ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΕΥΡΩΤΑ

Transcript

1 Σπάρτη 21/6/2007 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΕΥΡΩΤΑ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟΝ ΠΟΤΑΜΟ ΕΥΡΩΤΑ Ν. Σκουλικίδης, A. Οικονόμου, Ι. Καραούζας ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΦΙΛΙΚΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΓΙΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

2 ΣΤΟΧΟΣ Στόχος του ΕΛ.Κ.Θ.Ε. είναι μία κατά το δυνατόν ολιστική προσέγγιση στην εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο υδάτινο οικοσύστημα της Λ.Α. του Ευρώτα από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Ο στόχος αυτός υλοποιείται μέσα από την εκτίμηση της κατάστασης του οικοσυστήματος. Κατάσταση επιφανειακού υδάτινου συστήματος: Η συνολική ποιοτική έκφραση της δoμής και λειτουργίας του που προσδιορίζεται από την βιολογική, χημική και υδρομορφολογική του κατάσταση

3 Έννοια-κλειδί η οποία διαπερνά όλη την Οδηγία Οικολογική κατάσταση Παρ. V Χημική κατάσταση Παρ.V Κατάσταση υδάτινου συστήματος Ποιοτικά στοιχεία Βιολογικά στοιχεία Υδρομορφολογικά στοιχεία Χημικά/Φυσικοχημικά στοιχεία Ρύποι Οικοτοξικολογία Περιβαλλοντικά πρότυπα (όρια) Υδατική χλωρίδα (Μακρόφυτα) Βενθικά ασπόνδυλα Ιχθυοπανίδα Φυτοπλαγκτόν Μορφολογικές συνθήκες Υδρολογικό καθεστώς Γενικά - αλατότητα - θερμικές συνθήκες - συνθήκες οξυγόνωσης - διαφάνεια, Συγκεκριμένοι ρύποι - Ουσίες προτεραιότητας - άλλες ουσίες

4 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Χαρακτηρισμός υδάτινων συστημάτων Ταξινόμηση τύπων υδάτινων συστημάτων Χαρακτηρισμός Συνθηκών Αναφοράς Εκτίμηση Απόκλισης από τιςσυνθήκεςαναφοράς Δεδομένα Θέσεων Προσδιορισμός καθεστώτος ποιότητας Υψηλή (1) Καλή (2) Μέτρια (3) Ανεπαρκής (4) Παρουσίαση καθεστώτος ποιότητας 5 Κακή (5) 3

5 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΤΑ Υδρομορφολογική ποιότητα River Habitat Survey (RHS) Ταξινόμηση Υ/Μ ποιότητας για σταθμούς αναφοράς Υδροχημική ποιότητα Ίζημα Νερό Μακροασπόνδυλα Ιχθυοπανίδα Β. Μέταλλα Φυτοφάρμακα Φαινόλες C, N, P, S Θρεπτικά Αγωγιμότητα Διαλ. Οξυγόνο Οργανική Επιβάρυνση Αμμωνία, Νιτρώδη, Οξυγόνο, Οργανικά ιζήματος, κλπ. Χημική Επιβάρυνση Νιτρικά, Φωσφορικά, Βαρέα Μέταλλα, Οργανικοί Μικρορύποι, κλπ. Μέσος Όρος Βιοτικών δεικτών Μέσος Όρος Βιοτικών δεικτών Ταξινόμηση υδροχημικής ποιότητας σύμφωνα με τη χειρότερη κλάση Ταξινόμηση βιολογικής ποιότητας σύμφωνα με τη χειρότερη κλάση Ταξινόμηση οικολογικής ποιότητας σύμφωνα με τη χειρότερη κλάση

6 Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ

7 ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ 50 σταθμοί για παρακολούθηση: Φ/Χ, χημικών και βιολογικών παραμέτρων

8 ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ EKTIMHΣΗ ΤΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΕΥΡΩΤΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Για την ταξινόμηση της ποιότητας των χημικών-φυσικοχημικών στοιχείων, διακρίθηκαν ομάδες δεικτών που ανταποκρίνονται σε διαφορετικού τύπου πιέσεις. Στην παρούσα φάση της έρευνας, ως χημικοί-φυσικοχημικοί δείκτες του για τονευρώταχρησιμοποιήθηκανοιενώσειςθρεπτικών, τα βαρέα μέταλλα και το διαλυμένο οξυγόνο*. Οι δείκτες διακρίθηκαν σε 2 ομάδες: Α) δείκτες που υποδηλώνουν οργανική επιβάρυνση: διαλυμένο οξυγόνο, αμμωνιακά, νιτρώδη Β) δείκτες που υποδηλώνουν χημική επιβάρυνση (απορροή λιπασμάτων): φωσφορικά, νιτρικά, βαρέα μέταλλα * με την εξέλιξη του έργου οι δείκτες θα συμπληρωθούν με φυτοφάρμακα, φαινόλες κλπ.

9 Ταξινόμηση χημικής ποιότητας του Ευρώτα Ποταμού για την Άνοιξη 2006

10 Ταξινόμηση χημικής ποιότητας του Ευρώτα Ποταμού για το Καλοκαίρι 2006

11 Ταξινόμηση χημικής ποιότητας με βάση τα Βαρέα Μέταλλα Δεν υπάρχει επιβάρυνση από ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Γεωγενείς διεργασίες εμπλουτισμού

12 Σε ποτάμια ασυνεχούς ροής, θεμελιώδη σημασία στην εκτίμηση της βιολογικής κατάστασης με δείκτες τα ψάρια έχει να εκτιμηθούν σωστά τα αίτια της έλλειψης νερού (φυσικά = ξηρασία ή ανθρωπογενή = απολήψεις νερού) Aπo 15 Βαλκανικά ποτάμια, ο Ευρώτας παρουσιάζει τη μέγιστη μεταβολή παροχής: 78% στο διάστημα Drin Kamchia Maritsa Strymon Axios Arachthos Aoos 1 Aoos 2 Acheloos Aliakmon Nestos Evrotas Discharge (m3/s)

13 Το πρόβλημα της εκτίμησης της φυσικής κατανομής των νερών στη λεκάνη απορροής στη λεκάνη απορροής του Ευρώτα, με δεδομένο την έλλειψη χρονοσειρών παροχής στους παραποτάμους του, είναι πολύπλοκο. Μία προσέγγιση μπορεί να γίνει σύμφωνα με την παρακάτω διαδικασία: Συνεντεύξεις με παλιούς κατοίκους της περιοχής Χρονοσειρές δεδομένων (όπου υπάρχουν) Καταγραφή απολήψεων νερού Υδρομετρήσεις στα ρέματα τη θερινή περίοδο Εφαρμογή υδρολογικών μοντέλων (διαφορά παλαιών με νέων χρήσεων γης)

14 ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΠΙΕΣΕΙΣ Βιολογική 14 ποιότητα (μακροασπόνδυλα 56% των - ψάρια) σταθμών 11 ψάρια Προκαταρκτική ταξινόμηση σε κατηγορίες ποιότητας με βάση τις παρατηρήσεις 9 8 πρωτόκολλα πεδίου % των σταθμών υψηλή 26 1 καλή 0 4 μέτρια 2 ανεπα 0 ρκής κακή α ν α φ ο ρ ά ς α ν α φ ο ρ ά ς - καλή καλή καλή- μ έ τ ρ ια μ έ τ ρ ια μ έ τ ρ ια - α ν ε π α ρ κ ή ς α ν ε π α ρ κ ή ς - κακή αναφοράς-καλή μέτρια-ανεπαρκής ανεπαρκής-κακή κακή

15 Μοντέλο προσδιορισμού της Ιχθυοκοινότητας αναφοράς, σε κάθε τμήμα του ποταμού, με βάση ορισμένες βασικές φυσικές παραμέτρους της συγκεκριμένης θέσης (λεκάνη απορροής, ποταμός, Θερμοκρασία, πλάτος, κλίση. απόσταση από την πηγή). *Το παράδειγμα της εικόνας προέρχεται από τον ποταμό Αγραφιώτη, στο σύστημα του Αχελώου.

16 Φύλλο καταχώρησης των αποτελεσμάτων συλλογής ψαριών (δεδομένα παραδείγματος Αγραφιώτη ποταμού).

17 Φύλλο εκτίμησης της οικολογικής κατάστασης του τμήματος του ποταμού. *Το παράδειγμα αναφέρεται στον ποταμό Αγραφιώτη, με την οικολογική του κατάσταση να είναι καλή (2,69). Οι πέντε οικολογικές κλάσεις υψηλή οικολογική κατάσταση: καλή οικολογική κατάσταση: μέτρια οικολογική κατάσταση: φτωχή οικολογική κατάσταση: κακή οικολογική κατάσταση: 3,76 5,00 2,51 3,75 2,01 2,50 1,51 2,00 1,00 1,50

18 Η οικολογική κατάσταση των σταθμών του π. Αναποδάρη Σταθμοί Υδρομορφολογική κατάσταση Φ/Χ κατάσταση Βιολογική κατάσταση Οικολογική κατάσταση 1 H M P P 2 G G M M 3 H G G G 4 H G G G 5 M G P P 6 H G G G 7 M G M M 8 H M M M 9 G G M M 10 H G P P 11 M G M M 12 M M M M 13 H G M M 14 H G M M 15 M G M M 16 H G G G 17 M G M M 18 H G M M 19 M G G G 20 H G M M

19 Τοξικότητα των υγρών αποβλήτων αγροτικών βιομηχανιών στην οικολογική ποιότητα του Ευρώτα Εφαρμογή τοξικολογικών πειραμάτων για την εκτίμηση της τοξικότητας των υγρών αποβλήτων των ελαιουργείων και χυμοποιείων σε διάφορους ασπόνδυλους οργανισμούς (π.χ. Καρκινοειδή, Έντομα) Υπολογισμός του EC50 ή/και του LC50 των αποβλήτων σε ασπόνδυλους οργανισμούς. LC50 Μέση συγκέντρωση που προκαλεί θνησιμότητα στο 50% του πληθυσμού ενός οργανισμού EC50 Μέση δραστική συγκέντρωση που προκαλεί επιδράσεις άλλες της θνησιμότητας, όπως νευρολογικές, γενετικές, μορφολογικές κ.α.

20 Τοξικότητα των υγρών αποβλήτων αγροτικών βιομηχανιών στην οικολογική ποιότητα του Ευρώτα

21 Τοξικότητα των υγρών αποβλήτων αγροτικών βιομηχανιών στην οικολογική ποιότητα του Ευρώτα MICROTOX (Αναστολή της φωταύγειας βακτηρίων) για να εκτιμηθεί το επίπεδο τοξικότητας του ρυπασμένου νερού και ιζήματος. Χρήση βιοχημικών βιοδεικτών (biomarkers) οι οποίοι αναγνωρίζουν επιπτώσεις του κατσίγαρου στην βιολογική λειτουργία ενός οργανισμού. Οι βιοχημικοί αυτοί δείκτες είναι ένζυμα τα οποία ρυθμίζουν την βιολογική λειτουργία ενός οργανισμού. Παρακολούθηση της φυσικής εξασθένησης της ρύπανσης από τα απόβλητα ελαιοτριβείων με βάση τους βιοχημικούς δείκτες. Εκτίμηση του ορίου ανοχής μακροασπονδύλων στις φαινόλες Προσδιορισμός των οικολογικά αποδεκτών φορτίων κατσίγαρου που μπορούν να απορριφθούν στους υδάτινους αποδέκτες. Προσδιορισμός του αναγκαίου βαθμού επεξεργασίας αποβλήτων ελαιοτριβείων

22 Ευχαριστούμε