Η Νεολιθική έρευνα στη Β. Ελλάδα (ΑΠΡ 513) Φωτιάδης, Εαρινό εξάμηνο 2016 Βιβλιογραφία

Transcript

1 Η Νεολιθική έρευνα στη Β. Ελλάδα (ΑΠΡ 513) Φωτιάδης, Εαρινό εξάμηνο 2016 Βιβλιογραφία Σημ.: Η βιβλιογραφία αυτή περιλαμβάνει μέρος της παραγωγής των τελευταίων 20 χρόνων για τη Νεολιθική της Μακεδονίας και Θράκης. Για περισσότερα λήμματα, κοιτάξτε τις βιβλιογραφίες στο τέλος των άρθρων που περιλαμβάνονται εδώ. Λήμματα που αρχίζουν με κόκκινο είναι διαθέσιμα online. Συντομογραφίες ΑΕΜΘ: Το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και Θράκη. Εκατό χρόνια έρευνας: Εκατό χρόνια έρευνας στην προϊστορική Μακεδονία, E. Stefani et al., επιμ., Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ζήτη. JAS: Journal of Archaeological Science. Spondylus in Prehistory: Spondylus in Prehistory. New Data and Approaches. Contributions to the Archaeology of Shell Technologies, F Ifantidis & M Nikolaidou, επιμ., Oxford: BAR, IS 2216 Strymon Praehistoricus: In the Steps of James Harvey Gaul 2: The Struma/Strymon River Valley in Prehistory. Proceedings of the International Symposium Strymon Praehistoricus, Kjustendil- Blagoevgrad-Serres-Amphipolis, , H Todorova, M Stefanovich & G Ivanov, επιμ., Sofia. Alisøy, H. A Consumption of ground stone tools at Stavroupoli, στο Σωστικές ανασκαφές στο Νεολιθικό οικισμό Σταυρούπολης Θεσσαλονίκης, D Grammenos & S Kotsos, επιμ., Θεσσαλονίκη: Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Β. Ελλάδας, Ammerman, A J et al Finding the early Neolithic in Aegean Thrace: the use of cores, Antiquity 82, Andreou, S, M Fotiadis & K Kotsakis 2001 Review of Aegean Prehistory V: the Neolithic and Bronze Age of northern Greece [RAP V], στο Aegean Prehistory: A Review, T. Cullen, επιμ., (βλ. επίσης American Journal of Archaeology 100, 1996, Bajnóczi, B et al Tracing the source of Late Neolithic Spondylus shell ornaments by stable isotope geochemistry and cathodoluminescence microscopy, JAS 40, Borić, D 2009 Absolute dating and metallurgical innovations in the Vinča culture of the Balkans, στο Metals and Societies. Studies in Honour of Barbara S. Ottaway, T L Kienlin & B W Roberts, επιμ., Bonn: Rudolph Habelt, Chapman, J C et al Personhood and the life cycles of Spondylus rings: An example from Late Neolithic Greece, στο Spondylus in Prehistory, Dimitrijević, V & B Tripković 2006 Spondylus and Glycymeris bracelets: trade reflections at Neolithic Vinča-Belo Brdo, Documenta Ptrehistorica 32, Douka, K 2011 The contribution of archaeometry to the study of prehistoric marine shells, στο Spondylus in Prehistory, Efstratiou, N 2005 Looking for the early prehistory of Greek Thrace: Research problems, prospects and first results, στο Aegean - Marmara Black Sea: The Present State of Research 1

2 on the Early Neolithic, I Gatsov & H Schwarzberg, επιμ., Langenweissbach: Beier & Beran, Efstratiou, N 2006 Tracing the story of the first farmers in Greece A long and winding road, στο How did Faming Reach Europe?, G Lichter, επιμ.) BYZAS 2, Efstratiou, N 2007 The beginning of the Neolithic in Greece: probing the limits of a grand narrative, στο Mediterranean Crossroads, S Antoniadou & A Pace. επιμ., Athens: Pierides Foundation, Elster, E 2003 Grindstones, polished edge-tools, and other stone artifacts, στο Prehistoric Sitagroi: Excavations in Northeast Greece, Vol. 2: The Final Report, E S Elster & C Renfrew, επιμ., Los Angeles: UCLA Institute of Archaeology, Evershed, R P et al Earliest date for milk use in the Near East and southeastern Europe linked to cattle herding, Nature 455, Fotiadis, M 2001 Imagining Macedonia in prehistory, c , Journal of Mediterranean Archaeology 14, Fotiadis, M 2011 Βιβλιοκρισία του Dikili Tash, village préhistorique de Macédoine Orientale: Recherches franco-helléniques dirigées par la Société Archéologique d Athènes et l École française d Athènes ( ) των Η. Koukouli-Chryssanthaki, R. Treuil, L. Lespez, και D. Malamidou, American Journal of Archaeology 115 (1): Online Book Reviews. Fotiadis, M et al Megalo Nisi Galanis (Kitrini Limni basin) and the later Neolithic of northwestern Greece, στο Karanovo, 3: Beiträge zum Neolithikum in Südosteuropa, S Hiller & V Nikolov, επιμ., Wien: Phoibos Verlag, Gaydarska B et al Breaking, making and trading: The Omurtag Eneolithic Spondylus hoard, Archaeologia Bulgarica 8, Georgiadou, A 2009 Το νεολιθικό σπίτι της Σωσάνδρας, ΑΕΜΘ 23, Ghilardi. M et al The impact of rapid early- to mid-holocene palaeoenvironmental changes on Neolithic settlement at Nea Nikomideia, Thessaloniki Plain, Greece, Quaternary International 206, Glais, A et al Climate and human environment relationships on the edge of the Tenaghi- Philippon marsh (Northern Greece) during the Neolithization process, Quaternary International xxx Greenfield, H & K D Fowler 2005 The Secondary Products Revolution in Macedonia. The Zooarchaeological Remains from Megalo Nisi Galanis, a Late Neolithic-Early Bronze Age Site in Greek Macedonia, Oxford: BAR, IS Gurova, M & C Bonsal 2014 Pre-Neolithic in Southeast Europe: a Bulgarian perspective, Documenta Prehistorica 41, Halstead, P 2004 Farming and feasting in the Neolithic of Greece: The ecological context of fighting with food, Documenta Praehistorica 31,

3 Hondroyanni-Metoki A Ο νεολιθικός οικισμός της «Τούμπας Κρεμαστής Κοιλάδας» [6 άρθρα] Αρχαιολογία και Τέχνες/Archaeology and Arts. Ifantidis, F 2011 Cosmos in fragments: Spondylus and Glycimeris adornment at Neolithic Dispilio, Greece στο Spondylus in Prehistory, Ifantidis, F & P Papageorgiou 2011 Sur un anneau néolithique en marble fragmenté (Dispilio, Grèce) στο Priofis d objects: Approches anthtropoλοgiques et d archéologues, Colloques de la Maison René Ginouvè 7, F Wateau, επιμ., Paris: de Boccard, Kalogirou, A & D Urem-Kotsou 2013 Νεολιθική κεραμική στη Μακεδονία στο Μελέτες για την προϊστορική Μακεδονία, Δ. Γραμμένος, επιμ., Προ-ιστορήματα, Παράρτημα Νο 1 Karamitrou-Mentessidi, G et al New evidence on the beginning of farming in Greece: the Early Neolithic settlement of Mavropigi in western Macedonia (Greece), Antiquity Project 87 (336). Karamitrou-Mentessidi, G et al Early Neolithic settlement of Mavropigi in western Greek Macedonia, Eurasian Prehistory 12, Karkanas, P et al Palaeoenvironments and site formation processes at the Neolithic lakeside settlement of Dispilio, Kastoria, Northern Greece, Geoarchaeology 26, Karkanas, P 2008 Εισαγωγικές έννοιες της γεωαρχαιολογίας, Ανάσκαμμα 1, Karkanas, P & N Efstratiou 2001 Αναζητώντας τον καθημερινό χρόνο στη νεολιθική Μάκρη: μικρο-δομή και μικρο-στρωματογραφία δαπέδων, επιφανειών χρήσης και εξωτερικών χώρων, ΑΕΜΘ 15, 1-8. Karkanas, P & N Efstratiou 2009 Floor sequences in Neolithic Makri, Greece: Micromorphology reveals cycles of renovation Antiquity 83, Kilikoglou, Κ 1996 Carpathian obsidian in Macedonia, Greece, JAS 23, Kostov, R I 2010 Gem minerals from the Neolithic and Chalcolithic periods in Bulgaria and their impact on the history of gemology, στο Proceedings of the XIX Congress of the Carpathian Balkan Geological Association, Thessaloniki, Greece, Scientific Annals of the School of Geology, Aristotle University of Thessaloniki, Special Volume 100, Kotsakis, K 1999 What tells can tell: social space and settlement in the Greek Neolithic, στο Neolithic Society in Greece, P Halstead, επιμ., Sheffield Academic Press, Kotsakis, K 2001 Mesolithic to Neolithic in Greece. Continuity, discontinuity or change of course? Documenta Praehistorica 28, Kotsakis, K 2003 From the Neolithic side: the Mesolithic/Neolithic interface in Greece, στο The Greek Mesolithic: Problems and Perspectives, N Galanidou & C Perlès, επιμ., London: British School at Athens, Kotsakis, K 2005 Across the border: unstable dwellings and fluid landscapes in the earliest Neolithic of Greece, στο (Un)settling the Neolithic, D Bailey, A Whittle & V Cummings, επιμ., Oxford: Oxbow. 3

4 Kotsakis, K 2014 Domesticating the periphery. New research into the Neolithic of Greece, Pharos 20, Kotsakis, K et al Έπιναν οι νεολιθικοί γεωργοκτηνοτρόφοι γάλα; Η μαρτυρία για την αρχαιότερη κατανάλωση γάλακτος στην Ελλάδα, στο Η ιστορία του ελληνικού γάλακτος και των προϊόντων του, Πρακτικά Συνεδρίου, Ξάνθη 2006, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, Kotsos, S & D Urem-Kotsou 2006 Filling in the Neolithic landscape of Central Macedonia, Greece, στο Homage to Milutin Garasanin, Ν Tasic & C Grozdanov, επιμ., Belgrade, Koukouli-Cyssanthaki,, C et al Prοmachon-Topolnica: A Greek-Bulgarian archaeological project, στο Strymon Praehistoricus, Koukouli-Chryssanthaki, C et al Γεωφυσική έρευνα και αρχαιολογική πραγματικότητα στον νεολιθικό οικισμό Προμαχών-Topolniča, στο Εκατό χρόνια έρευνας, Kouli K 2008 Βλάστηση και άνθρωπος: η εξέλιξη του παλαιοπεριβάλλοντος του λιμναίου οικισμού του Δισπηλιού από την οπτική της παλυνολογίας, Ανάσκαμμα 1, Lespez L et al The lowest levels at Dikili Tash, northern Greece: A missing link in the Early Neolithic of Europe, Antiquity 87, Leusch V et al On the invention of gold metallurgy: The gold objects from the Varna I cemetery (Bulgaria) Technological consequence and inventive creativity, Cambridge Journal of Archaeology 25, Malamidou D 2014 Ταυτότητες ανθρώπων και διακοσμημένα κεραμικά σκεύη κατά τη Νεότερη Νεολιθική στη βόρεια Ελλάδα: παραδείγματα από την κεραμική παράδοση μαύρο σε ερυθρό, στο Εκατό χρόνια έρευνας, Malamidou D et al Les poteries néolithiques à décor peint noir sur rouge en Grèce du Nord: matières premières et production, Bulletin de Correspondence Hellénique 130.2, Maniatis, G 2013 Η μέθοδος ραδιοάνθρακα για την χρονολόγηση αρχαιολογικών και περιβαλλοντικών υλικών στο Μελέτες για την προϊστορική Μακεδονία, Δ. Γραμμένος, επιμ., Προ-ιστορήματα, Παράρτημα 1, Maniatis, G & S Papadopoulos C dating of a Final Neolithic-Early Bronze Age transition period settlement at Aghios Ioannis on Thassos (north Aegean), Radiocarbon 53, Marinova, E. & S-M Valamoti 2014 Crop diversity and choices in the prehistory of SE Europe: the archaeobotanical evidence from Greece and Bulgaria, στο A Chevalier, E Marinova & L Peña-Chocarro, επιμ, Plants and People: Choices and Diversity through Time, Oxford: Oxbow, Milić, M 2014 PXRF characterisation of obsidian from central Anatolia, the Aegean and central Europe, JAS 41, Mitkidou, S et al Organic residue analysis of Neolithic pottery from north Greece, Microchimica Acta 160,

5 Ntinou, M 2010 Παλαιοπεριβάλλον και ανθρώπινες δραστηριότητες. Η ανθρακολογία στο λιμναίο Νεολιθικό οικισμό στο Δισπηλιό Καστοριάς, Ανάσκαμμα 4, Papadakou, T, D Urem-Kotsou & K Kotsakis 2011 Κεραμική της αρχαιότερης νεολιθικής από τα Παλιάμπελα Κολινδρού, ΑΕΜΘ 25 (τυπώνεται.) Papadopoulos, S 2007 Decline of the painted pottery in eastern Macedonia and north Aegean at the end of the Final Neolithic/Chalcolithic Period, στο Strymon Praehistoricus, Papadopoulos, S & N Nerantzis 2014 Eastern Macedonia during the 5 th millennium BC: Stability and innovation στο The Neolithic and Eneolithic in Southeast Europe, New Approaches to Dating and Cultural Dynamics in the 6 th to 4 th millennium BC, B Hänsel & W. Schier, επιμ., Prähistorische Archäologie in Südosteuropa 28, Pappa, M 2007 Neolithic societies: Recent evidence from northern Greece, στο Strymon Praehistoricus, Pappa, M & M Besios 1999 The Makriyalos project: rescue excavations at the Neolithic site of Makriyalos, Pieria, northern Greece, στο Neolithic Society in Greece, P Halstead, επιμ., Sheffield Academic Press Pappa, M & M Besios 1999 The Neolithic settlement at Makriyalos, northern Greece: preliminary report of the excavations, Journal of Field Archaeology 26, Pappa, M & R Veropoulidou 2011 The Neolithic settlement at Makriyalos, northern Greece: Evidence from the Spondylus gaederopus artifacts, στο Spondylus in Prehistory, Pappa, M et al Evidence for large scale feasting at Late Neolithic Makriyalos, N. Greece, στο Food, Cuisine and Society in Prehistoric Greece, P Halstead & J Barett, επιμ., Oxford: Oxbow, Pappa, M et al The Neolithic site of Makriyalos, northern Greece: a reconstruction of the social and economic structure of the settlement through a comparative study of the finds, στο Diet. Economy and Society in the Ancient Greek World. Towards a Better Integration of Archaeology and Science. Proceedings of the International Conference held at the Netherlands Institute at Athens on March 2010, Pharos Supplement 1, S Voutsaki & S M Valamoti, επιμ., Perlès, C, 2003 An alternate (and old-fashioned) view of neolthization in Greece, Documenta Praehistorica 30, Phoca-Cosmetatou, N 2008 The terrestrial economy of a lake settlement. The faunal assemblage from the first phase of occupation of Middle Neolithic Dispilio (Kastoria, Greece), Ανάσκαμμα 2, Radivojević, M. et al On the origins of extractive metallurgy: new evidence from Europe, JAS 37, Renfrew C & E A Slater 2003 Metal artifacts and metallurgy, στο Prehistoric Sitagroi: Excavations in Northeast Greece, : The Final Report, E S Elster & C Renfrew, επιμ., Los Angeles: UCLA Institute of Archaeology, (με Appendices 8.1 & 8.2). Ridley, C, K A Wardle & C A Mould, επιμ Servia I: Anglo-Hellenic Rescue Excavations 5

6 Directed by Katerina Rhomiopoulou and Cressida Ridley, Annual of the British School at Athens Supplement 32. London: The British School at Athens. Séfériadès, M L 2009 Spondylus and long-distance trade in prehistoric Europe, στο The Lost World of Old Europe: The Danube Valley, BC, D W Antony & J Y Chi, επιμ., Princeton University Press, Šljivar, D 2006 The earliest copper metallurgy in the Central Balkans, Metalurgija Journal of Metallurgy 12, Sophronidou, M 2008 Ο προϊστορικός λιμναίος οικισμός της Καστοριάς. Μια πρώτη εισαγωγή, Ανάσκαμμα 1, Stratouli, G et al The manipulation of death: A burial area at the Neolithic Settlement of Avgi, NW Greece, Documenta Praehistorica 37, Stroulia, A 2003 Λίθινα τριπτά από την Κίτρινη Λίμνη Κοζάνης, ΑΕΜΘ 17, Stroulia, A 2010 Eργαλεία με κόψη από την Κρεμαστή-Κοιλάδα, νομού Κοζάνης: βιογραφικές παρατηρήσεις, ΑΕΜΘ 24, Stroulia, A & D Chondrou 2013 Destroying the means of production. The case of ground stone tools from Kremasti-Kilada, Greece, στο Destruction. Archaeological, Philological and Historical Perspectives, J. Driessen, επιμ., Presses Universitaires de Louvain, Treuil, R (επιμ.) 2004 Dikili Tash, village préhistorique de Macédoine Orientale I,2: Bulletin de Correspondance Hellénique Suppl. 37. Paris: École française d Athènes. Triantaphyllou S 1999 Prehistoric Makriyalos project: a story from the fragments, στο Neolithic Society in Greece, P Halstead, επιµ., Sheffield Academic Press, Triantaphyllou, S 2008 Living with the dead: a re-consideration of mortuary practices in the Greek Neolithic, στο Escaping the Labyrinth: The Cretan Neolithic in Context, Sheffield Studies in Aegean Archaeology, V Isaakidou & P Tomkins, επιμ., Tringham, R 2003 Flaked stone στο Prehistoric Sitagroi: Excavations in Northeast Greece, : The Final Report, E S Elster & C Renfrew, επιμ., Los Angeles: UCLA Instititue of Archaeology, Tsartsidou, G 2010 Ανάλυση φυτολίθων από τα ιζήματα του Δισπηλιού. Αναζητώντας τις πρακτικές διαβίωσης του προϊστορικού οικισμού, Ανάσκαμμα 4, Tsoraki, C 2007 Unravelling ground stone life histories: the spatial organization of stone tools and human activities at LN Makriyalos, Greece, Documenta Praehistorica 34, Tsoraki, C 2011 Stone-working traditions in the prehistoric Aegean: The production and consumption of edge tools at Late Neolithic Makriyalos, στο Stone Axe Studies III, V Davis & M Edmonds, επιμ. Oxford: Oxbow, Urem-Kotsou, D, K Kotsakis & B Stern 2002 Defining function in Neolithic ceramics: The example of Makriyalos, Documenta Praehistorica, 29,

7 Urem-Kotsou, D & K Kotsakis 2007 Pottery, cuisine and community in the Neolithic of northern Greece, στο Cooking up the Past. Food and Culinary Practices in the Neolithic and Bronze Age Aegean, C Mee & J Renard, επιμ., Oxford: Oxbow, Urem-Kotsou, D & K Kotsakis 200? Cups of conversion: drinking sets in social context in Late Neolithic northern Greece. (τυπώνεται.) Urem-Kotsou, D et al Birch-bark tar at Neolithic Makriyalos, Greece, Antiquity, 76, Urem-Kotsou, D et al The use of birch bark tar on Late Neolithic pottery from Stavroupoli, north Greece, στο Σωστικές ανασκαφές στο Νεολιθικό οικισμό Σταυρούπολης Θεσσαλονίκης, D Grammenos & S Kotsos, επιμ., Θεσσαλονίκη: Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Β. Ελλάδας, Δημοσιεύματα 6, Urem-Kotsou, D et al Organic residues from the Late Neolithic Makriyalos cooking pots, στο Proceedings of the 4th Symposium of the Hellenic Society for Archaeometry, National Hellenic Research Foundation, Athens May 2003, Y Facorellis, N Zacharias & K Polikreti, επιμ., Oxford: BAR, IS 1746, Urem-Kotsou, D et al Οικισμός αρχαιότερης και Μέσης Νεολιθικής στα Ρεβένια Κορινού. Πρώτα αποτελέσματα της μελέτης της κεραμικής, ΑΕΜΘ 25 (τυπώνεται.) Urem-Kotsou, D et al Πρώτοι γεωργοί και κτηνοτρόφοι στην Αλμωπία: ένας οικισμός της Μέσης Νεολιθικής στην Άψαλο, στο Πρακτικά Γ Πανελλήνιου Επιστημονικού Συμποσίου, Δεκεμβρίου 2010, Η Έδεσσα και η περιοχή της, ιστορία και πολιτισμός, Έδεσσα, Urem-Kotsou D et al Pottery and stylistic boundaries. pottery in Macedonia στο Εκατό χρόνια έρευνας, Early and Middle Neolithic Vajsov, I 2007 Promachon-Topolnica, a typology of painted decorations and its use as a chronological marker, στο Strymon Praehistoricus,, Valamoti, S-M 2003 Neolithic and Early Bronze Age food from northern Greece: The archaeobotanical evidence, στο Food, Culture and Identity in the Neolithic and Early bronze Age, M Parker Pearson, επιμ., Oxford: BAR, IS 1117, Valamoti, S-M 2007 Detecting seasonal movement from animal dung: an investigation in Neolithic northern Greece, Antiquity 81, Valamoti, S-M Agriculture and the use of space at Promachon/Topolnica: preliminary observations on the archaeobotanical material, στο Strymon Praehistoricus, Valamoti, S-M 2007 Traditional foods and culinary novelties in Neolithic and Bronze Age Northern Greece: an overview of the archaeobotanical evidence, στο Cooking up the Past. Food and Culinary Practices in the Neolithic and Bronze Age Aegean, C Mee & J Renard, επιμ., Oxford: Oxbow, Valamoti, S-M et al Grape pressings from northern Greece: the earliest wine in the Aegean? Antiquity 81,

8 Valamoti, S-M 2009 Σπόροι για τους νεκρούς. Αρχαιοβοτανικά δεδομένα από τη Μαυροπηγή Κοζάνης, θέση Φυλλοτσαΐρι, Το Αρχαιολογικό Έργο στην Άνω Μακεδονία 1, 2009, Valamoti, S-M 2011 Ground cereal food preparations from Greece: the prehistory and modern survival of traditional Mediterranean fast foods, Archaeological and Anthropological Sciences online (Springer). Valamoti, S-M 2012 Plants and people in prehistoric Northern Greece: The archaeobotanical evidence, στο 6 th EuroGard (European Botanic Gardens), Chios - Greece, 27/01/ /05/2012, Valamoti, S-M 2012 Η αρχαιοβοτανική έρευνα στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης κατά την προϊστορική περίοδο, στο Πρακτικά 14 ου Πανελλήνιου Συνέδριου της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Γενετικής Βελτίωσης των Φυτών, Θεσσαλονίκη, Οκτωβρίου 2012, 2-6. Valamoti, S-M Healing with plants in prehistoric northern Greece. A contribution from archaeobotany, στο Festschrift für Helmut Johannes Kroll zum 65. Geburtstag, Offa 69/70, Valamoti, S-M 2015 Harvesting the wild? Exploring the context of fruit and nut exploitation at Neolithic Dikili Tash, with special reference to wine, Vegetation History and Archaeobotany 24, Valamoti, S-M & G Jones 2007 Plant diversity and storage at Mandalo, Macedonia, Greece: Archaeobotanical evidence from the Final Neolithic and Early Bronze Age, The Annual of the British School of Archaeology at Athens 98, Valamoti, S-M & K Kotsakis 2007 Transitions to agriculture in the Aegean: the archaeobotanical evidence, στο The Origin and Spread of Domestic Plants in SW Asia and Europe, S Colledge & J Conolly, επιμ., London, Institute of Archaeology, Youni P 2000 Painted pottery from east Macedonia, in northern Greece: Technological analysis of decorative techniques, Documenta Prehistorica 27, Ziota, C 2011 O νεολιθικός οικισμός Κλείτος Ι» και τα νεότερα δεδομένα για την προΐστορική έρευνα, Το Αρχαιολογικό Έργο στην Άνω Μακεδονία 1, 2009, Ziota, C 2014 O οικισμός του Κλείτου Κοζάνης στο ευρύτερο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της Νεώτερης και Τελικής Νεολιθικής περιόδου, στο Εκατό χρόνια έρευνας,