ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: ΝΕΟ-ΟΘΩΜΑΝΙΣΜΟΣ ή ΜΕΓΑΛΟΜΑΝΙΑ;

Transcript

1 1 ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: ΝΕΟ-ΟΘΩΜΑΝΙΣΜΟΣ ή ΜΕΓΑΛΟΜΑΝΙΑ; Του Ευστρατίου Χαραλάµπους Υποστράτηγου ε.α. Παρακολουθώντας, µέσα από τον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, τις εργασίες του 3 ου Συνεδρίου των τούρκων πρέσβεων (περίπου 180), που πραγµατοποιήθηκε στην Άγκυρα και το Ερζερούµ από 3-7 Ιαν 2011, διαπιστώνει κανείς τις αντιφάσεις και το µεγαλοϊδεατισµό που απορρέουν κυρίως από τις θέσεις που ανέπτυξε ο κύριος εκφραστής της νέας τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, Υπουργός των Εξωτερικών καθηγητής Αχµέτ Νταβούτογλου. Στόχοι της Τουρκικής Εξωτερικής Πολιτικής Οι νέοι στόχοι, όπως τέθηκαν από τον ΥΠΕΞ Νταβούτογλου και τον υπεύθυνο για τις σχέσεις µε την Ε.Ε. Υπουργό Μπαγίς δύνανται να εξαχθούν από τις παρακάτω οδηγίες και νουθεσίες των δύο υπουργών: - Εάν πρόκειται να δηµιουργηθεί µια νέα παγκόσµια τάξη πραγµάτων θα είµαστε µία από τις χώρες που θα θέσει θεµέλιο λίθο και έχουµε τη δύναµη να το κάνουµε. εν πρέπει να επαναλάβουµε το λάθος που κάναµε κατά τη διάρκεια του Α ΠΠ, όπου περιµέναµε να δηµιουργηθεί η νέα τάξη πραγµάτων και µετά αντιδράσαµε. Εάν συµµετάσχουµε στη διαµόρφωση της νέας κατάστασης θα είµαστε πρωτοπόροι και προς τούτο έχουµε τα συµφέροντα µας, τις ικανότητες και τη δύναµη. - Ο ρόλος της Τουρκίας για τη νέα περίοδο είναι αυτός της <<έξυπνης Χώρας>>( akıl ülke), η οποία στα διεθνή ζητήµατα προβλέπει τα γεγονότα, συµµετέχει στη λήψη µέτρων, εισακούεται η φωνή της και παρουσιάζει εναλλακτικές λύσεις για τα παρουσιαζόµενα προβλήµατα.

2 2 Εάν δηµιουργηθεί µια οµάδα <<έξυπνων Χωρών >> η Τουρκία πρέπει να συµπεριλαµβάνεται. - Η πολιτική µας πρέπει να έχει όραµα << vizyon diş politika >>, οι διπλωµάτες πρέπει να είναι οραµατιστές και όχι να τρέχουν, ως πυροσβέστες, πίσω από τα γεγονότα. - Πρέπει να υπερνικήσουµε το αίσθηµα κατωτερότητας και να αναδείξουµε προσωπικότητες διεθνούς κύρους. Είµαστε υποχρεωµένοι να καταστήσουµε γνωστό ότι οι ρόλοι που µας ανατίθενται δεν µας ταιριάζουν, εάν αυτό το εκλάβουν ως αλλαγή προσανατολισµού <<eksen kayması >> ή όπως αλλιώς, δεν µας ενδιαφέρει. - Για πρώτη φορά δεν επανέλαβε τη γνωστή θεωρία των µηδενικών προβληµάτων µε τους γείτονες << Komşularla sıfır problemler>>, αλλά την αντικατέστησε µε τη γνωστή ρήση του Ατατούρκ << Ειρήνη στη χώρα, ειρήνη στο κόσµο >>( Yurta sulh, Cihanda sulh ). Ο υπουργός για την Ε.Ε. θέλοντας να δικαιολογήσει τη στασιµότητα στις διαπραγµατεύσεις για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, οι οποίες ξεκίνησαν το 2005 µαζί µε την Κροατία η οποία έκλεισε τα 28 από τα 35 κεφάλαια και αναµένεται να ενταχθεί το 2013 τόνισε τα εξής : - εν µας ενδιαφέρει ο αριθµός των κεφαλαίων που θα ολοκληρώσουµε, (επισηµαίνεται ότι από τα 35 άνοιξαν τα 13, ολοκληρώθηκε µόνο ένα και 18 είναι µπλοκαρισµένα) αλλά η αύξηση του βιοτικού επιπέδου και η επίτευξη των κριτηρίων, γεγονός που θα ενισχύσει τη διαπραγµατευτική µας θέση. - Το βασικότερο κεφάλαιο είναι αυτό της ενέργειας, το όποιο αν δεν ανοίξει για πολιτικούς λόγους θα ήταν κωµικοτραγικό διότι οι χώρες της ΕΕ έχουν ενεργειακές ανάγκες. - Η συνεχιζόµενη αποµόνωση της <<λεγόµενης ηµοκρατίας της Β. Κύπρου>>, πρέπει να µας βάλει σε σκέψεις, διότι είµαστε το µόνο κράτος µε το οποίο έχει εµπορικές σχέσεις.

3 3 Κριτικά Συµπεράσµατα Τα τελευταία χρόνια η µεγάλη οικονοµική ανάπτυξη της Τουρκίας (ρυθµοί ανάπτυξης 7-8%, αύξηση του ΑΕΠ, αύξηση στο δεκαπλάσιο των εξαγωγών προς τις γειτονικές χώρες κ.λπ.) έδωσε την ευκαιρία να ενταχθεί στην οµάδα των G20 και να µετέχει στο µηχανισµό λήψης αποφάσεων, οικονοµικού περιεχοµένου, από τους πλουσιότερους της γης. Παράλληλα η διατήρηση µεγάλου αριθµού ενόπλων δυνάµεων και η συνεπαγόµενη στρατιωτική ισχύς σε συνδυασµό µε τα πλεονεκτήµατα που της παρέχει η στρατηγική γεωγραφική της θέση, επιτρέπει στον υπουργό των εξωτερικών να << ονειρεύεται>> µετατροπή της χώρας του από περιφερειακή δύναµη σε δύναµη παγκόσµιας εµβέλειας. Είναι δυνατόν όµως να επιτευχθεί αυτή η µετατροπή; Σίγουρα δεν είναι εύκολη η επίτευξη αυτού του στόχου, αφενός διότι η Τουρκία στερείται στρατηγικών δυνάµεων ( πυρηνικά, στρατηγικά µεταφορικά σε αέρα και θάλασσα, αυτάρκεια σε συλλογή πληροφοριών) και αφετέρου τους οικονοµικούς πόρους, τουλάχιστον στο άµεσο µέλλον, να αποκτήσει αυτές τις δυνατότητες. εν αποτελεί υπερβολή να ειπωθεί ότι τα µεγαλόπνοα σχέδια του Νταβούτογλου έχουν τις ρίζες τους στις θεωρίες των Νεότουρκων, οι οποίοι επεκράτησαν στις αρχές του 20 ου αιώνα και ευθύνονται για τη γενοκτονία των Αρµενίων, τον πρώτο διωγµό των Ελλήνων και λοιπές ακρότητες κατά των µειονοτήτων. Ένας δε αρθρογράφος τον παροµοίασε µε τον Ενβέρ πασά, µέλος της τριανδρίας του κοµιτάτου των Νεότουρκων. Ο ιδιότυπος εθνικισµός µε το µανδύα της θρησκευτικότητας που διαφαίνεται στους στόχους της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής αποτελεί κίνδυνο για την περιοχή και ιδιαίτερα για τα ελληνικά συµφέροντα διότι επιτυγχάνει να αδρανοποιήσει τις

4 4 αντιδράσεις των γειτονικών χωρών οι οποίες προκειµένου να αποφύγουν τον κεµαλικό εθνικισµό, που πρεσβεύουν οι τούρκοι στρατηγοί, προτιµούν τον νεο-οθωµανικό εθνικισµό του διδύµου Νταβούτογλου- Ερντογάν. Στην εξωτερική πολιτική η πράξη απέχει πολύ από τη θεωρία, τούτο δε φαίνεται από τα παρακάτω παραδείγµατα : - Η επιδείνωση των σχέσεων µε το Ισραήλ ( ξεκίνησε από το Νταβός και κορυφώθηκε µε την άδικη επίθεση των ισραηλινών κοµάντος κατά του πλοίου << Γαλάζιος Μαρµαράς >>, που µετέφερε βοήθεια προς τη Γάζα, είχε µεν ως αποτέλεσµα την ανύψωση του πρεστίζ της Τουρκίας και του Πρωθ/γού της στον αραβικό κόσµο, αλλά παράλληλα µείωσε τη δυνατότητα εµπλοκής της Τουρκίας, ως διαµεσολαβητή, µεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων και µεταξύ Συρίας και Ισραήλ, διότι έγινε µέρος του προβλήµατος και δηµιούργησε σκεπτικισµό στις ΗΠΑ. - Η στάση της Τουρκίας, στο ΣΑ του ΟΗΕ, όπου ψήφισε κατά των κυρώσεων για το Ιράν, βελτίωσε δε έτι περαιτέρω τις οικονοµικές σχέσεις µε την κυβέρνηση της Τεχεράνης αλλά επέτεινε τους προβληµατισµούς στα κέντρα παραγωγής και χάραξης στρατηγικής στη ύση. - Η προσπάθεια της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής να κινηθεί επί πολλών κατευθύνσεων, αφήνει στο περιθώριο τις σχέσεις µε τη ύση και ιδιαίτερα µε την Ε.Ε., γεγονός που δηµιουργεί την πεποίθηση ότι δεν είναι µέσα στις προτεραιότητες της. Τούτο δε, διαφαίνεται και στις δηµοσκοπήσεις, όπου αυξάνεται σταδιακά το ποσοστό των τούρκων που πιστεύουν ότι δεν θα ενταχθεί η χώρα τους στην Ε.Ε διότι είναι χριστιανικό κλαµπ, πέφτοντας θύµατα της κυβερνητικής προπαγάνδας και όχι γιατί, όπως είναι η αλήθεια, η χώρα τους αρνείται να προβεί στις αλλαγές, που επιτάσσει το κοινοτικό κεκτηµένο.

5 5 - Η διακήρυξη µηδενικών προβληµάτων µε τους γείτονες παραµένει στη θεωρία, µε την Αρµενία οι σχέσεις έχουν παγώσει, το δε ψυχροπολεµικό κλίµα µεταξύ Αρµενίας και Αζερµπαϊτζάν δεν αφήνει σηµάδια βελτίωσης, µε το Ιράκ µπορεί µεν η οικονοµική εισχώρηση των τουρκικών εταιρειών να είναι µεγάλη αλλά παραµένει ο αστάθµητος παράγων του κουρδικού προβλήµατος και του αυτονόµου κουρδικού Β. Ιράκ. Με τη Συρία τους ενώνει αφενός η αποµόνωση της κυβέρνησης της αµασκού και αφετέρου το κουρδικό πρόβληµα, τους χωρίζουν όµως πολλά Χεζµπολάχ, Αλεξανδρέττα κ.λπ. Με τη Βουλγαρία οι σχέσεις είναι καλές καθώς και µε τη Γεωργία. Με τη Χώρα µας συνεχίζεται η ίδια πολιτική ( υπερπτήσεις, πλόες στο Αιγαίο, γκρίζες ζώνες, casus belli, Κυπριακό, Πατριαρχείο κ.λπ.) η οποία παραµένει : - Στις καλές προθέσεις, χωρίς ουσιαστικά βήµατα και προσπάθεια µεγαλοποίησης οποιασδήποτε παραχώρησης π.χ. Ορφανοτροφείο Πριγκήπου, ενώ η απόφαση του ικαστηρίου Ανθρωπίνων ικαιωµάτων της Ευρώπης, παρουσιάζεται ως παραχώρηση. - Στη δηµιουργία, µε βάση το δόγµα της ενεργητικής πολιτικής, τετελεσµένων γεγονότων στο Αιγαίο µε τη χρήση στρατιωτικών µέσων (πλοίων και αεροσκαφών ), τα οποία θέτει συνεχώς στο τραπέζι των διαπραγµατεύσεων και όχι µόνο. - Στην ανάληψη εκστρατείας για συνεκµετάλλευση στο Αιγαίο, συνεπικουρούµενη και από άλλες χώρες της ύσης, των οποίων οι εταιρείες θα αναλάβουν τις εργασίες των όποιων κοιτασµάτων. Από τα παραπάνω και από πολλά άλλα, που απαιτούν πολύ χώρο για να καταγραφούν, οδηγούν στο συµπέρασµα ότι οι θεωρίες του Νταβούτογλου :

6 6 - Αποτελούν µεγαλοµανία. Μία χώρα µε ανοικτό το κουρδικό πρόβληµα, µε δογµατικές διαφορές στο πληθυσµό της ( Αλεβίτες- Σουνίτες), µε ακήρυκτο πόλεµο µεταξύ της λαϊκής ελίτ που κυβερνούσε µέχρι το 2002 και της ισλαµικής ελίτ που κυβερνά, µε 13 εκατ. του πληθυσµού (18%) κάτω από το όριο της φτώχειας, δεν δύναται να µετάσχει στη διαµόρφωση παγκόσµιας νέας τάξης πραγµάτων. Απλώς επαληθεύει τα γραφόµενα του Χάντιγκτον το 1997 περί διαιρηµένης χώρας, έστω και αν η οικονοµική της ανάπτυξη είναι µεγάλη διότι από µόνη της δεν αρκεί. - Στοχεύουν να ενισχύσουν τη θέση του, ως πιθανού διαδόχου του Ερντογάν, ο οποίος τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους εκλέγεται τελευταία φορά βουλευτής και θα σχηµατίσει νέα κυβέρνηση, πιθανόν µε πάνω από 367 βουλευτές που θα του επιτρέψουν να φτιάξει νέο Σύνταγµα µε πιθανή ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου της χώρας ώστε το 2012 ή το 2014 να µεταπηδήσει στη προεδρία. Η δική µας πολιτική πρέπει να παραµείνει σταθερή και αταλάντευτη και να επισηµαίνει συνεχώς, όπως έκανε και σήµερα ο Πρωθυπουργός στο Ερζερούµ ότι : - εν θα υπάρξει συνεκµετάλλευση στο Αιγαίο, αν δεν αρθεί το casus belli, δεν αποκηρυχτεί η παράλογη θεωρία, έµπνευσης του αποθανόντος τούρκου Αρχηγού ΓΕΝ Έρκαγια περί γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο και δεν σταµατήσει η προκλητική συµπεριφορά στο Αιγαίο. - εν θα υπάρξει οποιαδήποτε µορφή σχέσης µε την Ε.Ε., αν δεν συµµορφωθεί η Τουρκία µε το κοινοτικό κεκτηµένο και δεν υποχωρήσει από την αδιάλλακτη στάση στο Κυπριακό. Επιπλέον δε, να αναλάβει τις υποχρεώσεις της, που απορρέουν από τις Συνθήκες και το ιεθνές ίκαιο για το Πατριαρχείο και την ελληνική µειονότητα. Είναι πια καιρός οι πολιτικές δυνάµεις της Πατρίδας µας να καθίσουν σε ένα τραπέζι και να συµφωνήσουν για τα βασικά θέµατα της

7 7 εξωτερικής µας πολιτικής. Να σταµατήσουν τις θεωρίες περί συνοµωσιών και προδοτών, διότι η ιστορία έχει δείξει ότι για τα µεγάλα παθήµατα και λάθη του Έθνους µόνοι υπεύθυνοι είµαστε εµείς και προπάντων η ηγεσία κάθε µορφής.