ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2013) 403 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΕΕ ΣΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΜΕ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ EL EL

2 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΕΕ ΣΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΜΕ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα συμπεράσματά του, της 18ης Μαΐου 2009, με θέμα «Υποστήριξη της δημοκρατικής διακυβέρνησης: για ένα ενισχυμένο ενωσιακό πλαίσιο», το Συμβούλιο ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκπονήσει «συνολική έκθεση σχετικά με την εφαρμογή των συμπερασμάτων του Συμβουλίου του Οκτωβρίου 2006, με επίκεντρο τη στήριξη της ΕΕ προς τη δημοκρατική διακυβέρνηση, υπό τη διαχείριση της Επιτροπής σε όλες τις περιφέρειες, συμπεριλαμβανομένων της πρωτοβουλίας για τη διακυβέρνηση και της διευκόλυνσης της διακυβέρνησης». Η παρούσα έκθεση παρουσιάζει ορισμένα βασικά έγγραφα πολιτικής σχετικά με τη διακυβέρνηση και προβαίνει σε απολογισμό της πρωτοβουλίας για τη διακυβέρνηση (ΠΔ) για τα κράτη της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (ΑΚΕ), καθώς και της διευκόλυνσης της διακυβέρνησης για χώρες που καλύπτονται από την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας. Στη συνέχεια, αντλεί διδάγματα από την υλοποίηση των γεωγραφικών και θεματικών μέσων μέσω των οποίων η ΕΕ στηρίζει τη δημοκρατική διακυβέρνηση. Η παρούσα έκθεση δεν καλύπτει την παροχή βοήθειας στις χώρες της ζώνης διεύρυνσης, για τις οποίες δίδεται ακόμη μεγαλύτερη έμφαση στη χρηστή διακυβέρνηση ως μέρος των πολιτικών κριτηρίων προσχώρησης. 2. ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Στην αναπτυξιακή πολιτική της ΕΕ σημειώθηκε στρατηγική αλλαγή σύμφωνα με την οποία ετέθησαν αυστηρότερες απαιτήσεις όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, τον ρόλο της κοινωνίας των πολιτών και άλλα στοιχεία της χρηστής διακυβέρνησης. Ως απάντηση στο πλαίσιο του μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος στη γειτονιά της ΕΕ έχουν εκδοθεί δύο κοινές ανακοινώσεις 1 της Επιτροπής και της Ύπατης Εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας. Η νέα προσέγγιση βασίζεται στις αρχές της αμοιβαίας λογοδοσίας και της κοινής προσήλωσης στον σεβασμό των οικουμενικών αξιών, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Στην ουσία, η αρχή «περισσότερα για περισσότερα» προβλέπει μια διαφοροποίηση που βασίζεται στα αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων, γεγονός που αντιπροσωπεύει σημαντική αλλαγή της σχέσης της ΕΕ με εκείνες τις χώρες που δεσμεύονται να προβούν σε μετρήσιμες μεταρρυθμίσεις. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής «Αύξηση του αντίκτυπου της αναπτυξιακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης: ένα πρόγραμμα δράσης για αλλαγή» 2 αναγνωρίζεται ότι η χρηστή διακυβέρνηση, μαζί με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και την ισότητα των 1 «Εταιρική σχέση με τις χώρες της Νότιας Μεσογείου για τη δημοκρατία και την κοινή ευημερία», COM(2011) 200 «Μια νέα απάντηση σε μια γειτονιά που αλλάζει», COM(2011) COM (2011) 637, εγκριθέν από το Συμβούλιο στις 14 Μαΐου EL 2 EL

3 φύλων, αποτελεί έναν από τους δύο 3 κύριους τομείς προτεραιότητας της αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ. Η στήριξη της ΕΕ στη διακυβέρνηση θα πρέπει συνεπώς να διαδραματίζει μεγαλύτερο ρόλο σε όλες τις εταιρικές σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το πρόγραμμα δράσης για αλλαγή υπογραμμίζει την ανάγκη παροχής κινήτρων για μεταρρυθμίσεις στον τομέα της διακυβέρνησης που είναι προσανατολισμένες στα αποτελέσματα και στήριξης παρεμβάσεων που ενισχύουν τους φορείς και τις διαδικασίες σε τοπικό, τομεακό και εθνικό επίπεδο. Η στήριξη του γενικού προϋπολογισμού της ΕΕ συνδέεται επίσης με την κατάσταση της διακυβέρνησης και τον πολιτικό διάλογο με τις χώρες εταίρους 4. Στην ανακοίνωσή της με τίτλο «Η μελλοντική προσέγγιση για τη δημοσιονομική στήριξη της ΕΕ στις τρίτες χώρες», η Επιτροπή υπογράμμισε ότι θα διασφαλίσει ότι η «δημοσιονομική στήριξη της ΕΕ συνάδει με τις θεμελιώδεις αρχές και στόχους της εξωτερικής δράσης της ΕΕ (άρθρο 21 ΣΕΕ) και της αναπτυξιακής πολιτικής (άρθρο 208 της ΣΛΕΕ)» 5. Επιπλέον, η δημοσιονομική στήριξη ως μέσο της αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ θα βασίζεται στην αξιολόγηση των επιδόσεων και στην αμοιβαία λογοδοσία. Εξάλλου, η πρόσφατη κοινή ανακοίνωση με τίτλο «Στήριξη της ΕΕ για την επίτευξη βιώσιμων αλλαγών σε μεταβατικές κοινωνίες» 6 θέτει μια σειρά συγκεκριμένων μέτρων για τη βελτίωση του τρόπου με τον οποίο η ΕΕ στηρίζει τις αναδυόμενες δημοκρατίες στην επίτευξη βιώσιμων μεταρρυθμίσεων. Στην ανακοίνωση γίνεται αναφορά στα διδάγματα που αντλούνται από την πείρα της ΕΕ με την υποστήριξη των δημοκρατικών διαδικασιών μετατροπής και υπογραμμίζεται η σημασία των εξατομικευμένων απαντήσεων βάσει των αναγκών των χωρών εταίρων. Στην ανακοίνωση προτείνονται επίσης βελτιωμένοι τρόποι ανταλλαγής των γνώσεων και της πείρας της ΕΕ και των κρατών μελών της. Επιπλέον, σε πρόσφατη ανακοίνωση με τίτλο «Οι ρίζες της δημοκρατίας και της διατηρήσιμης ανάπτυξης:συνεργασία της Ευρώπης με την κοινωνία των πολιτών στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων» 7 η Επιτροπή επιδιώκει την επανεξέταση των εταιρικών σχέσεών μας με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, με βάση τα αποτελέσματα του παγκόσμια διαρθρωμένου διαλόγου σχετικά με τη συμμετοχή των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και των τοπικών αρχών στην αναπτυξιακή συνεργασία της ΕΕ 8 ( ). Στην ανακοίνωση προτείνεται ενισχυμένη και πιο στρατηγική προσέγγιση της δέσμευσης της ΕΕ με τοπικές ΟΚΠ σε παγκόσμιο επίπεδο, λαμβανομένων δεόντως υπόψη των ιδιαιτεροτήτων κάθε χώρας. Η εν λόγω στρατηγική δέσμευση με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών θα συμπεριληφθεί σε όλα τα μέσα και τα προγράμματα, ενώ θα ενισχυθεί ο ρόλος των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στους τομείς της δημοκρατικής διακυβέρνησης και της λογοδοσίας Η άλλη προτεραιότητα είναι η βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. «Η μελλοντική προσέγγιση για τη δημοσιονομική στήριξη της ΕΕ στις τρίτες χώρες», COM(2011) 638 final. Βλέπε ανωτέρω, σ. 2. JOIN(2012) 27, εκθοδείσα στις 3 Οκτωβρίου COM(2012) 492 final. Διαρθρωμένος διάλογος: EL 3 EL

4 3. Η ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΑΚΕ 3.1. Σκεπτικό και εφαρμογή Το 2006, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την Πρωτοβουλία για τη διακυβέρνηση στις χώρες ΑΚΕ 9. Η κύρια συνιστώσα της Πρωτοβουλίας για τη διακυβέρνηση (ΠΓ) ήταν ένας μηχανισμός παροχής κινήτρων ο οποίος παρέχει στους εταίρους ΑΚΕ πρόσθετη χρηματοδότηση, ανάλογα με τη δέσμευσή τους στη δημοκρατική διακυβέρνηση. Για το εν λόγω «ποσοστό παροχής κινήτρου στον τομέα της διακυβέρνησης» διατέθηκε από το 10ο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης (ΕΤΑ) συνολικό ποσό ύψους 2,7 δισ. ευρώ. Τα κεφάλαια αυτά ενσωματώθηκαν στο πλαίσιο του κύκλου προγραμματισμού του ΕΤΑ για τις αντίστοιχες χώρες, καθώς και στα αντίστοιχα εθνικά ενδεικτικά προγράμματα (ΕΕΠ). Η πρωτοβουλία βασίστηκε στις ακόλουθες βασικές αρχές: ανάληψη ιδίας ευθύνης και όχι προϋποθέσεις διάλογος αντί κυρώσεων καθορισμός των πλέον κατάλληλων μεταρρυθμίσεων και μέτρων στήριξης αντί κατάταξης καλών και κακών εταίρων συμμετοχή των τοπικών ενδιαφερόμενων μερών προσαρμογή της στήριξης στη διακυβέρνηση στην κατάσταση κάθε χώρας, ιδίως στην περίπτωση των ευάλωτων χωρών. Η άλλη συνιστώσα της Πρωτοβουλίας για τη διακυβέρνηση ήταν η συνεχιζόμενη πολιτική και οικονομική στήριξη του Αφρικανικού Μηχανισμού Αξιολόγησης από Ομοτίμους (APRM), ενός μηχανισμού αυτοπαρακολούθησης που δημιουργήθηκε από τα κράτη μέλη της Αφρικανικής Ένωσης για την προώθηση υψηλών προτύπων διακυβέρνησης. Στην ανακοίνωσή της του 2006 για τη διακυβέρνηση στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής κοινής αντίληψης για την ανάπτυξη 10 η Επιτροπή θεώρησε τις ηπειρωτικές και περιφερειακές πρωτοβουλίες ως ενδείξεις ότι η διακυβέρνηση λαμβάνεται σοβαρά υπόψη, και δήλωσε ότι είναι πλέον καιρός να υποστηριχθεί η αφρικανική ήπειρος στην προώθηση των δικών της πρωτοβουλιών. Στη διαδικασία της Πρωτοβουλίας για τη διακυβέρνηση υπήρχαν αρκετά στάδια. Πρώτον, καταρτίστηκε, κατά περίπτωση, σε συμφωνία με τις χώρες εταίρους, ένα προφίλ διακυβέρνησης. Το προφίλ παρείχε μια συνολική εικόνα της διακυβέρνησης σε εννέα τομείς, βάσει ποσοτικών και ποιοτικών ερωτήσεων. Οι κυβερνήσεις των χωρών εταίρων κλήθηκαν στη συνέχεια να υποβάλουν ένα σχέδιο δράσης για τη διακυβέρνηση στο οποίο περιγράφονται αναλυτικά οι τρέχουσες και οι προγραμματιζόμενες πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των προτεραιοτήτων που προσδιορίζονται στο προφίλ διακυβέρνησης. Το σχέδιο δράσης για τη διακυβέρνηση υποβλήθηκε σε ποιοτική αξιολόγηση από την Επιτροπή με βάση τρία κριτήρια: συνάφεια, φιλοδοξία και αξιοπιστία. Η αξιολόγηση αυτή αποτέλεσε τη βάση για την κατανομή των πρόσθετων κονδυλίων στο ΕΕΠ της εν λόγω χώρας. Τέλος, το σχέδιο δράσης για τη διακυβέρνηση επισυνάφθηκε στο έγγραφο στρατηγικής ανά χώρα. Συνολικά, περίπου 2,3 δισ. ευρώ διατέθηκαν στη συνέχεια σε 70 χώρες ΑΚΕ κατά την περίοδο «Η διακυβέρνηση στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Κοινής Αντίληψης για την αναπτυξιακή πολιτική Προς μια εναρμονισμένη προσέγγιση στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης», COM (2006) 421 COM(2006) 421 final. EL 4 EL

5 Η στήριξη στον Αφρικανικό Μηχανισμό Επιθεώρησης από Ομοτίμους (APRM), η δεύτερη συνιστώσα της ΠΓ, συνίστατο σε 2 εκατ. ευρώ, ως συνεισφορά στο Καταπιστευματικό Ταμείο του APRM που διαχειρίζεται το Πρόγραμμα ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (UNDP). Τον Δεκέμβριο του 2008 υπογράφηκε προς τον σκοπό αυτό συμφωνία συνεισφοράς μεταξύ της Επιτροπής και του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Έχουν καταγραφεί ορισμένες βελτιώσεις, και συγκεκριμένα η αύξηση του αριθμού των χωρών που συμμετέχουν, η αναθεώρηση του ερωτηματολογίου και η βελτιωμένη ικανότητα των αφρικανικών χωρών να προχωρήσουν στην εφαρμογή του APRM. Ωστόσο, η ικανότητα απορρόφησης του Καταπιστευματικού Ταμείου παραμένει ανεπαρκής. Η συμφωνία συνεισφοράς παρατάθηκε δύο φορές, και έληξε τον Δεκέμβριο του Παρακολούθηση της πρωτοβουλίας για τη διακυβέρνηση Η επανεξέταση της πρωτοβουλίας για τη διακυβέρνηση του 2009 Η αρχική επανεξέταση κυκλοφόρησε το 2009 ως έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής με τίτλο «Η υποστήριξη της δημοκρατικής διακυβέρνησης μέσω της πρωτοβουλίας για τη διακυβέρνηση Ανασκόπηση και μελλοντική πορεία». 11 Στο εν λόγω έγγραφο αναφερόταν ότι η ΠΔ είχε θέσει τα θεμέλια που θα επέτρεπαν στις περισσότερες χώρες ΑΚΕ να δεσμευθούν να προβούν σε μεταρρυθμίσεις στον τομέα της διακυβέρνησης. Η ΠΔ θεωρήθηκε συνεπής με τη συνολική στήριξη της ΕΕ στη δημοκρατική διακυβέρνηση και ενδεδειγμένη για την προώθηση μεταρρυθμίσεων που έχουν οικειοποιηθεί οι χώρες εταίροι και για τη διευκόλυνση του πολιτικού διαλόγου. Στο έγγραφο αναφερόταν επίσης ότι η ΠΔ είχε συμβάλει στον «σταδιακό μετασχηματισμό της διακυβέρνησης σε τομέα επικέντρωσης [στα ΕΣΧ του 10ου ΕΤΑ] και στην καλύτερη κατανόηση της χρήσης των διαγνωστικών εργαλείων διακυβέρνησης στη διαδικασία προγραμματισμού από το προσωπικό της ΕΕ, τόσο επί τόπου όσο και στην έδρα». 12 Οι κυριότερες ελλείψεις της ΠΔ, όπως αξιολογήθηκε το 2009, ήταν ότι σε πολλές περιπτώσεις το αυστηρό χρονοδιάγραμμα δεν επέτρεψε ορθή και πλήρη εφαρμογή και δεν μπόρεσε να διασφαλίσει τη μεγαλύτερη δυνατή ανάληψη ιδίας ευθύνης από τις χώρες ΑΚΕ, ούτε επέτρεψε τη διενέργεια διαβουλεύσεων με τα εθνικά κοινοβούλια και την κοινωνία των πολιτών. Επιπλέον, η εν λόγω πρωτοβουλία δεν προέβλεπε επαρκώς την ανάπτυξη μιας μεθοδολογίας για την παρακολούθηση της προόδου. Εξάλλου, το οικονομικό κίνητρο παρέμεινε «μέτριο» και η διαδικασία κατανομής επικρίθηκε από πολλά ενδιαφερόμενα μέρη για την «έλλειψη διαφάνειας» και «ότι οδηγεί σε μια καθαρά πολιτική διαδικασία». Η ανάλυση έδειξε ότι, παρά τις προσδοκίες, τα εργαλεία της ΠΔ «δεν είχαν ακόμη ως αποτέλεσμα τη βελτίωση του συντονισμού των δωρητών, της κοινής δράσης, της κοινής παρακολούθησης ή του κοινού διαλόγου». Με βάση τις ελλείψεις που διαπιστώθηκαν, το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής του 2009 πρότεινε μια σειρά «επόμενων βημάτων» για τη βελτίωση της εφαρμογής της ΠΔ. Σε αυτά περιλαμβάνονται η επικαιροποίηση των εργαλείων εφαρμογής, η βελτίωση της παρακολούθησης και η ενίσχυση του πολιτικού διαλόγου Η ενδιάμεση επισκόπηση του 10ου ΕΤΑ Κατά την ενδιάμεση επισκόπηση του 10ου ΕΤΑ το 2010, η διακυβέρνηση ήταν ένας από τους τέσσερις τομείς που εξετάστηκαν, με βάση δύο ερωτήσεις: /SEC(2009) 58 final. Το ίδιο. EL 5 EL

6 Σε ποιο βαθμό έχει τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο δράσης για τη διακυβέρνηση και έχει βελτιωθεί η κατάσταση σε θέματα διακυβέρνησης μετά την έγκριση του εγγράφου στρατηγικής ανά χώρα; Με βάση το προφίλ διακυβέρνησης (επικαιροποιημένο κατά περίπτωση), σε ποιο βαθμό έχει βελτιωθεί η κατάσταση σε θέματα διακυβέρνησης; Η αξιολόγηση της εφαρμογής των σχεδίων δράσης για τη διακυβέρνηση (GAP) ήταν αρκετά θετική, παρά την εισαγωγή τους σε μεταγενέστερο στάδιο και, ως εκ τούτου, της σύντομης διάρκειας της υπό εξέταση περιόδου. Οι περισσότερες αντιπροσωπείες της ΕΕ θεώρησαν ότι τα σχέδια δράσης για τη διακυβέρνηση είχαν εφαρμοστεί «σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό εντός των προθεσμιών». Ωστόσο, υπάρχουν επίσης περιπτώσεις όπου η εφαρμογή υστέρησε έναντι του χρονοδιαγράμματος, με συνακόλουθες επιπτώσεις στην κατάσταση σε θέματα διακυβέρνησης. Σημειώθηκε θετική συσχέτιση μεταξύ της ποιότητας του αρχικού σχεδίου δράσης για τη διακυβέρνηση και της εφαρμογής του. Διαπιστώθηκαν διάφοροι λόγοι για τους οποίους η εφαρμογή των σχεδίων δράσης για τη διακυβέρνηση δεν ήταν ικανοποιητική, συμπεριλαμβανομένων της έλλειψης ανάληψης ιδίας ευθύνης, της ύπαρξης άλλων εθνικών στρατηγικών διακυβέρνησης, της καθυστερημένης υπογραφής του ΕΣΧ που καθυστέρησε τη διαδικασία εφαρμογής, και της απουσίας ειδικών δράσεων, δεικτών, χρονοδιαγραμμάτων και μέσων επαλήθευσης. Οι περιορισμοί αυτοί συμφωνούσαν με τα πορίσματα του εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής του Η μελέτη για την πρωτοβουλία διακυβέρνησης του 2011 Στα τέλη του 2010, η Επιτροπή ανέθεσε σε ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες την εκπόνηση μελέτης 13 προκειμένου να αξιολογήσει την ΠΔ και να διατυπώσει συστάσεις για το μέλλον. Η μελέτη επικεντρώθηκε σε πτυχές όπως: η διαδικασία κατανομής των επιμέρους κινήτρων που συνδέονται με τη διακυβέρνηση στους εταίρους των χωρών ΑΚΕ στο πλαίσιο του 10ου ΕΤΑ, συμπεριλαμβανομένων της μεθοδολογίας, του συντονισμού και της συνεργασίας με τα κράτη μέλη της ΕΕ η πραγματική και δυνητική επίδραση της διαδικασίας των επιμέρους κινήτρων που συνδέονται με τη διακυβέρνηση στον πολιτικό διάλογο με τις χώρες εταίρους, καθώς και στην εσωτερική δυναμική στις χώρες εταίρους και στις συζητήσεις σχετικά με τη διακυβέρνηση η συνολική σημασία των εργαλείων που χρησιμοποιούνται στη διαδικασία και η ολοκλήρωση της διακυβέρνησης σε στρατηγικές συνεργασίας. Από τα στοιχεία προκύπτει ότι πολλά ενδιαφερόμενα μέρη εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την ΠΔ στο αρχικό στάδιό της. Επρόκειτο για μια νέα, πιο σημαντική και πιο εξελιγμένη προσέγγιση για την ενίσχυση της διακυβέρνησης. Αυτό αντικατόπτριζε την όλο και πιο κοινή πεποίθηση ότι η διακυβέρνηση αποτελεί το κλειδί για την ανάπτυξη. Η ΠΔ θεωρήθηκε καινοτομία με δυνατότητες για μια πιο εναρμονισμένη ανάλυση της διακυβέρνησης της ΕΕ μέσω του προφίλ διακυβέρνησης, και η οποία θα μπορούσε να ενισχύσει την εστίαση στη διακυβέρνηση στο πλαίσιο της διαδικασίας προγραμματισμού και να εμβαθύνει τον πολιτικό διάλογο με τους εταίρους. Ωστόσο, καθόλη τη διάρκεια της διαδικασίας, η ΠΔ αντιμετώπισε διάφορα εμπόδια που οδήγησαν στη μείωση της επιρροής της στις χώρες εταίρους: 13 Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «Μελέτη στήριξης σχετικά με την πρωτοβουλία της ΕΕ για τη διακυβέρνηση, με σκοπό την προετοιμασία της έκθεσης από την Επιτροπή στο Συμβούλιο το 2012 παραρτήματα της τελικής έκθεσης», Δεκέμβριος 2011, σ. 4. EL 6 EL

7 Περιορισμένη ανάληψη ιδίας ευθύνης στη διαδικασία της ΠΔ. Σε πολλές περιπτώσεις το αυστηρό χρονοδιάγραμμα δεν επέτρεπε την ορθή εφαρμογή κάθε πτυχής της μεθόδου κατανομής. Αυτό δεν εξασφάλισε υψηλό επίπεδο ανάληψης ιδίας ευθύνης από χώρες ΑΚΕ, ούτε επέτρεψε σε όλες τις περιπτώσεις τη διαβούλευση με τους βασικούς φορείς. Ανεπαρκή εναρμόνιση μεταξύ της ΠΔ και των ήδη υφιστάμενων διαδικασιών διακυβέρνησης και σχεδίων σε μια δεδομένη χώρα. Ως αποτέλεσμα, η ΠΔ θεωρήθηκε σε πολλές περιπτώσεις «αυτοτελές» μέσο, το οποίο δεν ήταν ορθά ενσωματωμένο σε άλλα προγράμματα διακυβέρνησης της ΕΕ ή άλλους χορηγούς βοήθειας. Έλλειψη ευελιξίας των εργαλείων. Πολλά ενδιαφερόμενα μέρη που συνέβαλαν στην επισκόπηση παρατήρησαν ότι η ΠΔ παρείχε ένα μάλλον στατικό πλαίσιο διαχείρισης της διακυβέρνησης. Δεν ήταν αρκετά ευέλικτο ώστε να αντιμετωπίσει τη δυναμική φύση των διαδικασιών διακυβέρνησης, ιδίως σε καταστάσεις αστάθειας ή σε περίπτωση αιφνίδιας επιδείνωσης της διακυβέρνησης. Επιπλέον, τα εργαλεία δεν ανταποκρίνονταν ικανοποιητικά στη δυναμική διακυβέρνησης εντός της χώρας ή στο χρονικό διάστημα που απαιτείται για την εφαρμογή μιας ποιοτικής «διαδικασίας προσέγγισης». Η επικαιροποίηση του σχεδίου δράσης για τη διακυβέρνηση συζητήθηκε μόνον κατά την ενδιάμεση επισκόπηση, γεγονός που δεν επέτρεψε την αντίδραση στις μεταβαλλόμενες καταστάσεις. Και στις δύο πλευρές υπήρχε πολιτική και θεσμική έλλειψη ικανοτήτων που δυσχέραινε την επαγγελματική και συνεκτική διαχείριση ενός ευαίσθητου από πολιτική άποψη και καινοτόμου εργαλείου όπως η ΠΔ. Περιορισμένη επιρροή του δημοσιονομικού κινήτρου από μόνο του. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ένα σύστημα που βασίζεται στην παροχή κινήτρων που συνδέονται μόνο με την (περιορισμένη) χρηματοδότηση, και όχι σε συνδυασμό με συμπληρωματικές πολιτικές προτάσεις και πολιτικούς διαλόγους, έχει αποδειχθεί αναποτελεσματικό. Άλλες μέθοδοι, όπως η δημοσιονομική στήριξη, θεωρούνται πιο ελκυστικές. Ανεπαρκή εναρμόνιση στο εσωτερικό της ΕΕ. Η ΠΔ παρείχε μια ευκαιρία για περισσότερες κοινές εργασίες της ΕΕ σχετικά με τη διακυβέρνηση. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι το προφίλ διακυβέρνησης παρείχε μια καλή εικόνα της κατάστασης της διακυβέρνησης, δεν κατέστη έγγραφο αναφοράς όπως ενθαρρύνθηκε από το Συμβούλιο στα συμπεράσματά του 2009, γεγονός που οφείλεται εν μέρει στην ύπαρξη των αξιολογήσεων της διακυβέρνησης από άλλους χορηγούς βοήθειας, συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών της ΕΕ. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις, μέσα και εργαλεία αξιολόγησης στο εσωτερικό της ίδιας της ΕΕ. Αυτή η έλλειψη εναρμόνισης δεν ήταν ευνοϊκή για την αποτελεσματικότητα της ΠΔ επιτόπου. 4. ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του Δεκεμβρίου 2006 για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας 14, το 2007 θεσπίστηκε διευκόλυνση της διακυβέρνησης για την ευρωπαϊκή πολιτική γειτονίας. Η Επιτροπή είχε προβλέψει να διαθέσει ποσό 300 εκατ. ευρώ κατά την περίοδο , εκτός από τις εθνικές χορηγήσεις που έχουν ήδη προγραμματιστεί για τους εταίρους της γειτονίας. 14 COM(2006) 726 της 4ης Δεκεμβρίου EL 7 EL

8 Μεταξύ 2007 και 2009, η διευκόλυνση της διακυβέρνησης παρείχε περιορισμένη πρόσθετη οικονομική ενίσχυση σε ορισμένες χώρες εταίρους που καλύπτονται από την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας (ΕΠΓ), με βάση την αξιολόγηση της προόδου που σημειώθηκε κατά την εφαρμογή των πτυχών της διακυβέρνησης που καθορίζονται με την ευρεία έννοια στα σχέδια δράσης της ΕΠΓ, με ιδιαίτερη έμφαση σε τομείς όπως η δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι θεμελιώδεις ελευθερίες και το κράτος δικαίου. Τα αποτελέσματα της επανεξέτασης της ΕΠΓ που πραγματοποιήθηκε κατά τα έτη 2010 και 2011, σε συνδυασμό με τα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης οδήγησαν σε μια νέα προσέγγιση για την ενίσχυση της εταιρικής σχέσης μεταξύ της ΕΕ και των γειτόνων της. Μία νέα απάντηση σε μια γειτονιά που αλλάζει προβλέπει μια πιο διαφοροποιημένη προσέγγιση, όχι μόνο από την άποψη της χρηματοδότησης, όπως ήταν η περίπτωση στο πλαίσιο της διευκόλυνσης της διακυβέρνησης, αλλά επίσης υπό την έννοια ότι θα περιλαμβάνει το πλήρες φάσμα των κινήτρων που προτείνει η ΕΕ, όπως η εμβάθυνση της πρόσβασης στην αγορά και μεγαλύτερη κινητικότητα. Όπως σημειώνεται ανωτέρω, τα διάφορα προγράμματα παροχής κινήτρων, που συνδέονται αποκλειστικά με τη χρηματοδότηση χωρίς ενισχυμένο πολιτικό και στρατηγικό διάλογο, όπως η διευκόλυνση της διακυβέρνησης, έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικά. Αντικατοπτρίζοντας τη νέα αυτή προσέγγιση μιας πολιτικής που βασίζεται στην παροχή κινήτρων, τα γενικά προγράμματα «Στήριξη για εταιρική σχέση, μεταρρυθμίσεις και ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς» (SPRING), για τη Νότια Γειτονία, και «Πρόγραμμα ολοκλήρωσης και συνεργασίας της ανατολικής εταιρικής σχέσης» (EaPIC), για την Ανατολική Γειτονία, εκπονήθηκαν το 2011, προκειμένου να διοχετεύσουν σημαντικό μέρος της επιπλέον χρηματοδότησης της ΕΕ σε συνδυασμό με συμπληρωματικές πολιτικές προτάσεις. Σύμφωνα με την ανακοίνωση για την επανεξέταση της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας (ΕΠΓ), χρησιμοποιείται σειρά στόχων αναφοράς για να αξιολογηθεί κατά πόσον μια χώρα έχει δρομολογήσει πραγματικά τον εκδημοκρατισμό της και εάν μπορεί να αναμένει να επωφεληθεί από την πρόσθετη χρηματοδότηση: η διεξαγωγή δημοκρατικών και αξιόπιστων εκλογών η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, της έκφρασης και του συνέρχεσθαι η ύπαρξη ελευθερίας του Τύπου και των μέσων ενημέρωσης, το κράτος δικαίου η καταπολέμηση της διαφθοράς η μεταρρύθμιση της ασφάλειας και επιβολής του νόμου και ο σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων. 5. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΤΗΣ ΕΕ ΣΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ Η δημοκρατική διακυβέρνηση στηρίζεται από γεωγραφικά μέσα όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης, ο Μηχανισμός για την αναπτυξιακή συνεργασία και ο Ευρωπαϊκός μηχανισμός γειτονίας και εταιρικής σχέσης, καθώς και από θεματικά προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό μέσο για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον Μηχανισμό σταθερότητας. Πέραν της βασιζόμενης σε προγράμματα προσέγγισης, η δημοκρατική διακυβέρνηση στηρίζεται επίσης μέσω ειδικών παρεμβάσεων σε βασικούς τομείς διακυβέρνησης και μέσω της ενσωμάτωσης της διακυβέρνησης σε άλλους τομείς συνεργασίας. Στα διδάγματα που έχουν συναχθεί από την πείρα του παρελθόντος όσον αφορά τη στήριξη που παρείχε η ΕΕ στον τομέα της δημοκρατικής διακυβέρνησης συγκαταλέγονται τα ακόλουθα: Η στήριξη της δημοκρατικής διακυβέρνησης πρέπει να προσαρμοστεί στα τοπικά δεδομένα. Η μεταρρύθμιση της διακυβέρνησης είναι μια σταδιακή διαδικασία που EL 8 EL

9 συνεπάγεται μετασχηματισμό της κοινωνίας. Συνεπώς, η γνώση του τοπικού πλαισίου είναι ιδιαίτερα σημαντική για τον σχεδιασμό των παρεμβάσεων στον τομέα αυτό. Για τις καταστάσεις αστάθειας, η ΕΕ δεσμεύεται να τηρεί τις αρχές του ΟΟΣΑ για τη χρηστή διεθνή αντιμετώπιση των ευάλωτων κρατών και καταστάσεων αστάθειας, οι οποίες δίνουν έμφαση στην προώθηση στενότερων σχέσεων με τις δικαιούχους χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα ασθενούς διακυβέρνησης και συγκρούσεων. Από την πείρα με το προφίλ διακυβέρνησης και τα σχέδια δράσης για τη διακυβέρνηση προκύπτει ότι η κατανόηση του τοπικού πλαισίου και η προσαρμογή στις ειδικές ανά χώρα καταστάσεις είναι ουσιαστικής σημασίας για επιτυχείς παρεμβάσεις στον τομέα της δημοκρατικής διακυβέρνησης. Όσον αφορά το πλαίσιο της χώρας, στις νέες κατευθυντήριες γραμμές για τη διαχείριση του κύκλου προγράμματος και σχεδίου (PPCM) απαιτείται συστηματική ανάλυση πλαισίου. Η ανάλυση οικονομικής πολιτικής (ΡΕΑ) είναι ένα από τα εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αλληλεπιδρούν οι πολιτικές και οικονομικές διαδικασίες και του τρόπου με τον οποίο τα συμφέροντα και τα κίνητρα επηρεάζουν τη συμπεριφορά των διαφόρων φορέων με την πάροδο του χρόνου. Ο ρόλος των περιφερειακών ή ηπειρωτικών πρωτοβουλιών για τη διακυβέρνηση, όπως ο Αφρικανικός Μηχανισμός Αξιολόγησης από Ομοτίμους (APRM) μπορεί να διερευνηθεί περαιτέρω όσον αφορά την ανάληψη ευθύνης. Διαδικασίες σε περιφερειακό επίπεδο επιτρέπουν στις ίδιες τις χώρες να διαμορφώσουν τις προτεραιότητες και να ενισχύσουν την εσωτερική λογοδοσία. Για παράδειγμα, η εταιρική σχέση Αφρικής-ΕΕ για τη δημοκρατική διακυβέρνηση και τα ανθρώπινα δικαιώματα παρέχει ένα φόρουμ για την εκπόνηση κοινών θεματολογίων και συστάσεων με θέμα τη διακυβέρνηση. Δίδοντας παράλληλα ιδιαίτερη προσοχή στην αρχή της ανάληψης ιδίας ευθύνης, θα πρέπει να υπάρχει ανταλλαγή εμπειριών με τους φορείς των αφρικανών εταίρων για την από κοινού ανάπτυξη νέων στρατηγικών που εστιάζονται στις κύριες προτεραιότητες της αφρικανικής αρχιτεκτονικής της διακυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένης της βελτιωμένης διαδικασίας του APRM. Η συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών είναι ουσιαστικής σημασίας για την ενίσχυση των δημοκρατικών διαδικασιών και των συστημάτων λογοδοσίας καθώς και για την επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων σε θέματα ανάπτυξης. 15 Αυτό συνεπάγεται την ενίσχυση των προσπαθειών για την προώθηση ευνοϊκού περιβάλλοντος για τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών στις χώρες εταίρους: προώθηση της ουσιαστικής και διαρθρωμένης συμμετοχής των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στις εθνικές πολιτικές των χωρών εταίρων, στον κύκλο προγραμματισμού της ΕΕ και στις διεθνείς διαδικασίες, και αύξηση της ικανότητας των τοπικών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών να ασκούν αποτελεσματικά τον ρόλο τους ως ανεξάρτητοι αναπτυξιακοί φορείς. Η ανάπτυξη και η ενίσχυση των υφιστάμενων τοπικών ικανοτήτων συμβάλλουν στην προαγωγή αποτελεσματικών θεσμών και βελτιώνουν την ικανότητα της κυβέρνησης να σχεδιάζει και να εφαρμόζει πολιτικές με την ενεργό συμμετοχή όλων των εγχώριων ενδιαφερόμενων μερών και να παρέχει υπηρεσίες σε τελικούς δικαιούχους. Νέοι τρόποι για τη στήριξη της δημοκρατικής διακυβέρνησης, καθώς και καινοτόμα εργαλεία ΤΠΕ μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη συμμετοχή και τη ροή των πληροφοριών όταν συνδυάζονται με μια στρατηγική 15 COM(2012) 492 final. EL 9 EL

10 προσέγγιση ανάπτυξης ικανοτήτων. Η συμμετοχή της Επιτροπής στο φόρουμ υψηλού επιπέδου του Busan για αποτελεσματικούς θεσμούς μπορεί επίσης από την πλευρά της να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της στήριξης που παρέχει η ΕΕ στον τομέα της δημοκρατικής διακυβέρνησης. Επανεξέταση των κινήτρων και των προϋποθέσεων. Διαφορετικά πλαίσια εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, όπως η πολιτική διεύρυνσης, η ΕΠΓ και η συμφωνία του Κοτονού με τις χώρες ΑΚΕ παρέχουν διάφορα κίνητρα και εφαρμόζουν διαφορετικές προϋποθέσεις σχετικά με τη φύση και την έκταση των μεταρρυθμίσεων που έχουν αναληφθεί. Η πείρα του παρελθόντος στους τομείς αυτούς δείχνει ότι οι προϋποθέσεις και μια προσέγγιση που βασίζεται στην παροχή κινήτρων λειτουργούν καλύτερα όταν για την επίτευξη σημαντικών αποτελεσμάτων απαιτείται κρίσιμη μάζα χρηματοδοτικών πόρων, στις περιπτώσεις που οι χορηγήσεις συνδέονται με στόχους που βασίζονται σε σαφείς δείκτες και σημεία αναφοράς και όταν συνοδεύονται από συνεκτικό πολιτικό και στρατηγικό διάλογο. Η προσέγγιση αυτή τονίζεται, για παράδειγμα, στην κοινή ανακοίνωση του 2012 με τίτλο «Ανατολική εταιρική σχέση: Ένας οδικός χάρτης για τη σύνοδο κορυφής του φθινοπώρου 2013» 16 και στα συνοδευτικά έγγραφα. Η εμπειρία της ΠΔ δείχνει επίσης ότι οι μηχανισμοί παροχής κινήτρων λειτουργούν καλύτερα εάν βασίζονται σε σαφή διαφοροποίηση, πραγματικά επιτεύγματα και τακτική παρακολούθηση απόδοσης. Η παρακολούθηση είναι το κλειδί για τη στήριξη των μεταρρυθμίσεων, δεδομένου ότι μπορεί να συμβάλει στην παρότρυνση των χωρών εταίρων να επιταχύνουν τον ρυθμό των μεταρρυθμίσεων. Ο αντίκτυπος της παρακολούθησης μπορεί να αυξηθεί περαιτέρω με τη συμμετοχή πολλών ενδιαφερόμενων μερών στη διαδικασία, ιδίως αναγνωρίζοντας τον σημαντικό ρόλο της κοινωνίας των πολιτών, και με την αύξηση της διαφάνειας των επιδόσεων της κυβέρνησης. Σε έναν τομέα όπως η διακυβέρνηση, τα αποτελέσματα όσον αφορά την αλλαγή των κανόνων και πρακτικών για τη διαχείριση των δημοσίων υποθέσεων εξ ορισμού δεν υπόκεινται σε γραμμική λογική ούτε επιτυγχάνονται γρήγορα. Ως εκ τούτου, ένα σύστημα αξιολόγησης της απόδοσης που στηρίζεται στα αποτελέσματα, βάσει δεικτών, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Η επιλογή των πλέον κατάλληλων δεικτών και ο καθορισμός του/των προσώπου(-ων) που είναι αρμόδιο(-α) για την αξιολόγηση της απόδοσης συγκαταλέγονται επίσης μεταξύ των διδαγμάτων που μπορούν να συναχθούν από την ΠΔ. Επιπλέον, υπάρχει ένα αυξανόμενο σώμα δεικτών και αξιολογήσεων επιδόσεων στον τομέα της διακυβέρνησης, το οποίο θα μπορεί να αξιοποιηθεί κατά τον ανασχεδιασμό των προσεγγίσεων σε θέματα συστημάτων συνεργασίας που βασίζονται στα αποτελέσματα. Όσον αφορά τα ευάλωτα κράτη, συνεχίζονται οι εργασίες για την ανάπτυξη συνόλων δεικτών που αφορούν ειδικά τα εν λόγω κράτη στο πλαίσιο του διεθνούς διαλόγου για την οικοδόμηση της ειρήνης και τη συγκρότηση κράτους. Ευελιξία. Η αύξηση των επιδόσεων συνδέεται επίσης με το ζήτημα της αδυναμίας ευελιξίας των εργαλείων. Σε χώρες που πλήττονται από την κρίση, η Επιτροπή έχει τη δυνατότητα να υιοθετεί τη λεγόμενη δήλωση κρίσης η οποία παρέχει τη δυνατότητα πιο ευέλικτων διαδικασιών για την εφαρμογή της αναπτυξιακής συνεργασίας. Μέχρι σήμερα, πολλές χώρες ΑΚΕ έχουν επωφεληθεί από τη διαδικασία αυτή. Ενίσχυση της εναρμόνισης εντός της ΕΕ. Με βάση την ευρωπαϊκή κοινή αντίληψη για την ανάπτυξη, η ΠΔ θα έπρεπε να συμβάλει στην εναρμόνιση και την αυξανόμενη 16 JOIN(2012) 13 final. EL 10 EL

11 συνεργασία στον τομέα της διακυβέρνησης σε επίπεδο ΕΕ. Το προφίλ διακυβέρνησης, για παράδειγμα, θεωρήθηκε από πολλούς ως ένα χρήσιμο εργαλείο για την από κοινού ανάλυση της κατάστασης σε θέματα διακυβέρνησης επί τόπου. Η Συνθήκη της Λισαβόνας παρέχει περαιτέρω δυνατότητες για από κοινού εργασία σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών, τόσο για την αξιολόγηση της κατάστασης μιας χώρας όσο και για τον σχεδιασμό της στήριξης. Κοινή ανάλυση και κοινός προγραμματισμός, όπως ορίζονται στο πρόγραμμα δράσης για αλλαγή, μαζί με τον βασικό ρόλο των αντιπροσωπειών της ΕΕ στη διεξαγωγή πολιτικού και στρατηγικού διαλόγου επί τόπου, μπορούν επίσης να ενισχύσουν την εν λόγω εναρμόνιση σε επίπεδο ΕΕ. 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η στήριξη της δημοκρατικής διακυβέρνησης παραμένει ύψιστη προτεραιότητα της αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ. Η νέα προσέγγιση για τη δημοσιονομική στήριξη αποτελεί ένα σημαντικό πολιτικό μήνυμα στο πλαίσιο αυτό, δεδομένου ότι αποσκοπεί στην ενίσχυση της συμβατικής εταιρικής σχέσης για τη δημοσιονομική στήριξη της ΕΕ μεταξύ της ΕΕ και των χωρών εταίρων για την ανάπτυξη και εδραίωση δημοκρατικών καθεστώτων, την επιδίωξη βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης και την εξάλειψη της φτώχειας. Η προσέγγιση βασίζεται στην αμοιβαία λογοδοσία και στην κοινή δέσμευση σε θεμελιώδεις αξίες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, και απαιτεί στενό συντονισμό μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ) και των κρατών μελών, όσον αφορά επίσης τον ενισχυμένο και συνεκτικό πολιτικό και στρατηγικό διάλογο ο οποίος θα πρέπει να συνδέεται εκ του σύνεγγυς με κάθε καθεστώς παροχής κινήτρων ή χρηματοδότηση μεταρρυθμίσεων στον τομέα της διακυβέρνησης στις χώρες εταίρους. Η ενίσχυση της ανάληψης ίδιας ευθύνης είναι καίριας σημασίας για τη στήριξη της δημοκρατικής διακυβέρνησης. Η ανάληψη ιδίας ευθύνης από την εκάστοτε χώρα απαιτεί τη συμμετοχή όλων των σχετικών εγχώριων φορέων κατά τον καθορισμό της κατεύθυνσης που θα πρέπει να λάβει η ανάπτυξη και των απαιτούμενων ρυθμίσεων σχετικά με τη διακυβέρνηση. Η σημασία της ανάληψης ιδίας ευθύνης έχει υπογραμμιστεί στην δήλωση του Busan, η οποία ζητεί την εφαρμογή προσεγγίσεων που είναι προσαρμοσμένες στις συγκεκριμένες ανάγκες κάθε χώρας. Η πολιτική βούληση των αρχών στις χώρες εταίρους σε όλα τα επίπεδα και η πραγματική δέσμευσή τους για μεταρρύθμιση εξακολουθούν να αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για μια επιτυχημένη μεταρρύθμιση, ιδίως σε ευαίσθητους τομείς όπως η δημοκρατική διακυβέρνηση. Επιπλέον, είναι ουσιαστικής σημασίας να υπάρχει πιο στρατηγική συνεργασία με τις ΟΚΠ σε όλους τους τομείς και σε όλα τα θέματα. Σύμφωνα με τη νέα προσέγγιση της κοινωνίας των πολιτών, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών έχουν αναγνωριστεί σήμερα ως αυτοτελείς φορείς στον τομέα της διακυβέρνησης σε εθνικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο. Σε επίπεδο χώρας, οι τοπικές ΟΚΠ και ο ρόλος τους στη χάραξη πολιτικής και η λογοδοσία αποτελούν τον πυρήνα της νέας προσέγγισης. Η εξασφάλιση συνεκτικής και στρατηγικής σχέσης με την κοινωνία των πολιτών σε επίπεδο χώρας διευκολύνεται εάν οι αντιπροσωπείες της ΕΕ και τα κράτη μέλη αναπτύξουν σταδιακά χάρτες πορείας, με έμφαση στην ενίσχυση του ρόλου της κοινωνίας των πολιτών στον τομέα της δημοκρατικής διακυβέρνησης. Τέλος, η Επιτροπή, η ΕΥΕΔ και τα κράτη μέλη μπορούν να αξιοποιήσουν την πείρα που έχει σωρεύσει η ΕΕ στον τομέα της δημοκρατικής μετάβασης. Η εφαρμογή των ιδεών στην EL 11 EL

12 πρόσφατη ανακοίνωση σχετικά με τη στήριξη της ΕΕ για την επίτευξη βιώσιμων αλλαγών σε μεταβατικές κοινωνίες θα ήταν επίσης χρήσιμη για τον σκοπό αυτό. EL 12 EL