ΤΙΤΛΟΣ: «Τύποι δίγλωσσης εκπαίδευσης και η ασυμβατότητα της ελληνικής εκπαιδευτικής πραγματικότητας»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΤΙΤΛΟΣ: «Τύποι δίγλωσσης εκπαίδευσης και η ασυμβατότητα της ελληνικής εκπαιδευτικής πραγματικότητας»"

Transcript

1 ΤΙΤΛΟΣ: «Τύποι δίγλωσσης εκπαίδευσης και η ασυμβατότητα της ελληνικής εκπαιδευτικής πραγματικότητας» Τουρτούρας Δ. Χρήστος Επίκουρος Καθηγητής Παιδαγωγικής Π.Τ.Δ.Ε.-Α.Π.Θ. Μετά την πτώση του κομουνιστικού καθεστώτος στις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ και τις γενικότερες πληθυσμιακές ανακατατάξεις στις γειτονικές χώρες των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης, εξαιτίας των διαφόρων πολιτικοοικονομικών εξελίξεων, η χώρα μας μετεξελίχθηκε αυτόματα σε χώρα υποδοχής ξένων πληθυσμιακών μαζών. Διαμορφώθηκε έτσι, μια νέα πραγματικότητα στον κοινωνικό και εκπαιδευτικό τομέα, που απαιτούσε τη λήψη άμεσων και διαφοροποιημένων μέτρων και τη θεσμοθέτηση κατάλληλα προσαρμοσμένων δομών στις νέες απαιτήσεις. Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Στο χώρο της εκπαίδευσης σήμερα, τα μέτρα τα σχετικά με τη διδασκαλία παιδιών γλωσσικών μειονοτήτων, περιορίζονται στην ίδρυση και λειτουργία Τάξεων Υποδοχής, Φροντιστηριακών Τμημάτων και Σχολείων Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης. Από τους παραπάνω θεσμούς, οι δύο πρώτοι υπήρχαν ήδη από το 1980 και το 1982 αντίστοιχα. Ωστόσο, ο προσανατολισμός τους ήταν διαφορετικός και αφορούσε σε παιδιά Ελλήνων που παλιννόστησαν από χώρες της Δ. Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής, καθώς και από τις ΗΠΑ, την Αυστραλία και τον Καναδά, όπου είχαν μεταναστεύσει αρχικά για οικονομικούς κυρίως λόγους. Ήταν επόμενο λοιπόν, να υπάρξουν τροποποιήσεις στις διατάξεις τις σχετικές με την εκπαίδευση των παιδιών των νέων μεταναστευτικών πληθυσμών που άρχισαν να συρρέουν στη χώρα. Όπως, για παράδειγμα, εκείνες που υλοποιήθηκαν με τις υπουργικές αποφάσεις Φ.2.7/Γ1/137/1132/ και Φ.2/378/Γ1/1124/ και το νόμο Ν.1894/90 άρθρο 2 & παρ.3. Σύμφωνα με τις παραπάνω, προβλεπόταν η ίδρυση Τάξεων Υποδοχής και Φροντιστηριακών Τμημάτων για τα παιδιά Ελλήνων μεταναστών ή ομογενών που επαναπατρίζονται. Προβλεπόταν, επιπλέον, για τα παιδιά αυτά, η διδακτική, κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξή τους από ειδικούς επαγγελματίες. Επίσης, με το νόμο Ν.1865/89 και ΦΕΚ 210/τόμ.Α / , άρθρο 7, παρ. 1, τα 1

2 Σχολεία Αποδήμων 1 μετονομάζονται σε Παλιννοστούντων, τα οποία και μετεξελίσσονται σε Σχολεία Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης με το νόμο Ν.2413/96, άρθρα 34-37, ΦΕΚ 124/τ. Α / ΚΕΦ. Ι / Νέα τροποποίηση των παραπάνω υπουργικών αποφάσεων που αφορούσαν στις Τάξεις Υποδοχής, έλαβε χώρα με τη Φ.10/20/Γ1/708/7-9-99, που εκδόθηκε με απόφαση του Υπουργού Παιδείας και αναιρούσε όλες τις προηγούμενες. Σύμφωνα με αυτήν, συμπεριλαμβάνονται στα παιδιά που έχουν δικαίωμα φοίτησης στις παραπάνω δομές, εκτός από τα παιδιά Ελλήνων παλιννοστούντων και προσφύγων και τα παιδιά των αλλοδαπών. Οι Τάξεις Υποδοχής επίσης, χωρίζονται σε δύο επιμέρους τύπους: α) σε Τάξεις Υποδοχής Ι, όπου προβλέπεται η εφαρμογή εντατικού προγράμματος εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης έξω από τις κανονικές τάξεις και η φοίτηση διαρκεί ένα έτος και β) σε Τάξεις Υποδοχής II, όπου προβλέπεται η εφαρμογή μεικτού προγράμματος γλωσσικής και μαθησιακής υποστήριξης των παιδιών που έχουν ενταχθεί σε αυτές. Το πρόγραμμα αυτό πραγματοποιείται μέσα στις κανονικές τάξεις με παράλληλη υποστηρικτική γλωσσική διδασκαλία, ενώ η φοίτηση διαρκεί μέχρι δύο χρόνια μετά τη φοίτηση στις τάξεις του πρώτου τύπου. Τα παιδιά που εντάσσονται στις τάξεις του πρώτου τύπου, δεν έχουν καμία ή ελάχιστη γνώση της ελληνικής γλώσσας, ενώ εκείνα που εντάσσονται στις τάξεις του δεύτερου τύπου, έχουν μέτρια επάρκεια στην ελληνική γλώσσα, αλλά λειτουργούν ανεπαρκώς στο σύνολο του σχολικού αναλυτικού προγράμματος. Οι δάσκαλοι που διδάσκουν στις Τ.Υ., πρέπει να είναι καταρτισμένοι σε θέματα διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας ή να είναι οι ίδιοι δίγλωσσοι και γνώστες της μητρικής γλώσσας και της ιδιαίτερης πολιτισμικής προέλευσης των παιδιών που απαρτίζουν τις τάξεις αυτές. Τέλος, τα παιδιά που εντάσσονται στις Τάξεις Υποδοχής, τις επισκέπτονται με εναλλασσόμενο ωράριο από μέρα σε μέρα, ώστε να μην χάνουν τα ίδια μαθήματα κάθε φορά, ούτε και μαθήματα που θα ήταν ωφελιμότερο να παρακολουθήσουν με τα ντόπια παιδιά στις κανονικές τάξεις. Όσον αφορά τα Φροντιστηριακά Τμήματα, αυτά συνεχίζουν να λειτουργούν εκτός ωραρίου του σχολείου, μέχρι 8-10 ώρες τη βδομάδα. Απευθύνονται σε παιδιά παλιννοστούντων και αλλοδαπών που δε φοίτησαν σε Τάξεις Υποδοχής ή, ενώ 1 Τα πρώτα Γυμνάσια Αποδήμων Ελληνοπαίδων μετά μαθητικής εστίας, ιδρύονται και λειτουργούν το 1974 με ΦΕΚ 61/τόμ. Α / Με το Π.Δ. 435/84 και ΦΕΚ 154 / τόμ. Α / , ιδρύονται και λειτουργούν τα Σχολεία Αποδήμων Ελληνοπαίδων στην Αθήνα, κυρίως για παλιννοστούντες μαθητές/τριες από αγγλόφωνες χώρες. Ένα χρόνο αργότερα, με το Π.Δ. 369 /85 και ΦΕΚ 131/τόμ. Α / , ιδρύονται τα αντίστοιχα Σχολεία Αποδήμων και στη Θεσσαλονίκη, για τα παιδιά από τις γερμανόφωνες χώρες. 2

3 φοίτησαν σε αυτές, δεν απέκτησαν την απαιτούμενη επάρκεια στην ελληνική γλώσσα και δυσκολεύονταν κατά την ένταξή τους στις κανονικές τάξεις. Παρά τις υπάρχουσες διατάξεις όμως, σε πολλά σχολεία, που στην πλειοψηφία τους απαρτίζονται από γλωσσικά και πολιτισμικά διαφορετικούς μαθητές και μαθήτριες, δε λειτουργούν καθόλου Τάξεις Υποδοχής ή Φροντιστηριακά Τμήματα. Πολλές φορές μάλιστα, λόγω έλλειψης κονδυλίων και πιστώσεων. Σε πολλά δε σχολεία, που προβλέπεται και εγκρίνεται η ίδρυση ανάλογων δομών, καθυστερεί η λειτουργία τους πολλούς μήνες μετά την έναρξη του σχολικού έτους. Σε αυτό συνηγορούν διάφοροι λόγοι, όπως η μη διάθεση των σχετικών πιστώσεων, η έλλειψη κτιριακών εγκαταστάσεων ή η αδιαφορία των υπευθύνων. Σε άλλες περιπτώσεις, οι δάσκαλοι των Τάξεων Υποδοχής χρησιμοποιούνται για να καλύπτουν ελλείψεις ή απουσίες του διδακτικού προσωπικού των σχολείων όπου υπηρετούν, καθώς αβασάνιστα θεωρείται ότι στερούνται διδακτικού αντικειμένου. Τα εγχειρίδια δεν προσφέρονται για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας δεν υπάρχει κατάλληλο αναλυτικό πρόγραμμα για τις τάξεις αυτές οι δάσκαλοι που διδάσκουν δεν έχουν καμία ανάλογη δίγλωσση κατάρτιση ή επιμόρφωση σε θέματα εκπαίδευσης μειονοτήτων ή διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας. Είναι, γενικά, προφανής ο αφομοιωτικός προσανατολισμός τους (βλ. Σκούρτου κ.ά., 2004), αφού στόχο τους αποτελεί η εκμάθηση της ελληνικής (κυρίαρχης) γλώσσας, χωρίς να λαμβάνεται καμία μέριμνα για τη μητρική γλώσσα των παιδιών στα οποία απευθύνονται. Σχετικά με τα Φροντιστηριακά Τμήματα, η λειτουργία τους πέραν του σχολικού ωραρίου τα καθιστά ιδιαίτερα επιβαρυντικά για τα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς που τα στελεχώνουν. Η χαμηλή, επίσης, αποζημίωση των εκπαιδευτικών τούς στερεί τα επιπλέον κίνητρα για δήλωση συμμετοχής σε αυτά. Στην περίπτωση των Σχολείων Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης, ο σχετικός νόμος Ν.2413/96 που αναφέραμε παραπάνω, δεν αναλύει εκτενώς τη λειτουργία τους. Περιορίζεται απλά, σε μια γενική αναφορά στην οργάνωση και τη στοχοθέτησή τους, που όμως, αφήνει πολλά κενά και αναπάντητα ερωτηματικά. Τα σχολεία αυτά αντικατέστησαν τα προηγούμενα σχολεία παλιννοστούντων. Ωστόσο, η μόνη ουσιαστική διαφορά τους έγκειται στο γεγονός ότι, στα συγκεκριμένα σχολεία προβλέπεται η συνύπαρξη και η συνδιδασκαλία στην ίδια τάξη των γλωσσικά 3

4 διαφορετικών παιδιών με τα ντόπια σε αναλογία 45-55, ποσοστό όμως, που καταστρατηγείται στην πράξη (βλ. Ι.Π.Ο.Δ.Ε., 2007). 2 Ακόμη, δεν προβλέπεται διδασκαλία της μητρικής γλώσσας των ξένων παιδιών ή διδασκαλία στη μητρική τους γλώσσα, αλλά ούτε και κάποιο μοντέλο δίγλωσσης εκπαίδευσης για όλα τα παιδιά ντόπια και ξένα- που φοιτούν στα σχολεία αυτά. Έτσι τα παιδιά, απλά συνυπάρχουν (όταν συνυπάρχουν) στις ίδιες τάξεις. Η πρόσληψη δε, κάποιων εκπαιδευτικών που γνωρίζουν τη μητρική γλώσσα των ξένων μαθητών και μαθητριών, αποβλέπει μόνο στη χρησιμοποίησή τους για τη λειτουργία Τάξεων Υποδοχής μέσα στο χώρο των συγκεκριμένων σχολείων. Η ελληνική δε διδάσκεται ούτε καν σαν δεύτερη γλώσσα, αλλά σαν κυρίαρχη και μητρική των παιδιών αυτών. Η συμπερίληψη δε στο αναλυτικό πρόγραμμα κάποιων πολιτισμικών στοιχείων, που αναφέρονται στο ιδιαίτερο πολιτισμικό υπόβαθρο των ξένων μαθητών και μαθητριών, είναι αποσπασματική και εξυπηρετεί καθαρά επιφανειακούς σκοπούς αντιπροσώπευσης επιμέρους φολκλορικών στοιχείων δευτερεύουσας σημασίας. Στην ουσία τα Διαπολιτισμικά Σχολεία δε φαίνεται να έχουν ιδιαίτερα βασικές διαφορές από τα Σχολεία Παλιννοστούντων, τα οποία και αντικατέστησαν. Η δε αποτελεσματικότητά τους αμφισβητείται έντονα από τα αποτελέσματα πρόσφατων εμπειρικών ερευνών (βλ. σχετικά, Μητακίδου κ.ά. 2007). Η ερώτηση, ωστόσο, «τι θα αποτελούσε πραγματική λύση για τα παιδιά των γλωσσικών ή άλλων μειονοτήτων;» απαντιέται επιστημονικά μέσα από την παρακάτω εκτενή περιγραφή διαφόρων μοντέλων διδασκαλίας. Μοντέλων, δομημένων κυρίως στη βάση της δίγλωσσης εκπαίδευσης, όπως εφαρμόσθηκαν σε χώρες με μεγάλη μεταναστευτική εμπειρία, είχαν θεαματικά αποτελέσματα και καταγράφηκαν στην ελληνική (βλ. ενδεικτικά Νικολάου, 2003 και Σκούρτου κ.ά., 2004) και διεθνή βιβλιογραφία (βλ. παρακάτω). ΤΥΠΟΙ ΔΙΓΛΩΣΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η Skutnabb-Kangas (1988) περιγράφει αναλυτικά όλα τα μοντέλα δίγλωσσης διδασκαλίας, που έχουν κατά καιρούς εφαρμοστεί στα διάφορα κράτη. Πρώτα αναφέρει τα segregation programs (προγράμματα διαχωρισμού-απομόνωσης). Αυτά παρουσιάζουν φτωχά σχολικά αποτελέσματα σχολική αποτυχία για εκείνα τα παιδιά 2 Από την καταγραφή του Ι.Π.Ο.Δ.Ε., επίσημου φορέα του Υπουργείου Παιδείας, προκύπτει ότι κατά το έτος , το ποσοστό των παλιννοστούντων και των αλλοδαπών στα Διαπολιτισμικά Δημοτικά της χώρας ανερχόταν μόλις στο 15,9% (425/2.681 παιδιά) και το ίδιο (16% ή 432/2.701 παιδιά) παρέμενε κατά το

5 που ξεκινούν το σχολείο, ενώ πολλά ούτε καν το ξεκινούν- και χαμηλά επίπεδα γνωστικής και ακαδημαϊκής επάρκειας και στις δύο γλώσσες. Ταιριάζουν με τη λογική της κυριαρχίας της μητρικής γλώσσας στο γλωσσολογικό επίπεδο και της γκετοποίησης και της διάδοσης ενός είδους απαρτχάιντ σε επίπεδο κοινωνικό. Παράδειγμα τέτοιου μοντέλου αποτελεί εκείνο, που εφαρμόστηκε στη Δυτική Γερμανία για την εκπαίδευση των παιδιών μεταναστών, με την προοπτική του επαναπατρισμού των ίδιων και των οικογενειών τους κάποτε στις χώρες προέλευσής τους. Σε αντίθεση με τα προγράμματα απομόνωσης, αναφέρονται τα mother tongue maintenance programs (προγράμματα διατήρησης της μητρικής γλώσσας), που χρησιμοποιούν επίσης τη μητρική γλώσσα ως μέσο διδασκαλίας. Ωστόσο, αυτά παρουσιάζουν υψηλά επίπεδα επιτυχίας, αφού ο στόχος σε γλωσσικό επίπεδο είναι η κατάκτηση διγλωσσίας και σε κοινωνικό επίπεδο η ισότητα και η ενσωμάτωση. Παράδειγμα τέτοιων προγραμμάτων αποτελεί η περίπτωση του Ουζμπεκιστάν, όπου τα παιδιά ανέκαθεν χρησιμοποιούσαν την εκάστοτε μητρική τους γλώσσα και τη ρωσική ως δεύτερη, κατά την καθημερινή τους διδασκαλία. 3 Άλλο μοντέλο αποτελούν τα submersion programs (προγράμματα εμβύθισης), στα οποία τα αποτελέσματα είναι φτωχά, τόσο στο γλωσσικό όσο και στον ακαδημαϊκό τομέα. Στα συγκεκριμένα προγράμματα, παιδιά γλωσσικών μειονοτήτων με χαμηλού κύρους μητρικές γλώσσες, υποβάλλονται σε συνδιδασκαλία με παιδιά της κυρίαρχης ομάδας. Η γλώσσα που αποτελεί μέσο διδασκαλίας, είναι αποκλειστικά η επίσημη γλώσσα της κυρίαρχης ομάδας, σε βάρος των μητρικών γλωσσών των παιδιών γλωσσικών μειονοτήτων (κατάσταση αφαιρετικής γλωσσικής εκμάθησης). Αποτέλεσμα είναι οι φτωχές σχολικές επιδόσεις των τελευταίων. Σε κοινωνικό επίπεδο, αυτό σημαίνει αφομοίωση για ορισμένα και περιθωριοποίηση για τα περισσότερα παιδιά. Τα transitional programs (μεταβατικά προγράμματα) αποτελούν επίσης, μια μορφή τέτοιων προγραμμάτων εμβύθισης, ωστόσο, περισσότερο επεξεργασμένων και εξελιγμένων. Στα προγράμματα αυτά, τα παιδιά των γλωσσικών μειονοτήτων διδάσκονται στη μητρική τους γλώσσα κατά τα πρώτα χρόνια, μέχρι που να αποκτήσουν κάποια επικοινωνιακή τουλάχιστον επάρκεια στη δεύτερη (επίσημη) γλώσσα. Μόλις αποκτηθεί η ζητούμενη επικοινωνιακή επάρκεια, τα παιδιά 3 Φαίνεται πως αυτή η ιδιαιτερότητα του Ουζμπεκιστάν, αποτέλεσε και τη βάση στην παραπέρα σχολική επιτυχία όσων παιδιών ήρθαν στη χώρα μας από τη συγκεκριμένη πρώην σοβιετική Δημοκρατία. Για τις καλύτερες επιδόσεις των παιδιών από το Ουζμπεκιστάν και τη γενικότερη συζήτηση για τη σημασία της διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας για την ευκολότερη κατάκτηση μιας ξένης γλώσσας, βλ. Τουρτούρα (2007). 5

6 μεταφέρονται σε προγράμματα διδασκαλίας μέσω της κυρίαρχης δεύτερης γλώσσας. Η μητρική τους γλώσσα δηλαδή, δεν αποτελεί αξία αλλά εργαλείο, όργανο διδασκαλίας. Στόχος είναι η μακροπρόθεσμη κατάκτηση της κυρίαρχης γλώσσας. Προφανώς, τα προγράμματα αυτά αποτελούν μια περισσότερο ανθρώπινη μορφή αφομοίωσης (βλ. σχετικά Tosi, 1988). Οι δάσκαλοι που διδάσκουν, γενικά, σε ανάλογα προγράμματα εμβύθισης και μεταβατικά- είναι μονόγλωσσοι και δεν γνωρίζουν τη μητρική γλώσσα των μειονοτικών μαθητών/τριών τους. Στην καλύτερη περίπτωση, αν είναι δίγλωσσοι, δεν είναι και κατάλληλα καταρτισμένοι σε θέματα διδασκαλίας σε δίγλωσσους μαθητές (θεωρείται, πάντως, ότι είναι προτιμότερο ο δάσκαλος να είναι δίγλωσσος και λιγότερο καλά εκπαιδευμένος, παρά, πολύ καλά καταρτισμένος αλλά μονόγλωσσος). Τα προγράμματα αυτά αποτελούν τον πιο κοινό τρόπο εκπαίδευσης των ντόπιων και μεταναστευτικών μειονοτήτων, στις περισσότερες χώρες της γης. Αντίθετα από τα προηγούμενα προγράμματα, τα immersion programs (προγράμματα εμβάπτισης) απευθύνονται μόνο σε παιδιά της κυρίαρχης ομάδας, τα οποία οικειοθελώς συμμετέχουν σε αυτά. Διδάσκονται δε, όχι στη μητρική τους γλώσσα -που αποτελεί και την επίσημη της εκάστοτε χώρας- αλλά σε μια δεύτερη γλώσσα, τη γλώσσα κάποιας άλλης μειονοτικής ομάδας. Τα προγράμματα αυτά οδηγούν τα παιδιά της κυρίαρχης ομάδας σε υψηλά ποσοστά διγλωσσίας και σχολικής επιτυχίας, καθώς και σε γλωσσικό και πολιτισμικό εμπλουτισμό. Ακόμη, προσφέρουν ιδιαίτερες επαγγελματικές και άλλες προοπτικές σε μια συγκεκριμένη ελίτ (κατάσταση προσθετικής γλωσσικής εκμάθησης). Οι δάσκαλοι που διδάσκουν σε αυτά είναι δίγλωσσοι και πολύ καλά καταρτισμένοι. Δε χρησιμοποιούν τη μητρική γλώσσα των παιδιών της κυρίαρχης ομάδας ως μέσο διδασκαλίας στην καθημερινή διδακτική πράξη. Ωστόσο, τη γνωρίζουν άριστα, την κατανοούν απόλυτα και μπορούν να επικοινωνήσουν με τα παιδιά σε περίπτωση οποιασδήποτε ανάγκης ή προβλήματος. Αυτό παίζει πολύ θετικό ρόλο στη γενικότερη επιτυχία των προγραμμάτων. Τα συγκεκριμένα προγράμματα δεν παρέχονται, όπως είναι προφανές, σε παιδιά μειονοτικών ομάδων. Στις τάξεις υπάρχουν μόνον παιδιά από την κυρίαρχη γλωσσικά και πολιτισμικά ομάδα. 4 Η Coelho (1998) περιγράφει επίσης, τα διάφορα μοντέλα εκπαίδευσης που παρέχονται στα παιδιά γλωσσικών μειονοτήτων από τις χώρες υποδοχής τους και αναφέρει ότι: «όσα από τα παιδιά αυτά εντάσσονται πλήρως μέσα στις κανονικές 4 Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα immersion και τα submersion programs, μπορεί κανείς να ανατρέξει και στους Swain & Cummins (1979) και Garcia (1992). 6

7 τάξεις διδασκαλίας και παρακολουθούν το ανάλογο πρόγραμμα που προσφέρεται αδιαφοροποίητα σε όλους τους μαθητές ανεξαιρέτως, χωρίς να υποστηρίζονται γλωσσικά στη μητρική τους γλώσσα, τελούν σε κατάσταση κινδύνου σχολικής αποτυχίας». Βρέθηκε από καναδική έρευνα ότι, ακόμα και εκείνα που εντάχθηκαν στις τάξεις αυτές, έχοντας κάποιο προχωρημένο επίπεδο στην κυρίαρχη γλώσσα, παρουσίασαν ένα ποσοστό σχολικής διαρροής κοντά στο 50%. Εκείνα δε, που δεν είχαν καθόλου επάρκεια στην επίσημη γλώσσα του σχολείου, διέρρευσαν από την εκπαίδευση σε ποσοστό περίπου 95,5%. Πολλά από αυτά τα παιδιά είχαν λίγη ή καθόλου υποστήριξη στη μητρική τους γλώσσα. Παρόλη, όμως, την ανάγκη για διαρκή στήριξη της μητρικής τους γλώσσας, τα παιδιά γλωσσικών μειονοτήτων έχουν ταυτόχρονα και την ανάγκη συμμετοχής στις καθημερινές διαδικασίες μέσα στις κανονικές τάξεις. Με κατάλληλη, βέβαια, προσαρμογή της διδασκαλίας στην καθημερινότητά τους και εξάσκηση στην ξένη γλώσσα μέσα από τη διδασκαλία και εκμάθηση των αναγκαίων δεξιοτήτων και γνώσεων. Χρειάζεται ενημέρωση και κατάλληλη κατάρτιση των δασκάλων που διδάσκουν στις τάξεις αυτές. Είναι, γενικά, απαραίτητη η στήριξη και ανάπτυξη της μητρικής γλώσσας των μειονοτικών μαθητών/τριών και η ταυτόχρονη καλλιέργεια και διδασκαλία της επίσημης γλώσσας του σχολείου και της χώρας υποδοχής. Δεν υπάρχει ένα και μοναδικό μοντέλο διδασκαλίας της επίσημης γλώσσας ως δεύτερης στα παιδιά γλωσσικών μειονοτήτων, που να είναι κοινό για όλα τα σχολεία και για όλα τα παιδιά ανεξαιρέτως. Αυτό ποικίλλει, ανάλογα με τα ιδιαίτερα δημογραφικά χαρακτηριστικά (μαθητική σύνθεση) του κάθε σχολείου, τους διαθέσιμους πόρους του και τις ιδιαίτερες ανάγκες των μαθητών του. Στον Καναδά, τις ΗΠΑ, την Αγγλία και την Αυστραλία, πολλά σχολεία έχουν ένα δάσκαλο ή μια ομάδα δασκάλων, που είναι υπεύθυνοι για τη διδασκαλία των Αγγλικών ως δεύτερη γλώσσα, στους μαθητές που εγγράφονται στα σχολεία αυτά και έχουν περιορισμένη εμπειρία στη γλώσσα. Διάφορα είδη παρεχόμενων μοντέλων είναι τα παρακάτω: τα κέντρα υποδοχής (reception centers) μαθητών/τριών γλωσσικών μειονοτήτων, οι οποίοι/ες δεν έχουν καμία ή έχουν πολύ μικρή εμπειρία στην επίσημη γλώσσα της χώρας υποδοχής. Ενδεχομένως, να μην έχουν επάρκεια ούτε και στη μητρική τους γλώσσα, λόγω κάποιων γεγονότων που συντέλεσαν στη βίαιη διακοπή της εκπαίδευσής τους στις χώρες προέλευσης. Στα κέντρα αυτά παρέχεται πρόγραμμα διδασκαλίας της δεύτερης γλώσσας, εστιασμένο στις ανάγκες και τις ελλείψεις των συγκεκριμένων παιδιών. Πιθανόν να παρέχεται και κάποια μορφή δίγλωσσης εκπαίδευσης με ταυτόχρονη διδασκαλία διαφόρων 7

8 γνωστικών αντικειμένων, όπως τα Μαθηματικά και οι Κοινωνικές Επιστήμες. Τα κέντρα αυτά μπορεί να εντάσσονται στον ίδιο χώρο με τα κανονικά σχολεία της γειτονιάς ή μπορεί να βρίσκονται μακριά από αυτά (ένα ή δύο κέντρα σε όλη την πόλη). Σε τέτοιες περιπτώσεις, τα παιδιά χρειάζεται να επαναπροσαρμοστούν στο καινούριο περιβάλλον των σχολείων της γειτονιάς τους, όταν παρέλθει ο καθιερωμένος χρόνος φοίτησης στα παραπάνω κέντρα. Οι δάσκαλοι/ες στα κανονικά σχολεία είναι σημαντικό να γνωρίζουν ότι, η αποφοίτηση των παιδιών από τα συγκεκριμένα κέντρα δε σημαίνει και κατοχύρωση υψηλής επάρκειας στην επίσημη γλώσσα του σχολείου. Κάθε άλλο μάλιστα, οι ανάγκες υποστήριξης στη γλώσσα παραμένουν μεγάλες και πρέπει να τις αναλάβουν οι ίδιοι/ες, μέσα από το συνδυασμό διδασκαλίας της γλώσσας με τη διδασκαλία των γνωστικών περιοχών και της λογοτεχνίας. Τα κέντρα, πρέπει να πούμε, πως ενέχουν τον κίνδυνο γκετοποίησης των μαθητών/τριών. 5 Άλλο μοντέλο διδασκαλίας της επίσημης γλώσσας ως δεύτερης, είναι τα προγράμματα απόσυρσης (withdrawal programs). Σε αυτά, παρέχεται καθαρά διδασκαλία της επίσημης γλώσσας ως δεύτερης στα παιδιά γλωσσικών μειονοτήτων, που κατατάσσονται σε τμήματα όλα μαζί ή ανάλογα με το επίπεδο επάρκειας που έχουν στη γλώσσα του σχολείου. 6 Άλλα προγράμματα, είναι τα προγράμματα υποστηρικτικής ενσωμάτωσης (supported integration), στα πλαίσια των οποίων επιχειρείται ενσωμάτωση των δίγλωσσων μαθητών/τριών μέσα στις κανονικές τάξεις, προκειμένου να μην απομονωθούν από τους ντόπιους συμμαθητές και συμμαθήτριές τους. Πιστεύεται, ότι η ένταξη των παιδιών αυτών στις κανονικές τάξεις προσφέρει τις ευκαιρίες για απόκτηση της δεύτερης γλώσσας, για κοινωνική ενσωμάτωση και για ακαδημαϊκή ανάπτυξη, πράγματα που οι τάξεις διδασκαλίας της επίσημης γλώσσας ως δεύτερης δεν τα παρέχουν. 7 Ένα καλά οργανωμένο μοντέλο ενσωμάτωσης καλλιεργεί, επίσης, θετικές διαπολιτισμικές στάσεις ανάμεσα σε όλα τα παιδιά. Στα προγράμματα αυτά συνυπάρχουν δύο δάσκαλοι ο δάσκαλος της τάξης και ο δάσκαλος της επίσημης γλώσσας ως δεύτερης- οι οποίοι ενεργούν συνεργατικά και απόλυτα προγραμματισμένα. Παρέχεται έτσι, η δυνατότητα για συνδιδασκαλία όλων των παιδιών, με παράλληλη υποστήριξη των παιδιών της γλωσσικής μειονότητας στη δεύτερη γλώσσα. Τέλος, αναφέρεται το μοντέλο 5 Είναι σαφείς οι ομοιότητες με τα Σχολεία Παλιννοστούντων που λειτουργούσαν κατά το πρόσφατο παρελθόν στη χώρα μας. 6 Τα προγράμματα αυτά μοιάζουν με τις Τάξεις Υποδοχής τύπου Ι στη χώρα μας, τα χαρακτηριστικά των οποίων περιγράφηκαν στην πρώτη ενότητα του άρθρου. 7 Πρόκειται για παρεμφερείς τρόπους παρέμβασης με τις Τάξεις Υποδοχής τύπου ΙΙ στη χώρα μας. 8

9 δίγλωσσης εκπαίδευσης (bilingual education), το οποίο καλύπτει το κενό του προηγούμενου. Το κενό αυτό έγκειται στο γεγονός ότι, θεωρείται πολύ πιο αποδοτικό το να υποστηρίζονται τα παιδιά της γλωσσικής μειονότητας στη μητρική τους παρά στη δεύτερή τους γλώσσα, την επίσημη της χώρας υποδοχής. Πράγμα που δεν αλλάζει, ακόμη κι όταν παρέχεται αξιόλογη υποστήριξη κατά τη μαθησιακή διαδικασία από το δάσκαλο της επίσημης ως δεύτερης γλώσσας, τόσο στα παιδιά της γλωσσικής μειονότητας όσο και στο δάσκαλο της τάξης. Είναι δε, ακόμη αποδοτικότερο να πραγματοποιείται η διδασκαλία στη μητρική τους γλώσσα και όχι απλά να διδάσκεται ως ξεχωριστό γνωστικό αντικείμενο. Προκύπτει λοιπόν ότι, τα προγράμματα διδασκαλίας της επίσημης γλώσσας ως δεύτερης σε ξεχωριστές τάξεις από τις κανονικές του σχολείου, αλλά και τα προγράμματα ενσωμάτωσης με κοινή διδασκαλία των δίγλωσσων παιδιών με τους ντόπιους συμμαθητές τους μέσα στις κανονικές τάξεις, δεν είναι παρά μονόγλωσσα προγράμματα, που δεν προσβλέπουν στη διατήρηση και ανάπτυξη της μητρικής γλώσσας. Αντιθέτως, συμβάλλουν στη μακροπρόθεσμη απώλειά της με όλες τις δυσμενείς συνέπειες στον κοινωνικό και ακαδημαϊκό τομέα. Τα προγράμματα δίγλωσσης εκπαίδευσης εφαρμόζονται σε κάποιες εκπαιδευτικές περιφέρειες των ΗΠΑ σε διάφορες μορφές. Κάποια από αυτά έχουν μεταβατικό προσανατολισμό, ενώ άλλα είναι σχεδιασμένα για να παρέχουν τη δυνατότητα διατήρησης και ανάπτυξης της μητρικής γλώσσας και υποστήριξης των μαθητών γλωσσικών μειονοτήτων, μέχρι να καταστούν πλήρως δίγλωσσοι. Και τα δύο έχουν ήδη περιγραφεί παραπάνω. Τέλος, υπάρχουν και τα δίγλωσσα προγράμματα διπλής κατεύθυνσης (two-way bilingual programs). Μέσω αυτών, προωθείται η πλήρης διγλωσσία σε όλα τα παιδιά ανεξαιρέτως -συμπεριλαμβανομένων και εκείνων της κυρίαρχης ομάδας- τόσο στην επίσημη γλώσσα της χώρας όσο και στη μητρική γλώσσα της μειονότητας. Παρόλη, όμως, τη γενικότερη βιβλιογραφία, που στηρίζει την αναγκαιότητα εφαρμογής δίγλωσσων μορφών εκπαίδευσης, στη συντριπτική πλειοψηφία των σχολείων της Αγγλίας, των ΗΠΑ, της Αυστραλίας και του Καναδά, εφαρμόζονται μονόγλωσσα προγράμματα διδασκαλίας της αγγλικής ως δεύτερης γλώσσας, 8 με όλα τα επακόλουθα που περιγράφηκαν παραπάνω. Ο Bell (2001), κάνει μια ανάλογη διάκριση, ανάμεσα στα μοντέλα διδασκαλίας των παιδιών γλωσσικών μειονοτήτων που έχουν στόχο την πλήρη 8 Αναφορά στα προγράμματα διδασκαλίας της αγγλικής ως δεύτερης γλώσσας, καθώς και στα δίγλωσσα μεταβατικά προγράμματα, βλέπε επιπλέον Garcia (1992). 9

10 γλωσσική και κοινωνική αφομοίωσή τους (transitional programs) και σε εκείνα που αποβλέπουν στην ενίσχυση της μητρικής γλώσσας και της πολιτισμικής τους ταυτότητας (maintenance programs). Στη συνέχεια, προβαίνει στη γνωστή λεπτότερη διάκριση ανάμεσα στα δίγλωσσα προγράμματα ή εν μέρει προγράμματα εμβάπτισης, όπως τα αποκαλεί (bilingual or partial immersion programs) και τα προγράμματα εμβύθισης ή, κατά αυτόν, πλήρη προγράμματα εμβάπτισης (submersion or total immersion programs). Μία τελευταία διάκριση των προγραμμάτων εμβάπτισης, αναφέρεται στην ηλικία κατά την οποία παρέχονται αυτά. Έτσι, έχουμε τα πρώιμα προγράμματα εμβάπτισης (early immersion programs) σε παιδιά ηλικίας 5-6 χρόνων, τα προγράμματα που παρέχονται με κάποια καθυστέρηση στη μεγαλύτερη ηλικία των 9-10 χρόνων (delayed immersion programs) και σε εκείνα που παρέχονται στις ηλικίες άνω των χρόνων (late immersion programs). Μιλώντας ο συγγραφέας για την περίπτωση της Ν. Αφρικής, αναφέρει ότι τα προγράμματα διατήρησης της μητρικής γλώσσας και κουλτούρας, μέσω της παροχής δίγλωσσης διδασκαλίας κατά την ηλικία των 9-10 χρόνων, είναι τα ιδανικότερα. Ο Corson (1998) περιγράφει, επίσης, τα δίγλωσσα μοντέλα εκπαίδευσης ως τα αποτελεσματικότερα για τη σχολική επιτυχία παιδιών γλωσσικών μειονοτήτων. Τα ξεχωρίζει από εκείνα που παρέχουν διδασκαλία στην επίσημη γλώσσα της χώρας υποδοχής ως δεύτερης γλώσσας, χρησιμοποιώντας ως βασικό κριτήριο διάκρισης, την ύπαρξη ή όχι διδασκαλίας στη μητρική γλώσσα των μειονοτικών παιδιών. Στα δίγλωσσα μοντέλα προβλέπεται, για κάποιες ώρες της ημέρας, διδασκαλία διαφόρων θεματικών περιοχών στη μητρική γλώσσα των παιδιών, ενώ στο μοντέλο διδασκαλίας της κυρίαρχης γλώσσας ως δεύτερης, δεν προβλέπεται διδασκαλία στη μητρική γλώσσα. Διακρίνει ακόμη, τα δίγλωσσα μοντέλα σε εκείνα που οδηγούν σε προσθετική διγλωσσία, παρέχοντας πλήρη επάρκεια και στις δύο γλώσσες τη μητρική και την κυρίαρχη, αλλά δεύτερη γλώσσα- και σε εκείνα που οδηγούν σε αφαιρετική διγλωσσία, υιοθετώντας τη μορφή μεταβατικών κυρίως μοντέλων. Αντίθετα, τα μοντέλα διδασκαλίας της επίσημης γλώσσας ως δεύτερης, θεωρούνται πολύ αποτελεσματικά και αναγκαία για τη διδασκαλία παιδιών γλωσσικών μειονοτήτων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εφόσον βέβαια, έχουν αναπτύξει ήδη μεγάλη επάρκεια στη μητρική τους γλώσσα, ώστε να μπορούν να μάθουν τη δεύτερη γλώσσα χωρίς υποστήριξη στη μητρική τους. Παραθέτει τέλος, διάφορες επιμέρους μορφές των προγραμμάτων διδασκαλίας της επίσημης ως δεύτερης γλώσσας, που 10

11 εφαρμόζονται από τις διάφορες χώρες κατ επιλογή και ανάλογα με το μέγεθος της γλωσσικής μειονότητας. Επί τροχάδην, οι μορφές αυτές ESL (English as Second Language) 9 εκπαίδευσης είναι: α) integrated and cooperative teaching (διδασκαλία σε μία θεματική περιοχή ή και παράλληλα με την υπόλοιπη τάξη, όμως μόνο με το δάσκαλο της δεύτερης γλώσσας), β) paired teaching (συνεργασία του δασκάλου της τάξης με το δάσκαλο της δεύτερης γλώσσας στο σχεδιασμό, στο χειρισμό και την αξιολόγηση του προγράμματος και όπου και οι δύο έχουν ίδιο κύρος), γ) parallel teaching and programming (οι δύο δάσκαλοι σχεδιάζουν μαζί το πρόγραμμα, αλλά διδάσκουν χωριστά), δ) peer support systems (κάθε παιδί της γλωσσικής μειονότητας χρεώνεται σε ένα συμμαθητή που έχει επάρκεια στην επίσημη γλώσσα), ε) first language support (χρήση της μητρικής γλώσσας για διευκόλυνση κατά την εκμάθηση της δεύτερης), στ) development of study skills (οι πιο προχωρημένοι από τους μαθητές των ESL τμημάτων, εκπαιδεύονται σε συγκεκριμένες γνωστικές δεξιότητες που θεωρούνται σημαντικές στο αναλυτικό πρόγραμμα), ζ) familiarization programs (παρέχονται εισαγωγικές πληροφορίες στη μητρική γλώσσα σχετικά με το νέο σχολικό περιβάλλον και τις καινούριες έννοιες στη νέα γλώσσα), η) language support across the curriculum (υποστήριξη των μαθητών με επιπλέον εργαλεία, προκειμένου να καταστούν ικανοί να συνδέσουν τη γλωσσική τους επάρκεια στις διανοητικές απαιτήσεις εξειδικευμένων θεματικών περιοχών), θ) rotation teaching (και οι δύο δάσκαλοι της κανονικής τάξης και της επίσημης γλώσσας ως δεύτερης- έρχονται σε επαφή με το κάθε παιδί της τάξης τουλάχιστον μία μέρα τη βδομάδα και ασχολούνται ιδιαίτερα μαζί του, ώστε να αναπτύξουν πληρέστερα τα ενδιαφέροντα και τις διδακτικές δυνατότητες, που ο καθένας τους έχει και μπορεί να προσφέρει) και τέλος, τα reception units (μονάδες υποδοχής) και τα withdrawal teaching models (μοντέλα διδασκαλίας με απόσυρση των παιδιών από την κανονική τάξη), που έχουν ήδη περιγραφεί σε άλλα σημεία του άρθρου. Ο Fitzgerald (1993) καταδεικνύει τέσσερις από τους συνηθέστερους τύπους εκπαιδευτικών προγραμμάτων που έχουν εφαρμοστεί κατά καιρούς στις ΗΠΑ για τα παιδιά γλωσσικών μειονοτήτων, από τους οποίους οι τρεις πρώτοι έχουν ήδη αναφερθεί και περιγραφεί παραπάνω: α) τα προγράμματα διδασκαλίας της επίσημης 9 Η αγγλική φέρεται εδώ ως η επίσημη γλώσσα της κυρίαρχης κουλτούρας στα αγγλόφωνα κράτη όπου αναφέρεται και η επισκοπούμενη βιβλιογραφία- η οποία διδάσκεται ως δεύτερη γλώσσα στα συγκεκριμένα μοντέλα που περιγράφονται στο σημείο αυτό. 11

12 ως δεύτερης γλώσσας (pull-out ESL programs) 10. Τα προγράμματα αυτά λειτουργούν στα σχολεία που υπάρχει μικρός αριθμός παιδιών γλωσσικών μειονοτήτων ή όπου δεν επαρκούν οι διάφορες πηγές χρηματοδότησης, β) τα μεταβατικά προγράμματα (transitional programs), όπου προσφέρεται διδασκαλία στη μητρική γλώσσα των παιδιών για 2-3 χρόνια, παράλληλα με την προφορική διδασκαλία της επίσημης γλώσσας της χώρας υποδοχής, γ) τα δίγλωσσα προγράμματα διπλής κατεύθυνσης (two-way bilingual programs). Τέλος, τα προγράμματα διδασκαλίας δεύτερης γλώσσας μέσα από την παροχή συγκεκριμένου περιεχομένου και θεματικών περιοχών και με κατάλληλα τροποποιημένες μορφές της γλώσσας και των μεθόδων που χρησιμοποιούνται από τους δασκάλους για την καλύτερη κατανόηση από τους μαθητές/τριές τους (content ESL programs). Τα συγκεκριμένα αυτά προγράμματα προσφέρονται στις περιοχές, όπου οι μαθητές/τριες γλωσσικών μειονοτήτων μιλούν πολλές διαφορετικές μητρικές γλώσσες. Οι τρεις τελευταίοι τύποι προγραμμάτων χρησιμοποιούνται στις περιπτώσεις, όπου υπάρχουν πολλά δίγλωσσα παιδιά και όπου οι πηγές χρηματοδότησης είναι επαρκείς. Είναι σημαντικό να πούμε πως, ατυχώς, όλα τα προγράμματα εκπαίδευσης που παρέχονται σε παιδιά γλωσσικών μειονοτήτων, δεν εστιάζουν σε προσεγγίσεις ολιστικής διδασκαλίας της γλώσσας, παρά ασχολούνται με την εξέταση και την απόκτηση επιμέρους, πιο επιφανειακών μορφών της. Ενδιαφέρονται περισσότερο για την απόκτηση επάρκειας στην ομιλία της επίσημης γλώσσας και όχι στην ισότιμη και ταυτόχρονη απόκτηση και των τεσσάρων μορφών της -γραφής, ανάγνωσης, ακρόασης και ομιλίας. Για παράδειγμα, λεπτομέρειες, όπως ο εντοπισμός ενός υποκειμένου ή ενός ρήματος, φαίνεται να έχουν προτεραιότητα έναντι άλλων βασικότερων ιδιοτήτων της γλώσσας, όπως η κατανόηση, η ολιστική παραγωγή και σύνδεση του λόγου με τους σκοπούς της εκάστοτε περίστασης. Τέλος, παρατίθενται κάποιες περαιτέρω πληροφορίες από τη βιβλιογραφία, όσον αφορά τα δίγλωσσα προγράμματα διπλής κατεύθυνσης (βλ. σχετικά, Christian, 1994). Τα προγράμματα αυτά απευθύνονται σε όλα τα παιδιά ανεξαιρέτως τόσο των γλωσσικών μειονοτικών ομάδων όσο και της κυρίαρχης ομάδας. Στόχος τους είναι η δίγλωσση κατάρτιση και επάρκειά τους στη γλώσσα της μειονότητας, αλλά και στην επίσημη γλώσσα της κυρίαρχης ομάδας. Παράλληλα, επιδιώκεται η απόκτηση γνώσεων στα διάφορα γνωστικά αντικείμενα του αναλυτικού προγράμματος και η 10 Σε άλλα σημεία παραπάνω αναφέρθηκαν ως withdrawal programs. 12

13 ακαδημαϊκή επιτυχία τους, καθώς και η δημιουργία θετικών διαπολιτισμικών στάσεων και συμπεριφορών και η ενίσχυση της αυτοεκτίμησής τους. Τα αποτελέσματα των διαφόρων μελετών πάνω στα δίγλωσσα προγράμματα εκπαίδευσης, δείχνουν την αποτελεσματικότητά τους στο να εκπαιδεύουν γλωσσικά διαφορετικούς μαθητές και μαθήτριες -υποστηρίζοντας τη μητρική τους γλώσσα- και να εμπλουτίζουν τους ντόπιους/ες με δεξιότητες σε μια δεύτερη για αυτούς/ές γλώσσα. Η διδασκαλία στα προγράμματα αυτά γίνεται σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα και στις δύο γλώσσες (τη μειονοτική και την κυρίαρχη), στις οποίες αποδίδεται το ίδιο κύρος, ενώ στην ίδια τάξη συνυπάρχουν παιδιά και των δύο γλωσσικών προελεύσεων, που διδάσκονται όλα τα γνωστικά αντικείμενα από κοινού. Δίνεται το παράδειγμα του δίγλωσσου σχολείου του Oyster, όπου στην ίδια τάξη συνυπάρχουν δύο δάσκαλοι, ένας για την κάθε γλώσσα, και η διδασκαλία εναλλάσσεται περιοδικά στην καθεμιά. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι, στα δίγλωσσα προγράμματα δε δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στην ανάπτυξη κανενός από τους τρεις βασικούς τομείς -γλωσσικό, ακαδημαϊκό και κοινωνικό- αλλά διατηρείται μία ισορροπία. Η διατήρηση και χρήση της μητρικής γλώσσας, ως μέσου διδασκαλίας για τα παιδιά γλωσσικά διαφορετικών ομάδων, επιτρέπει σε αυτά να αποκτήσουν απαραίτητες γνώσεις στα διάφορα γνωστικά αντικείμενα. Γνώσεις, που θα βοηθήσουν περαιτέρω στην κατανόηση και κατάκτηση και της επίσημης γλώσσας. Η κατάσταση προσθετικής διγλωσσίας είναι ένα από τα ζητούμενα για τα παιδιά γλωσσικών μειονοτήτων. Αλλά και για τα παιδιά που είναι φυσικοί ομιλητές της κυρίαρχης γλώσσας, η εκμάθηση μιας δεύτερης -γλώσσας κάποιας άλλης γλωσσικής ομάδας- είναι το ίδιο ωφέλιμη. Παράλληλα, δεν εμποδίζει την εξέλιξή τους, όταν η διδασκαλία παρέχεται στη δεύτερη αυτή γλώσσα. Παράδειγμα αποτελεί η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων εμβάπτισης για τα παιδιά της κυρίαρχης ομάδας (immersion programs). Στα δίγλωσσα προγράμματα λοιπόν, συνδυάζονται τα θετικά αποτελέσματα των επιμέρους αυτών προγραμμάτων: του δίγλωσσου μοντέλου για τα παιδιά γλωσσικών μειονοτήτων και του μοντέλου εμβάπτισης σε μία ξένη γλώσσα για τα παιδιά της κυρίαρχης ομάδας. Η γλώσσα μαθαίνεται μέσα από τη διδασκαλία -κατά τη διάρκεια- των διαφόρων γνωστικών αντικειμένων και όχι ως ξεχωριστό αντικείμενο αυτή καθεαυτή. Για να είναι αποτελεσματικά τα δίγλωσσα προγράμματα θα πρέπει: να διαρκούν τουλάχιστον 4-6 χρόνια οι δύο γλώσσες διδασκαλίας θα πρέπει να είναι εξίσου μοιρασμένες χρονικά (τύπος 50-50%) ή με τη μητρική να καταλαμβάνει πολύ μεγαλύτερο χρόνο στις πρώτες τάξεις (τύπος 90-10) 13

14 κατά την καθημερινή διδακτική πράξη το πρόγραμμα θα πρέπει να προβάλλει ένα περιβάλλον προσθετικής διγλωσσίας, όπου όλα τα παιδιά ανεξαιρέτως -ντόπια και ξένα- να μπορούν να μάθουν μια δεύτερη γλώσσα, διατηρώντας παράλληλα και τη μητρική τους ακόμη, συνθήκες συνεργατικής μάθησης μεταξύ ντόπιων και ξένων μαθητών εστιασμένες στους ίδιους, συνεργασία σχολείου-γονέων και διάθεση κατάλληλα εκπαιδευμένου προσωπικού, θα πρέπει να συμπληρώνουν τη λειτουργία των προγραμμάτων αυτών. Τέλος, οι τεχνικές ολιστικής προσέγγισης της γλώσσας είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές, αφού επιτρέπουν στα παιδιά να χτίζουν πάνω στις ατομικές τους δυνατότητες και στις δύο γλώσσες. Υπάρχουν, βέβαια, πολλές εκδοχές κατά την εφαρμογή δίγλωσσων προγραμμάτων και αυτά ποικίλλουν ανάλογα με τις εκάστοτε ιδιαίτερες συνθήκες. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Μπορούμε να πούμε γενικά, ότι στη χώρα μας, όλη η μέριμνα του εκπαιδευτικού συστήματος εξαντλείται στην, όσο το δυνατό, γρηγορότερη εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας από τα γλωσσικά και πολιτισμικά διαφορετικά παιδιά. Απώτερος στόχος είναι η ταχύτερη εισαγωγή τους στις κανονικές τάξεις και η υποβολή τους σε κοινή και αδιαφοροποίητη διδασκαλία με τους ντόπιους συμμαθητές και συμμαθήτριές τους. Ενώ, δηλαδή, ο επίσημος λόγος βρίθει εξαγγελιών διαπολιτισμικού χαρακτήρα, η εκπαιδευτική πολιτική ωστόσο, προσανατολίζεται στην αφομοίωση των παραπάνω παιδιών στην ντόπια κουλτούρα. Αφομοίωση, την οποία επιδιώκει με την αποβολή κάθε ιδιαίτερου πολιτισμικού ή γλωσσικού χαρακτηριστικού που φέρουν μαζί τους από τις χώρες προέλευσης, διαφορετικού από τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά της ελληνικής κοινωνίας. Είναι προφανές, ότι η εκπαιδευτική μας πολιτική επιμένει πεισματικά στο να μη συντάσσεται με τα αποτελέσματα των ερευνών στο χώρο της εκπαίδευσης γλωσσικών ή άλλων μειονοτήτων. Έτσι λοιπόν, δεν αποβλέπει γενικά, στη διατήρηση και ανάπτυξη της μητρικής γλώσσας των γλωσσικά διαφορετικών παιδιών και βέβαια, δεν παρέχει δίγλωσσα μοντέλα ή, έστω, μοντέλα διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας. Η ελληνική αντίθετα, προσφέρεται σε όλους τους μαθητές και τις μαθήτριες ανεξαιρέτως, ως η μόνη επίσημη και ως η μητρική τους γλώσσα. Έτσι, χάνεται η ευκαιρία για επίτευξη θετικής προσθετικής διγλωσσίας, για σχολική ενσωμάτωση και επιτυχία, για αποφυγή ενός επικείμενου αποκλεισμού τους από την εκπαίδευση. 14

15 Κλείνοντας, θα λέγαμε πως, σε πείσμα όλων των παραπάνω, είναι δεδομένα τρία πράγματα στη χώρα μας σήμερα: α) η ύπαρξη τεχνογνωσίας και εμπειρίας, που έχει συσσωρευθεί μέσα από την επιστημονική έρευνα στο διεθνή χώρο τις τελευταίες δεκαετίες και η επάρκειά της για την αναγκαία και αποτελεσματική επιμόρφωση των ντόπιων εκπαιδευτικών σε θέματα δίγλωσσης εκπαίδευσης ή διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας (βλ. Σκούρτου κ.ά., 2004) β) η ύπαρξη και διαθεσιμότητα ικανού αριθμού δίγλωσσων εκπαιδευτικών (βλ. Καμενίδη, 2000) και γ) η δυνατότητα εφαρμογής τύπων δίγλωσσης εκπαίδευσης, παρά τις όποιες αντιρρήσεις, αφού η ρωσική και η αλβανική αντιπροσωπεύουν και καλύπτουν τις ανάγκες του 90% και πλέον των μαθητών με διαφορετική γλωσσική προέλευση, που φοιτούν σήμερα στη χώρα μας. Γεγονός, που καθιστά εφικτή κάθε προσπάθεια επίλυσης του γλωσσικού προβλήματος των παιδιών αυτών, μέσω της θεσμοθέτησης της διδασκαλίας των παραπάνω γλωσσών στο επίσημο σχολικό πρόγραμμα (βλ. Νικολάου, 2000). Επομένως, εκκρεμεί μόνον η απόκτηση ανάλογης πολιτικής βούλησης, προκειμένου να δοθούν αποτελεσματικές λύσεις στο θέμα της εκπαίδευσης των παιδιών γλωσσικά και πολιτισμικά διαφορετικών ομάδων. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Βell, B. (2001). Mother-tongue Maintenance and Maths and Science Achievement: A contribution towards the formulation of multilingual language-ineducation policies for South African schools. (Online), Christian, D. (1994). Two-Way Bilingual Education: Students Learning through two Languages. National Center for Research on Cultural Diversity and Second Language Learning. Coelho, E. (1998). Teaching and Learning in Multicultural Schools. An Integrated Approach. Clevedon-Philadelphia: Multilingual Matters Ltd. Corson, D. (1998). Changing Education for Diversity. Buckingham Philadelphia: Open University Press. Fitzgerald, J. (1993). Literacy and students who are learning English as a second language. The Reading Teacher, 46(8), Garcia, E. (1992). Teachers for Language Minority Students: Evaluating Professional Standards. Proceedings of the Second National Research Symposium on Limited English Proficient Student Issues: Focus on Evaluation and Measurement, OBEMLA. Ινστιτούτο Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης. (2007). Στατιστικά στοιχεία για αλλοδαπούς και παλιννοστούντες μαθητές. Αθήνα: Ι.Π.Ο.Δ.Ε./ΥΠ.Ε.Π.Θ. (Online), 15

16 Καμενίδης, Χ. (2000). (Επιμέλεια). Η ταυτότητα των παλιννοστούντων ομογενών από την πρώην Ε.Σ.Σ.Δ. Υπουργείο Μακεδονίας Θράκης-Γενική Γραμματεία Παλιννοστούντων Ομογενών. Θεσσαλονίκη: Γραφικές Τέχνες Α.Ε. Μητακίδου, Σ., Δανιηλίδου, Ευ., & Τουρτούρας, Χ. (2007). Διαπολιτισμικά Σχολεία: Πραγματικότητα και Προοπτικές. Πρακτικά Πανελλήνιου Συνεδρίου Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Η Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και οι προκλήσεις της εποχής μας. Ιωάννινα: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Νικολάου, Γ. (2000). Ένταξη και Εκπαίδευση των Αλλοδαπών μαθητών στο Δημοτικό Σχολείο. Από την «ομοιογένεια» στην πολυπολιτισμικότητα. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Νικολάου, Γ. (2003). Δίγλωσσα Προγράμματα Σπουδών: Τυπολογία και ο επιστημονικός διάλογος σχετικά με τη σκοπιμότητα εφαρμογής τους. Επιστημονικό Βήμα του Δασκάλου, Τ. 2, Σκούρτου, Ε., Βρατσάλης, Κ., & Γκόβαρης, Χ. (2004). Μετανάστευση στην Ελλάδα και εκπαίδευση: Αποτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης-προκλήσεις και προοπτικές βελτίωσης. Πρόγραμμα 5.(Εμπειρογνωμοσύνη), Ι.ΜΕ.ΠΟ./ Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Skutnabb-Kangas, T. (1988). Multilingualism and the education of minority children. Ιn T. Skutnabb-Kangas, & J. Cummins (Eds.), Minority Education: From Shame to Struggle, Clevedon-Philadelpfia: Multilingual Matters Ltd. Swain, M., & Cummins, J. (1979). Bilingualism, cognitive functioning and education. Language Teaching and Linguistics: Abstracts. Cambridge: Cambridge University Press. Τουρτούρας, Χ. (2007). Η επίδοση των παιδιών από τις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ. Εκπαιδευτική Κοινότητα, τεύχος 83, Tosi, A. (1988). The jewel in the crown of the Modern Prince: The new approach to bilingualism in multicultural education in England. In T. Skutnabb- Kangas, & J. Cummins (Eds.), Minority Education: From Shame to Struggle. Clevedon-Philadelpfia: Multilingual Matters Ltd. 16

Μαρία ημάση ιαπολιτισμική Εκπαίδευση την Ελλάδα

Μαρία ημάση ιαπολιτισμική Εκπαίδευση την Ελλάδα ΠΕΓΑ - Νέες τεχνολογίες και πρόσβαση στον πολιτισμό και την τοπική ιστορία για άτομα με αναπηρίες. Η περίπτωση των ατόμων με προβλήματα όρασης. Μαρία ημάση ιαπολιτισμική Εκπαίδευση την Ελλάδα Μπορούμε

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 5: Η διαχείριση της εκπαιδευτικής ετερότητας στην Ελλάδα, την Ευρώπη και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα)

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) Ενότητα 10: Μοντέλα εκπαίδευσης μειονοτήτων Αναστασία Κεσίδου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ -----

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Π.Ε. ΤΜΗΜΑ Α ΣΠΟΥΔΩΝ & ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Λύδια Μίτιτς

Λύδια Μίτιτς Παρουσίαση της πλατφόρμας εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για τη διγλωσσία και τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας: η αξιοποίηση της πλατφόρμας στη Μέση Εκπαίδευση Λύδια Μίτιτς lydiamitits@gmail.com

Διαβάστε περισσότερα

Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση

Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση Επιμορφωτικό Σεμινάριο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου 21-22/3/2014, Λευκωσία 16-17/5/2014, Λεμεσός Διδάσκοντας την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στη Δημοτική Εκπαίδευση Άννα Αναστασιάδη-Συμεωνίδη Ομότιμη Καθηγήτρια

Διαβάστε περισσότερα

Γιώργος Σταμέλος ΠΤΔΕ Πανεπιστήμιο Πατρών

Γιώργος Σταμέλος ΠΤΔΕ Πανεπιστήμιο Πατρών ΣΤΑΜΕΛΟΣ Γ., 004, Η αναγκαιότητα ύπαρξης μιας εκπαιδευτικής πολιτικής για τη διαπολιτισμική εκπαίδευση στα ελληνικά σχολεία, εις ΓΕΩΡΓΟΓΙΑΝΝΗΣ Π. (επιμ), Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: Πρακτικά 1 ου Πανελλήνιου

Διαβάστε περισσότερα

Η εφαρμογή της διαπολιτισμικής προσέγγισης στην Ελλάδα. Ασπασία Χατζηδάκη Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Κρήτης

Η εφαρμογή της διαπολιτισμικής προσέγγισης στην Ελλάδα. Ασπασία Χατζηδάκη Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Κρήτης Η εφαρμογή της διαπολιτισμικής προσέγγισης στην Ελλάδα Ασπασία Χατζηδάκη Π.Τ.Δ.Ε. Πανεπιστημίου Κρήτης aspahatz@edc.uoc.gr Η προσέγγιση της Δ.Π. σύμφωνα με τον Νόμο 2413/96 (1/3) «Σκοπός της διαπολιτισμικής

Διαβάστε περισσότερα

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010

Δ Φάση Επιμόρφωσης. Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Γραφείο Διαμόρφωσης Αναλυτικών Προγραμμάτων. 15 Δεκεμβρίου 2010 Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Δημοτικής, Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης για τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (21-22 Δεκεμβρίου 2010 και 7 Ιανουαρίου 2011) Δ Φάση Επιμόρφωσης Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

Διαβάστε περισσότερα

Διγλωσσία και Εκπαίδευση

Διγλωσσία και Εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 5: Διγλωσσία και Ζητήματα Εκπαίδευσης Διδάσκουσα: Ρούλα Τσοκαλίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΗΜΕΡΙΔΑ: «Το προσφυγικό ως ανθρωπιστικό ζήτημα»

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΗΜΕΡΙΔΑ: «Το προσφυγικό ως ανθρωπιστικό ζήτημα» ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΗΜΕΡΙΔΑ: «Το προσφυγικό ως ανθρωπιστικό ζήτημα» «Διδάσκοντας αλλοδαπούς μαθητές στο Εσπερινό Γυμνάσιο Βόλου» Απόστολος Ν. Ζαχαρός Διδάκτωρ Θεολογίας Διευθυντής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ

ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ . Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο- για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» ΕΝΔΟΣΧΟΛΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ Στρατηγικές για την ενίσχυση των μαθητών 2 & 3 Οκτωβρίου 2008 2ο Γυμνάσιο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα)

ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΕ 800 Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης (κοινωνικοποίηση διαπολιτισμικότητα) Ενότητα 11: Ελληνική πραγματικότητα και διεθνής εικόνα Αναστασία

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΠΑ.Λ. ΔΡ ΜΑΡΙΑ ΓΝΗΣΙΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Β ΙΕΠ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ Αθήνα, 5 Οκτωβρίου 2016

Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΠΑ.Λ. ΔΡ ΜΑΡΙΑ ΓΝΗΣΙΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Β ΙΕΠ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ Αθήνα, 5 Οκτωβρίου 2016 1 Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΑ ΕΠΑ.Λ. ΔΡ ΜΑΡΙΑ ΓΝΗΣΙΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Β ΙΕΠ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ Αθήνα, 5 Οκτωβρίου 2016 1 2 2 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ι. ΤΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΤΗΣ ΠΡΟΩΡΗΣ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗΣ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Διαπολιτισμική Εκπαίδευση E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος Οικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

Δίγλωσση εκπαίδευση: Η περίπτωση των προγραμμάτων εμβάπτισης του Καναδά. Ανδρονίκη Χατζηαποστόλου Γιούλη Βαϊοπούλου Ευγενία Τσιουπλή

Δίγλωσση εκπαίδευση: Η περίπτωση των προγραμμάτων εμβάπτισης του Καναδά. Ανδρονίκη Χατζηαποστόλου Γιούλη Βαϊοπούλου Ευγενία Τσιουπλή Δίγλωσση εκπαίδευση: Η περίπτωση των προγραμμάτων εμβάπτισης του Καναδά Ανδρονίκη Χατζηαποστόλου Γιούλη Βαϊοπούλου Ευγενία Τσιουπλή Bilingual education: The case of immersion classes in Canada Androniki

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 17 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ 25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 27

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 17 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ 25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 27 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ 17 ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19 ΠΡΟΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ 25 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 37 1.1. Λειτουργικός ορισµός των εννοιών 38 1.1.1. Λειτουργικός ορισµός της έννοιας παλιννοστούντες 38 1.1.2.

Διαβάστε περισσότερα

Διαστάσεις της διγλωσσίας α. χρόνος β. σειρά γ. πλαίσιο κατάκτησης της δεύτερης γλώσσας

Διαστάσεις της διγλωσσίας α. χρόνος β. σειρά γ. πλαίσιο κατάκτησης της δεύτερης γλώσσας Διαστάσεις της διγλωσσίας α. χρόνος β. σειρά γ. πλαίσιο κατάκτησης της δεύτερης γλώσσας Διάσταση 1 η A. Ο ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Ανάλογα με το πότε κατακτήθηκε η Γ2, διακρίνουμε ανάμεσα

Διαβάστε περισσότερα

Σχολική Επίδοση Δίγλωσσων Μαθητών Αποτίμηση της Κατάστασης και Προτάσεις Βελτίωσης. Ελένη Σκούρτου Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Σχολική Επίδοση Δίγλωσσων Μαθητών Αποτίμηση της Κατάστασης και Προτάσεις Βελτίωσης. Ελένη Σκούρτου Πανεπιστήμιο Αιγαίου Σχολική Επίδοση Δίγλωσσων Μαθητών Αποτίμηση της Κατάστασης και Προτάσεις Βελτίωσης Ελένη Σκούρτου Πανεπιστήμιο Αιγαίου Εισαγωγή Το θέμα της σχολικής επίδοσης σχετίζεται άμεσα με την ικανότητα των μαθητών

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 1: Η πολυπολιτισμικότητα στην κοινωνία και στο σχολείο Αναστασία Κεσίδου,

Διαβάστε περισσότερα

Σύνολο δεικτών. Δημιουργήθηκε από την ΑΝΤΙΓΟΝΗ. Στο πλαίσιο του έργου DARE-Net Desegregation and Action for Roma in Education Network

Σύνολο δεικτών. Δημιουργήθηκε από την ΑΝΤΙΓΟΝΗ. Στο πλαίσιο του έργου DARE-Net Desegregation and Action for Roma in Education Network ΑΝΤΙΓΟΝΗ - Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για το Ρατσισμό, την Οικολογία, την Ειρήνη και τη Μη Βία ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ - ΜΗ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Πτολεμαίων 29Α, 6 ος όροφος, 54630 Θεσσαλονίκη

Διαβάστε περισσότερα

πρώην Σοβιετική Ένωση που φοίτησαν σε σχολεία της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης στο νοµό Θεσσαλονίκης

πρώην Σοβιετική Ένωση που φοίτησαν σε σχολεία της πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης στο νοµό Θεσσαλονίκης ΠΡΟΛΟΓΟΣ H παρούσα µελέτη του Χρήστου Τουρτούρα είναι προϊόν µιας επίπονης και πολύχρονης έρευνας του συγγραφέα στο πλαίσιο της εκπόνησης της διδακτορικής του διατριβής στο Παιδαγωγικό Τµή- µα ηµοτικής

Διαβάστε περισσότερα

Φ10/20/Γ1/708/ ιαπολιτισµική εκπαίδευση-τάξεις Υποδοχής-Φροντιστηριακά Τµήµατα

Φ10/20/Γ1/708/ ιαπολιτισµική εκπαίδευση-τάξεις Υποδοχής-Φροντιστηριακά Τµήµατα Φ10/20/Γ1/708/7-9-1999 ιαπολιτισµική εκπαίδευση-τάξεις Υποδοχής-Φροντιστηριακά Τµήµατα Έχοντας υπόψη: 1. 1. Το άρθρο 2 παρ. 3 του Ν. 1894/90, ΦΕΚ 110 τ. Α 2. 2. Το άρθρο 35 παρ. 3 του Ν. 2413/96, ΦΕΚ 124

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ: ΘΕΜΑ: Προγράμματα για την ενεργό ένταξη Παλιννοστούντων, Αλλοδαπών και Ρομά μαθητών στο Εκπαιδευτικό μας σύστημα

ΠΡΟΣ: ΚΟΙΝ: ΘΕΜΑ: Προγράμματα για την ενεργό ένταξη Παλιννοστούντων, Αλλοδαπών και Ρομά μαθητών στο Εκπαιδευτικό μας σύστημα ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π.Ε. ΤΜΗΜΑ Α Α. Παπανδρέου 37 151 80 Μαρούσι Πληροφορίες: Α. Κόπτσης Ρ. Γεωργακόπουλος Τηλέφωνα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: «Οδηγίες και κατευθύνσεις για την ίδρυση και λειτουργία Τάξεων Υποδοχής (ΤΥ) ΖΕΠ για το σχολικό έτος 2015-2016 σε δημοτικά σχολεία της χώρας»

ΘΕΜΑ: «Οδηγίες και κατευθύνσεις για την ίδρυση και λειτουργία Τάξεων Υποδοχής (ΤΥ) ΖΕΠ για το σχολικό έτος 2015-2016 σε δημοτικά σχολεία της χώρας» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙO ΠΑΙΔΕΙΑΣ, EΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π.Ε. & Δ.Ε. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Π.Ε. ΤΜΗΜΑ Α - ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ..

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Δράσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση

Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Δράσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση Εκπαιδευτικά Προγράμματα και Δράσεις στη Δημοτική Εκπαίδευση Επιχορηγήσεις δράσεων Αγωγής Υγείας Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προβαίνει στην επιχορήγηση δράσεων Αγωγής Υγείας που αναπτύσσουν τα

Διαβάστε περισσότερα

«Ενισχύοντας την κοινωνική ένταξη των μαθητών με διαφορετική πολιτισμική προέλευση»

«Ενισχύοντας την κοινωνική ένταξη των μαθητών με διαφορετική πολιτισμική προέλευση» Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο «Ενισχύοντας την κοινωνική ένταξη των μαθητών με διαφορετική πολιτισμική

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 2: Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο πολυπολιτισμικό σχολείο Αναστασία Κεσίδου,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: «Ρυθμίσεις Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ) και Τάξεων Υποδοχής ΖΕΠ» Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΘΕΜΑ: «Ρυθμίσεις Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ) και Τάξεων Υποδοχής ΖΕΠ» Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 2388/2015, τ. Β ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ --- ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ. 2. Ηλικία Θέση εργασίας Μόνιμος Αναπληρωτής

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ. 2. Ηλικία Θέση εργασίας Μόνιμος Αναπληρωτής ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α. Δημογραφικά χαρακτηριστικά 1. Φύλο Άνδρας Γυναίκα 2. Ηλικία 22 30 31 40 41 50 51 + 3. Χρόνια υπηρεσίας 1 5 6 15 16+ 4. Σημειώστε τα πτυχία που κατέχετε Πτυχίο Παιδαγωγικής Ακαδημίας Πτυχίο

Διαβάστε περισσότερα

Το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα

Το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα Το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα Δομή Το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα διαρθρώνεται σε τρεις διαδοχικές βαθμίδες: την Πρωτοβάθμια, τη Δευτεροβάθμια και την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Η Εκπαίδευση στην Ελλάδα

Διαβάστε περισσότερα

Οι αποδέκτες της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης

Οι αποδέκτες της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης Κογκίδου, Δ. & Τσιάκαλος Γ. Οι αποδέκτες της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα Η Κυριακάτικη Αυγή στις 24 Απριλίου 2005 και στο: Γ. Τσιάκαλος (2006) Απέναντι στα εργαστήρια του

Διαβάστε περισσότερα

Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins. Α.Χατζηδάκη

Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins. Α.Χατζηδάκη Τα πρώιμα μοντέλα του Cummins Α.Χατζηδάκη Cummins (1981, 1983, 1984) Για να μπορέσει ο/η εκπαιδευτικός να διαμορφώσει τη διδασκαλία του αποτελεσματικά, θα πρέπει να γνωρίζει ποιες γνωστικές και γλωσσικές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» 2014-2020. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» 2014-2020. Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ» 2014-2020 Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση Οι Άξονες Προτεραιότητας 6,7,8,και 9 περιλαµβάνουν τις παρεµβάσεις του τοµέα

Διαβάστε περισσότερα

Το νέο κοινωνιολογικό πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου

Το νέο κοινωνιολογικό πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο- για τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Σε συνεργασία με την Περιφερειακή Διεύθυνση Π.Ε. & Δ.Ε. Νοτίου Αιγαίου ΗΜΕΡΙΔΑ Το νέο κοινωνιολογικό

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ

Ημερίδα. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική πολιτική, κοινωνία, σχολείο ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Έργο: Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο) Επιστημονική υπεύθυνη: Καθηγήτρια Ζωή Παπαναούμ Ημερίδα Διαπολιτισμική Εκπαίδευση: εκπαιδευτική

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΜΟΝΤΕΒΙΔΕΟ Οκτωβρίου 2009

ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΜΟΝΤΕΒΙΔΕΟ Οκτωβρίου 2009 ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΜΟΝΤΕΒΙΔΕΟ 16-17 Οκτωβρίου 2009 Σημερινή κατάσταση της Περιφέρειας Αποσπασμένοι εκπαιδευτικοί από Ελλάδα Διδάσκοντες με μακροχρόνια εμπειρία ελληνικής ή

Διαβάστε περισσότερα

Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα. Σοφία Καλογρίδη Σχολική Σύμβουλος

Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα. Σοφία Καλογρίδη Σχολική Σύμβουλος Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Σοφία Καλογρίδη Σχολική Σύμβουλος ΔΣ ΕΑΕΠ Σε 960 ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία της χώρας, 12/θεσια και με τον μεγαλύτερο μαθητικό πληθυσμό

Διαβάστε περισσότερα

Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση

Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Πιλοτική Εφαρμογή της Πολιτικής για Επαγγελματική Ανάπτυξη και Μάθηση 390 παιδιά Το πλαίσιο εφαρμογής 18 τμήματα Μονάδα Ειδικής Εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Α. Στατιστικά Στοιχεία για Αλλοδαπούς και Παλιννοστούντες Μαθητές

Α. Στατιστικά Στοιχεία για Αλλοδαπούς και Παλιννοστούντες Μαθητές Α. Στατιστικά Στοιχεία για Αλλοδαπούς και Παλιννοστούντες Μαθητές Τα ποσοτικά στοιχεία που ακολουθούν δίνουν µια συγκεντρωτική εικόνα των αλλοδαπών και παλιννοστούντων που φοιτούσαν στα δηµόσια σχολεία

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών

ANNEX ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της. Σύστασης του Συμβουλίου. για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση γλωσσών ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 22.5.2018 COM(2018) 272 final/2 ANNEX CORRIGENDUM This document corrects the document COM(2018) 272 final. Concerns correction of date for all linguistic versions. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

800 ΟΛΟΗΜΕΡΑ NEA ΣΧΟΛΕΙΑ: ΕΝΙΑΙΟ ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

800 ΟΛΟΗΜΕΡΑ NEA ΣΧΟΛΕΙΑ: ΕΝΙΑΙΟ ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ 800 ΟΛΟΗΜΕΡΑ NEA ΣΧΟΛΕΙΑ: ΕΝΙΑΙΟ ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ 2 ΣΥΝΟΨΗ Σε 800 ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία της χώρας, 12/θεσια και με τον μεγαλύτερο μαθητικό πληθυσμό

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός. A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης

Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός. A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης Μέθοδος-Προσέγγιση- Διδακτικός σχεδιασμός A. Xατζηδάκη, Π.Τ.Δ.Ε. Παν/μιο Κρήτης 1. MΕΘΟΔΟΣ Ο όρος μέθοδος, έτσι όπως χρησιμοποιείται στην Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία, έχει ποικίλες σημασίες. Διαφοροποιείται

Διαβάστε περισσότερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Διαπολιτισμική Εκπαίδευση E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του

Διαβάστε περισσότερα

Εκδήλωση της Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε. Δ Ι Α Λ Ο Γ Ο Σ Μ Ε Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Α Κ Ο Μ Μ Α Τ Α ΓΙΑ ΤΗΝ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Αθήνα, 7 Μαΐου 2017

Εκδήλωση της Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε. Δ Ι Α Λ Ο Γ Ο Σ Μ Ε Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Α Κ Ο Μ Μ Α Τ Α ΓΙΑ ΤΗΝ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Αθήνα, 7 Μαΐου 2017 Εκδήλωση της Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε. Δ Ι Α Λ Ο Γ Ο Σ Μ Ε Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Α Κ Ο Μ Μ Α Τ Α ΓΙΑ ΤΗΝ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Αθήνα, 7 Μαΐου 2017 Εισήγηση της Β. Δενδρινού, Ομ. Καθηγήτρια ΕΚΠΑ Πρόεδρος της Επιτροπής

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη θεματική:

Εισαγωγή στη θεματική: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Έργο «Εκπαίδευση αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών» Δράση: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Υποδράση: Ενδοσχολική Επιμόρφωση, Επιστ.υπεύθυνη:

Διαβάστε περισσότερα

EDU.20 Μια διαδικτυακή πλατφόρμα, ένα περιβάλλον αυτόνομης και διαφοροποιημένης διδασκαλίας και μάθησης στα Αγγλικά στη Δημοτική εκπαίδευση

EDU.20 Μια διαδικτυακή πλατφόρμα, ένα περιβάλλον αυτόνομης και διαφοροποιημένης διδασκαλίας και μάθησης στα Αγγλικά στη Δημοτική εκπαίδευση EDU.20 Μια διαδικτυακή πλατφόρμα, ένα περιβάλλον αυτόνομης και διαφοροποιημένης διδασκαλίας και μάθησης στα Αγγλικά στη Δημοτική εκπαίδευση Ημερίδα για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, Λεμεσός 23/2/13

Διαβάστε περισσότερα

(δ) Ο Μαθητής γίνεται «γλωσσοµαθής». Αποκτά επάρκεια στη χρήση προφορικά και γραπτά τουλάχιστον µιας ξένης γλώσσας και σε δεύτερη φάση δυο ξένων

(δ) Ο Μαθητής γίνεται «γλωσσοµαθής». Αποκτά επάρκεια στη χρήση προφορικά και γραπτά τουλάχιστον µιας ξένης γλώσσας και σε δεύτερη φάση δυο ξένων (δ) Ο Μαθητής γίνεται «γλωσσοµαθής». Αποκτά επάρκεια στη χρήση προφορικά και γραπτά τουλάχιστον µιας ξένης γλώσσας και σε δεύτερη φάση δυο ξένων γλωσσών που τον εξοικειώνουν µε άλλες κουλτούρες, ευνοούν

Διαβάστε περισσότερα

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΑΓΙΩΝ ΟΜΟΛΟΓΗΤΩΝ

ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΑΓΙΩΝ ΟΜΟΛΟΓΗΤΩΝ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΑΓΙΩΝ ΟΜΟΛΟΓΗΤΩΝ Πώς η Υ.Ε.Μ. συμβάλλει στην αναθεώρηση ή στον εμπλουτισμό των μεθοδολογικών επιλογών των εκπαιδευτικών Λεμεσός, 18 Μαΐου 2018 Ανίχνευση αναγκών σχολικής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ Ανατροφοδότηση εκπαιδευτικής διαδικασίας Εντοπισμός μαθησιακών ελλείψεων Στασιμότητα μαθητών Επανάληψη τάξης Επιμέλεια: Ελισάβετ Λαζαράκου Σχολική Σύμβουλος, 28 η Περιφέρεια Δημοτικής

Διαβάστε περισσότερα

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70

(γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και. συµπεριφοράς) ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε. 70 Προβλήµατα διγλωσσίας ίγλωσση εκπαίδευση (γλώσσα και σχολική αποτυχία γλώσσα και µαθησιακές δυσκολίες προβλήµατα συµπεριφοράς) Σαλτερής Νίκος ρ. Πολιτικής Επιστήµης και Ιστορίας Σχολικός Σύµβουλος Π.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ, Δασκάλα Ειδικής Αγωγής, Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου Αττικής.

Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ, Δασκάλα Ειδικής Αγωγής, Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Ηρακλείου Αττικής. Αναπτύσσοντας, κινητοποιώντας και βελτιώνοντας δεξιότητες: η εφαρμογή μαθησιακού προγράμματος σε ομάδα τμήματος του Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Ηρακλείου Αττικής. Κωνσταντίνα Πηλείδου, Δρ Φιλοσοφίας του

Διαβάστε περισσότερα

Erasmus + EUROPEAN LANGUAGE LABEL ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ 2016

Erasmus + EUROPEAN LANGUAGE LABEL ΕΘΝΙΚΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ 2016 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ------ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ (Ι.Κ.Υ.) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Erasmus

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση

Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Στόχοι και κατευθύνσεις στη διαπολιτισμική εκπαίδευση Ενότητα 10: Διγλωσσία και εκπαίδευση Αναστασία Κεσίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια Α.Π.Θ.

Διαβάστε περισσότερα

Η ηλεκτρονική πλατφόρμα εξ αποστάσεως επιμόρφωσης για εκπαιδευτικούς ΠΕΑΠ

Η ηλεκτρονική πλατφόρμα εξ αποστάσεως επιμόρφωσης για εκπαιδευτικούς ΠΕΑΠ Υποέργο 3: Πολιτική ξενόγλωσσης Εκπαίδευσης στο Σχολείο: Η Εκμάθηση της Αγγλικής στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία» Η ηλεκτρονική πλατφόρμα εξ αποστάσεως επιμόρφωσης για εκπαιδευτικούς ΠΕΑΠ Ευδοκία Καραβά, Επίκουρη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ. Τόμος Β ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ. Τόμος Β ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ Τόμος Β ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Σύνοψη Το τετράτομο έργο "Εισαγωγή στην ειδική παιδαγωγική" αποτελεί συμβολή στην προσπάθεια προσέγγισης

Διαβάστε περισσότερα

Η Δημοτική Εκπαίδευση είναι υποχρεωτική και διαρκεί έξι. χρόνια. Είναι υπεύθυνη για την εκπαίδευση παιδιών ηλικίας 5 8 / 12

Η Δημοτική Εκπαίδευση είναι υποχρεωτική και διαρκεί έξι. χρόνια. Είναι υπεύθυνη για την εκπαίδευση παιδιών ηλικίας 5 8 / 12 Εισαγωγή Η Δημοτική Εκπαίδευση είναι υποχρεωτική και διαρκεί έξι χρόνια. Είναι υπεύθυνη για την εκπαίδευση παιδιών ηλικίας 5 8 / 12 μέχρι 11 8 / 12 χρονών, που φοιτούν στα δημοτικά σχολεία. Ακρογωνιαίος

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Προγράμματος Ταχύρρυθμης Εκμάθησης της Ελληνικής στη Μέση Εκπαίδευση (Ιούνιος 2010)

Αξιολόγηση του Προγράμματος Ταχύρρυθμης Εκμάθησης της Ελληνικής στη Μέση Εκπαίδευση (Ιούνιος 2010) Αξιολόγηση του Προγράμματος Ταχύρρυθμης Εκμάθησης της Ελληνικής στη Μέση Εκπαίδευση (Ιούνιος 2010) 1. Ταυτότητα της Έρευνας Με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της 29 ης Ιουλίου, 2008, τέθηκε σε εφαρμογή

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ. Πολιτισμός και σχολικές πρακτικές: αναζητάμε τη σχέση τους, προβληματιζόμαστε και κρίνουμε.

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ. Πολιτισμός και σχολικές πρακτικές: αναζητάμε τη σχέση τους, προβληματιζόμαστε και κρίνουμε. Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Το σεμινάριο αυτό Απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης όλων των ειδικοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΟΙΚΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (ΕΠΣ) Μαρία Παντελή-Παπαλούκα Επιθεωρήτρια σχολείων Προϊστάμενη Κυπριακής Εκπαιδευτικής Αποστολής Σύμβουλος Εκπαίδευσης Κυπριακής Υπάτης Αρμοστείας

Διαβάστε περισσότερα

Επαγγελματικός Προσανατολισμός στη Δευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση

Επαγγελματικός Προσανατολισμός στη Δευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση ΜΟΝΙΚΑ ΚΑΡΑΜΑΛΑΚΟΥ-ΛΑΠΠΑ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΑΤΕΠ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Επαγγελματικός Προσανατολισμός στη Δευτεροβάθμια Επαγγελματική Εκπαίδευση Επαγγελματικός

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης

Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης Πολυπολιτισμικότητα και Σχεδιασμοί Μάθησης 5: Ορισμοί και πολυπολιτισμική πραγματικότητα στο ελληνικό σχολείο Αρβανίτη Ευγενία ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο Πατρών Άδειες Χρήσης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους

Διαβάστε περισσότερα

Eπιμορφωτικό σεμινάριο

Eπιμορφωτικό σεμινάριο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Δράση: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Επιστ. υπεύθυνη: Ζωή Παπαναούμ Υποδράση: Εξ αποστάσεως επιμόρφωση Eπιμορφωτικό σεμινάριο 31

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση

Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση Εισαγωγή στην Ειδική Εκπαίδευση Παιδιά με ειδικές ανάγκες Κατηγορίες διαφορετικών δυνατοτήτων Διανοητικές αναπηρίες (νοητική καθυστέρηση) Μαθησιακές δυσκολίες Συναισθηματικές ή συμπεριφορικές διαταραχές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑIΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΕΝΑΡΗΣ 2016

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Ενότητα #5: ΕΤΟΙΜΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Διδάσκων: Γουργιώτου Ευθυμία ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ & ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΤΟ ΣΕΒΑΣΜΟ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ & ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΤΟ ΣΕΒΑΣΜΟ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ & ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΤΟ ΣΕΒΑΣΜΟ ΤΗΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Γ Ι Ο Υ Λ Η Π Α Π Α Δ Ι Α Μ Α Ν Τ Α Κ Η Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α Δ Ι Α Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ι Κ Η Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Σ Η : Μ Ε Τ

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτικό υλικό σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή που απευθύνεται σε: τουρκόφωνους/ μουσουλμάνους μαθητές:

Διδακτικό υλικό σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή που απευθύνεται σε: τουρκόφωνους/ μουσουλμάνους μαθητές: Δοµή της παρουσίασης Διδακτικό υλικό σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή που απευθύνεται σε: παλιννοστούντες και αλλοδαπούς μαθητές: http://www.keda.uoa.gr/ed_material.html http://eppas.web.auth.gr/didaktiko/didaktiko.html

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικοί Όμιλοι: Συμπεράσματα από την πρώτη υλοποίησή τους.

Εκπαιδευτικοί Όμιλοι: Συμπεράσματα από την πρώτη υλοποίησή τους. Εκπαιδευτικοί Όμιλοι: Συμπεράσματα από την πρώτη υλοποίησή τους. Γ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Εδώ, σας παρακαλούμε να μας πείτε ορισμένα στοιχεία για τον εαυτό σας και το παιδί σας. Τα στοιχεία αυτά είναι απαραίτητα

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Διαγώνισµα 01.04. Διάλογος Α. ΚΕΙΜΕΝΟ Η τυπική διαδικασία καθηµερινής επικοινωνίας εκπαιδευτικού - µαθητή στην τάξη και στο σχολείο δεν αφήνει πολλά περιθώρια

Διαβάστε περισσότερα

Δίγλωσση προσχολική εκπαίδευση: Η εφαρμογή της Μεθόδου CLIL σε γαλλόφωνο περιβάλλον

Δίγλωσση προσχολική εκπαίδευση: Η εφαρμογή της Μεθόδου CLIL σε γαλλόφωνο περιβάλλον Δίγλωσση προσχολική εκπαίδευση: Η εφαρμογή της Μεθόδου CLIL σε γαλλόφωνο περιβάλλον Άλιμος, 2015 Η Μέθοδος CLIL Ολιστική Εκμάθηση Περιεχομένου και Ξένης Γλώσσας EMILE: L Enseignement d une Matière par

Διαβάστε περισσότερα

ΔΡΑΣΗ 2: «Ενέργειες ενημέρωσης, προβολής και δημοσιότητας»

ΔΡΑΣΗ 2: «Ενέργειες ενημέρωσης, προβολής και δημοσιότητας» Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» του ΕΣΠΑ 2007-2013 Πράξεις: «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: Ένταξη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων (ΕΚΟ) στα Δημοτικά Σχολεία» Άξονες Προτεραιότητας 1, 2 & 3 ως υποψήφιες

Διαβάστε περισσότερα

Επιμορφωτικό σεμινάριο «Διδάσκοντας την Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στο Δημοτικό Σχολείο»

Επιμορφωτικό σεμινάριο «Διδάσκοντας την Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα στο Δημοτικό Σχολείο» Πρόγραμμα Ενδοϋπηρεσιακής Επιμόρφωσης εκπαιδευτικών, Εκπαιδευτικών Ψυχολόγων και εκπαιδευτικών Συμβουλευτικής και Επαγγελματικής Αγωγής Επιμορφωτικό σεμινάριο «Διδάσκοντας την Ελληνική ως δεύτερη γλώσσα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ. Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Γεώργιος Ν. Πριµεράκης Σχ. Σύµβουλος ΠΕ03 1 Η αξιολόγηση (µπορεί να) αναφέρεται στον εκπαιδευτικό, στο µαθητή, στο Αναλυτικό Πρόγραµµα, στα διδακτικά υλικά στη σχολική µονάδα ή (και) στο θεσµό

Διαβάστε περισσότερα

3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή για το Εκπαιδευτικό Υλικό στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες

3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή για το Εκπαιδευτικό Υλικό στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες 1 η ανακοίνωση 3 ο Πανελλήνιο Συνέδριο με Διεθνή Συμμετοχή για το Εκπαιδευτικό Υλικό στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες «Εκπαιδευτικό υλικό Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών: διαφορετικές χρήσεις,

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: «Λειτουργία Τμημάτων Ένταξης στις Σχολικές Μονάδες Β/θμιας Εκπαίδευσης Δυτ. Θεσσαλονίκης, Ημαθίας, Πιερίας, Πέλλας»

Θέμα: «Λειτουργία Τμημάτων Ένταξης στις Σχολικές Μονάδες Β/θμιας Εκπαίδευσης Δυτ. Θεσσαλονίκης, Ημαθίας, Πιερίας, Πέλλας» Page1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ --------- ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Α/ΘΜΙΑΣ & Β/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 10 η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

TA ΑΓΓΛΙΚΑ ΣΤΟ «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ»

TA ΑΓΓΛΙΚΑ ΣΤΟ «ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ» ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΑΓΓΛΙΚΗ Ημερίδα ΠΕΚΑΔΕ, 2 Οκτωβρίου 2010 Getting Prepared for the New School Β. Δενδρινού, Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας & Φιλολογίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Διαβάστε περισσότερα

Οι Διαστάσεις του Λειτουργικού Αναλφαβητισμού στην Κύπρο [Σχολική χρονιά ]

Οι Διαστάσεις του Λειτουργικού Αναλφαβητισμού στην Κύπρο [Σχολική χρονιά ] Οι Διαστάσεις του Λειτουργικού Αναλφαβητισμού στην Κύπρο [Σχολική χρονιά 2010-2011] 1. Ταυτότητα της Έρευνας Η έρευνα «Οι Διαστάσεις του Λειτουργικού Αναλφαβητισμού στην Κύπρο» διεξήχθη από το ΚΕΕΑ για

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε: ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Ενότητα Α: Η ΣΥΝΕΧΙΖΟΜΕΝΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ: ΤΑΣΕΙΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Eπιμορφωτικό σεμινάριο

Eπιμορφωτικό σεμινάριο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Δράση: Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας Επιστ. υπεύθυνη: Ζωή Παπαναούμ Υποδράση: Εξ αποστάσεως επιμόρφωση Eπιμορφωτικό σεμινάριο 3

Διαβάστε περισσότερα

Ο καλός και ο κακός δίγλωσσος μαθητής Ελένη Σκούρτου* Εισαγωγική παρατήρηση Στο κείμενο που ακολουθεί βασίζομαι στα θεωρητικά μοντέλα του Cummins για το θέμα της αλληλεξάρτησης των γλωσσών, της μέγιστης

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακες Διαγράμματα Eικόνες... 13. Πρόλογος... 17. Εισαγωγή... 21 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η ΝEΑ ΕΠΟΧH ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΡAΚΤΗΡΙΣΤΙΚA ΤΗΣ

Πίνακες Διαγράμματα Eικόνες... 13. Πρόλογος... 17. Εισαγωγή... 21 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η ΝEΑ ΕΠΟΧH ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΡAΚΤΗΡΙΣΤΙΚA ΤΗΣ Περιεχόμενα Πίνακες Διαγράμματα Eικόνες... 13 Πρόλογος... 17 Εισαγωγή... 21 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ Η ΝEΑ ΕΠΟΧH ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΡAΚΤΗΡΙΣΤΙΚA ΤΗΣ Η Νέα Εποχή και τα χαρακτηριστικά της... 31 Μια νέα εποχή... 31 Η παγκοσμιοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΡΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΔΙΑΡΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ Π.Ε.Κ.Α.Δ.Ε. Πανελλήνια Ένωση Καθηγητών Αγγλικής Δημόσιας Εκπαίδευσης Web site: www.pekade.gr e-mail: info@pekade.gr Αρ. Πρωτ.: 01 Αθήνα, 14 Φεβρουαρίου 2017 Προς: τη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων

Διαβάστε περισσότερα

Διδασκαλία και μάθηση της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας (Γ2) σε τάξεις με παιδιά προσφυγικής και μεταναστευτικής καταγωγής

Διδασκαλία και μάθηση της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας (Γ2) σε τάξεις με παιδιά προσφυγικής και μεταναστευτικής καταγωγής Ημερίδα «Εκπαίδευση προσφύγων. Καταθέτοντας εμπειρίες από την πρώτη εφαρμογή του θεσμού» Διδασκαλία και μάθηση της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας (Γ2) σε τάξεις με παιδιά προσφυγικής και μεταναστευτικής

Διαβάστε περισσότερα

Εξ αποστάσεως υποστήριξη του έργου των Εκπαιδευτικών μέσω των δικτύων και εργαλείων της Πληροφορικής

Εξ αποστάσεως υποστήριξη του έργου των Εκπαιδευτικών μέσω των δικτύων και εργαλείων της Πληροφορικής Εξ αποστάσεως υποστήριξη του έργου των Εκπαιδευτικών μέσω των δικτύων και εργαλείων της Πληροφορικής Ε. Κολέζα, Γ. Βρέταρος, θ. Δρίγκας, Κ. Σκορδούλης Εισαγωγή Ο εκπαιδευτικός κατά τη διάρκεια της σχολικής

Διαβάστε περισσότερα

Η κατάκτηση της δεύτερης γλώσσας από παιδιά σε διαπολιτισμικά δημοτικά σχολεία: Η επίδραση των απόψεων των εκπαιδευτικών

Η κατάκτηση της δεύτερης γλώσσας από παιδιά σε διαπολιτισμικά δημοτικά σχολεία: Η επίδραση των απόψεων των εκπαιδευτικών ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Κατεύθυνση: «Εκπαίδευση και Κοινωνικός Αποκλεισμός» Η κατάκτηση της δεύτερης γλώσσας από παιδιά

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ TIMSS

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ TIMSS ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ TIMSS 2015 ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ TIMSS Τι είναι η Έρευνα TIMSS; Η Έρευνα Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS) του Διεθνούς Οργανισμού για την Αξιολόγηση

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΗΓΟΡΟΙ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ

ΣΥΝΗΓΟΡΟΙ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ ΣΥΝΗΓΟΡΟΙ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΑΡΧΗ Αθήνα, 11 Δεκεμβρίου 2015 Αριθ. Πρωτ. Φ. 1500.2/46831/2015 Πληροφορίες: Νίκη Μπαφέ, Ματούλα Παπαδημητρίου τηλ. 2131306817, 213 1306816 Προς: Πίνακα αποδεκτών Αξιότιμες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΣΚΟΠΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Βασικός σκοπός ήταν η απόκτηση νέων και εμβάθυνση ήδη γνωστών τεχνικών για την πρόληψη της μαθητικής διαρροής.

Διαβάστε περισσότερα

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση

Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Πρόγραμμα Eξ Aποστάσεως Eκπαίδευσης (E learning) Eκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλίκων & Δία Βίου Μάθηση Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

14:00 14:10 μ.μ. Απογευματινό κολατσιό

14:00 14:10 μ.μ. Απογευματινό κολατσιό 7:00 9:00 π.μ. Φύλαξη 9:00 9:10 π.μ. Υποδοχή μαθητών - μαθητριών 9:10 9:45 π.μ. Ομαδική δραστηριότητα (Συζήτηση Πειράματα- Μαθηματικά- Λογοτεχνία) 9:45 10:10 π.μ. Πρόγευμα 10:10 11:00 π.μ. Διάλειμμα (Στην

Διαβάστε περισσότερα

Η αποδοχή του «άλλου»

Η αποδοχή του «άλλου» Η αποδοχή του «άλλου» Διαθεματική Διδακτική Πρόταση στο μάθημα των Θρησκευτικών και της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής Στ τάξη 5 ο Δ. Σ. Κομοτηνής Μαριγώ Παπανικολάου ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Ζητήματα σχετικά με τη διδασκαλία της Ελληνικής ως Γ2/ ΞΓ. Α. Χατζηδάκη A08 Π01 ΑΚ.ΕΤΟΣ

Ζητήματα σχετικά με τη διδασκαλία της Ελληνικής ως Γ2/ ΞΓ. Α. Χατζηδάκη A08 Π01 ΑΚ.ΕΤΟΣ Ζητήματα σχετικά με τη διδασκαλία της Ελληνικής ως Γ2/ ΞΓ Α. Χατζηδάκη A08 Π01 ΑΚ.ΕΤΟΣ 2018-19 Βασικοί όροι και έννοιες- Δεύτερη, Ξένη γλώσσα Πρώτη προσέγγιση (δεύτερη//ξένη) : Δεύτερη γλώσσα είναι οποιαδήποτε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΡΦΩΤΙΚΗ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΝ ΙΑΛΟΓΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙ ΕΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Ι. ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: «Λειτουργία των Τμημάτων Ένταξης στις Σχολικές Μονάδες Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης»

Θέμα: «Λειτουργία των Τμημάτων Ένταξης στις Σχολικές Μονάδες Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης» Page1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ --------- ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Α/ΘΜΙΑΣ & Β/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 10 η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ E ΕΦΗΜΕΡΙ Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 71 11 Ιανουαρίου 2019 ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Αρ. Φύλλου 16 ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ Αριθμ.: 1816 /ΓΔ4 Προγραμματισμός και Αποτίμηση του Εκπαιδευτικού Έργου των Σχολικών Μονάδων.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων

ΠΡΟΣ: Οι Υπουργοί Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΤΜΗΜΑ Β, ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ -----

Διαβάστε περισσότερα