Σε περίπτωση ατυχήµατος που έγινε έπειτα από βίαιο συµβάν κατά την παροχή εξαρτηµένης

Transcript

1 Άρειος Πάγος 1158/2012 Σε περίπτωση ατυχήµατος που έγινε έπειτα από βίαιο συµβάν κατά την παροχή εξαρτηµένης εργασίας ή εξ αφορµής αυτής, ο εργοδότης απαλλάσσεται από κάθε υποχρέωση για αποζηµίωση του παθόντος εργαζοµένου, εάν αυτός υπάγεται στην ασφάλιση του ΙΚΑ. Η απαλλαγή αυτή, όµως, δεν καταλαµβάνει την αξίωση προς επιδίκαση εύλογης χρηµατικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης του παθόντος, εφ' όσον το ατύχηµα οφείλεται σε πταίσµα του εργοδότη ή των υπ' αυτού προστηθέντων στην υπηρεσία, στο πλαίσιο της οποίας επισυνέβη το ατύχηµα, σύµφωνα µε τις γενικές διατάξεις του αστικού κώδικα Σε περίπτωση ατυχήµατος που έγινε έπειτα από βίαιο συµβάν κατά την παροχή εξαρτηµένης εργασίας ή εξ αφορµής αυτής, ο εργοδότης απαλλάσσεται από κάθε υποχρέωση για αποζηµίωση του παθόντος εργαζοµένου, εάν αυτός υπάγεται στην ασφάλιση του ΙΚΑ. Η απαλλαγή αυτή, όµως, δεν καταλαµβάνει την αξίωση προς επιδίκαση εύλογης χρηµατικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης του παθόντος, εφ' όσον το ατύχηµα οφείλεται σε πταίσµα του εργοδότη ή των υπ' αυτού προστηθέντων στην υπηρεσία, στο πλαίσιο της οποίας επισυνέβη το ατύχηµα, σύµφωνα µε τις γενικές διατάξεις του αστικού κώδικα. Για να δικαιούται ο παθών σε εργατικό ατύχηµα χρηµατική ικανοποίηση, λόγω ηθικής βλάβης, αρκεί να συντέλεσε στην επέλευση του ατυχήµατος πταίσµα του εργοδότη ή των προστηθέντων από αυτόν, µε την έννοια οποιασδήποτε αµέλειας αυτών και όχι µόνο της ειδικής αµέλειας του άρθρου 16 παρ.1 του ν. 551/1915, περί την τήρηση των όρων ασφαλείας. Εξ άλλου, σύµφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 1, 3, 4 και 5 του ν. 1396/1983, που αφορούν αποκλειστικά στη λήψη και τήρηση των κατά νόµο µέτρων ασφαλείας για την προστασία των εργαζοµένων ή τρίτων κατά την εκτέλεση οικοδοµικών και λοιπών τεχνικών έργων, πλην των δηµοσίων, ο εργολάβος ολόκληρου του έργου, ανεξάρτητα εάν αυτό εκτελείται ολικά ή κατά τµήµατα µε υπεργολάβους, είναι συνυπεύθυνος και υποχρεούται: α) να λαµβάνει και να τηρεί όλα τα µέτρα ασφαλείας που αφορούν ολόκληρο το έργο,

2 β) να τηρεί, σύµφωνα µε τους κανόνες της επιστήµης και της τέχνης, τις οδηγίες του επιβλέποντος, όπως προβλέπονται στο άρθρο 7 του εν λόγω νόµου και γ) να εφαρµόζει, σύµφωνα µε τους κανόνες της επιστήµης και της τέχνης, τη µελέτη µέτρων ασφαλείας, που ορίζεται στο άρθρο 6 του εν λόγω νόµου. ΑΠ 1158/2012 ΤΟ ΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ Β2 Πολιτικό Τµήµα ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους δικαστές ηµήτριο Πατινίδη, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Γρηγόριο Κουτσόπουλο, ηµήτριο Μουστάκα, Χριστόφορο Κοσµίδη και Νικόλαο Τρούσα, Αρεοπαγίτες. ΣΥΝΗΛΘΕ σε δηµόσια συνεδρίαση στο Κατάστηµά του την 29η Μαΐου 2012, µε την παρουσία και του γραµµατέως Γεωργίου Φιστούρη, για να δικάσει την υπόθεση, µεταξύ: ΤΟΥ ΑΝΑΙΡΕΣΕΙΟΝΤΟΣ:... που παραστάθηκε µετά του πληρεξουσίου δικηγόρου Αριστείδη Χαρίτου, ο οποίος κατέθεσε προτάσεις. ΤΩΝ ΑΝΑΙΡΕΣΙΒΛΗΤΩΝ: 1) Ά. Σ. του Θ., κατοίκου..., που παραστάθηκε δια δηλώσεως (ΚΠολ 242 παρ.2) του πληρεξουσίου δικηγόρου Παναγιώτη Παπαθεοδωρόπουλου, ο οποίος κατέθεσε προτάσεις, 2)...και 3) Α. Κ., κατοίκων..., οι οποίοι δεν παραστάθηκαν στο ακροατήριο. Η ένδικη διαφορά άρχισε µε την από (ηµεροµηνία κατάθεσης) αγωγή του πρώτου των ήδη

3 αναιρεσιβλήτων, ενώπιον του Μονοµελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς. Επί της αγωγής εκδόθηκαν η 4750/2008 εν µέρει οριστική και η 4908/2009 οριστική αποφάσεις του πρωτοβαθµίου ικαστηρίου και, κατόπιν ασκήσεως εφέσεως, η 368/2011 απόφαση του Εφετείου Πειραιώς. Την αναίρεση της τελευταίας ζητεί ο αναιρεσείων µε την από αίτησή του. Κατά τη συζήτηση της αίτησης, που εκφωνήθηκε µε τη σειρά της από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν όπως σηµειώθηκε. Ο εισηγητής Αρεοπαγίτης, Χριστόφορος Κοσµίδης, ανέγνωσε την από έκθεσή του, µε την οποία εισηγήθηκε την παραδοχή της αίτησης για αναίρεση της προσβαλλόµενης απόφασης. Ο πληρεξούσιος του αναιρεσείοντος ζήτησε την παραδοχή της αιτήσεως και την καταδίκη των αντίδικων του στη δικαστική δαπάνη. ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ 1. Σύµφωνα µε το άρθρο 576 παρ.2 ΚΠολ, αν ο αντίδικος εκείνου που επισπεύδει τη συζήτηση της αίτησης αναίρεσης δεν εµφανισθεί ή εµφανισθεί, αλλά δεν λάβει µέρος σ' αυτήν µε τον τρόπο που ορίζει ο νόµος, ο Άρειος Πάγος εξετάζει αυτεπαγγέλτως αν κλητεύθηκε νόµιµα και εµπρόθεσµα. Αν η κλήση επιδόθηκε νοµότυπα προχωρεί στη συζήτηση παρά την απουσία εκείνου που έχει κλητευθεί. Εν προκειµένω, όπως προκύπτει από τις 679β/ και 580β/ εκθέσεις επιδόσεως του..., δικαστικού επιµελητή στο Πρωτοδικείο Πειραιώς, ακριβές αντίγραφο της υπό κρίση αιτήσεως αναιρέσεως, µε την πράξη ορισµού δικασίµου και µε πρόσκληση του αναιρεσείοντος προς τους δεύτερο και τρίτο από τους αναιρεσίβλητους, αντιστοίχως, για να παραστούν στη δικάσιµο που αναφέρεται στην αρχή της παρούσας, επιδόθηκε νοµίµως και εµπροθέσµως σ' αυτούς. Οι εν λόγω αναιρεσίβλητοι, όµως, δεν εµφανίστηκαν στο ακροατήριο κατά την εκφώνηση της υποθέσεως από τη σειρά του πινακίου της ως άνω δικασίµου ούτε κατέθεσαν κατ' άρθρο 242 παρ.2 ΚΠολ δήλωση µη παραστάσεως σ' αυτή. Εποµένως, παρά τη δικονοµική απουσία του δεύτερου και του τρίτου από τους

4 αναιρεσίβλητους, πρέπει να συζητηθεί η υπόθεση σαν να ήσαν και αυτοί παρόντες (ΚΠολ 568 παρ. 4 και 576 παρ. 2). 2. Από τις διατάξεις των άρθρων 34 παρ.2 και 60 παρ.3 του α. ν. 1846/1951 "περί κοινωνικών ασφαλίσεων", σε συνδυασµό µε αυτές του άρθρου 16 παρ.1 και 3 του ν. 551/1914, όπως κωδικοποιήθηκε µε το β. δ. της 24-7/ , συνάγεται ότι σε περίπτωση ατυχήµατος που έγινε έπειτα από βίαιο συµβάν κατά την παροχή εξαρτηµένης εργασίας ή εξ αφορµής αυτής, ο εργοδότης απαλλάσσεται από κάθε υποχρέωση για αποζηµίωση του παθόντος εργαζοµένου, εάν αυτός υπάγεται στην ασφάλιση του ΙΚΑ. Η απαλλαγή αυτή, όµως, δεν καταλαµβάνει την αξίωση προς επιδίκαση εύλογης χρηµατικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης του παθόντος, εφ' όσον το ατύχηµα οφείλεται σε πταίσµα του εργοδότη ή των υπ' αυτού προστηθέντων στην υπηρεσία, στο πλαίσιο της οποίας επισυνέβη το ατύχηµα, σύµφωνα µε τις γενικές διατάξεις του αστικού κώδικα (ΟλΑΠ 1117/1986, ΑΠ 52/2010). Περαιτέρω, σύµφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 297, 298, 300, 914, 922 και 932 ΑΚ, για να δικαιούται ο παθών σε εργατικό ατύχηµα χρηµατική ικανοποίηση, λόγω ηθικής βλάβης, αρκεί να συντέλεσε στην επέλευση του ατυχήµατος πταίσµα του εργοδότη ή των προστηθέντων από αυτόν, µε την έννοια οποιασδήποτε αµέλειας αυτών και όχι µόνο της ειδικής αµέλειας του άρθρου 16 παρ.1 του ν. 551/1915, περί την τήρηση των όρων ασφαλείας. Εξ άλλου, σύµφωνα µε τις διατάξεις των άρθρων 1, 3, 4 και 5 του ν. 1396/1983, που αφορούν αποκλειστικά στη λήψη και τήρηση των κατά νόµο µέτρων ασφαλείας για την προστασία των εργαζοµένων ή τρίτων κατά την εκτέλεση οικοδοµικών και λοιπών τεχνικών έργων, πλην των δηµοσίων, ο εργολάβος ολόκληρου του έργου, ανεξάρτητα εάν αυτό εκτελείται ολικά ή κατά τµήµατα µε υπεργολάβους, είναι συνυπεύθυνος και υποχρεούται: α) να λαµβάνει και να τηρεί όλα τα µέτρα ασφαλείας που αφορούν ολόκληρο το έργο, β) να τηρεί, σύµφωνα µε τους κανόνες της επιστήµης και της τέχνης, τις οδηγίες του επιβλέποντος, όπως προβλέπονται στο άρθρο 7 του εν λόγω νόµου και γ) να εφαρµόζει, σύµφωνα µε τους κανόνες της επιστήµης και της τέχνης, τη µελέτη µέτρων ασφαλείας, που ορίζεται στο άρθρο 6 του εν λόγω νόµου.

5 Ακόµη, σύµφωνα µε τα άρθρα 1 και 21 παρ.1 του π.δ. 778/1980 που εφαρµόζονται επί εργασιών ανεγέρσεως, κατεδαφίσεως, επισκευής, διακοσµήσεως, χρωµατισµού οικοδοµών, ως και των πάσης φύσεως µεταλλικών, µηχανουργικών, µηχανολογικών και ηλεκτρονικών εργασιών, που εκτελούνται σ' αυτές, οι εγκαταστάσεις ή διατάξεις ασφαλείας πρέπει να κατασκευάζονται έτσι, ώστε να αντιστοιχούν στην προς εκτέλεση εργασία και να διασφαλίζουν τον εργαζόµενο από τους κινδύνους, τους οποίους διατρέχει κατά την εκτέλεσή της. Από τις διατάξεις αυτές συνάγεται ότι η υποχρέωση ως προς τη λήψη και τήρηση των κατά νόµο µέτρων ασφαλείας και, κατά συνέπεια, η ευθύνη έναντι των εργαζοµένων που απασχολούνται σε οικοδοµικό έργο ή τρίτων προσώπων σε περίπτωση ατυχήµατος οφειλοµένου σε παράλειψη ως προς τα µέτρα αυτά, βαρύνει κατ' αρχήν το πρόσωπο που αναλαµβάνει την εκτέλεση ολόκληρου του έργου, ως εργολάβος. Στην περίπτωση αυτή, ο κύριος του έργου, ως εργοδότης (ΑΚ 681, και 698) δεν υπέχει ευθύνη, εκτός εάν επιφύλαξε για τον εαυτό του, ρητώς ή σιωπηρώς, τη διεύθυνση και την επίβλεψη της εκτελέσεως του έργου και, µάλιστα, το δικαίωµα παροχής οδηγιών προς τον εργολάβο, οπότε αυτός θεωρείται ότι βρίσκεται προς τον εργοδότη σε σχέση προστήσεως (ΑΚ 922), επί της οποίας θεµελιώνεται η εις ολόκληρο ευθύνη του τελευταίου (ΑΠ 1210/2006). 3. Σύµφωνα µε τις ως άνω διατάξεις σε συνδυασµό µε αυτήν του άρθρου 300 ΑΚ, όταν στη γένεση ή στην επέλευση της ζηµίας συντέλεσε και πταίσµα του παθόντος κατά το εργατικό ατύχηµα, το δικαστήριο της ουσίας µπορεί να µην επιδικάσει χρηµατική ικανοποίηση ή να µειώσει το ποσό αυτής (άλλως, εάν πρόκειται για αποζηµίωση, οπότε η έννοια της συνυπαιτιότητας του παθόντος και η έκταση των συνεπειών αυτής ρυθµίζονται διαφορετικά από το άρθρο 16 του ν. 551/1914, βλ. ΑΠ 1687/2000). Για τον προσδιορισµό του ύψους της χρηµατικής ικανοποίησης, ήτοι του "ευλόγου" του ποσού αυτής, το δικαστήριο της ουσίας λαµβάνει υπ' όψη, εκτός από τις λοιπές προσδιοριστικές περιστάσεις, όπως οι συνθήκες του ατυχήµατος, η έκταση των συνεπειών αυτού, η οικονοµική κατάσταση των µερών

6 κλπ, και το τυχόν συντρέχον πταίσµα του παθόντος, το οποίο συνεκτιµάται µε τα ως άνω στοιχεία. Για να υπάρχει πταίσµα του υπαιτίου ή συντρέχον πταίσµα του παθόντος, πρέπει η συµπεριφορά ενός εκάστου να έχει συντελέσει στην επέλευση του ατυχήµατος, ήτοι να υπάρχει αιτιώδης σύνδεσµος ανάµεσα στην υπαίτια συµπεριφορά και στην πρόκληση ή την έκταση της ζηµίας. Τέτοιος αιτιώδης σύνδεσµος υπάρχει όταν, σύµφωνα µε τα διδάγµατα της κοινής πείρας, η συγκεκριµένη πράξη ή παράλειψη των εν λόγω προσώπων ήταν ικανή και µπορούσε να επιφέρει, κατά τη συνηθισµένη πορεία των πραγµάτων, το επιζήµιο αποτέλεσµα, το οποίο άλλως δεν θα επερχόταν. Η κρίση του δικαστηρίου της ουσίας ότι τα πραγµατικά περιστατικά, που δέχεται κυριαρχικώς ως αποδειχθέντα, επιτρέπουν το συµπέρασµα να θεωρηθεί ορισµένο γεγονός ως πρόσφορη ή µη αιτία της ζηµίας, υπόκειται στον έλεγχο του Αρείου Πάγου, γιατί είναι κρίση νοµική, που ανάγεται στην ορθή ή µη υπαγωγή των διδαγµάτων της κοινής πείρας στην αόριστη νοµική έννοια του αιτιώδους συνδέσµου. 4. Τέλος, κατά τη διάταξη του άρθρου 559 αρ.1 εδ. α' ΚΠολ, ιδρύεται λόγος αναίρεσης αν παραβιάστηκε κανόνας ουσιαστικού δικαίου. Ο κανόνας δικαίου παραβιάζεται αν δεν εφαρµοστεί, ενώ συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις εφαρµογής του ή αν εφαρµοστεί, ενώ δεν έπρεπε, καθώς και αν εφαρµοστεί εσφαλµένα, η δε παραβίαση εκδηλώνεται είτε µε ψευδή ερµηνεία είτε µε κακή εφαρµογή, δηλαδή µε εσφαλµένη υπαγωγή. Και κατά τη διάταξη του άρθρου 559 αρ.19 ΚΠολ, ιδρύεται λόγος αναίρεσης αν η απόφαση του δικαστηρίου της ουσίας δεν έχει νόµιµη βάση, πράγµα που συµβαίνει όταν στις αιτιολογίες, που συνιστούν την ελάσσονα πρόταση του δικανικού συλλογισµού, δεν αναφέρονται διόλου ή αναφέρονται ανεπαρκώς ή αντιφατικώς τα πραγµατικά περιστατικά, στα οποία το δικαστήριο της ουσίας στήριξε την κρίση του επί ζητήµατος µε ουσιώδη επιρροή στην έκβαση της δίκης και, έτσι, δεν µπορεί να ελεγχθεί αν στη συγκεκριµένη περίπτωση συνέτρεχαν οι όροι του κανόνα ουσιαστικού δικαίου που εφαρµόστηκε ή δεν συνέτρεχαν οι όροι εκείνου που δεν εφαρµόστηκε.

7 5. Στην προκειµένη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλοµένη απόφαση, το Εφετείο δέχθηκε τα εξής ουσιώδη ως προς το ζήτηµα των συνθηκών, υπό τις οποίες έλαβε χώρα το ένδικο εργατικό ατύχηµα: Ότι ο πρώτος από τους εναγόµενους στην ένδικη, από αγωγή (ήδη αναιρεσείων) είχε αναλάβει ως εργολάβος την κατασκευή πολυώροφης οικοδοµής στον Πειραιά και µε την ιδιότητα αυτή είχε αναθέσει την εκτέλεση των οπτοπλινθοδοµών στον τέταρτο από τους εναγόµενους (ήδη τρίτο από τους αναιρεσίβλητους), ως υπεργολάβο. Ότι ο τελευταίος, κατά την εκτέλεση της υπεργολαβίας, είχε προσλάβει τον ενάγοντα (ήδη πρώτο από τους αναιρεσίβλητους) µε σύµβαση παροχής εξαρτηµένης εργασίας, ως τεχνίτη οικοδόµο. Ότι το πρωί της , ο τέταρτος από τους εναγοµένους έδωσε εντολή στον ενάγοντα να κτίσει µε τούβλα τα χωρίσµατα των υπνοδωµατίων και του λουτρού του τρίτου ορόφου της οικοδοµής και προς το σκοπό αυτό φρόντισε ο ίδιος να ανεβάσει εκεί τα αναγκαία οικοδοµικά υλικά, µε τη χρήση ανυψωτικού µηχανήµατος ιδιοκτησίας του, το οποίο είχε εγκαταστήσει στον εµπρόσθιο εξώστη του εν λόγω ορόφου και χειριζόταν ο ίδιος, απαγορεύοντας τη χρήση από άλλους εργαζόµενους κατά τη διάρκεια τυχόν απουσίας του. Ότι, παράλληλα, ο τέταρτος από τους εναγοµένους έδωσε εντολή σε άλλον εργάτη να ανεβάσει µε τα χέρια, σε τενεκέδες, ποσότητα χαλικιού στον πρώτο όροφο της οικοδοµής, για την εκτέλεση άλλων εργασιών. Ότι λίγο αργότερα, ο τέταρτος από τους εναγοµένους αποχώρησε από την εν λόγω οικοδοµή, προκειµένου να παρακολουθήσει την πορεία των εργασιών που είχε αναλάβει σε άλλη οικοδοµή. Ότι κατά τη διάρκεια της απουσίας του, ο άλλος εργάτης ζήτησε από τον ενάγοντα να τον βοηθήσει, ώστε να µην ανεβάσει τα χαλίκια µε τα χέρια, αλλά µε χρήση του ανυψωτικού µηχανήµατος. Ότι ο ενάγων, χωρίς να ενηµερώσει τηλεφωνικά τον τέταρτο από τους εναγοµένους για να λάβει τη συναίνεσή του και χωρίς να έχει ούτε άδεια χειριστή ούτε σχετική εµπειρία, έθεσε σε λειτουργία το µηχάνηµα, που εξακολουθούσε να βρίσκεται εγκατεστηµένο στον τρίτο όροφο. Ότι για την εκτέλεση της εργασίας αυτής, ένας τρίτος εργάτης, που βρισκόταν στο ισόγειο, φόρτωνε τα χαλίκια σε οικοδοµικό καρότσι, το οποίο στη συνέχεια προσάρµοζε στο σύστηµα ανυψώσεως. Ότι κατόπιν, ο ενάγων, ευρισκόµενος στον τρίτο όροφο και µπροστά από το ανυψωτικό µηχάνηµα, για να µπορεί να βλέπει προς τα κάτω και να παρακολουθεί την κίνηση του φορτίου, έφερνε το καρότσι µε τη λειτουργία του µηχανήµατος ως το ύψος του πρώτου ορόφου. Ότι εκεί, ο

8 άλλος εργάτης, ευρισκόµενος στον πρώτο όροφο και ενώ ο ενάγων χαλάρωνε το συρµατόσχοινο, τραβούσε πλάγια το καρότσι, ώστε να το φέρει στην πλάκα του πρώτου ορόφου και να αδειάσει τα χαλίκια από αυτό στο δάπεδο. Ότι µε τον τρόπο αυτό έγινε για δυο ή τρεις φορές χρήση του ανυψωτικού µηχανήµατος πέρα από τις προδιαγραφές του, που προέβλεπαν µεταφορά φορτίων µόνο στον όροφο όπου αυτό ήταν εγκατεστηµένο και µε κίνηση µόνο κατακόρυφη και όχι οριζόντια. Ότι µε την εν λόγω αντικανονική χρήση επήλθε µεγάλη καταπόνηση των εξαρτηµάτων του µηχανήµατος. Ότι κατά την επόµενη χρήση, η καταπόνηση αυτή είχε ως συνέπεια την αιφνίδια θραύση της διαγώνιας συνδετικής ράβδου του πλαισίου στήριξης του µηχανήµατος. Ότι η θραύση αυτή προκάλεσε την πτώση του καροτσιού στο έδαφος και την ανεξέλεγκτη περιστροφή του κινητήρα του µηχανήµατος. Ότι ο κινητήρας, περιστρεφόµενος, κτύπησε τον ενάγοντα και τον εξώθησε προς το κενό, όπου, εκτός από το χαµηλό στηθαίο του εξώστη της οικοδοµής, δεν υπήρχε προσωρινό, προστατευτικό κιγκλίδωµα. Ότι η εξώθηση επέφερε την πτώση του ενάγοντος από το σηµείο όπου βρισκόταν, στο οδόστρωµα, µε αποτέλεσµα να υποστεί πολλαπλά κατάγµατα. Ότι το ατύχηµα προήλθε κατά κύριο λόγο από έλλειψη της προσοχής, την οποία όφειλε και µπορούσε να επιδείξει ο ενάγων, διότι, πέραν του ότι αυτός χρησιµοποίησε το ανυψωτικό µηχάνηµα χωρίς εντολή ή συναίνεση του εργοδότη του και χωρίς να κατέχει άδεια χειριστή ή σχετική εµπειρία, κατά τη χρήση, την οποία αυθαιρέτως έκανε, παραβίασε τους κανόνες της καλής λειτουργίας του µηχανήµατος και εκτέλεσε κίνηση όχι µόνο κατακόρυφη, αλλά και οριζόντια, επιφέροντας καταπόνηση αυτού έξω από τις προδιαγραφές του. Ότι στην επέλευση του ατυχήµατος συνέβαλε και η έλλειψη της προσοχής, την οποία όφειλε και µπορούσε να επιδείξει τόσο ο πρώτος από τους εναγοµένους (εργολάβος του όλου έργου) όσο και ο τέταρτος από αυτούς (υπεργολάβος, εργοδότης του ενάγοντος), συνιστάµενη στο ότι ο µεν υπεργολάβος των οπτοπλινθοδοµών είχε την υποχρέωση να τοποθετήσει στα πέρατα των πλακών της οικοδοµής και στους εξώστες αυτής προσωρινά, ανθεκτικά κιγκλιδώµατα ή θωράκια, για την προστασία των εργαζοµένων, οι οποίοι κατά την εκτέλεση της εργασίας τους ήσαν υποχρεωµένοι να κινούνται επ' αυτών, ο δε εργολάβος του όλου έργου είχε την υποχρέωση να απαιτήσει την εκπλήρωση της εν λόγω υποχρεώσεως του υπεργολάβου και να ελέγξει τη συµµόρφωσή του. Ότι η έκταση της συγκλίνουσας υπαιτιότητας των ως άνω εναγοµένων ανέρχεται σε ποσοστό 70%, ενώ η

9 κύρια υπαιτιότητα του ενάγοντος ανέρχεται σε ποσοστό 30%, δοθέντος ότι, παρά τα προαναφερθέντα περιστατικά, επί της κατανοµής της υπαιτιότητας η απόφαση του πρωτοβαθµίου δικαστηρίου δεν έχει προσβληθεί µε λόγο έφεσης. Σύµφωνα µε τις παραδοχές αυτές και αφού το Εφετείο έλαβε υπ' όψη και την έκταση των σωµατικών βλαβών, τις οποίες είχε υποστεί ο παθών από το ατύχηµα, καθώς και τις επιπτώσεις αυτών στην µετέπειτα πορεία της ζωής του, έκανε δεκτή την έφεση του αναιρεσείοντος, εξαφάνισε την τότε εκκαλουµένη απόφαση και, δικάζοντας εκ νέου την ένδικη αγωγή, την έκανε δεκτή σε µικρότερη έκταση, επιδικάζοντας ως χρηµατική ικανοποίηση το ποσό των ευρώ, αντί του ποσού των ευρώ που είχε επιδικασθεί πρωτοδίκως. Με την κρίση αυτή το Εφετείο αφ' ενός εφάρµοσε εσφαλµένα τις διατάξεις που προαναφέρθηκαν και αφ' ετέρου τις παραβίασε εκ πλαγίου, διότι α) θεµελίωσε την υπαιτιότητα των εναγοµένων, υπό την έννοια που προαναφέρθηκε, στην παράλειψη της τοποθέτησης προσωρινού προστατευτικού κιγκλιδώµατος έµπροσθεν του ανυψωτικού µηχανήµατος στον τρίτο όροφο της οικοδοµής, χωρίς να διευκρινίσει ότι η λειτουργία του και η κατ' αυτήν περιστροφή του για την εναπόθεση των φορτίων επάνω στην πλάκα του ορόφου θα ήταν εφικτή και µε την παρουσία του κιγκλιδώµατος και β) αν και δέχθηκε ότι στην επέλευση του ατυχήµατος είχε συµβάλει κατά κύριο λόγο η αµελής συµπεριφορά του παθόντος εργαζοµένου και µόνο δευτερευόντως η αµελής συµπεριφορά του εργολάβου και του υπεργολάβου, αντιφατικώς καθόρισε το ποσοστό της υπαιτιότητας των τελευταίων σε 70% και εκείνο της συνυπαιτιότητας του πρώτου σε 30%. Εν όψει δε του ότι µε την έφεση του αναιρεσείοντος πληττόταν η τότε εκκαλουµένη απόφαση και ως προς τον καθορισµό του ποσού, που είχε κριθεί ως εύλογο για τη χρηµατική ικανοποίηση του παθόντος, δεν υπήρχε ανάγκη διατύπωσης ειδικού παραπόνου ως προς την έκταση της κατανοµής της υπαιτιότητας µεταξύ των συντελεστών του ενδίκου εργατικού ατυχήµατος, το περί της οποίας κεφάλαιο είχε µεταβιβασθεί στο δευτεροβάθµιο δικαστήριο ως κατά νόµο αναγκαίος συντελεστής της εξεύρεσης του εύλογου ποσού της χρηµατικής ικανοποίησης. Εποµένως, οι πρώτος, δεύτερος και τέταρτος από τους λόγους της αιτήσεως, µε τους οποίους επισηµαίνονται οι παραβάσεις αυτές και προσάπτονται στην προσβαλλοµένη απόφαση οι αναιρετικές πληµµέλειες του άρθρου 559 αρ.1 και αρ.19 ΚΠολ, είναι βάσιµοι.

10 6. Σύµφωνα µε τις σκέψεις αυτές, πρέπει να αναιρεθεί η προσβαλλόµενη απόφαση και να παραπεµφθεί η υπόθεση προς περαιτέρω εκδίκαση ενώπιον του ιδίου δικαστηρίου, του οποίου η συγκρότηση από άλλους δικαστές, εκτός από εκείνους που δίκασαν προηγουµένως, είναι εφικτή (ΚΠολ 580 παρ.3). Η έρευνα των υπολοίπων λόγων αναιρέσεως αποβαίνει περιττή. Τέλος, πρέπει να καταδικασθούν οι αναιρεσίβλητοι στα δικαστικά έξοδα του αναιρεσείοντος, που κατέθεσε προτάσεις, κατά το νόµιµο και βάσιµο αίτηµα αυτού (ΚΠολ 176, 183 και 191 παρ.2). 7. Σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 579 παρ.2 ΚΠολ, "αν αποδεικνύεται προαποδεικτικώς εκούσια ή αναγκαστική εκτέλεση της απόφασης που αναιρέθηκε, ο Άρειος Πάγος, αν υποβληθεί αίτηση µε το αναιρετήριο ή µε τις προτάσεις ή µε αυτοτελές δικόγραφο, που κατατίθεται στη γραµµατεία του Αρείου Πάγου ως την παραµονή της συζήτησης, διατάζει µε την αναιρετική απόφαση την επαναφορά των πραγµάτων στην κατάσταση που υπήρχε πριν από την εκτέλεση". Κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, βασική προϋπόθεση για να διατάξει ο Άρειος Πάγος την επαναφορά των πραγµάτων στην κατάσταση που υπήρχε πριν από την εκτέλεση, εκούσια ή αναγκαστική, είναι το να έχει γίνει η εκτέλεση µε βάση την αναιρούµενη απόφαση (ΑΠ 20/2011). Στην προκειµένη περίπτωση, µε τις προτάσεις που κατέθεσε εµπροθέσµως (ΚΠολ 570 παρ.1), ο αναιρεσείων υποβάλλει αίτηµα επαναφοράς των πραγµάτων στην κατάσταση που υπήρχε πριν από την εκούσια συµµόρφωσή του προς το προσωρινώς εκτελεστό µέρος της 4908/2009 οριστικής αποφάσεως του Μονοµελούς Πρωτοδικείου Πειραιώς. Εξ αυτού έπεται ότι το αίτηµα είναι µη νόµιµο, αφού δεν πρόκειται περί εκτελέσεως που έγινε µε βάση την αναιρούµενη 368/2011 απόφαση του Εφετείου Πειραιώς, αλλά µε βάση την εκκαλούµενη απόφαση του πρωτοβαθµίου δικαστηρίου, η οποία, µετά την παραδοχή της αιτήσεως αναιρέσεως και την αναβίωση της εκκρεµοδικίας επί της εφέσεως, έχει ανακτήσει την ισχύ της και, επί του παρόντος, δικαιολογεί την περιουσιακή µετακίνηση που έγινε λόγω της προσωρινής εκτελέσεως αυτής. Εποµένως, το αίτηµα πρέπει να απορριφθεί.

11 ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ ΑΝΑΙΡΕΙ την 368/2011 απόφαση του Εφετείου Πειραιώς. ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ την υπόθεση στο ίδιο δικαστήριο, του οποίου η συγκρότηση από άλλους δικαστές είναι εφικτή. ΑΠΟΡΡΙΠΤΕΙ την αίτηση επαναφοράς των πραγµάτων στην κατάσταση που υπήρχε πριν από την εκτέλεση. - Και ΚΑΤΑ ΙΚΑΖΕΙ τους αναιρεσίβλητους να πληρώσουν στον αναιρεσείοντα δύο χιλιάδες τριακόσια (2.300) ευρώ, για τα δικαστικά έξοδα. ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίσθηκε στην Αθήνα την 26η Ιουνίου Και ΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε δηµόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στην Αθήνα την 28η Ιουνίου Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕ ΡΟΣ Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΤΗΛ & FAX the.forthnet.gr