"Η Μεσογειακή πόλη απέναντι στην κλιματική αλλαγή"

Transcript

1 "Η Μεσογειακή πόλη απέναντι στην κλιματική αλλαγή" Κυριάκος Μητσοτάκης Υπάρχουν ελεύθεροι χώροι στην Αθήνα. Υπάρχουν μάλιστα και αρκετοί χώροι πρασίνου στην Αθήνα τους οποίους δυστυχώς δεν καταφέρνουμε ούτε να τους συντηρούμε με τον κατάλληλο τρόπο ούτε να τους θέτουμε στη διάθεση των πολιτών.είναι βέβαιο όμως ότι αν θέλουμε να προσανατολίσουμε την πόλη μας σε μια κατεύθυνση μείωσης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να αυξήσουμε το πράσινο.εγώ προσωπικά πιστεύω ότι αυτό που χρειάζεται η Αθήνα είναι ένα Μητροπολιτικό Ταμείο Πρασίνου, ένα Ταμείο το οποίο μέσα από την μερική αξιοποίηση του χώρου του Ελληνικού, αλλά και με άλλους πόρους, όπως ενδεχομένως με μια πράσινη φορολογία, θα μπορεί να χρηματοδοτεί την δημιουργία μικρότερων χώρων πρασίνου σε όλο το λεκανοπέδιο.πιστεύω, και ξέρω ότι μερικές φορές αυτή η άποψή μου ακούγεται λίγο αιρετική, αλλά θα την επαναλάβω και σήμερα, ότι δεν χρειάζεται η Αθήνα ένα κολοσσιαίο, ένα τεράστιο μητροπολιτικό πάρκο στο Ελληνικό.Αυτό το οποίο χρειάζεται περισσότερο είναι ένα μικρότερο πάρκο στο Ελληνικό, αλλά και καμιά εκατοστή μικρότερα πάρκα σε όλη την έκταση του λεκανοπεδίου. Κυρίες και κύριοι, Θα ήθελα κατ αρχάς να συγχαρώ την ελληνογαλλική και διεθνή ένωση SD MED καθώς και το Πάντειο πανεπιστήμιο για την εξαιρετική πρωτοβουλία τους να διοργανώσουν αυτό το πολύ ενδιαφέρον συνέδριο. Κάθε σοβαρή προσπάθεια η οποία γίνεται στον τομέα της ενημέρωσης της κοινής γνώμης για τα ζητήματα του περιβάλλοντος βάζει και ένα μικρό λιθαράκι προκειμένου να κατανοήσει καλύτερα η ελληνική κοινωνία τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σε αυτό το μέτωπο. Όσον αφορά στα ζητήματα της κλιματικής αλλαγής είναι πια προφανές ότι οι επιστήμονες έχουν μιλήσει. Κανείς σοβαρός επιστήμονας δεν αμφισβητεί ότι σήμερα έχουμε πολύ σημαντικές αλλαγές στο κλίμα μας ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης παρέμβασης. Ήλθε η ώρα λοιπόν να περάσουμε από την διαπίστωση στη δράση. Ήλθε η ώρα να πάρουμε εμείς οι πολιτικοί την σκυτάλη από τους επιστήμονες και να δρομολογήσουμε πολύ συγκεκριμένες πολιτικές οι οποίες θα μας επιτρέψουν σε βάθος χρόνου να αναστρέψουμε μια εξαιρετικά ανησυχητική πορεία για το μέλλον του πλανήτη. Είχα την μεγάλη χαρά να εκπροσωπήσω το Ελληνικό Κοινοβούλιο ως πρόεδρος της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής στην διεθνή συνδιάσκεψη η οποία πραγματοποιήθηκε τον περασμένο μήνα στο Μπαλί και η οποία προσπάθησε να θέσει τις βάσεις για ένα καινούργιο διεθνές καθεστώς για τον περιορισμό των αέριων ρύπων του θερμοκηπίου στην «μετά Κυότο εποχή» Είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω κι εγώ ιδίοις όμμασι το πόσο σύνθετο είναι αυτό το πρόβλημα το οποίο αφορά όλες τις χώρες του κόσμου και πόσο μεγάλη δυσκολία υπάρχει όχι στη διαπίστωσή του, αυτή είναι δεδομένη, αλλά στην κατανομή της ευθύνης για την μείωση των αερίων του θερμοκηπίου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι θα έλεγα στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας αυτής προσπάθειας. Γνωρίζετε πολύ καλά ότι τον περασμένο χρόνο οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέλαβαν πολύ συγκεκριμένες δεσμεύσεις για την μείωση των αερίων του θερμοκηπίου κατά 20% μέχρι το 2020, με δυνατότητα να φτάσει αυτή η μείωση και στο 30% σε περίπτωση που επιτευχθεί μια διεθνής συμφωνία που θα συμπεριλαμβάνει και τους υπόλοιπους μεγάλους παραγωγούς

2 των επικίνδυνων αυτών ρύπων. Εμείς ως χώρα, ως Ελλάδα, θα πρέπει προφανώς να προσαρμοστούμε σε αυτές τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για να το κάνουμε αυτό θα πρέπει να αλλάξουμε. Θα πρέπει να αλλάξουμε δραστικά τις συμπεριφορές, θα πρέπει να αλλάξουμε δραστικά τις πολιτικές, θα πρέπει να αλλάξουμε δραστικά τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την προστασία του περιβάλλοντος και το πόσο ψηλά την τοποθετούμε στην πολιτική μας ατζέντα. Είναι αδύνατον, κυρίες και κύριοι, να πετύχουμε τους στόχους τους οποίους έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση αν παραδείγματος χάριν εξακολουθούμε να προσθέτουμε στον αστικό ιστό του λεκανοπεδίου αυτοκίνητα κάθε χρόνο. Είναι αδύνατον να πετύχουμε τους στόχους τους οποίους έχουμε θέσει αν εξακολουθούμε να κατασκευάζουμε ενεργοβόρα κτήρια τα οποία καταναλώνουν πολύ πετρέλαιο για θέρμανση και πολύ ηλεκτρισμό για ψύξη. Είναι αδύνατον να πετύχουμε τους στόχους τους οποίους έχουμε θέσει αν εμείς εξακολουθούμε να παράγουμε ηλεκτρική ενέργεια από εργοστάσια λιγνίτη παλιάς τεχνολογίας και πολύ χαμηλής αποδοτικότητας. Είναι βέβαιο ότι για να πετύχουμε τις απαραίτητες μειώσεις στους αέριους ρύπους του θερμοκηπίου απαιτούνται σημαντικές αλλαγές, απαιτούνται προσαρμογές στον τρόπο με τον οποίο δρα το κράτος ή η τοπική αυτοδιοίκηση αλλά και ο κάθε πολίτης ξεχωριστά. Πιστεύω ότι η χώρα μας χρειάζεται άμεσα ένα τεκμηριωμένο εθνικό σχέδιο προσαρμογής στις κλιματικές αλλαγές. Ένα σχέδιο το οποίο θα θέτει πολλούς δεσμευτικούς στόχους σε όλα τα επίπεδα πολιτικής, έτσι ώστε να καλύψουμε όχι μόνο τις υποχρεώσεις που έχουμε αναλάβει στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και γιατί όχι να επιτύχουμε ακόμη καλύτερα αποτελέσματα. Ένα σχέδιο που θα διασφαλίζει πως δεν θα είμαστε ουραγοί των εξελίξεων, αλλά πρωτοπόροι σε μια προσπάθεια μετασχηματισμού της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και της ελληνικής οικονομίας, από μια οικονομία παραδοσιακού τύπου σε μια οικονομία στην οποία η πράσινη επιχειρηματικότητα θα έχει πραγματικό ρόλο. Πιστεύω ότι μπορούμε να πετύχουμε αυτούς τους στόχους αρκεί να υπάρχει η πολιτική βούληση, αρκεί να υπάρχει η τόλμη να μιλήσουμε τη γλώσσα της αλήθειας και να περάσουμε από τις εύκολες διαπιστώσεις στις δυσκολότερες πράξεις. Πράγματι το θέμα το οποίο έχει επιλεγεί ως τίτλος για το συνέδριο αυτό είναι ένα θέμα άμεσης προτεραιότητας. Η συνεισφορά των πόλεων στην κλιματική αλλαγή είναι μεγάλη. Μάλιστα το θέμα αυτό είναι ιδιαίτερα επίκαιρο για μια πόλη όπως η Αθήνα στην οποία κατοικεί περίπου το 40% του πληθυσμού της χώρας, μια πόλη η οποία έχει βιώσει στο πετσί της θα έλεγα τα προβλήματα της περιβαλλοντικής υποβάθμισης εδώ και αρκετές δεκαετίες. Πράγματι αν επιχειρήσει κάποιος να κάνει μια περιβαλλοντική ακτινογραφία της Αθήνας σήμερα σε σχέση με άλλες μεγαλουπόλεις τα συμπεράσματα δεν θα είναι και τόσο ενθαρρυντικά. Και θα ήθελα να αποσαφηνίσω εξ αρχής επειδή στο πάνελ συμμετέχουν και εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, ότι όταν λέω Αθήνα δεν αναφέρομαι μόνο στον δήμο της Αθήνας, αλλά στον μητροπολιτικό ιστό της πόλης των Αθηνών έτσι όπως αυτός έχει διαμορφωθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Τα συμπεράσματα, λοιπόν, αυτής της ακτινογραφίας θα μας έδειχναν ότι σε κάθε κάτοικο της πόλης αντιστοιχούν δυστυχώς μόνο δυόμιση τετραγωνικά μέτρα πρασίνου, ενώ σε άλλες μεγαλουπόλεις το νούμερο αυτό ξεπερνάει τα είκοσι ή τα τριάντα μέτρα. Τα μέσα σταθερής τροχιάς - και δίνω έμφαση σε αυτά καθώς αποτελούν τις μεταφορές του μέλλοντος - εξακολουθούν να εξυπηρετούν ένα σχετικά μικρό τμήμα των μεταφορών, καθώς οι γραμμές του μετρό - αναφέρομαι ειδικά σε αυτές - μετά βίας ξεπερνούν τα πενήντα χλμ,

3 ενώ το Λονδίνο έχει παραπάνω από τετρακόσια χλμ. Στην Αθήνα σήμερα κυκλοφορούν παραπάνω από 1,7 εκατ αυτοκίνητα, ενώ εξακολουθούμε να προσθέτουμε κάθε χρόνο περίπου χιλιάδες νέα αυτοκίνητα. Θα αναφερθώ σύντομα σε τέσσερις βασικές προτεραιότητες όσον αφορά στην βελτίωση της περιβαλλοντικής κατάστασης της πόλης μας. Ο Πρώτος άξονας παρέμβασης αφορά στην ενίσχυση του πρασίνου στην πόλη μας. Υπάρχουν ελεύθεροι χώροι στην Αθήνα. Υπάρχουν μάλιστα και αρκετοί χώροι πρασίνου στην Αθήνα τους οποίους δυστυχώς δεν καταφέρνουμε ούτε να τους συντηρούμε με τον κατάλληλο τρόπο ούτε να τους θέτουμε στη διάθεση των πολιτών. Είναι βέβαιο όμως ότι αν θέλουμε να προσανατολίσουμε την πόλη μας σε μια κατεύθυνση μείωσης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να αυξήσουμε το πράσινο. Εγώ προσωπικά πιστεύω ότι αυτό που χρειάζεται η Αθήνα είναι ένα Μητροπολιτικό Ταμείο Πρασίνου, ένα Ταμείο το οποίο μέσα από την μερική αξιοποίηση του χώρου του Ελληνικού, αλλά και με άλλους πόρους, όπως ενδεχομένως με μια πράσινη φορολογία, θα μπορεί να χρηματοδοτεί την δημιουργία μικρότερων χώρων πρασίνου σε όλο το λεκανοπέδιο. Πιστεύω, και ξέρω ότι μερικές φορές αυτή η άποψή μου ακούγεται λίγο αιρετική, αλλά θα την επαναλάβω και σήμερα, ότι δεν χρειάζεται η Αθήνα ένα κολοσσιαίο, ένα τεράστιο μητροπολιτικό πάρκο στο Ελληνικό. Αυτό το οποίο χρειάζεται περισσότερο είναι ένα μικρότερο πάρκο στο Ελληνικό, αλλά και καμιά εκατοστή μικρότερα πάρκα σε όλη την έκταση του λεκανοπεδίου. Για τον κάτοικο του Περιστερίου, για παράδειγμα, έχει πολύ μεγαλύτερη αξία να δημιουργηθεί σε έναν δεσμευμένο χώρο μέσα στα όρια του δήμου, και υπάρχουν τέτοιοι σε όλους τους δήμους, ένα πάρκο τριών ή πέντε στρεμμάτων στο οποίο να μπορεί ο ίδιος να πηγαίνει το παιδί του κάθε εβδομάδα, παρά ένα πολύ μεγάλο πάρκο στο Ελληνικό το οποίο ζήτημα είναι αν θα το επισκέπτεται μια φορά το χρόνο. Εγώ πιστεύω ότι σε αυτήν την κατεύθυνση πρέπει να κινηθούμε. Αν είμαστε λίγο πιο τολμηροί και αξιοποιήσουμε ίσως κάποια περισσότερα στρέμματα στο Ελληνικό σε σχέση με αυτά που προσανατολίζεται να αξιοποιήσει το ΥΠΕΧΩ Ε, υπό την προϋπόθεση όμως ότι οι πόροι από αυτήν την αξιοποίηση δεν θα πέσουν στον κρατικό προϋπολογισμό και θα χαθούν, αλλά θα κατευθυνθούν στο Ταμείο Πρασίνου για το οποίο σας μίλησα, πιστεύω ότι θα μπορέσουμε πραγματικά να εξοικονομήσουμε πόρους ώστε να δημιουργήσουμε πολλές μικρές εστίες πρασίνου στο λεκανοπέδιο, εκεί που πραγματικά τις έχουν ανάγκη σήμερα οι πολίτες της μεγάλης μας πόλης. Όσον αφορά τώρα στις μεταφορές, το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα το οποίο συνεισφέρει σημαντικά στο ενεργειακό αποτύπωμα της πόλης, είναι προφανές ότι πρέπει να κινηθούμε σε δύο κατευθύνσεις. Η πρώτη κατεύθυνση είναι η πολύ επιθετική προώθηση των μέσων σταθερής τροχιάς και ειδικά του μετρό. Έχει αποδειχθεί ότι το μετρό είναι το μόνο μέσο το οποίο πραγματικά μπορεί να αποφορτίσει την κίνηση από τους δρόμους της Αθήνας και να δώσει πραγματική διέξοδο στις μετακινήσεις των Αθηναίων. Έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς αυτήν την κατεύθυνση, αλλά εγώ προσωπικά θα ήθελα να δω ένα ακόμη πιο επιθετικό σχέδιο επέκτασης την επόμενη δεκαετία, καθώς πιστεύω ότι μόνο το μετρό μπορεί να δώσει λύσεις στα προβλήματα των μεταφορών του λεκανοπεδίου. Αυτή είναι η μία κατεύθυνση στην οποία θα πρέπει να κινηθούμε. Πρέπει όμως να μειώσουμε και τις μεταφορές με το αυτοκίνητο και κατά την εκτίμησή μου ο πιο σωστός τρόπος για να γίνει αυτό είναι μια φορολόγηση των αυτοκινήτων με βάση τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα που παράγουν.

4 Είναι μια κατεύθυνση στην οποία κινείται και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα πρέπει και να ενθαρρύνουμε τους πολίτες να χρησιμοποιούν λιγότερο το αυτοκίνητο, αλλά και να τους «προτρέπουμε» να αγοράζουν αυτοκίνητα τα οποία να έχουν ένα χαμηλότερο ενεργειακό αποτύπωμα. εν μπορώ να δεχθώ ότι μπορούμε να συνεχίσουμε να επιτρέπουμε να κινούνται στο κέντρο της Αθήνας τεράστια τζιπ τα οποία εκπέμπουν πολλαπλάσιο διοξείδιο του άνθρακα σε σχέση με μικρότερα αυτοκίνητα. Εδώ εγώ θα ήμουν υπέρμαχος μιας φορολόγησης των αυτοκινήτων με βάση τις εκπομπές τους και βεβαίως θα εξέταζα και πολύ σοβαρά το ενδεχόμενο να επιβληθούν διόδια στο κέντρο της Αθήνας. Στην κατεύθυνση αυτή έχουν κινηθεί όπως γνωρίζετε διάφορες ευρωπαϊκές μητροπόλεις, με χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα την πόλη του Λονδίνου. Νομίζω ότι ήλθε η ώρα να εξετάσουμε και για την Αθήνα το ενδεχόμενο αυτό. Είναι βέβαιο ότι τα μέσα μαζικής μεταφοράς θα πρέπει να γίνουν περισσότερο ελκυστικά σε σχέση με το αυτοκίνητο. Θα επαναλάβω λοιπόν αυτό που είπα και πριν. ε μπορούμε να συνεχίζουμε να προσθέτουμε αυτοκίνητα στο λεκανοπέδιο σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Και αυτό γιατί αυξάνεται κατά κόρον το ενεργειακό αποτύπωμα της πόλης, αλλά και γιατί σε λίγα χρόνια από τώρα οι μετακινήσεις στην Αθήνα με το αυτοκίνητο δεν θα είναι πια βιώσιμες. Όσον αφορά τώρα στον τρίτο σημαντικό πόλο, όσον αφορά στην μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος της Αθήνας, στέκομαι ιδιαίτερα σε κάτι στο οποίο αναφέρθηκαν νωρίτερα και οι άλλοι ομιλητές, στο ενεργειακό αποτύπωμα των κτηρίων και στην μεγάλη προσπάθεια την οποία πρέπει να καταβάλουμε, ώστε να ενσωματώσουμε στην από εδώ και πέρα κατασκευή τους τεχνολογίες οι οποίες να είναι πιο φιλικές προς το περιβάλλον, χωρίς φυσικά να ξεχνάμε και τις αναγκαίες παρεμβάσεις για τα ήδη υπάρχοντα κτήρια. Είχαμε την ευκαιρία ως Επιτροπή Περιβάλλοντος του Εθνικού Κοινοβουλίου να επισκεφθούμε τον περασμένο μήνα ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κτήριο το οποίο έχει φτιαχτεί στο Φάληρο. Ονομάζεται «Προμηθέας Πυρφόρος» και πρόκειται για ένα κτήριο το οποίο είναι ενεργειακά αυτόνομο όσον αφορά στην θέρμανση και στην ψύξη. Χρησιμοποιεί τεχνολογίες οι οποίες είναι σχετικά προσιτές οικονομικά επιτυγχάνοντας πολύ εντυπωσιακά αποτελέσματα εξοικονόμησης ενέργειας. Σε ό,τι αφορά στο θέμα αυτό, θα πρέπει να πούμε ότι υπάρχει σχετική ευρωπαϊκή οδηγία που δυστυχώς δεν έχει ενσωματωθεί ακόμη στην εθνική μας νομοθεσία. Αλλά κυρίως, αν θέλετε, δεν έχει γίνει κτήμα της ελληνικής κοινωνίας ότι μπορούμε να κάνουμε ενεργειακές επεμβάσεις στα κτήριά μας οι οποίες και θα βοηθούν το περιβάλλον, αλλά και θα είναι γενικά οικονομικά συμφέρουσες. Αυτό το τελευταίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό διότι αν δεν υπάρχει και κάποιο οικονομικό κίνητρο είναι πάρα πολύ δύσκολο ο κάθε πολίτης που φτιάχνει ένα σπίτι να ενσωματώνει τέτοιου είδους παρεμβάσεις. Είναι πάρα πολύ σημαντικές οι εκπομπές οι οποίες παράγονται από την ενεργειακή κατανάλωση των κτηρίων για να παραγνωρίζουμε τέτοιες επιλογές. Αυτοί είναι τρεις άξονες στους οποίους μπορούμε να επιτύχουμε, κάνοντας τις κατάλληλες παρεμβάσεις στον υφιστάμενο αστικό ιστό της πόλης. Και θα κλείσω την παρέμβασή μου λέγοντας ότι αν θέλουμε να έχουμε στραμμένα τα μάτια μας στο μέλλον, θα πρέπει να εξετάσουμε σοβαρά το πως μπορούμε να χτίζουμε από εδώ και πέρα, ειδικά σε εκείνες τις περιοχές στις οποίες η πόλη αναπτύσσεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς.

5 εν είναι δυνατόν να συνεχίζουμε να βλέπουμε μια πόλη να επεκτείνεται με τρόπο άναρχο, με τρόπο αυθαίρετο, χωρίς συγκεκριμένη χωροθέτηση και χωρίς καμία ιδιαίτερη ευαισθησία για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των κτισμάτων που κατασκευάζονται. Υπάρχουν πόλεις όπως το Λονδίνο που έχουν πρόθεση να δημιουργήσουν ολόκληρα προάστια τα οποία να είναι ενεργειακά ουδέτερα, τα οποία να ενσωματώνουν ό,τι πιο σύγχρονο υπάρχει σε τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον. Θα ήθελα να δω κάτι αντίστοιχο να γίνεται και στην πόλη μας η οποία συνεχώς επεκτείνεται καθώς οι πιέσεις για οικιστική ανάπτυξη είναι μεγάλες. Κλείνω λέγοντας ότι για να μπορέσουμε να κάνουμε τέτοιου είδους παρεμβάσεις χρειάζεται προφανώς η βούληση από την κεντρική πολιτεία, χρειάζεται όμως και η συνεργασία της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο κάθε δήμος ξεχωριστά μπορεί να εκπονήσει προγράμματα μείωσης των εκπομπών του, αλλά για να μπορέσουμε να έχουμε ένα συνολικό αποτέλεσμα, για να μπορέσουν αυτές οι προσπάθειες να έχουν τον ελάχιστο συντονισμό ώστε να εξασφαλίσουμε πραγματικά θετικά αποτελέσματα, χρειάζεται κατά την εκτίμησή μου μια διαφορετική οργάνωση του μητροπολιτικού ιστού της πόλης μας. Χρειάζεται μια αυτοδιοίκηση μητροπολιτικής μορφής η οποία να μπορεί να κάνει εφικτή την εκπόνηση τέτοιου είδους πρωτοβουλιών με την απαιτούμενη αποτελεσματικότητα. Φοβάμαι ότι έτσι όπως είναι σήμερα τα πράγματα επιτρέπονται μεμονωμένες πρωτοβουλίες δήμων οι οποίες άπτονται της ευαισθησίας των δημάρχων του λεκανοπεδίου. εν είναι όμως εφικτός ένας γενικός σχεδιασμός που θα δώσει λύσεις σε υπερτοπικά προβλήματα. Και δυστυχώς η διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί ένα κλασικό παράδειγμα της παντελούς αποτυχίας της πόλης μας να διαχειριστεί ένα ζήτημα το οποίο ξεπερνάει τα όρια του εκάστοτε δήμου του λεκανοπεδίου. Σας ευχαριστώ πολύ, Πηγή: