ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ,ΣΤΗ,ΣΥΓΧΡΟΝΗ,ΔΙΑΤΡΟΦΗ,ΜΑΣ,, Θεσσαλονίκη! !!! Αναστασία!Δ.!Κόκκαλη! Κλινικός!Διαιτολόγος!!Διατροφολόγος!

Transcript

1 Φαρμακευτικός,Σύλλογος,Θεσσαλονίκης, ΔΙΑ,ΒΙΟΥ,ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, ΔΙΑΤΡΟΦΗ, ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ,ΣΤΗ,ΣΥΓΧΡΟΝΗ,ΔΙΑΤΡΟΦΗ,ΜΑΣ,, Θεσσαλονίκη ΑναστασίαΔ.Κόκκαλη ΚλινικόςΔιαιτολόγος Διατροφολόγος ΥπεύθυνηΤομέαΔιαιτολογίαςΙΕΚΞΥΝΗ Αναπλ.ΜέλοςΔ.Σ.ΕταιρείαςΑθηροσκλήρωσηςΒ.Ελλάδος h\p://kokkali.blogspot.gr/

2 αντιοξειδωτικά Η"ανακάλυψη"του"ρόλου"των"ελεύθερων" ριζών"στις"χρόνιες"εκφυλιστικές"παθήσεις" είναι"το"ίδιο"σημαντική"με"την"ανακάλυψη" του"ρόλου"των"μικροοργανισμών"στις" μολυσματικές"νόσους"και"οδηγεί"σε" επανάσταση,"που"υπόσχεται"μία"νέα"εποχή" στην"υγεία.(bray,1999)

3 ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟΣΤΡΕΣ Διαταραχήτηςισορροπίαςμεταξύτης παραγωγήςδραστικών,μορφών,οξυγόνου στονοργανισμόκαιτηςικανότητάςτουνατις εξουδετερώνει. Βλάπτειόλατασυστατικάτουκυττάρου κυρίωςτιςπρωτεΐνες,ταλιπίδιακαιτοdna.

4 ΔΡΑΣΤΙΚΕΣΜΟΡΦΕΣΟΞΥΓΟΝΟΥ Οιδραστικέςμορφέςοξυγόνου (ReacsveOxygenSpecies,ROS)ταξινομούνταιστιςεξής τέσσεριςκατηγορίες: Ελεύθερες,ρίζες,όπωςηρίζαυδροξυλίου(yΟΗ) Ιόντα,όπωςτουποχλωριώδεςανιόν(ClO { ) Συνδυασμούς,ελευθέρων,ριζών,και,ιόντων, όπωςτοανιόνσουπεροξειδίου(yo 2{ ) Μόρια,όπωςτουπεροξείδιοτουυδρογόνου (H 2 O 2 )

5 ΔΡΑΣΤΙΚΕΣΜΟΡΦΕΣΟΞΥΓΟΝΟΥ Χαρακτηρίζονταιαπόέναμονήρες ηλεκτρόνιοστηνεξωτερικήτους στιβάδα. Είναιπολύασταθήμόριαμεσύντομη διάρκειαζωής. Αντιδρούνάμεσαμεπαρακείμενα μόρια,κλέβονταςαπόαυτάένα ηλεκτρόνιογιαναζευγαρώσουντοδικό τους.

6 ΠΑΡΑΓΩΓΗΔΡΑΣΤΙΚΩΝΜΟΡΦΩΝΟΞΥΓΟΝΟΥ ΟιπερισσότερεςROSπαράγονταιφυσιολογικάσε χαμηλάεπίπεδακατάτοναερόβιομεταβολισμό. Ειδικάκυτταρικάένζυμα,ταοποίακαλούνται οξειδάσες,καταλύουναντιδράσειςστιςοποίες παράγεταιυπεροξείδιοτουυδρογόνου(η 2 Ο 2 ). Ηυπερβολικήπροσφοράοξυγόνουστουςιστούς (π.χ.στουςμύεςκατάτηνέντονηάσκηση)καιη ιονίζουσαακτινοβολία(λόγωαλληλεπίδρασηςμετα μόριαο 2 καιη 2 Ο)είναιοιβασικότερεςαιτίες πρόκλησηςοξειδωτικούστρες.

7 ΠΑΡΑΓΩΓΗΔΡΑΣΤΙΚΩΝΜΟΡΦΩΝΟΞΥΓΟΝΟΥ Ταστοιχείαμετάπτωσηςμπορούνναλειτουργήσουν ωςοξειδοαναγωγικοίπαράγοντες, προσλαμβάνονταςήπροσφέρονταςηλεκτρόνιασε άλλαμόρια. Ηδράσηαυτήκαταλύειτο,σχηματισμό,ROS., Ότανταστοιχείααυτάβρεθούνστονοργανισμόσε ελεύθερημορφή(χωρίςναείναιδεσμευμένααπό πρωτεΐνες)αυξάνουνσημαντικάταεπίπεδατου οξειδωτικούστρες.

8 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟΥΣΤΡΕΣ Τακύτταραδιαθέτουνειδικάένζυμαπου αδρανοποιούντιςελεύθερεςρίζες: Ηδισμουτάση,του,σουπεροξειδίου,(SOD)καταλύειτην αντίδραση: yο 2{ +2Η + Η 2 Ο 2 Ηκαταλάσηκαταλύειτηναντίδραση:2Η 2 Ο 2 2Η 2 Ο+Ο 2 Ηυπεροξειδάση,της,γλουταθειόνηςκαταλύειτην αντίδραση: 2GSH+Η 2 Ο 2 GSSG+2Η 2 Ο Ορισμένεςουσίεςπουονομάζονταιπερισυλλέκτες ελεύθερωνριζώναντιδρούνμετιςελεύθερεςρίζες καιτιςεξουδετερώνουν,προστατεύονταςτα κύτταρα. Τέτοιεςείναιοιβιταμίνες,A,,DκαιEκαιοιφαινόλες.,,,,,,,

9 ΠΡΟΚΛΗΣΗΟΞΕΙΔΩΤΙΚΗΣΒΛΑΒΗΣ Ταμόριαπουχάνουνηλεκτρόνιαεξαιτίαςτων ROSμετατρέπονταιταίδιασεελεύθερεςρίζες. Μεαυτόντοντρόποδιαταράσσεταιημοριακή τάξηκαιξεκινάμίααλυσιδωτήαντίδρασηπου έχειωςαποτέλεσματηνκυτταρική,βλάβη. Οιμακροπρόθεσμεςκυτταρικέςβλάβεςπου προκαλούνταιαποδίδονταικυρίωςστην προσβολή,του,dna.

10 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣΟΞΕΙΔΩΤΙΚΗΣΒΛΑΒΗΣ Οιεπιπτώσειςτηςοξειδωτικήςβλάβηςεξαρτώνται απότηνέκτασήτης: Τοκύτταροείναιικανόναανακτήσειτηναρχικήτου κατάστασημετάαπόπεριορισμένηοξειδωτικήβλάβη. Σοβαρότερεςδιαταραχέςοδηγούνστονκυτταρικό θάνατο,είτεμετηδιαδικασίατηςαπόπτωσης,είτεμε άμεσηκυτταρικήνέκρωση(ότανείναιπολύισχυρές). Οικυριότερεςπαθήσειςπουέχουνσυσχετιστείμετο οξειδωτικόστρεςείναιοκαρκίνος,,η,πρόωρηγήρανση,και,διάφορα,εκφυλιστικά-νοσήματα,όπως, αθηροσκλήρωση,,νόσος,alzheimer,,νόσος, Parkinson,,παχυσαρκία,κλπ

11 Ελεύθερεςρίζες Δραστικέςμορφέςοξυγόνου Παράγονταιαπότοοξυγόνοκατάτηδιάρκεια χημικώνδιεργασιώντουμεταβολισμού Τοπλεόνασμααποτελείεπικίνδυνηβιοχημική κατάσταση.-οξειδωτικο-στρεσ.-

12 ΟξειδωτικόΣτρες

13 Αύξησηοξειδωτικούστρες.. Άγχος περιβαλλοντική,ρύπανση ηλιακήακτινοβολία ηλεκτρομαγνητική, ακτινοβολία έντονη,σωματική,άσκηση Κάπνισμα κακή,διατροφή, Ασθένειες Φάρμακα Αλκοόλ, τοξικές,ουσίες.

14

15 Τι,δημιουργεί,το,οξειδωτικό,στρες?, Καρδιαγγειακέςπαθήσεις Καρκίνος Ρευματικάνοσήματα Αρθρίτιδες Πρόωρηγήρανση Καταρράκτης ΓεροντικήΆνοια Alzheimer ΝόσοςτουParkinson Διαβήτης Αλλεργίες Άσθμα Παχυσαρκία Ηπατοπάθειες Λοιμώξεις Φλεγμονές

16 ΟξειδωτικόΣτρες&Αθηροσκλήρωση

17 Οξειδωτικόστρες Παράγονταςκαρδιαγγειακού κινδύνου Εμπλέκεταιστηνπαθογένεια τωνισχαιμικώνκαρδιακών προβλημάτωνκαιστην αθηρογένεση Ηενδοθηλιακήδυσλειτουργία είναιτοπρώτοβήματης αθηροσκλήρωσης,ηοποία αποτελείβασικήαιτία καρδιαγγειακώννόσων Ημεταφοράτηςοξειδωμένης LDLλιποπρωτεϊνηςκατά μήκοςτουενδοθηλίουεντός τουαρτηριακούτοιχώματος επίσηςσυμβάλλειστην αθηρογένεση

18 Αντιοξειδωτικά ουσίεςπουδρουνπροστατευτικά,στονοργανισμό μπλοκάρουντιςελεύθερεςρίζεςτουοξυγόνουπουπαράγονται στονοργανισμόκαιτιςεξουδετερώνουν Οοργανισμόςέχειτηδυνατότηταναπαράγειταδικάτου αντιοξειδωτικά,ταοποίαόμωςδενείναιαρκετάγιανα ανταπεξέλθουνστηνπληθώρατων«εχθρών»τουοργανισμού ηλήψηαντιοξειδωτικώνεξωγενώςαπότηδιατροφήείναι επιβεβλημένη.

19 φλαβονοειδή& τερπενοειδήείναιπολύ αποτελεσματικά θετικάαποτελέσματασε διαφορετικάίηvitro καθώςκαιinvivo μοντέλαέρευναςτης αθηροσκλήρωσης.

20 ΠΟΛΥΦΑΙΝΟΛΕΣ Φλαβονοειδή:πιοκοινήομάδατωνφυτικών πολυφαινολών. Μείωσητουοξειδωτικούστρες φρούτα,λαχανικά,δημητριακά,ελαιόλαδο,όσπρια, κακάο,κρασί,τσάι >8.000διαφορετικάφλαβονοειδή ταφλαβονοειδήδιαχωρίζονταισε φλαβονόλες φλαβόνες φλαβανόνες κατεχίνεςκαιολιγομερήτους:προανθοκυανιδίνες, ισοφλαβόνες,καιανθοκυανίνες

21 Κατάτηνέντονησωματικήάσκηση,η κατανάλωσηοξυγόνουστουςενεργούς σκελετικούςμυςαυξάνει15φορές Αυξημένηπαραγωγήαντιδραστικώνειδών οξυγόνου(ros) Άσκηση{>προκαλείοξειδωτικόστρες

22 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ Μέσαστιςτροφέςυπάρχουν εκατοντάδεςαντιοξειδωτικά συστατικά π.χ.φυτοχημικάκαι βιταμίνες,πουείτεενισχύουντους αμυντικούςμηχανισμούςτου οργανισμού,είτεδιαθέτουντην ικανότητανααντιμετωπίζουν απευθείαςτιςελεύθερεςρίζεςκαι ναπεριορίζουνήνααποτρέπουν τιςοξειδωτικέςφθορέςπου προκαλούν. Κάθετροφήπεριέχειέναν ιδιαίτεροσυνδυασμό αντιοξειδωτικώνκαισυνεισφέρει μοναδικάστηνπροστασίατου ανθρώπινουοργανισμού Συνεργιστικήδράση.

23 ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ >600ουσίεςμεαντιοξειδωτικήδράση: Βιταμίνες Ιχνοστοιχεία Αμινοξέα, καροτενοειδήκαιπολυφαινόλες Χαρακτηριστικό:τοβαθύκόκκινοχρώμα τωνκερασιώνκαιτηςντομάτας,το πορτοκαλίτουκαρότου,τοκίτρινοτου καλαμποκιού,τομπλε{μωβτωνblueberries, τωνμούρωνκαιτωνσταφυλιών. Ταπιογνωστάαντιοξειδωτικάείναι οιβιταμίνεςα,c,ε,ηβ{καροτίνη τοσελήνιοκαιτολυκοπένιο.-

24 Αντιοξειδωτικέςουσίες Ένζυμα Βιταμίνες Μέταλλα Φυτικέςενώσεις{φυτοχημικά ΒιταμίνηE ΒιταμίνηC Β{καροτίνη(βιταμίνηA) Σελήνιο ΣυνένζυμοQ10 Φώσφορος Ψευδάργυρος

25 Antioxidants Thechemicalcompoundswhichcandelaythestartor slowtherateoflipidoxidasonreacsoninfoodsystems.

26 Παράγοντες αποτελεσµατικότητας των αντιοξειδωτικών 1. Υψηλόοξειδωτικόστρες 2. ΣταθερόpH 3. Επεξεργασία 4. Λιποδιαλυτέςουσίες

27 ΑΠΩΛΕΙΑΒΑΡΟΥΣ&ΑΝΤΙΟΞΕΙΔΩΤΙΚΑ ταάτομαπουκαταναλώνουνάφθονααντιοξειδωτικά, π.χ.μέσωτουπράσινουτσαγιού,τείνουνναέχουν χαμηλότεροσωματικόβάρος. Τααποτελέσματατηςέρευναςγιατηνεπίδρασητων αντιοξειδωτικώνσταλιπώδηκύτταραυποδεικνύουνότι παρεμποδίζουντησυσσώρευσηλίπουςστακύτταρα. βελτίωση,της,ινσουλινοευαισθησίας,,τηςικανότητας δηλαδήτηςινσουλίνηςναδιενεργείαποτελεσματικάτο μεταβολισμότωνυδατανθράκωνκαιιδιαίτερατης γλυκόζης.,, παρεμπόδιση,της,λιπογένεσης,καιστη,ρύθμιση,των, ενζύμων,καιτων,ορμονών,που,εμπλέκονται,στη, σύνθεση,και,το,μεταβολισμό,των,λιπιδίων,,στη,μείωση, του,οξειδωτικού,στρες,τωνπαχύσαρκωνατόμων,αλλά και,στον,περιορισμό,της,φλεγμονής,,ηοποία εμφανίζεταιιδιαίτερααυξημένηστουςπαχύσαρκους,με δεδομένητηναντιφλεγμονώδηδράσηπου παρουσιάζουνορισμένεςαντιοξειδωτικέςενώσεις(π.χ. ρεσβερατρόλη,ολευροπαΐνηκ.λπ.).

28 ORAC Μεταξύτωναξιόπιστωνμεθόδωνπουαποδίδουντησυνολική αντιοξειδωτικήαπόδοσητωντροφίμωνσυγκαταλέγεταικαιημέθοδος ORAC.,, Ο δείκτης ORAC (Oxygen Radical Absorbance Capacity Ικανότητα Απορρόφησης Ριζών Οξυγόνου) δείχνει τη δύναμη που παρουσιάζει ένα τρόφιμο προκειμένου να είναι σε θέση να καταστρέψει τις ελεύθερες ρίζες. ΗμέτρησηORACπραγματοποιείταιμετηςεξήςδιαδικασία:τοποθετούμε ένα δείγμα αντιοξειδωτικών υπό μορφή τροφίμου, ποτού, ή συμπληρώματος π.χ. βιταμίνη ή χημική ουσία (για παράδειγμα, χυμός πορτοκάλι, καρότο ή βιταμίνη Ε) σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα. Στη συνέχεια, διαπιστώνουμε την αποτελεσματικότητα αλλά και το χρόνο πουαπαιτείτοαντιοξειδωτικόδείγμαπροκειμένουναεξουδετερώσειτις ελεύθερεςρίζες. Ο συνδυασμός αυτών των δεδομένων εκφράζεται με το ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ORAC, το οποίο απεικονίζει την ισχύ και την ταχύτητα με τις οποίες επιτελείτηδράσητουωςαντιοξειδωτικότοτρόφιμοήτοσυμπλήρωμα.

29 Κάθετροφήπεριέχειένανιδιαίτεροσυνδυασμόαντιοξειδωτικών Κανέναμεμονωμένοτρόφιμοδενμπορείνακαλύψειτιςανάγκες μαςσεαντιοξειδωτικά. Ηδιατροφήσεφυσιολογικέςκαταστάσεις,βάσειτηςσύστασηςτου ΑμερικάνικουΟργανισμούΓεωργίας(U.S.D.A.),θαπρέπεινα περιέχεικαθημερινά ,μονάδες,ORAC., Οιαντιοξειδωτικέςανάγκεςτουκάθεανθρώπουείναι εξατομικευμένεςσύμφωναμετοάγχος,τιςσυνθήκεςζωής,τις ώρεςύπνου,τηνέκθεσησεπεριβαλλοντικούςκαιδιατροφικούς προ{οξειδωτικούςπαράγοντες(μόλυνση,ραδιενέργεια,κάπνισμα, ζωικάλιπαρά,ορμόνες&χημικάτωντροφίμωνκ.λ.π.).

30

31 Αντιοξειδωτικήικανότητατροφίμων Tableofansoxidantconcentrasonsinvariousfoods(ORAC{HAT) Food Serving+size ORAC,+Trolox+equiv.,+ umol+per+100+g Raw+unprocessed+Cocoa+bean 100#grams 28,000 Wild+blueberry 1#cup 13,427 Pinto+bean ½#cup 11,864 Blueberry 1#cup 9,019 Cranberry 1#cup# 8,983 Artichoke+hearts 1#cup,#cooked 7,904 Blackberry 1#cup# 7,701 Prune ½#cup 7,291 Raspberry 1#cup 6,058 Strawberry 1#cup 5,938 Granny+Smith+apple 1#apple 5,381 Pecan 1#oz 5,095 Sweet+cherry 1#cup 4,873 Black+plum 1#plum 4,844 Plum 1#plum 4,118 Pomegranate 100#grams 2,860

32

33

34 ΠΟΛΥΦΑΙΝΟΛΕΣ προστατευτικήδράσηενάντιαστηνέναρξηκαι τηνεξέλιξητηςαθηροσκλήρωσης έχειαποδειχθείότιηκατανάλωσητων πολυφαινολώνπεριορίζει,την,ανάπτυξη, αλλοιώσεων,αθηρωματώδους,πλάκας,, απαγορεύονταςτηνοξείδωσητηςλιποπρωτεΐνης χαμηλήςπυκνότητας,ηοποίαθεωρείται βασικόςμηχανισμόςστιςενδοθηλιακέςβλάβες πουσυμβαίνουνστηναθηροσκλήρωση.

35 Αντιοξειδωτικές τροφές Μούρα Blueberries Cranberries βατόµουρα φράουλες µήλα (όταν τρώγονται µε τη φλούδα) κεράσια, αχλάδια, Αβοκάντο φρέσκα & ξερά δαµάσκηνα Αγκινάρες Σπανάκι κόκκινο λάχανο µπρόκολο Δηµητριακά Βρώµη Φασόλια

36 Αντιοξειδωτικά Καρύδια, Αµύγδαλα Πράσινο τσάι Καφές Κόκκινο κρασί χυµός από ρόδι Γαρύφαλλο σε σκόνη κανέλα πιπερόριζα (τζίντζερ), αποξηραµένη ρίγανη, κουρκουµάς Μαύρη σοκολάτα Κακάο

37 TOP10 Βατόμουρα Πράσινοτσάι Καρύδια Φράουλες Αγκινάρες Cranberries,σμέουρα,μύρτιλλα Γαρύφαλλο(σεσκόνη) Χυμόςαπόκόκκινοσταφύλι Σοκολάτα(75%κακάο) Κόκκινοκρασί

38 Superfoods Οόρος υπερτροφή ήsuperfood,εμφανίστηκεπολύ πρόσφατακαιδενυπάρχειεπίσημοςορισμός. Ένατρόφιμοχαρακτηρίζεταιωςυπερτροφήόταν περιέχεισεσυμπυκνωμένηποσότητααπόπολύτιμα φυτοχημικά,αντιοξειδωτικά,βιταμίνες,μέταλλα, ωμέγα{3λιπαράοξέακαιφυτικέςίνες. Ηκατανάλωσήτουςπροσφέρειευεργετικές ιδιότητεςστονανθρώπινοοργανισμόμέσωτης ισχυρήςαντιοξειδωτικήςικανότηταςπουέχουν.

39 JMedFood.2013Feb25.[Epubaheadofprint] Red,Grape,Seed,Extract,Improves,Lipid,Profiles,and,Decreases,Oxidized,LowÄDensity, Lipoprotein,in,PaÇents,with,Mild,Hyperlipidemia., RazaviSM,GholaminS,EskandariA,MohsenianN,GhorbanihaghjoA, DelazarA,RashtchizadehN,Keshtkar{JahromiM,ArganiH. Source, 1ClinicalResearchandDevelopmentCenter,ShahidModarresHospital,Shahid BeheshsUniversityofMedicalSciences,Tehran,Iran. τυχαιοποιημένη,διπλή{τυφλήελεγχόμενημεplacebo κλινικήδοκιμή. 52υπερλιπιδαιμικά 2ομάδες 200mg/ημέραεκχύλισμασπόρωνκόκκινουσταφυλιού (RGSE) εικονικόφάρμακογια8εβδομάδες. ΠροφίλλιπιδίωνκαιΟχ{LDLμετρήθηκανκατάτηναρχήκαιτο τέλοςκάθεφάσης. ΟΜΑΔΑ:RGSEμειωμένηολικήχοληστερόλη,LDLκαιOx{LDL

40 1μήλοτηνημέρα ηκαθημερινή,κατανάλωση,ενός,μήλουοδήγησε στημείωσητηςοξειδωμένηςμορφήςτηςκακής LDL,χοληστερόλης. οιερευνητέςχορήγησανείτεέναμήλοτην ημέρα,είτεπολυφαινόλες(φυσικά αντιοξειδωτικά)απόμήλοσεμορφήκάψουλας, είτεέναεικονικόχάπι. Tομήλο,καιόχιτόσοοιπολυφαινόλεςτουσε μορφήκάψουλας,κατάφερανναμειώσουντην οξειδωμένημορφήτηςldlχοληστερόληςκατά 40%. Ηδράσηαυτήτουμήλουοφείλεται,κυρίως,στις, πολυφαινόλεςτου,φαίνεταιόμωςότιοι πολυφαινόλες,από,μόνες,τους,δεν,έχουν,το,ίδιο, αποτέλεσμαόσοέναολόκληρομήλο. ηδράσητουμήλουκατάτηςχοληστερόληςείναι μεγαλύτερηκαιαπότααντιοξειδωτικάάλλων, τροφών,όπωςτηςντομάταςκαιτουπράσινου τσαγιού.

41 Ελαιολαδο μονοακόρεστα,λιπαρά,οξέα ελαϊκόοξύ πολυφαινόλες, Τασυστατικάαυτάεπιδρούν θετικάστοκαρδιαγγειακό σύστημακαθώςσυμβάλλουν στηναύξησητηςκαλής{hdl χοληστερόληςκαιαποτρέπουν τηνοξείδωσητηςκακής LDL χοληστερόλης.

42 ΧυμόςΡόδι εξαιρετικάισχυρόαντιοξειδωτικότρόφιμο Μειώνειτηνεναπόθεσηχοληστερόληςστιςαρτηρίες Πολυφαινολες 100%φυσικοςχυμόςρόδι καταναλώνονταιμαζίμετοκουκούτσι 80θερμίδες/100γρ βιταμίνεςc,κ,φυλλικόοξύσίδηρο,φώσφορο προστατεύειαπόκαρδιαγγειακάνοσήματα, φλεγμονώδειςπαθήσειςκαιαπόδιάφορεςμορφές καρκίνου. ωμόμεγιαούρτικαιξηρούςκαρπούς,σεσαλάτες, χυμός Κατόπιν"ιατρικής"συμβουλής" "επικίνδυνες"αλληλεπιδράσεις"με"φάρμακα" π.χ.coumadin,"angiotensinvconverzng"enzyme"(ace)"inhibitors,"including" captopril"(capoten),"enalapril"(vasotec)"and"lisinopril"(prinivil,"zestril)"

43 ΒΑΤΟΜΟΥΡΑ Αφθονίασεαντιοξειδωτικά υψηλάεπίπεδαβιταμίνηςc,ηοποία βοηθάστηντόνωσητου ανοσοποιητικού,στηνπαρεμπόδιση καρδιακώνπαθήσεων,κάποιων μορφώνκαρκίνου,οστεοπόρωσης,ενώ βοηθάτονοργανισμόμαςνα απορροφάκαλύτερατοσίδηρο. πηγέςδιαιτητικώνινών,βιταμίνηςκ, φυλλικούοξέος Ελάχιστεςθερμίδες. μπορούννακαταναλωθούνείτεσκέτα ωςενδιάμεσοσνακ,είτεσεσυνδυασμό μεγιαούρτι,ήδημητριακάπρωινού (σκέταήμεγάλα)ήσεsmoothiesή ακόμηκαιμέσαστησαλάτα.

44 ΚΑΡΥΔΙΑ Οι«αρχηγοί»τωνξηρώνκαρπώνπεριέχουνταπιοπολλάκαι ισχυράαντιοξειδωτικάσεσχέσημετουςυπόλοιπουςξηρούς καρπούς. Πηγήπολλώνβιταμινών(κυρίωςτουσυμπλέγματοςΒ), μετάλλωνκαιφυτικώνινών. σημαντικέςποσότητεςμονοακόρεστωνκαιπολυακόρεστων λιπαρώνοξέων,καθώςκαιφυτικώνστερολών. Σύμφωναμεμελέτηπουδημοσιεύθηκεστηνεπιθεώρηση τουαμερικανικούκολεγίουδιατροφής,διαπιστώθηκεότιτα καρύδιακαιτολάδιπουπροέρχεταιαπόαυτάβελτιώνουν επίσηςτηναντίδρασηστοστρες. Προσοχήστηνποσότητα

45 ΑΓΚΙΝΑΡΕΣ Βρίσκεταιστοτοπ10τωντροφίμων υψηλήςσυγκέντρωσηςσε αντιοξειδωτικά. σημαντικέςποσότητεςκαροτενοειδών, αλλάκαιδιαφόρωνβιταμινώνόπωςη βιταμίνηcκαιτοφυλλικόοξύ. Πλούσιαπηγήφυτικώνινών ΜαγνήσιοκαιΚάλιο

46 Cranberries αντιφλεγμονώδειςιδιότητες πρόληψηκαιθεραπείατουουροποιητικού καιπιθανώςάλλωνλοιμώξεων. Σύσταση:1ποτήριχυμόαπόcranberries 100%κάθεμέρα{ειδικάανείστεεπιρρεπείς σελοιμώξειςτουουροποιητικούσυστήματος.

47 ΠΡΑΣΙΝΟΤΣΑΙ Κατεχίνες Πολυφαινόλες Συμβάλλειστην απώλειαβάρους Ενυδάτωση 4φλιτζάνια/μέρα

48 ΓΚΡΕΙΠΦΡΟΥΤ, ΠλούσιοσεβιταμίνηC Πολυφαινόλες Σύμμαχοςστηναπώλειαβάρους. Καταναλώνεταικυρίωςμετημορφήχυμού. Μπορείτεναφτιάξετεένααντιοξειδωτικό κοκτέιλαπόκίτρινοκαικόκκινογκρέιπφρουτκαι πορτοκάλι.

49 Κόκκινο,κρασί Ταεπιδημιολογικάδεδομένα δείχνουνότιημέτριακατανάλωση κόκκινουκρασιούμειώνειτην καρδιαγγειακήθνησιμότητα. ισχυράαντιοξειδωτικά (πολυφαινόλες) Οιπολυφαινόλεςέχουναντι{ φλεγμονώδειςκαιαντιοξειδωτικές ιδιότητες,πουείναιχρήσιμεςκαιγια τηνπρόληψηάλλωνασθενειών,όπως οδιαβήτης.

50 Σμέουρα,(Rasberries) διπλάσιααντιοξειδωτικήδράσηαπότηνφράουλα 2,5φορέςμεγαλύτερηαπότοπορτοκάλι 10πλάσιααπότομπρόκολοκαιτηνντομάτα. Ηπεριεκτικότητατουσεελλαγικόοξύ (αντικαρκινικήουσία),σεπολυφαινόλες, ανθοκυανίνεςκαιφλαβονοειδήανοίγειτονδρόμο γιατηναντιμετώπισηδιαφόρωνπαθήσεων. 52θερμίδεςστα100γρ εξαιρετικήπηγήφυτικώνινών πλούσιασεμαγγάνιο,βιταμίνεςcκαικ,φυλλικό οξύ,μαγνήσιο,κάλιοκαιχαλκό Μπορείτεναταβρείτεκαικατεψυγμένακαινατα προσθέσετεσεσαλάτεςήναταφάτεταμε γιαούρτιγιαπρωινό.

51 ΒατόμουροGoji Ισχυρή αντιοξειδωτική ικανότητα Βιταµίνες Α-Β-C-E (Β1 -Β2-B6,), Καροτενοειδή (β-καροτίνη, ζεαξανθίνη, λουτεΐνη, λυκοπένιο), σίδηρο, ψευδάργυρο, ασβέστιο, χαλκός, γερµάνιο, σελήνιο, φώσφορο Φυτοστερόλες (περιορισµός απορρόφησης χοληστερόλης) Λιπαρά οξέα: ω-6 (συρρίκνωση καρκινικών κυττάρων) µείωση της κυτταρικής γήρανσης αναστολή της οξείδωσης της LDLχοληστερόλης) Αντιµικροβιακές και αντιµυκητιασικές ιδιότητες Καλύτερη λειτουργία ήπατος και νεφρών Καταπολέµηση της αϋπνίας και ενίσχυση της µνήµης Μείωση της αρτηριακής πίεσης Ενίσχυση της όρασης Βελτίωση σεξουαλικής ικανότητας

52 Μαύρησοκολάτα ητροφήτωνθεών. πλούσιασεπληθώρααντιοξειδωτικών, μεταξύτωνοποίωνκαισεπολυφαινόλες Οιπολυφαινόλεςαποτελούνουσίεςπου προστατεύουντηνκαρδιάμας,καθώς καιουσίεςπουμειώνουντηνυπέρταση. Η,σοκολάτα,επειδή,όμως,αποτελεί, τρόφιμο,με,υψηλό,θερμιδικό, περιεχόμενο,,προτείνεται,να, καταναλώνετε,με,μέτρο.,μπορεί,να, καταναλωθεί,σε,ρόφημα,ή,σαν, γλύκισμα.,όσο,πιο,σκούρα,είναι,η, σοκολάτα,τόσο,μεγαλύτερη, περιεκτικότητα,σε,κακάο,και, αντιοξειδωτικά,συστατικά,περιέχει,

53 Ηκατανάλωσήτωναντιοξειδωτικών... Βελτιώνει την ευεξία Προάγει την υγεία Καθυστερεί τη γήρανση του οργανισµού Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστηµα Μειώνει την LDL χοληστερόλη Προληπτική και προστατευτική δράση (υπέρταση, θρόµβωση, καρκινογένεση)

54 Αντιοξειδωτικήικανότητατροφών O.R.A.C.OxygenRadicalAbsorbanceCapacity Micromoles of antioxidants/100g Τρόφιμο( Τρόφιμο( Μήλο% 218% Μύρτιλλο( 2400 ( Κεράσια% 670 % Σταφίδες% 2830 % Πορτοκάλι% 750% Δαµάσκηνα% 5770 % Μπρόκολο% 890 % Ρόδι% % Σπανάκι % 1260% Αρώνια( ( Goji Berry ( 25100(

55 «Συνίσταται κατανάλωση τροφών που να συγκεντρώνει 5000 ORAC units, την ηµέρα» USDepartmentofAgriculture

56 Η-τροφή-σου-να-είναι-το- φάρμακό-σου-και- το-φάρμακό-σου-να-είναι- η-τροφή-σου - - Ιπποκράτης400Π.Χ.

57 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Flavonoids:"AnZoxidants"Against"Atherosclerosis,DavideGrassi,GiovambaÆstaDesideri1andClaudioFerri1,Nutrients"2010,"2,"889V902;" AnZVatheroscleroZc"effects"of"fruit"bioacZve"compounds:"A"review"of"current"scienZfic"evidence,SurangiH.Thilakarathna,H.P.Vasantha Rupasinghe,CanadianJournalofPlantScience,2012,92(3):407{419, /cjps2011{ ShiZhao,JoshuaBomser,ElizabethL.Joseph,RobertA.DiSilvestro.Intakes"of"apples"or"apple"polyphenols"decease"plasma"values"for"oxidized"lowV density"lipoprotein/beta2vglycoprotein"i"complex.journaloffuncsonalfoods.h\p://dx.doi.org/ /j.jff ToddJ.Anderson,M.D.,IanT.Meredith,M.B.,B.S.,Ph.D.,AlanC.Yeung,M.D.,BalzFrei,Ph.D.,AndrewP.Selwyn,M.D.,andPeterGanz,M.D.The" Effect"of"CholesterolVLowering"and"AnZoxidant"Therapy"on"EndotheliumVDependent"Coronary"VasomoZon.NEnglJMed1995;332:488{ SerraAT,RochaJ,SepodesB,MasasAA,FelicianoRP,deCarvalhoA,BronzeMR,DuarteCM,FigueiraME.EvaluaZon"of"cardiovascular"protecZve" effect"of"different"apple"variezes"v"correlazon"of"response"with"composizon."foodchem.2012dec15;135(4):2378{ ChaiSC,HooshmandS,SaadatRL,PaytonME,Brummel{SmithK,ArjmandiBH.Daily"apple"versus"dried"plum:"impact"on"cardiovascular"disease" risk"factors"in"postmenopausal"women.jacadnutrdiet.2012aug;112(8):1158{ h\ps:// 9. JMedFood.2013Feb25.[Epubaheadofprint]""Red"Grape"Seed"Extract"Improves"Lipid"Profiles"and"Decreases"Oxidized"LowVDensity"Lipoprotein"in" PaZents"with"Mild"Hyperlipidemia."RazaviSM,GholaminS,EskandariA,MohsenianN,GhorbanihaghjoA,DelazarA,RashtchizadehN, Keshtkar{JahromiM,ArganiH. 10. InternasonalSocietyofSportsNutrison,h\p:// 11. NutrientDatabaseforStandardReference.Release23U.S.DepartmentofAgriculture{ARS MedlinePlusMedicalDicsonaryOnline.U.S.NasonalLibraryofMedicine.NIH. DietaryReferenceIntakesforVitaminA,VitaminK,Arsenic,Boron,Chromium,Copper,Iodine,Iron,Manganese,Molybdenum,Nickel,Silicon, VanadiumandZinc.(2001)NasonalAcademyofSciences.InsstuteofMedicine.FoodandNutrisonBoard.Chapter10Manganese. 13. OxygenRadicalAbsorbanceCapacity(ORAC)ofSelectedFoods McAnultyLSetal,ApplPhysiolNutrMetab.2011Dec;36(6):976{84.doi: /h11{120.Epub2011Nov23.Effectofblueberryingessonon naturalkillercellcounts,oxidasvestress,andinflammasonpriortoanda er2.5hofrunning., 16. ChangWH,HuSP,HuangYF,YehTS,LiuJF,JApplPhysiol.2010Dec;109(6):1710{5.doi: /japplphysiol Epub2010Sep23. Effectofpurplesweetpotatoleavesconsumpsononexercise{inducedoxidasvestressandIL{6andHSP72levels. 17. KalafasM,JamurtasAZ,NikolaidisMG,PaschalisV,TheodorouAA,SakellariouGK,KoutedakisY,KouretasD.MedSciSportsExerc.2010Jan; 42(1):142{51.doi: /MSS.0b013e3181ac7a45.,Ergogenic,and,anÇoxidant,effects,of,spirulina,supplementaÇon,in,humans.,

58 Σαςευχαριστώπολύ