ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Σχέδιο Δράσης για την Ζώνη Ειδικής Προστασίας «GR Δυτική Μήλος, Αντίμηλος, Πολύαιγος και νησίδες»

Transcript

1 ΕΡΓΟ: «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας» ΦΑΣΗ Γ: Σχέδια Δράσης ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Σχέδιο Δράσης για την Ζώνη Ειδικής Προστασίας «GR Δυτική Μήλος, Αντίμηλος, Πολύαιγος και νησίδες» ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΙΔΙΚΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑΣ ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ: Νίκος Προμπονάς ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Τάσος Δημαλέξης Δημήτρης Μπούσμπουρας Θάνος Καστρίτης Αθήνα Οκτώβριος 2009

2 Το έργο «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», χρηματοδοτήθηκε από το «Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον» του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Η πλήρης αναφορά στο παρόν κείμενο είναι: Προμπονάς Ν. (2009). Σχέδιο δράσης για τη Ζώνη Ειδικής Προστασίας «GR Δυτική Μήλος, Αντίμηλος, Πολύαιγος και νησίδες». Στο: Δημαλέξης, Α. Μπούσμπουρας, Δ., Καστρίτης, Θ., Μανωλόπουλος Α. και Saravia V. (Συντονιστές Έκδοσης). Τελική αναφορά προγράμματος επαναξιολόγησης 69 σημαντικών περιοχών για τα πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της Ορνιθοπανίδας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα. This document may be cited as follows: Probonas N. (2009). Action Plan for the Special Protection Area «GR Dutiki Milos, Antimilos, Polyaigos kai nisides». In: Dimalexis A., Bousbouras D., Kastritis T., Manolopoulos A. & Saravia V. (editors). Final project report for the evaluation of 69 Important Bird Areas as Special Protection Areas. Hellenic Ministry for the Environment, Physical Planning and Public Works, Athens. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 1

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΧΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...13 ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 2

4 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το παρόν Σχέδιο Δράσης εκπονήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Πρόγραμμα επαναξιολόγησης 69 Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά για τον χαρακτηρισμό τους ως Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας», το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον του Υπουργείου Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Σκοπός του Σχεδίου Δράσης είναι αποτελεσματική προστασία και διατήρηση της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) «GR Δυτική Μήλος, Αντίμηλος, Πολύαιγος και νησίδες». Για το σκοπό αυτό προτείνονται κατάλληλα διαχειριστικά και θεσμικά μέτρα με βάση τις οικολογικές απαιτήσεις και απειλές των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης της ΖΕΠ. 2. ΣΤΟΧΟΣ Σκοπός του Σχεδίου Δράσης είναι η παροχή γενικών κατευθύνσεων για την αποτελεσματική προστασία και διατήρηση της Ζώνης Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) «GR Δυτική Μήλος, Αντίμηλος, Πολύαιγος και νησίδες», ιδίως σε ότι αφορά τη διατήρηση των ειδών χαρακτηρισμού της. Έτσι, προτείνονται κατάλληλα μέτρα με βάση τις οικολογικές απαιτήσεις και απειλές των ειδών χαρακτηρισμού και οριοθέτησης της ΖΕΠ, με τελικό στόχο την επίτευξη Ικανοποιητικού Καθεστώτος Προστασίας στην περιοχή. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 3

5 3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Η πρόταση οριοθέτησης περιλαμβάνει ολόκληρο το δυτικό μέρος του νησιού της Μήλου και τον υγρότοπο Αλυκή, καθώς και τα νησιά Αντίμηλος και Πολύαιγος και τις βραχονησίδες Ανάνες, Ακραδιές, Πρασονήσι. Άγιος Ευστάθιος, Άγιος Γεώργιος, Μανώλης και Κασέλλες. Στο νησί της Μήλου το ανατολικό όριο είναι η έκταση που περιβάλει την Αλυκή και καταλήγει νοητά στον όρμο Προβατά. Η συνολική έκταση της ΖΕΠ είναι εκτάρια. Από την προτεινόμενη οριοθέτηση εξαιρούνται οι οικισμοί που βρίσκονται εντός της περιοχής με βάση τα νόμιμα όριά τους. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από χαμηλή μακκία και φρύγανα. Υπάρχουν μικρές ζώνες με υψηλή μακκία, ρεματιές με κυπαρίσσια, αγριελιές, κοκκορεβιθιές, συστάδες με θαλασσόκεδρα και λίγα πλατάνια, κυρίως περιμετρικά των βουνών Προφήτης Ηλίας (750 μέτρα υψόμετρο) και Χοντρόβουνο (635 μ.) και των λόφων Κατσιπάρδος (397 μ.), Καλαμαύρος (387 μ.), Φάβας (301 μ.). Επίσης απόκρημνες ακτές και βράχια, σχεδόν σε όλη την ακτογραμμή, όταν δεν διακόπτονται από αμμώδεις κυρίωςπαραλίες και μικρές καλλιεργήσιμες εκτάσεις (κυρίως αμπέλια). Οι σημαντικότεροι υγρότοποι εκτείνονται στο δυτικό τμήμα της Μήλου και είναι η λιμνοθάλασσα Αλυκή, η λίμνη Αχιβαδόλιμνη, η λιμνοθάλασσα Ριβάρι, το έλος Προβατά και η εκβολή του χείμαρρου στα Αγκάθια. Άλλοι μικρότεροι εποχιακοί υγρότοποι υπάρχουν διάσπαρτοι στη Μήλο. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 4

6 Χάρτης 1. Όρια Ζώνης Ειδικής Προστασίας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 5

7

8 Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Σύνταξη σχεδίων δράσης για την προστασία των ειδών προτεραιότητας 4. ΕΙΔΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Πίνακας 1. Είδη χαρακτηρισμού ανά κριτήριο για την Ζώνη Ειδικής Προστασίας «GR Δυτική Μήλος, Αντίμηλος, Πολύαιγος και νησίδες»: A/A Είδη χαρακτηρισμού Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Πιν. Ι Κριτήριο 1 Κριτήριο 2 Κριτήριο 3 Κριτήριο 4 Κριτήριο 5 Κριτήριο Falco eleonorae Μαυροπετρίτης >1% πληθ ΕΕ Πίνακας 2. Είδη οριοθέτησης για την Ζώνη Ειδικής Προστασίας «GR Δυτική Μήλος, Αντίμηλος, Πολύαιγος και νησίδες»: A/A Πιν. Ι Επιστημονική ονομασία Ελληνική ονομασία Είδη οριοθέτησης 14 Phalacrocorax aristotelis Θαλασσοκόρακας 1% ελάχ. αναπ. πληθ. Ελλάδας 93 Hieraaetus fasciatus Σπιζαετός 1% ελάχ. αναπ. πληθ. Ελλάδας ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 6

9 5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae) Καθεστώς προστασίας: Ελληνικός Κόκκινος Κατάλογος Παγκόσμιος Κόκκινος Κατάλογος IUCN Παράρτημα Ι Οδηγίας 79/409 Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Μαυροπετρίτη στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (Dimalexis, Xirouchakis, Portolou, Latsoudis, Karris, Fric, Georgiakakis, Barboutis, Bourdakis, Ivovic, Kominos, Kakalis 2007). Στην περιοχή μελέτης το είδος φωλιάζει σε ικανοποιητικούς αριθμούς στις απόκρημνες ακτές της Μήλου, στις νησίδες Αντίμηλος και Πολύαιγος και στις βραχονησίδες Μεγάλη και Μικρή Ακραδιά, Ανάνες, Πρασονήσι και Άγιος Γεώργιος. Ο πληθυσμός του στην περιοχή μελέτης εκτιμάται σε 219 ζευγάρια (Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, βάση δεδομένων). Ολόκληρο το δυτικό τμήμα του νησιού της Μήλου χρησιμοποιείται ως κύρια περιοχή τροφοληψίας. Οικολογία. Ο Μαυροπετρίτης είναι ένα μεσαίο μεγέθους γεράκι που απαντά σε παράκτιες απόκρημνες και απροσπέλαστες βραχώδεις ακτές, νησίδες και βραχονησίδες, όπου φωλιάζει κυρίως σε μικρές τρύπες. Είναι μεταναστευτικό είδος που ξεχειμωνιάζει στην νότια Αφρική και στην Μαδαγασκάρη. Όταν διαμένει στην Ελλάδα τρέφεται αρχικά με μεγάλα έντομα και κατόπιν -την αναπαραγωγική περίοδο- με μικρά πουλιά. Τους πρώτους μήνες, τέλη Απρίλη-μέσα Ιούλη, παρατηρείται αρκετά μακριά από τους χώρους αναπαραγωγής και σε διάφορα ενδιαιτήματα. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 7

10 Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis) Καθεστώς προστασίας: Ελληνικός Κόκκινος Κατάλογος Σχεδόν Απειλούμενο Παγκόσμιος Κόκκινος Κατάλογος IUCN Παράρτημα Ι Οδηγίας 79/409 Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Θαλασσοκόρακα στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004). Στο Αιγαίο, απαντά το υποείδος Phalacrocorax aristotelis dermarestii που είναι ενδημικό της Μεσογείου. Στην περιοχή μελέτης το είδος φωλιάζει σε μικρούς αριθμούς, όμως δεν έχει πραγματοποιηθεί ακριβής μέτρηση του πληθυσμού. Στις 20/8/2005 καταμετρήθηκαν στην περιοχή μελέτης 91 άτομα του είδους (Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, βάση δεδομένων). Η θαλάσσια ζώνη που περικλείει την περιοχή μελέτης αποτελεί χώρο τροφοληψίας του Θαλασσοκόρακα. Οικολογία. Ο Θαλασσοκόρακας απαντά σε παράκτιες απόκρημνες και απροσπέλαστες βραχώδεις ακτές και σε βραχονησίδες όπου φωλιάζει κυρίως σε τρύπες και βράχια. Είναι ψαροφάγο είδος που τρέφεται στην παράκτια ζώνη. Σπιζαετός (Hieraaetus fasciatus) Καθεστώς προστασίας: Ελληνικός Κόκκινος Κατάλογος Τρωτό Παγκόσμιος Κόκκινος Κατάλογος IUCN Παράρτημα Ι Οδηγίας 79/409 Χ Καθεστώς παρουσίας - πληθυσμός. Ο πληθυσμός του Σπιζαετού στη χώρα μας έχει εκτιμηθεί σε ζευγάρια (BirdLife International 2004). Στην περιοχή μελέτης εκτιμάται ότι αναπαράγονται 1 ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 8

11 με 2 ζευγάρια: α) το 1995 παρατηρήθηκαν 2 ενήλικα και 3 ανήλικα άτομα του είδους να γυροπετούν πάνω από τις βραχονησίδες Ακραδιές (Cebrian και Roussopoulos 1996) αλλά δεν εντοπίστηκε φωλιά του πιθανού ζευγαριού και β) στην Πολύαιγο αναπαράγεται 1 ζευγάρι (ΕΠΜ: Κίμωλος Πολύαιγος. Mom Life 2000). Ολόκληρη σχεδόν η περιοχή μελέτης αποτελεί τυπικό βιότοπο για τον Σπιζαετό: παράκτιοι βράχοι με πολλές κατάλληλες θέσεις φωλεοποίησης, ανοικτές εκτάσεις με φρύγανα και αραιούς θαμνώνες που αποτελούν τυπικούς βιότοπους τροφοληψίας. Υπάρχουν πολλές καταγραφές του είδους στην βορειοδυτική Μήλο αλλά δεν έχει αποδειχθεί φώλιασμα (Γ.Ιωαννίδης, προσ.επικοινωνία). Οικολογία. Ζει σε χαμηλού και μέσου υψομέτρου θερμές ορεινές ή ημιορεινές περιοχές με βράχια, μακί, φρύγανα και λιγότερο σε δάση ή γυμνές εκτάσεις. Φωλιάζει σε απότομα βράχια και σπανιότερα σε δέντρα, και κυνηγάει στα πιο πολλά είδη βιοτόπου εκτός του κλειστού δάσους. Τρέφεται με μεσαίου μεγέθους θηλαστικά και πουλιά και σπανιότερα με ερπετά. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 9

12 6. ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 1 Εισαγωγή ειδών εισβολέων Οχλούσες δραστηριότητες αναψυχής Ανανεώσιμες μορφές ενέργειας: Αιολικά Πάρκα Εξορυκτικές δραστηριότητες: λατομεία-ορυχεία Τυχαία παγίδευση σε αλιευτικά εργαλεία Οικιστική ανάπτυξη, αστική ή εκτός σχεδίου, νόμιμη ή αυθαίρετη 1 Η κατηγοριοποίηση ορολογία των απειλών ακολουθεί την αντίστοιχη του BirdLife International, σύμφωνα και με τις τροποποιήσεις και τις περιγραφές του προγράμματος «Προσδιορισμός συμβατών δραστηριοτήτων σε σχέση με τα είδη χαρακτηρισμού των Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας» (Δημαλέξης κ.α., 2009) ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 10

13 7. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ Γενικές προϋποθέσεις για την ορθή διαχείριση των ελληνικών ΖΕΠ: Εθνικός Συντονισμός Διαχείρισης Παρακολούθησης των ΖΕΠ με κατάλληλο μηχανισμό διοικητικής και επιστημονικής υποστήριξης. Χαρτογράφηση πυρήνων κατανομής και κρίσιμων ενδιαιτημάτων των ειδών χαρακτηρισμού στο σύνολο των ΖΕΠ. Καθορισμός Επιθυμητών Τιμών Αναφοράς για τα είδη χαρακτηρισμού (FRVs) στο σύνολο των ΖΕΠ. Παρακολούθηση πληθυσμιακών τάσεων των ειδών προτεραιότητας των ΖΕΠ. Εθνικά Σχέδια Δράσης για τα είδη χαρακτηρισμού. Απαγόρευση εισαγωγής αλλόχθονων ειδών ή υβριδίων. Χαρτογράφηση και οριοθέτηση υγροτόπων εντός των ΖΕΠ. Απαγόρευση χρήσης μολύβδινων βολίδων στους υγροτόπους. Υποχρέωση εκπόνησης Ειδικής Ορνιθολογικής Μελέτης για τα έργα των κατηγοριών Α1,Α2,Β3 στην διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση ειδικών ομάδων χρηστών της περιοχής. Ειδικά μέτρα για την περιοχή: Μέτρο Εκπόνηση Σχεδίου Διαχείρισης για τη ΖΕΠ. Έλεγχος της επισκεψιμότητας των νησίδων αναπαραγωγής των ειδών χαρακτηρισμού/οριοθέτησης. Καταπολέμηση των αρουραίων στις νησίδες αναπαραγωγής των ειδών χαρακτηρισμού/οριοθέτησης. Εξαίρεση των θέσεων αποικιών του Μαυροπετρίτη από μελλοντικές εξορύξεις. Σχέδιο αποκατάστασης των ανενεργών ορυχείων με βάση τις οικολογικές απαιτήσεις των ειδών χαρακτηρισμού/οριοθέτησης. Προτεραιότητα Υψηλή Υψηλή Υψηλή Υψηλή Υψηλή ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 11

14 Μελέτη του προβλήματος της έμμεσης θανάτωσης των θαλασσοπουλιών από αλιευτικά εργαλεία. Ίδρυση ή επέκταση Καταφυγίων Άγριας Ζωής για τα είδη χαρακτηρισμού της ΖΕΠ. Θεσμικός έλεγχος της τουριστικής και οικιστικής ανάπτυξης στην παράκτια ζώνη της προτεινόμενης ΖΕΠ. Έλεγχος της λαθραλιείας, προστασία των ιχθυαποθεμάτων και χαρακτηρισμός των βασικών πεδίων διατροφής ως αλιευτικά καταφύγια ή θαλάσσια πάρκα. Ενδιάμεση Υψηλή Ενδιάμεση Ενδιάμεση ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 12

15 8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Bourdakis S. & Vareltzidou, S Greece pp In Heath, M. F. and Evans, M. I., eds Important Bird Areas in Europe: Priority sites for conservation. 2: Southern Europe. Cambridge, UK: BirdLife International. BirdLife Conservation Series No. 8, p Cebrian, D. and Roussopoulos, G Ornithological survey to the islands and islets among Antimilos and Amorgos, South Cyclades. Athens: Hellenic Ornithological Society. Dimalexis A., S. Xirouchakis, D. Portolou, P. Latsoudis, G. Karris, J. Fric, P. Georgiakakis, C. Barboutis, S. Bourdakis, M. Ivovic, T. Kominos, E. Kakalis, The status of Eleonora s Falcon (Falco eleonorae) in Greece. Journal of Ornithology, 149:1, pp Ioannidis, I., and M. Dimaki (compilers) Important Bird Areas in Greece: 152. Western Milos, Antimilos and Polyegos islands. In: Bourdakis S. & Vareltzidou S. (compilers). Important Bird Areas in Greece Database. Hellenic Ornithological Society, BirdLife International. (unpublished report) Legakis A., Sphenthourakis S., and C. Adamopoulou A contribution to the knowledge of the vertebrate fauna of Milos island (Kyklades, Greece). Newsletter of the Hellenic Zoological Society 30: 5-7 Magioris, S. N The avifauna of the Cyclades. Hellenic Zoological Archives 2: Magioris, S. N. and Sfenthourakis, S Some aspects on the avifauna on the uninhabited islets of Greece. Bios (Macedonia, Greece) 2, Watson, G. E Ecology and evolution of passerine birds on the islands of the Aegean Sea. New Haven, USA: Yale University (Ph.D. thesis). Xirouchakis, S. and N. Lyrintzis Mission dans 1' ile de Milos, mars et avril Ιn: Inventaire de lα Faune de Grece. Milieux humides insulaires: Egee occidentale et centrale. Condenses des rapports des missions. Biol. gallo-hellen. 19: 103. ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 13

16 Γιαννάτος, Γ Ορνιθοπανίδα της Μήλου. Στο: Ετήσια έκθεση αποτελεσµάτων του Προγράµµατος Παρακολούθησης Παραµέτρων Φυσικού Περιβάλλοντος στη Δυτική Μήλο. Αναπτυξιακή Εταιρεία Κυκλάδων Α.Ε. Σελ Δημαλέξης Α., E. Μπουρδάκης και Έλενα Χατζηχαραλάμπους Προδιαγραφές οριοθέτησης Ζωνών Ειδικής Προστασίας. ΥΠΕΧΩΔΕ, Αθήνα και Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη. 117 σελ. + i παράρτημα. Δημαλέξης Τ., Καστρίτης Θ., Μανωλόπουλος Α., & Κ. Γρίβας Προσδιορισμός συμβατών δραστηριοτήτων σε σχέση με τα είδη χαρακτηρισμού των Ζωνών Ειδικής Προστασίας της ορνιθοπανίδας. Τελική Έκθεση, ΥΠΕΧΩΔΕ. ΕΠΜ 2000:Ειδική περιβαλλοντική μελέτη προγράμματος βιοτόπου οχιάς Μήλου. ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ. ΕΠΜ: Κίμωλος Πολύαιγος. Mom (Life) ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ. Ζαλίδης, Γ και Α. Μαντζαβέλας (Συντ.) Απογραφή των ελληνικών υγροτόπων ως φυσικών πόρων (πρώτη προσέγγιση). ΕΚΒΥ. Κατσαδωράκης Γ. και Κ. Παραγκαμιάν Απογραφή των υγροτόπων των νησιών του Αιγαίου: Ταυτότητα, οικολογική κατάσταση και απειλές. Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση WWF Ελλάς, Αθήνα, σσ 392. Παπακωνσταντίνου, Κ. (συντάκτης) Ορνιθολογικά Στοιχεία για το Τυποποιημένο Δελτίο Δεδομένων της υποψήφιας ΖΕΠ «Δυτική Μήλος, Αντίμηλος και Πολύαιγος» με κωδικό ΣΠΠΕ GR152. ΕΟΕ:Παραδοτέο Προγράμματος «Άμεσες ενέργειες για την προστασία έξη ειδών αρπακτικών» - ΥΠΕΧΩΔΕ, Δ/νση Περιβαλλοντικού Σχεδιασμού, ΤΔΦΠ. Σιογκόλεφ, Ι. & Δηµάκη, Μ Ορνιθοπανίδα της Μήλου. Στο: Τελική Εκθεση Εργου «Πρόγραµµα Βιοτόπου Οχιάς Μήλου». Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. Σελ Χανδρινός Γ., Καστρίτης Θ Πουλια Στο: Α. Λεγάκις & Π. Μαραγκού (επιμ.) (2009). Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας. Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία. Αθήνα (υπό έκδοση). ΔΗΜΑΛΕΞΗΣ ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΡΑΣ Κοινοπραξία 14