ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ: ΜΑΥΡΙΔΟΥ ΧΑΡΑ ΒΡΕΝΤΖΟΥ ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΓΟΥΡΟΣ ΧΑΡΙΔΗΜΟΣ Αθήνα 2015

2 Περιεχόμενα Περιεχόμενα... 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΟΥ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Κύρια αποστολή του Υπουργείου Οικονομικών Κύρια Δομή του Υπουργείου Οικονομικών Κύρια Δομή Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων Δομή Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης Επιχειρησιακή Μονάδα Είσπραξης (Ε.Μ.ΕΙΣ.) Επιχειρησιακοί στόχοι της Επιχειρησιακής Μονάδας Είσπραξης Κυριότερες αρμοδιότητες της Επιχειρησιακής Μονάδα Είσπραξης Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.) Επιχειρησιακοί στόχοι του Κέντρου Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.) Κυριότερες αρμοδιότητες του Κέντρου Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.) Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π.) Επιχειρησιακοί στόχοι του Κέντρου Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π.) Κυριότερες αρμοδιότητες του Κέντρου Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π.) Φορολογικές Περιφέρειες Επιχειρησιακοί στόχοι των Περιφερειών Κυριότερες αρμοδιότητες των Φορολογικών Περιφερειών Γενικά Φόροι Διάκριση με κριτήριο τη Φορολογικής Βάσης Φόροι εισοδήματος Φόροι Περιουσίας Η 1η Υποκατηγορία Φόροι που επιβάλλονται στην κατοχή της περιουσίας Η 2η Υποκατηγορία φόρου περιουσίας Η 3η Υποκατηγορία φόρων περιουσίας Φόροι Δαπάνης Ο προσωπικός φόρος επί της δαπάνης Φόροι που επιβάλλονται σε ένα μόνο στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας Φόροι που επιβάλλονται σε δύο ή περισσότερα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας Διάκριση με την Αναλογικότητα Αναλογικούς Προοδευτικούς Αντίστροφα προοδευτικούς Λοιποί Τρόποι διαχωρισμού κατηγοριοποίησης Φόρων Άμεσοι και έμμεσοι φόροι Διοικητική διάκριση των φόρων Προσωπικοί και απρόσωποι οι φόροι Σελίδα 2 από 73

3 2. ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Τι είναι φορολογική πολιτική Ο ρόλος της φορολογικής πολιτικής Κανόνες Φορολογίας Βασικές Αρχές Φορολογικού Δικαίου Στόχοι Φορολογικής Πολιτικής Φορολογική πολιτική και οικονομική αποτελεσματικότητα Η θέση της χώρας μας με βάση τις τάσεις της φορολογικής πολιτικής Φορολογική Επιβάρυνση στην Ελλάδα ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ Γενικές Αρχές Φορολογικής Δικαιοσύνης Άριστη Φορολογία Υπερβάλλον βάρος Άριστη φορολογία αγαθών Ο κανόνας του Ramsey Κανόνας των Corlett Hague Κανόνας αντίστροφης ελαστικότητας Κάθετη Ισότητα Άριστη φορολογία εισοδήματος Κριτήρια Φορολογικού Σχεδιασμού Η θεωρία του ανταλλάγματος Η θεωρία της φοροδοτικής ικανότητας Δείκτες της φοροδοτικής ικανότητας Η έννοια της «ίσης θυσίας» Φορολογική Πολιτική και Αναδιανομή Εισοδήματος Υποκείμενα του φόρου Αντικείμενο του φόρου εισοδήματος των φυσικών προσώπων Πραγματικό εισόδημα Εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις: Εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα Εισόδημα από κεφάλαιο Εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου Εναλλακτικός τρόπος υπολογισμού της ελάχιστης φορολογίας Φορολογία Εισοδήματος Νομικών Προσώπων και νομικών οντοτήτων Παρακράτηση Φόρου Προκαταβολή Φόρου ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ Έννοια και σκοπός φορολογικού ελέγχου (θεωρητικό πλαίσιο) Όργανα φορολογικού ελέγχου Δίκτυο ελεγκτικών μηχανισμών Δημόσιες Οικονομικές Υπηρεσίες (Δ.Ο.Υ.) άρθρο 80 του π.δ.111/ Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.) - άρθρο 78 του π.δ.111/2014 & άρθρο 34 2 του ν.4141/ Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π.) - άρθρο 79 του π.δ.111/2014 & άρθρο 34 1 του ν.4141/ Υπηρεσία Ερευνών και Διασφάλισης Δημοσίων εσόδων (Υ.Ε.Δ.Δ.Ε.) άρθρο 62 του π.δ.111/2014 & άρθρο 9 της Αποφ.Δ6Α ΕΞ Ειδική Γραμματεία Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (Ε.Γ. Σ.Δ.Ο.Ε.) άρθρο του π.δ.111/2014 & άρθρο. 30 του ν.3296/ Διεύθυνση Οικονομικής Αστυνομίας (Δ.Ο.Α.) - π.δ.9/2011 & άρθρα 24 & 44 του ν.4249/ Σελίδα 3 από 73

4 Ελεγκτικές Υπηρεσίες Τελωνείων Αθήνας - Θεσσαλονίκης (ΕΛ.Υ.Τ.) άρθρο 88 του π.δ.111/ Τελωνεία άρθρο 90 του π.δ.111/ Φορολογικό Πιστοποιητικό Νομοθετικό Πλαίσιο διενέργειας φορολογικών ελέγχων Είδη-μορφές φορολογικού ελέγχου Μερικός φορολογικός έλεγχος χωρίς προηγούμενη ειδοποίηση (προληπτικός έλεγχος) Μερικός (προσωρινός) φορολογικός έλεγχος Πλήρης (τακτικός/ οριστικός) φορολογικός έλεγχος Έλεγχος με βάση τις τεχνικές έμμεσου προσδιορισμού της φορολογητέας ύλης ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Σελίδα 4 από 73

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η κατανόηση των τρόπων με τους οποίους η φορολογική πολιτική μπορεί να επηρεάσει την ευημερία μιας κοινωνίας, αποτελεί βασικό αντικείμενο στην μελέτη και ανάλυση της οικονομικής πολιτικής που καλείτε να σχεδιάσει και να εφαρμόσει. Για το λόγο αυτό στο παρόν εγχειρίδιο, αναπτύσσονται οι βασικές έννοιες που σχετίζονται με τη φορολογική πολιτική και αναπτύσσονται οι μέθοδοι με τις οποίες μπορεί η πολιτική αυτή να επηρεάζει την οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας, τη μείωση των οικονομικών ανισοτήτων και την οικονομική αποτελεσματικότητα και τη δικαιοσύνη. Στο πλαίσιο αυτό και προκειμένου να γίνει κατανοητός ο πολύπλευρος αυτός ρόλος της φορολογικής πολιτικής, αναπτύσσονται παρακάτω σε τέσσερις διακριτές και ανεξάρτητες ενότητες ένα σύνολο εννοιών και μεθόδων που σχετίζονται με την ίδια τη φορολογική πολιτική, της μεθόδους φορολόγησης και ελέγχου, ώστε να διασφαλισθεί μια ολοκληρωμένη εικόνα στο συγκεκριμένο σύστημα λειτουργίας μίας οικονομίας. Πιο συγκεκριμένα στο πρώτο κεφάλαιο αναλύονται οι βασικές έννοιες του φορολογικού συστήματος πάνω στο οποίο στηρίζεται η φορολογική πολιτική κάθε χώρας. Προκειμένου να διαμορφωθεί μια σαφής εικόνα του φορολογικού συστήματος της χώρας μας θα πρέπει να αναπτυχθούν και να παρουσιαστούν οι έννοιες της φορολογικής βάσης πάνω στην οποία εφαρμόζονται οι εκάστοτε φορολογικοί συντελεστές και η ανάπτυξη των κλιμακίων φορολόγησης. Περιγράφοντας τη δομή του φορολογικού συστήματος της χώρας μας, αποκαλύπτονται οι βασικοί στόχοι των κυριότερων κατηγοριών φόρων καθώς επίσης και η προσπάθεια για αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής. Η περιγραφή των βασικότερων εννοιών της φορολογίας σχετίζεται με την παρουσίαση της έννοιας της φορολογικής πολιτικής και της αμφίδρομης σχέσης της με την οικονομική ανάπτυξη και αποτελεσματικότητα σε μία χώρα. Οι βασικοί στόχοι της φορολογίας θα συσχετισθούν άμεσα με τους βασικούς στόχους της φορολογικής πολιτικής. Βασική έννοια που θα συμπληρώσει το πλαίσιο της φορολογικής πολιτικής είναι η έννοια της άριστης φορολογίας και πως αυτή επιδιώκεται μέσα από την εφαρμογή συγκεκριμένων φορολογικών κανόνων και αρχών καθώς και των γενικότερων κριτηρίων του φορολογικού σχεδιασμού μια χώρας. Μία από τις βασικές συνέπειες από την εφαρμογή της φορολογικής πολιτική είναι και η αναδιανομή του εισοδήματος. Τέλος, η τέταρτη βασική κατηγορία εννοιών που αναπτύσσονται είναι τα διάφορα εργαλεία Φορολογικού Ελέγχου και το Δίκτυο Ελεγκτικών Μηχανισμών, προκειμένου η εφαρμογή της φορολογικής πολιτικής και των επιμέρους φορολογιών να μπορούν να ελεγχθούν και να επαναξιολογηθούν. Η χρήση των ΤΠΕ στον φορολογικό έλεγχο αναλύονται επίσης στο ίδιο πλαίσιο. Σελίδα 5 από 73

6 1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΟΥ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ 1.1. Κύρια αποστολή του Υπουργείου Οικονομικών Κύριες αποστολές του Υπουργείου Οικονομικών είναι (κατά τη σειρά παράθεσης των υπεύθυνων μονάδων του στο οργανόγραμμα του Υπουργείου) η μέριμνα για: το σχεδιασμό και την παρακολούθηση της εφαρμογής της οικονομικής πολιτικής της χώρας. τη διαμόρφωση, κατεύθυνση και παρακολούθηση της εφαρμογής της φορολογικής πολιτικής. τη διασφάλιση των εσόδων του Κράτους και της Ε.Ε. και την προστασία των εθνικών και κοινοτικών οικονομικών συμφερόντων αναφορικά με τη διασυνοριακή διακίνηση αγαθών. την προστασία και αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας και την εποπτεία της διαχείρισης των εθνικών κληροδοτημάτων. την καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος. το σχεδιασμό και την παρακολούθηση της εφαρμογής της δημοσιονομικής πολιτικής, την προετοιμασία του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής και των ετήσιων τακτικών προϋπολογισμών του Κράτους και των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης και την παρακολούθηση της εφαρμογής τους. την τήρηση των λογαριασμών του Δημοσίου. τη διαμόρφωση της πολιτικής διαχείρισης του δημόσιου χρέους. τη συμμετοχή και συνεργασία με διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς και την Ε.Ε., αναφορικά με τα θέματα της καθ ύλην αρμοδιότητας του Υπουργείου Κύρια Δομή του Υπουργείου Οικονομικών Στο σχεδιάγραμμα που ακολουθεί εμφανίζεται η κύρια δομή του Υπουργείου Οικονομικών αποτελούμενη από : Το Γραφείο του Υπουργού Οικονομικών Τα 2 Γραφεία των Αναπληρωτών Υπουργών Οικονομικών 5 Γενικές Γραμματείες : 1. Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων και Διοικητικής Υποστήριξης, 2. Γενική Γραμματεία Οικονομικής Πολιτικής, 3. Γενική Γραμματεία Δημοσιονομικής Πολιτικής, 4. Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, 5. Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας. 1 Ειδική Γραμματεία : Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος. Σελίδα 6 από 73

7 Εικόνα 1 Κύρια Δομή Υπουργείου Οικονομικών 1.3. Κύρια Δομή Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων Η διοικητική δομή της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων (Γ.Γ.Δ.Ε.) αποτελείται από τις Κεντρικές Υπηρεσίες, που συγκροτούνται από 4 Γενικές Δ/νσεις και 24 Δ/νσεις. Χωρίς να παραβλέπονται οι εξωγενείς και οι εν γένει θεσμικοί παράγοντες που επηρεάζουν την απόδοση της φορολογικής διοίκησης με τη στενή έννοια (ιστορία, κουλτούρα φορολογικής συμμόρφωσης, ταχύτητα απονομής της διοικητικής και ποινικής δικαιοσύνης, πολυνομία και πολυπλοκότητα της φορολογικής νομοθεσίας κ.λπ.), οι μέχρι σήμερα επιδόσεις της στην είσπραξη των δημοσίων εσόδων, αναμφισβήτητα καταδεικνύουν και τις υφιστάμενες οργανωτικές και λειτουργικές αδυναμίες της να εκπληρώσει αποτελεσματικά τη θεσμική αποστολή της. Στους παράγοντες, που επηρεάζουν αρνητικά τις επιδόσεις της φορολογικής διοίκησης, καταγράφεται η μη διασφάλιση ικανού βαθμού αυτονομίας, που είναι απαραίτητη προκειμένου να επιτελέσει απερίσπαστα το έργο της, σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία, καλές πρακτικές και τις κύριες τάσεις στον τομέα της φορολογικής διοίκησης (βλτ. εκθέσεις του Φόρουμ για τη φορολογική διοίκηση του Ο.Ο.Σ.Α., του Δ.Ν.Τ., της Παγκόσμιας Τράπεζας, κ.α.) Ήδη συστάθηκε πρόσφατα η Γ.Γ.Δ.Ε., αποτελούμενη από όλες τις οργανικές μονάδες και τις Ειδικές Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες, που υπάγονταν στις Γενικές Διευθύνσεις και Υπηρεσίες. Με αποφάσεις του Υπουργού Οικονομικών ή του καθ ύλην αρμόδιου Σελίδα 7 από 73

8 Υφυπουργού περιέρχονται στο Γεν. Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων οι αρμοδιότητες σχετικά με την οργάνωση και άσκηση της φορολογικής διοίκησης, την εφαρμογή της φορολογικής και τελωνειακής νομοθεσίας που άπτεται της είσπραξης εσόδων, καθώς και την παρακολούθηση και αξιολόγηση του έργου των υπαγόμενων στην αρμοδιότητά του οργανικών μονάδων και των υπαλλήλων τους. Με τη σύσταση της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων και το διορισμό του Γεν. Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων δρομολογείται μια ριζική αναδιάρθρωση της φορολογικής διοίκησης, ώστε να επιτευχθεί η λειτουργική αναβάθμισή της και να μπορέσει απερίσπαστη να ανταποκριθεί στην ανάγκη διασφάλισης των δημοσίων εσόδων, καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, αποκατάσταση της φορολογικής πειθαρχίας και της ακεραιότητας και λογοδοσίας του ελεγκτικού και εισπρακτικού μηχανισμού. Ωστόσο, η επιτυχία της μεταρρυθμιστικής αυτής προσπάθειας προϋποθέτει συστηματική προετοιμασία και την κατάλληλη επικοινωνιακή πολιτική, ώστε να υιοθετηθεί από το σύνολο του προσωπικού και τους φορολογούμενους, η υποστήριξη των οποίων αποτελεί καθοριστικό παράγοντα επιτυχίας. Στο οργανόγραμμα της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων που ακολουθεί εμφανίζεται η δομή της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων αποτελούμενη από: Τη Γενική Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Ανθρώπινου Δυναμικού, που αποτελείται από 4 Διευθύνσεις και 20 τμήματα. Τη Γενική Διεύθυνση Φορολογικής Διοίκησης που αποτελείται από 6 Διευθύνσεις, 4 Υποδιευθύνσεις και 31 τμήματα. Τη Γενική Διεύθυνση Τελωνείων και Ε.Φ.Κ. που αποτελείται από 5 Διευθύνσεις και 20 τμήματα. Τη Γενική Διεύθυνση Γενικού Χημείου του Κράτους που αποτελείται από 3 Διευθύνσεις και 7 τμήματα. Τέλος απευθείας στη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων υπάγονται και 6 Διευθύνσεις, 4 Υποδιευθύνσεις, 38 τμήματα και 1 γραφείο. Σελίδα 8 από 73

9 Εικόνα 2 Κύρια Δομή Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων Δομή Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης Οι στρατηγικοί σκοποί της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης είναι οι ακόλουθοι: (α) η μεγιστοποίηση των δημοσίων εσόδων μέσα από βελτιωμένες διαδικασίες ελέγχου και είσπραξης αυτών. (β) ο εντοπισμός, η καταπολέμηση και η τιμωρία της φοροαποφυγής και φοροδιαφυγής. (γ) η συνεχής βελτίωση των υπηρεσιών προς τους φορολογούμενους και η ενίσχυση της εθελοντικής συμμόρφωσής τους. Η Γενική Διεύθυνση Φορολογικής Διοίκησης διαρθρώνεται ως εξής: α) Διευθύνσεις Κεντρικής Υπηρεσίας: (αα) Διεύθυνση Παροχής Φορολογικών Υπηρεσιών (ββ) Διεύθυνση Φορολογικής Συμμόρφωσης (γγ) Διεύθυνση Ελέγχων (δδ) Διεύθυνση Εισπράξεων Σελίδα 9 από 73

10 (εε) Διεύθυνση Εφαρμογής της Φορολογικής Πολιτικής και Νομοθεσίας (στστ) Διεύθυνση Επιχειρησιακού Συντονισμού β) Ειδικές Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες: (αα) Επιχειρησιακή Μονάδα Είσπραξης (ββ) Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.) (γγ) Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π.) (δδ) Τέσσερις (4) Φορολογικές Περιφέρειες, επιπέδου Διεύθυνσης, υπαγόμενες απευθείας στον Προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης. γ) Περιφερειακές Υπηρεσίες: (αα) Δημόσιες Οικονομικές Υπηρεσίες (Δ.Ο.Υ.) Στην Γενική Διεύθυνση Φορολογικής Διοίκησης λειτουργεί Γραφείο Υποστήριξης, το οποίο ασκεί την γραμματειακή υποστήριξη της Γενικής Διεύθυνσης και υποστηρίζει τον Προϊστάμενο αυτής στην άσκηση του έργου του, ως εξής: (α) Στην κατάρτιση και στην παρακολούθηση της υλοποίησης του επιχειρησιακού σχεδίου της Γενικής Διεύθυνσης, σε συνεργασία με το Τμήμα Β'- Σχεδιασμού και Παρακολούθησης της Διεύθυνσης Επιχειρησιακού Συντονισμού της ίδιας Γενικής Διεύθυνσης. (β) Στον καθορισμό ποιοτικών και ποσοτικών στόχων, σε συνεργασία με το Τμήμα Β'- Σχεδιασμού και Παρακολούθησης της Διεύθυνσης Επιχειρησιακού Συντονισμού, στην παρακολούθηση της πορείας επίτευξής τους και στην αξιολόγηση του προσωπικού των οργανικών μονάδων που υπάγονται στην Γενική Διεύθυνση, σε συνεργασία με την Διεύθυνση Διαχείρισης Ανθρώπινου Δυναμικού της Γενικής Διεύθυνσης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Ανθρώπινου Δυναμικού της Γ.Γ.Δ.Ε.. (γ) Στην σύνταξη προτάσεων και εισηγήσεων προς τις αρμόδιες Υπηρεσίες της Γενικής Διεύθυνσης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Ανθρώπινου Δυναμικού της Γ.Γ.Δ.Ε. για θέματα διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, εκπαίδευσης προσωπικού και αναδιοργάνωσης των δομών της Γενικής Διεύθυνσης. (δ) Στην μελέτη και στην αξιολόγηση των επιπτώσεων των υπό έκδοση κανονιστικών και διοικητικών πράξεων της Γενικής Διεύθυνσης στην απλούστευση των διαδικασιών και στην παροχή φορολογικών υπηρεσιών. Σελίδα 10 από 73

11 Εικόνα 3 Ειδικές Αποκεντρωμένες Υπηρεσίες Επιχειρησιακή Μονάδα Είσπραξης (Ε.Μ.ΕΙΣ.) Η Επιχειρησιακή Μονάδα Είσπραξης (Ε.Μ.ΕΙΣ.), Ειδική Αποκεντρωμένη Υπηρεσία, επιπέδου Διεύθυνσης της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης, που συστήθηκε και διαρθρώθηκε με τις διατάξεις της περίπτωσης ΣΤ' της παραγράφου 2 του άρθρου 55 του ν. 4002/2011 (Α'180), όπως τροποποιήθηκαν με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 19 του ν. 4223/2013 (Α' 287), οι αρμοδιότητές της καθορίστηκαν και εξειδικεύθηκαν με την αριθμ. Δ6Α ΕΞ 2011/ (Β'2860) απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και έχει έδρα τον νομό Αττικής Επιχειρησιακοί στόχοι της Επιχειρησιακής Μονάδας Είσπραξης Οι επιχειρησιακοί στόχοι της Επιχειρησιακής Μονάδας Είσπραξης είναι οι ακόλουθοι: (α) Η είσπραξη των οφειλών, οπουδήποτε στην επικράτεια, που καθορίζονται ως ιδιαίτερα σημαντικού ύψους, όπως οι οφειλές και οι οφειλέτες καθορίζονται και ανακαθορίζονται, με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων (Γ.Γ.Δ.Ε.). (β) Η επιδίωξη της είσπραξης των οφειλών, οπουδήποτε στην επικράτεια, με την λήψη στοχευμένων μέτρων για οφειλές και οφειλέτες που καθορίζονται, αρμοδίως, με συγκεκριμένα κριτήρια. (γ) Η διαχείριση χαρτοφυλακίου οφειλών ανεπίδεκτων είσπραξης. Σελίδα 11 από 73

12 Κυριότερες αρμοδιότητες της Επιχειρησιακής Μονάδα Είσπραξης Οι κυριότερες αρμοδιότητες της Επιχειρησιακής Μονάδα Είσπραξης είναι: Η νομική υποστήριξη της Διεύθυνσης, για αντικρούσεις επί ανακοπών και αιτήσεων αναστολής εκτέλεσης κατά πράξεων της Επιχειρησιακής Μονάδας Είσπραξης ενώπιον των δικαστηρίων, η παρακολούθηση και η μελέτη των δικαστικών αποφάσεων κατά των πράξεων διοικητικής εκτέλεσης της Διεύθυνσης, καθώς και κάθε αναγκαία ενέργεια για την επιτυχή υποστήριξη των απόψεων της υπηρεσίας στα Πολιτικά και Διοικητικά δικαστήρια. Η παραλαβή όλων των αιτημάτων, που αφορούν στην λήψη των αναγκαστικών ή διοικητικών ή διασφαλιστικών μέτρων, που λαμβάνονται από την Επιχειρησιακή Μονάδα Είσπραξης, εκ μέρους όλων όσων έχουν έννομο συμφέρον. Η μέριμνα για την λήψη διοικητικών μέτρων μετά από εισήγηση των Τμημάτων της Επιχειρησιακής Μονάδας Είσπραξης. Η συλλογή και επεξεργασία και μηνιαία παρακολούθηση των αποτελεσμάτων των δρομολογημένων δράσεων των Τμημάτων της Επιχειρησιακής Μονάδας Είσπραξης, η αποτίμηση της απόδοσής τους, η συλλογή, η επεξεργασία και η αποστολή στατιστικών στοιχείων με τα αποτελέσματα αυτά στα αρμόδια όργανα της Γ.Γ.Δ.Ε.. Η επιδίωξη της είσπραξης οφειλών που καθορίζονται ως ιδιαίτερα σημαντικού ύψους, οπουδήποτε στην επικράτεια, όπως οι οφειλές και οι οφειλέτες καθορίζονται και ανακαθορίζονται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Γ.Γ.Δ.Ε., που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η επιδίωξη της είσπραξης των οφειλών των ειδικών κατηγοριών οφειλετών, που καθορίζονται ως ιδιαίτερα σημαντικού ύψους, οπουδήποτε στην επικράτεια, όπως οι οφειλές και οι οφειλέτες των ειδικών κατηγοριών οφειλετών, οι οποίες καθορίζονται και ανακαθορίζονται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα της Γ.Γ.Δ.Ε., που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Ο έλεγχος και η σύνταξη εκθέσεων χαρακτηρισμού οφειλών αρμοδιότητας της Ε.Μ.ΕΙΣ. ως ανεπίδεκτων είσπραξης. Ο έλεγχος, η επαλήθευση και η διασταύρωση στοιχείων φορολογουμένων από το γραφείο ή με επιτόπιο έλεγχο. Η υποβολή αιτημάτων για την χορήγηση πληροφοριών από φορολογουμένους ή τρίτους Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.) Το Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.), Ειδική Αποκεντρωμένη Υπηρεσία φορολογικού ελέγχου, επιπέδου Διεύθυνσης, της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης, που προβλέπεται στις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 34 του ν. 4141/2013 (Α'81), όπως τροποποιήθηκε με τις διατάξεις των περιπτώσεων 2 και 3 της υποπαραγράφου Δ.1 της παρ. Δ' του άρθρου πρώτου του ν. 4152/2013 (Α'107), όπως εκάστοτε ισχύουν, έχει έδρα τον Δήμο Αθηναίων και η κατά τόπον αρμοδιότητά του εκτείνεται σε όλη την Επικράτεια. Σελίδα 12 από 73

13 Επιχειρησιακοί στόχοι του Κέντρου Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.) Οι επιχειρησιακοί στόχοι του Κέντρου Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.) είναι οι παρακάτω: (α) Η πάταξη της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής, (β) Η αποτελεσματική είσπραξη των εσόδων, που αφορούν στις μεγάλες επιχειρήσεις όλης της Επικράτειας, για τα έσοδα που προέρχονται από τους ελέγχους του Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ., με την εφαρμογή βελτιωμένων διαδικασιών ελέγχου και είσπραξης αυτών. (γ) Η συμβολή στην βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης των μεγάλων επιχειρήσεων. Το Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.) έχει τις αρμοδιότητες που προβλέπονται στις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 34 του ν. 4141/2013 (Α'81), όπως εκάστοτε ισχύουν. Το Κέντρο Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.) διαρθρώνεται σε δύο (2) Υποδιευθύνσεις και δεκατέσσερα (14) Τμήματα, από τα οποία τέσσερα (4) Αυτοτελή, υπαγόμενα απευθείας στον Προϊστάμενο του Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ Κυριότερες αρμοδιότητες του Κέντρου Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.). Οι κυριότερες αρμοδιότητες του Κέντρου Ελέγχου Μεγάλων Επιχειρήσεων (Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ.) είναι: Η διενέργεια φορολογικού ελέγχου επί των φορολογουμένων που ορίζονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 34 του ν. 4141/2013 (Α' 81), όπως εκάστοτε ισχύει. Η διενέργεια φορολογικών ελέγχων για την διαπίστωση της συμμόρφωσης των φορολογουμένων και τον εντοπισμό εισοδημάτων και περιουσιακών στοιχείων που δεν έχουν δηλωθεί, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων του έβδομου κεφαλαίου του ν. 4174/2013 (Α'170), όπως ισχύουν και με τα εκδοθέντα επιχειρησιακά προγράμματα. Η επιδίωξη της πλήρους επίτευξης των ποσοστών κάλυψης των ελέγχων ανά τύπο ελέγχου, που έχουν τεθεί από την Διεύθυνση Ελέγχων της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης, σύμφωνα με το επιχειρησιακό σχέδιο και η παρακολούθηση της πορείας αυτών. Η αποτελεσματική και αποδοτική διενέργεια όλων των τύπων ελέγχου, με την ορθή και ποιοτική εφαρμογή των διαδικασιών ελέγχου, σύμφωνα με τα προγράμματα που έχουν αναπτυχθεί από την Διεύθυνση Ελέγχων. Η τήρηση των ελεγκτικών προτύπων, που έχουν εκπονηθεί από την Διεύθυνση Ελέγχων και η εφαρμογή σύγχρονων βέλτιστων πρακτικών ελέγχου, καθώς και των διαδικασιών, των κανόνων και των οδηγιών που έχουν τεθεί από τις αρμόδιες Υπηρεσίες της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης. Σελίδα 13 από 73

14 Η επιδίωξη της πλήρους επίτευξης της είσπραξης των οφειλών, σύμφωνα με τους δείκτες μέτρησης που έχουν τεθεί από την Διεύθυνση Εισπράξεων και η παρακολούθηση της πορείας των εσόδων. Η διασφάλιση των συμφερόντων του δημοσίου με την τήρηση όλων των διαδικασιών και με την λήψη όλων των μέτρων, που προβλέπονται στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (Κ.Φ.Δ.) ή σε άλλες ειδικές διατάξεις, για την είσπραξη των φόρων και την διακοπή της παραγραφής. Η τήρηση των διαδικασιών για την επιβολή των προστίμων και των τόκων, που προβλέπονται στις διατάξεις του Κ.Φ.Δ. και εν γένει στην κείμενη νομοθεσία. Η λήψη όλων των μέτρων για την διασφάλιση των οφειλών στο Δημόσιο και για την αναγκαστική εκτέλεση αυτών, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας και των ειδικών διατάξεων. Η είσπραξη κάθε είδους δημοσίων εσόδων που προέρχονται από τους ελέγχους του Κ.Ε.ΜΕ.ΕΠ. και η παρακολούθηση των βεβαιωθέντων στην πρώην Δ.Ο.Υ. Μεγάλων Επιχειρήσεων. Η ταμειακή βεβαίωση των εσόδων, η λογιστική απεικόνιση της βεβαίωσης, των εισπράξεων, επιστροφών ή διαγραφών και η αποστολή των παραστατικών στοιχείων ελέγχου στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Η παρακολούθηση της φορολογικής συμμόρφωσης των μεγάλων επιχειρήσεων και η παροχή πληροφοριών σε αυτές σχετικά με την φορολογική νομοθεσία και τις φορολογικές διαδικασίες, καθώς και συμβουλευτικών υπηρεσιών, με σκοπό την βελτίωση της θετικής ανταπόκρισης στις φορολογικές τους υποχρεώσεις Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π.) Το Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π.), Ειδική Αποκεντρωμένη Υπηρεσία φορολογικού ελέγχου, επιπέδου Διεύθυνσης, της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης, που συστήθηκε και διαρθρώθηκε με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 34 του ν. 4141/2013 (Α'81), όπως συμπληρώθηκε με τις διατάξεις της περίπτωσης 1 της υποπαραγράφου Δ.1 της παρ. Δ' του άρθρου πρώτου του ν. 4152/2013 (Α'107), όπως εκάστοτε ισχύουν, έχει έδρα τον Δήμο Αθηναίων και η κατά τόπον αρμοδιότητά του εκτείνεται σε όλη την Επικράτεια Επιχειρησιακοί στόχοι του Κέντρου Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π.). Οι επιχειρησιακοί στόχοι του Κέντρου Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π.) είναι οι παρακάτω: (α) Η πάταξη της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής. (β) Η αποτελεσματική είσπραξη των εσόδων, που αφορούν στους φορολογουμένους Μεγάλου Πλούτου όλης της Επικράτειας, για τα έσοδα που προέρχονται από τους ελέγχους Σελίδα 14 από 73

15 του Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π., με την εφαρμογή βελτιωμένων διαδικασιών ελέγχου και είσπραξης αυτών. Το Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π.) έχει για τους φορολογουμένους μεγάλου πλούτου όλης της Επικράτειας τις αρμοδιότητες που προβλέπονται στις διατάξεις των υποπεριπτώσεων αα' και ββ' της περίπτωσης α' και της περίπτωσης γ' της παραγράφου 1 του άρθρου 34 του ν. 4141/2013(Α'81), όπως εκάστοτε ισχύουν. Το Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π.) διαρθρώνεται σε δύο (2) Υποδιευθύνσεις, δώδεκα (12) Τμήματα, από τα οποία δύο (2) αυτοτελή, υπαγόμενα απευθείας στον Προϊστάμενο αυτού Κυριότερες αρμοδιότητες του Κέντρου Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π.). Οι κυριότερες αρμοδιότητες του Κέντρου Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου (Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π.) είναι: Η διενέργεια φορολογικού ελέγχου επί των Φορολογουμένων Μεγάλου Πλούτου όλης της Επικράτειας, όπως προβλέπεται στις διατάξεις των υποπεριπτώσεων αα ' και ββ' της περίπτωσης α' και της περίπτωσης γ' της παραγράφου 1 του άρθρου 34 του ν. 4141/2013 (Α'81), όπως εκάστοτε ισχύουν. Η διενέργεια φορολογικών ελέγχων για την διαπίστωση της συμμόρφωσης των φορολογουμένων και τον εντοπισμό εισοδημάτων και περιουσιακών στοιχείων που δεν έχουν δηλωθεί, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων του έβδομου κεφαλαίου του ν. 4174/2013 (Α' 170), όπως ισχύουν και με τα εκδοθέντα επιχειρησιακά προγράμματα. Η επιδίωξη της πλήρους επίτευξης των ποσοστών κάλυψης των ελέγχων ανά τύπο ελέγχου, που έχουν τεθεί από την Διεύθυνση Ελέγχων της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης, σύμφωνα με το επιχειρησιακό σχέδιο και η παρακολούθηση της πορείας αυτών. Η αποτελεσματική και αποδοτική διενέργεια όλων των τύπων ελέγχου, με την ορθή και ποιοτική εφαρμογή των διαδικασιών ελέγχου, σύμφωνα με τα προγράμματα που έχουν αναπτυχθεί από την Διεύθυνση Ελέγχων. Η τήρηση των ελεγκτικών προτύπων, που έχουν εκπονηθεί από την Διεύθυνση Ελέγχων και η εφαρμογή σύγχρονων βέλτιστων πρακτικών ελέγχου, καθώς και των διαδικασιών, των κανόνων και των οδηγιών που έχουν τεθεί από τις αρμόδιες Υπηρεσίες της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης. Η επίτευξη των στόχων είσπραξης των εσόδων από κάθε είδους φόρο, όπως αυτοί έχουν τεθεί από την Διεύθυνση Εισπράξεων της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης. Η επιδίωξη της πλήρους επίτευξης της είσπραξης των οφειλών, σύμφωνα με τους δείκτες μέτρησης που έχουν τεθεί από την Διεύθυνση Εισπράξεων και η παρακολούθηση της πορείας των εσόδων. Σελίδα 15 από 73

16 Η διασφάλιση των συμφερόντων του δημοσίου με την τήρηση όλων των διαδικασιών και με την λήψη όλων των μέτρων, που προβλέπονται στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (Κ.Φ.Δ.) ή σε άλλες ειδικές διατάξεις, για την είσπραξη των φόρων και την διακοπή της παραγραφής. Η λήψη όλων των μέτρων για την διασφάλιση των οφειλών στο Δημόσιο και για την αναγκαστική εκτέλεση αυτών, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας και των ειδικών διατάξεων. Η διενέργεια στατιστικών αναλύσεων και διασταυρώσεων επί των εισπράξεων του Κ.Ε.ΦΟ.ΜΕ.Π., για την παρακολούθηση επίτευξης του στόχου αυτού. Η είσπραξη κάθε είδους δημοσίων εσόδων που προέρχονται από τους ελέγχους του ΚΕ.ΦΟ.ΜΕ.Π. Η ταμειακή βεβαίωση των εσόδων, η λογιστική απεικόνιση της βεβαίωσης, των εισπράξεων, επιστροφών ή διαγραφών και η αποστολή των παραστατικών στοιχείων ελέγχου στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Εικόνα 4 Περιφερειακές Υπηρεσίες - Δ.Ο.Υ Φορολογικές Περιφέρειες Οι Φορολογικές Περιφέρειες, είναι ειδικές αποκεντρωμένες υπηρεσίες, επιπέδου Διεύθυνσης, οι οποίες υπάγονται στον Προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης Σελίδα 16 από 73

17 Επιχειρησιακοί στόχοι των Περιφερειών. Οι επιχειρησιακοί στόχοι των περιφερειών είναι οι παρακάτω: (α) Η αποτελεσματική εποπτεία και καθοδήγηση των Δ.Ο.Υ. που υπάγονται στην χωρική αρμοδιότητα της περιφέρειας τους. (β) Η αποτελεσματική υποστήριξη του Προϊσταμένου της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης για την αξιολόγηση της απόδοσης του έργου των Δ.Ο.Υ., της απόδοσης των Προϊσταμένων και του προσωπικού αυτών, καθώς και της αξιοποίησής τους. Οι Φορολογικές Περιφέρειες, ασκούν τις καθ' ύλην αρμοδιότητές τους, στα πλαίσια της χωρικής τους αρμοδιότητας, η οποία είναι η κατωτέρω: (α) Στην Φορολογική Περιφέρεια Αθηνών, με έδρα την Αθήνα, αντιστοιχεί η χωρική αρμοδιότητα των Δημόσιων Οικονομικών Υπηρεσιών (Δ.Ο.Υ.) των Περιφερειών Αττικής και Στερεάς Ελλάδας, με την επιφύλαξη της υποπαραγράφου β' της παρούσας παραγράφου. (β) Στην Φορολογική Περιφέρεια Πειραιώς, με έδρα τον Πειραιά, αντιστοιχεί η χωρική αρμοδιότητα των Δ.Ο.Υ. της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιώς και της Περιφερειακής Ενότητας Νήσων της Περιφέρειας Αττικής, καθώς και των Περιφερειών Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης. (γ) Στην Φορολογική Περιφέρεια Θεσσαλονίκης, με έδρα την Θεσσαλονίκη, αντιστοιχεί η χωρική αρμοδιότητα των Δ.Ο.Υ. των Περιφερειών Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας. (δ) Στην Φορολογική Περιφέρεια Πατρών, με έδρα την Πάτρα, αντιστοιχεί η χωρική αρμοδιότητα των Δ.Ο.Υ. των Περιφερειών Δυτικής Ελλάδος, Πελοποννήσου, Ηπείρου και Ιονίων Νήσων Κυριότερες αρμοδιότητες των Φορολογικών Περιφερειών. Οι κυριότερες αρμοδιότητες των Φορολογικών Περιφερειών, οι οποίες ασκούνται στο πλαίσιο της χωρικής τους αρμοδιότητας είναι οι κατωτέρω: (α) Η εποπτεία των οικείων Δ.Ο.Υ., η κατανομή των επιμέρους επιχειρησιακών σχεδίων και δράσεων σε αυτές, η παρακολούθηση, η καθοδήγηση και ο έλεγχος για την υλοποίησή τους, η κατανομή των στόχων, η αξιολόγηση της απόδοσης του έργου τους και η ενημέρωση του Προϊσταμένου της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης, με σκοπό την περαιτέρω αξιολόγησή τους. (β) Ο συντονισμός της λειτουργίας των Δ.Ο.Υ., καθώς και η υποστήριξη αυτών στην υλοποίηση των επιχειρησιακών τους σχεδίων. (γ) Η υποβολή εκθέσεων, αναφορών και προτάσεων στον Προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης, για θέματα λειτουργίας των Δ.Ο.Υ., κατανομής των πόρων ανά την περιφέρεια, διαχείρισης, αξιολόγησης και αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού αυτών. Σελίδα 17 από 73

18 (δ) Η εκπροσώπηση των υπηρεσιών αρμοδιότητάς τους σε συσκέψεις και σε συναντήσεις εργασίας με τον Προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικής Διοίκησης, άλλα στελέχη Υπηρεσιών της Κεντρικής Υπηρεσίας, καθώς και με τον Γενικό Γραμματέα της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων. (ε) Η συνεχής συνεργασία με όλες τις Δ.Ο.Υ. της εποπτείας τους, με σκοπό την αύξηση της αποτελεσματικότητάς τους Γενικά Φόροι Οι φόροι είναι χρηματικά ποσά που οι πολίτες είναι υποχρεωμένοι να καταβάλλουν στο δημόσιο, χωρίς ειδική αντιπαροχή του δημοσίου που να συνδέεται άμεσα να την καταβολή του φόρου. Το ποσό του φόρου που πληρώνει κάθε πολίτης εξαρτάται από τη φορολογική του βάση και το φορολογικό συντελεστή. Φορολογική βάση είναι το εισόδημα, η περιουσία και η δαπάνη του φορολογούμενου. Ο φορολογικός συντελεστής είναι το ποσό του φόρου που αντιστοιχεί σε κάθε μονάδα της φορολογικής βάσης και εκφράζεται ως ποσοστό Διάκριση με κριτήριο τη Φορολογικής Βάσης Οι φόροι μπορούν να διακριθούν με διάφορα κριτήρια. Ένα χρήσιμο κριτήριο είναι η φορολογική βάση του φόρου. Έτσι διακρίνουμε τους φόρους σε : i. Φόρους εισοδήματος ii. iii. Φόρους περιουσίας Φόρους δαπάνης Οι φόροι εισοδήματος, που λέγονται και άμεσοι φόροι, υπολογίζονται με βάση το εισόδημα του φορολογούμενου προσώπου, που μπορεί να είναι κάποιο φυσικό πρόσωπο, δηλαδή κάποιος άνθρωπος, ή κάποιο νομικό πρόσωπο, δηλαδή μια επιχείρηση, εταιρεία κ.α. Για τον προσδιορισμό του εισοδήματος, επί του οποίου καταβάλλεται ο φόρος, λαμβάνονται υπόψη διάφορες απαλλαγές, εκπτώσεις κ.α. Ο φόρος περιουσίας καταβάλλεται επί της καθαρής αξίας της περιουσίας. Οι Φόροι δαπάνης είναι ποσά που πληρώνει ο αγοραστής, όταν αγοράσει το προϊόν στο οποίο επιβάλλεται ο φόρος και έτσι η τιμή του προϊόντος αυξάνεται. Στους φόρους δαπάνης, που λέγονται και έμμεσοι, περιλαμβάνονται και οι δασμοί, που ουσιαστικά είναι φόροι επί εισαγόμενων προϊόντων. Σε πολλά εισαγόμενα προϊόντα, τα χαρακτηριζόμενα ως πολυτελή, ο δασμός είναι πολύ μεγάλος. Σελίδα 18 από 73

19 Φόροι εισοδήματος Στους φόρους εισοδήματος η φορολογική βάση στο φόρο εισοδήματος είναι γενικά το εισόδημα που πραγματοποιούν οι ιδιωτικοί φορείς σε ορισμένη χρονική περίοδο που συνήθως ετήσια (ετήσιες φορολογικές δηλώσεις που υποβάλλουν όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα ) οι φόροι εισοδήματος διακρίνονται σε 2 μεγάλες υποκατηγορίες. Η πρώτη υποκατηγορία είναι οι φόροι εισοδήματος φυσικών προσώπων όπου η φορολογική βάση συμπίπτει με το ετήσιο εισόδημα των φυσικών προσώπων ( στα οποία περιλαμβάνονται και οι ιδιοκτήτες των προσωπικών εταιρειών ) μετά την αφαίρεση των εξόδων πραγματοποίησης του εισοδήματος ορισμένων απαλλαγών και εξαιρέσεων (ελάχιστο όριο συντήρησης, οικογενειακά βάρη του φορολογούμενου, και οι κοινωνικές παροχές εξαιρέσεις από το νόμο). Η δεύτερη υποκατηγορία αφορά τους φόρους εισοδήματος νομικών προσώπων ή πιο ειδικά τους φόρους επί των κερδών των ανωνύμων εταιρειών που σε αυτή εδώ την περίπτωση η φορολογική βάση του φόρου που συμπίπτει με το σύνολο των ετήσιων συνήθως καθαρών κερδών των νομικών προσώπων η πιο ειδικά των ανωνύμων εταιρειών Φόροι Περιουσίας. Οι φόροι περιουσίας έχουν ως φορολογική βάση το σύνολο ή ένα μέρος μόνο της αξίας των περιουσιακών στοιχείων των ιδιωτικών φορέων. Οι φόροι αυτοί μπορούν να ταξινομηθούν σε 3 γενικές κατηγορίες Η 1η Υποκατηγορία Φόροι που επιβάλλονται στην κατοχή της περιουσίας. Το γεγονός ότι το φυσικό ή νομικό πρόσωπο κατέχει ορισμένη περιουσία σε ορισμένο χρόνο ανεξάρτητα από τον τρόπο απόκτησης της δημιουργεί στο πρόσωπο αυτό την υποχρέωση να μεταβιβάσει στο Δημόσιο ένα μέρος της με τη μορφή φόρου. Ανάλογα με το αν εκπίπτουν ή όχι από την αξία της περιουσίας τα χρέη και τα λοιπά βάρη της, ο φόρος που επιβάλλεται στην κατοχή περιουσίας διακρίνεται σε 2 υποκατηγορίες Σελίδα 19 από 73

20 Φόρος καθαρής περιουσίας ο οποίος επιβαρύνει συνήθως τα φυσικά πρόσωπα και έχει ως φορολογική βάση την αξία όλων των περιουσιακών στοιχείων του φορολογουμένου ( ακίνητα τραπεζικές καταθέσεις χρεόγραφα και έντυπα ), μειωμένη κατά το ποσό των οφειλών του ( χρέη προς τρίτους υποθήκες και λοιπά ) Ο Ονομαστικός φόρος περιουσίας ο οποίος επιβάλλεται επί της αξίας όλων των περιουσιακών στοιχείων του φορολογούμενου φυσικού ή νομικού προσώπου, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις οφειλές του ή τις προσωπικές του συνθήκες. Ανάλογα με το αν φορολογούνται όλα ή ορισμένα μόνο (πχ ακίνητα) περιουσιακά στοιχεία του φορολογουμένου, ο ονομαστικός φόρους περιουσίας καλείται γενικός ή ειδικός Η 2η Υποκατηγορία φόρου περιουσίας Είναι οι φόροι που επιβάλλονται κατά τη μεταβίβαση της περιουσίας με ετεροβαρείς δικαιοπραξίες. Η περιουσία του φορολογούμενου είναι δυνατόν να αυξάνει, όταν ένα άλλο άτομο του μεταβιβάζει περιουσιακά στοιχεία άνευ ανταλλάγματος. Οι φόροι περιουσίας που επιβάλλονται στην περίπτωση αυτή, διακρίνονται, ανάλογο με τη αιτία για την οποία μεταβιβάζεται η περιουσία σε: Φόρους κληρονομιών, όταν η περιουσία μεταβιβάζεται κατά κληρονομιά ή κληροδοσία ως φορολογική βάση μπορεί να ορισθεί είτε ολόκληρη η καταλειπόμενη περιουσία του κληρονομούμενου πριν διανεμηθεί στους κληρονόμους, είτε οι κατά ιδίαν κληρονομικές μερίδες ενός έκαστου φορολογούμενου. Φόρους δωρεών όταν μεταβιβάζονται περιουσιακά στοιχεία με δωρεές εν ζωή η αιτία θανάτου και Φόρους γονικών παροχών όταν μεταβιβάζονται περιουσιακά στοιχεία από τους γονείς στα παιδιά τους Η 3η Υποκατηγορία φόρων περιουσίας Είναι οι Φόροι που επιβάλλονται κατά τη μεταβίβαση της περιουσίας με διμερείς οι συναλλαγές. Η περιουσία δύο φορολογούμενων είναι δυνατό, με αμετάβλητο το ύψος της, να μεταβάλει διάρθρωση, ως αποτέλεσμα της μεταβίβασης με αντιπαροχή περιουσιακών στοιχείων από τον ένα φορολογούμενο στον άλλο. Στην κατηγορία αυτή υπάγονται οι φόροι μεταβίβασης ακινήτων, οι φόροι επί των χρηματιστηριακών. Σελίδα 20 από 73

21 Φόροι Δαπάνης. Η φορολογική βάση των φόρων κατανάλωσης είναι γενικά η δαπάνη των ιδιωτικών φορέων για την προμήθεια διαφόρων αγαθών και υπηρεσιών. Υπάρχουν πολλά είδη φόρων κατανάλωσης,τα κυριότερα είδη είναι τρία : Ο προσωπικός φόρος επί της δαπάνης. Ο φόρος αυτός επιβάλλεται επί της συνολικής ετήσιας δαπάνης του φορολογουμένου σύμφωνα με την τεχνική του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων. Η δαπάνη αυτή υπολογίζεται είτε ως άθροισμα των επιμέρους κονδυλίων για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών κατά τη διάρκεια του έτους είτε με βάση τις αποδείξεις λιανικής πώλησης είτε ως διαφοράς της αποταμίευσης και του εισοδήματος κ.λ.π Φόροι που επιβάλλονται σε ένα μόνο στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας. Οι φόροι αυτοί πλήττουν τη συνολική αξία του προϊόντος στο στάδιο που έχει επιλεγεί για την επιβολή του φόρου. Τα στάδια, τα οποία συνήθως επιλέγονται για την επιβολή του φόρου, είναι τρία : 1o της παραγωγής 2o του χονδρικού Εμπορίου και τέλος 3o του λιανικού Εμπορίου Φόροι που επιβάλλονται σε δύο ή περισσότερα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας. Οι φόροι αυτοί πλήττουν είτε τη συνολική είτε την προστιθέμενη αξία σε κάθε ένα από τα στάδια που έχουν επιλεγεί για την επιβολή του φόρου, διακρίνονται δε σε δύο υποκατηγορίες: σωρευτικοί φόροι επί της δαπάνης, οι οποίοι επιβάλλονται επί της συνολικής αξίας του προϊόντος, που έχει δημιουργηθεί μέχρι το κάθε φορολογούμενο στάδιο και φόρος επί της προστιθεμένης αξίας οποίος επιβαρύνει μόνο στην αξία του προϊόντος, που δημιουργείται η προστίθεται σε κάθε ένα φορολογούμενο στάδιο Διάκριση με την Αναλογικότητα Ένα άλλο κριτήριο, με βάση το οποίο μπορούν να διακριθούν οι φόροι είναι η αναλογικότητα ή μη του φόρου. Με βάση το κριτήριο αυτό οι φόροι διακρίνονται σε : Αναλογικούς Ένας φόρος λέγεται αναλογικός, όταν ο φορολογικός συντελεστής είναι ο ίδιος, ανεξάρτητα από το μέγεθος της φορολογικής βάσης. Στην περίπτωση αυτή αν ο φορολογικός συντελεστής είναι, για παράδειγμα, 12% και το φορολογούμενο εισόδημα Σελίδα 21 από 73

22 είναι 100, 200 και 300 ευρώ, ο συνολικός φόρος είναι 12, 24 και 36 ευρώ αντίστοιχα. Δηλαδή ο φόρος είναι πάντοτε η ίδια αναλογία του εισοδήματος, ανεξάρτητα από το αν το εισόδημα αυξάνεται ή μειώνεται Προοδευτικούς Προοδευτικός φόρος είναι εκείνος του οποίου ο φορολογικός συντελεστής αυξάνεται, καθώς αυξάνεται η φορολογική βάση. Υποθέστε ότι ο φορολογικός συντελεστής του εισοδήματος για τα επόμενα 100 ευρώ είναι 8%, για τα επόμενα 100 ευρώ είναι 12% και για τα επόμενα 100 ευρώ είναι 18%. Στην περίπτωση αυτή, αν το εισόδημα είναι 100 ευρώ, ο φόρος είναι 8 ευρώ. Για εισόδημα 200 ευρώ είναι 8 ευρώ για τα πρώτα 100 και 12 για τα επόμενα, δηλαδή 20 ευρώ. Για εισόδημα 300 ευρώ είναι 8 ευρώ για τα πρώτα 100, 12 για τα επόμενα και 18 για τα τελευταία 100, δηλαδή συνολικά 38 ευρώ. Το άτομο που έχει 100 ευρώ πληρώνει 8 ευρώ φόρο δηλ. 8% του εισοδήματός του. Το άτομο που έχει 200 ευρώ πληρώνει 20 ευρώ φόρο δηλ. 10% του εισοδήματός του. Τέλος, το άτομο που έχει 300 ευρώ πληρώνει 38 ευρώ φόρο δηλ. 12,7% του εισοδήματός του. Βλέπουμε ότι ο φόρος είναι αυξανόμενη αναλογία του εισοδήματός, καθώς το εισόδημα αυξάνεται Αντίστροφα προοδευτικούς Αντίστροφα προοδευτικός είναι εκείνος του οποίου ο φορολογικός συντελεστής μειώνεται, όταν η φορολογική βάση αυξάνεται και, κατά συνέπεια, ο συνολικός φόρος είναι φθίνουσα αναλογία του εισοδήματος. Τέτοιοι φόροι δεν είναι συνηθισμένοι, ένας φόρος δαπάνης μπορεί να γίνει αντίστροφα προοδευτικός. Για παράδειγμα υποθέστε ότι ένα άτομο καταναλώνει 10 λίτρα βενζίνη την ημέρα. Ο φόρος για κάθε λίτρο είναι 0.3 ευρώ. Συνεπώς το άτομο αυτό πληρώνει 3 ευρώ την ημέρα φόρο. Αν το εισόδημά του είναι 60 ευρώ την ημέρα, ο φόρος είναι το 5% του εισοδήματός του. Αν το εισόδημά του είναι 120 ευρώ την ημέρα, ο φόρος είναι το 2,5% του εισοδήματός του. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η αναλογία του φόρου μειώνεται, καθώς αυξάνεται το εισόδημά. Για τον λόγο αυτό συνήθως λέγεται ότι οι φόροι δαπάνης επιβαρύνουν άνισα τις χαμηλές εισοδηματικές τάξεις Λοιποί Τρόποι διαχωρισμού κατηγοριοποίησης Φόρων Παραπάνω διακρίναμε τους φόρους με το κριτήριο της φορολογικής βάσης και της αναλογικότητας. Αν και τα κριτήρια αυτά έχουν μεγάλη λειτουργική χρησιμότητα, ιδιαίτερα κατά τη σύνταξη του προϋπολογισμού και όχι μόνο, συνήθως χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά και κάποια άλλα κριτήρια, περισσότερο περιεκτικά, έτσι ώστε να αποδώσουν ορισμένες χαρακτηριστικές ιδιότητες των φόρων, τις οποίες αδυνατεί από τη φύση του να περιλάβει το κριτήριο της φορολογικής βάσης Άμεσοι και έμμεσοι φόροι. Ένα από τα κριτήρια που συνήθως χρησιμοποιούνται είναι η ταξινόμηση των φόρων σε άμεσους φόρους και έμμεσους φόρους. Τα κριτήρια ταξινόμησης ενός φόρου ως άμεσου η έμμεσου δεν είναι ευδιάκριτα και συχνά υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις. Σελίδα 22 από 73

23 Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε ότι οι άμεσοι φόροι είναι εκείνοι οι φόροι που επιβάλλονται από την φορολογούσα αρχή : i. Επί στοιχείων, που προσδιορίζουν άμεσα την φοροδοτική ικανότητα του φορολογουμένου, δηλαδή την οικονομική του δυνατότητα να πληρώνει τους φόρους στο κράτος και ii. Με την πρόθεση να επιβαρύνουν του πρόσωπο που είναι κατά νόμο υπόχρεο για την πληρωμή του φόρου πχ το φυσικό πρόσωπο που φορολογείται με ένα φόρο εισοδήματος υφίσταται μείωση του εισοδήματος, άρα ένας φόρος εισοδήματος είναι ένας άμεσος φόρος. Κατά αντιδιαστολή, Έμμεσοι χαρακτηρίζονται οι φόροι οι οποίοι επιβάλλονται από το κράτος : i. Επί στοιχείων, που αποτελούν ενδείξεις μόνο της φοροδοτικής ικανότητας του φορολογούμενου όπως είναι οι φόροι κατανάλωσης και ii. Με την πρόθεση να επιβαρύνουν τα πρόσωπα, με τα οποία συναλλάσσεται ο κατά νόμο υπόχρεος για την πληρωμή του φόρου στο Δημόσιο πχ ο έμπορος ποτών είναι κατά νόμο υπόχρεος να καταβάλει στο κράτος τον ειδικό φόρο οινοπνεύματος πλην όμως δεν υφίσταται προς τούτο μείωση των κερδών του, αλλά εισπράττει τους φόρους από τους καταναλωτές του αλκοόλ υψώνοντας ανάλογα το τίμημα πώλησης του προϊόντος. Η πρόθεση όμως του φορολογικού νομοθέτη να επιβαρύνει τον κατά νόμο υπόχρεο για την καταβολή του φόρου στην περίπτωση των άμεσων φόρων ή τα πρόσωπα με τα οποία συναλλάσσεται ο κατά νόμο υπόχρεος ( στην περίπτωση των έμμεσων φόρων ), δεν πρέπει να συγχέεται με αυτό που συμβαίνει στις σχέσεις μεταξύ των συναλλασσομένων. Είναι δυνατόν δηλαδή, ο έμπορος ποτών όταν λειτουργεί σε μία αγορά η οποία είναι έντονα ανταγωνιστική, να μην καταφέρει από τις συνθήκες που επικρατούν στον ανταγωνισμό, να αυξήσει την τιμή τόσο όσο με το φόρο που αυτός θα κληθεί να καταβάλει στο κράτος. Συνεπώς, η δυνατότητα μετάθεσής του φορολογικού βάρους από τον κατά νόμο υπόχρεο σε τρίτους δεν αποτελεί ασφαλή βάση για τη διάκριση των φόρων σε άμεσους και έμμεσους Διοικητική διάκριση των φόρων. Με κριτήριο το είδος του δημόσιου φορέα υπηρεσίας που είναι αρμόδιοι για την είσπραξη των φόρων, έχουμε φόρους της Κεντρικής διοίκησης, φόρους υπέρ των Οργανισμών τοπικής Αυτοδιοίκησης ( δημοτικοί και κοινοτικοί φόροι) και φόρους υπέρ των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης ( εισφορές κοινωνικής ασφάλισης π.χ ΙΚΑ ). Μια τέτοια διάκριση παρουσιάζει ιδιαίτερα οικονομικό ενδιαφέρον σε χώρες που είναι οργανωμένες ομοσπονδιακά όπως για παράδειγμα είναι ο Καναδάς, γιατί η διάρθρωση Σελίδα 23 από 73

24 και το μέγεθος της φορολογικής επιβάρυνσης σε κάθε μια πολιτεία ξεχωριστή του ομόσπονδου κράτους επηρεάζει την οικονομική συμπεριφορά των ιδιωτικών φορέων σε όλες τις άλλες Πολιτείες λόγω της ανυπαρξίας τελωνειακών ή συναλλαγματικών φραγμών. Σε Ελλαδικό επίπεδο μπορούν να αναδείξουν την ουσιαστική πολιτική περί «τοπικής αυτοδιοίκησης» που εφαρμόζει η κάθε Κυβέρνηση, διότι η Πολιτεία, είτε επειδή «εμπιστεύεται», είτε επειδή επιθυμεί την ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, δίνει ή μεταβιβάζει ή παραχωρεί, πόρους φόρους από την «κεντρική διοίκηση» στον εκάστοτε «οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης» τόσο για την «είσπραξη» τους όσο και για την εκμετάλλευση των φόρων που θα συγκεντρώσει Προσωπικοί και απρόσωποι οι φόροι. Ένα άλλο κριτήριο ταξινομεί τους φόρους σε προσωπικούς κι απρόσωπους. Στους προσωπικούς φόρους, η φορολογούσα αρχή έρχεται σε άμεση επαφή με το φορολογούμενο, με την έννοια ότι λαμβάνονται υπόψη το μέγεθος του εισοδήματος ή της περιουσίας, οι προσωπικές συνθήκες, η οικογενειακή κατάσταση, ο τρόπος κτήσης του εισοδήματος του φορολογούμενου κ.ο.κ. Στην κατηγορία αυτή υπάγονται ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων, ο προσωπικός φόρος επί της δαπάνης, ο φόρος κληρονομιών κλπ. Αντίθετα, οι απρόσωποι φόροι επιβάλλονται όχι σε «πρόσωπο» αλλά στις συναλλαγές ή πράγματα βάση αντικειμενικών κριτηρίων, όπου είναι π.χ το ύψος της δαπάνης που διενεργεί το νοικοκυριό για την αγορά ενός συγκεκριμένου αγαθού. Συνεπώς, οι απρόσωποι φόροι, στους οποίους υπάγονται κατά κύριο λόγο οι φόροι κατανάλωσης, δεν λαμβάνουν υπόψη ούτε τις προσωπικές και λοιπές συνθήκες των φορολογούμενων, ούτε το ύψος του εισοδήματος ή τις περιουσίες του. Σελίδα 24 από 73

25 2. ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2.1. Τι είναι φορολογική πολιτική Ο ρόλος της φορολογικής πολιτικής Η φορολογική πολιτική κάθε χώρας περιλαμβάνει την ανάλυση και επεξεργασία οικονομικών και δημοσιονομικών δεδομένων που σχετίζονται άμεσα με το σχεδιασμό και την υλοποίηση της δημοσιονομικής και εισοδηματικής πολιτικής. Προκειμένου να εκτιμηθεί η παρούσα κατάσταση και να προγραμματίσει η μελλοντική φορολογική πολιτική κάθε χώρας, απαιτείται η παρακολούθηση και αξιολόγηση των διεθνών και ευρωπαϊκών εξελίξεων σε φορολογικά θέματα, σε συνδυασμό με την διενέργεια προβλέψεων για τα απαραίτητα φορολογικά έσοδα της χώρας. Στο πλαίσιο της φορολογικής πολιτικής περιλαμβάνεται η μελέτη τροποποιήσεων της φορολογικής νομοθεσίας, ώστε να διασφαλίζεται η εναρμόνιση με τις βέλτιστες πρακτικές, με τις δεσμεύσεις μας ως μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των διεθνών οργανισμών και με το υφιστάμενο γενικότερο πλαίσιο εισοδηματικής και δημοσιονομικής πολιτικής, οι οποίες συνοδεύονται υποχρεωτικά με εκτίμηση για την προσδοκώμενη ωφέλεια ως προς τα έσοδα αλλά και τη δυνατότητα συμμόρφωσης των φορολογουμένων. Σε κάθε στάδιο διαμόρφωσης και επανεξέτασης της φορολογικής πολιτικής απαιτείται η αξιολόγηση των επιπτώσεων της φορολογικής νομοθεσίας στη δημοσιονομική πολιτική της χώρας και των επιπτώσεων κοινωνικών, οικονομικών, διοικητικών και δημοσιονομικών παραγόντων. Σε κοινοτικό επίπεδο και λόγω των ειδικών οικονομικών συνθηκών που άρχισαν να αντιμετωπίζουν οι χώρες στο πλαίσιο ανάπτυξης των εσωτερικών τους οικονομιών, αναδιαμορφώθηκε παράλληλα ο ρόλος και η χρήση της φορολογικής πολιτικής. Ο αρχικός βασικός στόχος της φορολογικής πολιτικής για την αύξηση των δημοσίων εσόδων μέσω της χρήσης των φορολογικών εργαλείων της άμεσης και έμμεσης φορολογίας αλλά και της επιβολής των τελών, εμπλουτίστηκε με την ενίσχυση του ρόλου της στην διαμόρφωση της παραγωγής και της κατανάλωσης, με σκοπό την διασφάλιση της κοινωνικής ευημερίας μέσω της οικονομικής ανάπτυξης μιας χώρας. Βασικό αντικείμενο συνεπώς της φορολογικής πολιτικής παραμένει η διαμόρφωση και πρόβλεψη των κρατικών εσόδων μέσω των υποχρεωτικών φόρων που καταβάλλονται από τα φυσικά και νομικά πρόσωπα. Τα φορολογικά αυτά έσοδα αποτελούν στη σύγχρονη οικονομία την σημαντικότερη πηγή των δημοσίων εσόδων. Τα βασικά χαρακτηριστικά της φορολογικής πολιτικής μιας χώρας είναι η ανεύρεση φορολογικών εσόδων προκειμένου στη συνέχεια να προγραμματισθεί: η χρηματοδότηση των κρατικών δαπανών, η ενίσχυση ή σταθεροποίηση της οικονομικής ανάπτυξης παράλληλα με την υλοποίηση και βελτίωση κοινωνικών παροχών, και Σελίδα 25 από 73

26 η ανακατανομή του πλούτου που αφορά την κοινωνική οικονομία για άμβλυνση των ανισοτήτων. Συνήθως περισσότερο από το 90% των εσόδων των ανεπτυγμένων χωρών προέρχεται από τη φορολογία, η οποία για το λόγο αυτό αποτελεί αντικείμενο μελέτης, με το οποίο ασχολούνται τόσο η οικονομική, όσο και άλλες επιστήμες, όπως π.χ. η νομική επιστήμη, η πολιτική επιστήμη και η διοικητική επιστήμη. Στο πλαίσιο της δημοσιονομικής και εισοδηματικής πολιτικής κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει η φορολογική πολιτική είτε μέσω της επιβολής υποχρεωτικής φορολόγησης είτε μέσο των τελών. Πιο συγκεκριμένα, το τέλος αναφέρεται σε χρηματικά ποσά που καταβάλουν φυσικά ή νομικά πρόσωπα συνήθως σε Υπηρεσίες της Δημόσιας Διοίκησης (Δημόσιες Υπηρεσίες - Επιχειρήσεις κοινής ωφελείας) για ειδική συγκεκριμένη εξυπηρέτηση, την οποία αντιπαρέχει το κράτος ή ο οργανισμός στον επιβαρυνόμενο πολίτη δηλαδή σε αντάλλαγμα των υπηρεσιών που προσφέρουν οι φορείς αυτοί, όπως για παράδειγμα τα ταχυδρομικά τέλη, λιμενικά τέλη, τέλη πλοήγησης, τέλη τηλεφωνίας - σύνδεσης κ.λπ. Η φορολογική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιστρέφεται γύρω από δύο άξονες: την έμμεση φορολογία, που πρέπει να ρυθμίζεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για να εγγυάται τη φορολογική ουδετερότητα μεταξύ των εσωτερικά παραγομένων και των εισαγόμενων αγαθών και υπηρεσιών και να εξασφαλίζει έτσι την ελευθερία κίνησης των αγαθών και την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών, και την άμεση φορολογία, που δεν έχει επιπτώσεις στο εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών και χρειάζεται μόνο συντονισμό ως προς τη φορολόγηση των επιχειρήσεων και την στρατηγική για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής, προκειμένου να αποφεύγονται οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά και στις κινήσεις κεφαλαίων Κανόνες Φορολογίας Σύμφωνα με το Σύνταγμα, κανένας φόρος δεν εισπράττεται χωρίς τυπικό νόμο που να καθορίζει το υποκείμενο της φορολογίας και το εισόδημα, το είδος της περιουσίας, τις δαπάνες και τις συναλλαγές ή τις κατηγορίες τους, στις οποίες αναφέρεται ο φόρος. Οι μελέτες και το φορολογικό σύστημα που αναπτύσσεται σε κάθε χώρα θα πρέπει να διέπονται από τους ακόλουθους κανόνες: Κανόνες Δικαιοσύνης Συνοπτικά οι κανόνες φορολογικής δικαιοσύνης θα πρέπει να στηρίζονται: α) στη φοροδοτική ικανότητα του κάθε φορολογούμενου, β) στην επιβολή του φόρου σε όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες, δηλαδή θα πρέπει να υπάρχει καθολικότητα επιβολής του φόρου, γ) στη διαφοροποίηση των πηγών προέλευσης των εισοδημάτων ώστε να μπορούν εύκολα να διαχωριστούν οι φορολογούμενοι με βασικές πηγές εισοδήματος για τη διασφάλιση της Σελίδα 26 από 73