Η παροχή τεχνολογικών υπηρεσιών στην υπηρεσία της ανάπτυξης της χώρας

Transcript

1 1 Η παροχή τεχνολογικών υπηρεσιών στην υπηρεσία της ανάπτυξης της χώρας Θόδωρος Λουκάκης, Επικεφαλής του Γραφείου Μεταφοράς Τεχνολογίας του Ε.Μ.Π. Όπως είναι πλέον πασιφανές στην παγκοσµιοποιηµένη οικονοµική τάξη πραγµάτων, η οικονοµική ευηµερία µιας χώρας µπορεί να βασίζεται στις πλουτοπαραγωγικές πηγές της, στο µορφωτικό επίπεδο των κατοίκων της, στο κόστος της εγχώριας εργασίας και στις ικανότητες των επιχειρηµατιών της, που διαθέτουν τα απαραίτητα κεφάλαια. Στον συσσωρευµένο πλούτο της δηλαδή. Από τα παραπάνω προαπαιτούµενα ευηµερίας η Ελλάδα διαθέτει ελάχιστα και συγκεκριµένα τον ήλιο της και την εξυπνάδα των κατοίκων της. Όχι το µορφωτικό τους επίπεδο! Έτσι, η Ελλάδα ουδόλως θα µπορούσε να χαρακτηριστεί ως «κοινωνία της γνώσης», σε αντίθεση µε πολλές άλλες µικρές Ευρωπαϊκές χώρες, όπως π.χ. η Ολλανδία, η Σουηδία και η ανία. Οι χώρες αυτές παράγουν και ευηµερούν κυρίως επί τη βάση των καινοτοµικών προϊόντων που παράγουν. Αντίθετα στην Ελλάδα ουσιαστικά ουδέν το καινοτοµικό παράγεται! Συµβαίνει όµως οι «έξυπνοι» Έλληνες, όταν αποφασίσουν να αφιερωθούν στις επιστήµες να είναι ιδιαίτερα επιτυχείς. Μία δε απόδειξη της ικανότητας αυτής των Ελλήνων είναι οι επιτυχίες τους στην παλαίστρα των ανταγωνιστικών ερευνητικών έργων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου το ποσοστό των Ελληνικών επιτυχιών είναι πολύ µεγαλύτερο από το ποσοστό του πληθυσµού της χώρας στην Ε.Ε.! Αυτό δε παρόλο που οι Έλληνες ερευνητές ξεκινούν µε ένα άκρως σηµαντικό µειονέκτηµα. ηλαδή, όχι µόνο στερούνται της υποστήριξης της Ελληνικής βιοµηχανίας, πράγµα απαραίτητο για να µπει κανείς σε µεγάλες ερευνητικές κοινοπραξίες, αλλά δεν υφίσταται ουσιαστικά Ελληνική βιοµηχανία, τουλάχιστον του είδους που ενδιαφέρεται για έργα έρευνας και ανάπτυξης. Όµως, τα ευάριθµα ερευνητικά έργα που γίνονται στα Ελληνικά Πανεπιστήµια και Ερευνητικά Κέντρα φέρνουν και γνώση και τεχνολογικά µέσα στη χώρα. Αυτή δε η γνώση σε άλλες χώρες (ακόµη και πολύ µικρές, όπως το Ισραήλ) µετατρέπεται σε χρήµα, µέσω καινοτοµικών επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων. ε θα αναφερθώ εδώ στην πρακτικά απόλυτη αποτυχία της αλληλουχίας «βγάζω λεφτά από καινοτοµικές γνώσεις» στην Ελλάδα. Θα αναφερθώ στη µοναδική «ιστορία επιτυχίας», που εγώ τουλάχιστον γνωρίζω, η οποία σχετίζεται µε την εκµετάλλευση της συσσωρευµένης γνώσης και τεχνολογικών µέσων. Η επιτυχής αυτή δραστηριότητα είναι η συµβολή στην

2 2 ανάπτυξη της χώρας µέσω της παροχής τεχνολογικών υπηρεσιών προς το ηµόσιο (κατά κύριο λόγο) και τον Ιδιωτικό Τοµέα, που γίνεται από τα Πανεπιστήµια και τα Ερευνητικά Κέντρα. Είναι δε ο ορισµός των υπηρεσιών αυτών σύµφωνα µε την Υπουργική Απόφαση ΚΑ/679/ : «η παροχή επιστηµονικών, τεχνολογικών και καλλιτεχνικών υπηρεσιών, η εκπόνηση ειδικών µελετών, η εκτέλεση δοκιµών, µετρήσεων εργαστηριακών εξετάσεων και αναλύσεων, η παροχή γνωµοδοτήσεων, η σύνταξη προδιαγραφών για λογαριασµό τρίτων, ως και άλλες σχετικές υπηρεσίες ή δραστηριότητες που συµβάλουν στη σύνδεση της εκπαίδευσης και της έρευνας µε την παραγωγή». (Οι τρεις επόµενες παράγραφοι είναι παρµένοι από την τεχνική έκθεση µε τίτλο «Τεχνική Έκθεση: Το Γ Μ & ΜΤ σήµερα και στο µέλλον, Τα έργα παροχής υπηρεσιών στο Ε.Μ.Π. και το Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. ( ), Το πληροφοριακό σύστηµα του Γ Μ & ΜΤ», που είναι σχέδιο για ένα από τα παραδοτέα του έργου «Γραφείο ιαµεσολάβησης Ε.Μ.Π.», που χρηµατοδοτείται από τη Γ.Γ.Ε.Τ. και είναι γραµµένη από τους: Κ. Βαβυλώνη,. Τσαουσίδου, Κ. ιακονικολάου, Θ. Λουκάκης).

3 3 1. Ο θεσµός του Γραφείου Μεταφοράς Τεχνολογίας στο Ε.Μ.Π. Ιστορικό Το Γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας του Ε.Μ.Π. (ΓΜΤ Ε.Μ.Π.) ιδρύθηκε το Φεβρουάριο του 1996 µε πρωτοβουλία και υπεύθυνο τον τότε καθηγητή Θόδωρο Λουκάκη. Βρίσκεται δηλαδή σε λειτουργία ήδη έντεκα (11) χρόνια. Κατά τα πρώτα χρόνια, που µπορούν να θεωρηθούν ως δοκιµαστική περίοδος, αναπτύχθηκαν οι δραστηριότητές του και ελέγχθηκαν οι δυνατότητές του. Η σύσταση και η αρχική λειτουργία του ΓΜΤ υποστηρίχθηκε οικονοµικά κυρίως από τη Γενική Γραµµατεία Έρευνας και Τεχνολογίας (Γ.Γ.Ε.Τ), η οποία κάλυψε όλο το λειτουργικό κόστος του ΓΜΤ για τα τρία πρώτα έτη ( ). Παράλληλα, στο πλαίσιο του ΓΜΤ εκτελέστηκε το πρόγραµµα Development of the Industrial Liaison Office of N.T.U.A. ( ) µε χρηµατοδότηση από το πρόγραµµα Innovation της Ε.Ε. και µε συµµετοχή τριών ευρωπαίων ειδικών, στα αποτελέσµατα του οποίου βασίζεται το σηµερινό πλαίσιο λειτουργίας του Γραφείου Μεταφοράς Τεχνολογίας του Ε.Μ.Π. Από τον Ιούλιο του 2000 ( ) το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, αφού είχε προηγηθεί σχετική θετική απόφαση του Πρυτανικού Συµβουλίου, ενέταξε το Γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας στο Τµήµα Γ της Γραµµατείας της Επιτροπής ιαχείρισης Ειδικού Λογαριασµού Ε.Μ.Π. Κατά το πρώτο διάστηµα η λειτουργία του ΓΜΤ περιελάµβανε δύο επάλληλες δραστηριότητες: Την οργάνωση και λειτουργία του Γραφείου στο πλαίσιο του Ιδρύµατος Την ανάπτυξη θεσµικής υποδοµής και τεχνογνωσίας απαραίτητης για τη λειτουργία ΓΜΤ σε Α.Ε.Ι., Τ.Ε.Ι. και Ε.Κ. της χώρας µε επιπλέον χρηµατοδότηση από την Ε.Ε. και την Γ.Γ.Ε.Τ. Ο προϋπολογισµός της πρώτης δραστηριότητας ήταν και της δεύτερης, η οποία έγινε µε συµµετοχή πολλών ειδικών εκτός Ιδρύµατος, , µε χρηµατοδότηση από τη Γ.Γ.Ε.Τ. Σηµειωτέο ότι η δεύτερη δράση είχε ανατεθεί στο Ε.Μ.Π. µε τη συµφωνία των λοιπών ΑΕΙ. Από τις 02/01/2005 έως 31/10/2007, το γραφείο έχει ενταχθεί στο ΕΠΑΝ του Υπουργείου Ανάπτυξης, µε χρηµατοδότηση για 34 µήνες.

4 4 Σκοπός του Γραφείου Μεταφοράς Τεχνολογίας Ε.Μ.Π. Στα Πανεπιστήµια γίνεται εκπαίδευση και έρευνα, αλλιώς Πανεπιστήµια δεν είναι. Το απαιτεί άλλωστε και ο σχετικός νόµος. Ο ίδιος όµως νόµος (ν. 1268/82) ορίζει ότι τα Πανεπιστήµια πρέπει επίσης «να συµβάλλουν στην αντιµετώπιση των αναπτυξιακών αναγκών του τόπου». Άρα, τριπλή η αποστολή των Πανεπιστηµίων: εκπαίδευση, έρευνα, συµβολή στην ανάπτυξη. Προφανώς, η συµβολή των Πανεπιστηµίων στην ανάπτυξη γίνεται µε χρήση τόσο των γνώσεων του προσωπικού τους (που βασίζονται ισοδύναµα στην πείρα και στα ερευνητικά αποτελέσµατα), όσο και στην τεχνολογική υποδοµή τους (εργαστήρια, βιβλιοθήκες, υπολογιστές, λογισµικό κ.α.). Στην Ελλάδα και στο χώρο της τεχνολογίας, συµβαίνει πολλές από τις δυνατότητες του Πολυτεχνείου να είναι µοναδικές στη χώρα. Προφανώς, δεν είναι δυνατό να γίνει αποδοτική και ολοκληρωµένη χρήση τους από το κοινωνικό σύνολο για αναπτυξιακούς σκοπούς µόνο µέσω της (επιτρεπόµενης) άσκησης επαγγέλµατος από τους καθηγητές. Αντίθετα, απαιτείται η οργανωµένη εµπλοκή του Πολυτεχνείου, η οποία γίνεται σύµφωνα προς το νόµο µε τιµολόγια παροχής υπηρεσιών, που υπόκεινται σε Φ.Π.Α. Το Γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας του Πολυτεχνείου έχει ως βασικό σκοπό λειτουργίας τη διευκόλυνση της χρήσης των τεραστίων τεχνολογικών δυνατοτήτων του Ε.Μ.Π. από το κοινωνικό σύνολο. Αυτό µπορεί να γίνει µε δύο τρόπους: α) την εκµετάλλευση της πνευµατικής και βιοµηχανικής περιουσίας του Ιδρύµατος β) την καλύτερη οργάνωση της παροχής τεχνολογικών υπηρεσιών, µε άµεσες επιπτώσεις στην ανάπτυξη της χώρας υστυχώς, τόσο στο Πολυτεχνείο αλλά και στα υπόλοιπα Πανεπιστήµια και τα Ερευνητικά Ιδρύµατα της χώρας, η εκµετάλλευση της διανοητικής περιουσίας τους µέσω π.χ. κατοχυρωµένων ευρεσιτεχνιών, συµµετοχής σε νέες εταιρείες, παραγωγής και διάθεσης προϊόντων και εκχωρήσεων αδειών αξιοποίησης ερευνητικών προϊόντων, βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο και ουσιαστικά µηδενικά έσοδα προκύπτουν από αυτή την πηγή. Αυτό είναι αληθές και για το Ε.Μ.Π., που είναι εθνικός πρωταθλητής στο πεδίο της επιχορηγούµενης έρευνας!

5 5 Αντίθετα, τουλάχιστο στο Πολυτεχνείο, η δραστηριότητα της παροχής τεχνολογικών υπηρεσιών βρίσκεται σε ιδιαίτερα ικανοποιητικό επίπεδο, σε σηµείο που αποτελεί διεθνώς πρωτοποριακό παράδειγµα αξιοποίησης ερευνητικών αποτελεσµάτων. Το νοµικό υπόβαθρο της λειτουργίας του ΓΜΤ Βασικός σκοπός του ΓΜΤ είναι η διευκόλυνση της αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσµάτων που παράγονται στο Ε.Μ.Π. Οι διάφοροι τρόποι της εν λόγω αξιοποίησης περιγράφονται λεπτοµερώς στο άρθρο 23, 3 του Ν. 2741/1999 (όπως τροποποιήθηκε µε το άρθρο 34 του Ν. 2843/2000) και είναι: α) Απευθείας εµπορική αξιοποίηση µε την παραγωγή και διάθεση προϊόντων ή παροχή υπηρεσιών από τον ίδιο φορέα στον οποίο παράγεται γνώση. Στην περίπτωση που ο φορέας είναι ίδρυµα της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, οι δραστηριότητες µπορεί να αναλαµβάνονται από τις εταιρείες αξιοποίησης και διαχείρισης της περιουσίας τους. β) Εκχώρηση εµπορικής αξιοποίησης µε τη διάθεση από το φορέα παραγωγής γνώσης άδειας εµπορικής εκµετάλλευσης της γνώσης, έναντι τιµήµατος που καθορίζεται µε σύµβαση εκχώρησης σε άλλο οργανισµό ή επιχείρηση οποιασδήποτε µορφής. γ) Ίδρυση ή συµµετοχή σε επιχειρήσεις αξιοποίησης είτε µε τη σύσταση από το φορέα παραγωγής της γνώσης θυγατρικής επιχείρησης, οποιασδήποτε µορφής για την εµπορική εκµετάλλευση αυτής, είτε µε τη συµµετοχή του φορέα γνώσης σε από κοινού δραστηριότητα εκµετάλλευσης µε άλλους οργανισµούς ή επιχειρήσεις. δ) Τεχνολογικές επιχειρήσεις επιστηµόνων, τεχνολόγων και ερευνητών µε τη δηµιουργία επιχειρηµατικής δραστηριότητας από τα φυσικά πρόσωπα που παρήγαγαν εµπορικά εκµεταλλεύσιµες γνώσεις, στην οποία µπορεί να συµµετέχει µε οποιονδήποτε τρόπο ο φορέας στον οποίο παράχθηκαν οι γνώσεις, καθώς και τρίτα φυσικά ή νοµικά πρόσωπα. ε) Συντονισµός δύο ή περισσοτέρων από τους ανωτέρω τρόπους ή και µε άλλο τρόπο. Τι είναι και πως λειτουργεί το Γραφείο ιαµεσολάβησης και Μεταφοράς Τεχνολογίας του Ε.Μ.Π. Το ΓΜΤ είναι θεσµοθετηµένο γραφείο του Ε.Μ.Π. και λειτουργεί στο πλαίσιο της Επιτροπής ιαχείρισης Ειδικού Λογαριασµού. Στο πλαίσιο της λειτουργίας του, το ΓΜΤ:

6 6 Αναπτύσσει και εισάγει νέους µηχανισµούς για τη Μεταφορά Τεχνολογίας, για την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσµάτων και για τη διαχείριση / προστασία της βιοµηχανικής και πνευµατικής ιδιοκτησίας Παρέχει υπηρεσίες για τη χορήγηση αδειών ευρεσιτεχνίας και για την κατοχύρωση ευρεσιτεχνιών Υποστηρίζει δράσεις τεχνολογικού marketing και αναπτύσσει δηµόσιες σχέσεις για την προώθηση των τεχνολογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τις Εργαστηριακές Μονάδες Παροχής Υπηρεσιών του Ε.Μ.Π. σε νοµικά ή φυσικά πρόσωπα του δηµόσιου και ιδιωτικού τοµέα Συµβάλλει στην προώθηση και στήριξη εταιρειών τεχνολογικής βάσης (spin offs) ηµιουργεί καινοτοµικά εργαλεία για την αναζήτηση, τον εντοπισµό και την προβολή των δυνατοτήτων/ δεξιοτήτων παροχής τεχνολογικών υπηρεσιών ή άλλων ερευνητικών προϊόντων στο Ε.Μ.Π. (Κατάλογος δυνατοτήτων Εργαστηριακών Μονάδων Παροχής Υπηρεσιών, Κατάλογος δεξιοτήτων ερευνητών, ικτυακή Πύλη µε έξυπνη µηχανή αναζήτησης τεχνολογικών υπηρεσιών) Αποφυγή αθέµιτου ανταγωνισµού Το Ε.Μ.Π. έχει λάβει όλα τα µέτρα ώστε η αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσµάτων και των δεξιοτήτων του προσωπικού του καθώς και η χρήση της υποδοµής του, να µη δηµιουργούν συνθήκες αθέµιτου ανταγωνισµού. Έτσι, στο άρθρο 8 «Βασική και Εφαρµοσµένη Έρευνα» του Εσωτερικού Κανονισµού Λειτουργίας του, αναφέρεται ρητά ότι: «Το Ε.Μ.Π., αυτοπεριοριζόµενο στην ερευνητική αποστολή του, δεν επιτρέπει στα µέλη του την ανάληψη ερευνητικών προγραµµάτων µε σαφή χαρακτήρα µελέτης τρέχουσας τεχνολογίας, δηλαδή συνήθων µελετών που µπορούν να εκτελεσθούν από Τεχνικά Γραφεία. Επίσης δε συµµετέχει σε µειοδοτικούς διαγωνισµούς, παρά µόνο µε έγκριση της Συγκλήτου και εφόσον η σχετική προκήρυξη το επιβάλλει». Αντίθετα, ενθαρρύνεται η συνεργασία µε τεχνικά Γραφεία Μελετών. Συναφή θέµατα ρυθµίζονται και µε το άρθρο 7 «Κανονισµός ιάθεσης Προϊόντος» του Οδηγού Χρηµατοδότησης και ιαχείρισης του Ειδικού Λογαριασµού Κονδυλίων Έρευνας (βλ. άρθρο 3, 2 του Ν. 3027/2002).

7 7 Η δεξαµενή τεχνολογίας του Ε.Μ.Π. και του Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. Στο Ε.Μ.Π. λειτουργεί ένα και µόνο Ερευνητικό Πανεπιστηµιακό Ινστιτούτο, το οποίο ασχολείται µε Συστήµατα Επικοινωνιών και Υπολογιστών. Το ΓΜΤ εξυπηρετεί και το Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. Τόσο το Ε.Μ.Π., όσο και το Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. είναι εθνικοί πρωταθλητές στους τοµείς της εφαρµοσµένης/ επιχορηγούµενης έρευνας και ανάπτυξης, µε παράλληλες διακρίσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό προκύπτει και από τα όσα είπε το 2005 ο τότε Γενικός ιευθυντής Έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ρ. Αχιλλέας Μητσός: «Υπάρχει (στην Ελλάδα) Πανεπιστήµιο (Ε.Μ.Π.) και Ερευνητικό Ινστιτούτο συνδεδεµένο µε το Πανεπιστήµιο αυτό (Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ.), που έχει κατά κεφαλή (εισόδηµα από ανταγωνιστικά ερευνητικά έργα) µεγαλύτερο από οποιοδήποτε άλλο Πανεπιστήµιο της Ευρώπης». Η αντίστοιχη µεγάλη διάκριση του Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. είναι ότι πρόσφατα (2005) ήταν ιδιαίτερα επιτυχές στην απόκτηση έργων από το πρόγραµµα European Commission/Information Society Technologies της Ε.Ε., όπου κατετάγη 13 ο µεταξύ όλων των σχετικών οργανισµών της Ευρώπης, που είναι εν γένει κατά πολύ µεγαλύτεροι από το Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. Το γεγονός δε ότι τα τελευταία χρόνια το Ε.Μ.Π./ Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. έχει κάθε χρόνο εισροές από ερευνητικά και αναπτυξιακά έργα της τάξεως των 65 εκατ., ενώ η συνολική κρατική επιχορήγηση ανέρχεται επίσης σε περίπου 65 εκατ., δείχνει ότι το Ε.Μ.Π. είναι το πρώτο Ερευνητικό Πανεπιστήµιο της χώρας, κατά τα πρότυπα των καλύτερων Ευρωπαϊκών και Αµερικανικών Πανεπιστηµίων. Φυσικά, η ερευνητική αυτή κοσµογονία στο Ε.Μ.Π./ Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. έχει διάφορα επωφελή αποτελέσµατα, όπως: Επιχορηγούνται 1000 περίπου υποψήφιοι ιδάκτορες Επιχορηγείται η βασική έρευνα Απασχολούνται (ολικώς ή µερικώς) περίπου άλλοι 2000 νέοι ερευνητές Αυξάνεται και βελτιώνεται η τεχνική υποδοµή/ εξοπλισµός των Εργαστηρίων/ Εργαστηριακών Μονάδων Παροχής Υπηρεσιών του Ιδρύµατος Παράγεται τεχνογνωσία υψηλότατου επιπέδου, που βοηθάει στην περαιτέρω ανάπτυξη των ερευνητικών δραστηριοτήτων αλλά αποτελεί και τη βάση για την παροχή τεχνολογικών υπηρεσιών

8 8 2. Η παροχή τεχνολογικών υπηρεσιών κατά την περίοδο Η περαιτέρω ανάπτυξη της παροχής υπηρεσιών από τις ΕΜΠΥ του Ε.Μ.Π. και του Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. αποτελεί µια από τις βασικές συµβατικές υποχρεώσεις της οµάδας εκτέλεσης του έργου «Γραφείο ιαµεσολάβησης Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου», που χρηµατοδοτείται από τη Γ.Γ.Ε.Τ. Το ίδιο είναι αλήθεια και για την καταλογράφηση και ανάλυση του συνόλου των έργων παροχής υπηρεσιών κατά την περίοδο , από τις οποίες αναµένεται να προκύψουν χρήσιµα συµπεράσµατα. Από την επεξεργασία των στοιχείων των έργων παροχής υπηρεσιών κατά την περίοδο , προκύπτει ότι στον τοµέα της παροχής υπηρεσιών το Ε.Μ.Π. και το Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. είναι και πάλι εθνικοί πρωταθλητές, αφού οι εισροές από την παροχή τεχνολογικών υπηρεσιών στο Ε.Μ.Π. και το Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. ανέρχονται τα τελευταία χρόνια σε 15 περίπου εκατ. ευρώ το χρόνο. Η δε συµµετοχή του Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. στις συνολικές εισροές φτάνει από το 2000 και έπειτα το 20% περίπου του συνόλου των εισροών (Σχήµα 1). Σχήµα 1 Εισροές ΕΜΠ & ΕΠΙΣΕΥ από Παροχή Τεχνολογικών Υπηρεσιών ,00 16,00 14,00 ΕΜΠ+ΕΠΙΣΕΥ 12,00 ΕΜΠ Εκατ. 10,00 8,00 6,00 4,00 ΕΠΙΣΕΥ 2,00 0, Εισροές (ΕΜΠ+ΕΠΙΣΕΥ) ΕΜΠ ΕΠΙΣΕΥ

9 9 Ο µεγαλύτερος χρηµατοδότης του Ε.Μ.Π. είναι ο δηµόσιος τοµέας, όπως προκύπτει από το Σχήµα 2, το οποίο απεικονίζει το σύνολο των εισροών του Ε.Μ.Π. από παροχή τεχνολογικών υπηρεσιών ανά φορέα χρηµατοδότησης για την περίοδο Το 73% των εισροών προέρχεται από υπηρεσίες, εταιρείες και οργανισµούς του δηµοσίου τοµέα. Συγκεκριµένα, την πρώτη θέση κατέχουν τα Υπουργεία, µε 36% (32,1 εκατ. ) του συνόλου των εισροών από παροχή υπηρεσιών. Ακολουθούν οι Οργανισµοί και Επιχειρήσεις του Ευρύτερου ηµοσίου Τοµέα µε 30% (25,9 εκατ. ) και στην τρίτη θέση βρίσκονται οι εταιρείες του ιδιωτικού τοµέα, µε 24% (21,2 εκατ. ) του συνόλου των εισροών. Σχήµα 2 Σύνολο Εισροών Παροχής Υπηρεσιών Ε.Μ.Π ανά Φορέα Χρηµατοδότησης 32,1 εκατ. 36% 2,4 εκατ. 3% 25,9 εκατ. 30% 5,8 εκατ. 7% 21,2 εκατ. 24% ΕΥΡΥΤΕΡΟΣ ΗΜΟΣΙΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Ι ΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ/ ΝΟΜΑΡΧΙΕΣ/ ΟΤΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ ΞΕΝΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ & ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Φυσικά, το γεγονός ότι πλήθος δηµόσιων υπηρεσιών, οργανισµών και εταιρειών απευθύνονται στο Ε.Μ.Π. για εξειδικευµένες τεχνολογικές ανάγκες δείχνει τη γενική αποδοχή της δραστηριότητας αυτής του Ε.Μ.Π. Από την άλλη πλευρά, το 27% των εσόδων που προέρχεται από τον ιδιωτικό τοµέα και από ξένες εταιρείες και οργανισµούς, αναφέρεται σε σχετικά µεγάλο αριθµό έργων µε µικρούς όµως προϋπολογισµούς. Συγκεκριµένα, όπως προκύπτει και από το Σχήµα 3, το 43% των έργων, που προέρχεται από τον ιδιωτικό τοµέα και από ξένες εταιρείες και οργανισµούς, δίνει µόνο το 27% των εσόδων από παροχή τεχνολογικών υπηρεσιών. Αντίθετα, το 57% των έργων, που προέρχεται από το δηµόσιο τοµέα, δίνει το 73% των εσόδων από παροχή τεχνολογικών υπηρεσιών.

10 10 Σχήµα 3 Αριθµός Έργων Παροχής Υπηρεσιών (Ε.Μ.Π. & Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ.) ανά Φορέα Χρηµατοδότησης 103 6% % 50 3% % % ΕΥΡΥΤΕΡΟΣ ΗΜΟΣΙΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Ι ΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ/ ΝΟΜΑΡΧΙΕΣ/ ΟΤΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ ΞΕΝΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ & ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Τα παραπάνω φαίνονται και στο σχήµα 4, το οποίο απεικονίζει τον αριθµό των έργων του Ε.Μ.Π. ανά ύψος εισροών. Σύµφωνα λοιπόν µε το σχήµα 4, το 60% των έργων έχουν εισροές από έως , ενώ µόνο το 21,4% των έργων παροχής υπηρεσιών έχουν εισροές από και πάνω. Σχήµα 4 Αριθµός Έργων Παροχής Υπηρεσιών ανά ύψος εισροών (σε χιλ. ) αρ. έργων χιλ. Η µεγάλη συµµετοχή του δηµόσιου τοµέα στα έργα παροχής υπηρεσιών του Ε.Μ.Π. φαίνεται καθαρά και στο Σχήµα 5, που παρουσιάζει την κατανοµή των εισροών από παροχή υπηρεσιών ανά φορέα χρηµατοδότησης και έτος. Αξιοσηµείωτη είναι η αύξηση της

11 11 συµµετοχής του ιδιωτικού τοµέα κατά τα έτη σε σχέση µε τα έτη , ενώ κατά την ίδια περίοδο αυξηµένη συµµετοχή παρουσίασε και ο ευρύτερος δηµόσιος τοµέας. Οι χαµηλότερες εισροές προέρχονται από ξένες εταιρείες και οργανισµούς, καθώς και από εταιρείες και οργανισµούς της τοπικής αυτοδιοίκησης. Σχήµα 5 Εισροές Παροχής Υπηρεσιών ανά Φορέα Χρηµατοδότησης & Έτος Εκατ. 8,00 7,00 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 ΕΥΡΥΤΕΡΟΣ ΗΜΟΣΙΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Ι ΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ/ ΝΟΜΑΡΧΙΕΣ/ ΟΤΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ ΞΕΝΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ & ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Τέλος, η κυρίαρχη θέση του δηµοσίου τοµέα στην ανάθεση έργων παροχής υπηρεσιών αποδεικνύεται και από τα Σχήµατα 6 και 7, τα οποία παρουσιάζουν τους είκοσι πρώτους χρηµατοδότες των έργων παροχής υπηρεσιών σε εισροές (σχήµα 6) και σε αριθµό έργων (σχήµα 7) για την περίοδο Συγκεκριµένα, την πρώτη θέση µε εµφανή διαφορά κατέχει το ΥΠΕΧΩ Ε, το οποίο έχει ποσοστό συµµετοχής 9,8% στο σύνολο των εισροών από παροχή τεχνολογικών υπηρεσιών, µε µέσο όρο 9 έργα το χρόνο. Εµφανής είναι επίσης και η κυρίαρχη θέση των Υπουργείων, ως βασικοί χρηµατοδότες των έργων παροχής υπηρεσιών, καθώς η συµµετοχή των Υπουργείων στους 20 πρώτους χρηµατοδότες αγγίζει το 40%.

12 12 Σχήµα 6 Οι 20 πρώτοι χρηµατοδότες έργων παροχής υπηρεσιών Ε.Μ.Π Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ε.E. Ο.Σ.Ε. ΥΠ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Γ.Γ.Ε.Τ..Ε.Η. ΥΠ. ΕΘΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΕΥ ΑΠ Ο.Τ.Ε. ΥΠΕΘΑ ΟΑΣΑ ΕΛΙΝΟΪΛ ΑΕ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ Γ.Γ.Ε.Τ. ΜΕΣΩ Ε ΕΤ ΕΓΝΑΤΙΑ Ο ΟΣ ΑΕ Ε.Σ..Κ.Ν.Α. Ε ΕΤ ΑΕ ΗΣΑΠ Ο.Α.Σ.Π. 3,76 3,71 3,17 3,13 3,09 2,64 2,28 2,00 1,89 1,72 1,62 1,52 1,32 1,17 0,82 0,80 0,79 0,79 0,68 εκατ. 8,58 Σχήµα 7 Οι 20 πρώτοι χρηµατοδότες έργων παροχής υπηρεσιών ΕΜΠ & ΕΠΙΣΕΥ σε αριθ. έργων ' Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε..Ε.Η. ΥΠ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ Ο.Τ.Ε. Ο.Σ.Ε. ΟΑΣΑ ΙΝΤΡΑΚΟΜ Ο.Α.Σ.Π. ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ Ε ΕΤ ΑΕ ΕΥ ΑΠ Γ.Γ.Ε.Τ. ΕΛΚΕ Ε ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝ. & ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΑΕ ΛΑΡΚΟ Α.Ε. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ COSMOTE ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΕΠΑ Α.Ε. VODAFONE-PANAFON S.A αριθ. έργων Η συµµετοχή των Σχολών του Ε.Μ.Π. και του Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. στον αριθµό και στις εισροές των έργων παροχής υπηρεσιών απεικονίζεται στα σχήµατα 8 και 9. Όπως παρατηρούµε στο σχήµα 8, το Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. συγκεντρώνει το µεγαλύτερο αριθµό έργων

13 13 παροχής υπηρεσιών (390 έργα) την περίοδο Ακολουθεί η Σχολή Πολιτικών Μηχανικών µε 300 έργα, η οποία όµως κατέχει την πρώτη θέση στις εισροές από παροχή τεχνολογικών υπηρεσιών, µε εισροές ύψους 29,29 εκ., δηλαδή το 28% του συνόλου των εισροών του Ε.Μ.Π. και του Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. (σχήµα 9). Σηµειωτέο ότι το Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ. µαζί µε τη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών συγκεντρώνουν περίπου το 1/3 (32%) του αριθµού και των εισροών των έργων παροχής υπηρεσιών (35,29 εκατ. ) (σχήµατα 8 και 9). Σχήµα 8 Αριθµός Έργων Παροχής Υπηρεσιών ανά Σχολή/ Τµήµα Αριθ. Έργων ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 300 ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 178 ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧ. & ΜΗΧ. ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 125 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ & ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 110 ΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧ/ΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ & ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΕΦ. ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ & ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠ. ΕΠΙΣΕΥ 390 Σχήµα 9 Εισροές Έργων Παροχής Υπηρεσιών ανά Σχολή/Τµήµα (σε εκ. ) ΕΠΙΣΕΥ ΕΦ. ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ & ΦΥ ΣΙΚΩΝ ΕΠ. ΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧ/ΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ & ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ & ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧ. & ΜΗΧ. ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 1,14 2,87 4,32 3,40 5,54 12,39 12,51 14,68 22,90 29,29 0,00 5,00 10,00 15,00 20,00 25,00 30,00 εκατ.

14 14 Η συµµετοχή των µελών ΕΠ στην παροχή τεχνολογικών υπηρεσιών παρουσιάζει αυξητική τάση από το 2001 και έπειτα, σε σχέση µε την περίοδο , όπως προκύπτει από το σχήµα 10. Οι εισροές παροχής υπηρεσιών κατά Σχολή ανά µέλος ΕΠ και έτος παρουσιάζονται στο σχήµα 11, όπου πρώτη έρχεται πάλι η σχολή Πολιτικών Μηχανικών και ακολουθεί το ΕΠΙΣΕΥ µαζί µε τη σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών. Ο αριθµός των έργων παροχής υπηρεσιών που αντιστοιχεί στα µέλη ΕΠ ανά σχολή απεικονίζεται στο σχήµα 12. Σχήµα 10 Εισροές Παροχής Υπηρεσιών ανά Μέλος ΕΠ και έτος (σε χιλ. ) χιλιάδες ,34 12,65 15,17 7,53 27,32 23,49 26,12 22,54 20, Σχήµα 11 Εισροές Παροχής Υπηρεσιών κατά Σχολή ανά Μέλος ΕΠ και Έτος (σε χιλ. ) χιλιάδες ,50 33,10 45,60 6,62 18,54 7,40 12,63 12,27 0,99 Αρ ι θµός Μελών ΕΠ ανά Σχολή Πολιτικοί Μηχ : 70 Μηχ. Μηχ αν ικοί: 42 Ηλεκτρ. Μηχ.: 86 Αρχ ιτεκτ. Μηχ.: 93 Χηµικοί Μηχ.: 88 Αγρον. Τοπ. Μηχ.: 51 Μηχ. Μεταλ. Μετ.: 38 Ναυπ. Μηχ. Μηχ.: 26 ΣΕΜΦΕ: 128 ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧ. & ΜΗΧ. ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ + ΕΠΙΣΕΥ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΦ. ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ & ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠ. ΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧ/ΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ & ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ & ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

15 15 Σχήµα 12 Αριθµός Έργων Παροχής Υπηρεσιών ανά Σχολή και Μέλος ΕΠ Αρ.Έργων ,3 4,2 6,0 0,7 2,9 1,6 2,9 1,6 0,3 Αρ ι θµός Μελών ΕΠ ανά Σχολή Πολιτικοί Μηχ : 70 Μηχ. Μηχ αν ικοί: 42 Ηλεκτρ. Μηχ.: 86 Αρχ ιτεκτ. Μηχ.: 93 Χηµικοί Μηχ.: 88 Αγρον. Τοπ. Μηχ.: 51 Μηχ. Μεταλ. Μετ.: 38 Ναυπ. Μηχ. Μηχ.: 26 ΣΕΜΦΕ: 128 ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧ. & ΜΗΧ. ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ + ΕΠΙΣΕΥ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧ/ΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΛΛΕΙΩΝ & ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΩΝ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ & ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΦ. ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ & ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠ.

16 16 3. Η ιεθνής εµπειρία από την εµπορική εκµετάλλευση της πνευµατικής ιδιοκτησίας. Η κατάσταση στο Ε.Μ.Π. και στην Ελλάδα. Έχοντας αναφέρει ότι στην περίπτωση του Ε.Μ.Π. έσοδα από την εκµετάλλευση της πνευµατικής ιδιοκτησίας προκύπτουν ουσιαστικά µόνο µέσω της παροχής τεχνολογικών υπηρεσιών, χρήσιµο είναι να γίνει αντιπαραβολή προς επιτυχείς (αλλά και µη επιτυχείς) αντίστοιχες περιπτώσεις προσπορισµού εσόδων από διακεκριµένους ερευνητικούς οργανισµούς του εξωτερικού. Ως βάση για τα περιθώρια οικονοµικού οφέλους ενός ερευνητικού οργανισµού από δραστηριότητες κατοχύρωσης διανοητικής ιδιοκτησίας και συµµετοχής σε εταιρείες spin off, επελέγησαν οι εξής τρεις µεγάλοι ερευνητικοί οργανισµοί: M.I.T (Η.Π.Α), MAX PLANCK GESELLSCHAFT (ΓΕΡΜΑΝΙΑ), FRAUNHOFER GESELLSCHAFT (ΓΕΡΜΑΝΙΑ) Η περίπτωση του ΜΙΤ: Technology Licence Office Στην απολογιστική έκθεση του Γραφείου Technology Licence του Μ.Ι.Τ. για το έτος 2003 παρατηρούµε ότι ο ετήσιος προϋπολογισµός του ήταν 1,2 δις $. Η δραστηριότητα στον τοµέα της κατοχύρωσης προϊόντων διανοητικής ιδιοκτησίας καταγράφεται συνοπτικά ως εξής: Υπεγράφησαν 134 συµβάσεις εµπορικής εκµετάλλευσης προϊόντων τεχνολογικής προέλευσης. Εκχωρήθηκαν 42 άδειες τελικής χρήσης λογισµικού και 12 ανοικτές κατοχυρώσεις χρήσης λογισµικού. ιατίθενται 81 ενεργά εµπορικά σήµατα κατατεθέντα (trademarks). Σηµειωτέον ότι υπάρχουν & πάνω από 650 κατοχυρωµένες τεχνολογικές ευρεσιτεχνίες. Οι εφευρέτες (=ερευνητές) του Τεχνολογικού Ιδρύµατος της Μασαχουσέτης κατέθεσαν 452 νέες προτάσεις για κατοχύρωση των αποτελεσµάτων τους στο πεδίο της τεχνολογίας. Στη διάρκεια του 2003 ιδρύθηκαν 17 καινούργιες εταιρείες τεχνολογικής βάσης σε σχέση µε τις 24 spin offs του Το καθαρό οικονοµικό όφελος των 12 εκατ. δολαρίων κατανεµήθηκε ως εξής: 5,3 Μ $ σε Γενικές Πιστώσεις, 5,6 Μ $ δόθηκε σε Τοµείς και Εργαστήρια και 1,1 δόθηκε σε Ινστιτούτα Επιστηµών Υγείας. Οι δαπάνες για κατοχύρωση και χρονική επέκταση των εφευρέσεων ανέρχονται κατά το έτος 2003 στο ποσό των 6,5 Μ $. Επιγραµµατικά και σύµφωνα µε τα περιεχόµενα υποµνήµατος του TLO (Technology Licence Office) του Μ.Ι.Τ, στη διάθεση κάθε ενδιαφεροµένου, το καθαρό οικονοµικό αποτέλεσµα του TLO συνοψίζεται στον ακόλουθο πίνακα, που είναι:

17 17 καθαρά έσοδα = ετήσιος προϋπολογισµ ός = 1% Η περίπτωση του Max Planck: Garching Innovation O µεγάλος γερµανικός ερευνητικός οργανισµός έχει 80 Ινστιτούτα, απασχολεί επιστήµονες, και επιδεικνύει 30 Νοµπελίστες. Ο ετήσιος προϋπολογισµός του είναι 1,25 δις.. Από το 1970 έχει ιδρύσει ειδική εταιρεία, την Garching Innovation GmbH, για την εµπορική αξιοποίηση των ερευνητικών προϊόντων του. Η εταιρεία αυτή έχει συµβάλει στη δηµιουργία 50 νέων εταιρειών στα τελευταία 12 χρόνια και υπογράφει περίπου 70 συµβόλαια συνεργασίας το χρόνο. Εν τούτοις, το καθαρό συνολικό ποσό που η εταιρεία απέφερε στον µητρικό Οργανισµό κατά το 2002 ήταν 10 εκατ.. Άρα, το καθαρό οικονοµικό όφελος για το Max Planck ήταν: 6 καθαρά έσοδα = ετήσιος προϋπολογισµ ός = 0,8% Η περίπτωση του Fraunhofer Gesellschaft: PST Αυτός ο οργανισµός εξειδικεύεται στις Επιστήµες Υγείας και διαθέτει 80 ερευνητικές µονάδες, που περιλαµβάνουν 57 Ινστιτούτα. ιαθέτει ετήσιο προϋπολογισµό 1 δις περίπου και απασχολεί επιστήµονες. Ένα από τα 57 Ινστιτούτα του, το Fraunhofer PST (Patentstelle für die Deutsche Forschung) ασχολείται αποκλειστικά µε υπηρεσίες σχετικές µε την αξιοποίηση προϊόντων διανοητικής ιδιοκτησίας. Εντούτοις, ουδέν σχετικό έσοδο αναφέρεται στην ετήσια απολογιστική έκθεση αυτού του µεγάλου οργανισµού για το Άρα λοιπόν έχουµε: καθαρά έσοδα 0 = ετήσιος προϋπολογισµ ός = 0%

18 18 Η παροχή υπηρεσιών δυνατό σηµείο του Ε.Μ.Π. Όπως έχει προαναφερθεί, το Ε.Μ.Π. έχει ετήσια έσοδα 130 εκ., που τα µισά προέρχονται από την Πολιτεία και τα άλλα µισά από τις ερευνητικές και αναπτυξιακές του δραστηριότητες καθώς και από την παροχή τεχνολογικών υπηρεσιών. Τα ετήσια έσοδα από παροχή τεχνολογικών υπηρεσιών είναι περίπου 15 εκ.. Λαµβανοµένου τώρα υπ όψη ότι οι καθαρές πρόσοδοι του Ιδρύµατος αντιστοιχούν στο 10% (περίπου) των εισροών, προκύπτει ότι τα καθαρά έσοδα είναι 1,5 εκ., χωρίς να υπολογίζεται η ωφέλεια του Ιδρύµατος από την απόκτηση και υλικοτεχνικής υποδοµής µέσω των έργων παροχής υπηρεσιών. Οπότε, µε την ίδια συλλογιστική όπως και για τους άλλους οργανισµούς, το καθαρό οικονοµικό όφελος του Ε.Μ.Π. από την παραπάνω δραστηριότητα είναι: 6 καθαρά έσοδα 1,5 10 = ετήσιος προϋπολογισµ ός = 1,15% Εποµένως, η εκµετάλλευση της πνευµατικής ιδιοκτησίας (αλλά και των υποδοµών) του Ε.Μ.Π. µόνο µέσω της παροχής τεχνολογικών υπηρεσιών, είναι εξίσου επιτυχής αναλογικά µε αυτή που έχουν δύο παγκοσµίως διακεκριµένοι ερευνητικοί οργανισµοί, όπως το M.I.T. και το Max Planck Institute!

19 19 4. Το Πληροφοριακό Σύστηµα του Γραφείου ιαµεσολάβησης και Μεταφοράς Τεχνολογίας του Ε.Μ.Π. Στην ηλεκτρονική διεύθυνση λειτουργεί (ενώ βρίσκεται υπό περαιτέρω ανάπτυξη) το Πληροφοριακό Σύστηµα του ΓΜΤ Ε.Μ.Π., το οποίο αποτελεί τµήµα του έργου «Γραφείο ιαµεσολάβησης ΕΜΠ» και υλοποιείται σύµφωνα µε το Επιχειρησιακό Σχέδιο από το Ερευνητικό Πανεπιστηµιακό Ινστιτούτο Συστηµάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (Ε.Π.Ι.Σ.Ε.Υ.) και συγκεκριµένα από το Εργαστήριο Συστηµάτων Βάσεων Γνώσεων και εδοµένων ( /ντης καθ. Τ. Σελλής). Το Πληροφοριακό Σύστηµα του ΓΜΤ Ε.Μ.Π. δηµιουργήθηκε για να προβάλει τις δυνατότητες, τις υποδοµές και τις εγκαταστάσεις των Εργαστηριακών Μονάδων Παροχής Υπηρεσιών (ΕΜΠΥ) του Ε.Μ.Π., ενθαρρύνοντας τις συνεργασίες µε τον τεχνικό κόσµο της χώρας, έτσι ώστε να αυξηθεί ο αριθµός των έργων παροχής υπηρεσιών και οι αντίστοιχες εκροές. Φυσικά, η προβολή αυτή θα συντελέσει και στην αύξηση της ανάθεσης ερευνητικών έργων στο Ίδρυµα. Ο επισκέπτης της ιστοσελίδας έχει τη δυνατότητα να αναζητήσει µε λέξεις κλειδιά και άλλους τρόπους τις τεχνολογικές υπηρεσίες που προσφέρονται από τις ΕΜΠΥ του Ε.Μ.Π. Έχοντας εντοπίσει τη µονάδα που προσφέρει τις τεχνολογικές υπηρεσίες που αναζητά, µπορεί πλέον να επικοινωνήσει απευθείας µε τους υπευθύνους της. Βέβαια τα άτοµα του Γραφείου Μεταφοράς Τεχνολογίας είναι πάντα διαθέσιµα για να υποστηρίξουν και να βοηθήσουν στον εντοπισµό των ΕΜΠΥ από ενδιαφερόµενους χρήστες, σε περίπτωση που αυτό τους ζητηθεί. Χαρακτηριστικά του συστήµατος Το σύστηµα εµπλουτίζεται συνεχώς µε νέα στοιχεία και λειτουργικότητες και στην τελική του µορφή θα περιλαµβάνει τη διαχείριση και παρουσίαση των: δυνατοτήτων σε παροχή υπηρεσιών των ΕΜΠΥ του Ε.Μ.Π. έργων παροχής υπηρεσιών του Ε.Μ.Π. (µε στοιχεία αρχικά για τα έτη ) δεξιοτήτων παροχής τεχνολογικών υπηρεσιών των ερευνητών και του τεχνικού προσωπικού του Ε.Μ.Π.

20 20 εµπορικά αξιοποιήσιµων ερευνητικών και τεχνολογικών αποτελεσµάτων ή προϊόντων καθώς και το υπάρχον διατιθέµενο για χρήση και πώληση εξειδικευµένο λογισµικό Η µηχανή αναζήτησης που περιλαµβάνει το σύστηµα, η οποία θα είναι στην τελική µορφή της πρωτότυπη σε διεθνές επίπεδο, θα δίνει τη δυνατότητα στο χρήστη να αναζητήσει τεχνολογικές υπηρεσίες χρησιµοποιώντας ποικίλα κριτήρια, υποβοηθώντας τον, έτσι, στην εύρεση της κατάλληλης µονάδας. Η τελική έκδοση του συστήµατος θα ενσωµατώνει επιπλέον και ένα σύστηµα «Θησαυρού» ανεπτυγµένο από το Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου (ΙΕΛ), το οποίο, αφού «αυτοµορφωθεί» γραµµατικά από το περιεχόµενο της βάσης δεδοµένων, θα επιτρέπει την «µορφωµένη» αναζήτηση των επιθυµητών υπηρεσιών. Το ΙΕΛ έχει αναπτύξει το σχετικό «Σύστηµα Ανάκτησης Πληροφοριών ΙΕΛ», το οποίο ήδη λειτουργεί µε επιτυχία σε µεγάλες εγκαταστάσεις, όπως το Εθνικό Τυπογραφείο. Πρέπει να σηµειωθεί ότι η αποτελεσµατικότητα του συστήµατος, πέρα από τα τεχνικά χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν, εξαρτάται άµεσα από τα στοιχεία µε τα οποία θα έχει ενηµερωθεί η βάση δεδοµένων. Τα στοιχεία αυτά εισάγονται στο σύστηµα οικειοθελώς από τους υπεύθυνους των ΕΜΠΥ οι οποίοι και είναι οι αρµόδιοι για την τεχνογνωσία και τις υπηρεσίες που δηλώνουν. Μέχρι σήµερα, έχουν ενηµερωθεί µε νέα στοιχεία οι 84 από τις 165 ΕΜΠΥ του Ε.Μ.Π. Από τις υπόλοιπες, 63 ΕΜΠΥ εµφανίζονται µε στοιχεία του προηγούµενου καταλόγου ενώ πρόκειται να προστεθούν και στοιχεία για 18 νέες ΕΜΠΥ. Ο κατάλογος µε τα αναλυτικά στοιχεία των ΕΜΠΥ όπως αυτά θα περιέχονται στο Πληροφοριακό Σύστηµα του ΓΜΤ του Ε.Μ.Π. θα εκδοθεί σύντοµα σε έντυπη αλλά και σε ηλεκτρονική µορφή (σε CD) και στη συνέχεια θα αποσταλεί σε πιθανούς ενδιαφερόµενους χρήστες (Υπουργεία, Νοµαρχίες, ήµους, Τεχνικές εταιρείες, Μελετητικά Γραφεία κλπ). Τεχνικά χαρακτηριστικά Βάσεις εδοµένων Η υλοποίηση των Βάσεων εδοµένων και των εφαρµογών καταχώρισης του συστήµατος, έχει βασιστεί τεχνικά στις ακόλουθες γενικές αρχές: Χρήση ενός ευρέως διαδεδοµένου Σχεσιακού Σ Β (MS SQL Server 2005).

21 21 Χρήση της XML (extensible Markup Language) ως τρόπου λογικής αναπαράστασης των πληροφοριών. Χρήση αντικειµενοστρεφούς προγραµµατισµού για την υλοποίηση των εφαρµογών καταχώρισης και αναζήτησης πληροφοριών. Χρήση της UML (Unified Modeling Language) ως προτύπου για την τεκµηρίωση της βάσης δεδοµένων και των εφαρµογών. Τεχνικά χαρακτηριστικά της Βάσης εδοµένων και των εφαρµογών καταχώρισης: υνατότητα ταυτόχρονης προσπέλασης της Βάσης εδοµένων από πολλούς χρήστες, µε τη χρήση των εφαρµογών καταχώρισης και αναζήτησης. Προστασία της ακεραιότητας των δεδοµένων κατά την προσπάθεια ταυτόχρονης τροποποίησης από πολλούς χρήστες των ίδιων δεδοµένων. υνατότητα καθορισµού διαφόρων επιπέδων δικαιωµάτων πρόσβασης στα δεδοµένα της Βάσης εδοµένων. Όλες οι εφαρµογές καταχώρισης και αναζήτησης πληροφοριών είναι web based, δηλαδή µπορούν να εκτελεστούν από web browser (MS Explorer, Mozilla). Οι εφαρµογές καταχώρισης και αναζήτησης πληροφοριών πιστοποιούν µε ασφαλή τρόπο το χρήστη που τις καλεί (π.χ login over https). Καταχώριση µέρους των πληροφοριών σε δύο γλώσσες (Ελληνική και Αγγλική) Portals Η υλοποίηση των Portals και των µηχανισµών αναζήτησης πληροφοριών, έχει βασιστεί τεχνικά στις ακόλουθες γενικές αρχές: Συµµόρφωση µε τα πρωτόκολλα του WEB για τη σύνθεση των σελίδων του Portal (HTTP, HTML, Javascript) µε αποφυγή οποιασδήποτε τεχνολογίας που δεν έχει γίνει ευρέως αποδεκτό standard. Χρήση αντικειµενοστραφούς προγραµµατιστικού µοντέλου και ολοκληρωµένου περιβάλλοντος ανάπτυξης εφαρµογών (MS Visual Studio.NET 2005) για την ανάπτυξη των λειτουργιών αναζήτησης. Τεχνικά χαρακτηριστικά των Portals και των µηχανισµών αναζήτησης υναµική σύνθεση των σελίδων του Portal µε βάση: o Πρότυπα δοµής και εµφάνισης. o Το πληροφοριακό υλικό που έχει καταχωρηθεί στη Βάση εδοµένων του ΓΜΤ υνατότητα ταυτόχρονης προσπέλασης των σελίδων του Portal και των λειτουργιών αναζήτησης, από µεγάλο αριθµό χρηστών.

22 22 υνατότητα καθορισµού διαφόρων επιπέδων πρόσβασης των χρηστών, στο περιεχόµενο που προβάλουν οι σελίδες του Portal. Καλή εµφάνιση των σελίδων και σωστή λειτουργία των µηχανισµών αναζήτησης στους πιο διαδεδοµένους browsers (MS Explorer, Mozilla, Netscape) χωρίς να χρειάζεται η εγκατάσταση ειδικού λογισµικού (plugin, activex, κλπ) σε αυτούς. υνατότητα εµφάνισης διαφόρων τύπων πληροφοριών (µορφοποιηµένα κείµενα, δοµηµένα πληροφοριακά πεδία, επισυναπτόµενα έγγραφα) σε µία σελίδα. Υποστήριξη δύο γλωσσών (Ελληνικά και Αγγλικά) Η αρχιτεκτονική του συστήµατος παρουσιάζεται στην εικόνα 1. Ε-1: Εφαρµογή παρουσίασης και αναζήτησης ΕΜΠΥ Ε-5: Εφαρµογή παρουσίασης και αναζήτησης Έργων E-8: Εφαρµογή Portal του Γ Μ&ΜΤ Ε-2: Εφαρµογή διαχείρισης ΕΜΠΥ Ε-3: Εφαρµογή διαχείρισης Μελών ΕΠ Ε-4: Εφαρµογή διαχείρισης ειδικών στοιχείων Ε-7: Εφαρµογή ανάθεσης των Υπεύθυνων ιαχείρισης ΕΜΠΥ Ε-5-α: Φόρµα ιαχείρισης Έργων Ε-9: Εφαρµογή ιαχείρισης Περιεχοµένου του Portal του Γ Μ &ΜΤ Β ΕΜΠΥ, (Στοιχεία ΕΜΠΥ, Μελών ΕΠ, Σχολών, κλπ) Β ικαιωµάτων Πρόσβασης Β Έργων Μηχανισµός μαζικής εισαγωγής των έργων από EXCEL Β του Portal του Γ Μ&ΜΤ (άρθρα, βιογραφικά, ειδήσεις, βιβλία, κλπ) ΠΣ-ΕΜΠΥ (πληροφορίες για τις ΕΜΠΥ) ΠΣ-Έργων ΠΣ-Ενηµέρωσης (πληροφορίες για το Γ Μ&ΜΤ) Ε-6: Εφαρµογή ιαχείρισης Χρηστών (login, register, groups management, password reminder,...) Β µε Χρήστες & Οµάδες Χρηστών ΠΣ ιαχείρισης χρηστών & οµάδων χρηστών Εικόνα 1: Η αρχιτεκτονική του Πληροφοριακού Συστήµατος του ΓΜΤ του Ε.Μ.Π. Το Πληροφοριακό Σύστηµα έχει σχεδιαστεί για να υποστηρίζει τριών ειδών χρήστες: Επισκέπτες, ιαχειριστές ΕΜΠΥ και Υπεύθυνους του ΓΜΤ. Κάθε µία κατηγορία έχει διαφορετικές δυνατότητες ως προς τη διαχείριση των δεδοµένων του συστήµατος. Πιο συγκεκριµένα: Οι επισκέπτες µπορούν µόνο να αντλήσουν πληροφορίες για τις υπηρεσίες που προσφέρει το ΓΜΤ του Ε.Μ.Π., για τις εργαστηριακές µονάδες του Ε.Μ.Π. και για τα έργα παροχής υπηρεσιών που έχουν αναλάβει εργαστηριακές µονάδες του Ε.Μ.Π. Οι ιαχειριστές των ΕΜΠΥ έχουν τη δυνατότητα να διαχειρίζονται τα πληροφοριακά στοιχεία των ΕΜΠΥ, να δηµιουργούν και να καταργούν εγγραφές ΕΜΠΥ. Φυσικά, κάθε διαχειριστής ΕΜΠΥ µπορεί να διαχειρίζεται µόνο τις ΕΜΠΥ για τις οποίες έχει δικαιώµατα διαχείρισης. Οι ιαχειριστές είναι ουσιαστικά οι ιευθυντές των ΕΜΠΥ ή όσοι έχουν οριστεί από τους ιευθυντές ως αρµόδιοι για τη διαχείριση των στοιχείων.

23 23 Οι Υπεύθυνοι του ΓΜΤ είναι οι διαχειριστές του περιεχοµένου και των δικαιωµάτων πρόσβασης στο περιεχόµενο. Έχουν τη δυνατότητα να διαχειρίζονται τα στοιχεία οποιασδήποτε ΕΜΠΥ καθώς και τα βοηθητικά πληροφοριακά στοιχεία των εφαρµογών (χρήστες, σχολές-τοµείς, κατηγορίες). Επίσης αποδίδουν σε χρήστες δικαιώµατα διαχείρισης επί των ΕΜΠΥ, και ορίζουν τους ιαχειριστές των ΕΜΠΥ. Μέχρι σήµερα έχουν ολοκληρωθεί και λειτουργούν οι ακόλουθες εφαρµογές: Ε-1 Εφαρµογή παρουσίασης και αναζήτησης ΕΜΠΥ Ε-2 Εφαρµογή διαχείρισης ΕΜΠΥ Ε-3 Εφαρµογή διαχείρισης Μελών ΕΠ Ε-4 Εφαρµογές διαχείρισης ειδικών στοιχείων (Κατηγορίες, Σχολές-Τοµείς, κλπ) Ε-5 Εφαρµογή παρουσίασης και αναζήτησης Έργων Ε-6 Εφαρµογή διαχείρισης Χρηστών Ε-7 Εφαρµογή ανάθεσης των Υπεύθυνων ιαχείρισης των ΕΜΠΥ και των µελών ΕΠ Ε-8 Εφαρµογή Portal του ΓΜΤ (ενηµερωτική γενικής πληροφόρησης) Ε-9 Εφαρµογή διαχείρισης του περιεχοµένου του Portal του ΓΜΤ Η αναζήτηση τεχνολογικών υπηρεσιών µπορεί να γίνει µε τους ακόλουθους τρόπους: α) Με πλοήγηση στις ΕΜΠΥ Ο χρήστης µπορεί να πλοηγηθεί στις ΕΜΠΥ ανά Σχολή και Τοµέα. Επιλέγοντας µία Σχολή, ο χρήστης µπορεί να δει µία-µία όλες τις ΕΜΠΥ της Σχολής αυτής ή να εξειδικεύσει περισσότερο την αναζήτηση του, επιλέγοντας κάποιον από τους Τοµείς της Σχολής, όπου και εµφανίζονται όλες οι ΕΜΠΥ του Τοµέα. β) Με βάση την κατηγορία δραστηριότητας Ο χρήστης µπορεί να επιλέξει µία από τις κατηγορίες δραστηριοτήτων (π.χ. Υλικά, Περιβάλλον, Πληροφορική κλπ.) και να αποµονώσει έτσι τις ΕΜΠΥ που δραστηριοποιούνται σε αυτό το χώρο (η οµαδοποίηση των ΕΜΠΥ έχει γίνει για 59 από τις ΕΜΠΥ ενώ για τις υπόλοιπες βρίσκεται σε φάση συλλογής στοιχείων). γ) Με γενική αναζήτηση σε όλα τα πεδία πληροφοριών των ΕΜΠΥ µε χρήση λέξεων-κλειδιά Η αναζήτηση γίνεται µε βάση λέξεις ή φράσεις που περιέχεται σε οποιοδήποτε πληροφοριακό πεδίο µιας ΕΜΠΥ (Τίτλος ΕΜΠΥ, Ονόµατα, Υποδοµές, Προφίλ, Υπηρεσίες, Λέξεις-Κλειδιά κλπ). Προαιρετικά, ο χρήστης µπορεί να εξειδικεύσει την αναζήτησή του επιλέγοντας Σχολή, Τοµέα ή και Κατηγορία ραστηριότητας. δ) Με εξειδικευµένη αναζήτηση στο πεδίο παρεχόµενων υπηρεσιών της ΕΜΠΥ µε χρήση λέξεων-κλειδιά

24 24 Η αναζήτηση γίνεται µε βάση λέξεις ή φράσεις που περιέχονται στα βασικά πεδία µιας ΕΜΠΥ (υπηρεσίες, λέξεις-κλειδιά, προφίλ κλπ). Προαιρετικά, ο χρήστης µπορεί να εξειδικεύσει την αναζήτησή του επιλέγοντας Σχολή, Τοµέα, Τίτλο, ιευθυντή ΕΜΠΥ ή και Κατηγορία Αντικειµένου. ε) Γρήγορη αναζήτηση Η γρήγορη αναζήτηση γίνεται µε βάση λέξεις ή φράσεις που περιέχονται σε κάθε ένα από τα πεδία Τίτλος, ιευθυντής και Υπηρεσίες µιας ΕΜΠΥ. Σε όλες τις περιπτώσεις αναζητήσεων µε λέξεις κλειδιά, ο χρήστης εισάγει µία ή περισσότερες λέξεις ή φράσεις και η αναζήτηση πραγµατοποιείται ανεξάρτητα από τη µορφολογία που θα χρησιµοποιηθεί (πτώση, αριθµό, χρήση κεφαλαίων-πεζών και τονισµού). Για παράδειγµα όταν ο χρήστης χρησιµοποιήσει τη λέξη «Υ ΡΟΛΟΓΙΑ» η αναζήτηση θα λειτουργήσει και για τις ΕΜΠΥ εκείνες οι οποίες αναφέρουν στην περιγραφή τους τις λέξεις «Υδρολογία», «Υδρολογικών» κλπ. Σηµειώνεται ότι για να λειτουργήσει ο «Θησαυρός», δεδοµένου ότι έχει σχεδιαστεί για την ελληνική γλώσσα, οι περιγραφές των υπηρεσιών των ΕΜΠΥ θα πρέπει να είναι στα ελληνικά.