Χριστιάνα Φιλίππου Χαριδήμου

Transcript

1 ΒιολογικάΚαλλιεργηµένα Καλλιεργηµέναή ΟργανικάΤρόφιµα Χριστιανα Φιλίππου Χαριδήµου MS, RD, PhDc Καθηγήτρια Οικιακής Οικονοµίας Οικ. ΑγωγήΙΙ Χριστιάνα Φιλίππου Χαριδήμου 1

2 Στόχοι Να γνωρίζουν τους λόγους δηµιουργίας βιολογικών καλλιεργηµένων τροφίµων Να κατανοήσουν τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα των βιολογικών προϊόντων και την σηµασία τους στην υγεία Να γνωρίζουν την σήµανση για τα βιολογικά/ οργανικά προϊόντα Νααναφέρουνκατάτηνγνώµητουςτοµέλλοντων βιολογικών προϊόντων στην Κύπρο και στο εξωτερικό Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 2

3 ιατροφή η επιστήµη που εξετάζει το πως η τροφή συµβάλει στην θρέψη του ανθρώπινου οργανισµού Είναι ο συνδετικός κρίκος της τροφής και της υγείας του ατόµου όλες οι οµάδες τροφών στις σωστές ποσότητες δίνουν στον ανθρώπινο οργανισµό τις αναγκαίες θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται για διατήρηση ή επίτευξη της υγείας του ατόµου. Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 3

4 Η σηµασία της σωστής διατροφής Οι παθήσεις που µπορούν να προκαλέσουν ανικανότητα ή θάνατο αλλά και σχετίζονται άµεσα µε την διατροφή είναι οι καρδιοπάθειες, µερικές µορφές καρκίνου, ο διαβήτης, το εγκεφαλικό και η υπέρταση, αλλά και η παχυσαρκία. Προσφέρει τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο ανθρώπινος οργανισµός για την σωστή λειτουργία του και κατ επέκταση στην δηµιουργία, ανανέωση και ανάπτυξη των ζωτικών κυττάρων του οργανισµού. Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 4

5 Τα καρδιαγγειακά νοσήµατα αποτελούν, στις ηµέρες µας, µια από τις µεγαλύτερες αιτίες θανάτου παγκοσµίως. Έρχονται να προστεθούν τα διατροφικά σκάνδαλα (τρελές αγελάδες, διοξίνες), που γίνονται όλο και πιο συχνά και όλο πιο επικίνδυνα. Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 5

6 ιατροφική Αλυσίδα αποστροφή και φόβο σε οτιδήποτε τρώµε Η γενετική τροποποίηση και ακτινοβόληση των τροφίµων, δηµιουργεί µια επιπρόσθετη ανησυχία δεν έχουν εξακριβωθεί οι επιπτώσεις τους. Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 6

7 Μεσογειακή ιατροφή Η προστασία από παθήσεις ευεργετική της δράση ανησυχία για την ασφάλεια των τροφίµων έδωσε ώθηση στη βιολογική παραγωγή των τροφίµων που µέχρι πριν λίγα χρόνια εξυπηρετούσε και απευθύνονταν σε µια περιορισµένη αγορά. Οπότε η κατανάλωση βιολογικών τροφίµων βασισµένη στο µεσογειακό µοντέλο διατροφής ίσως αποτελεί και την απάντηση στα προβλήµατα που αντιµετωπίζει ο σύγχρονος καταναλωτής. Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 7

8 Μεσογειακή διατροφή ασπίδα Υιοθετώντας τις διατροφικές οδηγίες που παρουσιάζονται στην πυραµίδα της Μεσογειακής ιατροφής έχει ως αποτέλεσµα τη µείωση του κινδύνου εµφάνισης νόσων που σχετίζονται άµεσα µε τη διατροφή Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 8

9 Καρδιαγγειακές παθήσεις Μελέτη <Lyon Heart Study>, τα άτοµα που ακολούθησαν δίαιτα που στηρίζονταν στις βασικές αρχές της Μεσογειακής ιατροφής, δεν παρουσίασαν καθόλου αιφνίδιους θανάτους και είχαν συνολικά πολύ λιγότερα καρδιακά νοσήµατα. Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 9

10 <DASH study> διατροφική αντιµετώπιση της υπέρτασης, οι ασθενείς παρουσίασαν µείωση της αρτηριακής πίεσης και δεν ήταν πλέον απαραίτητο να παίρνουν φάρµακα. Μελέτες µε δίαιτα που προσεγγίζει την παραδοσιακή ελληνική διατροφή διεξήγαγαν και οι ινδοί. Μεσογειακή διατροφή Καρδιακά επεισόδια Θανατηφόρα εμφράγματα μυοκαρδίου 50% 50% Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 10

11 Μεσογειακή ιατροφή αυξηµένη κατανάλωση σε φυτικές ίνες βιταµίνη Γ ολεϊκό οξύ ωµέγα-3 λιπαρά οξέα και µειωµένη πρόσληψη κακής χοληστερίνης (LDL-χοληστερίνη), κορεσµένων - πολυακόρεστων λιπαρών οξέων Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 11

12 Μακροζωία Η µεσογειακή διατροφή, Κρητική διατροφή έχει µελετηθεί παγκοσµίως για τα ευεργετικά της αποτελέσµατα στην υγεία και τη µακροζωία. της πιθανότητας εµφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων, σακχαρώδη διαβήτη πολλών τύπου καρκίνου καθώς και πολλών άλλων παθήσεων τον µέσο όρο ζωής, αφού αυτές οι παθήσεις αποτελούν την βασική αιτία θανάτου στις σύγχρονες κοινωνίες. Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 12

13 Η δοµή της µεσογειακής διατροφής Μεσογειακή ιατροφή αποτελείται από πολλούς υδατάνθρακες και φυτικές ίνες (δηµητριακά, λαχανικά, όσπρια και φρούτα), καθώς και µονοακόρεστα λιπαρά οξέα (ελαιόλαδο) και έχει τα εξής χαρακτηριστικά : Υψηλή αναλογία σε µονοακόρεστα προς κορεσµένα λιπαρά οξέα Μέτρια κατανάλωση αιθυλικής αλκοόλης (κόκκινου κρασιού) Υψηλή κατανάλωση οσπρίων Υψηλή κατανάλωση δηµητριακών (και ψωµιού) Υψηλή κατανάλωση φρούτων Υψηλή κατανάλωση λαχανικών Χαµηλή κατανάλωση κρέατος και προϊόντων κρέατος Μέτρια κατανάλωση γάλακτος και γαλακτοκοµικών Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 13

14 Η πυραµίδα της Μεσογειακής ιατροφής χωρίζεται σε τρία επίπεδα βάσει της συχνότητας των τροφίµων που απεικονίζει (σε µηνιαία, εβδοµαδιαία, καθηµερινή βάση). Στην βάση της πυραµίδας εµφανίζονται τροφές πρέπει να καταναλώνονται καθηµερινά, ενώ στην κορυφή της βρίσκονται οι τροφές που πρέπει να καταναλώνουµε αραιά και σε µικρότερες ποσότητες. Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 14

15 Γιατί να τρεφόµαστε µε βιολογικά τρόφιµα; Υψηλότερη θρεπτική αξία Ένα εντυπωσιακό φαινόµενο του οποίου δεν έχουν εκτιµηθεί οι επιπτώσεις, είναι η δραστική µείωση των συγκεντρώσεων σηµαντικών ουσιών σε πολλά τρόφιµα. έρευνα στις Η.Π.Α, σε 43 ακατέργαστες φυτικές τροφές, όσον αφορά τη σύνθεση τους, συνέκρινε το έτος 1950 µε το έτος Φάνηκαν σηµαντικές µειώσεις της περιεκτικότητας σε 6 θρεπτικά συστατικά: πρωτεΐνες, ασβέστιο, φώσφορος, σίδηρος, ριβοφλαβίνη και ασκορβικό οξύ. Οι µειώσεις κυµάνθηκαν από 6% (πρωτεΐνες) έως 38%(ριβοφλαβίνη). Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 15

16 Ποια χαρακτηρίζονται βιολογικά τρόφιµα; Τα βιολογικά προϊόντα, είναι τρόφιµα τα οποία προέκυψαν µέσω της Βιολογικής ή Οργανικής Γεωργίας. Η βιολογική γεωργία είναι ένα σύστηµα διαχείρισης και παραγωγής αγροτικών προϊόντων που στηρίζεται σε φυσικές διεργασίες στη µη χρησιµοποίηση χηµικών συνθετικών λιπασµάτων φυτοπροστατευτικών προϊόντων ή γενετικών τροποποιήσεων και στην χρησιµοποίηση µη χηµικών µεθόδων στην αντιµετώπιση εχθρών, ασθενειών και ζιζανίων. Χρησιµοποιούνται τεχνικές παραγωγής και ανακύκλωσης φυτικών και ζωικών υπολειµµάτων που διατηρούν την φυσική ισορροπία και τη γονιµότητα του εδάφους. Χριστιάνα Φιλίππου Χαριδήμου 16

17 Τα βιολογικά προϊόντα δεν περιέχουν επικίνδυνες ουσίες για την υγεία των παιδιών µας, σε αντίθεση µε τα συµβατικά που σε µεγάλο βαθµό είναι επιβαρυµένα. Τα Βιολογικά Προϊόνταµπορείνα περιέχουν περισσότερες θρεπτικές ουσίες, βιταµίνες, ιχνοστοιχεία σε σχέση µε τα κοινά προϊόντα. Αντίθετα τα κοινά προϊόντα περιέχουν περισσότερο νερό και λιγότερες θρεπτικές ουσίες και συγκεκριµένα τα κοινά συµβατικά λαχανικά περιέχουν 23% περισσότερο νερό από τα βιολογικά λαχανικά σύµφωνα µε έρευνες του υπουργείου γεωργίας της Γερµανίας. ηλαδή αγοράζοντας συµβατικά λαχανικά αγοράζουµε νερό στην τιµή του προϊόντος. Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 17

18 ιατροφική Αξία των βιολογικών τροφίµων Η οργανική καλλιέργεια µπορεί να προσφέρει διατροφικά συµπληρωµένα τρόφιµα ιατηρεί άθικτα όλα τα θρεπτικά συστατικά Τα βιολογικά τρόφιµα είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, βιταµίνες, ιχνοστοιχεία, πολυακόρεστα λίπη και αµινοξέα για µια ισορροπηµένη διατροφή Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 18

19 Γιατί να τρεφόµαστε βιολογικά? Καρδιαγγειακά νοσήµατα θανάτου παγκοσµίως αιτίες συνεχή αύξηση των θανάτων στη χώρα µας λόγω υιοθέτησης των διατροφικών συνηθειών του δυτικού κόσµου. Τρελές αγελάδες, διοξίνες Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 19

20 Βιολογικά ή Συµβατικά προϊόντα? Χρειάζονται περισσότερες καλά σχεδιασµένες επιστηµονικές έρευνες για πιο έγκυρη σύγκριση της διατροφικής αξίας των βιολογικών και των συµβατικών προϊόντων, λόγω πολλών µεθοδολογικών περιορισµών. Φαίνεται πάντως µια υψηλότερη συγκέντρωση σε βιταµίνη Γ της πατάτας και των φυλλώδη λαχανικών τα οποία έχουν καλλιεργηθεί µε βιολογική γεωργία. Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 20

21 Αναφορά που δόθηκε το 2001 στην Αγγλία από τον Heaton και τους συνεργάτες του τα βιολογικά τρόφιµα περιέχουν αυξηµένη συγκέντρωση βιταµίνης Γ ασβέστιο µαγνήσιο σίδηρο και χρώµιο Μάλιστα, σύµφωνα µε αυτήν την αναφορά σηµαντικά αυξηµένα το λυκοπένιο στη ντοµάτα οι πολυφαινόλες στις πατάτες τα φλαβονοειδή στα µήλα και η ρεσβερατόλη στο κόκκινο κρασί Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 21

22 Πολλές µελέτες έχουν δείξει ότι τα προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας έχουν µειωµένες συγκεντρώσεις νιτρικών αλάτων, συστατικά των οποίων η αυξηµένη κατανάλωση έχει κατηγορηθεί µε την εµφάνιση καρκίνου του στοµάχου. Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 22

23 Τι επηρεάζει την θρεπτική αξία των τροφίµων Κλιµατολογικές συνθήκες Κατάσταση και ποιότητας χώµατος Γενετικές διαφορές Ωριµότητα τροφίµων κατά την διάρκεια της συγκοµιδής Τρόπος χειρισµού επεξεργασίας των τροφίµων (όχι όµως το είδος του λιπάσµατος) Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 23

24 Φυτοφάρµακα Τα όρια των υπολειµµάτων φυτοφαρµάκων έχουν καθοριστεί σε συγκεκριµένα όρια. Έτσι όταν ανακοινώνεται ότι δεν βρέθηκαν υπολείµµατα, στην πραγµατικότητα εννοούν ότι ήταν κάτω από τα επιτρεπτά όρια. Αντίθετα στα βιολογικά προϊόντα όταν υπάρχει ο ισχυρισµός ότι δεν ανιχνεύτηκαν υπολείµµατα, σηµαίνει ότι τα υπολείµµατα ήταν µηδέν. Ένα λαχανικό ή φρούτο µπορεί να υπάρχει νόµιµα στην αγορά ακόµη και αν έχουν ανιχνευτεί δύο, τρία, πέντε και δέκα φυτοφάρµακα, αρκεί το καθένα να βρίσκεται κάτω από τα νόµιµα όρια. Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 24

25 Λευκή Βίβλο ασφάλεια των τροφίµων της Ευρωπαϊκής Ένωσης προτείνεται τα βιολογικά τρόφιµα να περιέχουν µηδενικά υπολείµµατα (0 ppm). Σε έρευνα του Τµήµατος Τοξικολογίας του Πανεπιστηµίου Κρήτης υπολείµµατα φυτοφαρµάκων ελαιόλαδο συμβατικής καλλιέργειας ελαιόλαδο βιολογικής καλλιέργειας μεγαλύτερη των 300 ppm (μέρη ανά εκατομμύριο) κυμαίνονταναπό0-10 ppm. Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 25

26 Φιλικό στο περιβάλλον Η οργανική γεωργία δίνει προστασία στο έδαφος στο νερό στο κλίµα και συµβάλλει στη βιοποικιλότητα φιλοπεριβαλλοντικής γεωργίας τα υπολείµµατα φυτοφαρµάκων είναι µηδενικά Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 26

27 Η παραγωγή κρέατος και πουλερικών ρυθµίζεται µε ιδιαίτερη φροντίδα για την καλή διαβίωση των ζώων µε τη χρησιµοποίηση φυσικών ζωοτροφών. Στην βιολογική κτηνοτροφία απαγορεύεται η γενετική τροποποίηση και η χρήση ουσιών που ευνοούν την ανάπτυξη ή τροποποίηση του κύκλου αναπαραγωγής των ζωών. Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 27

28 Η ύπαρξη ποικιλίας τροφίµων στη διατροφή ελαχιστοποιεί την πιθανότητα να υπάρξει σηµαντική έλλειψη συγκεκριµένου θρεπτικού συστατικού. Τα τρόφιµα συνιστώνται να καταναλώνονται αραιά, δεν θα πρέπει να αποκλείονται τελείως από τη διατροφή, καθώς µπορεί να παρέχουν ένα ή περισσότερα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά (π.χ. το κρέας ως πηγή βιταµίνης B12). Σε µία συνήθη διατροφή, κανένα τρόφιµο δεν πρέπει να θεωρείται ως δηλητήριο το οποίο πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγεται, εκτός όταν ορισµένα άτοµα έχουν γενετική (γάλα και δυσανεξία στη λακτόζη) ή άλλου είδους ευαισθησία σε συγκεκριµένα τρόφιµα (π.χ. κουκιά και ανεπάρκεια του ενζύµου G6PD). Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 28

29 Βιολογικά τρόφιµα ανταπόκριση των καταναλωτών Πόσοι ευρωπαίοι τα αγοράζουν? 17% των καταναλωτών αγοράζουν συστηµατικά 51% των καταναλωτών αγοράζουν περιοδικά 32% των καταναλωτών δεν αγοράζουν Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 29

30 Θα βάζατε στο αυτοκίνητό σας νοθευµένη βενζίνη; Αν για οποιοδήποτε λόγο ακόµα και από απλό λάθος εφοδίαζαν το αυτοκίνητό σας µε νοθευµένη βενζίνη η αντίδρασή σας θα ήταν άµεση. Θα καταγγέλλατε τον δράστη και θα απαιτούσατε την τιµωρία του. Εάν εισάγεται στο πεπτικό σας σύστηµα τροφές νοθευµένες, επιβαρυµένες µε δηλητήρια, τροφές χαµηλών προδιαγραφών φτωχές σε θρεπτικά συστατικά, ένα είναι βέβαιο: ολόκληρος ο οργανισµός σας θα υπολειτουργεί και αργά ή γρήγορα θα εµφανιστούν οι συνέπειες, Εφοδιάστε λοιπόν το σώµα σας µε καθαρές ανόθευτες τροφές, όπως τα βιολογικά ενισχύοντας το ανοσοποιητικό σας σύστηµα. Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 30

31 βιβλιογραφία el pdf re/qual/organic/plan/comm_el.pdf National Cancer institute American Heart Association Χριστιάνα Φιλίϖϖου Χαριδήµου 31