ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ - ΕΝΟΤΗΤΑ 6 (βασισμένο στα περιεχόμενα του Chapter 6 - Mycoticon s Textbook) ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΕΔΩΔΙΜΩΝ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ

Transcript

1 Identification and sustainable exploitation of wild edible mushrooms in rural areas ΠΙΛΟΤΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ - ΕΝΟΤΗΤΑ 6 (βασισμένο στα περιεχόμενα του Chapter 6 - Mycoticon s Textbook) Γ.Ι. Ζερβάκης & Η. Πολέμης ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΩΝ ΕΔΩΔΙΜΩΝ ΜΑΝΙΤΑΡΙΩΝ 1

2 Tα μανιτάρια είναι πλούσια σε πρωτεΐνες (20-40% Ξ.B., με υψηλή περιεκτικότητα στα αμινοξέα γλουταμινικό και ασπαρτικό οξύ, προλίνη, φαινυλανίνη και αργινίνη), διαιτητικές ίνες, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, οργανικά οξέα (π.χ. ασκορβικό και φουμαρικό) και ανόργανα στοιχεία (φωσφόρο, σίδηρο, μαγνήσιο και χαλκό), ενώ είναι πτωχά σε υδατάνθρακες (3-20% Ξ.B.) και λίπη (2-8% Ξ.B.). Ιδιαίτερα αξιοσημείωτες όμως είναι οι βιοδραστικές ιδιότητες πολλών μανιταριών, οι οποίες έχουν μελετηθεί εντατικά κυρίως από Ιάπωνες ερευνητές από την δεκαετία του '60 και μετά, ενώ πολλές θεραπευτικές τους ιδιότητες είναι ευρύτερα γνωστές στις χώρες της Άπω Ανατολής πολλούς αιώνες πριν με ανάλογες αναφορές από την εποχή της Δυναστείας των Ming ( μ.χ.). Παρόμοια χρήση των μανιταριών έχει γίνει στην Ιαπωνία, στην Κορέα και στην Ανατολική Ρωσία. Οι συγκεκριμένες εφαρμογές λοιπόν αποτέλεσαν το έναυσμα για πρόσφατες σχετικές μελέτες στα μανιτάρια με στόχο τον εντοπισμό και την απομόνωση νέων βιοδραστικών ενώσεων με πιθανή φαρμακευτική δράση. 2

3 Τα τελευταία χρόνια, στην προσπάθεια διερεύνησης των μηχανισμών στους οποίους οφείλονται οι φαρμακευτικές τους ιδιότητες, απομονώνονται συστηματικά χημικές ενώσεις από διαφορετικά τμήματα των μανιταριών και εξετάζεται η δράση τους τόσο σε κυτταροκαλλιέργειες αλλά και σε πειραματόζωα (ή ακόμη και σε κλινικές μελέτες με ανθρώπους ασθενείς). Οι ενώσεις που συνήθως απομονώνονται και εξετάζονται είναι πολυσακχαρίτες, τριτερπενοειδή, πολυφαινόλες κλπ., οι οποίες όπως έχει διαπιστωθεί εμφανίζουν αντιφλεγμονώδη, ηπατοπροστατευτική, αντιοξειδωτική, αντιυπερτασική, υποχοληστερολαιμική, ανοσοενισχυτική, αντικαρκινική και αντιμικροβιακή δράση. Επιπλέον δρουν προστατευτικά εναντίον του διαβήτη, των καρδιαγγειακών νοσημάτων και του μεταβολικού συνδρόμου. 3

4 Tα μανιτάρια Pleurotus εμφανίζουν άριστες οργανοληπτικές ιδιότητες, ενώ ταυτόχρονα είναι πλούσια σε πρωτεΐνες, διαιτητικές ίνες, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, οργανικά οξέα (π.χ. ασκορβικό, φουμαρικό), υδατάνθρακες όπως οι β-γλυκάνες, μονοτερπενοειδή και διτερπενοειδή, λιπίδια, πρωτεΐνες και ιχνοστοιχεία. Επί πλέον, στις ενώσεις που έχει βρεθεί ότι περιέχονται σε είδη Pleurotus και εμφανίζουν αντιοξειδωτική δράση, περιλαμβάνεται το β- καροτένιο, οι τοκοφερόλες και οι φαινόλες. Η αντικαρκινική δράση των ειδών Pleurotus έχει αναφερθεί μετά από διατροφικές δοκιμές σε πειραματόζωα και αποδίδεται στους πολυσακχαρίτες (β-d-γλυκάνες) που περιέχονται στα μανιτάρια τους. Επιπλέον της ανοσορυθμιστικής τους δράσης, οι ενώσεις που απομονώθηκαν από μύκητες Pleurotus εμφανίζουν και υπογλυκαιμικές, αντιθρομβωτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντιυπερτασικές, αντιϊκές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Φωτ.: Γ. Ζερβάκης Φωτ.: Γ. Ζερβάκης 4

5 Φωτ.: Γ. Ζερβάκης Φωτ.: Γ. Ζερβάκης Tα μανιτάρια shiitake (Lentinula edodes) είναι εμπορεύσιμα ως νωπά, αποξηραμένα, κονιορτοποιημένα σε σκόνη και ως εκχύλισμα. Επιπλέον στην Ιαπωνία, υπάρχουν στο εμπόριο κρασιά, μπισκότα, ακόμη και γλυκά που έχουν παρασκευαστεί από τις καρποφορίες του L. edodes. O συγκεκριμένος μύκητας θεωρείται πως έχει σημαντικές φαρμακευτικές και θεραπευτικές ιδιότητες εξαιτίας κυρίως ενός πολυσακχαρίτη που παράγει (λεντινάνη). Έχει λοιπόν διαπιστωθεί πως η ουσία αυτή συμβάλει στην καταστολή ανάπτυξης διαφόρων μορφών καρκίνου, ενώ άλλες ενώσεις που περιέχει μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα και βοηθούν στην καλή λειτουργία του κυκλοφοριακού συστήματος του ανθρώπου. 5

6 Φωτ.: Γ. Ζερβάκης Φωτ.: Wikipedia Οι ξυλοσηπτικοί μύκητες του γένους Ganoderma, ενώ μεν παράγουν μη εδώδιμες λόγω της υφής τους- καρποφορίες, τα προϊόντα τους είναι εμπορικά διαθέσιμα με τη μορφή κάψουλων, ταμπλετών, ροφημάτων, σκόνης κλπ. και εμφανίζουν βιοδραστικές ιδιότητες. Στα πιο σημαντικά βιοδραστικά συστατικά των μυκήτων Ganoderma συμπεριλαμβάνονται τα τριτερπενοειδή και οι πολυσακχαρίτες. Τα πρώτα (γανοδερικά οξέα) έχει αναφερθεί να παρουσιάζουν ηπατοπροστατευτική, αντιυπερτασική, υποχοληστερολαιμική, αντισταμινική και αντικαρκινική δράση. Οι πολυσακχαρίτες έχουν απομονωθεί από μανιτάρια και από μυκηλιακή βιομάζα και έχουν επιδείξει ανάλογες ιδιότητες. 6