ΝΙΚΟΛΑΪ ΓΚΟΓΚΟΛ. Ν Γκόγκολ. Λ. Τολστόϋ. Θ. Ντοστογιέφσκυ. Α. Τσέχωφ. Ι. Τουργκένιεφ

Transcript

1 ΝΙΚΟΛΑΪ ΓΚΟΓΚΟΛ Παρουσίαση: Οδυσσέας Μώρος Μαθητής 1ης Λυκείου, Αρσάκειο Ψυχικου Υπεύθυνοι: Καθηγητής κ. Δημήτριος Μπαλτάς Καθηγήτρια κ. Έλενα Κορρέ Λ. Τολστόϋ Θ. Ντοστογιέφσκυ Ν Γκόγκολ Ι. Τουργκένιεφ Α. Τσέχωφ Αθήνα 2013

2 ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΓΚΟΓΚΟΛ Ο Νικολάι Γκόγκολ ( , γεννήθηκε στην Ουκρανία) ήταν Ρώσσος συγγραφέας. Έγραψε θεατρικά έργα μυθιστορήματα, διηγήματα, δοκίμια και ποιήματα (βλ. Εργα Γκόγκολ, παρακάτω).τα έργα του συγκαταλέγονται στα μεγαλύτερα αριστουργήματα της ρωσικής ρεαλιστικής λογοτεχνίας στο 19ο αιώνα, μαζί με εκείνα διάσημων Ρώσων συγγραφέων δραματουργών και ποιητών, όπως ο Λέων Τολστόι, ο Ιβάν Τουργκένιεφ, ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, ο Άντον Τσέχωφ και ο Αλεξάντρ Πούσκιν (βλ. εξώφυλλο). Το 1828, όταν ήταν 19 ετών, ο Γκόγκολ πήγε στην Αγία Πετρούπολη, την πρωτεύουσα τότε της Αυτοκρατορικής Ρωσίας, όπου διορίσθηκε στο δημόσιο κι έγινε γνωστός στους λογοτεχνικούς κύκλους. Το 1831 πήρε έπαινο για τη πρώτη του συλλογή διηγημάτων Βράδια κοντά στην Ντικάνκα, που ήταν σχετική με τη ζωή στην Ουκρανία. Το 1835 ακολούθησε άλλη συλλογή διηγημάτων, η Mirgorod ή Πόλη της Ειρήνης που περιείχε το κλασσικό Τάρας Μπούλμπα. Tο 1842 o Γκόγκολ επέκτεινε τον Ταρας Μπούλμπα σε ολόκληρο μυθιστόρημα, που εξέταζε την ζωή των Κοζάκων του 16ου αιώνα και που αποκάλυψε τη μεγάλη ικανότητα του συγγραφέα για την ακριβή και απεικόνιση χαρακτήρων καθώς και το σπινθηροβόλο χιούμορ του. Το 1836 κάνει την εμφάνισή του Ο Επιθεωρητής, μια θεατρική σάτιρα για τη φιλαργυρία και την ηλιθιότητα των γραφειοκρατών ανώτερων υπαλλήλων, μια φαρσοκωμωδία που θεωρείται από πολλούς κριτικούς ως ένα από τα σημαντικότερα κείμενα στη ρωσική λογοτεχνία. Αφορά τους τοπικούς ανώτερους υπαλλήλους μιας μικρής πόλης που μπερδεύουν ένα νέο ταξιδιώτη μ' έναν αναμενόμενο κυβερνητικό επιθεωρητή και του προσφέρουν εξευμενιστικές δωροδοκίες για να τον πείσουν ν' αγνοήσει την αρχικά κακή μεταχείρισή τουs. Ο Επιθεωρητής έχει χαρακτηρισθεί ως κωμωδία σφαλμάτων διότι σατιρίζει την ανθρώπινη απληστία, βλακεία και την διαφθορά των πολιτικών. Το κοινωνικό μήνυμα του Γκόγκολ είναι διαχρονικό και γι αυτό το θεατρικό του έργο Επιθεωρητής είναι πάντα επίκαιρο. 1

3 Γραμματόσημο της Ρωσίας το 2009 με τον Επιθεωρητή, για τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Γκόγκολ Ο Γκόγκολ ;έζησε κυρίως στη Ρώμη, ( ) όπου έγραψε τις Νεκρές Ψυχές (1842) και το σπουδαιότερό του μυθιστόρημα και ένα από τα λεπτότερα μυθιστορήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Οι Νεκρές Ψυχές άσκησαν τεράστια επιρροή στις μετέπειτα γενιές των ρώσων συγγραφέων. Πολλές εκφράσεις του έχουν γίνει ρωσικά ρητά. Οι Νεκρές Ψυχές ήταν το πρώτο μέρος μιας πολύ μεγαλύτερης εργασίας της οποίας το χειρόγραφο ο Γκόγκολ το έκαψε σε στιγμές ψυχολογικής κρίσης. Έτσι το έργο αυτό θεωρείται ημιτελές. Το 1842 δημοσίευσε μιαν άλλη διάσημη εργασία, Το Παλτό, ένα διήγημα πού θίγει τη ρωσική κοινωνική αδικία. Το επόμενο έτος έκανε προσκύνημα στους 'Αγιους Τόπους και στην επιστροφή, ένας ιερέας τον έπεισε πως η καλλιτεχνική του εργασία ήταν «αμαρτωλή». Τότε ο Γκόγκολ κατέστρεψε διάφορα αδημοσίευτα χειρόγραφά του. Πέθανε πρόωρα, στις 4 Μάρτη 1852, στη Μόσχα, σε ηλικία μόλις 43 ετών 2

4 3

5 ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΓΚΟΓΚΟΛ Μυθιστορήματα Νεκρές Ψυχές, Τάρας Μπούλμπα Θεατρικά Έργα Ο Κυβερνητικός Επιθεωρητής, Παντρολογήματα, Οι Χαρτοπαίκτες Συλλογές Διηγημάτων Βράδια σε μια Φάρμα κοντά στην Ντικάνκα Πόλη της Ειρήνης (Mirgorod) Arabesques Διηγήματα Διάφορα Ποιήματα Ωδή στην Ιταλία Hans Küchelgarten 4

6 Δοκίμια Επιλογή απο την αλληλογραφία με φίλους Σκέψεις για τη Θεία Λειτουργία O ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ Το θεατρικό έργο "Ο Επιθεωρητής" αποτελεί όχι μονάχα τη λαμπρότερη διακωμώδηση της τσαρικής γραφειοκρατίας, αλλά και της κοινωνικής διαφθοράς σε όποια χώρα και σε όποια ιστορική περίοδο κι αν τη συναντάμε. Για αυτόν το λόγο ο Γκόγκολ δέχθηκε ανελέητες επιθέσεις την επομένη της πρώτης παράστασης του Επιθεωρητή. Με αφορμή αυτές τις επιθέσεις γράφει στο φίλο του Στσέπκιν: "Τώρα καταλαβαίνω τι σημαίνει να είσαι κωμωδιογράφος. Την παραμικρή αλήθεια -ακόμη και ίχνος αυτής της αλήθειας- αν πεις, έχεις να αναμετρηθείς όχι μονάχα με άτομα, αλλά με ολόκληρες τάξεις". Και από αυτήν την άποψη, "Ο Επιθεωρητής" αποτελεί ένα από τα κλασικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας στο χώρο της κοινωνικής σάτιρας. Το έργο εκτυλίσσεται σε μια μικρή πόλη στην επαρχιακή Ρωσία, ολοκληρώθηκε σε διάστημα δύο μηνών, από τον Οκτώβριο μέχρι το Δεκέμβριο του Χωρίζεται σε πέντε πράξεις. 5

7 ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ TA ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Αντόν Αντόνοβιτς Μποζικώφ (Κυβερνήτης της Επαρχίας) Άννα Αντρέγιεβνα (γυναίκα του): Μαρία Αντόνοβνα (κόρη του) Λουκά Λούκιτς Χλοπόφ (επόπτης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων) Αμός Φιοντόροβιτς Σμπαρώνοφ (δικαστής): Προκόπης Αντώνης Αρτεμί Φιλίπποβιτς Λεφτακόφ (επίτροπος κοινωφελών ιδρυμάτων) Ιρίνα Σπιούνοβα-Στραβόνοβα (διευθύντρια ταχυδρομείου) Πιοτρ Ιβάνοβιτς Ντομπτσίνσκυ ι ( κάτοικος πόλης, γαιοκτήμονας) Πιοτρ Ιβάνοβιτς Μπομπτσίνσκυ ι ( κάτοικος πόλης, γαιοκτήμονας ) Ιβάν Αλεξάντροβιτς Χλιεστακόφ ( δημόσιος υπάλληλος στην Πετρούπολη) Οσίπ (υπηρέτης του Χλιεστακόφ) Καμαριέρα του πανδοχείου Πλεσσακόφ (διευθυντής της αστυνομίας ) Γιωργαντζόφ Μαρούσκα (υπηρέτρια επάρχου) Έμποροι Η ΠΛΟΚΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ O Επιθεωρητής εκτυλίσσεται σε πέντε πράξεις Η 1η Πράξη διαδραματίζεται στο σπίτι του Κυβερνήτη. Ο Κυβερνήτης της Επαρχίας καλεί τους κορυφαίους αξιωματούχους της πόλης τον Δικαστή, τον Επόπτη των σχολείων, τον Διευθυντή των φιλανθρωπικών οργανώσεων, τον Γιατρού και έναν αξιωματικό της αστυνομίας - για να τους ενημερώσει ότι ένας επιθεωρητής της κυβέρνησης αναμένεται να φτάσει από την Αγία Πετρούπολη. Ο Κυβερνήτης εξηγεί ότι ό Επιθεωρητής θα φτάσει «ινκόγκνιτο» με 6

8 «μυστικές οδηγίες» για να ελέγχει την διοίκηση της πόλης. Ο Κυβερνήτης, που βρίσκεται σε πανικό, δίνει οδηγίες στους καλεσμένους του πως να καλύψουν γρήγορα τις πολλές ανήθικες πράξεις και τη γενική διαφθορά των τοπικών αρχών της πόλης. Οι αδελφοί Μπομπτσίνσκυ και Ντομπτσίνσκυ, δύο τοπικοί γαιοκτήμονες, εμφανίζονται στη σκηνή και τον Κυβερνήτη και τους καλεσμένους του ότι έχουν δει τον Επιθεωρητή της κυβέρνησης που διαμένει στο τοπικό πανδοχείο. Καθώς ο Κυβερνήτης φεύγει για το πανδοχείο για να χαιρετήσει το "πολύ σπουδαίο πρόσωπο", η σύζυγός του Άννα και η κόρη του, Μαρία, τον ρωτάνε σχετικά με τον Επιθεωρητή. Η 2η Πράξη διαδραματίζεται στο δωμάτιο του Χλιεστακόφ στο πανδοχείο. Στο δωμάτιο, ο Οσίπ, ο μεσήλικας υπηρέτης του Χλιεστακόφ, αναλογίζεται μεγαλόφωνα πως θα καταφέρει το νεαρό αφεντικό του να πληρώσει για δύο εβδομάδες ύπνο και φαγητό στο πανδοχείο, αφού έχει χάσει στα χαρτιά όλα του τα λεφτά. Εκείνη τη στιγμή φτάνει ο Κυβερνήτης, βέβαιος ότι ο Χλιεστακόφ είναι ο αληθινός Επιθεωρητής της κυβέρνησης και του προτείνει να του δείξει τα τοπικά κυβερνητικά κτήρια, όπως η φυλακή. Ο Χλεστιακόβ, όμως, νομίζει ότι ήρθε να τον συλλάβει γιατί δεν μπορεί να πληρώσει τούς λογαριασμούς του. Η σύγχυση και η ανησυχία του Χλιεστακόφ συνεχίζεται, ως τη στιγμή που ο Κυβερνήτης προσκαλεί να μείνει στο σπίτι του. Ο νεαρός Χλιεστακόφ δέχεται την απρόσμενη γενναιοδωρία του Κυβερνήτη, χωρίς να καταλαβαίνει το γιατί. Η 3η Πράξη διαδραματίζεται στο σπίτι του κυβερνήτη. 7

9 Η σύζυγος και η κόρη του κυβερνήτη περιμένουν με ανυπομονησία τον Επιθεωρητή. Ο Χλιεστακόφ και ο Κυβερνήτης μπαίνουν, μετά από την περιοδεία στα αξιοθέατα της πόλης και ένα και γενναίο γεύμα στο νοσοκομείο. Επιτέλους ο Χλιεστακόφ καταλαβαίνει ότι τον νομίζουν για κάποιον άλλο, κάποιο σπουδαίο αξιωματούχος της κυβέρνησης και τότε αρχίζει τα παραμύθια, να περιγράφει δηλαδή την δήθεν πολυτελή ζωή του στην Αγία Πετρούπολη. Όταν τελικά Χλιεστακόφ αποσύρεται στο δωμάτιό του στο σπίτι του κυβερνήτη, η σύζυγος του κυβερνήτη και η κόρη του λογομαχούν με ποιά από τις δύο τους στα αλήθεια είχε φλερτάρει ο Χλιεστακόφ. Η 4η Πράξη διαδραματίζεται στο σπίτι του Κυβερνήτη. Ο Κυβερνήτης ζητάει από τους αξιωματούχους της πόλη να δώσει ο καθένας στον Χλεστιακόβ όσα χρήματα τους ζητήσει για να κρατήσει το στόμα του κλειστό. Όταν οι αξιωματούχοι έχουν φύγει και ο Χλιεστακόφ μένει μόνος γράφει γράμμα στον φίλο του Τριαπίτσκιν στην Αγία Πετρούπολη για να τον διασκεδάσει με τα φαιδρά που του συμβαίνουν. Σε λίγο, φθάνει μια ομάδα από καταστηματάρχες της πόλης για να τον πληροφορήσει σχετικά με την εκτεταμένη διαφθορά και τις δωροδοκίες στην πόλη τους με αποδέκτη τον κυβερνήτη. Όταν τελικά φύγουν όλοι ο Χλεστιακόβ αρχίζει να φλερτάρει τη Μαρία, την κόρη του Κυβερνήτη. 8

10 Μόλις, όμως, εκείνη βγει από το δωμάτιο ο Χλεστιακόβ αρχίζει να φλερτάρει την Άννα, την σύζυγο του κυβερνήτη. Η Μαρία ξαναμπαίνει και τον βρίσκει να φλερτάρει με την Άννα. Τότε ο Χλεστιακόβ της προτείνει να την παντρευτεί. Μπαίνει και ο Κυβερνήτης, που στην αρχή δεν πιστεύει ότι ο Χλεστιακόβ έκανε πρόταση γάμου στην κόρη του, σε λίγο όμως πείθεται και ο ίδιος. Στο σημείο αυτό μπαίνει και ο Μαρία, που έχει κάνει σχέδια να φύγει ο Χλιεστακόφ όσο πιο γρήγορα γίνεται πριν ανακαλυφθεί η απάτη του. Ο Χλεστιακόβ λέει στον Κυβερνήτη, στη σύζυγό του και στην κόρη τους ότι θα φύγει μόνο για λίγες μέρες από την πόλη τους και ότι θα επιστρέψει σύντομα για να παντρευτεί τη Μαρία. Η 5η Πράξη συνεχίζεται στο σπίτι του κυβερνήτη. Ο κυβερνήτης και η σύζυγός συζητούν και ονειρεύονται την πολυτελή και προνομιακή ζωή που θα ζήσουν στην Αγία Πετρούπολη όταν η κόρη τους παντρευτεί αυτή ένα τόσο την υψηλόβαθμο αξιωματούχο. Τους διακόπτει όμως η διευθύντρια του ταχυδρομείου, που στο μεταξύ έχει ανοίξει και διαβάσει το γράμμα που έστειλε ο Χλεστιακόβ στον φίλο του στην Αγία Πετρούπολη. Εκεί απεκάλυπτε ότι ο ίδιος έχει εξαπατήσει ολόκληρη την πόλη και ότι τους πήρε μεγάλα χρηματικά ποσά. Ακούγοντας όλα αυτά ο υβερνήτης, ονομάζει τον εαυτό του «ηλίθιο» και αναρωτιέται πως μπόρεσε να είναι τόσο ανόητος ώστε να πιστέψει ότι ο νεαρός άνδρας ήταν "μια επιφανής προσωπικότητα." Εκείνη τη στιγμή, εμφανίζεται ένας χωροφύλακας που ανακοινώνει ότι ο πραγματικός «επιθεωρητής, ο εξουσιοδοτημένος από την Αυτοκρατορική Κυβέρνηση, έχει φτάσει, και περιμένει να δει τον Κυβερνήτη στο πανδοχείο. Το έργο τελειώνει με ένα διάσημο "tableau vivant», στο οποίο κάθε χαρακτήρας παραμένει παγωμένος σε στάση έκπληξης και φόβου από την ανακοίνωση ότι ο πραγματικός επιθεωρητής της κυβέρνησης έχει φθάσει στην πόλη τους. 9