Συμπεράσματα και προτάσεις σχετικά την εμφάνιση και αντιμετώπιση της επιδημίας του ιού του Δυτικού Νείλου στην Ελλάδα το 2010

Transcript

1 Συμπεράσματα και προτάσεις σχετικά την εμφάνιση και αντιμετώπιση της επιδημίας του ιού του Δυτικού Νείλου στην Ελλάδα το 2010 Η Εντομολογική Εταιρεία Ελλάδος με αφορμή την επιδημία του ιού του Δυτικού Νείλου, στη Βόρεια Ελλάδα το 2010, ανέθεσε σε ομάδα εργασίας που συστήθηκε από εντομολόγους-μέλη της, εξειδικευμένους στα κουνούπια, προκειμένου να αποφανθούν σχετικά. Κατόπιν τούτου η ομάδα εργασίας μετά την σύστασή της μελέτησε τόσο τα στοιχεία και τις ενέργειες που πραγματοποιήθηκαν από τους διαφόρους εμπλεκόμενους φορείς κατά την περίοδο της επιδημίας όσο και παλαιότερων ετών που σχετίζονται με την καταπολέμηση των κουνουπιών στην ευρύτερη περιοχή όπου εμφανίστηκαν τα περισσότερα κρούσματα καθώς και δεδομένα διαθέσιμα από έργα καταπολέμησης κουνουπιών από την υπόλοιπη Ελλάδα. Τα συμπεράσματα αυτά της ομάδας εργασίας σχετικά με την επιδημία του ιού του Δυτικού Νείλου, καθώς επίσης και προτάσεις για τις απαραίτητες ενέργειες για την αποτελεσματική ολοκληρωμένη καταπολέμηση των κουνουπιών ώστε να περιοριστούν φαινόμενα επιδημιών από ασθένειες που μεταδίδονται από τα κουνούπια αναφέρονται παρακάτω μαζί με τις βασικές αρχές της ολοκληρωμένης αντιμετώπισης των κουνουπιών σε μια περιοχή. Κατά την αναζήτηση εντομολογικών δεδομένων για την αξιολόγηση των λόγων που οδήγησαν στην επιδημία του καλοκαιριού διαπιστώθηκαν τα παρακάτω: 1. Αναποτελεσματικότητα των πραγματοποιούμενων προγραμμάτων καταπολέμησης. 2. Μη επαρκή διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με τους πληθυσμούς των κουνουπιών των προηγούμενων ετών (είδη, πληθυσμιακή διακύμανση, επικρατέστερες εστίες αναπαραγωγής των προνυμφών, υπολειμματική δράση των διενεργούμενων ψεκασμών, ύπαρξη ή μη υπολειμμάτων στις καλλιέργειες ρυζιού, επίδραση στα φυσικά οικοσυστήματα δέλτα ποταμών, υγροβιότοπους - κ.α.) 3. Έλλειψη αναλυτικών δεδομένων σχετικά με τα χρησιμοποιούμενα σκευάσματα/δόσεις στις εστίες ανάπτυξης των προνυμφών.

2 4. Ανεπαρκή χαρτογράφηση των εστιών αναπαραγωγής των προνυμφών. Η απουσία όλων των προηγούμενων στοιχείων σε έναν κεντρικό φορέα κατέστησε αδύνατη την εκτίμηση των λόγων που πιθανώς οδήγησαν στην επιδημία της συγκεκριμένης νόσου κατά την εφετινή περίοδο και αποτελεί έλλειμμα για την αξιολόγηση αιτίων μιας πιθανής εμφάνισης της ίδιας ή παρόμοιας νόσου τα επόμενα έτη. Προτάσεις Απαιτείται επανασχεδιασμός των προγραμμάτων καταπολέμησης κουνουπιών με βασικούς άξονες τους παρακάτω: 1. Δημιουργία ή σύσταση σε κάθε Διοικητική Περιφέρεια (με Νόμο του Κράτους) υποχρεωτικά για όλες τις Περιφέρειες), Φορέα με αποκλειστικό αντικείμενο την αντιμετώπιση του προβλήματος των κουνουπιών. Εναλλακτικά ο φορέας μπορεί να έχει στην αρμοδιότητά του και γενικότερα θέματα αντιμετώπισης προβλημάτων από αιμομυζητικά δίπτερα ή και άλλα αρθρόποδα υγειονομικής σημασίας (π.χ. φλεβοτόμους, μύγες, ψύλλους, κ.α.). 2. Ο Φορέας αυτός θα πρέπει να είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και στον πυρήνα του ή την απλούστερη δομή του θα πρέπει να είναι ολιγομελής και να απαρτίζεται από δημόσιους λειτουργούς όπως: ένας (1) εκπρόσωπος της περιφέρειας, ένας (1) τοπικός εκπρόσωπος του Υπ. Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ένας (1) γεωπόνος τοπικός εκπρόσωπος του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και άλλοι (αλλά λίγοι σε αριθμό) ενώ μόνιμα ή έστω συμβουλευτικά κατά περίσταση θα πρέπει να συμμετέχουν ειδικοί επιστήμονες για συγκεκριμένα θέματα (π.χ. βιολογίας, αντιμετώπιση κουνουπιών, αποτελεσματικότητα χρησιμοποιούμενων εντομοκτόνων βιοκτόνων, επίδραση των χρησιμοποιούμενων δραστικών ουσιών και σκευασμάτων στους ορυζώνες και το περιβάλλον γενικότερα). 3. Σκοπός του φορέα θα πρέπει να είναι η πραγματοποίηση και διαχείριση σε σταθερή βάση ενός προγράμματος ολοκληρωμένης αντιμετώπισης κουνουπιών στην περιφέρεια

3 αυτή με όλες τις σχετικές παραμέτρους που θα το καταστήσουν αποτελεσματικό και επαρκές. Τα αντικείμενα ενασχόλησης του Φορέα αυτού θα μπορούσαν να συνοψιστούν στα ακόλουθα: 1. Καταγραφή και ανάδειξη του προβλήματος των κουνουπιών στην εν λόγω Περιφέρεια και των αναγκών που υπάρχουν ως προς την λήψη μέτρων γενικά στην Περιφέρεια αλλά και σε συγκεκριμένες περιοχές. 2. Σχεδιασμός του προγράμματος καταπολέμησης κουνουπιών σύμφωνα με τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιοχής, τις σύγχρονες πρακτικές και τα πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα ή εξελίξεις. 3. Την έγκαιρη εξασφάλιση των πόρων από την πολιτεία και τους δημόσιους φορείς της συγκεκριμένης Περιφέρειας που μπορούν να συνεισφέρουν οικονομικά. 4. Την έγκαιρη εφαρμογή των προγραμμάτων καταπολέμησης κουνουπιών. Τα προγράμματα πρέπει να είναι ενεργά καθ όλη τη διάρκεια του έτους και όχι μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα. 5. Την ανάθεση σε ιδιωτικό ή δημόσιο φορέα του έργου ή των έργων της καταπολέμησης. 6. Την ανάθεση σε ανεξάρτητο επιστημονικό φορέα, δημόσιου χαρακτήρα, του ελέγχου του έργου ή των έργων της καταπολέμησης που διενεργούνται στην Περιφέρεια και την αξιολόγησή τους με σκοπό την περαιτέρω βελτίωσή τους. 7. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του τοπικού πληθυσμού. Ο φορέας θα έχει την οικονομική διαχείριση του συνολικού προγράμματος και θα μπορεί (ή θα επιβάλλεται) να κατανέμει το συνολικό ποσό με συγκεκριμένο τρόπο στα επιμέρους αντικείμενα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των χρημάτων θα κατευθύνεται στην καταπολέμηση (αντικείμενο υπ αριθμ. 4) αλλά οπωσδήποτε θα πρέπει να διατίθεται επαρκές ποσό και για τα υπόλοιπα αντικείμενα.

4 Τα υπόλοιπα αντικείμενα θα πρέπει να ανατίθενται με συμβάσεις σε ειδικευμένους για το κάθε αντικείμενο τεχνικούς ή επιστημονικούς φορείς ενώ τα αποτελέσματα θα συγκεντρώνονται κεντρικά, θα αξιολογούνται και θα είναι άμεσα διαθέσιμα στην πολιτεία και τα όργανά της. Βασικές αρχές για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση κουνουπιών σε μια περιοχή Προκειμένου να επιτευχθεί μια αποτελεσματική και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του προβλήματος των κουνουπιών, θα πρέπει να ακολουθείται πάντα μια σειρά ενεργειών. Αναλυτικότερα: 1. Καθορισμός του Φορέα ή των Φορέων που θα αναλάβουν να υλοποιήσουν το όλο έργο. 2. Προσδιορισμός των ειδών κουνουπιών που δραστηριοποιούνται σε μια περιοχή και έλεγχος για πιθανή εισαγωγή νέων ειδών. 3. Μελέτη και γνώση της βιολογίας και οικολογίας τους. 4. Παρακολούθηση σε ετήσια βάση (monitoring) των πληθυσμιακών πυκνοτήτων των κουνουπιών με κατάλληλες μεθόδους δειγματοληψίας και παγίδευσης. 5. Μελέτη των χαρακτηριστικών της περιοχής προκειμένου να χαρτογραφηθούν οι εστίες ανάπτυξης κουνουπιών και να προσδιοριστούν τα σημεία εφαρμογής των χημικών ή άλλων μεθόδων καταπολέμησης. 6. Καταγραφή των μέτρων που μπορούν να συμβάλλουν στον περιορισμό της πυκνότητας του προς καταπολέμηση είδους. 7. Επιλογή του μέτρου ή του συνδυασμού των μέτρων που θα εφαρμοστούν, με σκοπό την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος με τους μικρότερους κινδύνους για τον άνθρωπο και το περιβάλλον και αν είναι δυνατό, με τη μικρότερη οικονομική επιβάρυνση. 8. Καθορισμός του χρόνου επέμβασης. Ο προσδιορισμός του πλέον κατάλληλου χρόνου επέμβασης αποτελεί βασικό παράγοντα για την επιτυχία της καταπολέμησης

5 μεγιστοποιώντας το αποτέλεσμα και παράλληλα μειώνοντας τον απαιτούμενο αριθμό επεμβάσεων. 9. Καθορισμός του Φορέα που θα διενεργεί τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας του έργο και ο οποίος πρέπει να είναι διαφορετικός από εκείνον που υλοποιεί το έργο. 10. Ενημέρωση και εκπαίδευση του κοινού για τις δυνατότητες της δικής του συμβολής στην πρόληψη και αντιμετώπιση τέτοιων προβλημάτων. 11. Συνεχής επιστημονική έρευνα για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας των χρησιμοποιούμενων σκευασμάτων και τυχόν ανάπτυξης ανθεκτικότητας. Η Εντομολογική Εταιρεία Ελλάδος έχει στις τάξεις της έμπειρους και υψηλά καταρτισμένους επιστήμονες και στον τομέα της καταπολέμησης των κουνουπιών. Η Εντομολογική Εταιρεία Ελλάδος εφόσον της ζητηθεί μπορεί να συνδράμει ουσιαστικά στη σύνταξη συγκεκριμένων προτάσεων, αναλυτικών μελετών ή και στην επίλυση οποιουδήποτε σχετικού θέματος. Για την ομάδα εργασίας Εμμανουήλ Νικόλαος Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Βόντας Ιωάννης Πανεπιστήμιο Κρήτης Κολιόπουλος Γεώργιος Κιούλος Ηλίας Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Γιατρόπουλος Αθανάσιος Σαββοπούλου-Σουλτάνη Ματθίλδη Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Μιχαηλάκης Αντώνιος Ανδρεάδης Στέφανος Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ζούνος Αθανάσιος Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Λύτρα Ιωάννα Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών