Συνεργάτες: Δήμητρα Στουραΐτη, Πωλίνα Καστανιά, Φοιτήτριες Τμήματος Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης ΓΠΑ

Transcript

1 Δομή Απασχόλησης & Σταδιοδρομίας ΓΠΑ Παύλος Καρανικόλας, Επ. Καθηγητής ΓΠΑ Γιάννης Γούσιος, ΕΔΙΠ ΓΠΑ Συνεργάτες: Δήμητρα Στουραΐτη, Πωλίνα Καστανιά, Φοιτήτριες Τμήματος Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης ΓΠΑ [ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΟΥ PROFILE ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΩΝ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΠΡΑΞΕΩΝ] Παραδοτέο στο πλαίσιο υλοποίησης του Πακ. 6 Μελέτες /Καταγραφές Δράση 6.3 του Τεχνικού Δελτίου της ΔΑΣΤΑ Αθήνα,

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ. 3 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Εισαγωγή Προηγούμενες συναφείς έρευνες Η ταυτότητα της παρούσας έρευνας Ο σχεδιασμός του ερωτηματολογίου Τα αποτελέσματα της έρευνας Γενική Ανάλυση Αποτελέσματα κατά είδος φορέα Εταιρείες Παραγωγής ή/και Εμπορίας γεωργικών προϊόντων ή/και εφοδίων Βιομηχανίες Αναπτυξιακές εταιρείες Λοιπές επιχειρήσεις Συγκριτική ανάλυση Αγορά Εργασίας των Γεωπόνων: Στοιχεία από τις Έρευνες Εργατικού Δυναμικού και το ΓΕΩΤΕΕ Στοιχεία από τις Έρευνες Εργατικού Δυναμικού Στοιχεία του ΓΕΩΤΕΕ Σύνοψη Συμπεράσματα Βιβλιογραφικές Παραπομπές

3 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΓΠΑ: Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΔΑΣΤΑ: Δομή Απασχόλησης & Σταδιοδρομίας ΕΛΣΤΑΤ: Ελληνική Στατιστική Αρχή ΕΠΕΑΕΚ: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης ΕΣΠΑ: Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς ΓΕΩΤΕΕ: Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος Τμ. ΕΦΠ: Τμήμα Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής Τμ. ΕΖΠΥ: Τμήμα Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής & Υδατοκαλλιεργειών Τμ. ΕΤΔΑ: Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής του Ανθρώπου Τμ. ΑΟΑ: Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Τμ. ΑΦΠ-ΓΜ: Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής Τμ. Β: Τμήμα Βιοτεχνολογίας 3

4 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η μελετητική ομάδα ευχαριστεί ιδιαίτερα την κα Ιωάννα Σκαλτσά για την αμέριστη βοήθεια στην εκπόνηση της μελέτης με τη διάθεση της βάσης δεδομένων του Γραφείου Διασύνδεσης του ΓΠΑ, καθώς και των παλαιότερων μελετών του Γραφείου Διασύνδεσης. Επίσης, η μελετητική ομάδα ευχαριστεί θερμά τον Αναπληρωτή Καθηγητή του ΓΠΑ κ. Σταύρο Ζωγραφάκη για τη ουσιαστική συμβολή του στην καταγραφή της κατάστασης στην αγορά εργασίας των Γεωπόνων, με την ανάλυση των στοιχείων της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ, που πραγματοποιήθηκε ειδικά για τις ανάγκες της παρούσας έρευνας. Η μελετητική ομάδα εκφράζει τις θερμές της ευχαριστίες και στο Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΓΕΩΤΕΕ) για την διάθεση του μητρώου των Γεωπόνων που είναι μέλη του και έχουν αποφοιτήσει από το ΓΠΑ. Τέλος, ευχαριστίες εκφράζονται προς τους εκπροσώπους όλων των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα, παρέχοντας πολύτιμες πληροφορίες. 4

5 1. Εισαγωγή Η γνώση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της αγοράς εργασίας αποτελεί ένα διαχρονικό αίτημα και ένα αυτονόητο καθήκον για κάθε Πανεπιστημιακό ίδρυμα. Μετά από πέντε χρόνια βαθιάς οικονομικής κρίσης και ύφεσης, οι επιπτώσεις στην αγορά εργασίας είναι ήδη ορατές στο σύνολο της Ελληνικής οικονομίας. Σε μια προσπάθεια να διαγνωστεί η κατάσταση που επικρατεί σε ένα μεγάλο τμήμα της αγοράς εργασίας των αποφοίτων του αυτήν του ιδιωτικού τομέα και των αναπτυξιακών εταιρειών, το ΓΠΑ πραγματοποίησε έρευνα για την «Χαρτογράφηση του profile της αγοράς εργασίας στις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα που βρίσκονται στις Βάσεις Δεδομένων των επιμέρους πράξεων», στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΣΠΑ «ΔΑΣΤΑ ΓΠΑ». Η έρευνα απευθύνθηκε σε ιδιωτικές επιχειρήσεις και αναπτυξιακές εταιρείες που περιλαμβάνονται σε τρείς βάσεις δεδομένων: α) της ΔΑΣΤΑ του ΓΠΑ β) της Δ/νσης Σπουδών και Φοιτητικής Μέριμνας του ΓΠΑ, αρμόδιου για την συμβατική πρακτική άσκηση των φοιτητών/τριών γ) των φορέων πρακτικής άσκησης του Τμήματος Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης του ΓΠΑ. 5 Με την έρευνα αυτή επιχειρείται η αναζήτηση των νέων επαγγελματικών πεδίων για τους αποφοίτους μας, τα οποία είναι δημοφιλή, καθώς και η σκιαγράφηση του προφίλ του σύγχρονου Γεωπόνου, που ζητά η αγορά εργασίας. Επίσης, δόθηκε η δυνατότητα για την αποτύπωση των αντιλήψεων των επιχειρηματιών αναφορικά με την τρέχουσα οικονομική κατάσταση των επιχειρήσεών τους, καθώς και τις προσδοκίες τους για το μέλλον. Η παρούσα έκθεση αποτελείται από οκτώ ενότητες. Μετά την εισαγωγή, γίνεται μια συνοπτική βιβλιογραφική επισκόπηση προηγούμενων συναφών ερευνών. Στη συνέχεια, δίνονται ορισμένες πληροφορίες για την ταυτότητα της παρούσας έρευνας και τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάστηκε το ερωτηματολόγιο για τη συλλογή των πρωτογενών δεδομένων. Τα αποτελέσματα της έρευνας

6 παρουσιάζονται αναλυτικά στην πέμπτη ενότητα. Ακολουθεί μια συγκριτική ανάλυση ορισμένων ευρημάτων της παρούσας έρευνας με παρόμοια ευρήματα της έρευνας που είχε πραγματοποιήσει το Γραφείο Διασύνδεσης του ΓΠΑ την περίοδο και δημοσιεύτηκε το 2002, ώστε να σχηματιστεί μια εικόνα των μεταβολών την τελευταία δεκαπενταετία. Στην έβδομη ενότητα παρατίθενται επιπρόσθετα στοιχεία για τη θέση των Γεωπόνων στην αγορά εργασίας τα στοιχεία προέρχονται από ανάλυση των πρωτογενών δεδομένων της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ για την περίοδο , καθώς και από ανάλυση στοιχείων του ΓΕΩΤΕΕ για τους εγγεγραμμένους στα μητρώα του αποφοίτους του ΓΠΑ. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα στοιχεία αυτά της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού δημοσιεύονται για πρώτη φορά, και μας δίνουν την ευκαιρία να διαπιστώσουμε κρίσιμα μεγέθη της αγοράς Εργασίας των Γεωπόνων εντός της τρέχουσας κρίσης, αποτελούν δε άλλη μια πρωτότυπη συνεισφορά της παρούσας έρευνας. Η έκθεση ολοκληρώνεται με τα σύνοψη και τα συμπεράσματα. 2. Προηγούμενες συναφείς έρευνες 6 Μέχρι σήμερα έχουν δημοσιευθεί τα αποτελέσματα τεσσάρων ερευνών που αφορούν τους αποφοίτους του ΓΠΑ ή ορισμένων Τμημάτων του και η θεματολογία τους έχει, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, συνάφεια με την παρούσα έρευνα. Σ αυτές πρέπει να προστεθεί μια ακόμα έρευνα πανελλαδικής εμβέλειας, η οποία αφορά τους αποφοίτους όλων των Ελληνικών ΑΕΙ. Ειδικότερα, το καλοκαίρι του 1998 πραγματοποιήθηκε έρευνα για τη «Διερεύνηση απόψεων αποφοίτων και τελειοφοίτων σχετικά σπουδές στο ΓΠΑ», στην οποία επισημαίνονταν οι αδυναμίες, τόσο στο πρόγραμμα σπουδών, όσο και στις εκπαιδευτικές και λοιπές υπηρεσίες που προσέφερε το ΓΠΑ και το Τμήμα Γεωργικής Οικονομίας (ΓΠΑ Τμήμα Γεωργικής Οικονομίας 1998). To 2002 δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα της μελέτης: «Διερεύνηση των χαρακτηριστικών της Αγοράς Εργασίας στο Γεωργικό Τομέα» (ΓΠΑ Γραφείο

7 Διασύνδεσης 2002), που πραγματοποιήθηκε τη χρονική περίοδο Στη μελέτη αυτή απάντησαν απόφοιτοι του Ιδρύματος από το 1970 μέχρι το Από τα συμπεράσματα της έρευνας προκύπτει ότι το 59% των Γεωπόνων που εργάζονταν (το ποσοστό ανεργίας ανερχόταν σε 21%) δήλωσαν ότι απασχολούνταν στη διάρκεια της έρευνας στον ιδιωτικό τομέα ενώ το 33% στον Δημόσιο τομέα. Μόνο το 11% των αποφοίτων εργάζονταν εποχικά, ενώ το 91% από αυτούς είχαν πλήρη απασχόληση. Επίσης, το 12% των αποφοίτων της έρευνας ήταν κάτοχοι μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών, είτε από ελληνικά πανεπιστήμια (51%), είτε από πανεπιστήμια του εξωτερικού (49%) και δήλωσαν σε ποσοστό 45% ότι το αντικείμενο της τρέχουσας απασχόλησής τους συνδέονταν άμεσα με το περιεχόμενο των σπουδών τους, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το σύνολο των αποφοίτων ήταν 34%. Το 2005 δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα της «Μελέτης απορρόφησης αποφοίτων Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών ( )» (Γραφείο Διασύνδεσης ΓΠΑ, Σταυρακάκης και Κουτσούρης, 2005) σύμφωνα με τα οποία, οι απόφοιτοι απασχολούνταν σε ποσοστό 86,4% ενώ άνεργοι και μη ενεργοί δήλωναν το 12% και 1,5% αντίστοιχα. Τα μεγαλύτερα ποσοστά απασχόλησης εμφάνιζαν οι απόφοιτοι των Τμημάτων ΕΤΤ (91,7%) και ΑΟΑ (90%), ενώ τη μεγαλύτερη ανεργία οι απόφοιτοι των Τμημάτων ΖΠ (16,9%), ΑΦΠ-ΓΜ (14,9%) και ΦΠ (13,5%). Οι απόφοιτοι ήταν κυρίως μισθωτοί, είτε στον ιδιωτικό (31,7%), είτε στον (στενό ή ευρύτερο) δημόσιο τομέα (30,2%) και δευτερευόντως ως συμβασιούχοι, είτε στον δημόσιο (17,2%), είτε στον ιδιωτικό τομέα (6,8%). Το 13,9% ήταν αυτοαπασχολούμενοι και 0,3% βοηθοί σε οικογενειακή επιχείρηση. Το 68,6% δηλώνουν γεωπόνοι και ακολουθούν οι τραπεζοϋπάλληλοι και ασχολούμενοι με πωλήσεις-υπεύθυνοι μάρκετινγκ (8,9%), οι υπεύθυνοι ποιοτικού ελέγχου (5,6%) και οι εκπαιδευτικοί (5,1%). Η δημόσια διοίκηση αποτελεί τον πρώτο χώρο εργασίας των αποφοίτων (37,6%) και ακολουθούν το εμπόριο (21,3%), κυρίως αγροεφοδίων, και η παροχή υπηρεσιών (17,5%), κυρίως με τη μορφή εκπόνησης μελετών και παροχής συμβουλών. 7

8 Το 2008 δημοσιεύθηκαν τα αποτελέσματα Πανελλαδικής Έρευνας αποφοίτων των Ελληνικών Πανεπιστημίων των ετών με θέμα: «Η απορρόφηση των πτυχιούχων Πανεπιστημίου στην αγορά εργασίας» (Οριζόντια Δράση ΑΕΙ, Καραμεσίνη, 2008) η οποία εξέταζε τον βαθμό και την ποιότητα επαγγελματικής ένταξης των πτυχιούχων σε χρονικό διάστημα 5-7 ετών από την αποφοίτησή τους. Συνοπτικά, η έρευνα διαπίστωσε ότι τα βασικά προβλήματα των πτυχιούχων δεν ήταν η ανεργία, αλλά η έλλειψη σταθεροποίησης στην απασχόληση και θετικών προοπτικών επαγγελματικής εξέλιξης, η εμπλοκή σε ευέλικτες μορφές απασχόλησης με μειωμένα εργασιακά δικαιώματα για χρονικά διαστήματα πολύ μεγαλύτερα της αρχικής περιόδου εισόδου στην αγορά εργασίας, καθώς και η ετεροαπασχόληση. Επίσης, την Άνοιξη του 2008, το Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης πραγματοποίησε έρευνα για την επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων του Τμήματος που χρηματοδοτήθηκε από το Πρόγραμμα ΕΠΕΑΕΚ (ΓΠΑ Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης 2008). Σκοπός της έρευνας ήταν να επικοινωνήσει με το σύνολο των αποφοίτων για τους οποίους υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία επικοινωνίας (369 απόφοιτοι) και να συλλέξει τα δεδομένα, είτε τηλεφωνικά, είτε με ηλεκτρονική αποστολή του ερωτηματολογίου. Στην έρευνα τελικά συμμετείχαν 115 απόφοιτοι (9 από τους οποίους εργάζονταν στο ΓΠΑ). Παρόλο που πολύ λίγοι αξιολογούσαν το επίπεδο σπουδών ως κακό ή πολύ κακό, ένα μεγάλο ποσοστό (περίπου 1 στους 3) δήλωναν ότι ήταν απίθανο ή τελείως απίθανο να επέλεγαν και πάλι το Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης για προπτυχιακές σπουδές, ενώ το 40% θα επέλεγε αντικείμενα κοντά στο χώρο των οικονομικών επιστημών. Η πλειονότητα των ερωτώμενων (55%) είχε ολοκληρώσει ή είχε ξεκινήσει μεταπτυχιακές σπουδές. Το 92% ήταν εργαζόμενοι, από τους οποίους οι μισοί δήλωσαν ότι απασχολούνται σε εργασία που αντιστοιχεί αρκετά ή πολύ στο αντικείμενο των σπουδών τους. Ειδικότερα, το 63% απασχολείτο ως οικονομολόγος ή γεωργο-οικονομολόγος, ενώ μόλις 1 στους 5 ως γεωπόνος. 8

9 3. Η ταυτότητα της παρούσας έρευνας Αρχικά, απεστάλησαν μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου η ενημερωτική επιστολή και το ερωτηματολόγιο σε όσες από τις 350 επιχειρήσεις που περιλαμβάνονται στις βάσεις δεδομένων του Τμήματος Σπουδών του ΓΠΑ και του Τμήματος Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης, ήταν διαθέσιμες οι ηλεκτρονικές τους διευθύνσεις. Παράλληλα, επιχειρήθηκε η ανεύρεση των ηλεκτρονικών διευθύνσεων των υπολοίπων επιχειρήσεων, με τις οποίες στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε τηλεφωνική επικοινωνία, προκειμένου να επιβεβαιωθεί η παραλαβή του μηνύματος και να διερευνηθεί η προθυμία των παραληπτών να συμμετέχουν στην έρευνα. Τα ερωτηματολόγια στάλθηκαν ηλεκτρονικά και απαντήθηκαν μέσω Internet ή fax. Δεν κατέστη δυνατή η τηλεφωνική επικοινωνία με 130 επιχειρήσεις, ενώ από τις υπόλοιπες 220 με τις οποίες υπήρξε τηλεφωνική επικοινωνία, οι 22 απάντησαν στο ερωτηματολόγιο, ενώ μόλις 5 απάντησαν πως δεν τους αφορά το αντικείμενο τις έρευνας. Στη δεύτερη φάση της έρευνας, η ερευνητική ομάδα απέκτησε πρόσβαση σε μια ακόμα βάση δεδομένων, με στοιχεία επικοινωνίας 224 επιχειρήσεων, που διαθέτει το Γραφείο Διασύνδεσης του ΓΠΑ. Αφού αφαιρέθηκαν οι επιχειρήσεις που περιλαμβάνονταν και στις προηγούμενες βάσεις και είχαν ήδη απαντήσει, καθώς και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις, τα μέλη της ερευνητικής ομάδας επικοινώνησαν τηλεφωνικά με 143 επιχειρήσεις. Αν και 96 από αυτές απάντησαν θετικά (οι 68 υπήρχαν και στις 2 άλλες βάσεις δεδομένων), εντούτοις μόλις 11 απέστειλαν απαντημένα τα ερωτηματολόγια. 9 Επομένως, καταβλήθηκε προσπάθεια να επικοινωνήσουμε με 378 επιχειρήσεις που βρίσκονται καταχωρημένες στις βάσεις δεδομένων, για 130 από τις οποίες, είτε δεν βρέθηκαν στοιχεία επικοινωνίας, είτε δεν απάντησαν στις κλήσεις της μελετητικής ομάδας. Από τις 238 επιχειρήσεις με τις οποίες κατέστη εφικτή η επικοινωνία, μόνο οι 33 ανταποκρίθηκαν (13%) και απέστειλαν απαντημένα ερωτηματολόγια, τα στοιχεία των οποίων αναλύονται στη συνέχεια.

10 4. Ο σχεδιασμός του ερωτηματολογίου Ο σχεδιασμός του ερωτηματολογίου βασίστηκε στην εμπειρία ανάλογων εγχειρημάτων, όπως των ερευνών του Τμήματος Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης για τους φορείς που θα ήθελαν να απασχολήσουν φοιτητές του Τμήματος, οι οποίες είχαν πραγματοποιηθεί το καλοκαίρι του 2006 και το Το ερωτηματολόγιο κάλυψε τους παρακάτω τομείς: 1. Στοιχεία επικοινωνίας του φορέα 2. Σύνθεση του εργατικού δυναμικού [συνολικός αριθμός εργαζομένων και αριθμός εργαζομένων που είναι απόφοιτοι του ΓΠΑ (ανά ειδικότητα)] 3. Αντικείμενο απασχόλησης των αποφοίτων του ΓΠΑ 4. Αξιολόγηση της επιστημονικής κατάρτισης των αποφοίτων του ΓΠΑ 5. Διαδικασία πρόσληψης 6. Επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και προοπτικές της επιχείρησης Τα αντικείμενα αιχμής στην αγορά εργασίας και το γενικότερο κλίμα «επιστροφής στη γεωργία». 5. Τα αποτελέσματα της έρευνας 5.1 Γενική Ανάλυση Η αδυναμία επικοινωνίας με το 37% των επιχειρήσεων που βρίσκονται στις βάσεις δεδομένων του Τμήματος Σπουδών του ΓΠΑ και του Τμήματος Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης γεννά εύλογα ερωτήματα για το κατά πόσο οι ενλόγω επιχειρήσεις εξακολουθούν να βρίσκονται σε λειτουργία. Θα ήταν ίσως παρακινδυνευμένο να θεωρήσουμε ότι όλες αυτές οι επιχειρήσεις έκλεισαν, όμως, εάν αναλογιστούμε ότι από την αρχή της κρίσης (2009) έως το 2012 οι καθαρές απώλειες εμπορικών επιχειρήσεων (αριθμός επιχειρήσεων που έκλεισαν αριθμός επιχειρήσεων που άνοιξαν) είναι (Δεδουσόπουλος,

11 2013), τότε μπορούμε με μεγάλη βεβαιότητα να υποθέσουμε ότι σημαντικός αριθμός από αυτές οδηγήθηκε σε «λουκέτο». Διαπιστώθηκε επίσης, ένα κλίμα μειωμένου ενδιαφέροντος των επιχειρήσεων να συμμετέχουν στην έρευνα, γεγονός που πιστοποιείται από την μειωμένη ανταπόκριση στην πρόσκλησή μας και παρά τις διαδοχικές προσπάθειες υπενθύμισης εκ μέρους της ερευνητικής ομάδας. Οι 33 επιχειρήσεις που απάντησαν στο ερωτηματολόγιο της έρευνας μπορούν να ομαδοποιηθούν ως εξής: - 13 Εταιρείες Παραγωγής ή/και Εμπορίας γεωργικών προϊόντων ή/και εφοδίων - 10 Βιομηχανίες - 7 Αναπτυξιακές Εταιρείες - 2 Φυτώρια 11-1 Μικροβιολογικό Εργαστήριο Οι επιχειρήσεις αυτές απασχολούν συνολικά εργαζόμενους από τους οποίους το 6% (219 εργαζόμενοι) είναι απόφοιτοι Γεωπονικών Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων (πίν. 1). Από αυτούς, 93 εργαζόμενοι (ή 2,6% του συνόλου των εργαζομένων στις επιχειρήσεις αυτές) είναι απόφοιτοι του ΓΠΑ. Ως προς την προέλευση των αποφοίτων του ΓΠΑ, προηγείται το Τμήμα ΕΦΠ 1, με 57% των αποφοίτων, και ακολουθούν το Τμήμα ΕΤΔΑ με 12%, το Τμήμα ΕΖΠΥ με 11%, το Τμήμα ΑΟΑ με 9%, το Τμήμα Β επίσης με 9 % και τέλος το Τμήμα ΑΦΠ-ΓΜ με 3%. 1 Μία (1) βιομηχανία έδωσε στοιχεία για τον συνολικό αριθμό εργαζομένων που είναι απόφοιτοι του ΓΠΑ, χωρίς να αναφέρει το Τμήμα αποφοίτησης.

12 Χαρτογράφηση του profile της αγοράς εργασίας με βάση τα στοιχεία των επιχειρήσεων Πίνακας 1: Κατηγορίες Επιχειρήσεων Αριθμός Εργαζομένων Αριθμός Επιχ/σεω ν ΣΥΝΟΛΟ Απόφοιτοι Γεωπονικών Τμημάτων Απόφοιτοι Γ.Π.Α. ΣΥΝΟΛΟ ΕΦΠ ΕΖΠΥ ΕΤΔ Α ΑΟΑ ΓΒ ΑΦΠΓΜ Βιομηχανίες * Εταιρείες Παραγωγής /Εμπορίας Γεωργικών Προϊόντων Εφοδίων Αναπτυξιακές Εταιρείες Φυτώρια Μικροβιολογικό Εργαστήριο ΣΥΝΟΛΟ (*) Σημείωση: 1 Βιομηχανία με 18 εργαζόμενους που είναι απόφοιτοι του Γ.Π.Α. δεν έδωσε στοιχεία για το Τμήμα Αποφοίτησης Θα μπορούσαμε να κατηγοριοποιήσουμε τις 33 αυτές επιχειρήσεις και με έναν διαφορετικό τρόπο, χρησιμοποιώντας ως κριτήρια τον αριθμό των εργαζομένων ανά επιχείρηση και το ποσοστό των Γεωπόνων στο σύνολο των εργαζομένων (πίν. 2 και διάγραμμα 1). Πίνακας 2: Κατηγορίες Επιχειρήσεων Κατηγορία Εργαζόμενο Ποσοστό Αριθμός Ποσοστό στο ι ανά Γεωπόνων στο Επιχειρήσεων σύνολο Επιχείρηση σύνολο των Εργαζομένων Ι. Μεγάλες Επιχειρήσεις με > 50 > 6% 6 18% > 50 < 6% 9 27% πολλούς Γεωπόνους ΙΙ. Μεγάλες Επιχειρήσεις με λίγους Γεωπόνους 3 12

13 Γεωπόνοι στο σύνολο των εργαζομένων (%) Χαρτογράφηση του profile της αγοράς εργασίας με βάση τα στοιχεία των επιχειρήσεων ΙΙΙ. Μικρές Επιχειρήσεις με πολλούς Γεωπόνους < 50 > 6% 14 42% IV. Μικρές Επιχειρήσεις με λίγους Γεωπόνους < 50 < 6% 4 12% Σύνολο % Διάγραμμα 1: Οι 33 φορείς που απάντησαν στο ερωτηματολόγιο της έρευνας 40% >30% 35% 30% 25% III 13 20% I 15% 10% 5% 0% IV II Μ.Ο: 6% Εργαζόμενοι ανά επιχείρηση (άτομα)

14 Οι απόφοιτοι του ΓΠΑ απασχολούνται κυρίως στην «προώθηση αγροτικών προϊόντων και εφοδίων» και ως «υπεύθυνοι παραγωγής» και δευτερευόντως στον «ποιοτικό έλεγχο» (πίν. 3). Στις Αναπτυξιακές Εταιρείες ο ρόλος των αποφοίτων εντοπίζεται στη διαχείριση ευρωπαϊκών προγραμμάτων (π.χ. LEADER) ή στην εκπόνηση επενδυτικών σχεδίων, όπως π.χ. ιδιωτικά επενδυτικά σχέδια για προγράμματα αγροτουρισμού ή σχέδια βελτίωσης γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Πίνακας 3: Αντικείμενα απασχόλησης των αποφοίτων του ΓΠΑ Ποιοτικός έλεγχος Υπεύθυνος παραγωγής Προώθηση προϊόντων - Marketing Γεωργοοικονομικές μελέτες, αξιολόγηση επενδυτικών σχεδίων Διαχείριση αναπτυξι ακών προγραμ μάτων Δεν απάντησαν Βιομηχανίες Εταιρείες Παραγ/Εμπορίας Γεωργ. Προϊόντ-Εφοδ Αναπτυξιακές Εταιρείες Φυτώρια Μικροβιολογικό Εργαστήριο 1 ΣΥΝΟΛΟ Από τις επιχειρήσεις που απασχολούν αποφοίτους του ΓΠΑ, η επιστημονική κατάρτιση των ενλόγω αποφοίτων κρίνεται από «πολύ καλή» έως «άριστη» από το 85% των περιπτώσεων και «καλή» από το 15% (πίν. 4). Αξιοσημείωτη είναι η παντελής απουσία των απαντήσεων «μέτρια» και «απαράδεκτη».

15 Πίνακας 4: Επίπεδο Επιστημονικής Κατάρτισης των αποφοίτων του ΓΠΑ Αριστη Πολύ Καλή Καλή Μέτρια Απαράδεκτη Σύνολο Βιομηχανίες Εταιρείες Παραγ/Εμπορίας Γεωργ. Προϊόντ-Εφοδ Αναπτυξιακές Εταιρείες Φυτώρια 2 2 Μικροβιολογικό Εργαστήριο 1 1 ΣΥΝΟΛΟ % 70% 15% 0% 0% 100% Παρόλα αυτά, 12 από τις επιχειρήσεις θα ήθελαν οι απόφοιτοι να ήταν περισσότερο επιστημονικά καταρτισμένοι. Επίσης, το 30% των επιχειρήσεων διέγνωσαν έλλειμμα στη χρήση των ξένων γλωσσών και μόλις το 11% στη χρήση Η/Υ (πίν. 5). 15 Πίνακας 5: Σε ποια αντικείμενα θα θέλατε να ήταν περισσότερο καταρτισμένοι οι απόφοιτοι του ΓΠΑ; Επιστημονική κατάρτιση Ξένες γλώσσες Η/Υ Άλλο Χωρίς απάντηση Σύνολο Βιομηχανίες Εταιρείες Παραγ/Εμπορίας 14 Γεωργ. Προϊόντ-Εφοδ Αναπτυξιακές Εταιρείες Φυτώρια Μικροβιολογικό 1 Εργαστήριο ΣΥΝΟΛΟ 32% 30% 11% 16% 11% 100%

16 Το 48,5% των επιχειρήσεων ενδιαφέρεται για την κατοχή μεταπτυχιακού τίτλου από τους απασχολούμενους Γεωπόνους, ενώ, όπου αυτό κρίνεται αναγκαίο, τα αντικείμενα που έχουν ζήτηση είναι: η Τεχνολογία Τροφίμων, η Φυτοπροστασία, το Μάρκετινγκ, η Αγροτική Ανάπτυξη, η Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων, η Εφοδιαστική Αλυσίδα (Logistics) και η Διατροφή των Ζώων (πίν. 6). Πίνακας 6: Θα σας ενδιέφερε οι εργαζόμενοι απόφοιτοι του Γ.Π.Α. στην επιχείρηση σας να έχουν κάποιο μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών; ΝΑΙ ΌΧΙ Δεν απάντησαν Σύνολο Βιομηχανίες Εταιρείες Παραγ/Εμπορίας Γεωργ. Προϊόντ-Εφοδ Αναπτυξιακές Εταιρείες Φυτώρια Μικροβιολογικό Εργαστήριο 1 1 ΣΥΝΟΛΟ ,5% 39,4% 12% 100% 16 Η αναζήτηση αποφοίτων του ΓΠΑ για πρόσληψη γίνεται κυρίως μέσω αγγελιών (28% των απαντήσεων) ή μέσω γνωριμιών (26% των απαντήσεων), καθώς και από την αναζήτηση του ίδιου του ενδιαφερομένου (23% των απαντήσεων). Σημαντική σ αυτόν τον τομέα είναι η συνεισφορά του ΓΠΑ καθώς 5 επιχειρήσεις (το 9,4 % του συνόλου) δήλωσαν ότι προσέλαβαν αποφοίτους μετά από επικοινωνία με το Γραφείο Διασύνδεσης (πίν. 7). Τέλος, οι 4 Αναπτυξιακές Εταιρείες προσέλαβαν τους γεωπόνους μέσω διαγωνισμού.

17 Πίνακας 7: Με ποιόν τρόπο αναζητάτε απόφοιτους του ΓΠΑ για πρόσληψη; Μέσω γνωριμ ιών Από αγγελία που βάζατε σε εφημερί δα Μέσω του Γραφείου Διασύνδεσ ης- Σταδιοδρομ ίας του Γ.Π.Α Απευθύν ονται οι ενδιαφερ όμενοι σε σας Ιδιωτικ ό γραφεί ο ευρέσε ως εργασί ας Με διαγω νισμό Δεν απάν τησα ν Βιομηχανίες Εταιρείες Παραγ/Εμπορίας Γεωργ. Προϊόντ-Εφοδ Αναπτυξιακές Εταιρείες Φυτώρια 2 2 Μικροβιολογικό Εργαστήριο Σύνολ ο ΣΥΝΟΛΟ ,4% 28,3% 9,4% 22,6% 3,8% 7,6% 2% 100% Επίσης, σε όλες τις επιχειρήσεις χρειάζεται κάποια δοκιμασία επιλογής προκειμένου να προχωρήσει η πρόσληψη του υποψηφίου. Η δοκιμασία αυτή είναι 17 στις πλείστες των περιπτώσεων μια προσωπική συνέντευξη, ενώ σε αρκετές επιχειρήσεις υπάρχει μια περίοδος προσαρμογής του εργαζόμενου. Πολύ σημαντικός αναδεικνύεται και ο ρόλος της Πρακτικής Άσκησης των φοιτητών του ΓΠΑ, καθώς στο 33% των επιχειρήσεων της έρευνας εργάζονται απόφοιτοι του ΓΠΑ που είχαν πραγματοποιήσει την Πρακτική τους Άσκηση στις επιχειρήσεις αυτές (πιν. 8). Το εύρημα αυτό ενισχύεται από το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις, σε ποσοστό 76%, είναι διατεθειμένες να απασχολήσουν φοιτητές κατά τη διάρκεια της Πρακτικής τους Άσκησης.

18 Πίνακας 8: Ο ρόλος της Πρακτικής Άσκησης Αριθμός επιχειρήσεων όπου οι εργαζόμενοι-απόφοιτοι του ΓΠΑ πραγματοποίησαν την Πρακτική τους Άσκηση ΝΑΙ ΌΧΙ Δεν απάν τησα ν Αριθμός επιχειρήσεων που ενδιαφέρονται να απασχολήσουν φοιτητές του ΓΠΑ στο πλαίσιο της Πρακτικής τους Άσκησης (τέσσερις μήνες συνολικά, δύο δίμηνα) Σύνολο ΝΑΙ ΌΧΙ Δεν απάντ ησαν Βιομηχανίες Εταιρείες Παραγ/Εμπορίας Γεωργ. Προϊόντ-Εφοδ Σύνολο Αναπτυξιακές Εταιρείες Φυτώρια Μικροβιολογικό Εργαστήριο ΣΥΝΟΛΟ ,3% 63,6% 3% 100% 75,7% 21,2% 3% 100% Εξάλλου, αξιοσημείωτο είναι το ενδιαφέρον του συνόλου σχεδόν των επιχειρήσεων για συνεργασία με το ΓΠΑ. Οι μορφές της συνεργασίας με το ΓΠΑ, που θα επιθυμούσαν να αναπτύξουν οι επιχειρήσεις, είναι, αφ ενός «στο πλαίσιο κάποιου ερευνητικού προγράμματος» και αφ ετέρου για «κατάρτιση προσωπικού σε εξειδικευμένα αντικείμενα». 18 Ιδιαίτερα σημαντικό είναι και το σκέλος της έρευνας που αφορά στις επιπτώσεις της κρίσης στη λειτουργία των επιχειρήσεων, με χρονικό σημείο αναφοράς την πριν και μετά το 2009 χρονική περίοδο (πίν. 9). Στην ερώτηση αυτή απάντησαν συνολικά 28 επιχειρήσεις, από τις οποίες οι 22 απάντησαν ότι επηρεάστηκαν αρνητικά από την οικονομική κρίση. Η αρνητική επίδραση της οικονομικής κρίσης εκφράστηκε με δύο κυρίως τρόπους: πρώτον, τη μείωση του μισθολογικού κόστους (στο 26,4% των επιχειρήσεων), δεύτερον, τη μείωση του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων, σε ποσοστά μεγαλύτερα του 20% (σε μια επιχείρηση η μείωση έφτασε το 60%) και τρίτον τη μείωση των θέσεων απασχόλησης. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι συνέπειες αυτές συνυπάρχουν. Η μείωση των θέσεων εργασίας

19 αναφέρθηκε από 13 επιχειρήσεις, σε 6 από τις οποίες η μείωση των απασχολουμένων επηρέασε και τους Γεωπόνους. Επίσης, μόνο σε μία περίπτωση αναφέρθηκε η μείωση του χρόνου απασχόλησης των εργαζομένων ως συνέπεια της κρίσης. Πολύ διαφορετική είναι η εικόνα των υπόλοιπων έξι επιχειρήσεων που απάντησαν στην ερώτηση αυτή, καθώς μια από αυτές φαίνεται να μην επηρεάστηκε από την κρίση, ενώ πέντε άλλες αύξησαν τις εξαγωγές τους. Οι έξι αυτές επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν μια πολύ δυναμική ομάδα στο σύνολο των επιχειρήσεων της έρευνας, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν ειδικό πληθυσμό-στόχο σε μελλοντικές παρόμοιες έρευνες. Μειώθηκ ε ο κύκλος εργασιών Πίνακας 9: Οι επιπτώσεις της κρίσης Μειώθη κε το μισθολο γικό κόστος Μειώθηκ αν οι θέσεις απασχόλ ησης Μειώθηκα ν θέσεις απασχόλη σης γεωπόνων Μειώθηκε ο χρόνος απασχόλη σης των εργαζομέν ων Η επιχ. δεν επηρεάσ τηκε απ' την κρίση Αυξήθη καν οι εξαγωγ ές Σύνολο Απαντήσ εων Βιομηχανίες Εταιρείες Παραγ/Εμπορίας Γεωργ. Προϊόντ-Εφοδ Αναπτυξιακές Εταιρείες Φυτώρια Μικροβιολογικό Εργαστήριο Σύνολο Απαντήσεων ,5% 26,4% 24,5% 11,3% 1,7% 1,9% 9,4% 100% 19 Ως απάντηση στις επιπτώσεις της κρίσης, οι επιχειρήσεις αναπτύσσουν μια σειρά στρατηγικών για την αντιμετώπισή της (διάγραμμα 2). Η μειωμένη εσωτερική ζήτηση υποχρεώνει μεγάλο ποσοστό των επιχειρήσεων (σχεδόν 50%) να επιδιώκουν την ενίσχυση της εξωστρέφειάς τους. Ως δεύτερη επιλογή για την αντιμετώπιση των προβλημάτων από την οικονομική κρίση εμφανίζεται η περαιτέρω μείωση του

20 μισθολογικού κόστους ή/και των θέσεων απασχόλησης (11 επιχειρήσεις) και ως τρίτη επιλογή, η διαφοροποίηση του αντικειμένου (8 επιχειρήσεις). Διάγραμμα 2: Ποιες είναι οι στρατηγικές σας για την αντιμετώπιση της κρίσης; 100% 90% 80% 70% 36% 12% 18% 29% 33% 50% 5% 28% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 55% 9% Βιομηχανίες 47% 24% 43% 33% 29% Αναπτυξιακές Εταιρείες 33% Φυτώρια Εταιρείες Παραγωγής Εμπορίας γεωργικών πρ- Διαφοροποίηση αντικειμένου εφοδ Ενίσχυση εξωστρέφειας Μείωση θέσεων απασχόλησης ή μισθολογικού κόστους Άλλο 50% Μικροβιολογικό Εργαστήριο 48% 20% ΣΥΝΟΛΟ 20 Στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται εντός της βαθιάς ύφεσης της Ελληνικής οικονομίας, οι απόψεις των επιχειρήσεων για τα γεωπονικά αντικείμενα που θα έχουν αυξημένη ζήτηση φαίνεται να συναρτώνται άμεσα με το αντικείμενο της επιχείρησης (διάγραμμα 3). Αυτό μπορεί να ερμηνευτεί είτε θετικά, ως μια ένδειξη ότι τα αντικείμενα που θεραπεύει το ΓΠΑ παραμένουν δημοφιλή στην αγορά εργασίας, είτε ότι ακόμη δεν έχει διαμορφωθεί μια σαφής τάση στην αγορά εργασίας. Ειδικότερα, τα αντικείμενα του Τμήματος ΕΤΔΑ θεωρείται ότι θα έχουν αυξημένη ζήτηση από τις μισές επιχειρήσεις (16 επιχειρήσεις) και ακολουθούν τα αντικείμενα του Τμήματος Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης (14 επιχειρήσεις, από τις οποίες οι 7 είναι Αναπτυξιακές εταιρείες), του Τμήματος Επιστήμης Φυτικής

21 Παραγωγής (11 επιχειρήσεις), του Τμήματος Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων & Γεωργικής Μηχανικής (10 επιχειρήσεις), του Τμήματος Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής και Υδατοκαλλιεργειών (7 επιχειρήσεις) και του Τμήματος Βιοτεχνολογίας (6 επιχειρήσεις). Διάγραμμα 3: Στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται για την επιχείρηση σας αλλά και γενικότερα, προβλέπετε να έχουν ζήτηση τα αντικείμενα που έχουν σχέση με: 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 13% 16% 14% 13% 13% 25% 13% 25% Βιομηχανίες 13% 9% 50% 16% 50% 23% 13% 19% Εταιρείες Παραγωγής Εμπορίας γεωργικών πρεφοδ 29% 7% Αναπτυξιακές Εταιρείες Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής και Υδατοκαλλιεργειών Επιστήμης & Τεχνολογίας Τροφίμων Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης Βιοτεχνολογίας Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων & Γεωργικής Μηχανικής 50% Φυτώρια 100% Μικροβιολογικό Εργαστήριο 16% 22% 25% 11% 17% ΣΥΝΟΛΟ 21 Τέλος, οι επιχειρήσεις διατηρούν κάποιες επιφυλάξεις για την επίδραση του γενικότερου κλίματος "επιστροφής στη γεωργία", αν και το 48,5% αυτών θεωρεί ότι θα τις επηρεάσει θετικά, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό. Το 27% των επιχειρήσεων θεωρεί ότι δεν θα επηρεαστούν, ενώ 4 επιχειρήσεις αμφισβητούν ακόμη και την ύπαρξη ενός τέτοιου κλίματος (πίν. 10).

22 Πίνακας 10: Το γενικότερο κλίμα «επιστροφής στη γεωργία» θα επηρεάσει την επιχείρηση σας; ΝΑΙ ΌΧΙ Δεν υπάρχει τέτοιο κλίμα Δεν απάντησαν Σύνολο Βιομηχανίες Εταιρείες Παραγωγής Εμπορίας γεωργικών πρ-εφοδ Αναπτυξιακές Εταιρείες Φυτώρια Μικροβιολογικό Εργαστήριο 1 1 ΣΥΝΟΛΟ ,5% 27,3% 12,1% 12,1% 100% 5.2 Αποτελέσματα κατά είδος φορέα Εταιρείες Παραγωγής ή/και Εμπορίας γεωργικών προϊόντων ή/και εφοδίων Ειδικότερα, οι 13 Εταιρείες παραγωγής ή/και εμπορίας γεωργικών προϊόντων ή/και εφοδίων που συμμετείχαν στην έρευνα, απασχολούν 695 εργαζόμενους από τους οποίους οι 80 (11,5%) είναι απόφοιτοι Γεωπονικών Σχολών. Οι απόφοιτοι του ΓΠΑ αριθμούν 41 απασχολούμενους, από τους οποίους περίπου τα 3/4 είναι απόφοιτοι του Τμήματος Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής (29 απόφοιτοι), κατά 8% του Τμήματος Επιστήμης Ζωικής Παραγωγής & Υδατοκαλλιεργειών και ακολουθούν με μικρό αριθμό εργαζομένων τα υπόλοιπα Τμήματα. 22 Οι απόφοιτοι του ΓΠΑ απασχολούνται κυρίως στην «Προώθηση αγροτικών προϊόντων και εφοδίων» και ως «Υπεύθυνοι Παραγωγής» και δευτερευόντως στον «Ποιοτικό έλεγχο». Η επιστημονική κατάρτιση των αποφοίτων του ΓΠΑ κρίνεται από «Καλή» έως «Άριστη», αν και επιζητείται περεταίρω ενίσχυση της επιστημονικής κατάρτισης, της γνώσης ξένων γλωσσών και Η/Υ. Οι 8 από τις 13 εταιρείες που συμμετείχαν στην έρευνα θα προτιμούσαν οι εργαζόμενοι γεωπόνοι να είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού

23 διπλώματος στα οικονομικά (οργάνωση και διαχείριση επιχειρήσεων, μάρκετινγκ, διαχείριση αγροτικού χώρου), τη φυτοπροαστασία ή τη ζωική παραγωγή. Η αναζήτηση εργαζομένων γίνεται μέσω αγγελιών ή/και γνωριμιών και ακολουθεί μια διαδικασία επιλογής κυρίως με την προσωπική συνένετυξη του υποψηφίου. Αξιοσημείωτη είναι η συμβολή της Πρακτικής Άσκησης στη γνωριμία του υποψηφίου εργαζομένου με το φορέα απασχόλησης, καθώς το 40% των εταιρειών αποτέλεσαν φορείς πρακτικής άσκησης για τους μετέπειτα εργαζόμενους γεωπόνους, ενώ 5 στις 6 εταιρείες επιθυμούν να αποτελέσουν και στο μέλλον φορείς πρακτικής άσκησης των φοιτητών του ΓΠΑ. Το σύνολο των εταιρειών επιζητεί τη συνεργασία με το Γ.Π.Α στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος γεγονός που αναδεικνύει και το έλλειμμα ερευνητικής δραστηριότητας εντός των επιχειρήσεων. Η οικονομική κρίση έπληξε 7 από τις εταιρείες της έρευνας με επιπτώσεις τη μείωση των αποδοχών των εργαζομένων κατά 20%-30% (5 εταιρείες), του τζίρου 20% - 40% (4 εταιρείες) και της απασχόλησης 30% - 50% (3 εταιρείες). Σε 2 εταιρείες η μείωση των απασχολουμένων έπληξε και τους Γεωπόνους. 23 Οι 3 εταιρείες που όχι μόνο δεν επηρεάστηκαν από την οικονομική κρίση, αλλά αύξησαν τον όγκο των εξαγωγών τους έχουν ως αντικείμενο: 1) το εμπόριο και την εκτροφή σαλιγκαριών, 2) την παραγωγή και εμπορία βιταμινών και συναφών προϊόντων και 3) ιατρικά προϊόντα. Τέλος, υπήρξαν και 3 εταιρείες που δεν απάντησαν. Η αντιμετώπιση των προβλημάτων θα προκύψει από την ενίσχυση της εξωστρέφειας (8 εταιρείες) και δευτερευόντως από τη διαφοροποίηση του αντικειμένου (4 εταιρείες) ή/και τη μείωση του μισθολογικού κόστους ή/και της απασχόλησης (3 βιομηχανίες).

24 Το μέλλον φαίνεται να ευνοεί όλα τα γνωστικά αντικείμενα που θεραπεύει το ΓΠΑ - ανάλογα με το αντικείμενο της κάθε επιχείρησης και ιδιαίτερα της Τεχνολογίας Τροφίμων (7 εταιρείες) και Φυτικής Παραγωγής (6 εταιρείες). Οι 6 από τις εταιρείες του δείγματος θεωρούν ότι θα επηρεαστούν θετικά από την επίδραση του κλίματος «επιστροφής στη γεωργία» και προσβλέπουν σε μια αύξηση της ζήτησης για τα προϊόντα τους, ενώ 4 εταιρείες θεωρούν ότι δεν θα επηρεαστούν. Τέλος, 2 επιχειρήσεις αμφισβητούν την ύπαρξη τέτοιου κλίματος Βιομηχανίες Οι 10 βιομηχανίες που συμμετείχαν στην έρευνα, απασχολούν εργαζόμενους από τους οποίους οι 123 (4,5%) είναι απόφοιτοι Γεωπονικών Σχολών. Οι απόφοιτοι του ΓΠΑ αριθμούν 59 απασχολούμενους. Το 46% των αποφοίτων του ΓΠΑ που εργάζονται σε βιομηχανίες για τις οποίες έχουμε αναλυτικά στοιχεία (1 βιομηχανία με 18 εργαζόμενους απόφοιτους ΓΠΑ δεν έδωσε στοιχεία για το Τμήμα από το οποίο αποφοίτησαν) ήταν απόφοιτοι του Τμήματος ΕΦΠ (19 εργαζόμενοι), το 17% του Τμήματος ΕΤΔΑ (7 εργαζόμενοι), το 14% του Τμήματος ΓΒ (6 εργαζόμενοι), το 12% του Τμήματος ΑΟΑ (5 εργαζόμενοι) και από 5% είναι απόφοιτοι του Τμήματος ΕΖΠΥ και ΑΦΠ-ΓΜ. 24 Οι απόφοιτοι του ΓΠΑ απασχολούνται κυρίως στον «Ποιοτικό έλεγχο», ως «Υπεύθυνοι Παραγωγής» και στην «Προώθηση αγροτικών προϊόντων και εφοδίων» και το Marketing. Η επιστημονική κατάρτιση των αποφοίτων του ΓΠΑ κρίνεται «Πολύ Καλή» και μόνο 3 βιομηχανίες θα προτιμούσαν να είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού διπλώματος. Έλλειμα προσόντων εντοπίζεται στη γνώση ξένων γλωσσών από το 50% των βιομηχανιών. Η αναζήτηση εργαζομένων γίνεται μέσω αγγελιών ή/και γνωριμιών ή/και μετά από εκδήλωση ενδιαφέροντος του ίδιου του υποψηφίου ή/και τη συνδρομή του

25 Γραφείου Διασύνδεσης του ΓΠΑ και ακολουθεί μια διαδικασία επιλογής κυρίως με την προσωπική συνένετυξη του υποψηφίου. Αξιοσημείωτη είναι η συμβολή της Πρακτικής Άσκησης, καθώς στο 45% των βιομηχανιών οι εργαζόμενοι που είναι απόφοιτοι του ΓΠΑ πραγματοποίησαν εκεί την άσκησή τους. Επιπλέον, 2 στις 3 βιομηχανίες επιθυμεί να αποτελέσει και στο μέλλον φορέα πρακτικής άσκησης των φοιτητών του ΓΠΑ Πέραν της Πρακτικής Άσκησης, η συνεργασία των βιομηχανιών με το ΓΠΑ θα μπορούσε να έχει τη μορφή συμμετοχής των πρώτων στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος (3 στις 4 βιομηχανίες) ή/και για την κατάρτιση προσωπικού σε εξειδικευμένα αντικείμενα (3 βιομηχανίες). Το 30% των βιομηχανιών του δείγματος που είτε δεν επηρεάστηκαν από την οικονομική κρίση (1 βιομηχανία), είτε αύξησαν τις εξαγωγές τους (2 βιομηχανίες) δραστηριοποιείται στους τομείς του παγωτού, της χημικής και γεωργικής βιομηχανίας και τέλος στην αρτοποιΐα και ζαχαροπλαστική. Για το υπόλοιπο 70%, είτε μειώθηκε ο κύκλος εργασιών (20%-30%), είτε/και μειώθηκαν οι θέσεις απασχόλησης (15%-20%), είτε/και μειώθηκε το μισθολογικό κόστος (6%-18%). Η αντιμετώπιση των προβλημάτων θα προκύψει από την ενίσχυση της εξωστρέφειας (6 βιομηχανίες) και δευτερευόντως από τη μείωση της απασχόλησης ή/και τη μείωση του μισθολογικού κόστους (4 βιομηχανίες). 25 Σύμφωνα με τις απόψεις των εκπροσώπων των βιομηχανιών, το μέλλον φαίνεται να ευνοεί τα γνωστικά αντικείμενα της Τεχνολογίας Τροφίμων (4 βιομηχανίες) και της Φυτικής Παραγωγής (4 βιομηχανίες), ενώ δεν λείπουν και οι αναφορές για τα υπόλοιπα αντικείμενα που θεραπεύει το ΓΠΑ. Ισοκατανεμημένες εμφανίζονται οι απαντήσεις σχετικά με την επίδραση του κλίματος «επιστροφής στη γεωργία» (4 θετικές και 4 αρνητικές απόψεις), χωρίς να λείπουν και αμφισβητήσεις για την ύπαρξή του (2 βιομηχανίες).

26 5.2.3 Αναπτυξιακές εταιρείες Οι 7 Αναπτυξιακές εταιρείες που συμμετείχαν στην έρευνα, απασχολούν 118 εργαζόμενους από τους οποίους οι 12 (10%) είναι απόφοιτοι Γεωπονικών Τμημάτων. Οι απόφοιτοι του ΓΠΑ είναι 9, από τους οποίους οι 4 του Τμήματος ΕΦΠ, 2 του Τμήματος Β, 2 του Τμήματος ΑΟΑ και 1 του Τμήματος ΑΦΠ-ΓΜ. Οι απόφοιτοι του ΓΠΑ απασχολούνται κυρίως στην «Διαχείριση αναπτυξιακών προγραμμάτων», την εκπόνηση «Γεωργοοικονομικών μελετών» και την «Αξιολόγηση επενδυτικών σχεδίων». Η επιστημονική κατάρτιση των αποφοίτων του ΓΠΑ κρίνεται «πολύ καλή», αν και 3 εταιρείες θα επιθυμούσαν οι εργαζόμενοι να είναι κάτοχοι μεταπτυχιακού διπλώματος. Η πρόσληψη εργαζομένων γίνεται κυρίως μέσω της διενέργειας διαγωνισμού (4 εταιρείες), ή/και μέσω ή/και μετά από εκδήλωση ενδιαφέροντος του ίδιου του υποψηφίου. Ακολουθεί προσωπική συνένετυξη του υποψηφίου σε 3 από τις εταιρείες της έρευνας. Η συμβολή της Πρακτικής Άσκησης είναι περιορισμένη (σε 1 εταιρεία), γεγονός που αποδίδεται στη γεωγραφική κατανομή των εταιρειών του δείγματος και τη μεγάλη απόστασή τους από το ΓΠΑ (3 στη Δυτική και Κεντρική Μακεδονία και 1 στη Λήμνο). 26 Το σύνολο των εταιρειών προσβλέπει σε στενότερη συνεργασία με το ΓΠΑ, είτε στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος ή/και για την κατάρτιση προσωπικού σε εξειδικευμένα αντικείμενα. Όλες οι εταιρείες που συμμετείχαν στην έρευνα - εκτός από μια που δεν απάντησε - επλήγησαν από την οικονομική κρίση, με συνέπεια είτε να μειώθηκε ο κύκλος εργασιών (έως και 60%), είτε/και μειώθηκαν οι θέσεις απασχόλησης (σε όλες τις εταιρείες και έως και 40%), είτε/και μειώθηκε το μισθολογικό κόστος. Η αντιμετώπιση των προβλημάτων θα προκύψει από την ενίσχυση της εξωστρέφειας

27 (3 εταιρείες), τη μείωση της απασχόλησης ή/και τη διαφοροποίηση του αντικειμένου (2 εταιρείες). Σύμφωνα με την άποψη και των Αναπτυξιακών Εταιρειών το μέλλον ευνοεί τα γνωστικά αντικείμενα της Ανάπτυξης της Υπαίθρου (7 εταιρείες) και της Τεχνολογίας Τροφίμων (4 εταιρείες). Το κλίμα «επιστροφής στη γεωργία» θεωρείται και από τις 6 εταιρείες που απάντησαν στην ερώτηση ότι θα επιδράσει θετικά στη λειτουργία τους μέσω της αύξησης στη ζήτηση επενδυτικών σχεδίων στον αγροτικό και αγροτουριστικό τομέα, καθώς και από την εφαρμογή αναπτυξιακών προγραμμάτων. Επίσης, αναμένεται να αυξηθεί η ζήτηση υπηρεσιών υποστήριξης συλλογικών σχημάτων δράσης στον αγροτικό χώρο Λοιπές επιχειρήσεις Στις λοιπές επιχειρήσεις περιλαμβάνονται 2 φυτώρια και 1 εργαστήριο φυσικών, χημικών και μικροβιολογικών δοκιμών. Σ αυτές τις επιχειρήσεις απασχολούνται 21 εργαζόμενοι (9 στα φυτώρια και 12 στο εργαστήριο), από τους οποίους 4 (1 στα φυτώρια και 3 στο εργαστήριο) είναι απόφοιτοι Γεωπονικών Τμημάτων, 1 απόφοιτος του Τμήματος ΕΦΠ εργάζεται στα φυτώρια και ένας εργαζόμενος στο εργαστήριο είναι απόφοιτος του Τμήματος ΕΤΔΑ. 27 Οι απόφοιτοι του ΓΠΑ απασχολούνται ως «υπεύθυνοι παραγωγής», στον «ποιοτικό έλεγχο» ή/και στην «προώθηση αγροτικών προϊόντων και εφοδίων». Η επιστημονική κατάρτιση των αποφοίτων του ΓΠΑ κρίνεται «πολύ καλή». Η κατοχή μεταπτυχιακού διπλώματος κρίνεται επιθυμητή από 1 φυτώριο και το εργαστήριο. Η πρόσληψη εργαζομένων γίνεται κυρίως μέσω γνωριμιών και ακολουθεί προσωπική συνένετυξη του υποψηφίου. Η συμβολή της Πρακτικής Άσκησης είναι περιορισμένη (στο εργαστήριο), αν και όλες οι εταιρείες θα επιθυμούσαν να αποτελέσουν φορείς πρακτικής άσκησης στο μέλλον.

28 Οι 2 από τις 3 εταιρείες ενδιαφέρονται για συνεργασία με το ΓΠΑ, είτε στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος ή/και για την κατάρτιση προσωπικού σε εξειδικευμένα αντικείμενα. Σε όλες τις εταιρείες μειώθηκε ο κύκλος εργασιών έως και 40% ως συνέπεια της οικονομικής κρίσης, ενώ σε 1 φυτώριο οι απασχολούμενοι μειώθηκαν κατά 50%. Η αντιμετώπιση των προβλημάτων θα προκύψει από την ενίσχυση της εξωστρέφειας (2 εταιρείες), τη μείωση της απασχόλησης ή/και του μισθολογικού κόστους (1 εταιρεία) ή/και τη διαφοροποίηση του αντικειμένου (1 εταιρεία). Στα φυτώρια εκτιμούν ότι μελλοντικά ευνοούνται τα γνωστικά αντικείμενα της Φυτικής Παραγωγής και της Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων & Γεωργικής Μαηχανικής, ενώ στο εργαστήριο αντίστοιχα εκείνα της Τεχνολογίας Τροφίμων. Τέλος, εκφράζονται διιστάμενες απόψεις σχετικά με το κλίμα «επιστροφής στη γεωργία». 6. Συγκριτική ανάλυση Στην ενότητα αυτή συγκρίνονται ορισμένα βασικά ευρήματα της παρούσας έρευνας, με παρόμοια ευρήματα της έρευνας που είχε πραγματοποιήσει το Γραφείο Διασύνδεσης του ΓΠΑ την περίοδο και δημοσιεύτηκε το 2002 (ΓΠΑ Γραφείο Διασύνδεσης 2002). Με βάση λοιπόν τα ευρήματα των δύο αυτών ερευνών, οι απόφοιτοι του τμήματος ΕΦΠ εξακολουθούν να είναι οι πολυπληθέστεροι στην αγορά εργασίας, με αξιοσημείωτη σταθερότητα στο ποσοστό τους (56% το 2002 και το 2014), του τμήματος ΕΤΔΑ υπερδιπλασιάστηκαν (6% το 2002 και 14,5% το 2014), του τμήματος ΕΖΠΥ βελτίωσαν ελαφρά τη θέση τους (9% το 2002 και 10% το 2014), ενώ του τμήματος ΑΟΑ διατήρησαν το ποσοστό τους (8% το 2002 και 2014). Οι απόφοιτοι του τμήματος Βιοτεχνολογίας βελτίωσαν σημαντικά τη θέση τους στην αγορά εργασίας καταλαμβάνοντας το 2014 το 8% των απασχολουμένων του δείγματος

29 έναντι μόλις 2% το 2002, ενώ αντίθετα του τμήματος ΑΦΠ-ΓΜ υποχώρησαν κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες (14% το 2002, έναντι 3% 2014). Η επιστημονική κατάρτιση των αποφοίτων έχει βελτιωθεί καθώς το 2002 μόλις το 33% των ιδιωτικών επιχειρήσεων την αξιολογούσαν ως «άριστη» και «πολύ καλή», ενώ το 23% ως «μέτρια» και «απαράδεκτη». Αντίθετα, το 2014, το 86% των επιχειρήσεων αξιολογεί ως «άριστη» και «πολύ καλή» την επιστημονική κατάρτιση των αποφοίτων του ΓΠΑ (18% και 68%, αντίστοιχα). Το 2002, το 35% των ιδιωτικών επιχειρήσεων διαπίστωνε την ανάγκη συμπληρωματικής κατάρτισης των αποφοίτων στη χρήση των Η/Υ και στις ξένες γλώσσες. Το 2014, η κατάρτιση των αποφοίτων στη χρήση Η/Υ έχει επιτευχθεί σε σημαντικό βαθμό (μόλις το 13% των επιχειρήσεων συνεχίζει να εντοπίζει προβλήματα στη χρήση Η/Υ από τους αποφοίτους), σε αντίθεση με τις ξένες γλώσσες, καθώς το 2014, το 31% των επιχειρήσεων διέγνωσαν έλλειμμα στη χρήση τους. 29 Ενώ το 2002, μόλις το 36% των ιδιωτικών επιχειρήσεων ενδιαφερόταν ώστε οι εργαζόμενοι Γεωπόνοι να διαθέτουν μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών, το 2014 το ποσοστό αυτό αυξήθηκε στο 50%. Τα γνωστικά αντικείμενα για τα οποία ενδιαφέρονταν το 2002 οι επιχειρήσεις ήταν η Φυτοπροστασία (24%) και η Διοίκηση Επιχειρήσεων και το Marketing (14%). Το 2014, προστέθηκαν σε αυτά η Τεχνολογία Τροφίμων (που καταλαμβάνει πλέον την πρώτη θέση), η Εφοδιαστική Αλυσίδα (Logistics) και η Διατροφή των Ζώων. Οι πιο δημοφιλείς τρόποι αναζήτησης Γεωπόνων ήταν και παραμένουν οι γνωριμίες και οι αγγελίες. Έτσι, το 2002, τα δύο τρίτα των ιδιωτικών επιχειρήσεων προσλάμβαναν Γεωπόνους μέσω γνωριμιών και το 40% μέσω αγγελίας. Το 2014, το 45% των επιχειρήσεων εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τις ίδιες μεθόδους. Ήδη, από το 2002, η προσωπική συνέντευξη αποτελούσε την κύρια δοκιμασία επιλογής υποψηφίων (9 στις 10 επιχειρήσεις).

30 Ο θεσμός της πρακτικής άσκησης έχει καθιερωθεί πλέον ως ιδιαίτερα σημαντική συνιστώσα στην εκπαιδευτική διαδικασία και προσελκύει το ενδιαφέρον των ιδιωτικών φορέων. Μάλιστα, το ενδιαφέρον αυτό έχει αυξηθεί την τελευταία 12ετία, όπως αναδεικνύεται από το γεγονός ότι ενώ το 2002 το 59% των επιχειρήσεων επιθυμούσαν να αποτελέσουν φορείς πρακτικής άσκησης, το 2014 το ποσοστό έχει αυξηθεί σε 77%. 7. Αγορά Εργασίας των Γεωπόνων: Στοιχεία από τις Έρευνες Εργατικού Δυναμικού και το ΓΕΩΤΕΕ 7.1. Στοιχεία από τις Έρευνες Εργατικού Δυναμικού Για τη διαμόρφωση μίας όσο το δυνατόν πληρέστερης εικόνας σχετικά με την κατάσταση που επικρατεί στην αγορά εργασίας των Γεωπόνων, παρουσιάζονται στην ενότητα αυτή ορισμένα στοιχεία που προέρχονται από ανάλυση των πρωτογενών δεδομένων της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ 2. Ειδικότερα, εξετάζεται η επαγγελματική απασχόληση των αποφοίτων της κατηγορίας 340, δηλ. αυτών που έχουν αποφοιτήσει από ΑΕΙ Γεωπονίας, Τεχνολογίας τροφίμων, κ.λπ.. Η χρονική περίοδος αναφοράς των στοιχείων είναι το τέταρτο τρίμηνο του 2008 και το τέταρτο τρίμηνο του 2013, επομένως μπορούμε να διαπιστώσουμε και την επίδραση της τρέχουσας κρίσης σε ορισμένα κρίσιμα μεγέθη της εν λόγω αγοράς εργασίας. 30 Όπως φαίνεται στον πίνακα 11, κατά τη διάρκεια της περιόδου , ο αριθμός των απασχολουμένων Γεωπόνων υπέστη μια πολύ μεγάλη μείωση, κατά 25,4%. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μείωση αυτή είναι κατά τρείς ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερη από την αντίστοιχη μείωση για το σύνολο των απασχολουμένων στην Ελληνική οικονομία. Παράλληλα, αυξήθηκαν πάρα πολύ και οι άνεργοι Γεωπόνοι, τόσο σε απόλυτα μεγέθη, όσο και ως ποσοστό στους οικονομικά ενεργούς, το οποίο διπλασιάστηκε στην εξεταζόμενη περίοδο, φθάνοντας το 24,9% στα τέλη του Η μελετητική ομάδα εκφράζει τις θερμές της ευχαριστίες στον συνάδελφο Σταύρο Ζωγραφάκη, Αναπληρωτή Καθηγητή του Τμ. ΑΟΑ για την παροχή των στοιχείων αυτών.

31 Πίνακας 11: Βασικά στοιχεία της αγοράς εργασίας των αποφοίτων ΑΕΙ Γεωπονίας, Τεχνολογίας τροφίμων, κ.λπ. Απασχολούμενοι (σε χιλιάδες) 2013 ΙV IV % μεταβολή -25,4% Άνεργοι (σε χιλιάδες) 2013 ΙV IV % μεταβολή 78,1% Μη οικονομικά ενεργοί (σε χιλιάδες) 2013 ΙV IV % μεταβολή 0,8% Ποσοστό Ανεργίας 2013 ΙV 24,9% 2008 IV 12,2% Πηγή: Επεξεργασμένα στοιχεία Έρευνας Εργατικού Δυναμικού, ΕΛ.ΣΤΑΤ. 31 Πολύ σημαντικές είναι και οι μεταβολές που σημειώθηκαν στο είδος της επαγγελματικής απασχόλησης των Γεωπόνων. Έτσι, στα τέλη του 2013, τρείς κατηγορίες δραστηριοτήτων συγκεντρώνουν περίπου τα 2/3 του συνόλου των απασχολουμένων Γεωπόνων: η δημόσια διοίκηση, το λιανικό και χονδρικό εμπόριο, εκτός του εμπορίου μηχανοκίνητων οχημάτων (πίν. 12). Ταυτόχρονα, παρατηρούνται σημαντικές ανακατατάξεις, με πτωτικές τάσεις για ορισμένες δραστηριότητες και αυξητικές σε κάποιες άλλες.

32 Πίνακας 12: Είδος Απασχόλησης των αποφοίτων ΑΕΙ Γεωπονίας, Τεχνολογίας τροφίμων, κ.λπ Επαγγελματική Δραστηριότητα 2008 IV 2013 IV Δημόσια διοίκηση και άμυνα, υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση Λιανικό εμπόριο, εκτός από το εμπόριο μηχανοκίνητων οχημάτων Χονδρικό εμπόριο, εκτός από το εμπόριο μηχανοκινήτων οχημάτων 32,7% 28,3% 16,1% 18,9% 12,7% 16,8% ,5% 64,0% 4 Εκπαίδευση 6,5% 2,3% 5 Βιομηχανία τροφίμων 5,4% 1,3% 6 Φυτική και ζωική παραγωγή, θήρα και συναφείς δραστηριότητες 3,7% 6,7% 7 Επιστημονική έρευνα και ανάπτυξη 0,5% 3,2% 8 Δασοκομία και υλοτομία 1,5% 1,8% 9 Παραγωγή βασικών φαρμακευτικών προϊόντων και φαρμακευτικών σκευασμάτων 1,1% 0,9% 10 Συλλογή, επεξεργασία και διάθεση αποβλήτων, ανάκτηση υλικών 0,3% 1,5% 11 Χονδρικό και λιανικό εμπόριο και επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων 1,2% 12 Δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης 3,7% Δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών σε κτίρια 13 3,8% και εξωτερικούς χώρους 14 Δραστηριότητες υπηρεσιών πληροφορίας 1,0% 1,0% 15 Δραστηριότητες χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, με εξαίρεση τις ασφάλειες 0,4% 0,8% 16 Νομικές και λογιστικές δραστηριότητες 2,0% 1,9% 17 Δραστηριότητες κεντρικών γραφείων δραστηριότητες παροχής συμβουλών 0,7% 18 Αρχιτεκτονικές δραστηριότητες και δραστηριότητες μηχανικών 1,3% 2,3% 19 Άλλες επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες 2,8% 1,6% 20 Δραστηριότητες απασχόλησης 0,9% 21 Δραστηριότητες νοικοκυριών ως εργοδοτών οικιακού προσωπικού 2,0% 1,4% 22 Λοιπές 6,4% 2,9% 32 ΣΥΝΟΛΟ 100,0% 100,0% Πηγή: Επεξεργασμένα στοιχεία Έρευνας Εργατικού Δυναμικού, ΕΛΣΤΑΤ

33 Έτσι, οι δραστηριότητες που εμφανίζουν έντονα πτωτικές τάσεις στην απασχόληση Γεωπόνων είναι η δημόσια διοίκηση, η εκπαίδευση και η βιομηχανία τροφίμων. Προφανώς, οι εξελίξεις που σημειώνονται τα τελευταία χρόνια στους τομείς αυτούς δραστηριοτήτων, ως αποτέλεσμα και της κρίσης της Ελληνικής οικονομίας, δεν έχουν αφήσει ανεπηρέαστο το είδος της απασχόλησης των Γεωπόνων. Ανησυχητικό, πάντως, είναι το γεγονός ότι οι πτωτικές αυτές τάσεις καταγράφονται σε δύο κρίσιμους τομείς του Δημοσίου, αλλά και στον επίσης κρίσιμο τομέα της βιομηχανίας τροφίμων. Από την άλλη πλευρά, μέσα στο περιβάλλον της κρίσης, αξιοσημείωτες αυξητικές τάσεις καταγράφονται σε τέσσερις κατηγορίες δραστηριοτήτων: Το λιανικό και κυρίως το χονδρικό εμπόριο, που αυξάνουν τη συμμετοχή τους κατά περίπου τρείς και τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες, αντίστοιχα. Η φυτική και ζωική παραγωγή, που αυξάνουν τη συμμετοχή τους κατά τρείς ποσοστιαίες μονάδες. Αυτή η αύξηση αποτελεί μια σαφή ένδειξη για στροφή πολλών γεωπόνων προς την επαγγελματική ενασχόλησή τους στη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή. Η επιστημονική έρευνα και ανάπτυξη, της οποίας το ποσοστό παρότι είναι χαμηλό, εξαπλασιάζεται στην εξεταζόμενη περίοδο Στοιχεία του ΓΕΩΤΕΕ Από τα στοιχεία του ΓΕΩΤΕΕ προκύπτει ότι οι εγγεγραμμένοι απόφοιτοι του ΓΠΑ στα μητρώα του, στις αρχές του 2014, είναι συνολικά Το 25,6% των εγγεγραμμένων είναι απόφοιτοι του τμήματος ΕΦΠ, το 9,3% του τμήματος ΕΤΔΑ, το 8,4% του τμήματος ΑΦΠ-ΓΜ, το 7,6 του τμήματος ΑΟΑ, το 7% του τμήματος ΕΖΠΥ και το 5,1% του τμήματος Β. Για το 37,1% των εγγεγραμμένων δεν είναι γνωστό το τμήμα αποφοίτησης (διάγραμμα 4).

34 Διάγραμμα 4: Κατανομή των αποφοίτων του ΓΠΑ που είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο του ΓΕΩΤΕΕ, ανάλογα με το τμήμα αποφοίτησης ΑΟΑ; 7,60% ΑΦΠΓΜ; 8,37% ΛΟΙΠΑ; 37,12% ΓΒ; 5,08% ΕΤΔΑ; 9,26% ΕΦΠ; 25,57% ΕΖΠΥ; 7,00% Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΓΕΩΤΕΕ Η ανεργία των Γεωπόνων που είναι εγγεγραμμένοι στα μητρώα του ΓΕΩΤΕΕ ανέρχεται σε 41% (βλ. πίν. 13). Ειδικότερα, το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας εμφανίζουν οι απόφοιτοι των τμημάτων ΕΖΠΥ και ΕΤΔΑ με 48% και ακολουθούν οι απόφοιτοι του τμήματος ΑΟΑ με 47%. 34

35 Πίνακας 13: Κατανομή των αποφοίτων του ΓΠΑ που είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο του ΓΕΩΤΕΕ ανάλογα με την κατάσταση απασχόλησης ΑΟΑ ΑΦΠ- ΓΜ ΓΒ ΕΤΔΑ ΕΦΠ ΕΖΠΥ ΛΟΙΠΑ ΣΥΝΟΛΟ ΑΝΕΡΓΟΙ 47% 37% 44% 48% 38% 48% 38% 41% ΔΗΜΟΣΙΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ 6% 6% 9% 8% 4% 12% 7% 7% ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΕΡΕΥΝΑ 1% 3% 3% 3% 2% 2% 4% 3% ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ 15% 23% 17% 8% 23% 11% 18% 18% ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ 1% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% ΕΤΕΡΟΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ 4% 3% 1% 3% 2% 1% 2% 2% ΙΔΙΩΤΙΚΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ 15% 14% 13% 21% 17% 17% 17% 17% ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ 4% 5% 6% 2% 6% 1% 5% 5% ΣΥΜΒΑΣΙΟΥΧΟΙ 6% 4% 4% 6% 5% 5% 7% 6% ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΕΥΡΥΤΕΡΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΤΟΜΕΑ 1% 5% 2% 1% 2% 2% 2% 2% ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% ΣΥΝΟΛΟ 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΓΕΩΤΕΕ 35 Ως προς το είδος της απασχόλησης των Γεωπόνων (πίν. 13), το μεγαλύτερο ποσοστό των εργαζόμενων αποφοίτων είναι ελεύθεροι επαγγελματίες (18,2%), τόσο στο σύνολο των εγγεγραμμένων, όσο και στους αποφοίτων όλων των τμημάτων εκτός των τμημάτων ΕΤΔΑ και ΕΖΠΥ, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως ως ιδιωτικοί υπάλληλοι. Αντιστρόφως, η δεύτερη δημοφιλέστερη κατηγορία απασχόλησης για το σύνολο των εγγεγραμμένων είναι οι ιδιωτικοί υπάλληλοι (17%), πλην των τμημάτων ΕΤΔΑ και ΕΖΠΥ για τους απόφοιτους των οποίων το ελεύθερο επάγγελμα αποτελεί τη δεύτερη επαγγελματική τους απασχόληση. Την τρίτη θέση καταλαμβάνουν οι δημόσιοι υπάλληλοι (6,5%) με αξιοσημείωτη τη συμμετοχή των αποφοίτων των τμημάτων ΕΖΠΥ (12,2%), Β (8,8%) και ΕΤΔΑ (8,1%).

36 Πίνακας 14: Ποσοστό ανεργίας των αποφοίτων του ΓΠΑ που είναι εγγεγραμμένοι στο μητρώο του ΓΕΩΤΕΕ, κατά τμήμα αποφοίτησης και ηλικιακή ομάδα ΑΟΑ ΑΦΠ- ΓΜ ΓΒ ΕΤΔΑ ΕΦΠ ΕΖΠΥ ΛΟΙΠΑ ΣΥΝΟΛΟ ΑΝΔΡΕΣ ΕΩΣ 35 ΕΤΩΝ 57,3% 61,8% 64,2% 48,5% 58,9% 58,4% 56,1% 57,2% ΑΠΌ 36 ΕΩΣ 50 33,3% 11,9% 19,0% 26,3% 15,8% 28,2% 20,4% 19,6% ΕΤΩΝ ΑΝΩ ΤΩΝ 50 ΕΤΩΝ 12,2% 20,0% 5,4% 6,7% ΣΥΝΟΛΟ 40,4% 27,5% 40,5% 38,2% 31,9% 44,0% 32,3% 33,9% ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΩΣ 35 ΕΤΩΝ 66,4% 71,8% 64,0% 69,0% 65,9% 70,6% 61,2% 65,5% ΑΠΌ 36 ΕΩΣ 50 28,3% 27,9% 23,1% 27,6% 33,6% 29,4% 28,9% 29,5% ΕΤΩΝ ΑΝΩ ΤΩΝ 50 ΕΤΩΝ 0,6% 0,4% 0,8% 0,4% ΣΥΝΟΛΟ 53,2% 51,9% 47,2% 56,0% 49,1% 54,7% 45,3% 49,5% ΣΥΝΟΛΟ ΕΩΣ 35 ΕΤΩΝ 62,6% 67,1% 64,1% 61,3% 62,0% 64,0% 58,6% 61,5% ΑΠΌ 36 ΕΩΣ 50 31,2% 16,9% 20,9% 26,9% 21,9% 28,7% 23,5% 23,3% ΕΤΩΝ ΑΝΩ ΤΩΝ 50 ΕΤΩΝ 8,3% 12,3% 16,7% 9,1% 9,2% ΣΥΝΟΛΟ 46,6% 37,2% 44,1% 48,4% 38,5% 48,5% 37,7% 40,6% 36 Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΓΕΩΤΕΕ Τα ποσοστά ανεργίας των αποφοίτων του ΓΠΑ διαφοροποιούνται σημαντικά, ανάλογα με την ηλικία (πίν. 14). Ειδικότερα, το ποσοστό ανεργίας των νέων Γεωπόνων ανέρχεται σε 61,5%, υπερδιπλάσιο του ποσοστού ανεργίας της ηλικιακής ομάδας ετών (23,3%), ενώ οι ηλικίες άνω των 50 ετών εμφανίζουν ποσοστό ανεργίας χαμηλότερο του 10%. Αναλυτικότερα, τα υψηλότερα ποσοστά νέων ανέργων Γεωπόνων εμφανίζονται στο τμήμα ΑΦΠ-ΓΜ (δύο στους τρεις νέους αποφοίτους του είναι άνεργοι), ενώ στην ηλικιακή ομάδα ετών, στο τμήμα

37 ΑΟΑ (31,2%). Ως προς το φύλο των ανέργων, σε όλες τις ηλικιακές κατηγορίες, οι γυναίκες πλήττονται περισσότερο από την ανεργία συγκριτικά με τους άνδρες. Ένας στους τρείς άνδρες και μια στις δύο γυναίκες που αποφοίτησαν από το ΓΠΑ είναι άνεργοι, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας εμφανίζουν οι γυναίκες έως 35 ετών που είναι απόφοιτες του τμήματος ΑΦΠ-ΓΜ (71,8%) και το χαμηλότερο οι άνδρες άνω των 50 ετών για τους οποίους δεν υπάρχουν στοιχεία για το τμήμα αποφοίτησης (5,4%). 8. Σύνοψη - Συμπεράσματα Η αδυναμία επικοινωνίας με το 37% των ιδιωτικών επιχειρήσεων που βρίσκονται στις βάσεις δεδομένων του ΓΠΑ γεννά εύλογα ερωτήματα για το κατά πόσο οι ενλόγω επιχειρήσεις εξακολουθούν να λειτουργούν. Οι 33 επιχειρήσεις που απάντησαν στο ερωτηματολόγιο της έρευνας αντιπροσωπεύουν ένα ευρύ φάσμα μη δημόσιων φορέων: 13 εταιρείες παραγωγής-εμπορίας γεωργικών προϊόντων ή/και εφοδίων, 10 βιομηχανίες, 7 αναπτυξιακές εταιρείες, 2 φυτώρια και 1 μικροβιολογικό εργαστήριο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, οι απόφοιτοι του ΓΠΑ απασχολούνται κυρίως στην προώθηση αγροτικών προϊόντων και εφοδίων και ως υπεύθυνοι παραγωγής, και δευτερευόντως στον ποιοτικό έλεγχο και στη διαχείριση ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Η επιστημονική κατάρτιση των αποφοίτων του ΓΠΑ, κρίνεται από το 86% των επιχειρήσεων που τους απασχολούν, από «πολύ καλή» έως «άριστη», και από το 14% «καλή». Ταυτόχρονα όμως, το 30% των επιχειρήσεων διέγνωσαν έλλειμμα στη χρήση των ξένων γλωσσών και μόλις το 11% στη χρήση Η/Υ. 37 Περίπου οι μισές επιχειρήσεις θα επιθυμούσαν οι απασχολούμενοι Γεωπόνοι να κατέχουν μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών, ιδιαίτερα στα γνωστικά πεδία: Τεχνολογίας Τροφίμων, Φυτοπροστασίας, Μάρκετινγκ, Αγροτικής Ανάπτυξης, Οργάνωσης & Διοίκησης Επιχειρήσεων, Εφοδιαστικής Αλυσίδας (Logistics) και Διατροφής Ζώων.