Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιας Ζώνης στην κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης

Transcript

1 Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιας Ζώνης στην κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης Κάποιες βασικές Αρχές Ευρεία "σφαιρική" προοπτική (θεματική και γεωγραφική): όχι αποσπασματική λήψη αποφάσεων/στρατηγικές προσεγγίσεις. Αλληλεπίδραση/αλληλεξάρτηση φυσικών συστημάτων και ανθρωπογενών δράσεων. Η διαχείριση της παράκτιας ζώνης πρέπει πάντοτε να λαμβάνει υπόψη τόσο το θαλάσσιο όσο και το χερσαίο τμήμα της παράκτιας ζώνης (ενιαίο θαλάσσιο μέτωπο), καθώς και τις λεκάνες απορροής που καταλήγουν σε αυτήν (Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά 60/2000) Μακροπρόθεσμη προοπτική: αρχή βιώσιμης ανάπτυξης/ανάγκες μελλοντικών γενεών. Επιλογές που δεν θα δημιουργήσουν προβλήματα στο μέλλον Προσαρμοστική διαχείριση στο πλαίσιο μιας σταδιακής διαδικασίας: Η διαδικασία της ΟΔΠΖ απαιτεί συνεχή παρακολούθηση ώστε να μπορεί να ρυθμίζεται μέσω της προσαρμοστικής διαχείρισης, ακολουθώντας την εξέλιξη των προβλημάτων και της γνώσης. Δεν θα επιλύσει άμεσα όλα τα προβλήματα. Ανάδειξη της τοπικής ιδιαιτερότητας: Η ΟΔΠΖ πρέπει να βασίζεται στην ενδελεχή κατανόηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της υπό εξέταση περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της αντίληψης των ειδικών πιέσεων και των παραγόντων που επηρεάζουν τη δυναμική της. Αναγκαιότητα καταγραφής και διάθεσης όλων των δεδομένων σε αυτούς που λαμβάνουν τις αποφάσεις. Εκμετάλλευση των παραδοσιακών γνώσεων αναφορικά με τη διαχείριση Λειτουργία σε συνάρτηση με τις φυσικές διεργασίες: σχεδιασμός με βάση τη δυναμική και τις διεργασίες των οικοσυστημάτων. Σεβασμός της φέρουσας ικανότητας μέσω της θέσπισης ορίων που θέτει η φύση (στην περίπτωση μας βέβαια είναι δύσκολο, δεδομένο ότι η φέρουσα ικανότητα του λεκανοπεδίου της Αττικής έχει προ πολλού ξεπεραστεί κατά πολύ) Συμμετοχικός σχεδιασμός: Η συνεργατική συμμετοχή συμβάλλει στον προσδιορισμό των πραγματικών προβλημάτων, αξιοποιεί την τοπική γνώση, οικοδομεί δεσμεύσεις και επιμερίζει τις ευθύνες. Δύναται να περιορίσει τις αντιθέσεις μεταξύ των ενδιαφερομένων και να οδηγήσει σε περισσότερο υλοποιήσιμες λύσεις Υποστήριξη & συμμετοχή όλων των αρμοδίων διοικητικών φορέων: Οι διοικητικές πολιτικές, τα προγράμματα και τα σχέδια (χρήση της γης, ενέργεια, τουρισμός, περιφερειακή ανάπτυξη κλπ.) ορίζουν το πλαίσιο για τη διαχείριση των παράκτιων περιοχών και των φυσικών τους πόρων. Ανάληψη υποχρεώσεων σε όλα τα επίπεδα και τους τομείς της διοίκησης. Αναγκαιότητα θεσμικών/κανονιστικών παρεμβάσεων, παροχή και συνεχή εμπλουτισμό δεδομένων Αξιοποίηση ενός συνδυασμού μέσων: αξιοποίηση/συνδυασμός πολλαπλών μέσων, συμπεριλαμβανομένου ενός συνδυασμού νομικών και οικονομικών μέσων, προαιρετικών συμφωνιών, παροχής πληροφοριών, τεχνολογικών λύσεων, έρευνας και εκπαίδευσης

2 Κύριες Πιέσεις Παράκτιου Μετώπου Αττικής Ρύπανση από αστικά, βιομηχανικά, αναψυχής λύματα και σκουπίδια/μπάζα ατμοσφαιρική ρύπανση αφού το τείχος κτιρίων που βρίσκεται κατά μήκος της παράκτιας ζώνης εμποδίζει πλέον την ευεργετική είσοδο της θαλασσιάς αύρας στο εσωτερικό της πόλης και επιδρά αρνητικά στο μικρόκλιμα (διάχυση ατμ ρύπανσης, δροσισμός πόλης, ανανέωση αέρα) οπτική ρύπανση (παράνομες διαφημιστικές πινακίδες πινακίδες καταστημάτων, εγκαταλελειμμένα κτήρια, κ.ά), θόρυβος (κυρίως από αυτοκίνητα), ελλιμενισμός Η άναρχη δόμηση, αποτέλεσμα της έλλειψης χωρικού και χωροταξικού σχεδιασμού, αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό σε όλο το μήκος του παράκτιου μετώπου της Αττικής. Πέραν των περιβαλλοντικών προβλημάτων (αλλαγή της λεπτής ισορροπίας του παράκτιου οικοσυστήματος με επιπτώσεις στη χλωρίδα και την πανίδα), έχει ως αποτέλεσμα την αλλοίωση των αρχιτεκτονικών χαρακτηριστικών των περιοχών. Παράλληλα, με διάφορα έργα (μπαζώματα, εκτροπές, κτίσματα κ.ά) άλλαξαν οι χρήσεις γης και η κατάσταση των ακτών. Προσέλκυση επισκεπτών (ιδιαιτέρως με αυτοκίνητο) πέραν της φέρουσας ικανότητας της περιοχής δεδομένου ότι το παράκτιο μέτωπο αποτελεί πόλο έλξης για τους κατοίκους ολόκληρου του λεκανοπεδίου της Αττικής (η αύξηση του πληθυσμού του οποίου έχει αυξηθεί δραματικά) Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής αναμένεται να είναι πολύ έντονες στις παράκτιες περιοχές, ιδιαίτερα όπου οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι πάνω στην ακτογραμμή. Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα εντείνει φαινόμενα όπως η διάβρωση φαινόμενο που παρατηρείται σε αρκετά σημεία του παράκτιου μετώπου της Αττικής. Σε αυτό συμβάλλουν και η κακή χρήση γης και ο λάθος σχεδιασμός πολλών παράκτιων έργων.

3 Επιπρόσθετα άμεσα Θέματα προς επίλυση Αλλοίωση και συρρίκνωση φυσικών οικοσυστημάτων που προϋπήρχαν λόγω της άναρχης δόμησης και της αλλαγής των χρήσεων γης, αλλά και έργων (όπως εκτροπές, καναλοποιήσεις, μπαζώματα κλπ). Βέβαια ένα πολύ μεγάλο τμήμα της σημερινής ακτογραμμής είναι αποτέλεσμα επιχωματώσεων υπάρχουν ακόμα φυσικά οικοσυστήματα ή σε άλλες περιπτώσεις η φύση έχει ανακτήσει περιοχές. Οι περιοχές αυτές θα πρέπει να αναδειχθούν και να προστατευθούν. Παράλληλα, θα πρέπει να σταματήσει οποιαδήποτε οικοδομική δραστηριότητα κατά μήκος των ακτών, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να μεταφερθούν σε απόσταση από τη θάλασσα κτίσματα και δραστηριότητες, όπου αυτό είναι εφικτό. Συχνές πλημμύρες που συνδυάζονται και με συσσωρευμένα βιομηχανικά και αστικά λύματα που μεταφέρονται από Κηφισό καθώς και με παράνομες συνδέσεις σε Ιλισσό και ρέμα Πικροδάφνης. Μειωμένη πρόσβαση του κοινού Παρεμβάλλεται δρόμος υψηλών ταχυτήτων μεταξύ των κατοικημένων περιοχών και των ακτών. Συχνά δεν υπάρχουν καθόλου φανάρια/διαβάσεις, αλλά ούτε και οπτική επαφή με τη θάλασσα λόγω υπερυψωμένης Ποσειδώνος. Αναξιοποίητες παράκτιες εγκαταστάσεις, π.χ. Ο.Α., λουτρά Αλίμου κλπ. που θα μπορούσαν να ανοίξουν στο κοινό και να φιλοξενήσουν ήπιες δραστηριότητες συναφείς με το θαλάσσιο μέτωπο Η ασάφεια ως προς το ιδιοκτησιακό καθεστώς επιδεινώνει την κατάσταση. Η έλλειψη συντονισμού και συνεργασίας των διαφορετικών φορέων που εμπλέκονται (Τουριστικά Ακίνητα, Ο.Α., Δήμοι, Νομαρχία, ιδιώτες) επιτρέπει αυθαιρεσίες, τεχνικά έργα που δεν συνάδουν με το περιβάλλον και ανάπτυξη οχλουσών δραστηριοτήτων και πριμοδοτεί την άναρχη δόμηση. ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΚΤΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ ΣΤΗΝ ΑΤΤΙΚΗ Η αναβάθμιση του παράκτιου μετώπου της Αττικής απαιτεί τη διαμόρφωση ολοκληρωμένης πολιτικής που θα προκύψει μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες, με στόχους, χρονοδιαγράμματα μέτρα και ρυθμίσεις που θα οδηγήσουν στη σταδιακή αλλαγή της σημερινής κατάστασης στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης διαχείρισης που θα λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες του περιβάλλοντος, αλλά και των τοπικών κοινωνιών, και παράλληλα θα το μετατρέψει σε χώρο αναψυχής για τους κατοίκους ολόκληρου του λεκανοπέδιου με παράλληλη αναγέννηση της φύσης όπου αυτό είναι εφικτό πλέον. Στόχος των όποιων παρεμβάσεων θα πρέπει να είναι η διατήρηση και ανάδειξη των φυσικών οικοσυστημάτων και η αποκατάσταση περιοχών που έχουν υποστεί μεγάλες αλλοιώσεις, καθώς και η παράδοση της χρήσης τους στο κοινό, υπό όρους. Παράλληλα η επίτευξη διασύνδεσης του παράκτιου μετώπου με τον αστικό ιστό, καθώς η ανάδειξη του αρχαιολογικού πλούτου της περιοχής.

4 Μεθοδολογία: Συλλογή όλων των μελετών/ερευνών/προτάσεων που έχουν γίνει τα προηγούμενα χρόνια και η εκπόνηση νέων όπου απαιτείται και η χρήση τους για το σχεδιασμό ολοκληρωμένων παρεμβάσεων, καθώς και συνεχής επικαιροποίηση στοιχείων για την κατάσταση των οικοσυστημάτων και τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Συγκέντρωση όλων των απαιτούμενων επιστημονικών στοιχείων και πραγματοποίηση ολοκληρωμένης μελέτης σχετικά με την εξέλιξη της ακτογραμμής, ενώ απαιτείται και κατάρτιση χαρτών επικινδυνότητας πλημμύρας. Όλα τα παραπάνω αποτελούν αναγκαία εφόδια για την κατάστρωση περαιτέρω στρατηγικής (δημιουργία ζωνών εκτόνωσης (buffer zones), απόσυρση δραστηριοτήτων και υποδομών σε απόσταση από τη θάλασσα, και την κατασκευή υποδομών που δεν θα επηρεάζουν την ακτή για την υποστήριξη δραστηριοτήτων στην παραλία/θάλασσα.) Δημιουργία φορέα διαχείρισης ολόκληρης της παράκτιας ζώνης στην Αττική που θα διασφαλίζει συνοχή και συνέχεια στις πολιτικές και τις δραστηριότητες (συμμετέχουν ΟΤΑ, ΜΚΟ, τοπικοί φορείς), αλλά και τον συντονισμό μεταξύ των διαφορετικών υπουργείων και άλλων θεσμικών φορέων που εμπλέκονται στην περιοχή, στη βάση του Σχεδίου για την Ολοκληρωμένη Διαχείριση. Οργανωμένη διαβούλευση, απόδοση ορισμένου ρόλου σε φορείς στο πλαίσιο ενιαίου σχεδιασμού, και συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση ενός Σχεδίου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης της Παράκτιας Ζώνης Αττικής (Σχέδιο ΟΔΠΖΑ) όπου θα δέσουν μεταξύ τους πολιτικές, δραστηριότητες και μέτρα στα οποία εμπλέκονται διαφορετικά υπουργεία και φορείς θεσμοί, θα τεθούν χρονοδιαγράμματα και θα διασφαλιστούν οικονομικά και άλλα εργαλεία εφαρμογής. Συνεργασία με ΜΚΟ, σχολεία, τοπικούς φορείς για μεγάλη παρέμβαση αναγέννησης της περιοχής. Θεσμοθέτηση και εφαρμογή μιας σειράς θεσμικών, διοικητικών και διαχειριστικών μέτρων καθώς και οικονομικά και άλλα εργαλεία εφαρμογής, με συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και ανάληψη δραστηριοτήτων που θα αποτελέσουν τα ρυθμιστικά εργαλεία για τη βελτίωση της σημερινής κατάστασης.

5 Θεσμικά μέτρα Διαμόρφωση και θεσμοθέτηση Σχεδίου Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιας Ζώνης Αττικής Ξεκαθάρισμα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος Ορισμός συμμετοχικού φορέα/ων βιώσιμης διαχείρισης του παράκτιου μετώπου Δημόσια ανάκτηση περιοχών και υλοποίηση του Σχεδίου ΟΔΠΖΑ Διοικητικά μέτρα Θεσμοθέτηση συντονισμός αρμοδιοτήτων Λειτουργία ελεγκτικών μηχανισμών Διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα της παράκτιας ζώνης Υιοθέτηση της αρχής: «Ελεύθερη, χωρίς κόστος, πρόσβαση στις ακτές, πληρωμή μόνο για υπηρεσίες που προσφέρονται» Διαχειριστικά μέτρα Καταγραφή και ορισμός χρήσεων γης και πιέσεων Προστασία και διατήρηση φυσικών οικοσυστημάτων Προστασία και αποκατάσταση των ακτών και πρόληψη/περιορισμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής Επανασύνδεση της πόλης με τη θάλασσα Αξιοποίηση ελεύθερων χώρων, προσβάσιμων για το κοινό Χρήση ΜΜΜ και ποδηλάτου για μετακίνηση στην παραλιακή Επανασύνδεση λεκανοπεδίου με την παραλιακή Εκτίμηση φέρουσας ικανότητας των παράκτιων περιοχών έλεγχος έντασης επισκεψιμότητας Αξιοποίηση εγκαταλειμμένων εγκαταστάσεων

6 Παράκτιο Μέτωπο Αττικής : ειδικές παρεμβάσεις Γενική πρόταση: Τοποθέτηση μικρών ανεμογεννητριών κατά μήκος της παράκτιας ζώνης, ιδιαίτερα σε σημεία όπου υπάρχουν ήδη αστικές δραστηριότητες (στάδια, μαρίνες, κτίρια) Στάδιο Ειρήνης & Φιλίας Εκβολές Κηφισού / Παραλία Μοσχάτου Εκβολές Ιλισσού Επιστροφή φύσης στις εκβολές του Κηφισού και Ιλισού. Καθαρισμός των νερών και αποκατάσταση σε όλο το μήκος του ποταμού ώστε να μην μεταφέρονται στη θάλασσα και την παράκτια ζώνη ρύποι και απόβλητα κάθε είδους. Δημιουργία οικολογικού πάρκου και κέντρου ενημέρωσης στις εκβολές και την ευρύτερη περιοχή, αποκατάσταση φυσικών λειτουργιών. Περιβαλλοντικές παρεμβάσεις στις μπαζωμένες περιοχές του Μοσχάτου και των εκβολών του Ιλισσού. Δημιουργία ποδηλατικών διαδρομών μέσα στο χώρο, αστικών κήπων σε κτήματα που θα παραχωρούνται μόνο για χρήση (όχι ιδιοκτησία σε κατοίκους της ευρύτερης περιοχής), δημιουργία πάρκου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (τα έσοδα θα χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση της διαχείρισης της περιοχής), κέντρου περιβαλλοντικής ενημέρωσης. Φαληρικό Δέλτα, Φλοίσβος και πρώην Ιππόδρομος / Μαρίνα Φλοίσβου έως Μαρίνα Αλίμου Σύνδεση Ιππόδρομου με παράκτιο μέτωπο (βύθιση δρόμων) Αισθητικές παρεμβάσεις στα υπάρχοντα κτίρια και κάλυψή τους με πράσινες στέγες, ώστε να ενσωματωθούν στο γύρω περιβάλλον. /Αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί με εθελοντικές προσφορές κατάθεση ιδεών Βελτίωση περιβαλλοντικής διαχείρισης των μαρινών και της γύρω περιοχής. Υποχρεωτική παράδοση λαδιών μηχανών και απορριμμάτων για ανακύκλωση. Εντατικοποίηση ελέγχων για παράδοση μπαταριών και άλλων υλικών για ανακύκλωση. Παραλία Αγ. Κοσμά και παλιό αεροδρόμιο/ Παλιό αεροδρόμιο έως Βουλιαγμένη (παραλίες Γλυφάδας και Βούλας) Παραλία Αγ. Κοσμά και παλιό αεροδρόμιο υπογειοποίηση της Ποσειδώνος Από τέλος παλιού αεροδρομίου έως Βουλιαγμένη (υπάρχουν κλεισμένες με κάγκελα παραλίες, μαγαζιά, μαρίνες Παραμένει η ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη στη Γλυφάδα) Δημιουργία ποδηλατικών διαδρομών μέσα στο χώρο του παλιού αεροδρομίου Ελληνικού, συνδυασμός πάρκου και αστικών κήπων σε κτήματα που θα παραχωρούνται μόνο για χρήση (όχι ιδιοκτησία) σε πολίτες που ανήκουν σε χαμηλά εισοδηματικά

7 στρώματα. Προγράμματα εξυγίανσης του εδάφους από τυχόν παρουσία ρύπων λόγω αεροδρομίου. Δημιουργία πάρκου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (αιολικό και φωτοβολταϊκό) (τα έσοδα θα χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση της διαχείρισης της περιοχής). Δημιουργία Κέντρου Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης για ΑΠΕ, νερό, απορρίμματα, βιοποικιλότητα, παράκτια ζώνη σε συνεργασία με περιβαλλοντικές ΜΚΟ και την εκπαιδευτική κοινότητα. Διαμόρφωση ενός μικρού διαδραστικού μουσείου ( μη κερδοσκοπική εταιρεία με τη συμμετοχή δήμων και περιβαλλοντικών κοινωνικών φορέων) για παιδιά ώστε να εκπαιδεύονται σε θέματα βιολογίας, χημείας, φυσικής, υδροδυναμικής, αεροδυναμικής, γεωλογίας αλλά και σε δεξιότητες ικανότητες. Διαμόρφωση κατάλληλων μικρών χώρων και στήριξη καλλιτεχνικών εκδηλώσεων όπως γίνεται σε ευρωπαϊκά πάρκα. Αισθητικές παρεμβάσεις στα υπάρχοντα κτίρια (όσα κριθεί ότι πρέπει να παραμείνουν) και κάλυψή τους με πράσινες στέγες, ώστε να ενσωματωθούν στο γύρω περιβάλλον. Αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί με εθελοντικές προσφορές κατάθεση ιδεών Βουλιαγμένη έως Αγ.Μαρίνα / Από Βουλιαγμένη έως και Παλαιά Φώκαια Δευτερεύουσα κατοικία, ημιαστικό περιβάλλον, η οικιστική δραστηριότητα αναπτύσσεται προς το βουνό, έλλειψη σύνδεσης με την ακτή δρόμος υψηλών ταχυτήτων)