Β α σ ι κ έ ς σ εισµολογικές γνώσεις Βασίλης Παπαζάχος Καθηγητής Γεωφυσικής Αριστοτελείου Παν. Θεσσαλονίκης α. Πού γεννιούνται οι σεισµοί; Είναι σήµερ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Β α σ ι κ έ ς σ εισµολογικές γνώσεις Βασίλης Παπαζάχος Καθηγητής Γεωφυσικής Αριστοτελείου Παν. Θεσσαλονίκης α. Πού γεννιούνται οι σεισµοί; Είναι σήµερ"

Αριστοκλής Αβραμίδης
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ Εκπαιδευτήριο «ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΣΜΥΡΝΗΣ» Παιδιά, Η Ελλάδα είναι µια χώρα µε µεγάλη σεισµική δραστηριότητα. Αυτό σηµαίνει ότι σε κάθε περιοχή υπάρχει πιθανότητα να γίνει σεισµός. Από την αρχαιότητα ακόµα οι άνθρωποι υπέφεραν συχνά από τους σεισµούς. Στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν αυτό το φαινόµενο το απέδωσαν σε έναν γίγαντα τον Εγκέλαδο. Την εποχή της Γιγαντοµαχίας, η Αθηνά κυνήγησε το γίγαντα Εγκέλαδο πάνω από τη Μεσόγειο. Πέταξε πάνω του ένα µεγάλο νησί, τη Σικελία, και τον έθαψε από κάτω. Ο Εγκέλαδος µούγκριζε κι έβγαζε από το στόµα του φωτιά. Τότε η γη κουνιόταν, γινόταν σεισµός και το µεγάλο ηφαίστειο της Σικελίας, η Αίτνα, έτρεµε κι έβγαζε λάβα και καπνούς που σκέπαζαν τον ήλιο. Και σήµερα ακόµα, όταν γίνεται κανένας µεγάλος σεισµός, λέµε «χτύπησε ο Εγκέλαδος». Η Αθηνά µάχεται µε τον Εγκέλαδο. Από την παράσταση της Γιγαντοµαχίας στον αρχαίο ναό της Αθηνάς, στην Ακρόπολη. Σχολικό έτος Το γεγονός ότι µέχρι σήµερα δεν µπορούµε να προβλέψουµε µε ακρίβεια αλλά ούτε και να σταµατήσουµε (όσο κι αν θέλουµε) τους σεισµούς, δε σηµαίνει ότι δεν υπάρχουν τρόποι προστασίας απ αυτούς. Αντίθετα, όταν έχουµε πάρει κάποια προληπτικά µέτρα και ξέρουµε πώς να αντιδράσουµε την ώρα του σεισµού µπορούµε να µειώσουµε σηµαντικά τις συνέπειές του. Πρέπει, λοιπόν, να γνωρίζουµε πώς να προστατευτούµε. 2

2 Β α σ ι κ έ ς σ εισµολογικές γνώσεις Βασίλης Παπαζάχος Καθηγητής Γεωφυσικής Αριστοτελείου Παν. Θεσσαλονίκης α. Πού γεννιούνται οι σεισµοί; Είναι σήµερα γνωστό ότι η Γη περιβάλλεται ολόκληρη από ένα σκληρό επιφανειακό στρώµα, το οποίο έχει πάχος περίπου εκατό (100) χιλιόµετρα και λέγεται λιθόσφαιρα. Αµέσως κάτω από τη λιθόσφαιρα το υλικό δεν είναι σκληρό αλλά παχύρρευστο και σχηµατίζει άλλο στρώµα, το οποίο λέγεται ασθενόσφαιρα, που πάνω της «επιπλέει» η λιθόσφαιρα. Η λιθόσφαιρα δεν είναι ενιαία, αλλά χωρίζεται σε διάφορα τµήµατα, τα οποία λέγονται λιθοσφαιρικές πλάκες. Οι λιθοσφαιρικές πλάκες είναι σ όλα τα µέρη της Γης οριζόντιες, εκτός από ορισµένες περιοχές στα όρια των ηπείρων και ωκεανών, όπου βυθίζονται µέσα στην ασθενόσφαιρα σε διάφορα βάθη που µπορεί να φθάσουν τα επτακόσια (700) χιλιόµετρα. Οι σεισµοί γεννιούνται µέσα στη λιθόσφαιρα και, κυρίως, εκεί που συναντιούνται οι λιθοσφαιρικές πλάκες. Οι περισσότεροι σεισµοί έχουν τις εστίες τους µέχρι ένα βάθος εξήντα (60) χιλιοµέτρων και λέγονται επιφανειακοί σεισµοί. Οι υπόλοιποι λέγονται σεισµοί βάθους και γίνονται στα τµήµατα των λιθοσφαιρικών πλακών που βυθίζονται µέσα στην ασθενόσφαιρα. Για το λόγο αυτό µπορεί να έχουν τις εστίες τους από το βάθος των εξήντα (60) χιλιοµέτρων µέχρι το βάθος των επτακοσίων (700) χιλιοµέτρων. Στον ελληνικό χώρο γίνονται, κατά κύριο λόγο, επιφανειακοί σεισµοί, ενώ στο νότιο Αιγαίο γίνονται και αρκετοί σεισµοί µέχρι περίπου το βάθος των εκατόν εξήντα (160) χιλιοµέτρων. 3 β. Πώς γεννιούνται οι σεισµοί; Στη λιθόσφαιρα ασκούνται συνεχώς µεγάλες δυνάµεις που οφείλονται στο γεγονός ότι οι λιθοσφαιρικές πλάκες κινούνται συνεχώς, η καθεµιά σε σχέση µε τη γειτονική της. Αποτέλεσµα των κινήσεων αυτών είναι η συνεχής παραµόρφωση των πετρωµάτων, κατά κύριο λόγο κοντά στις επιφάνειες επαφής των πλακών. Όταν η παραµόρφωση σε κάποιο σηµείο ενός πετρώµατος γίνει τόσο µεγάλη, ώστε να ξεπεράσει την αντοχή του, το πέτρωµα σπάει και δηµιουργείται ένα σεισµικό ρήγµα µέσα στο πέτρωµα. Η µια πλευρά του ρήγµατος γλιστράει πάνω στην άλλη µε συνέπεια οι επιφάνειες των πλευρών του ρήγµατος να ταλαντώνονται (τραντάζονται) γρήγορα. Οι ταλαντώσεις αυτές διαδίδονται από σηµείο σε σηµείο µέσα στη Γη και φθάνουν µέχρι την επιφάνειά της. Αυτές οι ταλαντώσεις αποτελούν το σεισµό. Τα σεισµικά ρήγµατα δηµιουργούνται µέσα στη Γη και σε µερικές µόνο περιπτώσεις φθάνουν µέχρι την επιφάνεια του εδάφους. Το σηµείο του ρήγµατος όπου αρχίζει το σπάσιµο λέγεται εστία του σεισµού, ενώ το σηµείο που βρίσκεται στην επιφάνεια της Γης, ακριβώς πάνω από την εστία, λέγεται επίκεντρο του σεισµού. 4

3 Οδηγίες προετοιµασίας για την αντιµετώπιση των σεισµών Όπως κάνουµε στο σχολείο, αφιερώστε ένα απόγευµα για να οργανώσετε όλη η οικογένεια µαζί ασκήσεις ετοιµότητας τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο: «ΠΕΦΤΩ - ΚΑΛΥΠΤΟΜΑΙ - ΚΡΑΤΙΕΜΑΙ» 1)Εντοπίστε σε κάθε δωµάτιο του σπιτιού σας ένα ασφαλές σηµείο στο οποίο θα καταφύγετε σε περίπτωση σεισµού. Αυτό µπορεί να είναι ένα σταθερό τραπέζι ή γραφείο, κάτω από το οποίο µπορείτε να καταφύγετε, ή ένας εσωτερικός τοίχος ο οποίος δεν µπορεί να πέσει και να σας χτυπήσει. 2) Καλυφθείτε κάτω από ένα σταθερό τραπέζι ή γραφείο, κρατηθείτε και προστατέψτε τα µάτια σας πιέζοντας το πρόσωπό σας πάνω στο µπράτσο του χεριού σας. 3) Αν δεν υπάρχει κάποιο τραπέζι ή γραφείο εκεί κοντά, καθίστε στο πάτωµα µε την πλάτη ακουµπισµένη σ έναν εσωτερικό τοίχο µακριά από παράθυρα, βιβλιοθήκες ή ψηλά έπιπλα που µπορούν να πέσουν πάνω σας. Υπενθυµίστε στους γονείς σας να πάρουν τα παρακάτω µέτρα ασφαλείας: Να στερεώσουν στον τοίχο βιβλιοθήκες, σύνθετα µε γυαλικά και άλλα ψηλά έπιπλα. Να αποµακρύνουν βαριά αντικείµενα πάνω από κρεβάτια ή καναπέδες. Να τοποθετήσουν σύρτες ή άλλες ασφάλειες στα ντουλάπια, για να µην ανοίγουν εύκολα. Να δέσουν µε σύρµατα το θερµοσίφωνα στον τοίχο. Αν ο θερµοσίφωνας είναι στο πατάρι, να βάλουν σύρτη στο πορτάκι που οδηγεί στο πατάρι. Να αποκτήσουν βασικές γνώσεις Πρώτων Βοηθειών (π.χ. παρακολουθώντας σχετικά µαθήµατα στον Ερυθρό Σταυρό). Να έχουν πυροσβεστήρα στο σπίτι και να γνωρίζουν πολύ καλά τη χρήση του. 5 6

4 Βοηθήστε τους γονείς σας να ετοιµάσουν ένα κουτί έκτακτης ανάγκης για το σπίτι και για το αυτοκίνητο, το οποίο πρέπει να περιέχει: Συµβουλευτείτε σχετικά τον φαρµακοποιό σας αναγκαία υλικά και φάρµακα για τις Πρώτες Βοήθειες. Κονσέρβες και ξηρά τροφή. Τουλάχιστο 2 λίτρα νερό για κάθε άτοµο. Προστατευτικά ρούχα: αδιάβροχο, κουβέρτα ή υπνόσακο. Ραδιόφωνο και φακό που να λειτουργούν µε µπαταρίες. Απαραίτητα αντικείµενα για κάθε µέλος της οικογένειάς σας (π.χ. για ένα µωρό), για άτοµα τρίτης ηλικίας, καθώς και για άτοµα µε ειδικές ανάγκες ή για άτοµα που δεν µπορούν να µετακινηθούν. Γραπτές οδηγίες για το πώς και από πού κλείνουν οι βάνες του νερού και η γενική ασφάλεια του ηλεκτρικού ρεύµατος. Τι κάνουµε µόλις αρχίσουν οι δονήσεις... ΠΕΦΤΩ, ΚΑΛΥΠΤΟΜΑΙ, ΚΡΑΤΙΕΜΑΙ! Μετακινηθείτε µόνο µερικά βήµατα στο πιο κοντινό ασφαλές σηµείο. Παραµείνετε µέσα στο σπίτι, µέχρι να σταµατήσουν οι δονήσεις, και βεβαιωθείτε ότι µπορείτε να βγείτε από το σπίτι µε ασφάλεια. Παραµείνετε µακριά από τα παράθυρα. Μη βγαίνετε στο µπαλκόνι. Σε πολυκατάστηµα ή σε σύγχρονο κτίριο µε γραφεία είναι πιθανόν να ακούσετε το συναγερµό φωτιάς και το σύστηµα πυρόσβεσης µπορεί να τεθεί σε λειτουργία κατά τη διάρκεια των δονήσεων. Αν είστε στο κρεβάτι, κρατηθείτε και παραµείνετε ξαπλωµένοι προστατεύοντας το κεφάλι σας µε το µαξιλάρι. Αν είστε εκτός σπιτιού, βρείτε ένα ανοιχτό µέρος µακριά από κτίρια, δέντρα και κολόνες ηλεκτρικού ρεύµατος. Καθίστε στο έδαφος. Αν είστε στο αυτοκίνητο, πείτε στον οδηγό να µειώσει ταχύτητα και να οδηγήσει το αυτοκίνητο σε ένα ανοιχτό µέρος µακριά από κτίρια, δέντρα και κολόνες ηλεκτρικού ρεύµατος. Παραµείνετε µέσα στο αυτοκίνητο, µέχρι να σταµατήσουν οι δονήσεις. 7 8

5 Μόλις σταµατήσουν οι δονήσεις... Ελέγξτε τον εαυτό σας και τους άλλους για τυχόν τραύµατα. Προσπαθήστε να προσφέρετε Πρώτες Βοήθειες σε αυτούς που είναι σοβαρά τραυµατισµένοι. Ελέγξτε εάν υπάρχουν µικρές φωτιές και σβήστε τις. Κλείστε την παροχή του γκαζιού φυσικού αερίου για αποφυγή διαρροής. Κατεβάστε την ασφάλεια του ηλεκτρικού ρεύµατος. Εάν διαπιστώσετε ότι ηλεκτρικές συσκευές, όπως τηλεόραση, στερεοφωνικό, επιτραπέζιο φωτιστικό, υπολογιστές, οθόνες υπολογιστών κ.λ.π., έχουν πέσει στο πάτωµα (σπασµένες ή άθικτες) ή εάν ηλεκτρικά καλώδια έχουν σπάσει σοβαρά και εξέχουν από τους τοίχους, αποσυνδέστε τις συσκευές από τις πρίζες τους. Στη συνέχεια ανεβάστε την ασφάλεια του ηλεκτρικού ρεύµατος, σιγουρευτείτε ότι δεν υπάρχουν βλάβες στα ηλεκτρικά καλώδια των τοίχων και, αργότερα, ελέγξτε µία µία τις ηλεκτρικές συσκευές. Βγείτε από το σπίτι ή το διαµέρισµα χρησιµοποιώντας µόνο τις ΣΚΑΛΕΣ, όσο ψηλά και αν είστε. Αν χρησιµοποιήσετε τον ανελκυστήρα, υπάρχει κίνδυνος να εγκλωβιστείτε σε µετασεισµική δόνηση. Παρακολουθήστε το φορητό ραδιόφωνο για οδηγίες. *** Οι προτεινόµενες οδηγίες προέρχονται από τους Εθελοντές Κοινωνικής Πρόνοιας, του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, από το τµήµα Θεσσαλονίκης, Στο Σχολείο Καλυπτόµαστε κάτω από το θρανίο µας. Όταν τελειώσει ο σεισµός σηκωνόµαστε ήσυχα, χωρίς να µετακινηθούµε, περιµένοντας τις οδηγίες του δασκάλου. Δε δηµιουργούµε φασαρία, ούτε πανικό για ν ακούµε τις οδηγίες που µας δίνουν. Όταν ακούσουµε το κουδούνι - διακεκοµµένο 5-6 φορές ή χτύπηµα χειροκίνητου κουδουνιού - ψύχραιµα και µε σταθερό, γρήγορο βήµα (όχι τρέξιµο), αρχίζουµε να κατεβαίνουµε ή να ανεβαίνουµε στην αυλή (ανάλογα µε την αίθουσα διδασκαλίας που βρισκόµαστε), σύµφωνα πάντα µε τις οδηγίες του δασκάλου. Κάθε τµήµα βγαίνει στην αυλή από τη σκάλα που έχει ορίσει ο δάσκαλος της τάξης στην οποία βρισκόµαστε την ώρα του σεισµού. Κανένας δε µένει µέσα στην τάξη για οποιοδήποτε λόγο. Όλες οι τάξεις συµπτύσσονται και συγκεντρώνονται µέσα στο γήπεδο του ποδοσφαίρου όπως στο σχεδιάγραµµα. 9

6 ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΣΕΙΣΜΟΥ ΕΛΑΣΤΙΚΟΣ ΤΑΠΗΤΑΣ ΤΣΟΥΛΗΘΡΑ - ΚΟΥΝΙΕΣ Β Ε Α Γ Στ Σ Κ Α Λ Ε Σ Η επιστροφή στις τάξεις θα εξαρτηθεί από το µέγεθος του σεισµού. (Θα περιµένουµε οδηγίες από τους Δασκάλους.) Οι ασκήσεις σεισµού που θα κάνουµε στο Σχολείο (προειδοποιηµένες και απροειδοποίητες) θα µας να αντιδράσουµε γρήγορα, ψύχραιµα και σωστά σε περίπτωση σεισµού. Αφού διαβάσετε το έντυπο αυτό µαζί µε την οικογένειά σας, να το φυλάξετε στο γραφείο σας και να θυµάστε ότι ο πανικός είναι πολύ πιο επικίνδυνος από το σεισµό

Σχετικά έγγραφα

Παιδιά, Σχολικό έτος

Παιδιά, Σχολικό έτος ΛΕΟΝΤΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ Εκπαιδευτήριο «ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΣΜΥΡΝΗΣ» Παιδιά, Η Ελλάδα είναι μια χώρα με μεγάλη σεισμική δραστηριότητα. Αυτό σημαίνει ότι σε κάθε περιοχή υπάρχει πιθανότητα να γίνει σεισμός.