Επιβλέπουσα Καθηγήτρια : Δομνίκη Σωτηριάδου

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΚΟΣΤΙΛΟΓΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΤΑΙΡΙΩΝ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Σπουδάστρια Ευλαμπία Στάικου Α.Ε.Μ.:9971 Επιβλέπουσα Καθηγήτρια : Δομνίκη Σωτηριάδου Καβάλα, Ιούνιος 2013 i

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία αυτή αποτελεί την Πτυχιακή μου Εργασία στα πλαίσια των σπουδών μου στο Τμήμα Λογιστικής του Τ.Ε.Ι. Καβάλας. Η εκπόνηση της ξεκίνησε των Μάρτιο του 2013 και ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 2013, υπό την επίβλεψη της Καθηγήτριας κας. Σωτηριάδου Δομνίκη Καθηγήτρια Εφαρμογών και Υπεύθυνη Τομέα Λογιστικών μαθημάτων και Πληροφορικής, του Τ.Ε.Ι. Καβάλας. Η παρούσα εργασία, είχε ως σκοπό την μελέτη και παρουσίαση της Κοστολογικής Οργάνωσης Εταιριών Παροχής Υπηρεσιών (και συγκεκριμένα των Χρηματοοικονομικών Εταιριών). Ο τελικός στόχος αυτής ήταν η συγκέντρωση στοιχείων, η διατύπωση παρατηρήσεων και η εξαγωγή συμπερασμάτων. Αισθάνομαι υποχρεωμένη να ευχαριστήσω θερμά την Καθηγήτρια κα. Σωτηριάδου Δομνίκη, τόσο για την ανάθεση του θέματος, καθώς επίσης και για την αμέριστη βοήθεια, καθοδήγηση και συμπαράσταση που μου παρείχε όλο αυτό το διάστημα. Η συμβολή της στην πραγματοποίηση αυτής της εργασίας ήταν καθοριστική. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στους γονείς μου για την εμπιστοσύνη τους στις δυνάμεις μου, για την συνεχή συμπαράσταση και υποστήριξη που είχα από μέρος τους. Επίσης, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά το προσωπικό της Τράπεζας για την πολύτιμη βοήθεια που μου παρείχαν για την ολοκλήρωση της Πτυχιακής μου εργασίας. Τελειώνοντας θα ήταν παράλειψή μου να μην αναφερθώ στους καθηγητές και στους συμφοιτητές μου, για την προθυμία με την οποία μου παρείχαν την βοήθειά τους, όποτε την χρειάστηκα, καθώς επίσης και σε όλους αυτούς που ανήκουν στο φιλικό μου περιβάλλον, οι οποίοι μου συμπαραστάθηκαν και με ενθάρρυναν κατά την προσπάθεια ολοκλήρωσης των στόχων μου. Καβάλα, Ιούνιος 2013 ii

3 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΞΩΦΥΛΛΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ...i ΠΡΟΛΟΓΟΣ..ii ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ.iii ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΗΜΑΤΩΝ...viii ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ.ix ΕΙΣΑΓΩΓΗ...1 ΚΑΦΑΛΑΙΟ 1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΌΣΤΟΥΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ, ΕΞΟΔΩΝ ΚΑΙ ΕΣΟΔΩΝ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ ΚΟΣΤΟΣ, ΤΟ ΕΞΟΔΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΔΑΠΑΝΗ. 16 iii

4 1.5. ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΞΟΔΩΝ Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΣΕ ΚΕΝΤΡΑ ΚΟΣΤΟΥΣ 18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ.33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 : ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 35 iv

5 3.2. ΑΙΤΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΤΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ABC ΟΔΗΓΟΙ ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΙ ΔΕΞΑΜΕΝΕΣ ΚΟΣΤΟΥΣ Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΤΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ABC ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 : ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΣΤΟ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ..49 v

6 4.2. ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Η ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΣΗ ΒΑΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΣΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Η ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ ΤΑ ΕΣΟΔΑ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ...59 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΣ Η ΤΡΑΠΕΖΑ Η ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΒΑΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΤΟΜΕΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΗΜΕΙΑ ΠΟΥ ΧΡΗΖΟΥΝ ΠΡΟΣΟΧΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ABC ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΑ ΑΜΕΣΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΉ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ABC ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΕΣ 67 vi

7 5.5. ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΟΣΤΟΥΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΕΥΡΕΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ..71 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 : ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.75 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ..79 vii

8 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα 1 Οργανόγραμμα Τράπεζας Σύστημα...62 Σχήμα 2 Κοστολόγησης σε Τράπεζα.64 viii

9 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1 Το κόστος των πόρων από την τράπεζα 68 Πίνακας 2 Οι οδηγοί του κόστος.69 Πίνακας 3 Η δραστηριότητες της εταιρίας παροχής υπηρεσιών.72 Πίνακας 4 Ομαδοποίηση των πόρων της εταιρίας..73 ix

10 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από την βιομηχανική επανάσταση έως σήμερα διακρίνονται τρία στάδια κοστολόγησης. Το πρώτο στάδιο ανάγεται στην αρχή της βιομηχανικής επανάστασης με κύριο χαρακτηριστικό την χρήση ενός οδηγού κόστους για των μερισμό των Γενικών Βιομηχανικών Εξόδων (Γ.Β.Ε.), ενώ εξέλιξη του αποτελεί το δεύτερο στάδιο στο οποίο εισέρχεται η έννοια του κέντρου κόστους καθώς και η χρήση περισσότερων οδηγών κόστους. Το τρίτο στάδιο της κοστολόγησης εμφανίζεται στα τέλη της δεκαετίας του 1980, μετά από την αμφισβήτηση του τρόπου μερισμού των ΓΒΕ. Πρώτο στάδιο κοστολόγησης: βάση μερισμού η άμεση εργασία. Η βιομηχανική παραγωγή κατά το τέλος του 19 ου αιώνα με αρχές του 20 ου χαρακτηρίζεται από το γεγονός ότι ήταν εντάσεως εργασίας. Η παραγωγή επιτυγχάνονταν με την χρήση λίγων και απλών μηχανών, το κόστος των οποίον ήταν σχετικά μικρό. Κατά συνέπεια το προϊόν αποτελείτο κυρίως από την αξία των υλικών και της άμεσης εργασίας, ενώ τα ΓΒΕ αποτελούσαν ένα μικρό κλάσμα του συνολικού κόστους. Ο μερισμός των ΓΒΕ γινόταν με βάση της άμεσης εργασίας, είτε με την μορφή του χρόνου εργασίας, είτε με την μορφή του κόστους εργασίας, καθώς η μέτρηση της ήταν κάτι απλό, εύκολο και οικονομικό. Η χρήση μιας βάσης μερισμού δεν αποτελούσε πρόβλημα, καθώς η κοστολόγηση παρείχε αξιόπιστα αποτέλεσμα, καθότι η παραγωγική διαδικασία ήταν απλή, τα παραγόμενα είδη λίγα και η άμεση εργασία ήταν κύριος οδηγός για των προσδιορισμό του κόστους. Με την πάροδο όμως των χρόνων τα δεδομένα άρχισαν να αλλάζουν. Η δυναμικότερη είσοδος των μηχανών στη παραγωγή καθώς και η παραγωγή μεγαλύτερης ποικιλίας προϊόντων ήταν ορισμένοι παράγοντες που Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 1

11 ΕΙΣΑΓΩΓΗ συνέβαλλαν στο να αυξηθεί η συμμετοχή των ΓΒΕ στο κόστος παραγωγής. Οι παραπάνω αλλαγές κατέστησαν επιτακτική την αλλαγή της διαδικασίας κοστολόγησης. Το δεύτερο στάδιο κοστολόγηση αποτελείται από πολλαπλές βάσεις μερισμού. Με την πάροδο των χρόνων, της μηχανοποιήσεις της παραγωγικής διαδικασίας, καθώς και λόγο της αύξησης του μεγέθους των εταιριών η άμεση εργασία ως βάση μερισμού δεν μπορούσε να εκπληρώσει με επιτυχία το σκοπό της. Έπρεπε αν βρεθεί ένας καλύτερος τρόπος συγκέντρωσης του κόστους. Έτσι δημιουργήθηκαν τα Κέντρα Κόστους. Η λειτουργία παραγωγής χωρίζεται σε δύο τμήματα, στα κύρια και βοηθητικά. Το καθένα από αυτά συνιστά ένα Κέντρο Κόστους, στο οποίο συγκεντρώνεται το κόστος που αφορά κάθε τμήμα. Στην συνέχεια γίνεται ο μερισμός του κόστους των βοηθητικών τμημάτων στα κύρια και από εκεί στα προϊόντα. Η κοστολόγηση αυτή έδινε ικανοποιητικά αποτελέσματα για σειρά ετών. Στο τρίτο στάδιο συναντάμε τα κέντρα δραστηριότητας. Αυτό που ανέβασε κατακόρυφα την συμμετοχή των ΓΒΕ στο συνολικό κόστος ήταν η αυτοματοποίηση και η παροχή όλο και περισσότερο υπηρεσιών μέσα σε μία εταιρία. Επίσης η παραγωγή πολλών προϊόντων ή η μη παραγωγή προϊόντων με περίπλοκη διαδικασία συντέλεσαν στην εμφάνιση της κοστολόγησης κατά δραστηριότητα. Η φιλοσοφία αυτού του συστήματος είναι η εξής: το κόστος αναλίσκεται από τις δραστηριότητες και οι δραστηριότητες από τα προϊόντα. Και εδώ έχουμε κοστολόγηση σε δύο βάσης, στην πρώτη φάση γίνεται συγκέντρωση του κόστους στα Κέντρα Κόστους και στην συνέχεια η κατανομή του κόστους κάθε Κέντρου Κόστους στα προϊόντα ή τις υπηρεσίες. Η διαφορά που υπάρχει είναι ότι τα τμήματα έχουν αντικατασταθεί από τις δραστηριότητες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 2

12 ΕΙΣΑΓΩΓΗ την καλύτερη εφαρμογή του κριτηρίου για την κατανομή του κόστους. (Βαλκάνα, 2009). Για την παραγωγή αγαθών απαιτείται η σύνθεση του ανθρώπινου δυναμικού και των υλικών μέσων, δηλαδή η συνεργασία των συντελεστών παραγωγής φύση, κεφάλαιο και εργασία. Την παραγωγή μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε ανάλογα με το προϊόν που παράγει, για τα οποία απαιτούνται κάποιες θυσίες, όπου το σύνολο αυτόν αποτελεί το κόστος. (Καρδακαρη, 1996). Ο όρος του κόστους είναι αυτός που χρησιμοποιούμε περισσότερο στην καθημερινή μας ζωή. Το κόστος μπορεί να μετρηθεί με διάφορους τρόπους όπως για παράδειγμα σε ευρώ, σε χρόνο που αλλά και σε ενέργεια που απαιτείται για να ολοκληρωθεί το προϊόν ή η υπηρεσία. (Παγγείος, 1991). Το κόστος (παραγωγής και διάθεσης) προσδιορίζεται και ελέγχεται από τα διάφορα συστήματα κοστολόγησης. (Καρδακαρη, 1996). Ενώ στις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες έχει γίνει κοινά αποδεκτό ότι το κόστος είναι η βάση της διοικήσεως αυτό δεν ισχύει στην χώρα μας, καθώς οι περισσότερες εταιρίες το θεωρούν ως αγγαρεία που τους επιβάλλεται από τον νόμο για τον καθορισμό των τιμών των αποθεμάτων. (Σακέλλη, 1997). Το περιβάλλον της λογιστικής του κόστους είναι τα διοικητικά στελέχη μια εταιρίας, τα οποία χρησιμοποιούν πληροφορίες σχετικά με το κόστος παραγωγής των αγαθών ή την παροχή των υπηρεσιών, καθώς κατά κύριο λόγο αυτά (τα διοικητικά στελέχη) είναι που λογοδοτούν για τις αποφάσεις που λαμβάνοντα. (Παγγείος, 1991). Η συγκεκριμένη εργασία σκοπό έχει να παρουσιάσει το θέμα της κοστολογικής οργάνωσης και πως αυτή εφαρμόζεται στις εταιρίες παροχής υπηρεσιών. Η κοστολόγηση αρχικά θεωρήθηκε ένα εργαλείο για τον έλεγχο του κόστους κυρίως για βιομηχανικές εταιρίες, αλλά όπως αποδεικνύεται από τις τάσεις που επικράτησαν διεθνώς, αποτελεί και ένα αποτελεσματικό εργαλείο διοίκησης και ελέγχου και σε εταιρίες Παροχής Υπηρεσιών. Τα κοστολογικά συστήματα μπορούν να εφαρμοστούν με επιτυχία στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, προκειμένου να στηρίξουν την ανταγωνιστικότητα έτσι ώστε να βελτιώσουν την κερδοφορία τους. Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 3

13 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η επιλογή του συγκεκριμένου ερευνητικού πεδίου πραγματοποιήθηκε λόγω της ιδιαίτερης βαρύτητας της κοστολογικής οργάνωσης σε εταιρίες παροχής υπηρεσιών καθώς και λόγω του μεγάλου αριθμού των εταιριών παροχής υπηρεσιών που υπάρχουν στην Ελλάδα. Τέλος, θεωρήθηκε πως η παρούσα εργασία θα είναι σε θέση να εξάγει συμπεράσματα που μπορούν να συνεισφέρουν στην ίδια την λειτουργία των επιχειρήσεων, μέσω της παροχής συγκεκριμένων κατευθύνσεων. Οι βασικότεροι στόχοι της παρούσας εργασίας είναι: Ο προσδιορισμός της κοστολογικής οργάνωσης, η περιγραφή των βασικών μορφών της κοστολόγησης καθώς και των διάφορων συστημάτων που υποστηρίζουν την εφαρμογή και λειτουργία του. Ο προσδιορισμός των εννοιών του κόστους, των εξόδων, των εσόδων, των δαπανών καθώς και της κοστολόγησης. Οι σκοποί ανάπτυξης και εφαρμογής της κοστολόγησης στις εταιρίες παροχής υπηρεσιών, μια εκτενής ανάλυση των συστημάτων κοστολόγησης, καθώς και ο προσδιορισμός του κόστους. Αναλυτική περιγραφή της κοστολογικής οργάνωσης εταιριών παροχής υπηρεσιών. Για την υλοποίηση των παραπάνω τεθέντων στόχων πραγματοποιήθηκε μια συστηματική βιβλιογραφική έρευνα που συμπεριέλαβε αναζήτηση σε βιβλία, επιστημονικά και οικονομικά περιοδικά καθώς και εφημερίδες. Η χρήση του διαδικτύου υπήρξε εκτενής. Τέλος, η συλλογή πληροφοριών από εταιρία παροχής υπηρεσιών. Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 4

14 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι στόχοι της παρούσας εργασίας υλοποιούνται μέσα από την παρουσίαση των έξι κεφαλαίων της. Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζονται οι έννοιες των βασικότερων στοιχείων της κοστολόγησης, δηλαδή του κόστους, των εσόδων, των εξόδων και των δαπανών. Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύονται η έννοια της κοστολόγησης και τα συστήματα κοστολόγησης. Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται μια εκτενής αναφορά στο σύστημα κοστολόγησης με βάση τη δραστηριότητα. Στο τέταρτο κεφάλαιο περιγράφεται τα χαρακτηριστικά των εταιριών παροχής υπηρεσιών καθώς η κοστολογική οργάνωση μιας εταιρίας παροχής υπηρεσιών. Στο πέμπτο κεφάλαιο περιγράφεται μια περίπτωση εταιρίας παροχής υπηρεσιών και συγκεκριμένα μια τράπεζα. Τέλος, το έκτο κεφάλαιο περιέχει κάποια συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευνα που πραγματοποιήθηκε. Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 5

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ. Πριν ξεκινήσουμε την αναλύσει της κοστολογικής οργάνωσης θα ήταν χρήσιμο να αναφέρουμε κάποιες έννοιες που σχετίζονται άμεσα με την κοστολόγηση. Οι έννοιες με τις όποιες θα ασχοληθούμε σε αυτό το κεφάλαιο είναι του κόστους, της δαπάνης, των εσόδων και των εξόδων. 1.1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ. Κάθε αγαθό που αποκτά η επιχειρήσει συνεπάγεται με το κόστος απόκτησης του. Από το κόστος που πραγματοποιεί η εταιρία ένα μέρος ενσωματώνεται σε υλικά αγαθά, δηλαδή σε στοιχεία του ενεργητικού (όπως είναι τα μηχανήματα και οι απόσβεσης). Και το άλλο μέρος δεν ενσωματώνεται πουθενά, αλλά εξαρτάτε από την καθαρή θέση της εταιρίας, και γι αυτό το λόγο ονομάζεται έξοδο. (Σακέλλη, 1997). Η απόκτηση ενός οικονομικού αγαθού ή μίας υπηρεσίας, όπως είναι για παράδειγμα ένα αυτοκίνητο, οι πρώτες ύλες, τα ενοίκια κτηρίων κ.α., για μία εταιρία αποτελεί ένα κόστος. Το Ε.Γ.Λ.Σ. ορίζει ως κόστος την διάθεση της αγοραστικής δύναμης για την απόκτηση υλικών ή άυλων αγαθών και υπηρεσιών με κύριο σκοπό την χρησιμοποιήσει τους για την πραγματοποίηση εσόδων από πωλήσεις ή την κάλυψη κοινωνικών αναγκών (Βαλκάνα, 2009). Ως κόστος ορίζεται η διάθεση αγοραστικής δύναμης για να παραχθεί ένα προϊόν ή μία υπηρεσία, κάτω από δεδομένες κάθε φορά τεχνοοικονομικές συνθήκες, και να πάρει ορισμένη μορφή ή ιδιότητα καθώς και θέση στο χώρο ή στο χρόνο. (Τσιμάρας, 1964). Κόστος είναι το σύνολο των θυσιών που απατούνται για να παραχθεί ένα προϊόν ή μια υπηρεσία. Είναι η αγοραστική δύναμη σε υλικά ή άυλα προϊόντα και υπηρεσίες με σκοπό την χρησιμοποίηση τους για την παραγωγή εσόδων και την κάλυψη κοινωνικών αναγκών. (Καρδακαρη, 1996). Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 6

16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Επίσης κόστος είναι το ποσό που επενδύθηκε σε υλικά ή άυλα αγαθά και υπηρεσίες, τα οποία μπορεί να είναι χρήσιμα ή απαραίτητα για την πραγματοποίηση εσόδων από τις πωλήσεις. Κόστος είναι η εκμετάλλευσης που αφορά ένα αντικείμενο ή ένα σύνολο αντικειμένων σε ορισμένο χρόνο, θέση και φάση. Τέλος, ως κόστος εννοούμε το σύνολο των ομαλών και βάση ορισμένων αρχών αποτιμήσεως εξόδων, τα οποία αναφέρονται σε ένα αντικείμενο, προϊόν, λειτουργία και υπηρεσία. (Σακέλλη, 1997). Χαρακτηριστικά κόστους. Τα κύρια χαρακτηριστικά του κόστους είναι ότι, το κόστος αποτελεί επένδυση, είτε αυτά είναι αγαθά είτε υπηρεσίες, χρηματικού ποσού, δηλαδή ένα χρηματικό ποσό μεταβάλλεται σε στοιχείο χρήσιμο για την πραγματοποίηση εσόδων από την πώληση προϊόντων ή υπηρεσιών. Σκοπός του κόστους είναι η πραγματοποίηση εσόδων. Αυτή η ιδιότητα του κόστος είναι σαν γέφυρα που οδηγεί προς το κέρδος, δηλαδή χωρίς την πραγματοποίηση του κόστους δεν υφίσταστε έσοδο και κατά επέκταση κέρδος. (Καρδακαρη, 1996). 1.2 ΔΙΑΚΡΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ. Υπάρχουν δύο κύριες κατηγορίες διάκρισης του κόστους είναι σε πρότυπο και πραγματικό. Παρακάτω περιγράφονται αναλυτικά οι δυο αυτές έννοιες. Πρότυπο κόστος. Πρότυπο είναι το κόστος που καταρτίζεται και προσδιορίζεται πριν πραγματοποιηθεί, με βάση τους ακόλουθους υπολογισμούς: Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 7

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ i. Ακριβές μετρήσεις, των ποσοτήτων και των υλικών που απαιτούνται για την παραγωγή του προϊόντος. Του χρόνου της άμεσης εργασίας καθώς και των ποσοτήτων των λοιπών στοιχείων (όπως είναι για παράδειγμα το ηλεκτρικό ρεύμα). ii. Ακριβείς υπολογισμοί, των τιμών των άμεσων υλικών, της άμεσης εργασίας καθώς και των λοιπών στοιχείων. Φύση και σκοποί του πρότυπου κόστους. Το πρότυπο κόστος προσδιορίζεται προτού πραγματοποιηθεί παρόλα αυτά διαφέρει από τις άλλες μορφές προκαθορισμένου κόστους στα εξής σημεία: Τα στοιχεία που το αποτελούν είναι αποτέλεσμα πειραματικής επαλήθευσης των ποσοτήτων που απαιτούνται για την παραγωγή μίας μονάδας προϊόντος ή μιας υπηρεσίας. Το σταθερό μέρος του κατά μονάδα πρότυπου κόστους υπολογίζεται με βάση το πρότυπο βαθμό απασχόλησης, ο οποίος θεωρείται αμετάβλητος για όλη την προϋπολογιστική περίοδος και μετριέται σε ώρες άμεσης εργασίας, μονάδες παραγωγής καθώς και σε άλλες κατάλληλες μονάδες. Το πρότυπο κόστος είναι για την διοίκηση κάθε εταιρίας ένα μέτρο ελέγχου του κόστους των διάφορων λειτουργιών της. Ο έλεγχος αυτός γίνεται με την σύγκριση του πραγματικού με του πρότυπου κόστους, τον προσδιορισμό των αποκλίσεων, την ανάλυση τους καθώς και την λήψη μέτρων για την απαλείφει των αιτιών που προκάλεσαν τις αρνητικές διαφορές. Το πρότυπο κόστος, ως κόστος ρεαλιστικά πραγματοποιήσιμο και όχι ιδεατό, αποτελεί την κυριότερη σταθερή βάση για τον έλεγχο της κοστολογικής διαχειρίσεως. Οι διαφορές του πραγματικού από το πρότυπο κόστος αποτελούν απόδειξη του βαθμού υστερήσεως, επιτεύξεως ή υπερκαλύψεως του κοστολογικού κόστους. Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 8

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Πραγματικό κόστος. Το πραγματικό κόστος σχηματίζεται από στοιχεία που είναι πραγματικά. Το πραγματικό κόστος αναφέρατε σε υπηρεσίες που παράγονται. Τα κύρια χαρακτηρίστηκα του πραγματικού κόστους είναι τα παρακάτω: Δεν το επιβαρύνουν τα υπολογίστηκα έξοδα, όπως είναι για παράδειγμα οι τόκοι ιδίων κεφαλαίων. Το πραγματικό κόστος δεν επηρεάζεται από έξοδα με ανώμαλο χαρακτήρα, όπως είναι για παράδειγμα η υπερβολικές φύρες. Το πραγματικό κόστος διακρίνεται στις ακόλουθες υποκατηγορίες: Αρχικό κόστος. Είναι το κόστος που σχηματίζεται από τα άμεσα υλικά και την άμεση εργασία και ενσωματώνονται στην υπηρεσία έτσι ώστε: το αρχικό κόστος να ισούται με τα άμεσα υλικά συν την άμεση εργασία. Όσο αναφορά τα συστατικά στοιχεία του αρχικού κόστους διευκρινίζονται ως εξής: Α) άμεσα υλικά: είναι οι πρώτες και βοηθητικές ύλες που ενσωματώνονται στο προϊόν. Β) άμεση εργασία: είναι το πραγματικό κόστος της εργασίας το οποίο αναλώνεται για την παραγωγή ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας. Ο χρόνος αυτός δεν προσδιορίζεται μετά από υπολογισμούς αλλά έπειτα από μετρήσεις. Κόστος κατεργασίας, είναι το σύνολο των ομαλών εξόδων που πραγματοποιούνται στο στάδιο μετατροπής της πρώτης ύλης σε έτοιμο προϊόν. Το κόστος κατεργασίας είναι ίσο με το κόστος της άμεσης εργασίας συν τα Γενικά Βιομηχανικά Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 9

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Έξοδα (Γ.Β.Ε), τα οποία διαμορφώνονται κατά κανόνα από την συμμετοχή όλων των κατ είδος οργανικών εξόδων των λογαριασμών της ομάδας 6. Κόστος παραγωγής, είναι το κόστος που δημιουργείται από την παραγωγή ενός ενδιάμεσου ή τελικού προϊόντος. Το κόστος παραγωγής ισούται με το κόστος των άμεσων υλικών συν το κόστος άμεσης εργασίας (αρχικό κόστος) συν τα Γ.Β.Ε. (κόστος μετατροπής). Στο κόστος παραγωγής δεν συμπεριλαμβάνονται τα έξοδα διοίκησης, διάθεσης, ερευνών και ανάπτυξης καθώς και τα χρηματοοικονομικά έξοδα. Κόστος (λειτουργίας) διοικήσεως, είναι τα έξοδα που πραγματοποιούνται από την λειτουργία των διοικητικών μονάδων. Κόστος (λειτουργίας) διαθέσεως, είναι τα έξοδα που δημιουργούνται από την προώθηση των προϊόντων ή των υπηρεσιών της οικονομικής μονάδας. Το κόστος διάθεσης δεν επιβαρύνεται με το διοικητικό κόστος αλλά από τα χρηματοοικονομικά έξοδα που γίνονται από τις πωλήσεις. Κόστος χρηματοοικονομικής λειτουργίας, είναι το κόστος των δανειακών κεφαλαίων της οικονομικής μονάδας καθώς και τα έξοδα που γίνονται για την λειτουργία των χρηματοληπτικών και χρηματοδοτικών υπηρεσιών. Κόστος λειτουργίας ερευνών και ανάπτυξής, είναι τα έξοδα που γίνονται για την λειτουργία ερευνών και ανάπτυξης. Το κόστος αυτό σχηματίζεται από τα κατ είδος έξοδα. Κόστος εσόδων, είναι το σύνολο των εξόδων που βαρύνουν τα έσοδα μια περιόδου και διαμορφώνουν το αποτέλεσμα (κέρδος ή ζημία) της περιόδου αυτής. Τα στοιχεία που διαμορφώνουν το κόστος των εξόδων είναι: i. Το κόστος κτήσεως, Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 10

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ii. Το κόστος λειτουργίας και διάθεσης, έρευνας και ανάπτυξης. Το κόστος μπορούμε να το διακρίνουμε με τα ακόλουθα κριτήρια: Ανάλογα με την φύση των στοιχείων που χρησιμοποιήθηκαν στην παραγωγή μπορούμε να διακρίνουμε το κόστος κατά είδος. Ανάλογα για ποιόν τομέα της παραγωγής αναλώθηκε το κόστος διακρίνεται κατά προορισμό. Ανάλογα με το χρόνο το κόστος διακρίνετε σε κόστος πραγματικό ή ιστορικό(είναι το αρχικό ποσό που έχει καταβάλει η εταιρεία για τους παραγωγικούς συντελεστές της). Το οποίο φαίνετε μετά την ολοκλήρωση της παραγωγής. Ανάλογα με το βαθμό απασχόλησης της εταιρείας: Όταν αναφέρεται στην πραγματική απασχόληση της εταιρείας σε πραγματικό, Όταν αναφέρεται στην κανονική απασχόληση της εταιρείας σε κανονική, Όταν αναφέρεται στην άριστη απασχόληση της εταιρείας σε άριστη, και αυτό το επιτυγχάνει όταν η εταιρεία πραγματοποιεί το ευνοϊκότερο κόστος για αυτήν, Διαφορετικό και Οριακό. (Σακέλλη, 1997). 1.3 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ, ΕΞΟΔΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ. Έννοια της Δαπάνης. Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 11

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Κατά το Ε.Γ.Λ.Σ, δαπάνη είναι η ενέργεια πραγματοποιήσεις του κόστους ή του εξόδου. Δαπανώ σημαίνει ακολουθώ τις αναγκαίες διαδικασίες υλοποιήσεως μιας επενδύσεις σε υλικά αγαθά και υπηρεσίες. Ο όρος της δαπάνης άλλοτε χρησιμοποιείται με τον όρο κόστος και άλλοτε με τον όρο έξοδο. Οι έννοιες που υπάρχουν σχετικά με αυτόν των όρο είναι οι ακόλουθοι. Η δαπάνη και το έξοδο δεν είναι κάτι διαφορετικό. Έξοδα Δαπάνες Έσοδα Πρόσοδοι Δαπάνη είναι η ανάλωση αγαθών και υπηρεσιών. Η δαπάνη δεν είναι πληρωμή έξω από την εκμετάλλευση, αλλά είναι ανάλωση μέσα σε αυτήν των αγαθών και των υπηρεσιών. Με των όρο της ανάλωσης εννοούμε την εξάντληση του κόστους που υφίσταται για το σχηματισμό κόστους άλλης μορφής (Βαλκάνα, 2009). Επίσης, Δαπάνη είναι η διαδικασία δημιουργίας κόστους ή εξόδου. Δαπανώ σημαίνει διενεργώ της κατάλληλες διαδικασίες έτσι ώστε να υλοποιηθεί μια διαδικασία σε υλικά αγαθά και υπηρεσίες. (Σακέλλη, 1997). Έννοια εξόδων Έξοδο είναι το κόστος που βαραίνει το έσοδο της χρήσης. Όταν το αγαθό πωλείται τότε το κόστος μετατρέπεται σε έξοδο και βαρύνει το έσοδο που προκύπτει. Επίσης τα έσοδα βαραίνουν το κόστος των λειτουργιών διοίκησης, διάθεσης και ερευνώ και ανάπτυξης. Κατά συνέπια έξοδο είναι η χρησιμοποίηση αγαθών και υπηρεσιών για την απόκτηση εσόδων. Επίσης ως έξοδο μπορούμε να ορίσουμε κάθε μείωση των ενεργητικών στοιχείων αλλά και την αύξηση των υποχρεώσεων μεταβάλλοντας την καθαρή της θέση. Οι σημαντικότερες κατηγορίες εξόδων είναι: Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 12

22 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Το κόστος των στοιχείων που χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή των εσόδων (έξοδα διοίκησης και διάθεσης). Τα έξοδα των στοιχείων που δεν αναμένονται έσοδα (φόροι). Το κόστος των άλλων στοιχείων εκτός των προϊόντων (πάγια). Το κόστος των ανεπιτυχών προσπαθειών. Η πτώση στις τρέχουσες τιμές των αποθεμάτων. (Σακέλλη, 1997). Επίσης Έξοδα για μία εταιρία είναι οτιδήποτε χρησιμοποιείτε για να παραχθεί κάποιο όφελος για την εταιρία. Τα έξοδα και τα έσοδα μιας διαχειριστικής περιόδου συσχετίζονται μεταξύ για τον προσδιορισμό του αποτελέσματος (κέρδος ή ζημία). Είναι το κόστος που έχει λήξη και επιβαρύνει τα αποτελέσματα χρήσης μέσα στην οποία δημιουργήθηκε. Το κόστος αυτό όταν είναι ενσωματωμένο σε ένα αγαθό ή μία υπηρεσία λήγει όταν αυτό πωληθεί ή απολεσθεί ή διατεθεί σε τρίτους. Έτσι το κόστος του αγαθού ή της υπηρεσίας γίνεται έξοδα και επιβαρύνει τα έσοδα που έγιναν από της πωλήσεις. Το κόστος που προκύπτει από την διοίκηση, τις πωλήσεις την έρευνα και ανάπτυξη, μετατρέπονται σε έξοδα και επιβαρύνουν τα έσοδα ή τα μικτά αποτελέσματα ή το κόστος των πωληθέντων αγαθών ή υπηρεσιών. Υπάρχουν οι εξής διακρίσεις στα έξοδα: Άμεσα είναι τα έξοδα που ενσωματώνονται αμέσως στο κόστος του προϊόντος ή της υπηρεσίας. Έμμεσα. είναι τα έξοδα τα οποία δεν πραγματοποιούνται για ένα συγκεκριμένο προϊόν, αλλά συνολικά για όλη την δραστηριότητα της εταιρίας και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να μην μπορεί να προσδιοριστεί άμεσα το κόστος. Οι συντελεστές επιβάρυνσής συντελούν στην ενσωμάτωση των έμμεσων εξόδων στο κόστος. Δεδουλευμένα είναι τα έξοδα που αναλώθηκαν στην τρέχουσα λογιστική χρήση. Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 13

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Μη δεδουλευμένα είναι τα έξοδα που αφορούν επόμενες χρήσης, τα οποία δεν ενσωματώνονται στο κόστος των προϊόντων οι των υπηρεσιών της τρέχουσας λογιστικής χρήσης. Κοστολογήσιμα είναι μόνο τα συνηθισμένα έξοδα που υπολογίζονται στο κόστος, όπως είναι οι αμοιβές του προσωπικού, οι πρώτες ύλες, οι αποσβέσεις κλπ. Μη κοστολογήσιμα είναι τα έξοδα που δεν υπολογίζονται στο κόστος των παραγόμενων προϊόντων ή υπηρεσιών. Τα μη κοστολογήσιμα έξοδα μεταφέρονται στα αποτελέσματα χρήσης όπως είναι οι προσαυξήσεις φόρων, οι πρόσθετες αποσβέσεις κλπ. Σταθερά είναι τα έξοδα που δεν επηρεάζονται από της μεταβολές της παραγωγικής δραστηριότητας, όπως είναι τα ημερομίσθια. Μεταβλητά είναι τα έξοδα που μεταβάλλονται ανάλογα με την παραγωγική δραστηριότητα. Οργανικό έξοδο είναι αυτό που αφορά την κανονική λειτουργία της εταιρίας και συσχετίζεται με τα οργανικά έσοδα έτσι ώστε να προσδιοριστεί το οργανικό αποτέλεσμα της χρήσης. Ανόργανο έξοδο, είναι τα έξοδα που δεν αφορούν την κανονική λειτουργία της εταιρίας και δεν συσχετίζονται με τα οργανικά έσοδα για τον προσδιορισμό του οργανικού αποτελέσματος, όπως είναι για παράδειγμα ή αγορά ενός παγίου περιουσιακού στοιχείου. Ομαλό έξοδο είναι εκείνο που μπορεί να ενσωματωθεί στο λειτουργικό κόστος της εταιρίας. Ανώμαλο έξοδο είναι το έξοδο που δεν μπορεί να ενσωματωθεί στο λειτουργικό κόστος της εταιρίας (Πετροπούλου, Ασβεστά, 2008). Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 14

24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ Κοστολογήσιμα είναι τα έξοδα που το κόστος τους βαραίνει τα κόστος λειτουργίας της εταιρίας. Όπως αναφέραμε και προηγούμενος στο κόστος των λειτουργιών συμπεριλαμβάνονται τα έξοδα παραγωγής, διοικήσεως, διαθέσεως, ερευνών και ανάπτυξής. Η αντίληψη ότι κάθε έξοδο που πραγματοποιεί η εταιρία είναι κοστολογήσιμο είναι εσφαλμένη. (Σακέλλη, 1997). Έννοια εσόδου. Ως έσοδο μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την αγοραστική δύναμη που αποκτά από της δραστηριότητες της η εταιρία, όπως είναι η πώληση αγαθών και η παροχή υπηρεσιών. Επίσης ως έσοδο μπορούμε να χαρακτηρίσουμε της επιδότησης καθώς και τα διάφορα κονδύλια, που εισπράττει η εταιρία, έτσι ώστε να επιτύχει το σκοπό της. Έχουμε δύο κατηγορίες εσόδων όπου είναι ο κύκλος εργασιών και η πρόσοδος. Ως κύκλο εργασιών ορίζουμε τα έσοδα της εταιρίας από της δραστηριότητες της. Και πρόσοδο είναι τα έσοδα που προέρχονται από την εκμετάλλευση σταθερών πηγών που επαναλαμβάνονται σε τακτικά χρονικά διαστήματα όπως είναι για παράδειγμα τα ενοίκια από ακίνητα (Καρδακαρη, 1996). Διακρίσεις εσόδων. Οργανικά είναι τα έσοδα που πραγματοποιούνται από την ομαλή λειτουργία της εταιρίας και συσχετίζονται με τα οργανικά έξοδα και κόστος για τον προσδιορισμό του αποτελέσματος της χρήσης. Ανόργανα είναι τα έσοδα που δεν πραγματοποιούνται από την ομαλή λειτουργία της Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 15

25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ εταιρίας και δεν συσχετίζονται με τα οργανικά έξοδα και κόστος για των προσδιορισμό του αποτελέσματος της χρήσης. Ομαλά είναι τα έσοδα τα οποία προέρχονται από την κανονική λειτουργία της εταιρίας. Ανώμαλα είναι τα έσοδα τα οποία προέρχονται από έκτακτα γεγονότα, όπως είναι για παράδειγμα η μη αναμενόμενη αύξηση των τιμών που προέρχεται από διάφορες συγκυρίες (Πετροπούλου, Ασβεστά,, 2008). 1.4 ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ ΚΟΣΤΟΣ, ΤΟ ΕΞΟΔΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΔΑΠΑΝΗ. Οι διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στις τρις έννοιες. Το κόστος αποτελεί στοιχείο ενεργητικού ενώ το έξοδο διαμορφώνεται ανάλογα με το αποτέλεσμα της χρήσης. Από την άλλη το έξοδο προϋπάρχει του κόστους ενώ δεν ισχύει το αντίθετο. Το κόστος σαν επένδυση από την στιγμή που δημιουργείται μέχρι την στιγμή που θα τελείωση αλλάζει μορφές (για παράδειγμα οι αποσβέσεις των μηχανημάτων). Μέσα σε μια χρήση το κόστος σχηματίζει το έξοδο από το οποίο δημιουργείται έσοδο έτσι ώστε να προσδιοριστεί το αποτέλεσμα (έσοδα- έξοδα= αποτέλεσμα). Η δαπάνη δεν αποτελεί διαφορετική έννοια από αυτή του κόστους και του εξόδου. Η δαπάνη και το κόστος τρέχουσας μορφής. (Σακέλλη, 1997). Οι ομοιότητες που υπάρχουν ανάμεσα στις τρις έννοιες. Το κόστος, έως τη στιγμή που θα εκπνεύσει αποτελεί στοιχείο του ενεργητικού, ενώ το έξοδο από τη στιγμή που θα δημιουργηθεί αποτελεί ένα στοιχείο το οποίο διαμορφώνεται από το αποτέλεσμα της χρήσης. Από την άλλη το έξοδο έστω και Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 16

26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ στιγμιαία προϋπάρχει σαν κόστος, ενώ δεν μπορεί να συμβεί το αντίστροφο.(βαλκάνα, 2009). 1.5 ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΞΟΔΩΝ. Τα έξοδα μπορούμε να τα διακρίνουμε σε δύο κατηγορίες με κριτήριο το σκοπό για τον οποίο πραγματοποιούνται καθώς και με κριτήριο την ενσωματώσει τους η μη στο λειτουργικό κόστος. Με βάση το κριτήριο του σκοπού διακρίνονται σε οργανικά και ανόργανα. Οργανικά είναι τα έξοδα που αναφέρονται στην ομαλή εκμετάλλευση της χρήσεως και συσχετίζονται με τα οργανικά έσοδα για το προσδιορισμό του αποτελέσματος της οικονομικής μονάδας. Τα οργανικά έξοδα λέγονται επίσης και τακτικά. Από την άλλη ανόργανα είναι τα έξοδα που δεν έχουν καμία σχέση με την ομαλή λειτουργία της οικονομικής μονάδας. Επίσης τα ανόργανα έξοδα δεν συσχετίζονται με οργανικά έσοδα για το προσδιορισμό του αποτελέσματος της οικονομικής μονάδας. Με κριτήριο την ενσωμάτωση τους ή μη στο λειτουργικό κόστος διακρίνονται σε ομαλά και ανώμαλα. Ομαλά είναι τα έξοδα που ενσωματώνονται στο κόστος των διάφορων λειτουργιών της οικονομικής μονάδας. Ανώμαλα είναι τα έξοδα που δεν ενσωματώνονται στο λειτουργικό κόστος. Τα χαρακτηρίστηκα τους είναι ότι είναι έκτακτα και μη οργανικά όπως είναι οι ζημίες. Κοστολογήσιμα και μη έξοδα. Κοστολογήσιμα είναι τα έξοδα που το κόστος τους βαραίνει τα κόστος λειτουργίας της εταιρίας. Όπως αναφέραμε και προηγούμενος στο κόστος των λειτουργιών Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 17

27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 : ΑΝΑΛΥΣΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ συμπεριλαμβάνονται τα έξοδα παραγωγής, διοικήσεως, διαθέσεως, ερευνών και ανάπτυξής. Η αντίληψη ότι κάθε έξοδο που πραγματοποιεί η εταιρία είναι κοστολογήσιμο είναι εσφαλμένη. 1.6 Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΣΕ ΚΕΝΤΡΑ ΚΟΣΤΟΥΣ. Το σημαντικότερο στάδιο της κοστολογικής οργάνωσης σε μία εταιρία είναι ο καθορισμός των κέντρων κόστους, τα οποία καθορίζουν τον τρόπο της λογιστικής παρακολούθησης των εξόδων. Κέντρο κόστους είναι το ομαδοποιημένο κατ είδος κόστος, που πραγματοποιείται από την λειτουργία της παραγωγής προϊόντων ή υπηρεσιών. Το Ε.Γ.Λ.Σ. επιβάλλει ως υποχρεωτική την κατανομή του κόστους στις θέσεις κόστους, δηλαδή το κόστος παραγωγής, διοίκησης, διάθεσης, ερευνών και ανάπτυξης και χρηματοοικονομικής λειτουργίας. Ανάλογα με την επιλογή του τρόπου καταχώρησης των δαπανών εξευρίσκεται το κόστος είτε άμεσα, με την καταχώρηση κάθε δαπάνης ταυτόχρονα με την ενημέρωση της Γενικής Λογιστικής, είτε έμμεσα με τον καταλογισμό κάθε δαπάνης στο τέλος κάθε περιόδου (μήνας, τρίμηνο κλπ). Η σωστή επιλογή των κέντρων κόστους μας δίνει πληροφορίες για το κόστος λειτουργίας, ενός τμήματος, μιας διεύθυνσης, ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας. Το κόστος αποτελείται από το άμεσο κόστος που το σχηματίζουν οι δαπάνες που επιβαρύνουν ολοκληρωτικά το κέντρο ή το φορέα κόστους και από το έμμεσο κόστος που αφορά τις δαπάνες που πραγματοποιούνται ταυτόχρονα για περισσότερους από ένα κέντρο κόστους, είτε επειδή ο διαχωρισμός τους δεν είναι εύκολος, είτε επειδή δεν κρίνεται οικονομικά οφέλη. (Net Serve, 2010). Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 18

28 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ. Αρχικά πριν ξεκινήσουμε την ανάλυση της κοστολόγησης θα ήταν καλό να κάνουμε ένα διαχωρισμό ανάμεσα στις δύο έννοιες του συστήματος κοστολόγησης και της μεθόδου κοστολόγησης. Το σύστημα κοστολόγησης αναφέρεται σε όλες τις κοστολογικές διαδικασίες ενώ οι μέθοδοι κοστολόγησης είναι οι διαδικασίες αποτίμησης, διαχωρισμού και κατανομής του κόστους. Το κύριο ερώτημα που μπορεί να ειπωθεί είναι ποίο είναι το καταλληλότερο σύστημα κοστολόγησης που μπορεί να εφαρμοστεί για ένα προϊόν ή μια υπηρεσία; Η απάντηση του ερωτήματος είναι ότι για την εφαρμογή του κατάλληλου συστήματος κοστολόγηση ο λογιστής θα πρέπει να λάβει υπόψη του την δομή και την διάρθρωση της παραγωγικής διαδικασίας που ακολουθείται, καθώς επίσης του σκοπούς και τις αποφάσεις που θέλει να πάρει η διοίκηση από την εφαρμογή του κοστολογικού συστήματος. Δεν αποκλείεται βέβαια σε μια εταιρία να εφαρμοστούν δυο συστήματα κοστολόγησης για διαφορετικά προϊόντα ή υπηρεσίες. Τα συστήματα κοστολόγησης, μέσο των παραχθέντων δεδομένων κόστους, βοηθούν τα στελέχη της εταιρίας να σχεδιάσουν, να ελέγξουν και να πάρουν αποφάσεις. (Χλιαράς, 2011). 2.1 ΕΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ. Κάθε οικονομική μονάδα που έχει ως σκοπό την παραγωγή και την κυκλοφορία των αγαθών ή των υπηρεσιών προβαίνει σε οικονομικές θυσίες με αντάλλαγμα την παραγωγή αγαθών ή υπηρεσιών, τα οποία θα είναι μεγαλύτερα σε οικονομική αξία. Οι οικονομικές αυτές θυσίες συνιστούν το πρόβλημα του κόστους, που είναι το κύριο θέμα της οικονομικής επιστήμης. Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 19

29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Η κοστολόγηση ασχολείται με την στάθμιση όλων των θυσιών που απαιτούνται για την λειτουργία μια δραστηριότητας της εταιρίας καθώς και για την παραγωγή ενός προϊόντος ή μια υπηρεσίας. Με λίγα λόγια κοστολόγηση είναι η διαδικασία με την οποία προσδιορίζεται το κόστος ενός αγαθού, μιας υπηρεσίας, μιας λειτουργίας ή μιας δραστηριότητας. (Σακέλλη, 1997). Η Κοστολογική διαδικασία ακολουθείται προκειμένου να συλλεχθούν, να επεξεργαστούν, να παρακολουθηθούν και να καταγραφούν οι δαπάνες για τον προσδιορισμό του κόστους ενός αγαθού ή μιας υπηρεσίας. Ο προσδιορισμός του κόστους αφορά: Τα αγαθά και τις υπηρεσίες που αγοράζονται, Τα αγαθά και τις υπηρεσίες που παράγονται, Τα αγαθά και τις υπηρεσίες που πωλούνται, Τις επιχειρηματικές ή μη δραστηριότητες που αναπτύσσει μια εταιρία. (Πετροπούλου, Ασβεστά, 2008). Επίσης είναι το σύνολο συστηματικών εργασιών έτσι ώστε να συγκεντρωθούν, να καταταχθούν, να καταγραφούν και να επιμεριστούν κατάλληλα οι δαπάνες για να προσδιοριστεί το κόστος παραγωγής ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας. Η κοστολόγηση είναι η συστηματική συλλογή πληροφοριών σχετικά με κάθε στοιχείο που συμβάλει στην διαμόρφωση τους κόστους παραγωγής ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας. Για να επιτύχουμε την καλύτερη γνώση σχετικά με το κόστος παραγωγής θα πρέπει το κοστολογικό σύστημα της εταιρίας να είναι όσο το δυνατών πιο εκτεταμένο και λεπτομερειακό γίνεται. Αυτό είναι δύσκολο να επιτευχτεί καθώς υπάρχουν πολλά και διαφορετικά προϊόν ή υπηρεσίες που μπορεί να παράγει μια εταιρία. (Βενίερης, 1991). Κάθε εταιρία θα πρέπει να γνωρίζει τα στοιχεί που συντελούν στην δημιουργία του κόστους των προϊόντων ή των υπηρεσιών της, καθώς και το ύψος τους. Για αυτό το λόγο οργανώνουν με όσο το δυνατών καλύτερό τρόπο Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 20

30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ τα συστήματα κοστολόγησης. Τα συστήματα κοστολόγησης που χρησιμοποιούν οι εταιρίες δεν είναι ίδια μεταξύ τους, κάθε εταιρία το προσαρμόζει έτσι ώστε να ικανοποιούν τις απαιτήσεις της. (Πετροπούλου- Ασβεστά, 2008). 2.2 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΚΟΣΤΟΛΌΓΗΣΗΣ. Με την βοήθεια της κοστολόγησης οι εταιρίες ακολουθούν μια σωστή στρατηγική διαμόρφωσης των τιμών, λαμβάνοντας πάντα υπόψη και τις τιμές των ανταγωνιστών. Με τις πληροφορίες που λαμβάνουν οι εταιρίες από την κοστολόγηση συντελούν στην λήψη των κατάλληλων αποφάσεων από την διοίκηση, σχετικά με την παραγωγική πορεία της εταιρίας. Μια από της σημαντικότερες πληροφορίες για την λήψη των αποφάσεων είναι το αποτέλεσμα της χρήσης, το οποίο θα πρέπει να έχει υπολογιστεί με ακρίβεια. Για να υπολογίσουμε με ακρίβεια το αποτέλεσμα της χρήσης θα πρέπει να κάνουμε σωστή αποτίμηση των προϊόντων και των πωληθέντων αλλά και αυτόν που έχουν παραμείνει. Οι εταιρίες θα πρέπει σε τακτά χρονικά διαστήματα να ελέγχουν την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας της παραγωγής. Οι εταιρίες που έχουν αυτή την δυνατότητα είναι αυτές που χρησιμοποιούν το σύστημα της πρότυπης κοστολόγησης, συγκρίνοντας το πραγματικό με το πρότυπο κόστος. Όταν το πραγματικό κόστος είναι μεγαλύτερο από το πρότυπο τότε προκύπτουν αρνητικές αποκλίσεις και το αντίθετο. Οι αποκλίσεις αυτές, είτε είναι θετικές είτε αρνητικές, θα πρέπει να αναλυθούν λεπτομερειακά έτσι ώστε να εντοπιστούν τα αίτια που της προκάλεσαν. Ο σωστός υπολογισμός του κόστους αποτελεί το σημαντικότερο εργαλείο πληροφορήσεις για τα διευθυντικά στελέχη. Αυτές οι πληροφορίες για να αξιοποιηθούν με το καλύτερο τρόπο θα πρέπει να οργανώνονται σε ένα σύστημα Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 21

31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ κοστολόγησης έτσι ώστε η διοίκηση να λάβει τις σωστές αποφάσεις. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η διοίκηση λαμβάνει υπόψη της μόνο τις συγκεκριμένες αποφάσεις σχετικά με το κόστος. (Πετροπούλου- Ασβεστά, 2008). Η επιτυχία της κοστολόγησης προϋποθέτει ακριβή γνώση τη διάρθρωσης της εταιρίας, της πραγματοποιούμενης παραγωγικής διαδικασία των προϊόντων και υπηρεσιών που παράγονται. (Βαλκάνα, 2009). Σκοπός της διοίκησης μια εταιρίας είναι να την διοικήσει με το ποίο αποτελεσματικό τρόπο. Και αυτό θα το πετύχει εφόσον έχει όσο ο δυνατόν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους παράγοντες που επηρεάζουν. (Βενίερης, 1991). Πιο αναλυτικά: Η εξεύρεση του ακριβέστερου αποτελέσματος για την εταιρία. Το ακριβές αποτέλεσα και η ακριβής ανάλυση αυτού αποτελεί πολύτιμη αλλά και αναγκαία πληροφορία για αυτούς που παίρνουν της αποφάσεις σε μία εταιρία. Η ακρίβεια όμως του συνολικού και αναλυτικού αποτελέσματος εξαρτάται από την ακρίβεια αποτίμησης των προϊόντων, για την οποία απαιτείται ακριβή κοστολόγηση. Η άσκηση τιμολογιακής πολιτικής Αν οι τιμές πωλήσεως των προϊόντων ή των υπηρεσιών μιας εταιρίας διαμορφώνονται με βάση το κόστος παραγωγής αυτών, τότε η ακριβείς κοστολόγηση αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την άσκηση της ενδιάμεσης τιμολογιακής πολιτικής. Η ακριβής κοστολόγηση επιτρέπει στην εταιρία τον εντοπισμό των ζημιογόνων προϊόντων ή υπηρεσιών και την σταθμίσει τους προς το όφελος της εταιρίας. Ο έλεγχος της αποτελεσματικότητας της παραγωγικής διαδικασίας Το πρότυπο κόστος που στηρίζεται στις προκαθορισμένες ποσότητες και στις Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 22

32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ προκαθορισμένες τιμές των αναλωμένων ποσοτήτων, αποτελεί το ισχυρότερο όργανο ελέγχου για τα διοικητικά στελέχη. Ο έλεγχος γίνεται με την σύγκριση του κόστους που πραγματοποιείται (ιστορικό ή πραγματικό) με το πρότυπο κόστος, καθώς και με την μελάτη και ανάλυση των αποκλίσεων. Η εξεύρεση του βαθμού της παραγωγικής δραστηριότητας στο οποίο η εταιρία επιτυγχάνει το ευνοϊκότερο κόστος. (Σακέλλη, 1997). Η αγορά, δηλαδή οι δυνατότητες της αγοράς που απορροφήσει το προϊόν ή η υπηρεσία που παράγει η εταιρία. Η ανταγωνιστικότητα της εταιρίας, δηλαδή η τιμή ή η ποσότητα των προϊόντων της εταιρίας σε σχέση μα εκείνα που προσφέρουν οι ανταγωνιστές της. Το οικονομικό περιβάλλον, δηλαδή οι διάφορες τάσης των οικονομικών μεγεθών, η φορολογία κλπ. Οι συνθήκες παραγωγής, δηλαδή η παραγωγική δυνατότητα της εταιρίας, οι απαιτήσεις της παραγωγικής διαδικασίας κλπ. Το κόστος. Σκοπός της κοστολόγησης είναι να δώσει στους διευθύνοντες τις απαραίτητες πληροφορίες που έχουν σχέση με τον τελευταίο παράγοντα. (Βενίερης, 1991). 2.3 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ. Βασικός παράγοντας που καθορίζει ένα σύστημα κοστολόγησης σε μια εταιρία είναι η φύση της παραγωγικής διαδικασίας όπως είναι ο τρόπος παραγωγής αλλά και τα στάδια κατεργασίας που συντελούν στην εταιρία.(σακέλλη, 1997). Το σύστημα της κοστολόγησης μιας εταιρίας είναι το σύνολο των συστηματικών επεξεργασιών και Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 23

33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ διαδικασιών που χρησιμοποιούνται για την μέτρηση, καταγραφή και έκθεση των κοστολογικών δεδομένων. Οι πιο διαδεδομένες δραστηριότητες κοστολόγησης είναι οι εξής: 1. Μέτρηση του κόστους. Κατά την διάρκεια της οποίας ο κοστολόγος συλλέγει τα δεδομένα που απατούνται για το προσδιορισμό του κόστους, όπως οι ώρες άμεσης εργασίας. 2. Εσωλογιστική κοστολόγηση (καταγραφή του κόστους). Τα συστήματα κοστολόγησης είναι μέρος της διπλογραφικής λογιστικής, άρα πηγή της πληροφορήσεις είναι τα ακατέργαστα δεδομένα, τα οποία παράχθηκαν από τους εργαζόμενους. Για παράδειγμα ο κοστολόγος μετατρέπει της ώρες εργασίας σε ευρώ που αντιπροσωπεύουν το κόστος της εργασίας. 3. Ανάλυση του κόστους. Η ανάλυση τους κόστους γίνεται από τους κοστολόγους καθώς είναι οι μόνοι σε θέση να αναλύσουν το κόστος για την επίλυση προβλημάτων, την σχεδίαση των λειτουργιών και την παροχή συμβουλών στα στελέχη. Η ανάλυση του κόστους εξαρτάτε από την κατανόηση των μεθόδων μέτρησης της. Οι πληροφορίες από την ανάλυση του κόστους είναι χρήσιμες για τα στελέχη, οι οποίοι της αναλύουν διεξοδικά. 4. Έκθεση του κόστους. Το κόστος παρουσιάζεται σε λεπτομερής εσωτερικές εκθέσεις και γενικές εξωτερικές χρηματοοικονομικές καταστάσεις. Η ετοιμασία των εκθέσεων είναι η επικοινωνία με αυτούς που λαμβάνουν της αποφάσεις. (Παγγείος, 1991). Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 24

34 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Κοστολόγησης ονομάζουμε τον προσδιορισμό κάποιου κόστους και πιο ειδικά του κόστους παραγωγής και διάθεσης των προϊόντων ή των υπηρεσιών με λογιστικές εγγραφές. Σύστημα κοστολόγησης είναι ο μηχανισμός προσδιορισμός του κόστους των προϊόντων ή των υπηρεσιών. Τα βασικότερα συστήματα κοστολόγησης είναι δύο: α) Το σύστημα κοστολόγησης έργου παραγγελίας και β) Το σύστημα κοστολόγησης κατά συνεχούς παραγωγής. (Βαλκάνα, 2009). Το σύστημα κοστολόγησης έργου παραγγελίας. (Job Order Costing System). Το σύστημα αυτό χρησιμοποιείται κυρίως όταν τα προϊόντα που παράγονται είναι ανομοιογενή μεταξύ τους λόγω διαφορετικών πρώτων υλών, της άμεσης εργασίας και των δαπανών που απαιτούνται για την παραγωγή τους. Επίσης, χρησιμοποιείται και σε περιπτώσεις όπου τα προϊόντα που παράγονται είναι κατόπιν παραγγελίας κάποιον πελατών. Υπάρχου έξι βήματα για να εφαρμοστεί το σύστημα αυτό, τα οποία είναι: 1. Προσδιορισμός του έργου. 2. Προσδιορισμός των στοιχείων που επιβαρύνουν άμεσα το κόστος του έργου. 3. Προσδιορισμός των ομαδοποιημένων δαπανών που συνδέονται με το συγκεκριμένο έργο. 4. Επιλογή των βάσεων κατανομής ομαδοποιημένων στοιχείων κόστους στα έργα. 5. Προσδιορισμός του συντελεστή επιβάρυνσής του κόστους του έργου. 6. Προσδιορισμός του κόστους του έργου με την συνάθροιση του άμεσου και έμμεσου κόστους. Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 25

35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Στο σύστημα αυτό εκδίδεται το φύλλο κοστολόγησης για την αναλυτική απεικόνιση του κόστους. (Χλιαράς, 2011). Το σύστημα κοστολόγησης κατά συνεχούς παραγωγής. (Process Costing System). Το σύστημα αυτό χρησιμοποιείται κυρίως όταν τα προϊόντα που παράγονται είναι ομοιογενή μεταξύ τους, παράγονται δηλαδή μαζικά.. (Πετροπούλου,- Ασβεστά, 2008). Στο σύστημα αυτό ο προσδιορισμός του κόστους γίνεται αφού έχει ολοκληρωθεί η παραγωγική διαδικασία, η οποία διέρχεται από διάφορες φάσεις, σε κάθε φάση οι μονέδες του προϊόντος ή της υπηρεσίας είναι ίδιες τόσο ποιοτικά όσο και μορφολογικά και έχουν και ίδιο κόστος σε άμεσα υλικά, έμμεση εργασία και γενικά βιομηχανικά έξοδα. Στο σύστημα αυτό εκδίδεται μια Έκθεση Παραγωγής σε κάθε φάση της παραγωγής με σκοπό την απεικόνιση όλης της δραστηριότητας. Η έκθεση παραγωγής χωρίζεται σε τρία μέρη: 1. Μια κατάσταση ποσοτήτων που δείχνει την ροή των μονάδων. 2. Τον υπολογισμό του κόστους κατά ισοδύναμες μονάδες. 3. Μια περίληψη όλων των ροών του κόστους που εισέρχονται και εξέρχονται από το τμήμα κατά την διάρκεια της περιόδου. (Χλιαράς, 2011). Η διαφορά που υπάρχει στα δύο συστήματα είναι ότι στην μαζική παραγωγή το κόστος υπολογίζεται συνολικά, σε αντίθεση με την εξατομικευμένη. (Πετροπούλου,- Ασβεστά, 2008). Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 26

36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ 2.4 ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΔΥΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ. Ομοιότητες του συστήματος κατά φάση και κατά παραγγελία κοστολόγησης. Επιδιώκουν τον προσδιορισμό του κόστους παραγωγής των προϊόντων και των υπηρεσιών συνολικά και κατά μονάδα. Το κόστος σχηματίζεται από τρία στοιχεία, τα Άμεσα Υλικά, την Άμεση Εργασία και τα Γενικά Βιομηχανικά Έξοδα. Στοχεύουν στο προσδιορισμό του ακριβούς κόστους του προϊόντος ή της υπηρεσίας. Χρησιμοποιούν κοινούς λογαριασμούς της Λογιστικής. Προσδιορίζονται και αποθηκεύονται στους χρησιμοποιημένους λογαριασμούς. Παρέχουν πληροφορίες στο διοικητικά στελέχη σχετικά με το κόστος για τη λήψη αποφάσεων, τον έλεγχο του κόστους και τον προσδιορισμό της δραστηριότητας της εταιρίας. Διαφορές του συστήματος κατά φάση και κατά παραγγελία κοστολόγησης. Κατά φάση κοστολόγηση. Η παραγωγή του προϊόντος αφορά πολλές μονάδες για την κάλυψή παραγγελιών πολλών πελατών. Η διαδικασία παραγωγής του προϊόντος γίνεται από τμήμα σε τμήμα και αφορά πολλές μονάδες. Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 27

37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Το κόστος προσδιορίζεται κατά παραγωγικό τμήμα και αφορά όλη την ποσότητα του προϊόντος. Το κόστος προσδιορίζεται σε κάθε παραγωγικό τμήμα διαιρώντας το ολικό κόστος του τμήματος που παράχθησαν. Κατά παραγγελία κοστολόγηση. Η παραγωγή γίνεται για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένης παραγγελίας. Η παραγόμενη ποσότητα του προϊόντος γίνεται κατά παραγγελία του πελάτη. Το κόστος συγκεντρώνεται και προσδιορίζεται κατά προϊόν για τις μονάδες παραγωγής. Το κόστος προσδιορίζεται κατά παραγγελία πελάτη ανεξάρτητα από τα τμήματα όπου γίνεται η επεξεργασία. Σύστημα κοστολόγησης κατά λειτουργία και προϊόν. Πρόκειται για το κοστολογικό σύστημα που τα προϊόντα παράγονται κατά παρτίδα. Τα προϊόντα αυτά ακολουθούν την ίδια διαδικασία, έχουν το ίδιο κόστος μετατροπής αλλά διαφέρουν στα υλικά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των προϊόντων. Το σύστημα κατά λειτουργία κοστολόγησης προέκυψε από το συνδυασμό των δύο άλλων συστημάτων και αποβλέπει στην κάλυψη των πραγματικών αναγκών. (Βαλκάνα, 2009). Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 28

38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ 2.5 ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ. Η κοστολογική επιστήμη, για τις ανάγκες των εταιριών και γενικά των οικονομικών δραστηριοτήτων, έχει αναπτύξει τα εξής κοστολογικά συστήματα: Σύστημα κοστολόγηση λειτουργίας (Just Time Costing system). Στο σύστημα αυτό ο ρόλος των εργατών είναι διττός, καθώς οι εργάτες είναι άμεσα υπεύθυνοι για την ποιότητα των εισερχόμενων υλικών και σε περίπτωση που υπάρξει ελαττωματικό υλικό θα είναι σε θέση να διακόψουν την παραγωγική διαδικασία έτσι ώστε να αντικατασταθεί το ελαττωματικό υλικό. Γι αυτό το λόγο θα πρέπει να διαθέτουν πολλαπλές δεξιότητες και να είναι ευέλικτοι γιατί μπορεί να κληθούν να χειριστούν όλα τα μηχανήματα της παραγωγικής διαδικασίας. Το σύστημα αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο από εμπορικές όσο και από μεταποιητικές εταιρίες. Η αρχή του συστήματος αυτού είναι ότι οι εταιρίες που το χρησιμοποιούν παράγουν μονάδες προϊόντος ή υπηρεσιών στο βαθμό που απαιτητέ για την κάλυψη της πραγματικής ζήτησης. Σύστημα κοστολόγησης με βάση τις δραστηριότητες (Activity Base Costing System- ABC). Το σύστημα αυτό, όπως αναφέρουν πολλοί συγγραφείς, αποτελεί την απάντηση στο ερώτημα των εταιριών για το προσδιορισμό του ακριβούς κόστους των παραγόμενων προϊόντων ή υπηρεσιών με σκοπό την χρησιμοποίηση του για την λήψη σωστών αποφάσεων. Αυτό που πρεσβεύει το συγκεκριμένο σύστημα είναι η Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 29

39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ κατανομή του έμμεσου κόστους στα παραγωγικά τμήματα καθώς και των καταλογισμό του κόστους στα προϊόντα ή τις υπηρεσίες. Για να έχει πεδίο εφαρμογής το κοστολογικό αυτό σύστημα θα πρέπει να υπάρχουν οι εξής προϋποθέσεις: 1. Το κόστος από κάθε παραγωγικό τμήμα να προέρχεται από ομοιογενής δραστηριότητες. 2. Το κόστος κάθε τμήματος θα πρέπει να είναι ανάλογο της δραστηριότητας. Σύστημα πρότυπης κοστολόγησης (Standard Costing System). Με τον όρο πρότυπο κόστος εννοούμαι το κόστος που δημιουργείται πριν αρχίσει η παραγωγή των προϊόντων ή των υπηρεσιών. Υπάρχει μια μικρή διάκριση αυτού του κόστους σε: Ιδανικά πρότυπα είναι αυτά που μπορούν να πραγματοποιηθούν κάτω από τις καλύτερες περιστάσεις. Βασικά πρότυπα είναι εκείνα που αφήνουν περιθώρια για προβλήματα στα μηχανήματα και να υπάρχουν περίοδοι ανάπαυσης του προσωπικού. Με λίγα λόγια είναι το ακριβός αντίθετό από το ιδανικά πρότυπα. Οι περισσότερες εταιρίες χρησιμοποιούν τα βασικά πρότυπα γιατί, όπως αναφέραμε και πιο πάνω, υπάρχουν περιθώρια για μη κανονικές συνθήκες εργασίας. Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 30

40 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Σύστημα Άμεσης ή Οριακής Μεταβλητής κοστολόγηση (Marginal or Direct Costing System). Το σύστημα αυτό προέκυψε λόγω των ατελειών που προέκυψαν από την εφαρμογή της πρότυπης κοστολόγησης κατά τη διάρκεια υπολογισμού του προϋπολογιστικού κόστους. Το σύστημα αυτό εξασφαλίζει στην διοίκηση πληροφορίες που έχουν να κάνουν με την αγορά ενός προϊόντος. Η εφαρμογή του δεν μπορεί να γίνει σε εταιρίες με εποχιακή δραστηριότητα, γιατί η εταιρία θα πρέπει να παράγει σε περιόδους μειωμένων πωλήσεων με σκοπό να καλύψει την μελλοντική ζήτηση. Με την εφαρμογή της άμεσης ή οριακής κοστολόγησης επιδιώκεται η πραγματοποίηση των παρακάτω στόχων: 1. Ο αποτελεσματικός έλεγχος του πραγματικού κόστους με την απαλλαγή των επιδράσεων της απασχόλησης. 2. Απαλλαγή από τις σταθερές δαπάνες με σκοπό τον ακριβέστερο προσδιορισμό του κόστους παραγωγής και του κόστους πωληθέντων. 3. Η εφαρμογή της συντηρητικότητας για το προσδιορισμό των ετήσιων αποτελεσμάτων. 4. Την διευκόλυνση στην λήψη αποφάσεων σχετικά με την άσκηση της τιμολογιακής πολιτικής. Σύστημα πλήρους κοστολόγησης (Full absorption Costing System). Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 31

41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 : ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ Στο σύστημα της πλήρους κοστολόγησης, σε αντίθεση με το σύστημα της οριακής κοστολόγησης, οι δαπάνες από την λειτουργία της παραγωγής ενσωματώνονται στο κόστος των παραγόμενων προϊόντων ή των υπηρεσιών, τόσο οι σταθερές όσο και οι μεταβλητές. Η πλήρης κοστολόγηση είναι το σύστημα που εφαρμόζεται στα πλαίσια των λογιστικών αχών της χρηματοοικονομικής λογιστικής κατά την κατάρτιση των ετήσιων λογιστικών καταστάσεων ισολογισμού και αποτελεσμάτων χρήσης. Η μέθοδος αυτή βρίσκεται σε αρμονία με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα. (Χλιαράς, 2011). 2.6 ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗΣ. Όποιο σύστημα κοστολόγησης κι αν εφαρμόσει μια εταιρία για να είναι αποτελεσματικό θα πρέπει να ακολουθήσει κάποια βήματα κατά την διάρκεια της εφαρμογής του. Τα βήματα είναι τα εξής: 1. Η αναγνώριση και ο καθορισμός των πηγών κόστους. Το πρώτο σημαντικό βήμα για το σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός συστήματος κοστολόγησης είναι οι δραστηριότητες που θα αποτελέσουν το πυρήνα του συστήματος. Ο πιο συνήθης τρόπος για την αναζήτηση και ανάδειξη αυτών των δραστηριοτήτων είναι μια συνέντευξη μεταξύ των υπευθύνων υλοποίησης του έργου με τους επικεφαλής των τμημάτων με σκοπό την περιγραφή των κυρίων δραστηριοτήτων. 2. Η άμεση ανίχνευση των Γ.Β.Ε. και τα αντικείμενα κόστους. 3. Η ανάθεση του κόστους στα κέντρα κόστους. Το πρώτο στάδιο ανάθεσης του κόστους σε ένα σύστημα κοστολόγησης είναι η διαδικασία ανάθεσης των Γ.Β.Ε. στα κέντρα κόστους. Πτυχιακή Εργασία : Στάικου Ευλαμπία Σελίδα 32