Ενδεικτικές απαντήσεις

Transcript

1 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ Διαγώνισμα Προσομοίωσης στα Λατινικά Ημερομηνία: Ενδεικτικές απαντήσεις 1. αλλά όμως ότι του φαίνονταν κάπως τραχιά και πικρά. «Έτσι είναι» είπε ο Άκκιος «όπως λες. και δεν μετανιώνω καθόλου βέβαια γι αυτό. γιατί ελπίζω ότι θα είναι καλύτερα, αυτά που θα γράψω στη συνέχεια (αργότερα). Γιατί αυτό που συμβαίνει στους καρπούς, το ίδιο λένε ότι συμβαίνει και στα πνεύματα: αυτοί που γεννιούνται σκληροί και πικροί, αργότερα γίνονται γλυκείς και ευχάριστοι. Και αν η Ασία έχει κάποια υποψία τρυφής, οφείλουμε να επαινούμε τον Μουρήνα, γιατί είδε την Ασία, αλλά έζησε στην Ασία με εγκράτεια. [ ] Υπήρξε όμως δείγμα ανδρείας το ότι υπηρέτησε την στρατιωτική του θητεία σε αυτόν τον πόλεμο. υπήρξε δείγμα σεβασμού ότι υπηρέτησε την στρατιωτική του θητεία με πολύ μεγάλη προθυμία ενώ ο πατέρας του ήταν στρατηγός. υπήρξε δείγμα καλής τύχης ότι το τέλος της στρατιωτικής του θητείας συνέπεσε με τη νίκη και τον θρίαμβο του πατέρα του. Αυτές εγώ, επιθυμώντας να διοικώ σωστά και να διαχειρίζομαι την πολιτεία πάντοτε έβαζα μπροστά μου ως παράδειγμα. Με το να λατρεύω και να σκέφτομαι (τους) έξοχους ανθρώπους διέπλαθα το μυαλό και την ψυχή μου. Γιατί έτσι μπόρεσα με να επιδιώκω δηλαδή μόνο τον έπαινο και την τιμή και με το να θεωρώ ότι όλα τα βάσανα του σώματος και όλοι οι κίνδυνοι του θανάτου είναι μικρής αξίας- μπόρεσα να ριχτώ σε τόσους πολλούς και τόσο μεγάλους αγώνες υπέρ της δικής σωτηρίας. 2. videri: videbuntur & visi, -ae, -a erunt dicis: dic paenitet: paenituit nascuntur: nascentia fiunt: faceret vixit: vivitote meruisse: merituri, -ae, -a essetis gerendi: gessissent 1

2 proponebam: proposuisse colendo: culturi, -ae, -a simus conformabam: conformandi, -ae, -a fuerimus expetendo: expetere & expeti ducendo: ducuntor obicere: obicereris/-re potui: posset 3. duriora: dure & duriter acerbiora: acerbius meliora: bene & melius pomis: poma mitia: mitiorum suspicionem quandam: suspicionum quarundam stipendia: stipendii, -i & stipendiorum (το ουσιαστικό ανήκει στα ετερόσημα. στον ενικό αριθμό σημαίνει ο μισθός, ενώ στον πληθυντικό αριθμό σημαίνει η στρατιωτική θητεία) libentissime: libenter pietatis: pietas mihi: vestri/vestrum homines excellentes: homine excellenti laudem: laus omnes cruciatus: omni cruciatu parvi: paulum/non multum minus minime tot ac tantas dimicationes: tot ac tantam dimicationem 4. Ο υποθετικός λόγος που εντοπίζεται είναι ο εξής: 2

3 Υπόθεση: si habet Asia suspicionem quandam luxuriae Απόδοση: Murenam laudare debemus Πρόκειται για έναν απλό και ανεξάρτητο υποθετικό λόγο που δηλώνει την ανοιχτή υπόθεση στο παρόν. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si (γιατί το περιεχόμενο της πρότασης είναι καταφατικό), εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα (habet) και η απόδοση του υποθετικού λόγου είναι η κύρια πρόταση Murenam laudare debemus, η οποία εκφέρεται και αυτή με Οριστική Ενεστώτα (debemus). Για να δηλώσουμε το αντίθετο του πραγματικού στο παρόν, ο υποθετικός λόγος θα πρέπει να έχει την εξής μορφή: στην υπόθεση να υπάρχει Υποτακτική Παρατατικού και στην απόδοση Υποτακτική Παρατατικού. Δηλαδή: Υπόθεση: si haberet Asia suspicionem quandam luxuriae Απόδοση: Murenam laudare deberemus Για να δηλώσουμε το δυνατό ή πιθανόν στο παρόν, ο υποθετικός λόγος θα πρέπει να έχει την εξής μορφή: στην υπόθεση να υπάρχει Υποτακτική Ενεστώτα και στην απόδοση Υποτακτική Ενεστώτα. Δηλαδή: Υπόθεση: si habeat Asia suspicionem quandam luxuriae Απόδοση: Murenam laudare debeamus 5. patre imperatore: Πρόκειται για την ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη, χρονική μετοχή. Είναι το συντακτικό φαινόμενο κατά το οποίο παραλείπεται η μετοχή (συνήθως εννοούμε τη μετοχή Ενεστώτα του ρήματος sum) και υπάρχουν δύο αφαιρετικές. Η μία εκ των δύο τίθεται ως υποκείμενο της εννοούμενης μετοχής και η δεύτερη αφαιρετική (συνήθως είναι ένα ουσιαστικό που δηλώνει αξίωμα, ηλικία ή επάγγελμα) τίθεται ως κατηγορηματικός προσδιορισμός του υποκειμένου. Η ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη για να δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν πρέπει να αναλυθεί ως εξής: Cum pater esset imperator 6. cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam Η γερουνδιακή έλξη θα σχηματιστεί ως εξής: cupidus bene gerendae et administrandae rei publicae 3

4 Η γερουνδιακή έλξη σε αυτήν την περίπτωση δεν είναι υποχρεωτική, αφού δεν υπάρχει: Ι) δοτική γερουνδίου και ΙΙ) δεν υπάρχει εμπρόθετο γερούνδιο συντασσόμενο με αιτιατική ή αφαιρετική. 7. Murenam laudare debemus Η αντικατάσταση έχει ως εξής: Murena laudandus est nobis. Το ποιητικό αίτιο σε αυτήν την περίπτωση τίθεται σε πτώση δοτική (δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου) meliora enim fore spero, quae deinceps scribam Spero: Meliora enim erunt, quae deinceps scribam. - idem esse aiunt in ingeniis Aiunt: Idem est in ingeniis. - finem stipendiorum patris victoriam ac triumphum fuisse felicitatis fuit Felicitatis fuit: Finis stipendiorum patris victoria ac triumphus fuit. - omnes cruciatus corporis et omnia pericula mortis parvi esse ducendo Ducendo: Omnes cruciatus corporis et omnia pericula mortis parvi sunt. 9. Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam Cicero dicit eas se, cupidum bene gerendi et administrandi rem publicam, semper sibi proponere. 10. sibi: είναι δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου από το απαρέμφατο videri ή δοτική προσωπική σε περίπτωση που το απαρέμφατο videri θεωρηθεί απρόσωπο me (1 ο απόσπασμα): είναι αιτιατική του προσώπου που μετανιώνει λόγω του ρήματος paenitet luxuriae: είναι γενική αντικειμενική από το suspicionem 4

5 virtutis: είναι γενική του χαρακτηριστικού γνωρίσματος στο ρήμα fuit stipendiorum: είναι γενική υποκειμενική από το finem cruciatus: είναι υποκείμενο του απαρεμφάτου esse (ετεροπροσωπία) parvi: είναι γενική κατηγορηματική της αξίας λόγω του απαρεμφάτου esse me (3 ο απόσπασμα): είναι αντικείμενο του απαρεμφάτου obicere (άμεση αυτοπάθεια). Επιμέλεια απαντήσεων: Πανδώρα Δ. Κυριαζή 5

6 Ενδεικτικές απαντήσεις στο Διαγώνισμα Προσομοίωσης στα Λατινικά ( ) 1. Τότε ο Σκιπίωνας, επειδή νόμισε ότι αυτοί είχαν έρθει για να συλλάβουν τον ίδιο, εγκατέστησε στο σπίτι φρουρά από δούλους του σπιτιού. Μόλις οι ληστές παρατήρησαν αυτό, αφού άφησαν κάτω τα όπλα (τους),πλησίασαν την πόρτα και με δυνατή φωνή ανήγγειλαν στο Σκιπίωνα απίστευτο να το ακούς (ή στο άκουσμα) ότι είχαν έλθει, για να θαυμάσουν την ανδρεία του. Όταν οι δούλοι του σπιτιού μετέφεραν αυτά στον Σκιπίωνα, αυτός διέταξε να ανοίξουν τις πόρτες και εκείνοι να μπουν μέσα. Απεσταλμένοι της περιττής, για να μη πω ανόητης, πρεσβείας, πείτε στους Σαμνίτες ότι ο Μάνιος Κούριος προτιμά να εξουσιάζει πλούσιους παρά να γίνει ο ίδιος πλούσιος -και θυμηθείτε ότι εγώ δεν μπόρεσα ούτε στη μάχη να νικηθώ,ούτε με χρήματα να διαφθαρώ. Τελικά η κοπέλα, κουρασμένη από την πολλή ορθοστασία, ζήτησε από τη θεία της να της παραχωρήσει για λίγο τη θέση της. Τότε η Καικίλια είπε στην κοπέλα : «Εγώ ευχαρίστως σου παραχωρώ τη θέση μου». Λίγο αργότερα η ίδια η πραγματικότητα επιβεβαίωσε αυτόν τον λόγο. Πέθανε δηλαδή η Καικίλια,την οποία ο Μέτελλος, όσο ζούσε, αγαπούσε πολύ. Αργότερα αυτός παντρεύτηκε την κοπέλα. 2. praesidii/-i se ipsos clariore virtus forium ineptiorum, ineptissimorum legatio minister puellarum longae morae matertera loca mea sedes huic dicto plus, plurimum

7 3. conlocaverit, conlocatus-a-um sit animadvertuntor abicereris/-re nuntientur auditum iri venientem,venturum,ventum refer,referte reseratum iri, reseratas esse, reseratas fore intromissos esse dic mavultis,malitis potuerint cessit moritura sit duc 4. -ut admirarentur virtutem eius -qui admirarentur virtutem eius -ad admirandam virtutem eius -admirandae virtutis eius causa 5. Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση.εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο cum και εκφέρεται με Υποτακτική γιατί η αιτιολογία είναι αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας. Σε χρόνο Υπερσυντέλικο γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (conlocavit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν, σύμφωvα με την ακολουθία των χρόνων. Χρησιμοποιείται ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.

8 6. -cum praedones arma abiecissent. -postquam praedones abiecerunt arma. -quod fessa est (αντικειμενική αιτιολογία) -quod fessa esset (υποκειμενική αιτιολογία) -cum fessa esset (αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας) 7. «Ei venerunt me ipsum captum.» «Fores reserate eosque intromittite!» «Manius Curius mavult locupletibus imperare quam ipse fieri locuples.» «Mihi paulisper loco cede» 8. Tum praesidium domesticorum in tecto a Scipione conlocatum est. Puella ducta est ab eo in matrimonium. 9. Is monuit ministros ut narrarent Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem. Is iubet ministros narrare Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem. 10. Tum Caecilia puellae dixit se libenter illi sua sede cedere. Is tradit postea eum duxisse puellam in matrimonium.

9 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ Διαγώνισμα Προσομοίωσης στα Λατινικά ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Ημερομηνία: Ενδεικτικές απαντήσεις B.1. Αργότερα, όταν τα δάκρυά της που για πολλή ώρα συγκρατούνταν, νικούσαν και ξεσπούσαν, έβγαινε έξω. τότε παραδινόταν στη θλίψη και λίγο αργότερα επέστρεφε με στεγνά μάτια. Ο Σκριβωνιανός είχε στασιάσει (επαναστατήσει) εναντίον του Κλαύδιου στην Ιλλυρία. ο Παίτος είχε πάει με το μέρος του και, αφού σκοτώθηκε ο Σκριβωνιανός, οδηγούνταν σιδεροδέσμιος στη Ρώμη, Επρόκειτο να επιβιβαστεί σε πλοίο. η Αρρία παρακαλούσε τους στρατιώτες να επιβιβαστεί μαζί του. B.2. Επομένως φυλαχτείτε από τον κίνδυνο, προστατέψτε την πατρίδα. Μην έχετε εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της πόλης. Αποβάλλετε την αυτοπεποίθηση που είναι υπερβολική σε εσάς. Μην πιστέψετε ότι θα ενδιαφερθεί κανείς για την πατρίδα, αν δεν ενδιαφερθείτε εσείς οι ίδιοι για αυτήν. Θυμηθείτε ότι κάποτε η πολιτεία βρ εθηκε στον έσχατο κίνδυνο. Εσύ όμως αναζήτησε τον άνθρωπο, (σε) παρακαλώ, και με την πιο μεγάλη φροντίδα είτε στείλε τον στην Ρώμη είτε φέρε τον μαζί σου καθώς επιστρέφεις από την Έφεσο. Μην σε νοιάζει πόσο κοστίζει ο άνθρωπος. Γιατί είναι μικρής αξίας όποιος είναι τόσο τιποτένιος. Αλλά εξαιτίας της ελεεινής πράξης και του θράσους του δούλου, ο Αίσωπος τόσο πολύ είχε οργιστεί ώστε τίποτα δε θα μπορούσε να είναι πιο ευχάριστο σε αυτόν από την επανάκτηση του δραπέτη. Πόσες πολλές εικόνες γενναιότατων ανδρών, όχι μόνο για να τις ατενίζουμε αλλά και για να τις μιμούμαστε, κληρόδοτησαν σε εμάς οι συγγραφείς και οι Έλληνες και οι Λατίνοι. [ ] Γιατί έτσι με το να επιδιώκω μόνο την τιμή και τον έπαινο και με το να θεωρώ ότι οι όλα τα βάσανα του σώματος και όλοι οι θανάσιμοι κίνδυνοι είναι μικρής αξίας μπόρεσα να ριχτώ σε τόσους πολλούς και τόσο μεγάλους αγώνες υπέρ της δικής σας σωτηρίας. lacrimae suae: lacrimae tuae dolori: dolor Claudium: Claudi partibus: partium

10 navem: naves/-is nimia: Συγκριτικός βαθμός: magis nimia, Υπερθετικός βαθμός: maxime nimia neminem: nullius & nullorum extremo: exteriorum discrimine: discrimina summaque: supreme & summe parvi: Συγκριτικός βαθμός: minoris, Υπερθετικός βαθμός: minimi gratius: gratiora fortissimorum: fortius honestatem: honestas omnes cruciatus: omni cruciatu B.3 cohibitae: cohibeberis/-re prorumperent(que): prorupisse(que) egrediebatur: egressuram esse redibat: redeunto erat ascensurus: ascendissent cavete: cautu confidere: confideremus & confisi, -ae, -a essemus mitte: mitti & missum, -am, -um esse est adfectus: adficeres & adficereris/-re possit: potuerit imitandum: imitemur reliquerunt: relinqueremini expetendo: expetunto ducendo: ducendarum obicere: obiecturi, -ae, -a fuissetis Γ1. α. Πρόκειται για μια δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, η οποία εισάγεται με τον ιστορικό-διηγηματικό σύνδεσμο cum (χρησιμεύει για τις διηγήσεις του παρελθόντος) και εκφέρεται με Υποτακτική, γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη έννοια της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση, δημιουργώντας μια σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσά τους και η υποτακτική κάνει έντονο το στοιχείο της υποκειμενικότητας, σε χρόνο Παρατατικό (vincerent) γιατί υπάρχει εξάρτηση από ρήμα ιστορικού χρόνου (egradiebatur) και σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν. Συντακτικά λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας πρότασης. Για να δηλώνει η συγκεκριμένη πρόταση το προτερόχρονο στο παρελθόν, θα πρέπει να εκφέρεται με Υποτακτική Υπερσυντελίκου. Οπότε θα διαμορφωνόταν ως εξής: Cum lacrimae suae, diu cohibitae, vicissent.

11 β. Arria milites orabat: Simul imponar! ή Arria orabat: Milites, imponite me! γ. Στο δεύτερο απόσπασμα ο εξαρτημένος υποθετικός λόγος που υπάρχει είναι ο εξής: Υπόθεση: Nisi vos ipsi patriae consulueritis Απόδοση: neminem credideritis patriae consulturum esse Πρόκειται για έναν εξαρτημένο υποθετικό λόγο, ο οποίος εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο nisi (γιατί είναι αρνητική) και εκφέρεται με Υποτακτική Παρακειμένου. Η απόδοση του υποθετικού λόγου για την ακρίβεια είναι το ειδικό απαρέμφατο. Επομένως η ανεξάρτητη μορφή του θα είναι ως εξής: Υπόθεση: Nisi vos ipsi patriae consuletis (/consulueritis) Απόδοση: Nemo patriae consulet Πρόκειται για ένα απλό και ανεξάρτητο υποθετικό λόγο που δηλώνει την ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο nisi (γιατί είναι αρνητική) και εκφέρεται στην υπόθεση με Οριστική Μέλλοντα (ή Συντ. Μέλλοντα) και στην απόδοση εκφέρεται επίσης με Οριστική Μέλλοντα. Για να δηλώσει ο συγκεκριμένος υποθετικός λόγος το αντίθετο του πραγματικού για το παρελθόν-παρόν, θα πρέπει να εκφέρεται στην υπόθεση με Υποτακτική Υπερσυντελίκου και στην απόδοση με Υποτακτική Παρατατικού. Οπότε η μορφή του θα ήταν η εξής: Υπόθεση: Nisi vos ipsi patriae consuluissetis Απόδοση: Nemo patriae consuleret Γ2. α. Nolite tutari patriam Ne tutati sitis patriam β. Ι) Aesopus monuit Platonem Sardianum ut vel Epheso rediens secum deduceret. ΙΙ) Aesopus iussit Platonem Sardianum vel Epheso redeuntem secum deducere. γ. de, ex scelere (με τις προθέσεις de και ex που συντάσσονται με αφαιρετική) ob, per scelus (με τις προθέσεις ob και per που συντάσσονται με αιτιατική) scelere (με απρόθετη αφαιρετική)

12 Γ3. α. Επειδή πρόκειται για όνομα πόλης και συγκεκριμένα α κλίσης, η στάση σε τόπο θα δηλωθεί με απρόθετη γενική και η κίνηση από τόπο (ή απομάκρυνση) με απρόθετη αφαιρετική. Επομένως θα είναι ως εξής: Ι) στάση σε τόπο: Romae ΙΙ) κίνηση από τόπο: Romā β. I) αναφορική-τελική πρόταση: non solum inueremur multas imagines II) εμπρόθετη γενική γερουνδίου: non solum intuendi multas imagines causa/gratia (επειδή όμως υπάρχει εμπρόθετο γερούνδιο και το αντικείμενό του τίθεται σε πτώση αιτιατική, θα πρέπει να γίνει υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη): non solum intuendarum multarum imaginum causa/gratia

13 Ενδεικτικές απαντήσεις για το Διαγώνισμα Προσομοίωσης Λατινικών ( ) 1. Στον Λατινικό πόλεμο, ο Τίτος Μάνλιος, ύπατος, που καταγόταν από αριστοκρατική γενιά, είχε την αρχηγία του στρατού των Ρωμαίων. Αυτός, όταν κάποτε έφευγε από το στρατόπεδο, διέταξε να απέχουν όλοι από τη μάχη. Αλλά λίγο αργότερα ο γιος του πέρασε έφιππος μπροστά από το στρατόπεδο των εχθρών και προκλήθηκε σε μάχη από τον αρχηγό των εχθρών με αυτά τα λόγια: «Ας μονομαχήσουμε, για να κριθεί από την έκβαση της μονομαχίας πόσο ο Λατίνος στρατιώτης ξεπερνά τον Ρωμαίο σε ανδρεία». Εγώ βέβαια, μόλις ήρθα στην πόλη, δεν σταμάτησα και να πιστεύω και να λέω και να κάνω όλα όσα στόχευαν στην ομόνοια αλλά τόση μεγάλη μανία τους είχε πιάσει όλους, ώστε να επιθυμούν να μάχονται (ή: να πολεμούν), αν και εγώ φώναζα ότι τίποτα δεν είναι πιο άθλιο (ή: αξιοθρήνητο) από τον εμφύλιο πόλεμο. Αλλά λες πως σου αρέσει η αρχαιότητα, γιατί είναι τιμημένη και καλή και σεμνή. Ετσι λοιπόν να ζεις, όπως οι αρχαίοι άνδρες, αλλά να μιλάς έτσι, όπως οι άνδρες της εποχής μας κανείς δεν θα είναι τόσο ανόητος, που (ώστε) να μην βλέπει ότι έγινε η συνωμοσία, κανείς (δεν θα είναι) τόσο αχρείος, που (ώστε) να μην το ομολογήσει. 2. bellum Latinum consulem,consules nobili genere exercitu,exercitibus castrorum ducem,duces virtus,virtutum urbes/-is furore nulla re,nullis rebus miserum,miserrimum

14 antiquitas,antiquitatum mihi,sibi virorum antiquiorum nemo,nulli 3. nascentem,nascens,nasciturus-a-um praesunt edice praeterequitaverimus,praeterequitavissemus veniens,venturus desisto facite placiturum esse,placuisse futurum am-um &-os-as-a esse / fore loquereris/re factam fore fateri 4. qui natus est 5. quam bellum civile 6. cum aliquando castris abiret : Δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον ιστορικό-διηγηματικό cum (χρησιμοποιείται για τις διηγήσεις του παρελθόντος ) και εκφέρεται με υποτακτική, γιατί ο ιστορικός-διηγηματικός cum υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια πρόταση,δημιουργεί μια σχέση αιτίου αιτιατού ανάμεσά τους, ενώ η υποτακτική κάνει έντονο το στοιχείο της υποκειμενικότητας. Σε χρόνο παρατατικό (abiret) γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (edixit) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν, σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων. Χρησιμοποιείται ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου. Μετοχική φράση : abiens quae ad concordiam pertinerent : Δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση στο omnia. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae και εκφέρεται με υποτακτική

15 γιατί δηλώνει κάτι δυνατό ή ενδεχόμενο, σε χρόνο παρατατικό (pertinerent),γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (destiti) και δηλώνει το πιθανό στο παρελθόν. Μετοχική φράση : pertinentia 7. Dux hostium lacessivit eum his verbis proelio. Omnes invasi erant tanto furore. 8. Ut pugnare cuperent : Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική πρόταση. Εισάγεται με το σύνδεσμο ut (καταφατική) και εκφέρεται με υποτακτική γιατί το αποτέλεσμα στη λατινική είναι μια υποκειμενική κατάσταση. Σε χρόνο παρατατικό (cuperent) γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (invaserat) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.ισχύει η ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων δηλαδή συγχρονισμός κύριας με δευτερεύουσα πρόταση. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος. 9. Omnes pugna abstinete. Nihil est bello civili miserius. Antiquitas mihi placet,quod honesta et bona et modesta est (αντικειμενική αιτιολογία)/sit (υποκειμενική αιτιολογία). Nemo tam stultus erit, nemo tam improbus erit. 10. Dux hostium dixit adulescentem ut congrederentur,ut singularis proelii eventu cerneretur,quanto miles Latinus Romano antecelleret. Is monuit eum ut sic ergo viveret ut viri antiqui,sed sic loqueretur, ut viri aetatis suae.