ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΜΑΡΟΚΟ 2015

Transcript

1 ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΜΑΡΟΚΟ 2015 ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΑΡΟΚΟΥ 2015

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α : ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΩΡΑΣ...6 Έκταση...6 Πληθυσμός, πυκνότητα...6 Κυριότερες πόλεις...6 Πολιτικό σύστημα...6 Διοικητικό σύστημα...6 Θρήσκευμα...6 Εθνική σύνθεση...6 Γλώσσα...6 Ποσοστό αναλφαβητισμού...6 -Πάνω από το όριο της φτώχειας...6 -Ανω των 60 ετών...6 Νόμισμα...6 Καθεστώς ισοτιμίας...6 Ισοτιμία με και $...6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΧΩΡΑΣ...7 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ...7 Πορεία Μαροκινής οικονομίας Εκτιμήσεις για το ΒΑΣΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΕΠ ΑΕΠ ΚΑΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Πρωτογενής τομέας Δευτερογενής Τομέας Τριτογενής τομέας ΑΕΠ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΑΠΑΝΩΝ Μεταβολή σε τιμές προηγουμένου έτους (%) Συνεισφορά στην ανάπτυξη (σε μονάδες) Συνιστώσες της ζήτησης ως ποσοστό % του ΑΕΠ Δείκτες ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ Ανάγκες χρηματοδότησης Ακαθ. Επενδύσεις Παγίου κεφαλαίου * Διάρθρωση κατά τομέα δραστηριότητος (%) ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ Σε τρέχουσες τιμές Μεταβολή Ακαθ. Εθν. Διαθέσιμου Εισοδήματος (%) Διάρθρωση Ακαθ. Εθν. Διαθέσιμου Εισοδήματος (%) ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Εισαγωγές Εξαγωγές Εμπορικό Ισοζύγιο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών

3 Συναλλαγματικά αποθέματα ΕΞΕΛΙΞΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ - ΑΛΙΕΙΑ Γεωργία (α) Γεωργία (β) Γεωργία (γ) Κτηνοτροφία Θαλάσσια Αλιεία ΟΡΥΧΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ Δείκτης : Διάθεση και παραγωγή φωσφάτων Παραγωγή και Εξαγωγές φωσφορικού οξέως Μεταβολή δείκτη παραγωγής ορυχείων και μεταλλείων (%) ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ Σύνολο βιομηχανικής παραγωγής Διάρθρωση της παραγωγής ανά κλάδο Προστιθέμενη βιομηχανική αξία ανά κλάδο Ποσοστό επενδύσεων ανά κλάδο Ποσοστό εξαγωγών ανά κλάδο ΔΕΙΚΤΕΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ (κτήρια και δημόσια έργα) Δραστηριότητα τσιμεντοβιομηχανίας Αδειες Οικοδομών Διάρθρωση κατασκευαστικής δραστηριότητος ανα τομέα Μέση τιμή ανά m² Επιφάνεια νεοδμήτων κτηρίων Επιφάνεια οικοπέδων Αξία ΤΟΜΕΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Οδικό δίκτυο ασφαλτοστρωμένο Στόλος Αυτοκινήτων Κυκλοφορία οδική Κυκλοφορία επιβατών Κυκλοφορία εμπορευμάτων Αριθμός ατυχημάτων μεταφορών Αριθμός θυμάτων ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Αριθμός κλινών Πληρότητα Ρυθμός ανάπτυξης Προέλευση επισκεπτών Είσοδοι καταγεγραμένοι στα σύνορα Διαμονές σε ξενοδοχεία Εσοδα από τον τουρισμό ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

4 Αριθμός συνδρομητών τηλεφωνίας Πυκνότητα τηλεφωνίας Αριθμός συνδρομών διαδικτύου ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ Κύκλος εργασιών των ασφαλιστικώνεταιρειών ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Προϊόντα διατροφής Άλλα ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ - ΑΝΕΡΓΙΑ Ενεργός πληθυσμός άνω των 15 ετών Απασχολούμενοι Απασχόληση ανά τομέα δραστηριότητος (%) Ανεργοι Ποσοστό Ανεργίας επί του ενεργού πληθυσμού ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Τρέχοντα έσοδα Τρέχουσες Δαπάνες Ισοζύγιο Τακτικού Προϋπολογισμού Δαπάνες κεφαλαίου Ισοζύγιο Προϋπολογισμού Ανάγκες δανεισμού Εξωτερικός δανεισμός Καθαρός εσωτερικός δανεισμός ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ Εξωτερικό χρέος του θησαυροφυλακίου Εσωτερικό χρέος του θησαυροφυλακίου ΣΥΝΟΛΟ ΧΡΕΟΥΣ ΤΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΦΥΛΑΚΙΟΥ ΠΟΡΕΙΑ ΧΡΕΟΥΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΧΡΕΟΥΣ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΧΡΕΟΥΣ ΠΟΡΕΙΑ ΧΡΕΟΥΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΧΡΕΟΥΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΜΑΡΟΚΟΥ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΜΑΡΟΚΟΥ ΚΥΡΙΩΤΕΡΟΙ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ ΚΥΡΙΩΤΕΡΟΙ ΠΕΛΑΤΕΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Ε.Ε Α. Συμφωνία Συνδεσης: Β. Ζώνη Ελευθέρου Εμπορίου: Γ. Αγροτική Συμφωνία: Δ. Συμφωνία επιλύσεως των διαφορών Ε. Συμφωνία για την αμοιβαία προστασία Γεωγραφικών Προσδιορισμών:

5 Διαπραγματεύσεις για Ενισχυμένη και Περιεκτική Συμφωνία Ελευθέρου Εμπορίου (Deep and Comprehensive Free Trade Agreement): ΗΠΑ: ΕΟΧ: Τουρκία: Αραβικές χώρες Συμφωνία ΑΓΑΔΙΡ ΜΕΤΡΑ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΑΜΥΝΑΣ Α. Μέτρα διασφαλίσεως: Β. Μέτρα antidumping: ΜΕΤΡΑ ΜΗ ΔΑΣΜΟΛΟΓΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΑΡΟΚΟΥ ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΜΕΡΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕΓΕΘΗ: ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΔΙΑΘΡΩΣΗ: ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ: ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: ΥΨΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΑΝΑ ΕΙΔΟΣ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΔΙΑ ΕΙΣΟΔΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΕΣ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΜΑΡΟΚΟΥ 2014 : ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΒΑΣΕΙ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΞΑΓΩΓΕΣ 2014 : ΚΥΡΙΩΤΕΡΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ (ΕΚΤΟΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΩΝ) ΕΞΑΓΩΓΕΣ 2014/ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΘΕΤΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΕΣ ΕΛΑΔΟΣ ΜΑΡΟΚΟΥ ΕΞΑΓΩΓΕΣ (προσωρινά στοιχεία) ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ(προσωρινά στοιχεία) ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΙΜΕΡΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α : ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΧΩΡΑΣ Έκταση : τ.χλμ ( τ.χλμ. με την δυτική Σαχάρα) Πληθυσμός, πυκνότητα : 33,8 εκ. 43,4 κάτοικοι ανά τ. χλμ. Νοικοκυριά : 7,1 εκ. Αστικός πληθυσμός : 60,4% (επί του συνόλου) Κυριότερες πόλεις : Ραμπάτ (διοικητική πρωτεύουσα), Καζαμπλάνκα (οικονομική πρωτεύουσα), Μαρακές, Φες, Ταγγέρη Πολιτικό σύστημα : Συνταγματική μοναρχία Διοικητικό σύστημα : 12 περιφέρειες i Θρήσκευμα : Μουσουλμάνοι 98,7%, Χριστιανοί 1,1%, Εβραίοι 0,2% Εθνική σύνθεση : Άραβες-Βερβέροι 99,1% Γλώσσα : Αραβικά (επίσημη), Βερβερικές διάλεκτοι, Γαλλικά (επιχειρήσεις, διοίκηση, διπλωματία) Ποσοστό αναλφαβητισμού : 47,7% Άνδρες: 30,8%, Γυναίκες: 54,7%, Αστικά κέντρα : 29,4%, Ύπαιθρος: 60,5%, Εργαζόμενοι αναλφάβητοι : 35% Ποσοστό πληθυσμού -Πάνω από το όριο της φτώχειας : 14,3% -Ανω των 60 ετών : 9,7% Νόμισμα : Ντίρχαμ (DHM) Καθεστώς ισοτιμίας : Καθορισμός της ισοτιμίας από την Κεντρική Τράπεζα του Μαρόκου (de facto συνδεδεμένο νόμισμα με καλάθι νομισμάτων, σε οποίο περιλαμβάνονται κυρίως Ευρώ και $ ΗΠΑ αλλά και γιεν, λίρα στερλίνα κλπ) Ισοτιμία με και $ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ (αγορά) 31 Δεκεμβρίου 2011 : 1 = 11,072 Ντίρχαμ και 1$ΗΠΑ = 8,551 Ντίρχαμ 31 Δεκεμβρίου 2012 : 1 = 11,114 Ντίρχαμ και 1$ΗΠΑ = 8,408 Ντίρχαμ 31 Δεκεμβρίου 2013 : 1 = 10,672 Ντίρχαμ και 1$ΗΠΑ = 7,732 Ντίρχαμ 31 Δεκεμβρίου 2014 : 1 = 10,426 Ντίρχαμ και 1$ΗΠΑ = 8,572 Ντίρχαμ 31 Δεκεμβρίου 2015 : 1 = 10,799 Ντίρχαμ και 1$ΗΠΑ = 8,264 Ντίρχαμ 6

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΧΩΡΑΣ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Πορεία Μαροκινής οικονομίας Η πορεία της μαροκινής οικονομίας κατά το έτος 2012, επηρεάσθηκε αισθητά από την αρνητική διεθνή οικονομική συγκυρία αλλά και από τις εγγενείς διαρθρωτικές αδυναμίες και θεσμικές αγκυλώσεις η θεραπεία των οποίων αποτελεί μέρος των δεσμεύσεων της κυβέρνησης έναντι του ΔΝΤ. Ακολουθώντας την φθίνουσα πορεία της εγχώριας ιδιωτικής κατανάλωσης και την περικοπή μέρους των προγραμματισμένων κρατικών επενδύσεων στις υποδομές, ο ρυθμός ανάπτυξης της χώρας περιορίσθηκε σε 2,4%, σημειώνοντας επιβράδυνση σε σχέση με το προηγούμενο έτος (4,7%). Παράλληλα, η χρονίως αυξανόμενη ελλειμματικότητα του Εμπορικού Ισοζυγίου 1, σε συνδυασμό με (α) τις αυξημένες δαπάνες σε συνάλλαγμα για τις κρατικές επιδοτήσεις στις εισαγωγές των βασικών προϊόντων (καύσιμα, δημητριακά ζάχαρη), (β) την άνοδο της τιμής του πετρελαίου, (γ) την κακή σοδειά, καθώς και (δ) την κάμψη στις τουριστικές εισροές (-1,6%), τα μεταναστευτικά εμβάσματα (-4%) και τις επενδύσεις (-2%), οδήγησε σε κρίση συναλλαγματικών διαθεσίμων 2, η οποία αντιμετωπίσθηκε, κατ αρχήν, με προσφυγή στο ΔΝΤ 3 και, αμέσως μετά, σε εξωτερικό δανεισμό 4. Με τις δαπάνες του συστήματος επιδοτήσεων (55 δις Ντίρχαμ ή 6,6% του ΑΕΠ) και την μισθολογική αυξανόμενες, το δημοσιονομικό έλλειμμα, παρά την μικρή αύξηση των εσόδων, και την περικοπή του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων κατά 12%, ανήλθε σε 7,1% του ΑΕΠ, επιδεινούμενο κατά μία ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το προηγούμενο έτος. 5 Οι βασικές κατευθυντήριες γραμμές της στρατηγικής για την οικονομία, όπως συμφωνήθηκαν με το ΔΝΤ και αποτυπώθηκαν στον Προϋπολογισμό του 2013, αφορούν α) στην αναδιάρθρωση του συστήματος οριζοντίων επιδοτήσεων και τον περιορισμό της δαπάνης που διατίθεται για την εξυπηρέτησή του (25%), στην αναδιάρθρωση του δημοσίου και συγκράτηση της δαπάνης που 1 Το 2012 οι Εξαγωγές κάλυψαν τις εισαγωγές κατά 48,2%. Το προηγούμενο έτος (2011) οι εξαγωγές ισοδυναμούσαν με 48,9 των εισαγωγών. Το εμπορικό έλλειμμα του Μαρόκου κατά το 2012 ανήλθε σε 197 δις Ντίρχαμ ή 17,59 δις. 2 Τον Νοέμβριο του 2012 τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας ισοδυναμούσαν με 3 μήνες και 20 ημέρες εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών. Τον ίδιο μήνα του 2011 ισοδυναμούσαν με 5 μήνες και 7 ημέρες. 3 Τον Αύγουστο 2012 συμφωνήθηκε με το ΔΝΤ η χορήγηση Προληπτικής Πιστωτικής Διευκολύνσεως Ισοζυγίου πληρωμών διαρκείας 24 μηνών και ύψους $3,55 δις. 4 Τον Δεκέμβριο 2012 το Μαρόκο προέβη σε επιτυχή έκδοση ομολογιακού δανείου ύψους $1,5 δις : 6,1% του ΑΕΠ 7

8 προορίζεται για μισθούς και συντάξεις (45%), καθώς και σε μέτρα για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητος αλλά και της εξαγωγικής βάσης της χώρας, προκειμένου να αντιμετωπισθεί με προοπτική το έλλειμμα εμπορικών ανταλλαγών. Κατά το 2013, ο ρυθμός ανάπτυξης ανήλθε σε 4,5%, τροφοδοτούμενος από την αύξηση της εγχώριας αγροτικής παραγωγής κατά 15%, την αύξηση της εγχώριας ζήτησης κατά 3,9%. Ο ρυθμός ανάπτυξης του μη αγροτικού ΑΕΠ σημείωσε κάμψη σε σχέση με τα προηγούμενα έτη ανερχόμενος σε 3% (έναντι μέσου πενταετίας 3,3%). Σε όρους προστιθέμενης αξίας, ο πρωτογενής τομέας αντιστοιχεί σε 16,6% ο δευτερογενής σε 28,5% και ο τριτογενής κατά 54,9% του ΑΕΠ. Σε χαμηλά επίπεδα (1,9%) κινήθηκε ο πληθωρισμός. Μικρή αύξηση σημείωσε η ανεργία 9,2% έναντι 9% κατά το Σχετική βελτίωση σημειώθηκε στα δημόσια οικονομικά. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού περιορίσθηκε σε -5,5% (έναντι -7% κατά το 2012). Το πρωτογενές έλλειμμα περιορίσθηκε σε - 0,5% του ΑΕΠ έναντι (-2% κατά το 2012), με υποχώρηση των δαπανών, οι οποίες αντιστοιχούν σε 23,9% του ΑΕΠ (έναντι 26,1% κατά το 2012) και αύξηση των εσόδων τα οποία ανήλθαν σε 23,4% του ΑΕΠ. Σημαντική μείωση εμφανίζουν οι δαπάνες του συστήματος επιδοτήσεων (καύσιμα, σιτηρά, ζάχαρη) οι οποίες ανήλθαν σε 4,8% του ΑΕΠ έναντι 6,6% κατά το Εις ό,τι αφορά εμπορικές ανταλλαγές, σε σχέση με το προηγούμενο έτος 2012 η μείωση του όγκου εμπορίου (κατά -2,7%), λόγω της παράλληλης μείωσης των εισαγωγών (κατά -1,5%) και των εξαγωγών (κατά -0,1%) συνέβαλλε στην ελάφρυνση του εμπορικού ελλείμματος κατά 2,7% (περίπου 5 δις ). Στην εξέλιξη αυτή συνέβαλλε η μείωση της αξίας των εισαγωγών καυσίμων κατά 4,1% και οι περιορισμένες ανάγκες για εισαγωγές σιτηρών. Αρνητικά κατά (-22,9%) εξελίχθηκαν οι εξαγωγές φωσφάτων, ενώ σημαντική αύξηση κατέγραψαν οι εξαγωγές αυτοκινήτων, 71,2% και ηλεκτρικών καλωδίων 11,6%. Οι εξαγωγές εκτός φωσφάτων αυξήθηκαν συνολικά κατά 6,7%. Οι εξαγωγές αγροτικών και προϊόντων τροφίμων αυξήθηκαν κατά 3,4%, ενώ σε υποχώρηση βρίσκονται οι παραδοσιακοί τομείς των υφαντουργικών και του δέρματος. Η μείωση του ελλείμματος στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (ανήλθε σε 7,6% του ΑΕΠ έναντι 9,8% κατά το 2012), η οποία επέτρεψε την αύξηση των συναλλαγματικών διαθεσίμων (κατά 3,8%) και την εξοικονόμηση πόρων για την χρηματοδότηση της ανάπτυξης μέσω των δημοσίων επενδύσεων οι οποίες όμως περιορίσθηκαν σε ποσοστό 5,5% του ΑΕΠ έναντι 6,9% κατά το προηγούμενο έτος. Οι ροή των αμέσων ξένων επενδύσεων σημείωσε αύξηση κατά 23,1% ενώ οι συναλλαγματικές εισροές από τα μεταναστευτικά εμβάσματα (6,6% του ΑΕΠ) και τον τουρισμό (6,6% του ΑΕΠ) σημείωσαν ελαφρά κάμψη κατά -1,5% και -0,4% αντιστοίχως. Οι ανάγκες δανεισμού ανήλθαν σε 5,8% του ΑΕΠ έναντι 7,5% κατά το Ποσοστό 4,5% του ΑΕΠ αντιστοιχούσε σε εσωτερικό δανεισμό. 8

9 Κατά τα έτη 2014 και 2015 η εικόνα της οικονομίας σταθεροποιείται εις ό,τι αφορά τα δημόσια οικονομικά και βελτιώνεται η εξωτερική θέση της χώρας. Κατά το 2015, ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας ανήλθε σε 5%, ενώ το ΑΕΠ της χώρας ξεπέρασε το φράγμα των δις Ντίρχαμ (περίπου 94,33 δις). Σε όρους προστιθέμενης αξίας, η συμβολή του αγροτικού τομέα στην αύξηση του ΑΕΠ ανήλθε σε 2,8%, ενώ οι υπόλοιποι τομείς παραγωγής συνέβαλλαν κατά 3,7%. Η καθοδική πορεία των διεθνών τιμών καυσίμων και το υψηλό επίπεδο βροχοπτώσεων συνεισέφεραν θετικά ως παράγοντες ευνοϊκής συγκυρίας στην καλή επίδοση της οικονομίας : Η μείωση του ενεργειακού κόστους κατά Ντίρχαμ 25,1 δις, συνέβαλλε στην βελτίωση της εξωτερικής θέσης της χώρας, εξασφαλίζοντας αύξηση των συναλλαγματικών αποθεμάτων, τα οποία σήμερα αντιστοιχούν σε 7 μήνες εισαγωγών έναντι 4 μηνών το Σύμφωνα με στοιχεία Νοεμβρίου 2015, οι εισαγωγές, ανερχόμενες σε Ντίρχαμ 335,7 δις, καλύπτονται κατά 81% από τις εξαγωγές (11/2014 : 72,1%), ενώ το εμπορικό έλλειμμα μειώθηκε σημαντικά, ανερχόμενο σε Ντίρχαμ 64,7 δις (11/2014 : 106,1 δις). Στην αύξηση των εξαγωγών συνεισέφεραν θετικά οι κλάδοι της αυτοκινητοβιομηχανίας (+ 25%) των καλωδιώσεων αυτοκινήτων (+ 13,4%), της αεροναυτικής (+5%), και της βιομηχανίας τροφίμων (+14,7%), Εκτός καυσίμων οι εισαγωγές παρουσίασαν οριακή αύξηση ύψους 1,5% Αισθητή βελτίωση σε σχέση με το έτος καμπής 2012, σημειώνεται στα δημόσια οικονομικά: Κατά το 2015, το δημοσιονομικό έλλειμμα περιορίσθηκε σε 4% έναντι 7,1%, λόγω της οριακής αύξησης των τακτικών εσόδων, καθώς και και της γενναίας μείωσης του μεριδίου των κρατικών κοινωνικών επιδοτήσεων επί της λιανικής τιμής βασικών αγαθών (όπως τα καύσιμα), στις τακτικές δαπάνες του Προϋπολογισμού. Κατά τον μήνα Νοέμβριο 2015, ειδικώτερα, τα εισπραχθέντα τακτικά έσοδα αντιστοιχούσαν σε ποσοστό 98,4% των τακτικών δαπανών, έναντι 91,2% κατά το προηγούμενο έτος. Υπολογιζόμενο σε Ντίρχαμ 3 δις, το έλλειμμα διαμορφώνεται σε επίπεδο χαμηλότερο του προβλεπομένου στον Προϋπολογισμό 2015 (Ντίρχαμ 19 δις). Εις ό,τι αφορά την διάρθρωση των δαπανών, κατεγράφη αύξηση (α) των μεριδίων της μισθοδοσίας (2015: 40,9% / 2014: 38,5%), (β) των αγορών υλικού (2015: 21,1% / 2014: 20,3%), (γ) των δημοσίων επενδύσεων (2015: 19,6% / 2014: 18%) και (δ) των τόκων εξυπηρέτησης δανείων (2015: 11,2% / 2014: 9,3%), έναντι σημαντικής μειώσεως του μεριδίου των κοινωνικών επιδοτήσεων (2015: 7,2% / 2014: 13,8%). 9

10 Σημειώνεται η ποσοστιαία υστέρηση 11,8% στον τομέα των μη φορολογικών εσόδων, λόγω της μείωσης της συνεισφοράς των κρατικών μονοπωλίων κατά 23% (ή Ντίρχαμ 2 δις), καθώς και ότι οι δαπάνες των δημοσίων επενδύσεων ύψους Ντίρχαμ 47,6 δις χρηματοδοτήθηκαν εν μέρει με προσφυγή σε εσωτερικό δανεισμό. Οι δαπάνες για την εξυπηρέτηση του δημοσίου χρέους, ύψους Ντίρχαμ 25,7 δις, σημείωσαν αύξηση κατά 14%, Το μεγαλύτερο μέρος τους, ύψους 22,7 δις, αφορά σε εσωτερικό χρέος που εξυπηρετείται με εθνικό νόμισμα. Η εξαιρετική επίδοση του αγροτικού τομέα με παραγωγή 115 εκατ. τόνους δημητριακών κατά την περίοδο δεν πρόκειται να επαναληφθεί κατά το 2016, λόγω των μειωμένων βροχοπτώσεων. Αναμενόμενη μείωση της παραγωγής του πρωτογενούς τομέα κατά το τ.ε., θα αντισταθμισθεί εν μέρει από την δραστηριότητα της βιομηχανικής παραγωγής και των υπηρεσιών. Η συνεχής αύξηση των παραγωγικών και εξαγωγικών επιδόσεων νέων και αναπτυσσόμενων κλάδων, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία και η αεροναυτική, στους οποίους πραγματοποιούνται σημαντικές ξένες επενδύσεις, συνεισφέρει στην δυναμικότητα της οικονομίας, αντισταθμίζοντας εν μέρει την παθητικότητα παραδοσιακών κλάδων και ειδικώτερα: α) την κάμψη του κατασκευαστικού τομέα, β) τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο μονοπωλιακός φορέας των φωσφάτων (Office Cherifien des Phosphates - O.C.P.), καθώς και γ) τη στασιμότητα των εσόδων από τον τουρισμό. Κατά το 2015, οι Αμεσες Ξένες Επενδύσεις συνέχισαν να αυξάνονται με φθίνοντες ρυθμούς. Καταγράφεται αύξηση των ΑΞΕ ύψους 7% έναντι 14% κατά το Προγραμματισμός νέων επενδύσεων όπως (α) η ίδρυση εργοστασίου παραγωγής αυτοκινήτων της Peugeot στη χώρα, (β) η ιδρυση πλατφόρμας για την υποστήριξη κινεζικών επιχειρήσεων που θα εγκατασταθούν στο Μαρόκο από την Γαλλο-κινεζική ISI Golden Age International Holding (γ) η εγκατάσταση εργοστασίου κατασκευής εξαρτημάτων ανεμογεννητριών στην Ταγγέρη, καθώς και (δ) πορεία δημοπρατήσεων έργων ΣΔΙΤ, σε πλαίσιο προγραμμάτων για τις ΑΠΕ και το Φυσικό αέριο, αναμένεται ότι θα διατηρήσουν τις ΑΞΕ σε θετική πορεία κατά το 2016 αλλά και τα επόμενα έτη. H αύξηση στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας (υψηλής και μεσσαίας τάσεως) κατά 1,6%, σηματοδοτεί ανάκαμψη της βιομηχανικής παραγωγής, ενώ αναμένεται, επίσης, ανάκαμψη της οικοδομικής δραστηριότητος, με μέτρα για την αύξηση των στεγαστικών δανείων. 10

11 Εκτιμήσεις για το 2016 ii Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Προϋπολογισμού, κατά το 2016, θα επιτευχθεί ρυθμός ανάπτυξης ύψους 3%. Ο Προϋπολογισμός του 2016 προβλέπει (α) κόστος 61$ΗΠΑ/βαρέλι πετρελαίου, (β) διατήρηση του ύψους της μισθολογικής δαπάνης, (γ) περεταίρω μειώσεις των λειτουργικών δαπανών, ειδικώτερα αυτής για αγορές αγαθών και υπηρεσιών, καθώς και της δαπάνης για το σύστημα κοινωνικής επιδοτήσεως τιμών βασικών αγαθών, ενώ (δ) δρομολογούνται διαδικασίες για την αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος. Παράλληλα επιδιώκεται βελτίωση των φορολογικών εσόδων, με την κατάργηση φοροαπαλλαγών και την πάταξη της φοροδιαφυγής. Παρά τις αντίθετες απόψεις και προτάσεις από πλευράς Συνομοσπονδίας εργοδοτών, βασικός στόχος παραμένει η βελτίωση της εισπραξιμότητας του φόρου των επιχειρήσεων, όπου τα έσοδα εμφανίζουν υστέρηση διαρθρωτικού χαρακτήρα. Υπολογίζεται ότι, μόλις 3% των επιχειρήσεων καταβάλλει ποσοστό 97% των εισπραττομένων εσόδων. O Προυπολογισμός εισάγει κλιμακούμενη φορολογία των επιχειρήσεων ύψους 10%, 20%, 30% και 31% επί φορολογητέας βάσεως > , > ,> και < Ντίρχαμ αντιστοίχως. Ελαφρύνσεις θεσπίζονται για την ενίσχυση της υδατοκαλλιέργειας, με την μείωση του δασμού εισαγωγής ιχθυοτροφών από 25% σε 2,5%, καθώς και των κατασκευών με την μείωση του συντελεστή φορολογίας στην άμμο. Αναμενόμενη τροποποίηση του Διατάγματος περί Δημοσίων προμηθειών, θα ρυθμίσει καθεστώς προθεσμιών στις καθυστερήσεις πληρωμών του κράτους προς εργολήπτες και προμηθευτές. Προβλέπει προθεσμία 60 ημερών, πέραν της οποίας θα καταμετρώνται τόκοι υπερημερίας υπέρ των δικαιούχων. Στην ρύθμιση θα περιλαμβάνονται οργανισμοί του ευρύτερου δημόσιου τομέα και της τοπικής αυτοδιοίκησης, ενώ, επίσης, εισάγεται ευθύνη των λειτουργών. Διαρκής προσπάθεια απαιτείται για την καταπολέμηση της ανεργίας, η οποία ανέρχεται σε 10%, καταγράφοντας αύξηση σε σχέση με τό 2012 (8,5%). Κατά τον Υπουργό Οικονομικών, η ετήσια απορρόφηση της ζήτησης νέων που επιθυμούν να εισέλθουν στην αγορά εργασίας αποτελεί πρόκληση για τη χώρα, η οποία μπορεί να αντιμετωπισθεί με φαντασία και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, την προσέλκυση ξένων επενδύσεων και την ενίσχυση κλάδων της βιομηχανίας που παράγουν προϊόντα με υψηλή προστιθέμενη αξία. Κατά το παρελθόν έτος, η κυβέρνηση εκλήθη να αντιμετωπίσει σειρά κρίσεων σε μεγάλες προβληματικές επιχειρήσεις της χώρας, όπως η αναστολή λειτουργίας και οιονί χρεοκοπία των διϋλιστηρίων SAMIR, η αναδιάρθρωση του Ομίλου Φωσφάτων (OCP) και της χαλυβουργίας Maghreb Steel, καθώς και η διαδοχή της ισπανικής Abengoa στην λειτουργία του εργοστασίου ηλεκτροπαγαραγωγής Ain Beni Mathar, οι οποίες δεν έχουν αποσοβηθεί και αναμένεται ότι θα αποτελέσουν, επίσης, σημαντικές προκλήσεις στο εγγύς μέλλον. 11

12 ΒΑΣΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΠΡΟΥΠ ,0% 4,7% 2,4% 5,0% 3,0% 0,0% 4,2% 4,6% 4,8% 5,0% -7,2% -9,5% -2,0% -5,1% -5,7% -4,9% -4,3% -7,9% -0,5% -1,0% -1,0% -1,0% -3,5% -3,0% -2,8% -2,5% -2,1% ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (%) ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ (% ΑΕΠ) ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ (% ΑΕΠ) ΡΥΘΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΑΕΠ (εκατ. Ντίρχαμ, σε τρέχουσες τιμές) ΑΕΠ (σε τιμές προηγουμένου έτους) Μεταβολή (%) 4,9 3,8 5,2 3,0 4,7 2,4 ΑΕΠ (Προστιθέμενη Αξία) Μεταβολή (%) 4,6 4,7 6,3 2,7 3,9 1,4 12

13 6 Μεταβολή ΑΕΠ σε σχέση με το προηγούμενο έτος (%) 5 4 4,9 5,2 4,7 3 3,8 R² = 0, ,4 0 Μέσος ,0 Μεταβολή ΑΕΠ (προστιθέμενη αξία) ,0 10,0 5,0 0,0-5,0-10,0 10,2 4,7 2,9 1,1 18,5 6,3 6,3 6,2 6,3 6,7 0,8 3,9 0,6 1,7 2,7 2,1 1,4 2,2-2,6-7,8 ΑΕΠ Πρωτογενής τομέας Δευτερογενής τομέας τριτογενής τομέας 13

14 100% 80% 60% 40% 20% 0% Διάρθρωση του ΑΕΠ% 58,0 56,9 56,9 58,0 56,6 57,7 28,3 28,6 28,9 28,6 28,7 29,3 13,7 14,4 14,2 13,4 14,7 13, Πρωτογενής Τομέας Δευτερογενής τομέας Τριτογενής τομέας 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0-0,5-1,0-1,5 Συμβολή τομέων στην ανάπτυξη (Μονάδες αύξησης του ΑΕΠ) 0,6 0,2 1,6 2,5 2,3 0,4 0 0,6 0,9 0,4 0,1 0,1 0,2 0,4-0,3-0,1-0,3-1, Πρωτογενής Τομέας Δευτερογενής τομέας Τριτογενής τομέας 14

15 ΑΕΠ ΚΑΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Πρωτογενής τομέας Προστιθέμενη αξία Μερίδιο (% ΑΕΠ) 14,4 14,2 13,4 14,7 13,0 13,7 Συμβολή στην προστιθέμενη αξία του ΑΕΠ 0,6 0,1 0,9-1,0 2,3-0,3 Μεταβολή (σε τιμές προηγουμένου έτους %) 4,8 1,1 6,7-7,8 18,5-2,6 Γεωργία Μεταβολή (%) 2,3 5,7-9,1 17,9-2,5 Αλιεία- Υδατοκαλλιέργεια Μεταβολή (%) -15,9 24,8 9,7 26,8-3,9 15

16 Δευτερογενής Τομέας Προστιθέμενη Αξία Μερίδιο (%ΑΕΠ) 28,3 28,6 28,9 28,6 28,7 29,3 Συμβολή στην Αύξηση του ΑΕΠ 0,0 2,5 1,6 0,2 0,2 0,4 Μεταβολή (σε τιμές προηγουμένου έτους %) 10,2 6,3 0,8 0,6 1,7 Μεταλεία-ορυχεία Μεταβολή (%) -3,6 42,1 5,0-2,1-1,5 4,2 Βιομηχανία (εκτός διυλιστηρίων) Μεταβολή (%) 8,4 6,8 1,8-0,6 1,0 Βιομηχανία τροφίμων και καπνού Μεταβολή (%) 9,5 2,3 4,7 2,3 5,7 Κλωστουφαντουργία και δέρμα Μεταβολή (%) 1,3 3,6 1,5-1,3 4,5 Χημικά - παραχημικά Μεταβολή (%) 28,8 6,6-6,0-0,2 0,9 Μηχανήματα-μεταλουργία -ηλεκτρισμός Μεταβολή (%) 1,5 21,9 5,9-5,0 1,9 Αλλες βιομηχνικές δραστηριότητες Μεταβολή (%) 12,9 7,4-1,4 0,0-11,2 Ενέργεια Μεταβολή (%) 5,6 10,0-0,5 - - Διυλιστήρια Μεταβολή (%) 6,6 32,5-54,6-10,9 - - Ηλεκτρισμός και υδατα Μεταβολή (%) 2,4 18,2 8,3-6,7 14,5 4,5 Κατασκευές και δημόσια έργα Μεταβολή (%) 7,3 2,4 4,9 2,2 1,6 1,4 16

17 Τριτογενής τομέας Προστιθέμενη αξία Μερίδιο (%ΑΕΠ) 58,0 56,9 56,9 58,0 56,6 57,7 Συμβολή στην Αύξηση του ΑΕΠ 0,4-0,3 0,6 0,4-0,1 0,1 Μεταβολή (σε τιμές προηγουμένου έτους %) 2,9 6,2 6,3 2,1 2,2 Εμπόριο Μεταβολή (%) 4,1-3,3 7,4 4,1-1,1 0,9 Ξενοδοχεία και εστίαση Μεταβολή (%) 4,4 7,7-1,1 2,6 4,7 2,4 Μεταφορές Μεταβολή (%) 5,3 4,9 7,0 2,4 1,2 5,6 Ταχυδρομεία και επικοινωνίες Μεταβολή (%) 7,8 5,2 9,5 29,5 2,9 6,3 Χρηματο-οικονομικά και ασφάλειες Μεταβολή (%) 9,2 13,0 8,6 4,2 0,2 1,4 Κτηματικές συναλλαγές και υπηρεσίες προς επιχειρήσεις Μεταβολή (%) Αλλες υπηρεσίες μή χρηματο-οικονομικές Μεταβολή (%) 5,6 0,8 9,9 5,1 3,7 2,5 Δημόσια διοικηση και ασφάλεια Μεταβολή (%) 4,3 4,4 1,6 7,1 5,0 1,3 Παιδεία Υγεία και κοινωφελείς δράσεις Μεταβολή (%) 2,1 2,4 2,1 3,0 2,9 2,5 Μη αγροτικό ΑΕΠ

18 ΑΕΠ ΑΝΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΑΠΑΝΩΝ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΜΑΡΟΚΟ Μεταβολή σε τιμές προηγουμένου έτους (%) Α.Εγχ.Π. 4,9 7,8 5,2 3,0 4,7 2,4 Εισαγωγές Αγαθών και υπηρεσιών 7,3 3,3 9,1 3,3 0,9 1,8 Τελική Εσωτερική Κατανάλωση 3,3 5,0 5,1 3,8 3,0 Δημόσια κατανάλωση 5,2 4,1 5,5 4,2 3,6 3,3 Ιδιωτική κατανάλωση 5,7 0,9 3,4 8,5 4,2 1,8 Κατανάλωση Μη Κερδοσκοπικών Οργ. 1,9 14,6 21,0 6,9 1,9 14,0 Ακαθ. Επενδύσεις Παγίου κεφαλαίου 8,6-1,4 7,8 3,6-1,5-0,4 Εξαγωγές αγαθών και Υπηρεσιών 3,4 17,9 5,6 2,7 0,9 6,3 Συνεισφορά στην ανάπτυξη (σε μονάδες) Α.Εγχ.Π. 4,9 3,8 5,2 3,0 4,7 2,4 Εισαγωγές Αγαθών και υπηρεσιών 2,0-3,1-3,9-1,6-0,5-0,8 Τελική Εσωτερική Κατανάλωση 2,6 3,8 4,1 3,0 2,3 Δαπάνες Διοίκησης 3,0 2,4 3,2 2,5 2,2 2,0 Δαπάνες Νοικοκυριών 1,0 0,2 0,6 1,6 0,8 0,3 Δαπάνες Μη Κερδοσκοπικών Οργ. 0,0 0,1 0,1 0,0 0,0 0,1 Ακαθ. Επενδύσεις Παγίου κεφαλαίου 2,6-0,5 2,4 1,1-0,5-0,1 Εξαγωγές αγαθών και Υπηρεσιών 1,0 5,0 1,8 0,9 0,3 2,1 18

19 Συνιστώσες της ζήτησης ως ποσοστό % του ΑΕΠ Εισαγωγές Αγαθών και Υπηρεσιών 42,2 43,0 48,7 50,2 47,1 46,6 Τελική Εσωτερική Κατανάλωση 75,7 76,7 78,2 80,2 79,7 80,2 Δαπάνες Διοίκησης 57,9 58,8 59,5 60,4 59,9 60,3 Δαπάνες Νοικοκυριών 17,8 17,9 18,7 19,8 19,8 19,9 Ακαθ. Επενδύσεις Παγίου κεφαλαίου 31,4 30,7 31,5 32,6 30,3 29,4 Αυξομείωση αποθεμάτων 2,8 3,4 4,3 2,4 4,4 2,8 Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών 32,4 32,2 34,7 34,9 32,7 34,3 Δείκτες Ανοιγμα Οικονομίας (%) 6 74,6 75,2 83,4 85,1 79,7 80,9 Διείσδυση εισαγωγών (En %) 7 38,3 38,7 42,6 43,4 41,0 41,3 Ακαθάριστες Επενδύσεις 8 34,1 34,1 35,8 35,0 34,7 32,2 Πηγή : Haut Commissariat au Plan./Νοέμβριος Εισαγωγές + Εξαγωγές % του ΑΕΠ 7 Εισαγωγές % της Εσωτερικής Ζήτησης 8 Ακαθάριστες Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου + Μεταβολή αποθεμάτων 19

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΑΜΙΕΥΣΗ Έσοδα (σε εκατ. Ντίρχαμ) Ακαθ. Εθν. Αποταμίευση Μεταβιβάσεις κεφαλαίων από το εξωτερικό Έξοδα (σε εκατ. Ντίρχαμ) Ακαθ. Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου Αυξομείωση αποθεμάτων Ανάγκες χρηματοδότησης % του ΑΕΠ -1,5-4,4-7,9-9,5-7,7-5,8 Ακαθ. Επενδύσεις Παγίου κεφαλαίου * Μεταβολή (%) 1,5 7,4 7,0-1,1-0,5 -Προϊόντα Γεωργίας Αλιείας 0,4-8,0 14,0-1,5-20,6 -Βιομηχανικά Προϊόντα -6,5 3,8 12,0-9,0-3,9 -Κατασκευές Δημόσια έργα 6,2 8,0 4,6 3,4 2,2 -Υπηρεσίες 10,3 17,9 1,9 5,0 1,1 Διάρθρωση κατά τομέα δραστηριότητος (%) -Προϊόντα Γεωργίας Αλιείας 2,3 1,9 2,1 2,0 1,6 -Βιομηχανικά Προϊόντα 36,5 35,3 37,0 34,0 32,8 -Κατασκευές Δημόσια έργα 48,3 48,5 47,5 49,6 50,9 -Υπηρεσίες 12,9 14,2 13,5 14,4 14,6 Πηγή : Haut Commissariat au Plan./Νοέμβριος 2015 *Τρέχουσες τιμές, σε εκατ. Ντίρχαμ 20

21 ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ Σε τρέχουσες τιμές (σε εκατ. Ντίρχαμ) Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) Εθνικό Εισόδημα προερχόμενο από το εξωτερικό Τρέχουσες Μεταβιβάσεις από το εξωτερικό Δαπάνες κατανάλωσης Νοικοκυριά Δημόσια διοίκηση Ακαθάριστη Εθνική Αποταμίευση Μεταβολή Ακαθ. Εθν. Διαθέσιμου Εισοδήματος (%) 5,0 4,7 4,3 3,0 7,3 2,4 Ακαθάριστο Εθνικό Εισόδημα 5,0 4,8 4,2 3,0 7,0 1,7 -Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) 5,1 4,8 4,5 3,4 6,3 2,6 -Εθνικό Εισόδημα από το εξωτερικό 10,7 4,7 28,0 23,8-28,5 70,6 Τρέχουσες Μεταβιβάσεις από το εξωτερικό 4,7 2,5 5,2 2,6 10,7 11,4 Δαπάνες κατανάλωσης 5,6 4,6 6,6 6,0 5,6 3,2 -Νοικοκυριά 5,6 5,0 5,8 4,9 5,5 3,1 -Δημόσιος τομέας 5,4 3,2 8,9 9,7 6,0 3,1 Ακαθάριστη Εθνική Αποταμίευση 3,6 4,8-1,8-5,5 12,7 0,1 Διάρθρωση Ακαθ. Εθν. Διαθέσιμου Εισοδήματος (%) Μέση Εθνική Κατανάλωση (1) 69,9 72,1 73,7 75,9 74,7 75,3 -Νοικοκυριά 53,5 55,2 56,1 57,1 56,1 56,6 -Δημόσιος τομέας 16,4 16,9 17,6 18,8 18,5 18,7 Ακαθάριστη Εθνική Αποταμίευση 30,1 27,9 26,3 24,1 25,3 24,7 Ακαθάριστη Εθνική Αποταμίευση % του ΑΕΠ 32,6 29,7 27,9 25,5 27,0 26,4 21

22 ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Εισαγωγές Μεταβολή 24,1% 24,8% -19,0% 12,9% 20,1% 8,2% -0,8% 0,6% Εισαγωγές καυσίμων Μεταβολή 20,2% 34,7% -25,6% 26,5% 31,9% 18,0% -4,1% -9,5% Εισαγωγές εκτός καυσίμων και δημητριακών Μεταβολή 20,4% 22,3% -14,8% 8,4% 14,8% 4,4% 2,8% 2,6% Εξαγωγές Μεταβολή 12,2% 23,5% -27,1% 32,4% 17,0% 5,7% 0,3% 7,9% Εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων Μεταβολή 11,9% 19,5% -26,6% 35,3% 16,7% 5,4% -0,6% 12,5% Εμπορικό Ισοζύγιο Μεταβολή 37,7% 26,0% -11,7% -1,7% 23,2% 10,6% -1,8% -6,2% Δείκτης Κάλυψης Εισαγωγών από Εξαγωγές 48,1% 47,6% 42,8% 50,2% 48,9% 47,8% 48,3% 51,8% Τουρισμός Μεταβολή 11,8% -5,3% -4,9% 6,8% 4,4% -1,8% -0,4% 3,0% % ΑΕΠ 9,1% 7,7% 7,1% 7,2% 7,2% 6,8% 6,4% 6,4% Μεταναστευτικά εμβάσματα Μεταβολή 15,0% -3,5% -5,4% 8,3% 7,4% 0,6% -1,5% 3,6% % ΑΕΠ 8,5% 7,4% 6,7% 6,9% 7,1% 6,9% 6,4% 6,5% Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών Ποσοστό % του ΑΕΠ -0,1% -5,0% -5,3% -4,4% -7,9% -9,5% -7,9% -5,7% Συναλλαγματικά αποθέματα Μεταβολή 8,2% -3,4% 0,3% 6,5% -10,7% -16,7% 3,8% 20,3% Σε μήνες εισαγωγών 7,9 6,1 7,8 7,5 5,6 4,3 4,4 5,2 22

23 ΕΞΕΛΙΞΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ - ΑΛΙΕΙΑ Γεωργία (α) ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΜΑΡΟΚΟ Μέση τιμή / / / / / /15 Υδατοπτώσεις (σε mm) 327,5 604,8 690,8 400,2 450,0 274,0 348,0 Καλλιεργούμενη έκταση (σε χιλιάδες εκτάρια) Δημητριακά Σκληρός σίτος Μαλακός σίτος Κριθάρι Καλαμπόκι Όσπρια Ελαιώδη Ηλιοτρόπια Αραχίδες Βιομηχανικές καλλιέργειες Ζαχαρότευτλα Ζαχαροκάλαμο Επιφάνεια καλλιεργουμένων γαιών Επιφάνεια καλλιεργήσιμων γαιών Kαλλιεργούμενες/καλλιεργήσιμες γαίες

24 Γεωργία (β) Μέση τιμή / / / / / /15 Παραγωγή καλλιεργειών (σε χιλιάδες εκατόκιλα) Δημητριακά Σκληρός σίτος Μαλακός σίτος Κριθάρι Καλαμπόκι Όσπρια Ελαιώδη Ηλιοτρόπια Αραχίδες Βιομηχανικές καλλιέργειες Ζαχαρότευτλα Ζαχαροκάλαμο

25 Γεωργία (γ) Μέση τιμή / / / / / /15 Απόδοση καλλιεργειών (σε εκατόκιλα/εκτάριο) Δημητριακά 11,8 15,5 16,0 10,2 18,3 11,4 Σκληρός σίτος 13,8 18,1 19,3 11,8 20,1 14,8 Μαλακός σίτος 14,5 16,6 19,6 12,6 22,3 16,4 Κριθάρι 8,8 13,4 11,4 6,3 13,8 8,6 Καλαμπόκι 6,6 12,1 11,5 7,6 6,6 Όσπρια 5,9 7,1 7,9 6,8 7,3 Ελαιώδη 13,1 12,8 16,0 19,5 17,1 Ηλιοτρόπια 7,9 9,6 13,3 15,2 11,2 Αραχίδες 22,8 28,6 22,3 23,5 23,8 Βιομηχανικές καλλιέργειες 223,2 224,0 195,6 144,1 185,6 Ζαχαρότευτλα 495,0 476,7 587,1 523,2 575,8 Ζαχαροκάλαμο 572,3 424,3 509,3 345,1 400,8 Παραγωγή λαχανικών (σε χιλιάδες τόνους) Τομάτες (%) 19,6 15,2 16,4 15,9 16,2 15,0 Πατάτες (%) 21,8 20,3 23,2 21,6 24,2 25,4 25

26 Κτηνοτροφία Σύνολο ζώων (κεφαλές) Βοοειδή Πρόβατα Κατσίκια Παραγωγή κρέατος (από τα εγκεκριμένα σφαγεία, σε χιλ. τόνους) Βοοειδή Πρόβατα Κατσίκια

27 Θαλάσσια Αλιεία Αλιευτικός στόλος χώρας Μέσος Αριθμός σκαφών Παράκτια αλιεία (%) 85,0 85,1 85,0 83,9 84,9 Χωρητικότητα (σε χιλιάδες τόνους) Παράκτια αλιεία (%) 44,1 45,3 45,4 45,8 46,0 Αλιευτική παραγωγή Ποσότητα (σε χιλιάδες τόνους) ,9% +0,1% Παράκτια αλιεία (%) Αξία (σε εκατ. Ντίρχαμ ) ,0% +9,1% Παράκτια αλιεία (%) Μέση τιμή ανά τόνο (Ντίρχαμ /Kg) Παράκτια αλιεία 4,8 4,4 6,9 5,6 5,6 Αλιεία ανοικτής θαλάσσης 27,3 15,0 14,6 11,6 12,1 Απορρόφηση των προϊόντων παράκτιας αλιείας (%) Εσωτερική κατανάλωση 38,6 43,5 37,2 39,0 33,7 25,3 Κονσερβοποιΐα 17,2 20,4 12,8 13,2 13,0 16,0 Κατάψυξη 6,0 3,8 4,8 5,2 3,7 3,2 Υποπροϊόντα 31,5 31,0 20,8 18,4 15,3 26,6 ΠΗΓΗ : ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΒΑΣΕΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ : ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ Ministère de l'agriculture et de la Pêche Maritime -Office National des Pêches -Haut commissariat au Plan 27

28 ΟΡΥΧΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ Μέσος Δείκτης : Διάθεση και παραγωγή φωσφάτων - -10,70% -26,40% 45,30% 5,40% -3,50% Εμπορεύσιμη παραγωγή (σε χιλιάδες τόνους) Εξαγωγές (σε χιλιάδες τόνους) Παραγωγή και Εξαγωγές φωσφορικού οξέως Παραγωγή (σε χιλιάδες τόνους) ,4% Εξαγωγή (σε χιλιάδες τόνους) Εξαγωγή (σε εκατ. Ντίρχαμ) Μέση τιμή Εξαγωγών (σε Ντίρχαμ/τόνο) Δείκτης: Παραγωγή / Εξαγωγές 45,2 38,5 33,4 33,6 32,6 31,9 Κύκλος εργασιών (εξαγωγές) groupe OCP (σε εκατ. Ντίρχαμ) Παράγωγα φωσφάτων ( %) 71,3 75,0 74,0 73,5 75,6 78,6 Μεταβολή δείκτη παραγωγής ορυχείων και μεταλλείων (%) 0,9 15,8 5,2-3,2-1,9 3,3 Μεταλλικά ορυκτά 0,9-6,3 0,4-0,2 1,8 0,9 Μη Μεταλλικά ορυκτά 0,9 17,0 5,4-3,3-2,1 3,4 ΠΗΓΗ : ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΒΑΣΕΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ : Νοέμβριος Ministère de l'energie, des Mines, de l'eau et de l'environnement -Haut commissariat au Plan -OCP 28

29 ΜΕΤΑΠΟΙΗΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΜΑΡΟΚΟ Μέσος Σύνολο βιομηχανικής παραγωγής (σε εκατ. Ντίρχαμ) Μεταβολή (%) 7,7 18,9 16,3 2,0-0,6 Διάρθρωση της παραγωγής ανά κλάδο (%) : Αγροτικά προϊόντα-τρόφιμα 28,7 28,6 26,2 27,2 27,3 Υφάσμα-δέρμα 10,3 7,8 6,9 6,6 6,2 Χημικά- παραχημικά 39,5 42,0 45,0 44,8 42,1 Μηχανική και Μεταλουργία 14,8 14,7 14,8 14,5 16,9 Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά 6,8 6,9 7,1 6,9 7,4 Προστιθέμενη βιομηχανική αξία ανά κλάδο (%)(1) 27,6 29,1 25,8 25,4 26,5 Αγροτικά προϊόντα-τρόφιμα 29,2 30,6 28,5 28,1 28,3 Υφάσμα-δέρμα 36,4 36,0 33,7 33,2 34,2 Χημικά- παραχημικά 26,2 29,8 25,0 24,1 27,2 Μηχανική και Μεταλουργία 23,8 21,6 21,0 21,5 20,2 Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά 25,1 26,9 24,0 24,3 24,3 Ποσοστό επενδύσεων ανά κλάδο (%) (2) 26,6 23,8 25,7 23,1 23,6 Αγροτικά προϊόντα-τρόφιμα 17,2 16,0 14,2 15,0 14,0 Υφάσμα-δέρμα 15,4 10,1 12,9 12,4 11,3 Χημικά- παραχημικά 37,4 24,3 25,4 26,0 33,6 Μηχανική και Μεταλουργία 29,9 57,3 65,5 41,7 19,9 Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά 23,7 20,8 22,2 21,3 22,8 Ποσοστό εξαγωγών ανά κλάδο (%) (3) 25,8 26,8 28,2 28,0 29,5 Αγροτικά προϊόντα-τρόφιμα 15,5 12,6 12,1 12,6 12,9 Υφάσμα-δέρμα 64,1 62,8 62,9 63,7 63,4 Χημικά- παραχημικά 21,4 26,8 28,0 27,4 25,9 Μηχανική και Μεταλουργία 14,4 16,4 17,2 19,5 33,4 Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά 61,6 67,4 79,0 76,9 74,3 29

30 ΔΕΙΚΤΕΣ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ Μέσος Μεταβολή δείκτη βιομηχανικής παραγωγής ( %) 2,8 1,4 3,3 2,2 2,0 3,4 Προϊόντα βιομηχανιών τροφίμων 1,9 0,0-0,4 3,6-3,4 1,8 Προϊόντα βιομηχανιών υφαντουργίας 2,3 5,1 1,7 1,9 3,4 0,9 Χημικά προϊόντα 3,8-6,3 2,6 1,2-0,1 1,0 Προϊόντα από μέταλλα 15,1 9,2 2,6-2,3 8,2-4,2 Προϊόντα αυτοκινητοβιομηχανίας 1,4-0,6 4,0-1,3-10,6 3,1 Ηλεκτρικές μηχανές και συσκευές Δραστηριότητα Βιομηχανίας ζάχαρης (σε χιλ. τόνους) Παραγωγή ζάχαρης από ζαχαροκάλαμα 82,9 64,2 67,1 13,0 Εισαγωγή κατεργασμένης ζάχαρης Κατανάλωση ζάχαρης 1,077 1,142 1,161 1,171 1,207 Δραστηριότητα βιομηχανίας αλεύρων (σε χιλ. εκατόκιλα) Παραγωγή αλεύρων από μαλακό σίτο Δραστηριότητα ελαιοτριβείων (σε τόνους) Παραγωγή Εξαγωγή Ποσοστό εξαγωγών (Ποσότητες %) 21,9 13,2 22,0 9,2 12,7 18,3 Δραστηριότητα των βιομηχανιών γάλακτος Παραγωγή φρέσκου γάλακτος (σε εκατ. λίτρα) Ποσότητα επεξεργασμένου γάλακτος (σε εκατ. λίτρα) Επί της συνολικής παραγωγής (%) 70,0 70,0 71,0 71,0 ΠΗΓΗ : ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΒΑΣΕΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ : Νοέμβριος 2015 Ministère de l'industrie, du Commerce et des Nouvelles Technologies/Haut Commissariat au Plan/ONICLE 30

31 Μέσος ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ (κτήρια και δημόσια έργα) Δραστηριότητα τσιμεντοβιομηχανίας Εισαγωγή τριμέντου (σε χιλ. τόνους) Συνολικές πωλήσεις τσιμέντου (σε χιλ. τόνους) ,4% Αδειες Οικοδομών (αριθμός) Διάρθρωση κατασκευαστικής δραστηριότητος ανα τομέα (%) Κτήρια Επαύλεις Εργατικές κατοικίες Κτήρια εμπορικής και βιομηχανικής χρήσεως Κτήρια διοικήσεως Άλλα Μέση τιμή ανά m² (σε Ντίρχαμ) Κτήρια Επαύλεις Εργατικές κατοικίες Κτήρια εμπορικής και βιομηχανικής χρήσεως Κτήρια διοικήσεως Άλλα Επιφάνεια νεοδμήτων κτηρίων (σε χιλ. m²) Επιφάνεια οικοπέδων (σε χιλ. m²) Αξία (σε εκατ. Ντίρχαμ) ΠΗΓΗ : ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΒΑΣΕΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ : Νοέμβριος 2015 Ministère de l'industrie, du Commerce, de l'investissement et de l'economie Numérique Haut Commissariat au Plan Association Professionnelle des Cimentiers du Maroc 31

32 ΤΟΜΕΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Μέσος Οδικό δίκτυο ασφαλτοστρωμένο (σε χιλ. Km) 36,8 41,1 41,4 41,4 Στόλος Αυτοκινήτων(σε χιλ.) Αυτοκίνητα τουρισμού (%) 71,8 70,8 70,5 70,5 70,4 70,5 Κυκλοφορία οδική Αυτοκινητόδρομοι (σε Km) Επενδύσεις (σε εκατ.ντίρχαμ) Κύκλος εργασιών (σε εκατ. Ντίρχαμ) Κυκλοφορία επιβατών (σε χιλ.) Σιδηροδρομικώς Αεροπορικώς Κυκλοφορία εμπορευμάτων (σε χιλ. τόνους) Σιδηροδρομικές μεταφορές Θαλάσσιες μεταφορές ,2% -3,4% Αεροπορκές μεταφορές ,8% +1,8% Αριθμός ατυχημάτων μεταφορών Ποσοστό σοβαρών ατυχημάτων (%) 27,7 23,2 24,8 23,8 21,5 Αριθμός θυμάτων Νεκροί Σοβαρά τραυματισμένοι Ελαφρά τραυματισμένοι ΠΗΓΗ : ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΒΑΣΕΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ : Μάιος 2015 / Νοέμβριος 2015 Haut Commissariat au Plan / Office National des Transports / Office National des Chemins du Fer / Office National des Aéroports Royal Air Maroc / Office d'exploitation des Ports / Direction Générale de la Sûreté Nationale 32

33 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ Μέσος Αριθμός κλινών Πληρότητα ( %) 46,0 43,0 40,0 40,0 43,0 44,0 Αφίξεις εκτός ομογενών (σε χιλ.) Ρυθμός ανάπτυξης (%) 9,8 14,4 0,5 1,6 6,2 2,1 Προέλευση επισκεπτών (%) Γαλλία 41,0 37,2 36,0 35,3 33,5 33,1 Ισπανία 13,5 14,8 14,1 14,6 12,8 12,6 Γερμανία 4,2 4,2 4,5 4,0 4,5 4,7 Ιταλία 4,0 4,7 4,3 3,9 4,4 4,7 ΗΠΑ 2,7 2,8 2,6 2,8 3,0 3,1 Αραβικές χώρες 5,7 5,6 6,3 7,4 8,2 3,3 Είσοδοι καταγεγραμένοι στα σύνορα (σε χιλ.) ,9% Μαροκινοί κάτοικοι εξωτερικού (%) 47,1 48,5 47,1 47,2 46,5 47,0 Ξένοι τουρίστες (%) 52,9 51,5 52,9 52,8 53,5 53,0 Διαμονές σε ξενοδοχεία (σε χιλ./νύκτα) ,7% Εξωτερικός τουρισμός (%) 80,0 77,4 73,6 71,8 72,9 73,0 Εσωτερικός Τουρισμός (%) 20,0 22,6 26,4 28,2 27,1 27,0 Εσοδα από τον τουρισμό (σε εκατ. Ντίρχαμ) ΠΗΓΗ : ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΒΑΣΕΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ : Νοέμβριος 2015 Ministère du Tourisme et de l'artisanat Haut commissariat au Plan 33

34 ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Μέσος Αριθμός συνδρομητών τηλεφωνίας (Σε χιλ.) Σταθερής τηλεφωνίας Κινητής τηλεφωνίας Πυκνότητα τηλεφωνίας (%) Σταθερής τηλεφωνίας 7,5 11,9 11,1 10,1 8,9 7,5 Κινητής τηλεφωνίας Αριθμός συνδρομών διαδικτύου (σε χιλ.) ΠΗΓΗ : ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΒΑΣΕΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ : Νοέμβριος 2015 Agence Nationale de Réglementation des Télécommunications (ANRT) ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ Μέσος Κύκλος εργασιών των ασφαλιστικώνεταιρειών (σε εκ.ντίρχαμ) Κλάδος ζωής και κεφαλαίου (%) 29,1 31,7 30,1 32,0 33,7 32,2 33,1 Άλλοι κλάδοι (%) 70,7 67,6 69,3 67,3 65,6 67,8 66,9 Κλάδος Αυτοκινήτου 33,1 31,5 32,3 31,5 30,8 31,8 31,8 Κλάδος ατυχημάτων 12,4 12,5 12,5 11,7 11,3 11,5 11,3 ΠΗΓΗ : ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΒΑΣΕΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ : Απρίλιος 2015 Direction des Assurances et de la Prévoyance Sociale 34

35 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ 1,0% 1,0% 0,9% 1,3% 1,6% 0,4% 1,6% -Προϊόντα διατροφής 1,0% 1,2% 1,4% 2,3% 2,4% -1,1% 2,7% -Άλλα 0,9% 0,8% 0,6% 0,5% 1,5% 1,7% 0,7% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% -0,5% ,0% -1,5% ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Προϊόντα διατροφής Άλλα ΠΗΓΗ : ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Νοέμβριος

36 ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ - ΑΝΕΡΓΙΑ Ενεργός πληθυσμός άνω των 15 ετών (σε χιλιάδες) Απασχολούμενοι (σε χιλιάδες) Αστικά κέντρα (σε χιλιάδες) Υπαιθρος ετών 20,4 18,2 17,3 16,4 15,4 15, ετών 50,2 50,7 51,4 51,6 52,3 52, ετών 22,8 24,4 24,9 25,2 25,3 25,4 Απασχόληση ανά τομέα δραστηριότητος (%) Γεωργία - δασικές εργασίες -αλιεία 5,3 4,8 4,9 5,1 4,9 4,9 Βιομηχανία 21,1 20,2 20,2 18,7 18,4 17,9 Κατασκευές - δημόσια έργα 10,6 12,4 12,4 11,9 10,9 10,9 Εμπόριο 20,5 20,2 20,6 20,5 21,0 22,1 Μεταφορές και λογιστική υποστήριξη 6,5 6,9 7,1 6,8 6,6 6,8 Υπηρεσίες και Διοίκηση 35,7 35,3 35,1 36,8 38,0 37,2 Άλλες 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 0,2 Ανεργοι (σε χιλιάδες) Αστικά κέντρα Υπαιθρος Ποσοστό Ανεργίας επί του ενεργού πληθυσμού (%) 9,8 9,1 8,9 9,0 9,2 9,9 Ανδρες 9,8 8,9 8,4 8,7 9,1 9,7 Γυναίκες 10,0 9,6 10,2 9,9 9,6 10,4 Πόλεις 15,6 13,7 14,7 13,4 14,0 14,8 Υπαιθρος 3,8 3,9 4,0 4,0 3,8 4,2 ΠΗΓΗ : ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΒΑΣΕΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ : Νοέμβριος 2015 Haut Commissariat au Plan 36

37 ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ Τρέχοντα έσοδα (εκτός ΦΠΑ) Ως (%) του ΑΕΠ 24,2% 26,0% 23,1% 22,2% 23,4% 23,8% 22,9% 23,3% Φορολογικά έσοδα Ως (%) του ΑΕΠ 20,9% 23,3% 20,2% 19,6% 19,9% 20,8% 19,3% 19,2% Εσοδα ιδιωτικοποιήσεων Ως (%) του ΑΕΠ 0,5% 0,0% 0,0% 0,0% 0,6% 0,4% 0,0% 0,2% Τρέχουσες Δαπάνες Ως (%) του ΑΕΠ 20,8% 21,9% 20,4% 20,6% 23,7% 25,4% 23,3% 22,8% Δαπάνες διοικήσεως Ως (%) του ΑΕΠ 10,1% 9,8% 10,1% 10,0% 10,8% 11,4% 11,0% 11,0% Επιδοτήσεις Ως (%) του ΑΕΠ 2,5% 4,4% 1,8% 3,5% 6,0% 6,5% 4,6% 3,5% Ισοζύγιο Τακτικού Προϋπολογισμού Ισοζύγιο Τακτικού Προϋπολογισμού / ΑΕΠ 3,4% 4,1% 2,7% 1,5% -0,2% -1,7% -0,4% 0,6% 37

38 Δαπάνες κεφαλαίου (επενδύσεις) Ως (%) του ΑΕΠ 4,4% 5,3% 6,2% 6,0% 6,1% 6,1% 5,3% 5,7% Ισοζύγιο Ειδικών λογαριασμών του θησαυροφυλακίου Ισοζύγιο Προϋπολογισμού Ως (%) του ΑΕΠ 0,5% 0,4% -2,1% -4,6% -5,9% -6,8% -5,1% -4,6% Ισοζύγιο προϋπολογισμού /ΑΕΠ (εκτός ιδιωτικοποιήσεων) 0,0% 0,4% -2,1% -4,6% -6,5% -7,2% -5,1% -4,9% Ανάγκες δανεισμού Ανάγκες δανεισμού /ΑΕΠ 0,8% 0,2% -2,4% -3,7% -4,7% -7,4% -5,8% -5,1% Εξωτερικός δανεισμός Εξωτερικός δανεισμός /ΑΕΠ 0,6% 1,5% 1,7% 2,0% 0,9% 1,8% 1,7% 1,0% Δάνεια Αποσβέσεις Καθαρός εσωτερικός δανεισμός Καθαρός εσωτερικός δανεισμός/αεπ -1,3% -1,7% 0,7% 1,7% 3,8% 5,6% 4,1% 4,1% 38

39 ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ (σε εκατ. $US) (σε εκατ. Ντίρχαμ) % του ΑΕΠ 22,0% 20,1% 19,8% 19,4% 20,8% 22,7% 23,6% 25,7% 26,9% 30,1% Εξυπηρέτηση χρέους (σε εκατ. $US) Εξυπηρέτηση χρέους (σε εκατ. Ντίρχαμ) % των τακτικών εσόδων 9,3% 7,1% 6,8% 5,4% 5,1% 4,7% 4,8% 5,4% 5,8% 5,7% Τόκοι (En millions DH) % του ΑΕΠ 0,8% 0,7% 0,8% 0,7% 0,7% 0,6% 0,7% 0,7% 0,8% 0,8% Μέσο κόστος (%) 3,6% 3,6% 4,0% 4,1% 3,8% 3,2% 3,3% 3,3% 3,2% 3,2% -Εξωτερικό χρέος του θησαυροφυλακίου (σε εκατ. Ντίρχαμ) % του ΑΕΠ 13,1% 11,3% 10,7% 9,9% 10,7% 12,1% 12,4% 14,1% 14,9% 15,3% Τόκοι (σε εκατ. Ντίρχαμ) % του ΑΕΠ 0,5% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,3% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% Μέσο κόστος (%) 3,4% 3,5% 4,2% 4,3% 4,2% 3,0% 3,3% 3,3% 3,3% 2,9% -Εσωτερικό χρέος του θησαυροφυλακίου (σε εκατ. Ντίρχαμ) % του ΑΕΠ 49,0% 46,0% 42,8% 37,4% 36,2% 38,2% 41,3% 45,5% 47,9% 48,2% Τόκοι (σε εκατ. Ντίρχαμ) % του ΑΕΠ 2,8% 2,8% 2,7% 2,3% 2,0% 2,0% 1,9% 2,1% 2,2% 2,4% Μέσο κόστος (%) 6,2% 5,9% 5,8% 5,4% 5,1% 5,3% 4,8% 4,8% 4,7% 4,7% ΣΥΝΟΛΟ ΧΡΕΟΥΣ ΤΟΥ ΘΗΣΑΥΡΟΦΥΛΑΚΙΟΥ Πορεία χρέους (σε εξατ. Ντίρχαμ) % του ΑΕΠ 62,1% 57,3% 53,5% 47,3% 46,9% 50,3% 53,7% 59,6% 62,8% 63,4% Τόκοι (σε εκατ. Ντίρχαμ) % του ΑΕΠ 3,3% 3,2% 3,1% 2,7% 2,4% 2,3% 2,3% 2,5% 2,6% 2,8% 39

40 (Σε εκατ. Ντίρχαμ) 2008T4 2009T4 2010T4 2011T4 2012T4 2013T4 2014T4 2015T3 2015T4 2016T1 2016T2 2016T3 ΠΟΡΕΙΑ ΧΡΕΟΥΣ Βραχυπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό Μεσο-μακροπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΧΡΕΟΥΣ Βραχυπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό Μεσο-μακροπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό ΧΡΕΟΛΥΣΙΑ Βραχυπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό Μεσο-μακροπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό ΤΟΚΟΙ Βραχυπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό Μεσο-μακροπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό

41 ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΧΡΕΟΥΣ (Σε εκατ. Ντίρχαμ) 2008T4 2009T4 2010T4 2011T4 2012T4 2013T4 2014T4 2015T3 2015T4 2016T1 2016T2 2016T3 ΠΟΡΕΙΑ ΧΡΕΟΥΣ Βραχυπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό Μεσο-μακροπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΧΡΕΟΥΣ Βραχυπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό Μεσο-μακροπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό ΧΡΕΟΛΥΣΙΑ Βραχυπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό Μεσο-μακροπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό ΤΟΚΟΙ Βραχυπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό Μεσο-μακροπρόθεσμο χρέος Εσωτερικό Εξωτερικό

42 ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΜΑΡΟΚΟΥ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΜΑΡΟΚΟΥ 2014 ΟΜΑΔΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΜΕΡΙΔΙΟ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΜΕΡΙΔΙΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΔΚΕ* 1. Προϊόντα διατροφής, ποτά και καπνός ,8% ,7% ,6% 2. Προϊόντα ενέργειας ,7% ,1% ,8% 3. Ποϊόντα ακατέργαστα ζωϊκής και φυτικής προελεύσεως ,1% ,8% ,5% 4. Προϊόντα ορυκτά ,1% ,0% ,0% 5. Ενδιάμεσα προϊόντα ,2% ,4% ,2% 6. Βιομηχανικός εξοπλισμός ,7% ,9% ,9% 7. Προϊόντα έτοιμα προς κατανάλωση ,5% ,0% ,6% Σύνολο (σε εκατ. Ντίρχαμ) ,0% ,0% ,4% Σύνολο (σε εκατ. ) *Δείκτης κάλυψης των εισαγωγών από τις εισαγωγές ΠΗΓΗ: Υπουργείο Οικονομικών, Μάρτιος 2015 ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΕΣ ΜΑΡΟΚΟΥ Εισαγωγές Μεταβολή 12,9% 20,1% 8,2% -0,8% 1,1% -5,6% Εισαγωγές καυσίμων Μεταβολή 26,5% 31,9% 18,0% -4,1% -9,2% -28,1% Εισαγωγές εκτός καυσίμων και δημητριακών Μεταβολή 8,4% 14,8% 4,4% 2,8% 3,3% 3,2% Εξαγωγές Μεταβολή 32,4% 17,0% 5,7% 0,3% 7,9% 6,6 Εμπορικό Ισοζύγιο Μεταβολή -1,7% 23,2% 10,6% -1,8% -5,6% -18,6% Δείκτης Κάλυψης Εισαγωγών από Εξαγωγές 50,2% 48,9% 47,8% 48,3% 51,8% 58% ΠΗΓΗ: Παρουσίαση Υπουργού Οικονομικών, Φεβρουάριος

43 Οι εμπορικές ανταλλαγές του Μαρόκου χαρακτηρίζονται από: Ανελλαστική εξάρτηση από τις εισαγωγές καυσίμων (πετρέλαιο, υγροποιημένα αέρια πετρελαίου, φυσικό αέριο, λιπαντικά, άνθρακας, άσφαλτος οδοποιϊας), με μερίδιο 23,7% επί του συνόλου των εισαγωγών της χώρας. Δεδομένου ότι το Μαρόκο διαθέτει ένα μόνο διυλιστήριο του οποίου έχει ανασταλεί η λειτουργία, υπάρχει περιθώριο για την εισαγωγή επεξεργασμένων καυσίμων, λιπαντικών και υγροποιημένων αερίων πετρελαίων η τιμή λιανικής πώλησης των οποίων καθορίζεται και επιδοτείται από το κράτος. Στό πλαίσιο αυτό υλοποιείται φιλόδοξο πρόγραμμα για την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Με ορίζοντα το 2020 η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από εκτιμάται ότι θα καλύψει ποσοστό 42% (αιολική: 14% + ηλιακή: 14%, + υδροηλεκτρική: 14%) των αναγκών της χώρας. Η συμμετοχή των εισαγομένων καυσίμων στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (άνθρακας και πετρέλαιο) αναμένεται ότι θα μειωθεί σημαντικά από 68% (2010) σε 36% (2020). Μερικώς ανελλαστική εξάρτηση από τις εισαγωγές δημητριακών, κρέατος και γάλακτος (κυρίως μαλακό σιτάρι κριθάρι βόειο κρέας και αγελαδινό γάλα). Μετά την εγχώρια συγκομιδή δημητριακών, η οποία εξαρτάται από το επίπεδο των ετησίων βροχοπτώσεων, η κατανάλωση καλύπτεται από εισαγωγές εκτός δασμών και ποσοστώσεων μέσω διεθνών διαγωνισμών, που διενεργεί ό Διεπαγγελματικός Οργανισμός Δημητριακών και Οσπρίων. Σημειώνουμε ότι η λιανική τιμή πώλησης του άρτου επίσης επιδοτείται από το κράτος. Βαρύτητα πρωτογενούς τομέα στις εξαγωγές: Η αλιεία και η αγροτική παραγωγή (κυρίως οπωροκηπευτικά) συμμετέχουν με σημαντικό μερίδιο στις εξαγωγές τροφίμων. Στους τομείς αυτούς απασχολείται αμέσως ή εμμέσως μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Ανάπτυξη καινοτόμων βιομηχανιών με εξαγωγικό προσανατολισμό. Η βιομηχανική πολιτική του κράτους (Plan Emergence) προωθεί την ανάπτυξη καινοτόμων τομέων της βιομηχανίας. Στον τομέα της αεροναυτικής και της βιομηχανίας ηλεκτρονικών σημαντικές ξένες επενδύσεις που έχουν κυρίως εξαγωγικό προσανατολισμό παράγουν ενδιάμεσα προϊόντα και βιομηχανικό εξοπλισμό, ενώ τα αυτοκίνητα τουρισμού (Εργοστάσιο της Renault στην Ταγγέρη), έχουν αναδειχθεί κατά τηντελευταία διετία ως το κυριώτερο εγαγώγιμο προϊόν της χώρας. Εξάρτηση από τις διεθνείς τιμές των φωσφάτων, τα οποία, έως πρόσφατα, αποτελούσαν το κύριο εξαγόμενο προϊόν της χώρας. Τα ορυκτά (εκτός πετρελαιοειδών) αποτελούν μαζί με την αυτοκινητοβιομηχανία, τους κυριώτερους κλάδους της οικονομίας που παρουσιάζουν πλεόνασμα εμπορικών ανταλλαγών. 43

44 ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΜΑΡΟΚΟΥ Εσωτερικά έτος 2007/Εξωτερικά έτος 2015 Άλλα 16% Αυτοκίνητα 24% Ηλεκτρονικά 4% 17% 10% Αεροναυτική 3% 6% 2% 28% Τρόφιμα 18% 19% 13% 5% Κλωστοϋφαντουργικά και δέρμα 15% Παράγωγα Φωσφάτων 16% Φωσφάτα Ακατέργαστα 4% 44

45 ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΜΑΡΟΚΟΥ Εσωτερικά έτος 2007 / Εξωτερικά έτος 2015 Αφρική 10% 5% Αμερική 9% 8% 10% 77% Ευρώπη 69% Ασία 12% 45