Μητρότητα στο στόχαστρο της καπιταλιστικής κρίσης

Transcript

1 Η Μητρότητα στο στόχαστρο της καπιταλιστικής κρίσης Η αναπαραγωγική διαδικασία είναι κορυφαία διαδικασία της φύσης. Στην ανθρώπινη κοινωνία, η γέννηση των παιδιών, η δημιουργία της οικογένειας, ο χαρακτήρας της μητρότητας διαμορφώνονται μέσα στην κοινωνία και έχουν άμεση σχέση με τις κοινωνικές ανάγκες και συνθήκες. Η Μαρξιστική διαλεκτική σκέψη έχει μελετήσει αυτά τα κοινωνικά φαινόμενα και έχει αναδείξει τον ταξικό τους χαρακτήρα, καθώς και της ανισοτιμίας της γυναίκας. Στις εκμεταλλευτικές κοινωνίες και σήμερα στον καπιταλισμό, η αντιλαϊκή ταξική πολιτική που εφαρμόζεται γενικότερα, αλλά και πιο στενά απέναντι στη μητρότητα, απαξιώνει έως και καταργεί τον κοινωνικό της χαρακτήρα.. Αντίθετα στις σοσιαλιστικές κοινωνίες η μητρότητα, συνδεδεμένη με την ισοτιμία της γυναίκας, είχε κοινωνικό χαρακτήρα και την στήριξη του κράτους. Στο ιδεολογικό, πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, έχουν γίνει αντιπαραθέσεις και σκληροί αγώνες και έχουν κατακτηθεί από την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα, ορισμένα δικαιώματα. Το αίτημα, η μητρότητα να αποκτήσει την κοινωνική αξία που της έχουν στερήσει οι εκμεταλλεύτριες τάξεις, συμπεριλαμβανόταν στα βασικά αιτήματα, του ριζοσπαστικού γυναικείου κινήματος της ΟΓΕ και του ταξικού συνδικαλιστικού. Σήμερα στο τελικό στάδιο ανάπτυξης του καπιταλισμού, στο μονοπωλιακό, η ανισοτιμία και η εκμετάλλευση της γυναίκας βαθαίνει και γίνεται πιο φανερός ο ταξικός της χαραχτήρας. Τα μονοπώλια και το κεφάλαιο βλέπουν τη μητρότητα ως κόστος, ότι αντιστρατεύεται την ανταγωνιστικότητα, γι αυτό έχει μπει στο στόχαστρο της ΕΕ μαζί και των κομμάτων που κυβέρνησαν στη χώρα μας, του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, που σήμερα μαζί με το ΛΑΟΣ. αποτελούν την κυβέρνηση του μαύρου μετώπου, αλλά και άλλων κομμάτων του ευρωμονόδρομου. Άμεσος αντίκτυπος αυτής της επίθεσης σε ολόκληρη την ΕΕ είναι η υπογονιμότητα. Στη χώρα μας, έχει φτάσει στο πιο υψηλό της σημείο με δείκτη γονιμότητας κάτω από το 1,3 πράγμα που σημαίνει ότι οι θάνατοι είναι πολύ περισσότεροι από τις γεννήσεις. Το μέγεθος του προβλήματος μπορεί να εκτιμηθεί, αν υπολογίσουμε ότι η ισορροπία γεννήσεων και θανάτων εκφράζεται με δείκτη γονιμότητας 2,3. Δηλαδή ότι σε κάθε γυναίκα αναλογούν τουλάχιστον 2,3 γεννήσεις. Τα νεαρά ζευγάρια, μέσα στην ανασφάλεια που ζουν, όχι μόνο προβληματίζονται και αναβάλουν να γεννήσουν, όπως έκαναν τα προηγούμενα χρόνια, αλλά δεν έχουν καν τη δυνατότητα να ονειρευτούν την οικογένεια και πολύ περισσότερο να αποκτήσουν και παιδιά. Μιλώντας για τη μητρότητα ούτε αγνοούμε ούτε παραγκωνίζουμε το ρόλο του πατέρα και την πατρότητα για τη γέννηση, ανατροφή και μεγάλωμα των παιδιών. Άλλωστε τα αιτήματα για τη στήριξη του νέου ζευγαριού, συνδέονται με τα αιτήματα για τη μητρότητα. 1 / 12

2 Σκοπός μας είναι η ανάδειξη των ιδιαιτεροτήτων και των αυξημένων αναγκών των γυναικών ιδιαίτερα σήμερα. Βιολογική και κοινωνική ωρίμανση της γυναίκας Η μητρότητα είναι μία βιολογική και κοινωνική διαδικασία, που δεν αφορά μόνο μία μικρή χρονική περίοδο περί την γέννα δηλαδή την εγκυμοσύνη και το θηλασμό. Αφορά ολόκληρη τη γενετήσια περίοδο της γυναίκας και όχι μόνο. Η δυνατότητα να μπορεί να γεννήσει παιδιά μια γυναίκα διαμορφώνεται σε ολόκληρη τη ζωή της, από την ώρα της σύλληψης μέχρι τουλάχιστον το τέλος της γενετήσιας περιόδου. Και αυτό γιατί η διαμόρφωση και ωρίμανση της γυναίκας, όπως άλλωστε και του άνδρα, βιολογικά και ψυχολογικά, έτσι που να είναι ικανή να γίνει μάνα, αρχίζει από την ώρα της σύλληψης της και εξαρτάται από μια σειρά κοινωνικούς παράγοντες. Ο κίνδυνος την περίοδο της εγκυμοσύνης δεν είναι μόνο η αποβολή και ο θάνατος του εμβρύου ή η πρόωρη γέννησή του, αλλά και η ανθυγιεινή και μη φυσιολογική ανάπτυξή του. Η κακή διατροφή της εγκύου, η έκθεσή της σε μία σειρά περιβαλλοντικούς ανθυγιεινούς, τοξικούς, μηχανικούς, ψυχολογικούς παράγοντες στο σπίτι η στην εργασία, επιδρούν στην ανάπτυξη του εμβρύου κατά συνέπεια και στην μελλοντική του ικανότητα να τεκνοποιήσει. Η βρεφική, η νηπιακή και η παιδική ηλικία των κοριτσιών, η κάθε μια με τις ιδιαιτερότητές της, αποτελούν τον επόμενο από τον ενδομήτριο σημαντικό σταθμό στην ανάπτυξη της μελλοντικής μάνας. Η φροντίδα δεν αφορά μόνο τη βιολογική ανάπτυξη, τη διατροφή, τα εμβόλια, την προστασία από περιβαλλοντικούς ανθυγιεινούς παράγοντες, αλλά και τη σωστή νοητική και ψυχολογική ανάπτυξη των κοριτσιών. Το σχολείο, ο αθλητισμός, η οικογενειακή ισορροπία, η κοινωνία, σχετίζονται άμεσα με την ανάπτυξη της προσωπικότητας και της ψυχικής ισορροπίας της γυναίκας. Στην εφηβεία οι κοπέλες έχουν πρόσθετες και αυξημένες ανάγκες βιολογικές και κοινωνικές πχ υγειονομική φροντίδα, μια σειρά από προληπτικές εξετάσεις, το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ενημέρωση γύρω από τη βιολογία της γυναίκας και τη μητρότητα, για την πρόληψη για αφροδίσιες και άλλες λοιμώξεις, την αντισύλληψη κλπ. Κατά την ώριμη ηλικία χρειάζεται πρόσθετη και ειδική φροντίδα στο χώρο της δουλειάς για την προστασία από επαγγελματικές ασθένειες και ατυχήματα που επιδρούν στη γονιμότητα, στην εγκυμοσύνη και το θηλασμό. Χρειάζεται ακόμα μια σειρά προληπτικών εξετάσεων, όπως το PAP test, μαστογραφία, εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου κλπ. Τέλος χρειάζεται ειδική προστασία και υγειονομική κάλυψη κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης, της γέννας και του θηλασμού. Τα καθήκοντα της μητρότητας, συνεχίζονται με την 2 / 12

3 ανατροφή, τη διαπαιδαγώγηση και κοινωνικοποίηση του παιδιού, μοιρασμένη πια με το σύντροφο και πατέρα, αλλά και τους κρατικούς φορείς προσχολικής αγωγής. Γι αυτό και η ανάγκη προστασίας της μητρότητας πρέπει να διευρύνεται και να συνεχίζεται ως στήριξη του νέου ζευγαριού, με μεγαλύτερο βάρος στη γυναίκα ιδιαίτερα όσο θα συνεχίζεται η ανισοτιμία προς αυτήν. Η επιστροφή της γυναίκας στη δουλειά, με όλα τα δικαιώματα είναι αδιαμφισβήτητη. Όταν λοιπόν μιλάμε για προστασία της μητρότητας, αναφερόμαστε στην κάλυψη όλων των σύγχρονων αναγκών, όπως τους προαναφέραμε, αλλά και σε όλη αυτή την περίοδο. Δηλαδή την εμβρυική, τη βρεφική, την παιδική, την εφηβική, την ενήλικη και όχι μόνο την περίοδο της εγκυμοσύνης, της γέννας και του θηλασμού. Οι κατακτήσεις στο σοσιαλισμό Για πρώτη φορά το 1917 με την Οκτωβριανή Σοσιαλιστική επανάσταση δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για την ισοτιμία των δύο φύλων, με την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής από την εργατική εξουσία. Στο Α Διάταγμα που υπογράφει ο Λένιν, καθιερώνεται ο πολιτικός γάμος και αποκτούν ίσα δικαιώματα άνδρες και γυναίκες στο γάμο και στην οικογένεια. Απαγορεύεται η νυχτερινή εργασία των γυναικών στη βιομηχανία. Η προστασία της γυναίκας, της μητρότητας και του παιδιού ήταν από τα βασικότερα καθήκοντα στην ΕΣΣΔ, για την απελευθέρωση και την ισοτιμία της γυναίκας. Η εργατική νομοθεσία προέβλεπε την εξασφάλιση της εργασίας των εγκύων, απαλλαγή από βαριές και ανθυγιεινές δουλειές, υπερωρίες και νυχτερινή εργασία. Παρείχε άδειες με αποδοχές για την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και το θηλασμό. Στον τομέα της υγείας η μέλλουσα μητέρα είχε εξασφαλισμένη τη στενή ιατρική παρακολούθηση από την έναρξη της εγκυμοσύνης. Η υγεία της γυναίκας και του παιδιού προστατευόταν από ένα μεγάλο δίκτυο υπηρεσιών γυναικολογικών και παιδιατρικών κλινικών και νοσοκομείων, όπου έκαναν όλες τις εξετάσεις προληπτικού και θεραπευτικού χαρακτήρα. Υπηρεσίες παρέχονται στην έγκυο και στο σπίτι, ενώ στα συμβουλευτικά ιατρεία παρέχονται γνώσεις για την εγκυμοσύνη και το παιδί. Ιδιαίτερη φροντίδα δίνεται στα νέα ζευγάρια στους φοιτητές με παιδιά, όπως επιδόματα και στέγη. Στις επιχειρήσεις εκτός από τα μέτρα υγείας και ασφάλειας, υπήρχαν άδειες και χώροι για το θηλασμό. Το 1920 νομιμοποιείται η έκτρωση και ο νόμος απαιτεί όλες οι εκτρώσεις να γίνονται από γιατρό σε νοσοκομεία για τη «μέγιστη ασφάλεια» δεδομένων των μεγάλων κινδύνων εκείνη την εποχή από αυτή την επέμβαση. Η κοινωνικοποίηση ενός μέρους του νοικοκυριού και οι παιδικοί σταθμοί απελευθέρωναν 3 / 12

4 χρόνο για το νέο ζευγάρι και βοήθησαν να γίνει πράξη ο κοινωνικός χαρακτήρας της μητρότητας. Μετά τις ανατροπές πολλές από τις κατακτήσεις αυτές αναιρέθηκαν και οι γυναίκες σ αυτές τις χώρες δέχτηκαν τη διπλή καταπίεση του καπιταλισμού. Η κατάσταση σήμερα Στον καπιταλισμό η μητρότητα δεν έχει κοινωνική αξία, δεν θεωρείται κοινωνικό δικαίωμα, αλλά κόστος για τον εργοδότη, προσωπική υπόθεση του ζευγαριού και περισσότερο της γυναίκας. Οι ανάγκες της μητρότητας, όπως ήταν λοιπόν αναμενόμενο, ποτέ δεν ήταν εξασφαλισμένες στα πλατιά λαϊκά στρώματα στην Ελλάδα. Κάτω από τους αγώνες του εργατικού και λαϊκού κινήματος, τις κατακτήσεις στις σοσιαλιστικές χώρες, αλλά και τα περιθώρια που είχε ο καπιταλισμός για παραχωρήσεις στους εργαζόμενους, ιδιαίτερα μετά τη μεταπολίτευση κατακτήθηκαν κάποια δικαιώματα. Τα τελευταία όμως χρόνια, με την επίδραση και των ανατροπών στα πρώην σοσιαλιστικά κράτη, είχαμε μία σοβαρή επιδείνωση. Ολόκληρο το αντιλαϊκό οικοδόμημα του καπιταλισμού, ιδιαίτερα μετά τη συνθήκη του Μάαστριχτ, σε όλους τους τομείς στις εργασιακές σχέσεις, στην παιδεία, στην υγεία-πρόνοια, στην κοινωνική ασφάλιση, στον πολιτισμό, συνδέεται άμεσα με την επίθεση στη μητρότητα. Η οικονομική κρίση ήταν η πρόφαση και η αφορμή για ακόμα πιο βάρβαρη αντιλαϊκή επίθεση στα δικαιώματα των γυναικών των λαϊκών στρωμάτων και στη μητρότητα αλλά και αύξηση της βίας και παραβίαση της όποιας νομοθεσίας από τους εργοδότες. Το 1983 με το νόμο 1302 κυρώθηκε και στη χώρα μας η 103 διεθνής σύμβαση εργασίας «για την προστασία της μητρότητας» που είχε συνταχθεί από το Διεθνές Γραφείο Εργασίας το 1952, η οποία κατοχύρωνε κάποια δικαιώματα, όπως άδειες κύησης και τοκετού, ορισμένα επιδόματα μητρότητας, θεσμοθέτηση δικαιώματος πρόσληψης και μη απόλυσης εγκύου, κατάργηση της νυχτερινής εργασίας σε εγκύους στη βιομηχανία και βιοτεχνία κλπ. Αργότερα, ορίσθηκαν εκ νέου σε καλλίτερο επίπεδο, στο δημόσιο τομέα με τον Δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα, οι άδειες κύησης και τοκετού, το επίδομα μητρότητας, το μειωμένο ωράριο κατά δύο ώρες τα δύο πρώτα χρόνια μετά τον τοκετό και μία ώρα για τα δύο επόμενα, ή η εφάπαξ εννεάμηνη άδεια ανατροφής. Οι άδειες εγκυμοσύνης και τοκετού σε όσες γυναίκες τις δικαιούνται, είναι στο δημόσιο τομέα 2 μήνες πριν και 3 μετά στο τοκετό, (άρθρο 52 Ν2683/99) και στον ιδιωτικό 8 εβδομάδες πριν και 9 εβδομάδες μετά ( αρθ. 11 Ν2874/2000) με αποδοχές. Πέραν από το ότι οι εβδομάδες είναι λίγες, είναι μεγάλος ο αριθμός των γυναικών που δεν δικαιούται καν αυτή την άδεια, όπως οι αγρότισσες, οι εργαζόμενες με μπλοκάκι, οι αυτοαπασχολούμενες, οι περισσότερες από τις 4 / 12

5 «ενοικιαζόμενες», οι μετανάστριες χωρίς νομιμοποιητικά εργασίας, κλπ. Επιπρόσθετα είναι γνωστές οι παραβιάσεις του νόμου και οι εκβιασμοί εργοδοτών προς τις έγκυες να εργασθούν. Σοβαρή κατάκτηση ήταν το δικαίωμα στη σύνταξη πέντε χρόνια γρηγορότερα στις γυναίκες, καθώς και σε γυναίκες με ανήλικα παιδιά, ή ΑμΕΑ ως ελάχιστο αντιστάθμισμα της κοινωνικής ανισοτιμίας, της διπλής καταπίεσης της γυναίκας, και της προστασίας που έχει ανάγκη ο γυναικείος οργανισμός. Κατάκτηση ήταν και η κάλυψη ορισμένων αναγκών υγείας πρόνοιας μέσα από το Δημόσιο σύστημα υγείας πρόνοιας και τα ασφαλιστικά ταμεία, όπως και η δημιουργία δημόσιων βρεφονηπιακών σταθμών. Το 1986 νομιμοποιήθηκε η άμβλωση και το δικαίωμα της γυναίκας και του ζευγαριού να επιλέγει πότε και πόσα παιδιά θα κάνει. Στην πράξη όμως το δικαίωμα αυτό ακυρωνόταν από τις ίδιες τις κοινωνικές συνθήκες στα λαϊκά στρώματα. Τα στοιχειώδη αυτά δικαιώματα σε καμία περίπτωση δεν κάλυπταν ούτε όλες τις ανάγκες των γυναικών, ούτε όλες τις γυναίκες και τα κορίτσια των λαϊκών στρωμάτων, ούτε ήταν ισότιμα σε όλες. Όλα αυτά εξαρτιόντουσαν τόσο από την ανάπτυξη του κινήματος σε διάφορους κλάδους και τομείς αλλά και από τις ανάγκες της αστικής τάξης. Πχ. τα επιδόματα τοκετού ήταν διαφορετικά στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, διαφορετικά στα διάφορα ασφαλιστικά ταμεία και πολλές γυναίκες, πχ. νοικοκυρές, αυτοαπασχολούμενες, άνεργες, μετανάστριες δεν είχαν αυτό το δικαίωμα. Το ίδιο συνέβαινε με τις άδειες εγκυμοσύνης και τοκετού. Πχ. οι αυτοαπασχολούμενες δεν είχαν και δεν έχουν. Η υγειονομική κάλυψη χωρίς ασφάλιση είναι ανισότιμη, ανεπαρκής, υποβαθμισμένη και μεγάλο κομμάτι των λαϊκών στρωμάτων δεν καλύπτεται καθόλου. Δεν υπάρχει καμία ιδιαίτερη φροντίδα για γυναίκες, με ειδικά προβλήματα (ΑΜΕΑ) λες και αυτές, όσες μπορούν, δεν έχουν το δικαίωμα να γίνουνε μανάδες. Δεν υπάρχει αγωγή υγείας στα σχολεία, ούτε επαρκής ανάπτυξη και οργάνωση κέντρων οικογενειακού προγραμματισμού. Έχουμε το μεγαλύτερο αριθμό εκτρώσεων στην Ευρώπη. Ένα στα τέσσερα κορίτσια ηλικίας ετών έχουν κάνει έκτρωση σύμφωνα με έρευνα του Αρεταίειου Νοσοκομείου και εξακολουθεί η άμβλωση να αποτελεί βασικό τρόπο αντισύλληψης με όλες τις συνέπειες, οικονομικές, ψυχικές και σωματικές στην υγεία των γυναικών. Αποτέλεσμα της εμπορευματοποίησης της μητρότητας και του τοκετού αποτελεί και το γεγονός ότι στη χώρα μας οι περισσότερες μαιευτικές και γυναικολογικές κλινικές και ότι σχετίζεται με αυτές όπως τράπεζες ωαρίων, ομφαλικών κυττάρων κλπ. βρίσκονται στον ιδιωτικό επιχειρηματικό τομέα, καθώς έχουν το μεγαλύτερο κέρδος στο χώρο της υγείας. Στην Ελλάδα έχουμε το μεγαλύτερο ποσοστό καισαρικών τομών γύρω στο 50%. Από το 1996 μέχρι σήμερα έχουμε μια αύξηση γύρω στο 40%. Το μεγαλύτερο ποσοστό αφορά τις ιδιωτικές κλινικές και σχετίζεται φυσικά με το κόστος και το κέρδος. Τα τελευταία χρόνια κάτω από τις νέες ανάγκες του καπιταλισμού και της ανταγωνιστικότητας του κεφαλαίου με αποφάσεις της ΕΕ και με τη συμμετοχή των Ελληνικών κυβερνήσεων, του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ άρχισαν να αμφισβητούνται και να παίρνονται πίσω αρκετά από αυτά. Η μητρότητα, όπως είπαμε αποτελεί εμπόδιο στον ανταγωνισμό, γι αυτό έχει μπει στο στόχαστρο των κεφαλαιοκρατών, των εργοδοτών και των πολιτικών υποστηρικτών τους και μάλιστα στο όνομα της ισότητας των δύο φύλων, λες και εξαλείφθηκε η ανισοτιμία της γυναίκας. Η «ανισότητα» την οποία βλέπουν ακόμα στη γυναίκα δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματική ανισοτιμία και τις πραγματικές ανάγκες της γυναίκας των λαϊκών στρωμάτων που εξαρτάται από την ταξική υπόσταση της. Αφορά δευτερεύουσας και τριτεύουσας αξίας 5 / 12

6 προβλήματα, ακριβώς για να αποπροσανατολίζουν από τις πραγματικές και αυξημένες ανάγκες των γυναικών των λαϊκών στρωμάτων που οφείλονται στην επιβάρυνση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης. Η Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή (ΙΥΑ) μεγάλη κατάκτηση της επιστήμης και της τεχνολογίας, στα χέρια του κεφαλαίου αποτελεί το πιο προσοδοφόρο τομέα των επιχειρηματιών υγείας. Από τα 54 κέντρα που υπάρχουν στην Ελλάδα μόνο τα 10 είναι δημόσια. Τα τελευταία 40 χρόνια τα υπογόνημα ζευγάρια έχουν τετραπλασιαστεί. Το 1965 αποτελούσαν περίπου το 4%, το 1982 έφτασαν το 10% και σήμερα το 16%. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη μέτρων υγιεινής και ασφάλειας στους χώρους δουλειάς και γενικότερα τους όρους εργασίας και ζωής, ενώ στα μεγαλύτερα ζευγάρια προστίθεται και ο παράγοντας της ηλικίας λόγω αναβολής της τεκνοποιείας κύρια από δυσκολίες στη δουλειά όπως πχ η ευκαιριακή, εναλλασσόμενη με μεγάλες περιόδους ανεργία, οι ελαστικές μορφές απασχόλησης, η μείωση των μισθών. Σε όλα αυτά προστίθεται η έλλειψη κρατικής φροντίδας και υποδομών για το παιδί, η έλλειψη λαϊκής στέγης. Οι λόγοι όπως βλέπουμε δεν είναι προσωπικοί αλλά κοινωνικοί. Σήμερα η προσφυγή στην ΙΥΑ αποτελεί μια δαπανηρή, επίπονη αλλά στις περιπτώσεις που ενδείκνυται, αναγκαία και αποτελεσματική λύση. Το κόστος είναι υψηλό, περί τις ο κάθε κύκλος. Και οι κύκλοι ως γνωστό είναι περισσότεροι. Ο συνολικός τζίρος εκτιμάται ότι ξεπερνάει τα 50 εκατ. το χρόνο και το μεγαλύτερο μέρος βαρύνει το ζευγάρι, καθώς τα ασφαλιστικά ταμεία κάλυπταν ένα πολύ μικρό μέρος. Το ΙΚΑ πχ. κάλυπτε τα φάρμακα και έδινε 352 ανά προσπάθεια και μέχρι τέσσερις προσπάθειες. Είναι πασιφανές ότι το κύριο βάρος σήκωνε το ζευγάρι. Πέρα από τη διεκδίκηση για την κάλυψη αυτών των υπηρεσιών από το κράτος, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι βασικός στόχος του κινήματος είναι η μείωση έως και εξάλειψη αυτών των παραγόντων, ώστε φυσιολογικά το ζευγάρι να μπορεί να γεννήσει όσα παιδιά θέλει και όποτε το θέλει με φυσιολογικό τρόπο. Τα τελευταία χρόνια στο εμπόριο της μητρότητας προστέθηκαν και οι τράπεζες φύλαξης ομφαλοπλακουντιακών κυττάρων για αυτόλογη μεταμόσχευση. Το εμπόριο ξεκινάει από την απαράδεκτη και αντιεπιστημονική παραπλάνηση των γονιών, έως την άχρηστη και παράνομη λειτουργία τους. Το κεφάλαιο και οι κάτοχοί του έσπευσαν να εκμεταλλευτούν και αυτή την πρόοδο της επιστήμης. Η κρίση «σκοπεύει» τη μητρότητα Τα τελευταία δύο χρόνια, στο όνομα της καπιταλιστικής κρίσης, έχουμε σοβαρότατες αναδιαρθρώσεις σε πολλούς τομείς, που «σκοπεύουν κατάκαρδα» τη μητρότητα. Η αύξηση της ανεργίας, η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, η αύξηση της μερικής απασχόλησης, η επιδείνωση των συνθηκών εργασίας, η κατάργηση των ΒΑΕ σε 6 / 12

7 δεκάδες κλάδους και χώρους που εργάζονται γυναίκες, οι ανατροπές στο ασφαλιστικό, η δημιουργία του ΕΟΠΥΥ με τη μείωση των παροχών, την αύξηση των πληρωμών από τους εργαζόμενους, η ανασφάλεια κλπ. επιδρούν αρνητικά στη γονιμότητα, αλλά και στην κοινωνική δυνατότητα του ζευγαριού να κάνει οικογένεια. Έχουμε μεγαλύτερη μείωση των γεννήσεων. Πιο συγκεκριμένα: - Έχουμε μείωση και υποβάθμιση των παροχών υγείας από το δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία, συγχωνεύσεις μονάδων και κλινικών στα νοσοκομεία και στο ΙΚΑ. Μέσα από τον ΕΟΠΥΥ με την πάρα πέρα εμπορευματοποίηση και ενίσχυση της ιδιωτικής επιχειρηματικής δράσης στην υγεία, τα βάρη μεταφέρονται στους εργαζόμενους έμμεσα, μέσα από τα ασφαλιστικά ταμεία, είτε άμεσα. Προληπτικές εξετάσεις για τη γυναίκα το παιδί και το ζευγάρι, εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου, ο ίδιος ο φυσιολογικός τοκετός, η καισαρική και πολύ περισσότερο η ΙΥΑ διαδικασία είναι απλησίαστες για τα ζευγάρια της λαϊκής οικογένειας. - Η πάρα πέρα υποβάθμιση και ανεπάρκεια των δημοτικών παιδικών σταθμών, τα αυξημένα τροφεία, η υποστελέχωσή τους και τα άλλα προβλήματα, επηρεάζουν άμεσα τη μητρότητα και την απόφαση του ζευγαριού να κάνει παιδί. - Η κατάργηση της απαγόρευσης του νυχτερινού ωραρίου των γυναικών στη βιομηχανία και βιοτεχνία, αλλά και γενικότερα η νυχτερινή εργασία των γυναικών, νόμιμα είτε παράνομα, όπως στις ενοικιαζόμενες καθαρίστριες, στις νοσηλεύτριες, κλπ., όταν δεν οδηγήσει στην αποβολή, καταπονεί την έγκυο και έχει αρνητικές επιπτώσεις στο έμβρυο. Αξίζει να αναφέρουμε το γνωστό γεγονός, ότι πολλές κοπέλες αποκρύβουν την εγκυμοσύνη από τους εργοδότες, είτε για να προσληφθούν στη δουλειά, είτε για να μην απολυθούν. - Οι άδειες εγκυμοσύνης και τοκετού σε όσες γυναίκες τις δικαιούνταν, παρ ότι δεν είναι αρκετές ώστε να καλύπτουν τις σύγχρονες ανάγκες της εργαζόμενης, μπορεί να μην μειώθηκαν ακόμα, μειώθηκε όμως πολύ ο αριθμός που τις δικαιούται, λόγω της μείωσης του δημόσιου τομέα, της αύξησης της ανεργίας, της αλλαγής των εργασιακών σχέσεων, της αύξησης της ανασφάλιστης εργασίας, αλλά και του εκβιασμού των εργοδοτών προς τις έγκυες να εργασθούν παράνομα. - Με τη δημιουργία του ΕΟΠΥΥ και στο όνομα της εξίσωσης των παροχών, αλλά προς τα κάτω, είχαμε κατάργηση του επιδόματος τοκετού στο ΙΚΑ στον ΟΠΑΔ στον ΟΓΑ και στον ΟΑΕΕ. Τα επιδόματα αυτά, διαφορετικά στο κάθε ταμείο, σε καμία περίπτωση δεν κάλλυπταν τα πραγματικά έξοδα της γέννας, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα, ήταν όμως μια βοήθεια για το νέο ζευγάρι. Παράλληλα με την μείωση των παροχών στη λαϊκή οικογένεια, με την αλλαγή του τρόπου πληρωμής των νοσοκομείων με το Κλειστό Ενοποιημένο Νοσήλιο (ΚΕΝ), έχουμε αφ ενός αύξηση των πληρωμών των ταμείων στα δημόσια νοσοκομεία, στις ιδιωτικές κλινικές και αφ ετέρου αύξηση των χρημάτων που πληρώνουν από την τσέπη τους οι εργαζόμενοι, στον ιδιωτικό μη συμβεβλημένο με τον ΕΟΠΥΥ τομέα, αλλά και οι ανασφάλιστοι, άνεργοι, ανασφάλιστοι μετανάστες κλπ. Πιο συγκεκριμένα μερικά παραδείγματα: - Το επίδομα τοκετού για φυσιολογική γέννα στο ΙΚΑ ήταν 1006 και το ζευγάρι πλήρωνε στο Δημόσιο Νοσοκομείο για 3 ή 4 ημέρες στην Γ θέση αντίστοιχα 280 η 308 και του έμεναν 716 ή 696 για άλλες ανάγκες. Στις ιδιωτικές μαιευτικές κλινικές, για 4 ημέρες νοσηλείας ο φυσιολογικός τοκετός μαζί με την αμοιβή του γιατρού κοστίζει γύρω 7 / 12

8 στις Αντίστοιχες με μικρές αλλαγές ήταν οι παροχές και στον ΟΠΑΔ, στον ΟΓΑ και στον ΟΑΕΕ. Σήμερα το επίδομα αυτό καταργείται και ο ΕΟΠΥΥ πληρώνει για όλα τα ενοποιημένα ταμεία, τα έξοδα της γέννας στα Δημόσια νοσοκομεία, ή ιδιωτικές κλινικές που είναι συμβεβλημένες μαζί του, από 872 έως για 3 έως 7 ημέρες αντίστοιχα στην Γ θέση. Το επίδομα τοκετού που μειώνεται σε 900 και μετονομάζεται σε «εφ άπαξ χρηματικό βοήθημα» δίνεται μόνο στις ασφαλισμένες που επιλέγουν ιδιωτική κλινική μη συμβεβλημένη με τον ΕΟΠΥΥ. Συμπερασματικά και με αυτή την αλλαγή, χαμένοι είναι οι εργαζόμενοι, η λαϊκή οικογένεια και κερδισμένο το κεφάλαιο, αφού το επίδομα τοκετού ή καταργείται ή μειώνεται (στην περίπτωση των ιδιωτικών κλινικών) και οι εργαζόμενοι, πληρώνουν περισσότερα νοσήλια, είτε έμμεσα μέσω των ασφαλιστικών ταμείων, είτε άμεσα. - Πολλές γυναίκες, άγνωστος ο αριθμός τους, όχι πια μόνο μετανάστριες, αλλά και άνεργες και ανασφάλιστες, δεν καταφέρνουν να γεννήσουν σε νοσοκομείο, γιατί δεν έχουν να πληρώσουν τα αυξημένα νοσήλια και γεννούν στο σπίτι, με όλες τις ενδεχόμενες συνέπειες για τις ίδιες και το παιδί τους. Έχουν φτάσει και στον τύπο, περιπτώσεις γυναικών που εκβιάζονται από νοσοκομεία, γιατί δεν έχουν να πληρώσουν για τη γέννα. Είναι τραγικό την ίδια στιγμή, που δεν υπάρχουν, ούτε καν οι στοιχειώδεις αναγκαίες υγειονομικές υπηρεσίες στο σπίτι, από την ΕΕ, αλλά και στη χώρα μας να επιχειρείται να προπαγανδιστεί, ως καλλίτερη επιλογή, ο φυσιολογικός τοκετός να γίνεται στο σπίτι, ιδεολογικοποιώντας μάλιστα το γεγονός, ενώ ο στόχος τους είναι η μείωση των κρατικών δαπανών για τον τοκετό. - Η θέση των άλλων κομμάτων και των φεμινιστικών οργανώσεων Τα κόμματα εξουσίας το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ συμφωνούν με την πολιτική αυτή που διαμορφώνεται στην ΕΕ, αφού ταυτίζονται στους κεντρικούς άξονες και στην στρατηγική τους. Από κοινού έχουν στηρίξει όλα τα αντιλαϊκά μέτρα για τη γυναίκα των λαϊκών στρωμάτων και τη μητρότητα Το ίδιο και ο ΛΑΟΣ με ορισμένες διαφοροποιήσεις σχετικά με την άμβλωση και το δημογραφικό. Ο Συνασπισμός και οι παραφυάδες του, παρά τις διαφορές που εκφράζουν ως προς τα επιδόματα και κάποιες άλλες παροχές υγειονομικού και προνοιακού χαρακτήρα, συμφωνούν με τα ιδεολογήματα της ΕΕ σχετικά με το φυλετικό χαρακτήρα της ανισοτιμίας της γυναίκας, άρα και τα μέτρα που πηγάζουν από το ιδεολόγημα της «ισότητας». Αυτό πέρα από το ότι ακυρώνει τα όποια αποσπασματικά αιτήματα έχουν για τη μητρότητα, κύρια αποπροσανατολίζει από τα ουσιαστικά αιτήματα που έχουν ταξικό χαρακτήρα και αντιστρατεύονται τη μητρότητα. 8 / 12

9 Το ίδιο και οι φεμινιστικές οργανώσεις στην ΕΕ και στη χώρα μας, οι οποίες τα τελευταία χρόνια με την ένταση της επίθεσης των μονοπωλίων, δραστηριοποιούνται, ακριβώς για να στηρίξουν τις αντιδραστικές πολιτικές του κεφαλαίου. Η προσπάθεια και μέσα από τα πανεπιστήμια να θεωρητικοποιήσουν και να στηρίξουν, αντιδραστικές αντιλήψεις γύρω από την έννοια του φύλου, σχετίζονται και με την ανισοτιμία της γυναίκας, και το χτύπημα της μητρότητας. Είναι γνωστές οι θέσεις τους για την κατάργηση της 5ετίας στη σύνταξη, για τις εργασιακές σχέσεις, για την κοινωνική οικονομία κλπ. Από αυτές ζυμώνεται και η άποψη ότι η φυσιολογική γέννα στο σπίτι είναι καλλίτερη για τη γυναίκα και το παιδί, αφού βέβαια βάζουν κάποιες αστείες προϋποθέσεις όπως το σπίτι να είναι κοντά σε νοσοκομείο κλπ. Η ιδεολογική και πολιτική αντιπαράθεση με τα κόμματα και τις οργανώσεις αυτές είναι αυτονόητη για την ΟΓΕ και τους συλλόγους της και το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα. Η δική μας θέση Η μητρότητα είναι φυσική ιδιότητα της γυναίκας, που υλοποιείται με τη συμβολή του άνδρα και κοινωνικό δικαίωμα της ίδιας και του ζευγαριού. Θεωρούμε ότι πρέπει να έχει κοινωνική αξία και κοινωνικό χαρακτήρα, γι αυτό διεκδικούμε την ολόπλευρη στήριξή της από το κράτος. Δεν πρέπει να μπαίνει στους νόμους της αγοράς ούτε στην Προκρούστια κλίνη της ανταγωνιστικότητας. Σήμερα η διεκδίκηση του κοινωνικού χαρακτήρα της μητρότητας και η έμπρακτη στήριξη της από το κράτος, δεν είναι θέμα μόνο του γυναικείου κινήματος για την ισοτιμία και τη χειραφέτηση των γυναικών. Αποτελεί κομβικό αίτημα του ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος και γενικότερα του ριζοσπαστικού λαϊκού κινήματος. Η δυνατότητα των νέων ζευγαριών των λαϊκών στρωμάτων να κάνουν παιδιά, όχι για να μπουν στην εκμετάλλευση του κεφαλαίου, αλλά για να υπηρετήσουν το σκοπό της τάξης τους, να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους, αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την ταξική πάλη, ως την ανατροπή αυτού του εκμεταλλευτικού συστήματος και την οικοδόμηση της κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, της ισοτιμίας και της χειραφέτησης των γυναικών. Κάθε νέα και νέος που ζει στην Ελλάδα, Έλληνας ή μετανάστης, εργαζόμενος ή άνεργος δικαιούται ένα ευρύ πλέγμα κοινωνικών υπηρεσιών (παιδείας, υγείας, πρόνοιας, πολιτισμού κλπ.) που θα εξασφαλίσουν τις προϋποθέσεις για τη σωστή ψυχοσωματική του ωρίμανση και υγεία, για να μπορεί να γίνει γονιός. 9 / 12

10 Κάθε γυναίκα και νέο ζευγάρι δικαιούται να καλύπτει όλες τις σύγχρονες ανάγκες, που σχετίζονται με την αναπαραγωγική διαδικασία, γενικότερης πρόληψης και θεραπείας, προγεννητικού ελέγχου, παρακολούθησης της εγκυμοσύνης, τοκετού, ιατρικώς υποβοηθούμενης γονιμοποίησης, μέσα από το αποκλειστικά δημόσιο σύστημα υγείας- πρόνοιας δωρεάν. Το κράτος είναι υποχρεωμένο να εξασφαλίσει τη δυνατότητα αλλά και την ικανότητα, όσο το επιτρέπει η επιστήμη και η αύξηση της παραγωγικότητας, στα νέα ζευγάρια να κάνουν τον επιθυμητό αριθμό παιδιών στην επιθυμητή χρονική στιγμή. Εμείς δεν έχουμε αυταπάτες, πρέπει όμως να βοηθήσουμε να γίνει πεποίθηση, σε όσο το δ υνατόν ευρύτερα λαϊκά στρώματα, ότι το αστικό κράτος, με όποια κυβέρνηση, αυτοδύναμη ή συνεργασίας, δεν μπορεί να ικανοποιήσει αυτές τις προϋποθέσεις, ακριβώς γιατί αντιστρατεύονται την ίδια την ύπαρξή του. Είναι ανάγκη των καιρών σήμερα, ο αγώνας μαζί με τη διεκδίκηση όποιου επί μέρους αιτήματος, άδειας, να οδηγεί στη λαϊκή εξουσία τη μόνη προοπτική που μπορεί να εξασφαλίσει και να εγγυηθεί όλες τις αναγκαίες παροχές. Διεκδικούμε: Α) Να πάρουν πίσω όλα τα μέτρα, που έχει προωθήσει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ αλλά και της συγκυβέρνησης του Μαύρου μετώπου του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ και του ΛΑΟΣ στο όνομα της κρίσης γενικότερα, αλλά και αυτά που σχετίζονται με τη προστασία της μητρότητας. Β) Στο επίπεδο παροχών υγείας: - Ενιαίο δημόσιο δωρεάν σύστημα υγείας - πρόνοιας - ασφάλισης χρηματοδοτούμενο από το κράτος και τους εργοδότες. Κατάργηση των εισφορών των εργαζομένων για τον κλάδο υγείας-πρόνοιας. Κατάργηση της επιχειρηματικής δράσης, στην υγεία την πρόνοια και την ασφάλιση γενικότερα αλλά και στον τομέα της γυναικολογίας, της μαιευτικής και της αναπαραγωγικής διαδικασίας. - Δημόσια δωρεάν παιδιατρικά νοσοκομεία, μαιευτήρια και γυναικολογικές κλινικές σε όλη την επικράτεια. Να μην γίνει καμιά συγχώνευση, αντίθετα να δημιουργηθούν όπου λείπουν. - Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) με μοναδική υποδομή το δημόσιο Κέντρο Υγείας (ΚΥ), με όλες τις ειδικότητες, τα παραρτήματα και τις κινητές μονάδες για την κάλυψη όλων των εξετάσεων και των αναγκών, όλων των κοριτσιών, των γυναικών και των ζευγαριών, μέχρι και το τελευταίο χωριό. - Κέντρα οικογενειακού προγραμματισμού, καθώς και κέντρα για το ζευγάρι και το παιδί. Προγράμματα σεξουαλικής ενημέρωσης και αντισύλληψης, στη νεολαία. Προγράμματα που θα στοχεύουν στη μείωση της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής 10 / 12

11 (ΙΥΑ). - Άμεση κατάργηση των ιδιωτικών κέντρων της ΙΥΑ, και των κέντρων βλαστοκυττάρων. Ανάπτυξη των αναγκαίων κέντρων στο δημόσιο τομέα, για την έρευνα και παροχή υπηρεσιών δωρεάν σε όλες τις περιφέρειες της χώρας, με κάλυψη από τον κρατικό προϋπολογισμό. Γ) Στο χώρο εργασίας: - Εξασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας, μέτρα προστασίας στους χώρους δουλειάς, μέσα από το κρατικό σώμα γιατρών εργασίας και τεχνικών ασφάλειας. - Αναγνώριση και επέκταση των ΒΑΕ. - Τιμωρία των εργοδοτών για τη μη τήρηση της νομοθεσίας σχετικά με την εγκυμοσύνης και τη μητρότητα γενικότερα. - Επέκταση της άδειας κυήσεως και τοκετού σε όλες τις γυναίκες. Να είναι δύο μήνες πριν τον τοκετό και έξι μετά. Επί πλέον ένα χρόνο γονική άδεια με αποδοχές στην μάνα ή τον πατέρα. Άδειες στο ζευγάρι για ασθένεια ή άλλες ανάγκες του παιδιού για τα επόμενα χρόνια. Μεγαλύτερη άδεια στις μονογονεϊκές οικογένειες και σε γυναίκες με αναπηρία, ή ανάπηρα παιδιά. - Να μην καταργηθεί το επίδομα τοκετού, να ορισθεί στα 1000 και να δίνεται σε όλες τις γυναίκες από το κράτος, ανεξάρτητα από την κάλυψη των εξόδων του τοκετού στα δημόσια νοσοκομεία. Δ) Στο επίπεδο της πρόνοιας: - Βρεφικοί και παιδικοί σταθμοί δημόσιοι και δωρεάν για όλα τα παιδιά Ελλήνων και μεταναστών. Κέντρα δημιουργικής απασχόλησης των παιδιών κατά τις απογευματινές ώρες και τις αργίες, με εξειδικευμένο προσωπικό και όχι ανειδίκευτο ή καταρτισμένο. - Διευκόλυνση των ζευγαριών που σπουδάζουν, δωρεάν στέγη, επιδόματα, άδειες κλπ. Προγράμματα λαϊκής στέγης στα νέα ζευγάρια. - Αναδιοργάνωση με επαρκείς δημόσιες υποδομές με μόνιμο και εξειδικευμένο προσωπικό των υπηρεσιών «βοήθεια στο σπίτι» δωρεάν, που θα υπάγονται στα ΚΥ με διεύρυνση του προγράμματός τους ώστε να περιλαμβάνουν και τη στήριξη του νεαρού ζευγαριού, της μονογονεϊκής οικογένειας, του ζευγαριού με ανάπηρο μέλος. - Προγράμματα κοινωνικού τουρισμού με χαμηλό κόστος, για τη νεολαία και τα νεαρά ζευγάρια, ιδιαίτερα αυτά με αναπηρία. 11 / 12

12 Οι θέσεις μας αυτές εμπλουτίζουν το διεκδικητικό πλαίσιο της κοινωνικής συμμαχίας στην οποία μετέχει η ΟΓΕ μαζί με ΠΑΜΕ, ΠΑΣΕΒΕ, ΠΑΣΥ, ΜΑΣ. Με αυτό το πλαίσιο δουλεύουμε με όλες τις συνιστώσες ενιαία, αλλά και κάθε μια χωριστά, στο ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα, στη νεολαία, στο ριζοσπαστικό γυναικείο κίνημα, στο αγροτικό, στους ΕΒΕ, όχι ευκαιριακά και καμπανιακά, αλλά οργανωμένα, σταθερά και επίμονα. Συνδέουμε το διεκδικητικό πλαίσιο με την πάλη για την αλλαγή του συσχετισμού δύναμης, αλλά και ριζικότερες αλλαγές στο κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, για την ανατροπή της αντιλαϊκής πολιτικής για τη δημιουργία των προϋποθέσεων για ικανοποίηση όλων των σύγχρονων λαϊκών αναγκών. 12 / 12