδοι Λειτουργική απαίτηση 2.2 Περιγραφή, είσοδοι, επεξεργασία, έξοδοι... IEEE std Μια δοµηµένη και λεπτοµερής περιγραφή των απαιτήσεων από το λογισµικό µε χρήση κυρίως κειµένου. Βλ. το βιβλίο 3.2.Ν. Τρόπος λειτουργίας Ν 3.2.Ν.1. Λειτουργική απαίτηση Ν.1 Περιγραφή, είσοδοι, επεξεργασία, έξοδοι 3.2.Ν.2. Λειτουργική απαίτηση Ν Απαιτήσεις επιδόσεων 3.4. Περιορισµοί σχεδίασης Περιορισµοί από το υλικό Συµµόρφωση µε πρότυπα 3.5. Χαρακτηριστικά του λογισµικού Αξιοπιστία ιαθεσιµότητα Ασφάλεια Περιγραφή, είσοδοι, επεξεργασία, έξοδοι Χαρακτηριστικά συντήρησης Μεταφερσιµότητα 3.6. Αλλες απαιτήσεις

35 Εγγραφο προδιαγραφών των απαιτήσεων από το λογισµικό Πρότυπο ΙΕΕΕ Μέρος 1: Εισαγωγή και ταυτοποίηση του εγγράφου Μέρος 2: Γενική περιγραφή του λογισµικού Μέρος 3: Ειδικές απαιτήσεις Προσαρµόσιµο κατά περίπτωση (3ο µέρος) Απαιτήσεις επικοινωνίας Λειτουργικές απαιτήσεις Ανάγκη σαφούς διάκρισης εννοιών ύσκολη διατήρηση σε ενηµερωµένη κατάσταση

36 Εγγραφο προδιαγραφών των απαιτήσεων από το λογισµικό Μέρος Ταυτότητα του εγγράφου 1.2. Σκοπός Χαρακτηρισµός του εγγράφου στο έργο. Αναφορά στο σκοπό του εγγράφου: σε ποιον απευθύνεται, τι θέλει να του µεταδώσει, πώς εντάσσεται στο έργο Εµβέλεια Τι θα καλύψει και τι όχι Ορισµοί, ακρωνύµια, συντοµογραφίες 1.5. Πηγές αναφορών Βιβλιογραφία και αναφορά στις συνεντεύξεις Περίληψη Executive summary

37 Εγγραφο προδιαγραφών των απαιτήσεων από το λογισµικό Μέρος Στίγµα Ποιος είναι ο ανταγωνισµός / συναφή προϊόντα και πώς διαφέρει από αυτά (γενική περιγραφή) 2.2. Προοπτική Ποια είναι η επιδιωκόµενη πορεία του λογισµικού στην αγορά στην οποία προορίζεται 2.3. Γενικές λειτουργίες του λογισµικού Ποιες είναι οι εργασίες που κάνει το λογισµικό, όπως θα αναφέρονται περιληπτικά ώστε να το ταυτοποιούν 2.4. Χαρακτηριστικά χρηστών Ποιοι είναι οι χρήστες του λογισµικού και τι προδιαγραφές έχουν (για όλες τις κατηγορίες χρηστών)

38 Εγγραφο προδιαγραφών των απαιτήσεων από το λογισµικό Μέρος Περιορισµοί Τι ισχύει στο περιβάλλον ανάπτυξης, χρήσης, στην σχέση µε τον «πελάτη», στο νοµικό πλαίσιο ή αλλού, το οποίο µπορεί να θεωρηθεί ως περιορισµός στην ανάπτυξη του λογισµικού 2.6. Παραδοχές και εξαρτήσεις Τι θα διαταράξει τα χαρακτηριστικά του λογισµικού ή της ανάπτυξης, αν µεταβληθεί (κατά την ανάπτυξη, αλλά και κατά τη χρήση του λογισµικού)

39 Εγγραφο προδιαγραφών των απαιτήσεων από το λογισµικό Μέρος Απαιτήσεις εξωτερικών διαπροσωπειών ιαπροσωπείες χρήστη Περιγραφή της επαφής του λογισµικού µε τον χρήστη (οθόνες, χαρακτηριστικά, φιλοσοφία λειτουργίας) ιαπροσωπείες υλικού Περιγραφή της επικοινωνίας του λογισµικού µε άλλες συσκευές ιαπροσωπείες λογισµικού Περιγραφή της επικοινωνίας του λογισµικού µε άλλες εφαρµογές λογισµικού ιαπροσωπείες επικοινωνιών Προδιαγραφές και πρότυπα επικοινωνιών

40 Εγγραφο προδιαγραφών των απαιτήσεων από το λογισµικό Μέρος Λειτουργικές απαιτήσεις Τρόπος λειτουργίας Λειτουργική απαίτηση Λειτουργική απαίτηση Τρόπος λειτουργίας Λειτουργική απαίτηση Λειτουργική απαίτηση Ν. Τρόπος λειτουργίας Ν

41 Εγγραφο προδιαγραφών των απαιτήσεων από το λογισµικό Μέρος Χ.Χ Λειτουργική απαίτηση Χ.Χ Περιγραφή Είσοδοι Λίγα λόγια για το «τι κάνει» το λογισµικό Ποια είναι τα δεδοµένα και οι συνθήκες εισόδου, από πού προέρχονται Επεξεργασία Εξοδοι Πώς πρέπει να γίνει η επεξεργασία των δεδοµένων εισόδου ώστε να επιτευχθεί το επιθυµητό Ποια είναι τα δεδοµένα που παράγονται και ποιες οι συνθήκες που ισχύουν όταν εκτελεστεί η λειτουργία που περιγράφεται

42 Εγγραφο προδιαγραφών των απαιτήσεων από το λογισµικό Μέρος Απαιτήσεις επιδόσεων 3.4. Περιορισµοί σχεδίασης Περιορισµοί από το υλικό Τυχόν περιορισµοί που επιβάλλονται από υλικό (hardware) η χρήση του οποίου θεωρείται δεδοµένη Συµµόρφωση µε πρότυπα Περιορισµοί που επιβάλλονται από την ανάγκη να υπάρχει συµµόρφωση µε πρότυπα

43 Εγγραφο προδιαγραφών των απαιτήσεων από το λογισµικό Μέρος Χαρακτηριστικά του λογισµικού Αξιοπιστία Απαιτήσεις αξιοπιστίας, ανάλογα µε την κρισιµότητα της εφαρµογής ιαθεσιµότητα Απαιτήσεις σε διαθεσιµότητα, δηλαδή σε ποσοστό χρόνου όπου το λογισµικό µπορεί να χρησιµοποιηθεί παραγωγικά Ασφάλεια Προδιαγραφή πρόσβασης Μεταφερσιµότητα Περιβάλλοντα λειτουργίας 3.6. Άλλες απαιτήσεις

44 Παράδειγµα προδιαγραφής απαιτήσεων Λειτουργική απαίτηση Α1 Τήρηση αρχείου σπουδαστών. Η εφαρµογή εµφανίζει φόρµα µέσω της οποίας ο χρήστης ενηµερώνει το αρχείο σπουδαστών. Εισοδος: στοιχεία σπουδαστών από το πληκτρολόγιο. Επεξεργασία: ετοιµασία και επαλήθευση της εγγραφής. Εξοδοι: ενηµερωµένο αρχείο σπουδαστών ή µήνυµα λάθους Λειτουργική απαίτηση Α2 Τήρηση αρχείου καθηγητών. Η εφαρµογή εµφανίζει φόρµα µέσω της οποίας ο χρήστης ενηµερώνει το αρχείο καθηγητών. Εισοδος: στοιχεία καθηγητών από το πληκτρολόγιο. Επεξεργασία: ετοιµασία και επαλήθευση της εγγραφής. Εξοδοι: ενηµερωµένο αρχείο καθηγητών ή µήνυµα λάθους.

45 Παράδειγµα προδιαγραφής απαιτήσεων Λειτουργική απαίτηση Α3 Τήρηση αρχείου µαθηµάτων. Η εφαρµογή εµφανίζει φόρµα µέσω της οποίας ο χρήστης ενηµερώνει το αρχείο µαθηµάτων. Εισοδος: στοιχεία µαθηµάτων από το πληκτρολόγιο. Επεξεργασία: ετοιµασία και επαλήθευση της εγγραφής. Εξοδοι: ενηµερωµένο αρχείο µαθηµάτων ή µήνυµα λάθους Λειτουργική απαίτηση Α4 ιαγραφή σπουδαστή. Η εφαρµογή εµφανίζει φόρµα στην οποία ο χρήστης δίνει τα στοιχεία του σπουδαστή που επιθυµεί να διαγράψει. Εισοδος: στοιχεία σπουδαστή προς διαγραφή. Επεξεργασία: έλεγχος ύπαρξης σπουδαστή, έλεγχος εγγραφής του σε µάθηµα, έλεγχος συµµετοχής του σε εξέταση. Εξοδοι: αρχείο µε διαγραµµένη εγγραφή σπουδαστή, ή µήνυµα λάθους.

46 Παράδειγµα διαγράµµατος ροής δεδοµένων Αρ.µητρώου σπουδαστή ιαγραφή σπουδαστή Αποτέλεσµα εργασίας Αρ.µητρώου σπουδαστή Ελεγχος δεδοµένων Επίτρεψη διαγραφής Στοιχεία προς διαγραφή Αρχείο σπουδαστών Υπαρξη εγγραφής Αρχείο σπουδαστών Υπαρξη εγγραφής Αρχείο εγγραφών Υπαρξη εγγραφής Αρχείο βαθµολογίας

47 Προβλήµατα στον προσδιορισµό απαιτήσεων Προβλήµατα επικοινωνίας Ο πελάτης δεν αντιλαµβάνεται αυτό που περιγράφει και δεν περιγράφει αυτό που αντιλαµβάνεται. Προβλήµατα προτύπων Ο κατασκευαστής χρησιµοποιεί ad-hoc µοντέλα παράστασης λογισµικού και συµβολισµούς, τους οποίους αργότερα ούτε ο ίδιος δεν θυµάται. Προβλήµατα γλώσσας Ο τρόπος χειρισµού της φυσικής γλώσσας δηµιουργεί διφορούµενα και ασάφειες, φαινόµενα ανεπιθύµητα και µε αρνητικές επιπτώσεις στο λογισµικό. Προβλήµατα οικονοµικά Το λογισµικό είναι προϊόν και πρέπει να παράγει κέρδος

48 Συζήτηση - προβληµατισµός Καταγράψτε όλες τις περιπτώσεις όπου κατά την εκπόνηση της προκαταρτικής εργασίας βρεθήκατε σε σύγχυση σχετικά µε τη χρήση των µοντέλων παράστασης λογισµικού και βάλτε τες στο forum για συζήτηση