Συμμετοχή των Νέων και Παγκόσμια Πολιτότητα: Προκλήσεις και Συστάσεις για το `Εργο Future Youth Schools Forum. Συνοπτική Έκθεση

Transcript

1 3 Συμμετοχή των Νέων και Παγκόσμια Πολιτότητα: Προκλήσεις και Συστάσεις για το `Εργο Future Youth Schools Forum Συνοπτική Έκθεση

2 Συνοπτική Έκθεση Η παρούσα έκθεση αναλύει και αξιολογεί τις τρέχουσες ανάγκες του έργου Future School Youth Forums σε σχέση με τη συμμετοχή των νέων και την εκπαίδευση για την παγκόσμια πολιτότητα. Η μελέτη συνθέτει πληροφορίες για το πώς μπορεί να δημιουργηθεί ένα μοντέλο προγράμματος σπουδών που να αφορά ευρύτερα την Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς αποκλεισμούς, που να είναι βιώσιμο, δικτυωμένο και να συνδέεται με τα Συνέδρια νεολαίας για την παγκόσμια πολιτότητα που οργανώνται από τα ίδια τα σχολεία για τα σχολεία στην Κύπρο, την Ιταλία, τη Λιθουανία, την Πολωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η έκθεση έχει ως στόχο να γίνουν αντιληπτές οι ομοιότητες και οι διαφορές στο πλαίσιο των εν λόγω χωρών και να συγκριθούν με τις ευρύτερες ευρωπαϊκές τάσεις. Συζητείται με μεγαλύτερη λεπτομέρεια η τρέχουσα εφαρμογή των Συνεδριών νεολαίας, η παγκόσμια πολιτότητα και η συμμετοχή των νέων σε κάθε μία από τις 5 χώρες - και ως εκ τούτου στα 7 εθνικά συστήματα (καθώς η Ουαλία και η Σκωτία έχουν τα δικά τους συστήματα) και σε όλη την Ευρώπη. Η έκθεση θα βοηθήσει τα ενδιαφερόμενα μέρη, τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους εταίρους να κατανοήσουν καλύτερα τις ανάγκες του έργου, έτσι ώστε να μπορούν να σχεδιάσουν καλύτερα τα αποτελέσματα του έργου. Μέθοδοι Ανάλυσης Οι μέθοδοι ανάλυσης για την Έκθεση Αναφοράς περιλαμβάνουν ποιοτική ανάλυση δεδομένων που συλλέγηκαν από τις ομάδες νέων και έρευνα που διεξήχθηκε στη βάση επίσημων εγγράφων για την εκπαιδευτική πολιτική κάθε χώρας. Ευρήματα & Συμπεράσματα Τα αποτελέσματα της ανάλυσης δεδομένων δείχνουν μια τάση μείωσης της συμμετοχής των νέων στην πολιτική και την πρακτική της εκπαίδευσης. Τόσο στην τυπική όσο και στην άτυπη εκπαίδευση δεν υπάρχουν αρκετές ευκαιρίες για την ανάπτυξη δεξιοτήτων, όπως η ηγεσία, τα κίνητρα, η εμπλοκή, η αυτο-έκφραση, η δημιουργικότητα και η επιχειρηματικότητα. Παρατηρείται επίσης σε κάποιες χώρες ότι δεν υπάρχουν ευκαιρίες για την εκπαίδευση και την κατάρτιση των εκπαιδευτικών σχετικά με το πώς να καλλιεργήσουν τις δεξιότητες των μαθητών και την προώθηση της Εκπαίδευσης για την Παγκόσμια Πολιτότητα, που με τη σειρά της, προωθεί την ενεργό συμμετοχή των νέων. Η αυτονομία των μεθόδων διδασκαλίας, η οργάνωση και τα σχολικά προγράμματα σε όλα τα εθνικά συστήματα επηρεάζουν την πολιτική και πρακτική της Εκπαίδευσης για την Παγκόσμια Πολιτότητα με διάφορους τρόπους. Αν και υπάρχει μια σειρά από πρωτοβουλίες και προγράμματα για την Εκπαίδευση για την Παγκόσμια Πολιτότητα σε επίπεδο πολιτικής, η εφαρμογή μιας παγκόσμιας προοπτικής δεν αποτελεί ρητή απαίτηση του προγράμματος σπουδών σε διάφορες χώρες και η επίσημη θέση της έχει αποδυναμωθεί από το Το πρόγραμμα σπουδών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την Εκπαίδευση για την Παγκόσμια Πολιτότητα ενσωματώνει ιδέες και έννοιες όπως: τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ισότητα, η αλληλεγγύη και η αποδοχή της διαφορετικότητας, η κοινωνική δικαιοσύνη, η ειρήνη, η φτώχεια, η ανεργία, η βιώσιμη ανάπτυξη και τα περιβαλλοντικά ζητήματα.

3 Το έργο έχει ως στόχο την αντιμετώπιση των «νέων που βρίσκονται σε κίνδυνο». Μια εθνική ανάλυση των χωρών που συμμετέχουν στο έργο Future Youth Schools Forums έδειξε μια έλλειψη επίσημου και συλλογικού ορισμού που θα μπορούσε να υιοθετηθεί στο πλαίσιο του Έργου, με την κάθε χώρα να ερμηνεύει τον όρο σύμφωνα με εθνικές αναφορές και δείκτες (όπως δωρεάν σχολικά γεύματα στο Ηνωμένο Βασίλειο). Ο όρος αυτός, ωστόσο, έχει μια ισχυρή διαισθητική έννοια και όταν λέμε «νέοι που βρίσκοντια σε κίνδυνο», αναφερόμαστε σε εκείνους που διατρέχουν κίνδυνο πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου. Αυτό ορίζεται ως «οι νέοι που εγκαταλείπουν την εκπαίδευση και την κατάρτιση, έχοντας μόνο κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή λιγότερο και που δεν είναι πλέον στην εκπαίδευση και την κατάρτιση». 1 Πιθανοί παράγοντες κινδύνου για τους νέους αυτής της κατηγορίας είναι οι ακόλουθοι: Κοινωνικο-οικονομικό υπόβαθρο νέοι που προέρχονται από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα ή/ και έχουν άλλα υποβόσκοντα οικογενειακά ζητήματα, Υπόβαθρο μετανάστευσης ή μειονότητας οι νέοι που είναι αλλόγλωσσοι, Οι νέοι με μαθησιακές δυσκολίες και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή σχολική αποτυχία (δεν έχουν πάρει τη βάση στα μαθήματα). Η πλήρης έκθεση παρέχει πρώτα μια επισκόπηση των 7 εθνικών εκπαιδευτικών πλαισίων (Αγγλία, Ουαλία, Σκωτία, Κύπρος, Ιταλία, Λιθουανία και Πολωνία) και, στη συνέχεια, παρουσιάζει την άποψη των εκπαιδευτικών και των νέων της κάθε μιας από τις χώρες αυτές. Οι ομάδες εστίασης εκπαιδευτικών έδειξαν με στοιχεία ότι η συμμετοχή της νεολαίας απαιτεί δεξιότητες όπως η δημιουργικότητα, η κριτική σκέψη, η ηγεσία, οι δεξιότητες επικοινωνίας, η δημόσια ομιλία, η πολιτότητα, η κριτική σκέψη και οι δεξιότητες της έρευνας. Επίσης, σημαντική για τη συμμετοχή της νεολαίας σε σχολικό επίπεδο, φαίνεται να είναι η σχέση που χτίζεται μεταξύ του μαθητή και των εκπαιδευτικών του σχολείου, κάτι που ενισχύει τα κίνητρα και την ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης για να ακούγεται η φωνή κάποιου, παρά η έλλειψη αυτοπεποίθησης ή η συστολή. Η ανάγκη για περισσότερο χρόνο και χώρο για την εδραίωση της συμμετοχής των νέων και την εμπλοκή τους σε παγκόσμια ζητήματα τόσο στις σχολικές όσο και στις εξωσχολικές δραστηριότητες, ήταν ένα πολύ ισχυρό και επαναλαμβανόμενο θέμα συζήτησης σε όλες τις ομάδες εστίασης εκπαιδευτικών. Σύμφωνα με τους εκπαιδευτικούς, οι νέοι έχουν μια δίψα για μάθηση σχετικά με τα παγκόσμια ζητήματα την οποία το σχολικό σύστημα δεν φαίνεται να ικανοποιεί. Μέσα στην τάξη όλοι οι εκπαιδευτικοί ανέφεραν ότι υπήρχε μια ισχυρή έμφαση στα μαθήματα ειδικότητας και στην προετοιμασία των μαθητών για να περάσουν τις εξετάσεις, αλλά λίγος χώρος για να χτίσουν πάνω στα ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις των παιδιών. Κάποιοι εκπαιδευτικοί εντόπισαν μια συσχέτιση μεταξύ της εστίασης στο πρόγραμμα σπουδών και των ακαδημαϊκών επιτευγμάτων και της έλλειψης ευρύτερων ενδιαφερόντων των νέων εκτός σχολείου. Αυτό αποδόθηκε σε εκπαιδευτικούς που δεν έχουν αρκετό χρόνο για να διερευνήσουν ή να ενθαρρύνουν τα προσωπικά ενδιαφέροντα των νέων. Προβληματιζόμενοι για την Εκπαίδευση για την Παγκόσμια Πολιτότητα στην τάξη, οι εκπαιδευτικοί αντιλήφθηκαν τη σημασία της ανάπτυξης δεξιοτήτων παρά της γνώσης για παγκόσμια ζητήματα. Οι εκπαιδευτικοί χαρακτήρισαν ως «νέους που βρίσκονται σε κίνδυνο», τους μαθητές των οποίων η πρώτη γλώσσα δεν είναι η γλώσσα της χώρας που ζουν, αυτούς που έχουν μαθησιακές δυσκολίες

4 και ειδικές ανάγκες, χαμηλότερους βαθμούς στο σχολείο, οικονομικές δυσκολίες και/ ή οικογενειακά ζητήματα. Συχνά «οι νέοι που βρίσκονται σε κίνδυνο» δεν φαίνεται να έχουν τα κίνητρα ή την αυτοπεποίθηση να μιλήσουν για να ακουστούν οι απόψεις τους. Οι εκπαιδευτικοί είχαν σε μεγάλο βαθμό την αίσθηση ότι με την παροχή ευκαιριών για την εμπλοκή των πολιτών, ενδεχομένως να υπάρχει μια άμεση συσχέτιση με τη βελτίωση της αυτοπεποίθησης αυτών των μαθητών και τα αυξημένα κίνητρα για να συμμετέχουν ενεργά σε διάφορες δραστηριότητες του σχολείου. Οι εκπαιδευτικοί είχαν επίσης σε μεγάλο βαθμό την αίσθηση ότι με την παροχή ευκαιριών για τη συμμετοχή των μαθητών αυτών στην πολιτότητα, ενδεχομένως να υπάρχει μια άμεση συσχέτιση με τη βελτίωση των βαθμών τους. Οι ομάδες εστίασης νέων, από την άλλη πλευρά, σχεδιάστηκαν με σκοπό την κατανόηση των τρέχουσων εμπειριών των νέων για συμμετοχή τους εντός και εκτός σχολείου, συμπεριλαμβανομένου του οράματός τους για ένα τέλειο σχολείο. Οι ομάδες εστίασης έψαξαν για ιδέες για το πώς να αποκτήσουν ένα ικανοποιητικό επίπεδο συμμετοχής ως παγκόσμιοι και ντόπιοι πολίτες. Η ανάλυση της ομάδας νέων στην πλήρη έκθεση έχει χωριστεί στις 5 ακόλουθες ενότητες: αντίληψη των νέων για το τέλειο σχολείο, μάθηση σχετικά με τις δεξιότητες που απαιτούνται για ενεργό συμμετοχή, ευκαιρίες συμμετοχής, Παγκόσμια Πολιτότητα και τι σημαίνει για αυτούς και το πώς αισθάνονται ότι μπορούν να συμβάλουν στην αλλαγή. Αναλύοντας τις ατομικές και συλλογικές ερωτήσεις, διαφάνηκαν διάφορες δηλώσεις που προκύπτουν από τους νέους σε όλη την Ευρώπη, που καταδεικνύουν το πώς διαμορφώνεται η συμμετοχή τους σε ένα τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο, τον τρόπο με τον οποίο αυτό αντανακλάται στους ρόλους και τις ευθύνες τους ως πολίτες και στην άποψή τους σχετικά με το σχολείο ως θεσμικό όργανο. Συστάσεις Με βάση την ποιοτική ανάλυση και τη βιβλιογραφική έρευνα, όπως παρουσιάζονται στην πλήρη έκθεση αναφοράς, μπορούν να εξαχθούν οι ακόλουθες συστάσεις όσον αφορά την εκπαιδευτική πολιτική, καθώς και την προετοιμασία και την υλοποίηση του έργου Future Youth Schools Forum στα σχολεία. Το Έργο Future Youth Schools Forum και Εκπαιδευτική Πολιτική Περιληφθούν τόσο στην προϋπηρεσιακή όσο και την ενδοϋπηρεσιακή κατάρτιση των εκπαιδευτικών η ανάπτυξη των δεξιοτήτων, όπως, η ηγεσία, η συμμετοχή, η συνεργασία Δοθεί στους νέους «φωνή», παρέχοντάς τους χρόνο μέσα από σχολικές και εξωσχολικές δραστηριότητες για να εκφράσουν τις σκέψεις και τις απόψεις τους Υποστηριχθεί η συμμετοχή των νέων σε σχολικό επίπεδο, με την ανάπτυξη αυξημένης συνεργασίας με τη διοίκηση του σχολείου, τους εκπαιδευτικούς και τους νέους.

5 Προετοιμασία και Υλοποίηση του Έργου Future Youth Schools Forum Επικεντρωθούμε στο χτίσιμο των δεξιοτήτων ηγεσίας. Θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην ενεργοποίηση, έτσι ώστε οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές να έχουν πραγματικές ευκαιρίες για να δράσουν και να συμμετέχουν Εξηγηθεί η κατανόηση των εκπαιδευτικών της συμμετοχής για τους σκοπούς του Έργου, με τακτικές συναντήσεις πρόσωπο με πρόσωπο με τους συμμετέχοντες και τους συνεργάτες Προσφερθούν τόσο στους εκπαιδευτικούς όσο και στους νέους κάποιες/όλες οι ευθύνες σχετικά με την οργάνωση και την ανάπτυξη του Συνεδρίου στο σχολείο τους. Ο ρόλος της διεύθυνσης του σχολείου και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο στην υποστήριξη των δραστηριοτήτων των νέων Προσφερθούν στους νέους ευκαιρίες για συζήτηση σχετικά με το τι διαβάζουν, τι παρακολουθούν και τι ακούν σχετικά με τα παγκόσμια ζητήματα. Ο στόχος είναι να ενθαρρυνθεί η κριτική σκέψη σε σχέση με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης για την υποστήριξη της προετοιμασίας τους για να συμμετάσχουν σε ένα Συνέδριο Αξιοποιηθεί η ελευθερία που παρέχεται στο πλαίσιο των εξωσχολικών δραστηριοτήτων, όπως ο χρόνος του εκπαιδευτικού για να παραδώσει μια δραστηριότητα από την ύλη του προγράμματος σπουδών σε ολόκληρο το σχολείο, για να ενθαρρύνει «καινούριους» μαθητές να εμπλακούν στην προετοιμασία και την υλοποίηση του Συνεδρίου και να αναλάβουν ενεργό δράση Παρέχονται ευρύτερες δυνατότητες για την «πραγματική» την ηγεσία των μαθητών, όπως για παράδειγμα να προγραμματίσουν και να διδάξουν ένα μάθημα, να προεδρεύουν συνελεύσεων, να ακούν τις ανάγκες και τα θέλω των νέων και να τους υποστηρίζουν για να επιτύχουν. Το έργο θα πρέπει να επικεντρωθεί στην ενθάρρυνση διαφορετικών μεθόδων συμμετοχής να ενισχύσει την ευαισθητοποίηση των νέων στα παγκόσμια ζητήματα να ενθαρρύνει τους νέους να συμμετέχουν στην τοπική τους κοινότητα. Το Έργο Future Youth Schools Forum και οι Πόροι α) Αναπτυχθούν οι πόροι του προγράμματος σπουδών που μπορούν να υλοποιηθούν στο πλαίσιο όλων των μαθημάτων του σχολείου. Οι πόροι πρέπει να σχεδιάζονται για να αξιοποιούνται τόσο για τις μικρότερες όσο και για τις μεγαλύτερες περιόδους στο χρόνο του εκπαιδευτικού ή στο πρόγραμμα σπουδών β) Γίνει επικέντρωση κατά την ανάπτυξη των πόρων στη μάθηση μέσω ομοτίμων, την καθοδήγηση και τη συμβουλευτική μεταξύ των εκπαιδευτικών και των νέων γ) Μεταφραστούν οι πόροι στις εθνικές γλώσσες δ) Συμπεριληφθούν στους πόρους βίντεο, ψηφιακές δραστηριότητες, χρήση των ΤΠΕ ε) Προγραμματιστεί χρόνος για την ανταλλαγή σκέψεων, ιδεών σχετικά με παγκόσμια ζητήματα σε μικρές ομάδες και συζητήσεις για να αποσαφηνιστούν τυχόν ασαφή θέματα στ) Δημιουργηθούν ευκαιρίες, όπου είναι δυνατόν, στο πρόγραμμα σπουδών για να βοηθήσουν τους εκπαιδευτικούς να ενσωματώσουν μαθησιακούς πόρους στα μαθήματά τους.