ΜΟΝΑΔΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Transcript

1 ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ & ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΜΟΝΑΔΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Αντιγραφή Γιώργος Οργαντζής, Μεταπτυχιακός φοιτητής Λίνα Παπαδοπούλου, Λέκτορας

2 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Ιούνιος 1990 Ο Υπουργός Οικονοµικών υποβάλλει στον Πρόεδρο της ηµοκρατίας σχέδιο προεδρικού διατάγµατος, προσυπογεγραµµένο από τον ίδιο, για τον διορισµό ως ανωτάτου υπαλλήλου του Υπουργείου του κ. Κλεφτόπουλου, σύµφωνα µε το άρθρο 46 του Συντάγµατος. Ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας όµως, που γνώριζε καλά τον κ. Κλεφτόπουλο από τον καιρό που ήταν συµφοιτητές στη Νοµική Σχολή, αρνείται να υπογράψει το διάταγµα αντιτείνοντας ότι: α) Ο διορισµός του κ. Κλεφτόπουλου δεν είναι σκόπιµος, διότι ο τελευταίος κατά τη γνώµη του Προέδρου, είναι υπερβολικά φιλοχρήµατος και ενδέχεται να καταχραστεί τα µεγάλα ποσά, τα οποία θα διαχειρίζεται στη νέα του θέση. β) Ότι πάντως το σχέδιο του διατάγµατος έπρεπε να έχει προηγουµένως υποβληθεί προς επεξεργασία στο Συµβούλιο της Επικρατείας, σύµφωνα µε το άρθρο 95 4 στοιχεί δ του Συντάγµατος. Α. α) Που θεµελιώνεται η διάκριση επανάστασης πραξικοπήµατος και ποιο είναι το κοινό σηµείο τους. β) Ποιες οµοιότητες και ποιες διαφορές υπάρχουν µεταξύ ψηφίσµατος και συντακτικής πράξης. Β. Ποιο είναι το περιεχόµενο της αρχής της «δεδηλωµένης» και ποιες οι συνέπειές της σε ό,τι αφορά την υποχρέωση ή µη του Προέδρου της ηµοκρατίας να διορίσει Πρωθυπουργό τον φορέα διερευνητικής εντολής, εφόσον ο τελευταίας του το ζητήσει. Αιτιολογήστε την απάντηση. Σεπτέµβριος 1990 Ο Πρωθυπουργός και αρχηγός συµµαχικής Κυβερνήσεως που απολαµβάνει την εµπιστοσύνη των κοµµάτων Α και Β (µε 140 και 22 έδρες στη Βουλή αντίστοιχα) ανακοινώνει την πρόθεση της Κυβέρνησής του να προτείνει στον Πτ τη διάλυση της Βουλής προκειµένου να αντιµετωπιστεί σοβαρή κρίση στη Μέση Ανατολή και οι συνέπειές του στην ελληνική οικονοµία. Το ίδιο βράδυ σε συνέντευξη τύπου 15 βουλευτές του κόµµατος Β εκδηλώνουν την αντίθεσή τους µε τους χειρισµούς του Πρωθυπουργού και ισχυρίζονται ότι τυχόν υλοποίηση της πρωθυπουργικής εξαγγελίας θα ήταν αντισυνταγµατική. Την εποµένη ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας δηλώνει ότι αδυνατεί να κάνει αποδεκτή πρόταση της Κυβερνήσεως για διάλυση της Βουλής δεδοµένου ότι τµήµα της πλειοψηφίας αντιτίθεται σ αυτήν την επιλογή. Ερωτάται: α) Με ποια συνταγµατική διαδικασία προτείνεται να διαλυθεί η Βουλή; β) ικαιούται συνταγµατικά ο Πτ να αρνηθεί τη διάλυση της Βουλής και µε ποια επιχειρήµατα; γ) Αν οι βουλευτές του κόµµατος Β έχουν γνωστοποιήσει την πρόθεσή τους να καταθέσουν πρόταση µοµφής κατά της Κυβερνήσεως τι όφειλε να πράξει ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας;

3 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Α. Η νοµική φύση της Ε και της Στ Αναθεωρητικής Βουλής. Οµοιότητες και διαφορές. Β. α) Είναι συνταγµατικά επιτρεπτό να τροποποιηθεί ο εκλογικός νόµος µε Πράξη Νοµοθετικού Περιεχοµένου; Με Προεδρικό ιάταγµα γενικής εξουσιοδότησης; β) Είναι δυνατό να τροποποιηθεί ή να καταργηθεί νόµος από Προεδρικό ιάταγµα και αν ναι µε ποιες προϋποθέσεις; Φεβρουάριος 1991 Με Πράξη Νοµοθετικού Περιεχοµένου χαρίζεται το υπόλοιπο των ποινών όσων καταδίκων είχαν εκτίσει κατά την ηµεροµηνία έκδοσης της Π.Ν.Π. τα 2/3 της ποινής τους. Ο διευθυντής των φυλακών Κορυδαλλού αρνείται να εφαρµόσει την Π.Ν.Π. και να απολύσει τους κρατουµένους ισχυριζόµενος ότι: α) εν επιτρέπεται η θέσπιση κανόνων δικαίου πρωτογενώς από την εκτελεστική εξουσία χωρίς προϋπάρχουσα εξουσιοδότηση τυπικού νόµου. β) Πάντως η Π.Ν.Π. αντίκειται στην αρχή της διάκρισης των εξουσιών, διότι καταργεί ουσιαστικά τις δικαστικές αποφάσεις µε τις οποίες επιβλήθηκαν οι χαριζόµενες ποινές. Σχολιάστε την ορθότητα ή µη των ισχυρισµών αυτών. Α. Πώς διακρίνουµε έναν κανόνα του Συνταγµατικού ικαίου από έναν κανόνα του Αστικού ικαίου; Ο κανόνας που συνάγεται από το άρθρο 4 2 του Συντάγµατος και ο οποίος καθιερώνει την ισότητα των δικαιωµάτων και υποχρεώσεων ανδρός και γυναικός στο γάµο, σε ποιον κλάδο του δικαίου ανήκει και γιατί; Β. Ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας δικαιούται να αρνηθεί να υπογράψει διάταγµα κήρυξης πολέµου που το προτείνει ο αρµόδιος υπουργός; Τι είδους εξουσία ασκεί στην προκειµένη περίπτωση ο Πρόεδρος και από ποια συνταγµατική αρχή διέπεται η άσκησή της;

4 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Ιούνιος 1991 Μετά τη διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών, στις οποίες κανένα κόµµα δεν κατακτά την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών, ανατίθενται οι κατά το άρθρο 37 του Συντάγµατος διερευνητικές εντολές που αποδεικνύονται ατελέσφορες, ενώ αποτυγχάνει και η προσπάθεια σχηµατισµού Κυβέρνησης από όλα τα κόµµατα της Βουλής για τη διενέργεια εκλογών. Στη συνέχεια ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας αναθέτει στον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου το σχηµατισµό Κυβέρνησης για τη διενέργεια εκλογών. Ο τελευταίος διστάζει να αποδεχθεί την ανάθεση αυτή, διότι θεωρεί ότι συνεπέστερος προς το Σύνταγµα θα ήταν ο σχηµατισµός Κυβέρνησης από τον Πρόεδρο του Συµβουλίου της Επικρατείας, ο οποίος και πρώτος αναφέρεται στο άρθρο 37 3 εδ. γ του Συντάγµατος και πάντως ήταν στη συγκεκριµένη περίπτωση αρχαιότερος του Προέδρου του Αρείου Πάγου, αφού είχε διορισθεί στη θέση του δύο χρόνια πριν από τον τελευταίου. Εξάλλου ο Πρόεδρος του Αρείου Πάγου φοβάται ότι µε τον διορισµό του ίδιου ως πρωθυπουργού παραβιάζεται το άρθρο 89 4 του Συντάγµατος. Επιπλέον, αν τελικά αποδεχθεί τον διορισµό αυτόν, θέλει να διασφαλίσει ότι θα επιλέξει τους υπουργούς µόνος του, χωρίς παρεµβάσεις του Προέδρου της ηµοκρατίας ή οποιουδήποτε άλλου. Πως κρίνεται από συνταγµατική άποψη τους δισταγµούς και τους φόβους του Προέδρου του Αρείου Πάγου, καθώς και την απαίτησή του να επιλέξει αυτός αποκλειστικά τους υπουργούς; Α. Ποια είναι η τυπική ισχύς του Κανονισµού της Βουλής; Τι θα εφαρµοσθεί σε περίπτωση αντίθεσης µεταξύ των διατάξεων του Κανονισµού της Βουλής και ενός τυπικού νόµου; Β. Ποιες οι διαφορές µεταξύ διερευνητικής εντολής και εντολής σχηµατισµού κυβέρνησης; Από ποιον θα «διακριβωθεί η δυνατότητα σχηµατισµού Κυβέρνησης που να απολαµβάνει την εµπιστοσύνη της Βουλής» κατά το άρθρο 37 2 εδ. β του Συντάγµατος; Ιούνιος 1992 Α. Πως διακρίνεται η «κατάλυση» του Συντάγµατος κατά το άρθρο Σ από την παράβασή του; Β. Ποιες είναι οι διαφορές µεταξύ απλών εκτελεστικών νόµων και οργανικών εκτελεστικών νόµων;

5 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Σεπτέµβριος 1992 Ο εργαζόµενος Α που ήταν µέλος της ιοίκησης του συνδικαλιστικού σωµατείου στο οποίο ανήκε απολύθηκε από τον εργοδότη του. Με τελεσίδικη δικαστική απόφαση κρίθηκε ότι η απόλυση δεν έγινε για λόγους σχετιζόµενους µε τη συνδικαλιστική του δραστηριότητα και εποµένως ήταν νόµιµη, σύµφωνα µε τις διατάξεις που ίσχυαν τότε. Μεταγενέστερα ο νόµος 1264/82 όρισε πως µέλη διοικήσεως συνδικαλιστικών οργανώσεων που είχαν απολυθεί στο παρελθόν επαναπροσλαµβάνονται υποχρεωτικά από τις ίδιες επιχειρήσεις, χωρίς άλλη διατύπωση. Ο πρώην εργοδότης του αρνείται όµως να επαναπροσλάβει τον Α, ισχυριζόµενος ότι ο νόµος 1264/82 αντίκεται στο σηµείο αυτό στο άρθρο 26 του Συντάγµατος. Ποια είναι η γνώµη σας για την άρνηση αυτή. Α. Είναι συνταγµατικά θεµιτή η θέσπιση τυπικών νόµων που να µην είναι ταυτόχρονα και ουσιαστικοί νόµοι; Β. Πώς ερµηνεύονται οι ουσιαστικές προϋποθέσεις κήρυξης κατάστασης πολιορκίας και ποιος είναι αρµόδιος να κρίνει τη συνδροµή τους ή µη; Ιανουάριος 1993 Ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας προτίθεται να συγκαλέσει σε σύσκεψη τους αρχηγούς των εν τη Βουλή εκπροσωπουµένων κοµµάτων, προκειµένου να συζητήσουν και συναποφασίσουν επί εθνικού θέµατος. Ποια η υφή της πρωτοβουλίας αυτής του Πτ ; Ποια προβλήµατα συνταγµατικού δικαίου ανακύπτουν εν περιπτώσει διαφωνίας του Πρωθυπουργού επί της πρωτοβουλίας του Προέδρου της ηµοκρατίας; Α. Είναι συνταγµατικά επιτρεπτή η κατάργηση µε πράξη νοµοθετικού περιεχοµένου, της διατάξεως του νόµου περί εκλογής Βουλευτών, δυνάµει της οποίας το υπουργείο Εσωτερικών οφείλει να προµηθεύσει τα εκλογικά τµήµατα µε λευκά ψηφοδέλτια; Β. Είναι δυνατό και επιτρεπτό κατά το Σύνταγµα να εισαχθεί ο θεσµός της λαϊκής νοµοθετικής πρωτοβουλίας, υπό την προϋπόθεσης, βεβαίως, σεβασµού της διαδικασίας αναθεώρησης του Συντάγµατος;

6 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Σεπτέµβριος 1993 Αποκαλύψεις για πολιτικό και οικονοµικό σκάνδαλο, στο οποίο εµπλέκονται µέλη της κυβέρνησης, συνταράσσουν την κοινή γνώµη και οδηγούν σε ανεξαρτητοποίηση δέκα από τους εκατόν εξήντα συνολικά βουλευτές του κυβερνώντος κόµµατος. Ο πρωθυπουργός ύστερα από αυτά, διερωτάται: α) Μπορεί η κυβέρνησή του να παραµείνει στην εξουσία; β) Αν τυχόν φθάσουµε στην προκήρυξη εκλογών, µπορεί να είναι η δική του κυβέρνηση εκείνη που θα τις διεξάγει; Τι θα του απαντούσατε εσείς; Α. Ποια είναι η ισχύς κανονιστικής υπουργικής απόφασης, η οποία εκδίδεται υπάρχει σχετική εξουσιοδότηση αλλά κυρώνεται αναδροµικώς µε διάταξη τυπικού νόµου; Β. Είναι δυνατή η εισαγωγή του θεσµού της λαϊκής νοµοθετικής πρωτοβουλίας µε νοµοθετική ρύθµιση ή µε αναθεώρηση του Συντάγµατος; Ιανουάριος 1994 Με το άρθρο 7 του νόµου 2009/1993 παρατάθηκε το ανώτατο όριο ηλικίας πρόσληψης στο ηµόσιο, υπαλλήλων ειδικών προσόντων, στο 50ό έτος. Στην ίδια διάταξη ορίστηκε ακόµη ότι µε υπουργική απόφαση, που θα εκδοθεί, θα καθοριστούν οι κατηγορίες υπαλλήλων που υπάγονται στη ρύθµιση του νόµου, καθώς και τα ειδικά προσόντα που δικαιολογούν την παράταση του ορίου. Τέλος, προβλέφθηκε ακόµη ότι οι διορισµοί αυτής της κατηγορίας υπαλλήλων θα γίνονται µε υπουργική απόφαση. α) Κρίνετε τη συνταγµατικότητα του άρθρου 7 του νόµου 2009/1993. β) Εντοπίστε τα σηµεία στα οποία διαφέρει η πρώτη υπουργική απόφαση από τη δεύτερη. Α. ικαιούται από το Σύνταγµα ο Πτ να αρνηθεί παραίτηση Πρωθυπουργού ή να του ζητήσει να παραµείνει µέχρι τη διενέργεια των εκλογών; Αιτιολογήστε τη γνώµη σας. Β. Είναι συνταγµατικά θεµιτή η διαγραφή βουλευτή, από την Κοινοβουλευτική Οµάδα του κόµµατός του, επειδή αρνείται να συµµορφωθεί προς την επίσηµη κοµµατική γραµµή σε σχέση µε το θέµα της άρσης ή µη τής ασυλίας άλλου βουλευτή; Ποια µέσα αντίδρασης διαθέτει ο βουλευτής κατά της απόφασης αυτής;

7 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Ιούνιος 1994 Στην πρώτη σύνοδο της Βουλής, η Κυβέρνηση υποβάλλει πρόταση αναθεώρησης του Συντάγµατος µε την οποία ρυθµίζονται ζητήµατα που αφορούν στον Β βαθµό αυτοδιοίκησης και προβλέπεται η δηµιουργία αιρετού σώµατος µε την µορφή τοπικού κοινοβουλίου που θα έχει κανονιστική αρµοδιότητα για όλα τα ζητήµατα τοπικού ενδιαφέροντος. Παράλληλα. όµως, η Κυβέρνηση αναγγέλλει την πρόθεσή της να εξαντλήσει την τετραετία. Είναι συνταγµατικά θεµιτή η εξάντληση της τετραετίας µετά την υποβολή πρότασης αναθεώρησης του Συντάγµατος; Η παραπάνω πρόταση βρίσκεται κατά τη γνώµη σας µέσα στα ουσιαστικά και διαδικαστικά πλαίσια που θέτει το ίδιο το Σύνταγµα για την αναθεώρησή του; Α. Μπορεί απόφαση ηµάρχου να καταργήσει διάταξη τυπικού νόµου; Β. Ποια η έκταση της αρµοδιότητας του Πτ στις περιπτώσεις των πράξεών του που κατά το Σύνταγµα χρειάζονται προσυπογραφή; Σεπτέµβριος 1994 Με ένστασή του στο Εκλογοδικείο, ο υποψήφιος βουλευτής της Α εκλογικής περιφέρειας Θεσσαλονίκης και πρώτος επιλαχών του κόµµατος του κ. Ε αµφισβητεί το κύρος των εκλογών για τους ακόλουθους λόγους: α) Μετά από πρόσφατη νοµοθετική µεταρρύθµιση σι εκλογικές περιφέρειες της χώρας επαναπροσδιορίσθηκαν µε π.δ. και όχι µε νόµο. β) Ο αριθµός των βουλευτών που εκλέγονται στην Α περιφέρεια Θεσσαλονίκης είναι - µε βάση τον νόµιµο πληθυσµό των περιφερειών - αναλογικά µικρότερος από τον αριθµό των βουλευτών που εκλέγονται στις µονοεδρικές περιφέρειες. γ) Ο συνυποψήφιος του Γ που εκλέχθηκε και ανακηρύχθηκε βουλευτής υπήρξε την τελευταία πενταετία διευθυντής της ΕΤ3. Κρίνετε από άποψη συνταγµατικού δικαίου τη βασιµότητα της ένστασης του Ε. Α. Ποια είναι η σχέση της έννοιας του Συντάγµατος µε την έννοια του Πολιτεύµατος Β. α) Κατά τον σχηµατισµό υπηρεσιακής εκλογικής Κυβέρνησης, ποιος επιλέγει τους Υπουργούς, ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας ή ο Πρωθυπουργός; β) Για την ανάθεση της εντολής σχηµατισµού υπηρεσιακής Κυβέρνησης η σειρά µε την οποία αναφέρονται οι πρόεδροι των ανωτάτων δικαστηρίων στη διάταξη του άρθρου 37 3 εδ. γ του Συντάγµατος είναι δεσµευτική για τον Πρόεδρο της ηµοκρατίας;

8 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Ιανουάριος 1995 Ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας αρνείται να εκδώσει και δηµοσιεύσει στην ΕτΚ νοµοσχέδιο για τη λειτουργία των τηλεοπτικών µέσων, που έχει ψηφίσει η Βουλή µε τις προβλεπόµενες από τον κανονισµό της διαδικασίες, και το αναπέµπει, διότι θεωρεί ότι διατάξεις του αντιβαίνουν στο Σύνταγµα. Ερωτάται: α) Αν η άσκηση της αρµοδιότητας αναποµπής από τον Πτ στη συγκεκριµένη περίπτωση είναι σύµφωνη µε το Σύνταγµα. β) Ποια είναι η φύση της προεδρικής αυτής αρµοδιότητας και σε ποια κρατική λειτουργία θα την αναγάγατε και γιατί; γ) Πιστεύετε ότι ο Πτ νοµιµοποιείται να έχει και να ασκεί στο πλαίσιο του ισχύοντος πολιτεύµατος εξουσία αναποµπής; Αιτιολογείστε την γνώµη σας διατάσσοντας την απάντησή σας χωρίς να δεσµεύεστε από τη σειρά των ερωτήσεων. Α. Ποια η νοµική και πολιτική σηµασία του αυστηρού Συντάγµατος; Πώς Θα κρίνατε από συνταγµατική άποψη το ενδεχόµενο αναθεώρησης του άρθρου 110 παρ. 3Σ και πρόβλεψης, µαζί µε την κατάργηση της παρεµβολής του εκλογικού σώµατος στην αναθεωρητική διαδικασία, της δυνατότητας συγκέντρωσης της εξουσίας αναθεώρησης σε µια µόνο Βουλή, η οποία Θα αποφασίζει όµως µε αυξηµένη πλειοψηφία των 180 βουλευτών; Η σειρά των ερωτήσεων είναι ενδεικτική. Β. Σε τι αποβλέπει η συνταγµατική απαίτηση για εκλογή του Προέδρου της ηµοκρατίας από τη Βουλή µε ειδική αυξηµένη πλειοψηφία; Ένας Πρόεδρος ηµοκρατίας που θα εκλεγόταν µε τη συναίνεση όλων σχεδόν των εν τη Βουλή κοµµάτων συγκεντρώνοντας την τεράστια πλειοψηφία των βουλευτών εκλεκτόρων, θα είχε την αναγκαία νοµιµοποίηση να διατυπώνει, δηµόσια, τη διαφωνία του για την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης; Θα µπορούσε, ακόµη, επικαλούµενος και τη ιδιότητα του ρυθµιστή του πολιτεύµατος, να συγκαλεί, όποτε το κρίνει σκόπιµο, σύσκεψη των αρχηγών των κοµµάτων, προκειµένου να συζητηθεί κρίσιµο εθνικό Θέµα και να απειλεί ότι θα διαλύσει τη Βουλή για να αποφανθεί ο λαός για το θέµα αυτό; Σχολιάστε τις ερωτήσεις.

9 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Ιούνιος 1995 Με απόφαση του Υπουργού Παιδείας ρυθµίσθηκε, µεταξύ άλλων, η δυνατότητα των φοιτητών να λαµβάνουν γνώση των γραπτών δοκιµίων των προαγωγικών τους εξετάσεων και ειδικότερα θεσπίσθηκε πενθήµερη προθεσµία από την ανάρτηση των αποτελεσµάτων εντός της οποίας ο ενδιαφερόµενος µπορεί να ζητήσει να εξετάσει το γραπτό του. Η διάταξη αυτή προκάλεσε έντονες διαµαρτυρίες των φοιτητικών οργανώσεων οι οποίες µε δηλώσεις τους στον Τύπο ισχυρίσθηκαν ότι επειδή η υπουργική απόφαση εκδόθηκε χωρίς νοµοθετική εξουσιοδότηση είναι αντισυνταγµατική και για τον λόγο αυτό δεν µπορεί να εφαρµοσθεί. Ο υπουργός Παιδείας αµέσως απάντησε ότι στον νόµο 1599/86 παρέχεται αρµοδιότητα στον Υπουργό Προεδρίας και τον καθ ύλη αρµόδιο Υπουργό µε κοινή τους απόφαση να θεσπίζουν εξαιρέσεις από το δικαίωµα των πολιτών να λαµβάνουν γνώση των δηµοσίων εγγράφων δηµοσίων εγγράφων προκειµένου να εξυπηρετηθούν λόγοι δηµοσίου συµφέροντος και ότι έκανε χρήση αυτής της εξουσιοδότησης. Ερωτάσθε: α) Τι είδους εξουσιοδότηση παρέχει η προαναφερόµενη διάταξη του ν. 1599/1986; β) Ο υπουργός Παιδείας έκανε ορθή χρήση της εξουσιοδότησης; γ) Σε τι διαφέρει η υπουργική απόφαση από το προεδρικό διάταγµα ειδικής νοµοθετικής εξουσιοδότησης; Α. Τα ουσιαστικά όρια αναθεώρησης του Συντάγµατος. Β. Η κοινοβουλευτική αρχή και η αρχή της δεδηλωµένης ταυτίζονται εννοιολογικά; Αιτιολογείστε την απάντησή σας. Σεπτέµβριος 1995 Κατά τη συζήτηση νοµοσχεδίου σχετικά µε την οργάνωση και λειτουργία της ικαιοσύνης εκφράσθηκαν έντονες αντιρρήσεις από 50 βουλευτές της πλειοψηφίας οι οποίοι εν τέλει και το καταψήφισαν. Για τον λόγο αυτό το νοµοσχέδιο δεν συγκέντρωσε την απαιτούµενη από το Σύνταγµα και τον Κανονισµό της Βουλής πλειοψηφία και δεν έγινε νόµος του κράτους. Ο αρχηγός της αξιωµατικής αντιπολίτευσης µε δηλώσεις του στα ΜΜΕ θέτει ζήτηµα εµπιστοσύνης στην Κυβέρνηση εν όψει της σπουδαιότητας του νοµοσχεδίου για τη λειτουργία του Πολιτεύµατος και την έκταση της αµφισβήτησης του από µέλη της συµπολίτευσης. Ερωτάται:

10 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου α) Η καταψήφιση του νοµοσχεδίου αποτελεί έκφραση µοµφής προς την κυβέρνηση; β) Τίθεται ζήτηµα πολιτικής ευθύνης του αρµόδιου υπουργού και µετά από αυτό να παραιτηθεί. γ) Ποιες είναι οι πολιτικές και κοινοβουλευτικές συνέπειες για την περαιτέρω άσκηση του κυβερνητικού έργου. Α. Πώς διακρίνούµε έναν κανόνα συνταγµατικού από έναν κανόνα διοικητικού δικαίου; Β. Πώς επιδρά η ανάπτυξη του κοµµατικού φαινοµένου στην αρχή της διάκρισης των εξουσιών; Φεβρουάριος 1996 Με νόµο επιτράπηκε στην εκτελεστική εξουσία να προσαυξάνει κάθε χρόνο µε πράξεις της το επικουρικό βοήθηµα, που παρέχεται στους συνταξιούχους δηµοσίους υπαλλήλους από το Ταµείο Προνοίας τους, ανάλογα µε τις αυξήσεις που παρέχονται ετησίως στους µισθούς των εν ενεργεία δηµοσίων υπαλλήλων. Ο αρµόδιος υπουργός των οικονοµικών µε απόφασή του καθόρισε το εν λόγω βοήθηµα για το 1989 πολύ κάτω από το ποσοστό αύξησης που χορηγήθηκε την ίδια χρονιά στους µισθούς των δηµοσίων υπαλλήλων για λόγους οικονοµίας. Οι θιγόµενοι συνταξιούχοι προσέφυγαν στα αρµόδια δικαστήρια ισχυριζόµενοι ότι η απόφαση του υπουργού ήταν αντισυνταγµατική για διάφορους λόγους και ζήτησαν να τροποποιηθεί ανάλογα Τα πρωτοβάθµια δικαστήρια εξέδωσαν αποφάσεις µε τις οποίες έκαναν δεκτές τις πρόσφυγες τους Μετά τη µαζική αυτή δικαστική δικαίωση των συνταξιούχων και µπροστά στον κίνδυνο να αναγκαστεί το δηµόσιο να καταβάλει υπέρογκα ποσά σε αυτούς, η κυβέρνηση φρόντισε, ενώ οι υποθέσεις εκκρεµούσαν ακόµη στα δευτεροβάθµια δικαστήρια να ψηφιστεί νόµος στη Βουλή µε τον οποίο όλες οι διεκδικούµενες δικαστικά χρηµατικές απαιτήσεις των συνταξιούχων για προσαυξήσεις παραγράφονταν και δεν αναγνωρίζονταν έστω και αν είχαν αναγνωριστεί από δικαστικές αποφάσεις. Ερωτάται αν η εν λόγω νοµοθετική ρύθµιση προσκρούει και σε ποιες αρχές ή διατάξεις του Συντάγµατος καθώς και αν ήταν κατά γνώµη σας σωστές οι δικαστικές αποφάσεις που είχαν θεωρήσει αντισυνταγµατική την κρινόµενη υπουργική απόφαση. Αιτιολογείστε τη γνώµη σας. Α. Οι βουλευτές του κυβερνώντος κόµµατος, ατοµικά, και η κοινοβουλευτική του οµάδα, ως σύνολο, δεσµεύονται, και πώς στην ψηφοφορία που διεξάγεται στη Βουλή για την αποδοχή πρότασης δυσπιστίας, από τις πολιτικές αποφάσεις του ανωτάτου κατά το καταστατικό του κόµµατος οργάνου, όπως είναι η κεντρική του επιτροπή; Β. Η κοινοβουλευτική αρχή είναι κατά το Σύνταγµα έννοια ευρύτερη ή στενότερη της αρχής της δεδηλωµένης; εσµεύει και αφορά µόνο τον Πρωθυπουργό, ή και τους υπουργούς; Η παραίτηση

11 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου του Πρωθυπουργού συνεπιφέρει παραίτηση και της κυβέρνησης, ναι ή όχι και γιατί; Απαντήστε στις ερωτήσεις µε τη σειρά που κρίνετε λογικότερη. Ιούνιος 1996 εν υπήρχε άσκηση Α. Σε ποιες περιπτώσεις επιτρέπεται η υπεξουσιοδότηση και σε τι διαφέρει απ την ειδικότερη νοµοθετική εξουσιοδότηση; Β. Τα χαρακτηριστικά της ψήφου. Γ. Σε τι διαφέρει η διερευνητική εντολή από την εντολή σχηµατισµού κυβέρνησης; Σεπτέµβριος 1996 «Είναι µια προαιώνια εµπειρία ότι κάθε άνθρωπος που κατέχει εξουσία τείνει να την καταχραστεί, φθάνει µέχρι εκεί που συναντά περιορισµούς... Για να µην µπορεί Κανείς να καταχραστεί την εξουσία πρέπει.. η εξουσία να σταµατά την εξουσία» (MONTESQUIEU). Με ποιες διατάξεις το Ελληνικό Σύνταγµα υιοθετεί την παραπάνω άποψη; Πώς επιδρά αρχή της διάκρισης των εξουσιών στο ελληνικό πολίτευµα; Α. Ποια είναι η νοµική φύση των προεδρικών διαταγµάτων του άρθρου 43 παρ. 2 εδ. α Συντ. και ποια η διαφορά τους από τα διατάγµατα που εκδίδονται κατ εφαρµογή του άρθρου 46 Συντ. Β. Πώς επιδρά ο τρόπος ανάδειξης του Προέδρου της ηµοκρατίας στην άσκηση των αρµοδιοτήτων του.

12 Ιούνιος 1997 Σε νοµοσχέδιο που αφορά την επιτάχυνση της απονοµής δικαιοσύνης περιέχεται εξουσιοδοτική διάταξη προς τον Υπουργό της ικαιοσύνης να ρυθµίζει µε απόφασή του την τοπική και καθ ύλην αρµοδιότητα των δικαστηρίων και τη διαδικασία πειθαρχικής δίωξης των δικαστών. Ερωτάσθε: α) Είναι συνταγµατικά επιτρεπτό το εύρος της παρεχόµενης εξουσιοδότησης β) το περιεχόµενο της παρεχοµένης εξουσιοδότησης προσβάλλει τις συνταγµατικές επιταγές για προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία των δικαστών Α. Η έκδοση κανονιστικών διαταγµάτων από τον Πρόεδρο της ηµοκρατίας ανάγεται στην άσκηση της νοµοθετικής ή της εκτελεστικής λειτουργίας. Αιτιολογείστε την άποψη σας. Β. Είναι συνταγµατικά θεµιτή η διαγραφή βουλευτή από την κοινοβουλευτική οµάδα του κόµµατος του, επειδή αρνείται να συµµορφωθεί προς την επίσηµη κοµµατική γραµµή σε σχέση µε τι ψήφιση του προϋπολογισµού; Σεπτέµβριος 1997 Με πράξη νοµοθετικού περιεχοµένου (ΠΝΜ), που κυρώθηκε έγκυρα από τη Βουλή εξουσιοδοτήθηκε ο υπουργός να καθορίσει µε απόφαση του τις προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας ραδιοφωνικών σταθµών και να χορηγεί ο ίδιος, πάλι µε απόφαση του, τις σχετικές άδειες Ερωτάται: α) τι είδους απόφαση είναι η πρώτη και κατά τι διαφέρει από τη δεύτερη, β) αν η παρεχόµενη στον υπουργό εξουσιοδότηση είναι συνταγµατικά θεµιτή γ) καθώς και αν επιτρέπεται συνταγµατικά να παρέχεται νοµοθετική εξουσιοδότηση από ΠΝΠ. Α. Τι γνωρίζετε για τη συµβολική λειτουργία του Συντάγµατος και πως αντιδιαστέλλεται από την κανονιστική; Β. Ποια από τις δύο µορφές διακυβέρνησης (ή από τα δύο πολιτεύµατα), η προεδρική ή κοινοβουλευτική εξασφαλίζει µεγαλύτερη κυβερνητική σταθερότητα και γιατί;

13 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Ιούνιος 1998 Με κοινοτική οδηγία καθορίστηκαν οι γενικοί όροι και προϋποθέσεις για την ανάληψη της δραστηριότητας της ασφαλίσεως από ασφαλιστικές επιχειρήσεις προκειµένου για τους κλάδους ασφαλίσεως ζηµιών που προσδιοριζόταν αναλυτικά στο κοινοτικό νοµοθέτηµα. Η οδηγία αυτή στην ακροτελεύτια διάταξή της όριζε ότι στο κανονιστικό της πεδίο δεν υπάγονται δραστηριότητες απλής οδικής βοήθειας που πρέπει να ρυθµίζονται από τον εθνικό νοµοθέτη. Με π.δ. που εκδόθηκε λίγο αργότερα ρυθµίστηκαν στη χώρα µας τα θέµατα της οδική βοήθειας, όµως το προεδρικό αυτό διάταγµα προσβλήθηκε µε αίτηση ακύρωσης ενώπιον του ΣτΕ. Οι αιτούντες ισχυρίστηκαν ότι το π.δ. στερείται νοµοθετικής εξουσιοδότησης και για το λόγο αυτό πρέπει να ακυρωθεί, ενώ το ελληνικό ηµόσιο αντέτεινε ότι η εξουσιοδότηση περιλαµβανόταν στην κοινοτική οδηγία που µάλιστα διαθέτει και αυξηµένη τυπική δύναµη. Αξιολογείστε από συνταγµατική άποψη τα επιχειρήµατα των αιτούντων και του ελληνικού ηµοσίου. Α. Τι γνωρίζετε για τα φιλελεύθερα πολιτεύµατα; Β. Σε τι διαφέρει το κράτος δικαίου από το κράτος του νόµου; Σεπτέµβριος 1998 Στη διαδικασία της τρέχουσας αναθεώρησης, η αξιωµατική αντιπολίτευση, µε πρόταση που υπογράφουν µέλη της, ζήτησε να καθιερωθεί η αρµοδιότητα του Κοινοβουλίου να ασκεί έλεγχο στον Υπουργό ικαιοσύνης για δικαστικές υποθέσεις που απασχολούν την κοινή γνώµη έτσι ώστε να εφαρµόζεται αποτελεσµατικά η κοινοβουλευτική αρχή. Η κυβέρνηση αρνήθηκε να υιοθετήσει την πρόταση αυτή, ισχυριζόµενη ότι, στο ισχύον κοινοβουλευτικό σύστηµα, η Κυβέρνηση είναι υπεύθυνη προς τη Βουλή για κάθε δικαστική απόφαση και συνεπώς η τροπολογία αυτή είναι περιττή. Αντίθετα κάποιο από τα κόµµατα της ελάσσονος αντιπολίτευσης επέκρινε την παραπάνω πρόταση επειδή, όπως δήλωσε ο εκπρόσωπός του, ο κοινοβουλευτικός έλεγχος των δικαστικών αποφάσεων παραβιάζει την αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Ερωτάσθε: Η πρόταση της αξιωµατικής αντιπολίτευσης εµπίπτει στα ουσιαστικά και διαδικαστικά όρια της αναθεώρησης του Συντάγµατος; Η Βουλή µε βάση το ισχύον Σύνταγµα µπορεί να ασκήσει κοινοβουλευτικό έλεγχο στον Υπουργό της ικαιοσύνης

14 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Α. Αποτελούν τα Ψηφίσµατα και οι Συντακτικές Πράξεις πηγές του συνταγµατικού δικαίου; Β. Η δηµοκρατική αρχή και η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας ταυτίζονται; Αιτιολογήστε την απάντησή σας. Φεβρουάριος 1999 Η Βουλή µε αυξηµένη πλειοψηφία. ψηφίζει νόµο µε τον οποίο ρυθµίζει την αναπροσαρµογή των µισθωµάτων, την λύση των µισθώσεων και άλλα σχετικά ζητήµατα. Ο νόµος αυτός καθορίζει ως ελάχιστο χρόνο ισχύος του την επταετία 199$ 2005 και απαγορεύει ρητά την οποιαδήποτε τροποποίησή του για το χρονικό αυτό διάστηµα. Ακόµη περιλαµβάνει ε διάταξη µε την οποία αναθέτει στον νοµάρχη να καθορίζει το ανώτατο ετήσιο ποσοστό αναπροσαρµογής των εµπορικών µισθωµάτων. Κρίνατε από συνταγµατική άποψη το νόµο αυτό. Α. Έχει ο πρόεδρος της ηµοκρατίας αρµοδιότητα µε βάση το Σύνταγµα να ελέγξει αν το περιεχόµενο ενός νόµου ψηφισµένου από τη Βουλή έρχεται σε αντίθεση προς το Σύνταγµα; Β. Μπορεί να προβλεφθεί µε νόµο η δυνατότητα διάλυσης πολιτικού κόµµατος όταν διαπιστωθεί µε δικαστική απόφαση ότι η οργάνωση και η δράση του υπονοι.ιεύει το δηµοκρατικό πολίτευµα; Ιούνιος 1999 Με το ν. 1378/1998 δόθηκε εξουσιοδότηση στους αιρετούς νοµάρχες να προβαίνουν σε χαρακτηρισµό οικισµών ως παραδοσιακών και να προσδιορίζουν τις προϋποθέσεις οικοδόµησης και γενικά τους όρους δόµησης σε αυτούς. Ο Νοµάρχης Μαγνησίας έκανε χρήση αυτής της εξουσιοδότησης και θέσπισε κανόνες που αφορούν στα χωριά Α.Γ. και Κ.Γ. Ο Α, κάτοικος του δεύτερου χωριού άσκησε αίτηση ακύρωση κατά της πράξης του νοµάρχη και ισχυρίσθηκε τα ακόλουθα: α) Ο χαρακτηρισµός οικισµού ως παραδοσιακού δεν είναι ειδικότερο ή τοπικού ενδιαφέροντος ζήτηµα και για τον λόγο αυτόν η εξουσιοδότηση είναι αντισυνταγµατική, β) Στο βαθµό που η προαναφερόµενη ρύθµιση θίγει ιδιοκτησιακά δικαιώµατα των κατοίκων τη περιοχής οι σχετικοί κανόνες έπρεπε να ψηφισθούν από την ολοµέλεια τη Βουλής. Σχολιάστε τους ισχυρισµούς του κατοίκου του δεύτερου χωριού.

15 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Α. Πώς διακρίνουµε έναν ουσιαστικό νόµο από µία ατοµική διοικητική πράξη Β. Μπορούν οι δηµόσιοι υπάλληλοι να ελέγξουν την αντισυνταγµατικότητα των νόµων; Σεπτέµβριος 1999 Η Ιερά Σύνοδος, µέσω του εκπροσώπου της, ανακοίνωσε ότι «Η επίσκεψη του Πάπα στη χώρα µας δεν είναι σκόπιµη, επειδή σε πολλές ιστορικές περιπτώσεις ο παπισµός αντιστρατεύτηκε τα συµφέροντα του ελληνισµού και τη ορθοδοξίας». Μετά από αυτό, ο Υπουργός των Εξωτερικών δήλωσε τα ακόλουθα: «Ο Πάπας, ως αρχηγός κράτους είναι ευπρόσδεκτος από την ελληνική Πολιτεία, οι διεθνείς σχέσεις της οποίας καθορίζονται από την υπεύθυνη κυβέρνηση». Την εποµένη, η αξιωµατική αντιπολίτευση κατέθεσε πρόταση µοµφής εις βάρος του Υπουργού των Εξωτερικών προσωπικά, επειδή µε την πολιτική που ακολουθεί δεν εξυπηρετεί τα εθνικά συµφέροντα. Κρίνετε από συνταγµατική άποψη α) τις δηλώσεις του Υπουργού των Εξωτερικών, β) το γεγονός ότι η πρόταση µοµφής στρέφεται προσωπικά κατά του Υπουργού και όχι κατά της Κυβέρνησης. Τέλος, ερωτάσθε ποια θα είναι η τύχη της Κυβέρνησης σε περίπτωση που γίνει δεκτή η πρόταση µοµφής της κατά του Υπουργού της. Α. Είναι σύµφωνη µε το Σύνταγµα πρόταση αναθεώρησης που αποβλέπει στην τροποποίηση του άρθρου 30 του Συντάγµατος «στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της δηµοκρατικής νοµιµοποίησης του Πτ» ή απαιτείται η Πρόταση να περιλαµβάνει συγκεκριµένη διατύπωση της νέας διάταξης; εσµεύεται η αναθεωρητική Βουλή από τη συγκεκριµένη διατύπωση όσων προτάσεων υπερψηφίσθηκαν κατά την α φάση της αναθεώρησης; Β. Η ψήφιση ατοµικού νόµου από το κοινοβούλιο παραβιάζει την αρχή της διάκρισης των εξουσιών; ένας τέτοιος νόµος συµβαδίζει µε την αρχή του κράτους δικαίου; Ιανουάριος 2000 Με υπουργική απόφαση που εκδόθηκε χωρίς προηγούµενη νοµοθετική εξουσιοδότηση, επειδή θα κυρωνόταν αργότερα µε τυπικό νόµο, τέθηκαν νέοι κανόνες δικαίου και ρυθµίστηκαν θέµατα που αφορούσαν την κοινή αγροτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Ερωτάται αν µε υπουργική απόφαση είναι συνταγµατικά επιτρεπτό να τεθούν κανόνες δικαίου. Αν αυτό µπορεί να γίνει χωρίς προηγούµενη εξουσιοδότηση νόµου, όταν µάλιστα πρόκειται η έλλειψη αυτή να καλυφθεί µε νόµο και αν, τέλος, είναι επιτρεπτό µε υπουργική απόφαση να τροποποιούνται κανονισµοί της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.

16 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Α. Νοµιµοποιείται συνταγµατικά ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας να αρνηθεί να εκδώσει το διάταγµα διάλυσης της βουλής και διενέργειας εκλογών σύµφωνα µε το άρθρο 41 παρ. 2 Σ. ισχυριζόµενος ότι το «εθνικό θέµα» που επικαλείται η Κυβέρνηση είναι προσχηµατικό και εν πάσει περιπτώσει δεν είναι εξαιρετικής σηµασίας ούτε η αντιµετώπισή του δικαιολογεί την ανανέωση της λαϊκής εντολής; Αιτιολογείστε τη γνώµη σας. Β. Θα ήταν συνταγµατικά επιτρεπτό στην προσεχή αναθεώρηση του Συντάγµατος να προβλεφθεί η δυνατότητα ανάδειξης ή εκλογής του Πρωθυπουργού άµεσα από τις βουλευτικές εκλογές; Να µπορεί δηλ. ο ψηφοφόρος µαζί µε το κόµµα της προτίµησής του να επιλέγει και Πρωθυπουργό και να διορίζεται από τον Πτ Πρωθυπουργός εκείνος που συγκέντρωσε τις περισσότερες ψήφους; Ναι ή όχι και γιατί; Σεπτέµβριος 2000 Βουλευτής πολιτικού κόµµατος είναι εταίρος εταιρείας, η οποία αναλαµβάνει και εκτελεί µελέτες δηµοσίων έργων του δηµοσίου. Η εταιρεία είχε ιδρυθεί πριν την εκλογή του συγκεκριµένου προσώπου ως βουλευτή, ο οποίος συνέχισε να συµµετέχει στην εταιρεία και µετά την εκλογή του για να ασχολείται µε τις µελέτες που είχαν αναληφθεί προτού αναλάβει καθήκοντα βουλευτή. Συµβιβάζεται αυτή η δραστηριότητα µε την ιδιότητα του βουλευτή; Αποτελεί ασυµβίβαστο ή κώλυµα και γιατί; Ποιες οι συνέπειες του γεγονότος αυτού για τον βουλευτή και ποιο κρατικό όργανο είναι αρµόδιο για την διαπίστωσή τους; Ποιος είναι ο λόγος ή η θεσµική δικαιολογία της σχετικής συνταγµατικής απαγόρευσης; Α. ιάκριση πρωτογενούς συντακτικής εξουσίας από την αναθεωρητική κατά την θεωρία και το ισχύον σύνταγµα. Περιοριστείτε στα κριτήρια διάκρισης και αναφέρετε τις δύο εξουσίες κατά το Σύνταγµα. Β. Το Κράτος ικαίου ως θεµελιώδης αρχή του Πολιτεύµατος. Έννοια και κατοχύρωσή του στο ισχύον Σύνταγµα.

17 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Ιανουάριος 2001 Όπως γνωρίζετε ο Πρωθυπουργός προκάλεσε την επίσπευση του συνεδρίου του κυβερνώντος κόµµατος προκειµένου να ανανεωθεί η εκλογή του στην ηγεσία του κόµµατος και να αναβαπτιστεί η πολιτική εµπιστοσύνη των στελεχών στο πρόσωπό του. Ερωτάται: Αν κατά το ισχύον πολίτευµα είναι επιβεβληµένο να έχει ο Πρωθυπουργός και την εµπιστοσύνη του καταστατικού οργάνου του κυβερνώντος κόµµατος ή αρκεί η εµπιστοσύνη της πλειοψηφίας της Βουλής. Αν δεν επανεκλεγεί στην ηγεσία του κόµµατος οφείλει, κατά το Σύνταγµα, να παραιτηθεί από Πρωθυπουργός;

18 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Α. Τι διαφέρουν τα ουσιαστικά από τα διαδικαστικά όρια της αναθεώρησης; Ο αυστηρός χαρακτήρας του Συντάγµατος ανήκει στα πρώτα ή στα δεύτερα και υπόκειται σε αναθεώρηση; Β. Ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας είναι πολιτικά και κοινοβουλευτικά υπεύθυνος για όσα λέει ή πράττει; Σεπτέµβριος 2001 Ο αρχηγός της αξιωµατικής αντιπολίτευσης µε δηλώσεις του καλεί την Κυβέρνηση να προκηρύξει εκλογές σύµφωνα µε το άρθρο 41 παρ. 2 Συντ. για να ανανεωθεί η λαϊκή εντολή, προκειµένου να αντιµετωπιστεί το θέµα της αναγραφής του θρησκεύµατος στις αστυνοµικές ταυτότητες. Ισχυρίστηκε, µάλιστα, ότι η Κυβέρνηση έχει συνταγµατική υποχρέωση να διαλύσει τη Βουλή, επειδή η συγκέντρωση υπογραφών από την Εκκλησία αποτελεί εκδήλωση της λαϊκής θέλησης, συνεπώς η διάλυση της Βουλής αποτελεί το µοναδικό µέσο εφαρµογής της δηµοκρατικής αρχής ως θεµελιωδέστερης αρχής του Πολιτεύµατος. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος αντέτεινε πως η Κυβέρνηση διαθέτει την εµπιστοσύνη της Βουλής, γεγονός που υποδηλώνει και το σεβασµό της δηµοκρατικής αρχής. Σχολιάστε, από συνταγµατική άποψη, τις απόψεις των δύο πολιτειακών παραγόντων. Α. Ποια η σχέση Συντάγµατος και Κράτους; Β. Ποιες είναι οι διαφορές µεταξύ των π.δ. απονοµής χάριτος και των ΠΝΠ; Ποια είναι η νοµική φύση των παραπάνω πράξεων; Ιούνιος 2002 Με σχέδιο πδ που προτείνει ο Υπουργός των Εσωτερικών, ηµόσιας ιοίκησης και Αποκέντρωσης στον Πρόεδρο της ηµοκρατίας εισάγεται τροποποίηση του εκλογικού νόµου, σύµφωνα µε την οποία για να επιτραπεί η συµµετοχή κάποιου πολιτικού κόµµατος στις εκλογές θα πρέπει αυτό να περιλαµβάνει µεταξύ των υποψηφίων του ποσοστό τουλάχιστον 30% γυναικών. Ο αρχηγός της αξιωµατικής αντιπολίτευσης, µόλις πληροφορείται την πρόταση του Υπουργού, διοργανώνει συνέντευξη τύπου και δηλώνει ότι το π.δ. είναι αντισυνταγµατικό, κατ αρχήν επειδή ο εκλογικός νόµος είναι νόµος εκτελεστικός του Συντάγµατος και κάθε τροποποίησή του και κάθε τροποποίησή του πρέπει να ψηφίζεται από τη Βουλή. Ακόµη, θεωρεί ότι το περιεχόµενο της προαναφερόµενης ρύθµισης παραβιάζει την αρχή της ισότητας της ψήφου και

19 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου γενικότερα την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας. Για τους λόγους αυτούς καλεί τον Πτ να αρνηθεί να υιοθετήσει το προτεινόµενο πδ. Σχολιάστε τις απόψεις του αρχηγού της αξιωµατικής αντιπολίτευσης, τόσο για τη συνταγµατικότητα του πδ, όσο και για τη στάση που οφείλει να τηρήσει ο Πτ. Α. Η αναδροµικότητα των τυπικών νόµων παραβιάζει, κατά τη γνώµη σας, την αρχή της διάκρισης των εξουσιών; Β. Οι ρυθµιστικές αρµοδιότητες του Πτ Σεπτέµβριος 2002 Στο πλαίσιο µιας δίκης, ένας από τους διάδικους προτείνει την αντισυνταγµατικότητα της κρίσιµης για την υπόθεση διάταξης ισχυριζόµενος τα ακόλουθα: το επίδικο νοµοθέτηµα που αφορά στην άσκηση του δικαιώµατος απάντησης σύµφωνα µε το άρθρο 14 παρ. 5 Συντ. ψηφίστηκε από τη Βουλή ενώ στη σύνθεσή της συµµετείχε βουλευτής που εξέδιδε και εφηµερίδα πανελλήνιας κυκλοφορίας. Ισχυρίζεται, λοιπόν, ο διάδικος ότι το παραπάνω γεγονός καθιστά τον νόµο αντισυνταγµατικό και ιδρύει την υποχρέωση του δικαστηρίου να µην τον εφαρµόσει. Ακόµη, προειδοποιεί µε τις προτάσεις του το δικαστήριο ότι εάν δεν κρίνει τον νόµο αντισυνταγµατικό, ο ίδιος δεν θα εφαρµόσει την απόφαση, ασκώντας το δικαίωµα αντίστασης σύµφωνα µε το άρθρο 120 παρ. 4 Συντ. Σχολιάστε τους παραπάνω ισχυρισµούς του διαδίκου. Α. Σε τι διαφέρει η έννοια του λαού από αυτή του έθνους; Β. Σε ποια περίπτωση ο Πτ µπορεί να αρνηθεί την πρόταση της Κυβέρνησης για διάλυση της Βουλής σύµφωνα µε το άρθρο 41 παρ. 2 Συντ.; Ιανουάριος 2003 Με διάταξη τυπικού νόµου εξουσιοδοτήθηκε ο Υπουργός Παιδείας να ρυθµίσει µε την έκδοση κανονιστικής απόφασής του όλα τα θέµατα τα σχετικά µε τις προαγωγικές

20 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου εξετάσεις των µαθητών των ιδιωτικών λυκείων. Ο Υπουργός Παιδείας εκδίδει την απόφαση και ορισµένοι από τους ενδιαφερόµενους (µαθητές και ιδιοκτήτες ιδιωτικών λυκείων) την προσβάλλουν µε αίτηση ακυρώσεως στο Συµβούλιο της Επικρατείας. Μετά την κατάθεση της αιτήσεως ακυρώσεως και πριν από την εκδίκαση της υπόθεσης νέος τυπικός νόµος κυρώνει αναδροµικά την υπουργική απόφαση, ορίζοντας ότι αυτή αποκτά ισχύ νόµου από τότε που εκδόθηκε. Ερωτάται: α) Είναι σύµφωνη µε το Σύνταγµα η αρχική νοµοθετική εξουσιοδότηση; β) Η υπουργική απόφαση του Υπουργού είναι ουσιαστικός νόµος; γ) Η νοµοθετική «κύρωση» της υπουργικής απόφασης είναι έγκυρη συνταγµατικά και προσδίδει στην τελευταία ισχύ και αποτελέσµατα τυπικού νόµου; Αιτιολογείστε τη γνώµη σας. Α. Η σύνθετη έννοια του Συντάγµατος καθιστά χωρίς σηµασία τη διάκριση τυπικού και ουσιαστικού Συντάγµατος; Β. Το κράτος οργανωµένο σε νοµική προσωπικότητα. Αδυναµίες και πλεονεκτήµατα της σύλληψης αυτής. Ιούνιος 2003 Ο Πρωθυπουργός δήλωσε ότι εφόσον η προσεχής ιακυβερνητική ιάσκεψη (όργανο της ΕΕ που αποφασίζει για την αναθεώρηση των Συνθηκών) υιοθετήσει το Ευρωπαϊκό Σύνταγµα, στην Ελλάδα θα διενεργηθεί δηµοψήφισµα για τη θέση του νέου Συντάγµατος σε ισχύ. Έγκριτος νοµικός αντέτεινε ότι το Ευρωπαϊκό Σύνταγµα δεν είναι κατά νοµική κυριολεξία Σύνταγµα, αλλά συνταγµατική συνθήκη και αρµόδια για την κύρωσή της είναι αποκλειστικά η Βουλή. Ερώτηµα (1) Σχολιάστε τις προαναφερόµενες απόψεις. Ερώτηµα (2) Εάν, εν πάσει περιπτώσει, διενεργηθεί δηµοψήφισµα, τι είδους εξουσία θα ασκήσουν τόσο ο Πτ που θα το προκηρύξει, όσο και το εκλογικό σώµα που θα συµµετάσχει σε αυτό; Α. Ο πολυκοµµατισµός ως στοιχείο της δηµοκρατικής αρχής Β. Μπορεί η κοινοβουλευτική πλειοψηφία να παύσει τον Πρωθυπουργό; Εάν η απάντηση είναι καταφατική ποια θα είναι τότε η τύχη των Υπουργών;

21 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Σεπτέµβριος 2003 Η Κυβέρνηση καταθέτει στη Βουλή νοµοσχέδιο µε το οποίο καταργείται το ισχύον εκλογικό σύστηµα και εισάγεται η απλή αναλογική σε ενιαία εκλογική περιφέρεια. Η αξιωµατική αντιπολίτευση δηλώνει ότι θα καταψηφίσει το νοµοσχέδιο επειδή η απλή αναλογική ως παράγοντας κυβερνητικής αστάθειας θα αλλοιώσει το κοινοβουλευτικό µας πολίτευµα, όπως αυτό προσδιορίζεται από τα άρθρα 37 και 84 Συντ., συνεπώς η θέσπισή της δεν είναι συνταγµατικά ανεκτή. Το ΚΚΕ και ο Συνασπισµός εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για την τροποποίηση του εκλογικού συστήµατος, διατύπωσαν όµως επιφυλάξεις για την κατάργηση των περιφερειών. Το Σύνταγµα, δήλωσαν οι αρχηγοί των παραπάνω κοµµάτων, επιβάλλει την ύπαρξη περισσότερων της µιας εκλογικών περιφερειών που ούτως ή άλλως είναι αναγκαίες για την πραγµάτωση της αντιπροσωπευτικής αρχής. Σχολιάστε τις προαναφερόµενες απόψεις των κοµµάτων της αντιπολίτευσης. Α. Μπορεί ένας τυπικός νόµος να καταργήσει απόφαση δικαστηρίου; Β. Πώς διακρίνουµε έναν κανόνα συνταγµατικού από έναν κανόνα διοικητικού δικαίου; Ιανουάριος 2005 Αν υποθέταµε ότι ο αρχηγός της αξιωµατικής αντιπολίτευσης ζητούσε από την κυβέρνηση τη διενέργεια δηµοψηφίσµατος για την κύρωση της Συνθήκης για το Σύνταγµα της Ευρώπης, µε το επιχείρηµα ότι πρόκειται ουσιαστικά για Σύνταγµα, που υπερισχύει του εθνικού Συντάγµατος και πρέπει ο λαός να εκφράσει την κυρίαρχη βούλησή του, και αν υποθέταµε ακόµη ότι η κυβέρνηση απέρριπτε το αίτηµα µε τα ακόλουθα επιχειρήµατα: α) Η έγκριση των συνθηκών και η εισδοχή τους στην ελληνική έννοµη τάξη γίνεται, αποκλειστικά, µε απόφαση της Βουλής, την οποία δεν µπορεί να υποκαταστήσει ένα δηµοψήφισµα. Κυρώνοντας µια συνθήκη η Βουλή ασκεί, άλλωστε, κυβερνητική και όχι νοµοθετική λειτουργία, γι αυτό και ο κυρωτικός νόµος είναι µόνον τυπικός, χωρίς να είναι ουσιαστικός. β) Το ευρωπαϊκό Σύνταγµα υπερισχύει κατά το ισχύον ελληνικό Σύνταγµα µόνον των νόµων και όχι του ίδιου του Συντάγµατος. Σχολιάστε τα εκατέρωθεν επιχειρήµατα, σηµειώνοντας µε ποια από όλα συντάσσεστε αιτιολογώντας πλήρως τη γνώµη σας. Α. Που θεµελιώνεται και τι συνεπάγεται η αρχή της ισότητας της ψήφου; Β. Τι είναι πρόταση εµπιστοσύνης και τι πρόταση δυσπιστίας, που αποβλέπει η κάθε µια και γιατί έχουν τεθεί συνταγµατικοί όροι για την υποβολή αµφοτέρων;

22 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Ιούνιος 2005 Είκοσι από τους 166 βουλευτές της (µονοκοµµατικής) κυβερνητικής πλειοψηφίας µε κοινή τους δήλωση εκδηλώνουν την αντίθεσή τους στη σκληρή οικονοµική πολιτική της Κυβέρνησης. Ενόψει αυτού ο αρχηγός της αξιωµατικής αντιπολίτευσης καταθέτει πρόταση δυσπιστίας σε βάρος του Υπουργού Οικονοµικών. ικαιούται η αντιπολίτευση να καταθέσει πρόταση δυσπιστίας δια του αρχηγού της αξιωµατικής αντιπολίτευσης για έναν µόνον Υπουργό; Αρκεί η προφορική κατάθεσή της; Αν υποθέταµε ότι ήταν νοµότυπη και γινόταν δεκτή θα συµπαρέσυρε σε παραίτηση ολόκληρη την κυβέρνηση; Ναι ή όχι και γιατί; Ποια πλειοψηφία απαιτείται για να θεωρηθεί ότι ο Υπουργός δεν απολαµβάνει την εµπιστοσύνη της Βουλής και γιατί είναι µεγαλύτερη από την πλειοψηφία που απαιτείται για την πρόταση εµπιστοσύνης; Μπορεί να θεωρηθεί ότι η κυβέρνηση έχασε την εµπιστοσύνη της Βουλής όταν είκοσι βουλευτές από τους 166 της συµπολίτευσης υπερψηφίσουν (µαζί µε όλους τους βουλευτές της αντιπολίτευσης) την πρόταση δυσπιστίας κατά του Υπουργού; Α. Σε τι συνίστανται η εγγυητική και η νοµιµοποιητική λειτουργία του Συντάγµατος; Οι δυο τους διασταυρώνονται ή αντιπαρατίθενται µεταξύ τους; Ποια από τις δύο κρίνετε πιο σηµαντική στην εποχή µας και γιατί; Β. Με ποιο τρόπο ο θεσµός του κόµµατος συµβάλλει στη οµαλή λειτουργία του κοινοβουλευτικού συστήµατος; Από ποιες συνταγµατικές διατάξεις συνάγεται ότι το κόµµα είναι θεσµός συνταγµατικά απαραίτητος για την πραγµάτωση της κοινοβουλευτικής αρχής; Σεπτέµβριος 2005 Απαντήσεις Α. Η παραδοσιακή θεώρηση της συντακτικής εξουσίας ως εξ ορισµού αδέσµευτης κλονίζεται, στον ευρωπαϊκό χώρο, από την ύπαρξη των δεσµευτικών αρχών του άρθρου 6 ΣυνθΕΕ και πλειάδας διατάξεων της ΕΣ Α, που επικαλύπτονται θεµατικά µε τα εθνικά Συντάγµατα. Από την οπτική γωνία µάλιστα των οργάνων της ΕΕ και του Ε Α, το δίκαιο της ΕΕ/ΕΚ και της ΕΣ Α αντίστοιχα, πρέπει να γίνει σεβαστό από τα κράτη-µέλη χωρίς να λαµβάνονται υπόψη οι συνταγµατικές ιδιαιτερότητες καθενός. Συνεπώς ο συντακτικός νοµοθέτης στο κάθε κράτος οφείλει ν αντιµετωπίσει την πραγµατικότητα αυτή ( Χρυσόγονος, Συντ. σ ). Β. Επιτρέπεται να κυρωθεί, αλλά όχι και να της προσδοθεί αναδροµική (δηλ. από την έκδοσή της) ισχύς. Θα ισχύσει µόνο από τη δηµοσίευση του κυρωτικού νόµου, διότι διαφορετικά θα παραβιαζόταν τα άρθρα 26, 43 παρ. 2 και 44 παρ. 1 Συντ. ( Χρυσόγονος, Συντ. σ ).

23 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Θα ισχύσει και θα εφαρµοσθεί ο νόµος, εφόσον θεωρηθεί ότι οι αποδοχές των βουλευτών δεν είναι θέµα που αφορά την κατ ά 65 παρ. 1 Συντ. λειτουργία της Βουλής. Άλλωστε σύµφωνα µε την παρ. 6 του άρθρου 65 ο Κανονισµός καθορίζει όλα όσα αφορούν τους βουλευτές. Συνεπώς το θέµα της µισθοδοσίας δεν µπορούσε κατά τη λογική αυτή να ρυθµισθεί µέσα του Κανονισµού και δεν επηρεάζει η χρονική αλληλουχία. Μπορεί να υποστηριχθεί πάντως και η άποψη ότι το θέµα ρυθµίζεται θεµιτά (µόνο) µε τον Κανονισµό και όχι µε νόµο. [Σηµασία έχει κυρίως να αποδεικνύει ο εξεταζόµενος ότι έχει αντιληφθεί τη σχέση µεταξύ Κανονισµού και νόµου, η οποία είναι θεµατική και όχι ιεραρχική]. (Χρυσόγονος, Συντ. σ ). Ιανουάριος 2006 : Η κυβέρνηση αποφάσισε να κινήσει τη διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγµατος καταθέτοντας σχετική πρόταση στη Βουλή, την οποία υπογράφει το Υπουργικό Συµβούλιο, που διαθέτει πενήντα µέλη. Στην πρόταση περιλαµβάνονται µεταξύ των άλλων: την άµεση από το λαό εκλογή του Πτ και την ταυτόχρονη ενίσχυση των προεδρικών αρµοδιοτήτων µε την πρόβλεψη της δυνατότητας 1) να προεδρεύει ο ίδιος ο Πτ του Υπουργικού Συµβουλίου, όταν συζητούνται και αποφασίζονται θέµατα εξωτερικής πολιτικής και ειδικά εθνικά θέµατα, 2) να διορίζει τον Υπουργό Εξωτερικών χωρίς την προσυπογραφή του Πρωθυπουργού καθώς και τους Προέδρους των Ανωτάτων ικαστηρίων και των Ανεξάρτητων ιοικητικών Αρχών χωρίς την προσυπογραφή των αρµοδίων Υπουργών. Κρίνετε και σχολιάστε κάθε µία ξεχωριστά και από συνταγµατική σκοπιά τις προτάσεις αυτές, καθώς και τη διαδικασία της αναθεώρησης, εξετάζοντας αν θίγονται κάποια από τα διαδικαστικά και ουσιαστικά όρια της αναθεώρησης του Συντάγµατος. Αιτιολογείστε την απάντησή σας. : Α. Τι γνωρίζετε για την αρχή του πολυκοµµατισµού; Ταυτίζεται µε την αρχή της παροχής ίσων ευκαιριών στα κόµµατα; Β. Ποια είναι η νοµική φύση του π.δ. διάλυσης της Βουλής; Σε τι διαφέρει από αυτήν των διαταγµάτων διορισµού ανώτατων δηµοσίων υπαλλήλων;

24 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου ΙΟΥΝΙΟΣ (ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ) 2006 Πρακτικό Λόγω σοβαρών προβληµάτων υγείας ο Πρωθυπουργός και Πρόεδρος του κυβερνώντος και απολύτως πλειοψηφούντος µε 161 έδρες στη Βουλή κόµµατος «Ελλάδα, Ελλαδίτσα» παραιτείται και από τις δύο αυτές θέσεις του. 1) Η µείζων αντιπολίτευση ζητάει από τον Πρόεδρο της ηµοκρατίας (Πτ ) άµεση διεξαγωγή εκλογών από υπηρεσιακή κυβέρνηση, σύµφωνα µε το άρθρο 38 παρ. 1 εδ. γ Σ. Είναι συνταγµατικά ορθό το αίτηµά της; 2) Το κόµµα «Ελλάδα, Ελλαδίτσα» προκηρύσσει έκτακτο συνέδριο, που πραγµατοποιείται δυο µέρες µετά τη διπλή παραίτηση, όπου αρχηγός του κόµµατος εκλέγεται η Α.Β. Η Κοινοβουλευτική Οµάδα του κόµµατος διαφωνεί µε τη διαδικασία διεξαγωγής του Συνεδρίου, και την επόµενη µέρα, προτείνει στον Πτ να διορίσει Πρωθυπουργό τον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Γ.. Ενεργεί σύµφωνα µε το Σ. ο Πτ, διορίζοντας Πρωθυπουργό την Α.Β.; 3) Η Α.Β. ζητάει ψήφο εµπιστοσύνης από τη Βουλή. Στην ψηφοφορία 20 µέλη της Κοινοβουλευτικής Οµάδας του κόµµατος «Ελλάδα, Ελλαδίτσα» αποχωρούν, τα υπόλοιπα δίνουν ψήφο εµπιστοσύνης, ενώ οι βουλευτές των άλλων κοµµάτων καταψηφίζουν. ιαθέτει η Κυβέρνηση την εµπιστοσύνη της Βουλής; Αιτιολογείστε και τεκµηριώστε κάθε απάντηση. Η απλή αναφορά των άρθρων του Σ δεν επαρκεί! 1. Ποιο είναι, κατά τη γνώµη σας, το πολιτικό νόηµα του συνταγµατισµού και του συνταγµατικού κράτους; 2. Είναι δυνατόν να τροποποιηθεί το Σύνταγµα µέσω διεθνών Συνθηκών; Σε τι διαφέρει η τροποποίηση από την αναθεώρηση; ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2006 : Υποβάλλεται πρόταση αναθεώρησης του άρθρου 53 παρ. 1 του Σ. µε σκοπό να µειωθεί σε τρία έτη η διάρκεια της βουλευτικής περιόδου. Η πρόταση ψηφίζεται µε την προβλεπόµενη στην παρ. 2 του άρθρου 110 Σ. πλειοψηφία των τριών πέµπτων, σε δύο ψηφοφορίες, Κι ακολουθεί διάλυση της Βουλής και διενέργεια εκλογών, στις οποίες όµως επικρατεί το κόµµα της έως τότε αξιωµατικής αντιπολίτευσης. Μπορεί η νέα κοινοβουλευτική πλειοψηφία να αναθεωρήσει το άρθρο 53 παρ. 1 προς την κατεύθυνση της αύξησης της βουλευτικής περιόδου ε πέντε έτη; : 1. Είναι κατά τη γνώµη σας θεµιτή η άσκηση ελέγχου της συνταγµατικότητας νόµου από ανεξάρτητη αρχή;

25 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου Θα µπορούσε να θεσπιστεί µε τυπικό νόµο ενεργητικό και παθητικό εκλογικό δικαίωµα των αλλοδαπών κατοίκων δήµων και κοινοτήτων στις εκλογές για την ανάδειξη των αρχών των τελευταίων; [Τον Ιανουάριο του 2007 δεν πραγµατοποιήθηκαν εξετάσεις λόγω κατάληψης] IOYNΙΟΣ Ο αυστηρός χαρακτήρας του ελληνικού Συντάγµατος: α) ratio β) έκταση, γ) περιεχόµενο, δ) συνέπειες. 2. Το διάχυτο και το συγκεντρωτικό σύστηµα δικαιοδοτικού ελέγχου συνταγµατικότητας των νόµων: πλεονεκτήµατα και αδυναµίες. Ενόψει των διαπραγµατεύσεων ένταξης της «Πρώην Γιουγκοσλαβικής ηµοκρατίας της Μακεδονίας» (ΠΓ Μ) στο ΝΑΤΟ, ο Πρωθυπουργός µονοκοµµατικής κυβέρνησης 164 βουλευτών αναγγέλλει ότι η Ελλάδα προτίθεται να αναγνωρίσει το γειτονικό κράτος µε το όνοµα «Μακεδονία των Σκοπίων». (Skopja-Macedonija), προκειµένου να διευκολύνει την ένταξη. Είκοσι (20) βουλευτές του κυβερνώντος κόµµατος αντιδρούν λέγοντας πως µια τέτοια κίνηση δεν συνάδει µε τα εθνικά συµφέροντα και συνεπώς δεν µπορούν να συνταχθούν µε τον Πρωθυπουργό. 1) ικαιούται συνταγµατικά ο Πρωθυπουργός να ζητήσει από τον Πρόεδρο της ηµοκρατίας να προκηρύξει πρόωρες εκλογές στις 14 Οκτωβρίου 2007 προκειµένου να αντιµετωπιστεί το θέµα; 2) Έχει από συνταγµατική άποψη- δίκαιο η Υπουργός Εξωτερικών όταν δηλώνει ότι αν ο Πρωθυπουργός επιθυµεί τη διεξαγωγή εκλογών τον Οκτώβριο µπορεί να το κάνει, καθώς η ευθύνη είναι δική του, αλλά πάντως οι εκλογές δεν συνδέονται µε την ένταξη της ΠΓ Μ στο ΝΑΤΟ; 3) Ο Αρχηγός της αξιωµατικής αντιπολίτευσης από τη µεριά του ζητάει τόσο την παραίτηση της Κυβέρνησης, υποστηρίζοντας ότι αυτή έχει απολέσει την εµπιστοσύνη της Βουλής, όσο και την άµεση διεξαγωγή εκλογών από υπηρεσιακή κυβέρνηση. Πώς µπορεί ο ίδιος έµπρακτα να προωθήσει το αίτηµά του; 4) Τι οφείλει να πράξει ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας; Όλες οι απαντήσεις πρέπει να είναι τεκµηριωµένες και να αναφέρονται όχι µόνον στις σχετικές συνταγµατικές διατάξεις, αλλά και στη ratio τους.

26 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ Πώς διακρίνεται η «κατάλυση» του Συντάγµατος (άρθρο 120 παρ. 4) από την παραβίασή του; 2. Ποια Συντάγµατα χαρακτηρίζονται ως δηµοκρατικά µε κριτήριο την προέλευσή τους (τον φορέα της συντακτικής εξουσίας); Η κυβέρνηση προτείνει στον Πρόεδρο της ηµοκρατίας τη διάλυση της Βουλής, προκειµένου να αντιµετωπισθούν αποτελεσµατικότερα µια σειρά θεµάτων οικονοµικής πολιτικής. Ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας, αν και θεωρεί ότι τα θέµατα αυτά έχουν διαρκή χαρακτήρα και πάντως δεν υπάγονται στην έννοια του «εθνικού θέµατος εξαιρετικής σηµασίας» κατά το άρθρο 41 του παρ.2 Συντ., εκδίδει το σχετικό διάταγµα, µε το οποίο προκηρύσσονται εκλογές εντός 29 ηµερών από τη διάλυση της Βουλής, θεωρώντας εαυτόν αναρµόδιο να ασκήσει έλεγχο της συνδροµής ή µη του παραπάνω θέµατος. Μια εβδοµάδα αργότερα η κυβέρνηση επανέρχεται και ζητά την αναβολή των εκλογών για 15 ηµέρες, λόγω κύµατος δασικών πυρκαγιών που ξέσπασαν ξαφνικά, και εξαιτίας των οποίων η χώρα έχει περιέλθει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. 1) Μπορούσε ο Πρόεδρος της ηµοκρατίας να αρνηθεί τη διάλυση της Βουλής; 2) Μπορούν να αναβληθούν οι εκλογές για το λόγο που επικαλείται η Κυβέρνηση; 3) Ποια η διαφορά µεταξύ κυβερνητικής και προεδρικής διάλυσης της Βουλής; Απαντήστε πάνω στην κόλλα σε ΜΙΑ θεωρητική ερώτηση ΚΑΙ στο πρακτικό. Η διάρκεια της εξέτασης είναι 2 ώρες. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ Ποιες είναι οι συντεταγµένες εξουσίες και ποια η διάκρισή τους από τη συντακτική εξουσία; 2. Ποια είναι η σηµασία της απαγόρευσης να αναθεωρηθεί η αρχή της διάκρισης των εξουσιών; Πρακτικό Με το Ν. 2342/2005 που είχε ως αντικείµενο την πάταξη της αρχιαοκαπηλείας, δόθηκε εξουσιοδότηση στον Υπουργό Πολιτισµού να ρυθµίζει µε αποφάσεις του τα ζητήµατα που αφορούν τη δοµή και λειτουργία των υπηρεσιών του Υπουργείου του. Με βάση την εξουσιοδότηση αυτή, ο Υπουργός µε απόφασή του όρισε, ότι οι υπάλληλοι του Υπουργείου που υπηρετούν µε σχέση δηµοσίου δικαίου, θα λαµβάνουν ένα πρόσθετο επίδοµα 300 ευρώ το µήνα. Όλοι οι υπάλληλοι του Υπουργείου που υπηρετούν µε σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου προσέφυγαν στο δικαστήριο διεκδικώντας να καταβάλλεται και σε αυτούς το παραπάνω επίδοµα. Το ελληνικό ηµόσιο αντέκρουσε την αγωγή ισχυριζόµενο ότι α) η ΥΑ που προβλέπει

27 Θέµατα εξετάσεων Συνταγµατικού ικαίου τη χορήγηση του επιδόµατος υπερβαίνει τα όρια της εξουσιοδότησης και β) πάντως, η σχετική εξουσιοδότηση έπρεπε να ανατεθεί στον Πτ και όχι στον Υπουργό. Κρίνετε τη βασιµότητα των ισχυρισµών του ελληνικού ηµοσίου. ΙΟΥΝΙΟΣ 2008 ΘΕΩΡΙΑ 1. Η έννοια του τυπικού συντάγµατος εµπεριέχει και την έννοια του ουσιαστικού συντάγµατος; Αναφέρετε διατάξεις που ανήκουν στο τυπικό σύνταγµα αλλά όχι στο ουσιαστικό και το αντίστροφο. 2. Τι είδους δικαίωµα είναι το δικαίωµα αντίστασης, πότε ενεργοποιείται και σε τι διαφέρει από το δικαίωµα ανυπακοής στο Σύνταγµα; ΠΡΑΚΤΙΚΟ Με πρόταση, την οποία υπογράφουν οι 152 βουλευτές του κυβερνώντος κόµµατος, προτείνεται η αναθεώρηση ορισµένων διατάξεων του Συντάγµατος, µεταξύ των οποίων και η αναθεώρηση των διατάξεων του ά. 16 Σ που αφορούν την επαγγελµατική εκπαίδευση µε σκοπό να καταστεί, από ανωτέρα, ανωτάτη και να οργανωθεί και αυτή, αποκλειστικά ως δηµόσια, µε τη µορφή νοµικών προσώπων δηµοσίου δικαίου. Η πρόταση αναθεώρησης ψηφίζεται στο σύνολό της από τους βουλευτές που την είχαν υπογράψει σε δυο ψηφοφορίες που απέχουν µεταξύ τους δύο µήνες. Η αντιπολίτευση, διαφωνώντας µε την κατεύθυνση της αναθεώρησης του ά. 16 Σ, ζητάει από τον Πτ να προκηρύξει δηµοψήφισµα, προκειµένου να αποφανθεί ο λαός ως προς την αναγκαιότητα και την κατεύθυνση της αναθεώρησης του συγκεκριµένου άρθρου, τασσόµενη η ίδια γενικά υπέρ της ίδρυσης ιδιωτικών ΑΕΙ. Από τη µεριά της η κυβέρνηση ζητάει από τον Πτ την προκήρυξη πρόωρων βουλευτικών εκλογών προκειµένου να εκλεγεί το συντοµότερο δυνατό Αναθεωρητική Βουλή, µε την εντολή να περατώσει την αποφασισθείσα από την παρούσα Βουλή αναθεώρηση του Συντάγµατος. 3. Είναι συνταγµατικά επιτρεπτή η διεξαγωγή δηµοψηφίσµατος σχετικά µε την αναθεώρηση του άρθρου 16 Σ, ναι ή όχι και γιατί; 4. Μπορεί η αναθεώρηση να αποτελέσει λόγο διάλυσης της Βουλής, αν ναι µε ποια διαδικασία; Ο Πτ µπορεί να αρνηθεί τη διάλυση της Βουλής, όταν την προτείνει η κυβερνητική πλειοψηφία ; 5. Μπορεί η Αναθεωρητική Βουλή, όταν συγκληθεί να αναθεωρήσει µεν το άρθρο 16 αλλά όχι προς την κατεύθυνση που είχε εγκρίνει η προηγούµενη Βουλή αλλά προς την κατεύθυνση που είχε ζητήσει η τότε αντιπολίτευση;