Γιώργος Τσουβέλας. MSc, MPH, cphd Ψυχολόγος - Γνωσιακός Ψυχοθεραπευτής

HTML
DOWNLOAD

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Γιώργος Τσουβέλας. MSc, MPH, cphd Ψυχολόγος - Γνωσιακός Ψυχοθεραπευτής"

ŌΘωμᾶς Ναχώρ Δοξαράς
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Εστιασμένη στο τραύμα γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία και ο ρόλος του σχολικού ψυχολόγου στη θεραπευτική υποστήριξη παιδιών θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης. Γιώργος Τσουβέλας MSc, MPH, cphd Ψυχολόγος - Γνωσιακός Ψυχοθεραπευτής gtsouvelas@psych.uoa.gr

2 1/5 παιδιά κατά τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας θα πέσει θύμα σεξουαλικής παραβίασης n.asp

3 Σχολείο ως χώρος ανίχνευσης & παρέμβασης Σχολείο Ανίχνευση περιστατικών παιδιών που έχουν υποστεί τραυματικές εμπειρίες Χώρος παροχής τεκμηριωμένων υπηρεσιών ψυχικής υγείας, Εστιασμένη στο τραύμα γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία Εκπαιδευτικοί & σχολικοί ψυχολόγοι κατάλληλη κατάρτιση εκπαιδεύσουν το προσωπικό του σχολείο και τις οικογένειες των θυματοποιημένων παιδιών αναφορικά με το τραύμα και να διαδραματίσουν καίριο ρόλο τόσο στον εντοπισμό όσο και στην έκβαση της θεραπείας των θυματοποιημένων παιδιών στα σχολεία.

4 Σχολικοί Ψυχολόγοι Ευαισθητοποίηση σχολικής κοινότητας ενημέρωση & ανίχνευση περιστατικών κακοποίησης. Αναγνώριση υπενθυμητών τραύματος & αναγνώριση τρόπων διαχείρισης στο σχολικό πλαίσιο. Παροχή ΕΤ-ΓΣΘ σε παιδιά & μη-θύτες φροντιστές στο πλαίσιο της σχολικής κοινότητας. Άξονες δράσεων Fitzgerald & Cohen, 2012

5 Σχολείο ως πλαίσιο θεραπείας Σχολεία ως χώροι πρωτοβάθμιας φροντίδας ψυχικής υγείας πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε παιδιά που το έχουν ανάγκη Τα παιδιά περνούν μεγάλο χρονικό διάστημα της ζωής τους στο σχολείο Δυνατότητα παρατήρησης και παρατηρητών σε ένα φάσμα φυσικών πλαισίων Θεραπεία στο σχολικό πλαίσιο βελτιώνει την πρόσβαση σε υπηρεσίες Προβλήματα μεταφοράς Ασφαλιστικής κάλυψης παιδιών/γονέων Πλημμελούς φροντίδας/ γονικής μέριμνας Fitzgerald & Cohen, 2012

6 Εστιασμένη στο τραύμα ΓΣΘ Η εστιασμένη στο τραύμα γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (Ε.Τ.-Γ.Σ.Θ) αποτελεί μια από τις θεραπείες εκλογής για παιδιά που εμφανίζουν διαταραχή μετατραυματικού στρες. Βραχεία δομημένη ψυχοθεραπευτική παρέμβαση για παιδιά ηλικίας από 3 έως 18 ετών που εμφανίζουν πρωτογενή συμπτώματα τραύματος.

7 Μελέτες ET-ΓΣΘ για σεξουαλική θυματοποίηση παιδιών

8 Μελέτες ET-ΓΣΘ για σεξουαλική θυματοποίηση παιδιών

9 Μελέτες ET-ΓΣΘ για σεξουαλική θυματοποίηση παιδιών

10 Θεωρητικές επιρροές Αποτελεί ένα υβριδικό μοντέλο που ενσωματώνει στοιχεία από την ΓΣΘ, τη θεωρία του δεσμού, την οικογενειακή και ψυχοδυναμική θεωρία. Στόχοι: επίλυση του τραύματος, βελτίωση καταθλιπτικών και αγχωδών συναισθημάτων σε παιδιά και εφήβους, βελτίωση της λειτουργικότητας, προαγωγή της επικοινωνίας στην οικογένεια και του αισθήματος ασφάλειας από το παιδί προς τους ανθρώπους που το φροντίζουν.

11 Σύνοψη Αποτελεί μια τεκμηριωμένη θεραπευτική παρέμβασης για περιπτώσεις σεξουαλικής θυματοποίησης παιδιών Εφαρμόζεται σε παιδιά 3-18 ετών Βασίζεται σε δομημένα πρωτόκολλα θεραπείας Είναι δομημένη βραχείας διάρκειας (12-20 συνεδρίες) Στις συνεδρίες συμμετέχουν και οι γονείς

12 Η ΕΣ-ΓΣΘ δεν προτείνεται όταν: Για παιδιά με υπερβολικά αντιδραστική συμπεριφορά απέναντι στην θεραπεία Για παιδιά με αυτοκτονική συμπεριφορά Για παιδιά με σημαντικές διανοητικές δυσκολίες Μέτρια έως χαμηλή αποτελεσματικότητα για παιδιά με διαταραχές συμπεριφοράς

13 Παιδιά θύματα σεξουαλικής κακοποίησης Απώλεια εμπιστοσύνης στον εαυτό και στους άλλους Αυτοκατηγόρια Αίσθημα ντροπής και ενοχές Θυμός Δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις Προβλήματα συμπεριφοράς Πτώση της σχολικής επίδοσης Δυσκολίες στη διαχείριση του συναισθήματος Απόγνωση Κατάθλιψη

14 Φροντιστές σεξουαλικά θυματοποιημένων παιδιών «Μη λειτουργική» αυτοκατηγόρια και αίσθημα ένοχής Κατηγορούν το παιδί Υπερπροστατευτικότητα Υπερβολική ανεκτικότητα (όρια) Θυμός επιθετικότητα Απελπισία, έντονες ανησυχίες, κατάθλιψη

15 Διαστάσεις της ΕΤ-ΓΣΘ PRACTICE Psycoeducation Parent Component includes parenting skills Relaxation Affect identification and regulation Cognitive coping Trauma narration and cognitive processing of these experiences In vivo desensitization to trauma reminders Conjoint child-parents sessions Enhancing safety and future development

16 Αξιολόγηση Αδρή εικόνα του τι συμβαίνει στο παιδί Καθορισμός Παρόντων συμπτωμάτων Ανάγκης για θεραπευτική παρέμβαση Ποιο είδος θεραπευτικής παρέμβασης είναι κατάλληλο Κατάρτιση θεραπευτικού σχεδιασμού Αξιολόγηση από το θεραπευτή θεραπευτικής διαδικασία Μέσα: Κλίμακες/-Μέσα μέτρησης (UCLA PTSD R) Κλινική συνέντευξη Κλινικές παρατηρήσεις

17 Ψυχοεκπαίδευση Κανονικοποίηση της αντίδρασης του παιδιού και του γονέα στο τραυματικό γεγονός Ενίσχυση λειτουργικών γνωσιών αναφορικά με το τι έχει γίνει Συνέχιση καθ όλη της διαδικασία της αξιολόγησης Έντυπα ενημέρωσης για γονείς και για παιδιά: Θεματικές πόσα παιδιά έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά πριν την ηλικία των 18 ετών ποιοι οι διαφορετικοί τύποι σεξουαλικής κακοποίησης ποιοί είναι οι συνήθεις δράστες γιατί τα παιδιά δεν μιλούν για την κακοποίηση σε άλλους

18 Ψυχοεκπαίδευση Συχνές συναισθηματικές και συμπεριφορικές αντιδράσεις σεξουαλικά θυματοποιημένων παιδιών Σε γονείς παροχή πηροφοριών αναφορικά με τη διάγνωση απλή κατανοητή γλώσσα αναβίωση τραύματος υπενθύμισεις του οδυνηρού συμβάντος αποφευκτικές συμπεριφορές προσπάθεια του παιδιού να ανακουφιστεί από τον συναισθηματικό πόνο συμπτώματα υπερδιέγερσης τρόποι με τους οποίους το τραύμα επιδρά στον εγκέφαλο ή/και το σώμα του παιδιού με αποτέλεσμα προκειμένου το παιδί να ελέγξει αυτή την κατάσταση να εμφανίζεται όλη αυτή σωματική ένταση Ενστάλαξη ελπίδας

19 Ψυχοεκπαίδευση Διαβεβαίωση παιδιού και γονέα ότι το μοντέλο έχει τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα και ότι η πλειονότητα των παιδιών που λαμβάνουν θεραπευτική στήριξη με το μοντέλο σημαντική μείωση στα συμπτώματα & ανάπτυξη στέρεων ικανοτήτων αντιμετώπισης των καταστάσεων Ενίσχυση στρατηγικών διαχείρισης υπαρχόντων συμπτωμάτων (τόσο σε γονείς όσο και σε παιδιά). Γνωστικές διαστρεβλώσεις γονέων (αυτοκατηγόρια - μη ρεαλιστική αίσθηση της απειλής στον πραγματικό κόσμο) Στόχος: κανονικοποίηση αντιδράσεων γονέα και παιδιού α) συναισθηματική νομιμοποίηση β) αίσθημα αποδοχής γ) μεγαλύτερη πιθανότητα συνεργασίας και εμπλοκής στη θεραπευτική διαδικασία.

20 Γονεϊκές δεξιότητες Εκμάθηση θετικών μορφών διαπαιδαγώγησης για τη διαχείριση προβλημάτων συμπεριφοράς, φόβων, προβλημάτων στον ύπνο, προβλημάτων αναφορικά με τη σεξουαλική συμπεριφορά Τύποι: έπαινοι, επιλεκτική προσοχή, αποτελεσματικές διαδικασίες διαλείμματος, συμπεριφορικά διαγράμματα ενίσχυσης Θεμελιώδεις Κανόνες: Συνέπεια Προβλεψιμότητα Παρακολούθηση

21 Τεχνικές χαλάρωσης Μείωση των σωματικών συμπτωμάτων του στρες από τη ΔΜΤΣ Ερμηνεία σωματικών συμπτωμάτων του στρες Αναπνοές, τάση μυών, πονοκέφαλοι «που αισθάνεσαι το στρες στο σώμα σου;» Δεν αποτελεί μόνο μια τεχνική Συμπεριλαμβάνουμε και τους φροντιστές Δημιουργικότητα Διασκέδαση όταν αυτό κρίνεται σκόπιμο

22 ΣΑΚΑ Βοηθούμε γονείς και παιδιά να κατανοήσουν την σύνδεση ανάμεσα στις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές Βοηθούμε τα παιδιά να διακρίνουν αυτές τις 3 διαστάσεις Βοηθούμε παιδιά και γονείς να βλέπουν τα πράγματα με πιο ακριβείς και λειτουργικούς τρόπους Ενθαρρύνουμε τους γονείς να βοηθούν τα παιδιά στις γνωστικές διεργασίες σε καταστάσεις που ξεφεύγουν από τον έλεγχο και να χρησιμοποιούν στην καθημερινή ζωή τους την παρακολούθηση/ρύθμιση του συναισθήματος

23 Η αφήγηση του τραύματος Τύπος σταδιακής έκθεσης που επιτρέπει στο παιδί να βιώσει τα αρνητικά του συναισθήματα και τις μνήμες που σχετίζονται με το τραύμα σε μικρές «δόσεις» σε ένα ασφαλές και ελεγχόμενο περιβάλλον Στόχος για ένα παιδί είναι να είναι ικανό να αντέχει τις τραυματικές μνήμες χωρίς να βιώνει μεγάλη συναισθηματική καταπόνηση και να μην χρειάζεται πλέον να τις αποφεύγει. Το παιδί αρθρώνει την αφήγηση σταδιακά στις συνεδρίες Αυξάνονται οι παρεχόμενες πληροφορίες αναφορικά με τις σκέψεις και τα συναισθήματα κατά το τραύμα Το παιδί διαχειρίζεται το στρες μέσα από την αφήγηση

24 Οργάνωση της αφήγησης Βοηθούμε το παιδί να οργανώσει την αφήγηση με χρονολογική σειρά Το πρώτο κεφάλαιο είναι το «Αναφορικά με εμένα/-εγώ» Θα συμπεριλάβει γεγονότα όπως την αποκάλυψη, τις νομικές δικαστικές διαδικασίες, την ψυχοϊατροδικαστική συνέντευξη, τις ιατρικές εξετάσεις και πώς η θεραπεία το βοήθησε κτλ Συνδημιουργούμε ένα θετικό τέλος της ιστορίας! Τι μάθαμε μέσα από την συμβουλευτική, ποιες είναι οι προσωπικές δυνάμεις και οι πηγές ανθεκτικότητας και προσδοκίες για το μέλλον

25 Από κοινού συνεδρίες γονέα παιδιού Το παιδί διαβάζει την αφήγηση του τραύματος στον φροντιστή Έχει λάβει χώρα μια καλή προετοιμασία με τον φορντιστή ώστε: Να μειωθεί η γονεϊκή καταπόνηση Να διορθωθούν γνωστικές διαστρεβλώσεις Να βοηθηθούν οι γονείς να αντέξουν τα δικά τους συναισθήματα Να βοηθηθούν οι γονείς ώστε να ακούσουν το τραύμα των παιδιών τους Να βοηθηθούν οι γονείς ώστε να λειτουργήσουν ως μοντέλο Να κατανοήσει το παιδί ότι οι γονείς του θα είναι υποστηρικτικοί

26 Προάγοντας δεξιότητες ασφάλειας Δεξιότητες παιδιού αναφορικά με το σώμα Το δικαίωμα να λέει όχι (το σώμα του, του ανήκει) Δεξιότητες διεκδικητικής συμπεριφοράς Ανίχνευση αναγνώριση (κόκκινες σημαίες) Ασφαλείς άνθρωποι/ασφαλή μέρη Να λέει τι του συμβαίνει Μυστικά και εκπλήξεις Εκπαίδευση αναφορικά με την υγιή σεξουαλικότητα Αγγίγματα που επιτρέπονται και όχι Συμπεριφορές επικινδυνότητας

27 Ροή συνεδριών Σταδιακή έκθεση καθόλη τη διάρκεια της θεραπείας Αξιολόγηση 1/3 1/3 1/3 Συνεδρίες 1-4 Ψυχοεκπαίδευση/ Γονεϊκές δεξιότητες Χαλάρωση Συναισθηματική έκφραση και Ρύθμιση Γνωστικές στρατηγικές αντιμετώπισης Συνεδρίες 5-8 Αφήγηση και επεξεργασία του τραύματος Δια ζώσης σταδιακή έκθεση Συνεδρίες 9 12 Κοινές συνεδρίες παιδιού με γονείς Ενίσχυση αισθήματος ασφάλειας

28 Χρήσιμο υλικό & διευθύνσεις

Σχετικά έγγραφα

ΜΈΡΟΣ I ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Μορφές, Μοντέλα, Ατομικοί, Ψυχοκοινωνικοί, Σχολικοί, Οικογενειακοί παράγοντες

ΜΈΡΟΣ I ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Μορφές, Μοντέλα, Ατομικοί, Ψυχοκοινωνικοί, Σχολικοί, Οικογενειακοί παράγοντες ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΌΛΟΓΟΣ... 15 ΕΙΣΑΓΩΓΉ Βασικές παραδοχές, δεδομένα και προβληματισμοί σε σχέση με τις συμπεριφορικές και συναισθηματικές δυσκολίες/διαταραχές στην παιδική ηλικία... 17 Παιδιά με διάφορες μορφές